Historisch Archief 1877-1940
'D B A M» S T B B I> A M M E R,
HET VONDELPARK.
Op een helderen Zondagmorgen verliet ik ten vijf ure
mijne woning met het plan, een wandeling door het
Vondelpark te raafcen, dat, naar ik meende, nog wel
door niemand bezocht zonde zijn.
Wat my onderweg zér opviel, was het legio henge
laars, die zich aan ae groene boorden van oen
Buitensingel met visschen vermaakten, terwijl aan de Wetering
poort zelfs met een totebél Dovenmenschelyke, maar,
naar 't mij voorkwam, vruchtelooze pogingen werden
aangewend om een zoodje" ir ach tig te worden. Daar
ik een volkomen afkeer van visschen heb en ten volle
de stelling van zekeren wüsgeer beiiam: een. hengel
i» een stok, waarbij aan de eene zjjde een worm zit
en aan de andere zijde een dagdief, kuierde ik langzaam
verder.
Men zal my, hoop ik, wel veroorloven myne opinie
te verzwijgen over de fameirso sloot, die zich aan den
ingang van ons Vondelpark bevindt; dit onderwerp is
reeds zoo vaak behandeld, dat ik er liever over awijg,
alleen zoude ik ieder ^ bezoeker van het Park haast
willen aanraden om, op 't gevaar af van het met een
onbdzoMigd rjjfcsteld wacht er aan den, stok te krijgen,
een steen of een handje aarde er in te werpen; vele
handen maken licht werk en als ieder nu maar een
steentje wilde bijbrengen, dan was die heldere vliet"
zeer spoedig op eene gemakkelijke en minkostbare
wijze gedempt.
Ik stapte net hek binnen en was weldra in het hart
van het Park, dat ik niet aarzel, zonder eenig voorbe
houd, schoon en eenïg in zgn soort te noemen; die
wandelplaats is een weldaad voor onze aan natuurschoon
zoo arme stad en den mannen, die het initiatief namen
deze nuttige instelling in het leven te roepen, komt de
dank der ganscbe burgerij toe; het zoude, dunkt mij,
lang niet ongepast zijn wanneer conigen van de vele
bezoekers, waarvan de meeste gratis-genieters, eens het
plan opperden en ten uitvoer brachten, om uit vry willige
bijdragen do oprichting mogelijk maakten van een
gedcnkzuil c f een tafeltje aan den ingang van het Park,
vermeldende jaar en datuv der opening en de namen
der stichters,
Tot raijno groote verwondering waren er, niettegen
staande het vroege uur, reeds zeer vele wandelaars op
de been, die niet bepaald tot de hooge arfstokratio be
hoorden ; ik zeg dit volstrekt niet om een hatelrjkheid
te débiteeren, want ik gun juist den mindergegoeden
dubbel en dwars een genot, dat de meer gezegenden in
veel hooger mate op buitenplaatsen of in het buiten
land kunnen genieten, ik wilde er alleen door te kennen
geven, dat ons Vondelprfrk nog te weinig algemeen
volkspark is en dat het wenschelyk zoude zijn wanneer
ook 3e gegoede klassen er een ijveriger bezoek aan
brachten en daardoor bijdroegen om op ons mindere
publiek een beachavenden en, veredelenden invloed uit
te oefenen. Scherpe afscheidingen tusschen de standen,
zooals die ten huldigen dage ten onzent bestaan, kun
nen niet anders don verkeerd werken, en werken
. allerlei soort van verouderde vooroordeelen in de hand.
D-e inelkrerij was diuk bezocht, onder ons gezegd en
gT&bleven, wekte de melk, hoewel zy goed was,
eenigszins het vermoeden bij m« op, dat zij een geheim
huwelyk met de waterleiding had gesloten, desniettemin was
het publiek blijkbaar voldaan en genoot met welbeha
gen net edele product der koe uit. antieke bierglazen
tot den prijs van tien cents por glas, een pry* dankt
mij, die voor vermindering, vatbaar fs.
Van den zoom van liet reeds voltooide gedeelte van
het Park naar den Amstelveenschen weg loopt men
minder aangenaam en ik kan het bezoek daarvan
voorloopig dan pok niet aanraden, vooral uiet aan
natuurgenooten, die met likdoorns behept zijn; 't is een zon
nige wandeling, die» sterk aan steenachtig Arabiëdoet
denken, 't Laat zich echter aanzien, dat mettertijd dit
gedeelte voor het oude in fraaiheid niet zal onderdoen;
de breed aangelegde en bijzonder lange rijweg belooft
veel en zal waarschijnlijk voor harddraverijen zeer ge
schikt ajjn.
Hoewel ik herhaaldelijk zeer gevoelig met puntige
steenen had kennis gemaakt, was ik blyde maar te
keuben doorgezet, want ik kon nu in het teruggaan de
kennis met onze antieke 0?ertcom hernieuwen, die met
den tramway en de nieuwe woningen aan het einde al
heel yeel zal gaan krijgen van eene oude juffrouw in
een nieuwmodisch pakje;
Door de Palamedes- en de Vondelstraat ging ik het
Park weder binnen en het was toen, dat IK eene op
merking maakte, die de efgenlyke aanleiding is tot
het schrijven ran dit stukje,
In 't Paviljoen, dat schaars bezet wasp werd (let wel,
ten Keven «re rs morgens) sterke drank getapt! Nu bent ik
volstrekt geen tegenstander van een matig gebruik van
sterke dranken, maar zij moesten niet op alle tijdenen
plaatsen gesoaónken worden en 't allerminst m het
Vondelpark, waarin ik trouwens dat gebeele paviljoen
wansmakelijk en misplaatst vind; raf dunkt raenxxmde
kunnen volstaan met hier en daar enkele kleine tentjes
te plaatsen, waar spuitwater, limonade en andere
verfrisBcnende dranken te krijgen waren misschien zonde
ook een enkel bièrtentje niet misplaatst zyn. Kof
fiehuizen echter zijn TOOT eene openbare wancfeTpIaats
jiiet geschikt, ie maken een verkeerden indruk en
ontaarden natuurlijk in Dittersocfeteiten waar vooral
politieke tinnegieters, en ploertjes met hunne dulcinea's
«n OTOT 't algemeen een zoogenaamd Zondags puWiek
den boventoon voeren ea Tt genot vnn den stillen wan
delaar, die gaarne natnurschooh geniet, voor t grootste
gedeelte beden en. Het zoude, geloof ik, den meesten
bezoekers van het Vondelpark meer dan aangenaam
zyn, wanneer men, na het eindigen, der tegenwoordige
pacht, het paviljoen tot andera doeleinden inrichtte.
Zoude men er D, v. niet een plantenkas van kunnen
maken, waarin kenr van vieenuLa gewassen, tegen een
matig entree tentoon waren gesteld.? Naar 't my
voorkomt zoude een dergelijke maatregel niet alleen
nuttig, maar ook zeer in net materieel voordeel van bet
Vondelpark zijn.
Een ander» zaaV vond ik nog veel hatelijker: eene
bende juffertjes, in de volkstaal naaimuggen genoemd,
omdat ze meestal met kleereu maken den kost verdie
nen, kwam, met de noodige cavaliers, allen met groote
stroohoeden en flambards op, veelkleurige dassen om
en wonderlijker wijze allen met akelig heeache stemmen
begiftigd, een der lanen nitstuiven onder het zingen,
neen brullen van den bekenden deun; ma clef'
etc. Waarschijnlijk kwamen die lui van een bruiloft of
andere partij, ik kan m$ ten minste niet voorstellen
hoe men anders op het, waHe idee kan komen om zich
's ochtends in de vroegte en liefst "?en .corps" in de
vrije natuur aan bachanoliën over te geven. De troep
hoste, zonder iefcs te ontzien, joelende door, tot grooto
schade van planten en struiken en tot ergernis van ieder
die graag kalm een luchtje wilde scheppen.
Ik geloof gaarne, dat het niet wel mogelyk is tegen
dergelijk misbruik afdoende maatregelen te. nemen, want
het uitgestrekte terrein zoude eene sterke en daardoor
bezwarende politiemacht veveisehen; twee zaken zoude
ik echter -wenschelyk vinden : ten eerste, dat aan de in
gangen van het Park cenige controle werd uitgeoefend
en verdachte troepen zooveel mogelijk geweerd werden,
ten tweede, dat het welgezinde publiek eens een hartig
woordje meepraatte en zich tegen dergelijke losbandig
heden verzette; n persoon ia natuurlijk onmachtig om
ieta te; doenr maar als eenigen gezamenlijk door woord
en daad nu eix dan paal en perk stelden aan de
uitspattingen en broocmronkenheden van zeker soort
lieden (die men, helaas! bij alle standen vertegenwoor
digd; vindt) dan zoude er waarschijnlijk spoedig een
einde aan komen
Ik mag lijden, dat het Vondelpark weldra' ook daarom
geroemd mo<re worden, omdat men er een publiek vindt
uit alle standen, dat zich ordelijk en wellevend weet te
gedragen ea de scuoone wandelplaats waard is.
EEUWIGDURENDE PENSIOENEN.
Het Blauwe boek van Engeland bevat onder andere
ook de civiele lust der koningin,, die tot zonderlinge
opmerkingen aanleiding geeit. Toen: Victoria den troon
besteeg, ruilde zy de Icrooudomeintn, en andere eigen
dommen, die zij geërfd had, tegen een inkomen van
335000 pond 'sjaars (9,625.000 francs). Het Parlement
evenwel behield zich een zekere controle voor over dit
geld dat de belastingschuldigen, moesten .opbrengen, en
over de wijze waarop het besteed werd, zoodat alle uit
gaven onder bepaalde hoofden ingedeeld werden, en de
koningin ter eigen beschikking, voor zakgeld, steciifs
8000* pond, (20(V300 francs) overhield!^ Daarbft ontving
zij evenwel net recht jaargelden te verleenen aan emi
nente personen, die ondersteuning nooch'g hadden, tot
1200 pond 'sjaars elk, en hiervan heef t zij ruim gebmik
gemaakt.
Nu volgt het inkomen van de prinsen en prinsessen
van den bloede» dat zamen slechts 159000 pondf bedraagt,
de verschillende betrekkingen echter die deze personen
beklgeden, kosten het land meer dan t wee maal zooveel.
iJaarna de pensioenen, eindeüjk de eeuwigdurende
jaarwedden. Dit zijn pensioenen niet voor personen,
maar voor families wier voorvaderen den lande diensten
bewezen hebben. De tegenwoordige hertor van
MarlfcoroBgto ontvangt 4000 pond 'sjaars, voor de slagen van
Kamillies en Malplaquet, in 1706 en 1709 door zyn voor
vader gewonnen. De erfgenamen van William Pènn,dfe
eene Engelsche kolonie m Pennsylvanie stichtte, ontvan
gen ook nog 4000 pond, ofschoon reeds honderd jaar
geleden Pénnsylvanie- is opgegaan: ia de Amerikaansche
Unie, en Engeland zeker meer nadeel dan voordeel beeft
aangebracht. Onder Willenr III moet er een hertog ran
Schomberg bestaan, hebben, ten miaate ayne erfgenamen
zullen, zoo lang Engeland bestaat, een inkomen van
3000 pond uit de schatkist genieten» maar de diensten
die de hertog genoten heeft z$a nu reeds onbekend.
EEN MIDDEL TEGEN HEESCHHBïD.
Een ran de beste middelen tegen heeschheid is door
Fredcrik den Groote uitgevonden. Eene prima donna
van de opera te BerEjjn had de gewoonte dikwyls koude
te ratten, hetgeen haar dan Belette op te treden en
te zingen. Vooral wanneer iemand o* ieta niet naar
haar zin was. gebeurde dit. Op een dag zou in de
opera te Bernjn ook de koning te enwoordig ayn» Het
publiek wachtte, en de regisseur trad naar voren en zeide:
Dames en heeven> het spijl ons zeer u te moeten
meedeelen dat Mademoiselle door heeschheid verhin
derd is te zingfln, ea de voorstelling dus geen doorgang
hebben zal."
]>? goede Berinnen wartn nrisfehien wat teleurgetteld,
maar stonden toch kalm op om hoer hnhrie gaan, toen
de koning ia 7fjftnQ loge opstond ejx de nyflzifrft1^*1 beval
op hunne plaats te blven. Even kalm gingen ook de
Berhjners weer zitten en wscotten gadakHg wat erkennen zou.
Binnen minder dan een kwartier verscheen de regis
seur opnieuw en sprak alt volg! r
Dames en heeren, rk kan u tot m^n groot genoegen
mededeelen dat onze prima donns volkomen genezen
is van nare heesdbheid, en de eer zal hebben dezen
avond voor u te zingen,"
En inderdaad de zangeres verscheen en zong zoo
goed als ooit. Haar triomf was volkomen. Eet recept
van den koning was zeer eenvoudig geweest. De prima
donna zat, nadat ajj den ongelukkiger regisseur had
weggezonden,, gemakkelijk in boze jcainer, misschien
niet zonder voldoening dat zij het genoegen van^enige
honderden menschen had bedorven, toen de deur plotse
ling werd opengeworpen en een officier binnentrad, ge
volgd door vier dragonders*
Mademoiselle, zeide de officier, zjjne Majesteit
zendt nvy om naar uwe gezondheid te vragen."
Zijne Majesteit is wel goed, ik heb keelpya en
ben vreeselyk beescli"
Zijne Majesteit heeft het vernomen, en heeft my
gelast u dadelnlt mee te nemen naar het militair hospi
taal, waar gij Linnen weinige dagen genezen zult zyn."
Mademoieeflöwerd bleek.
Gij schertst," zeidJe zij bevend, maar Ternam dat
Pruisische officieren nooit schertsen. De luitenant
kommaudeerde, de dragonders grepen Mademoiselle en droe
gen haar in het lytuig.
De officier nam naast haar plaats, de dragonders reden
er naast.. Binnen weinige seconden zeide de dame:
Hond on, me dunkt ik gevoel mfi beter."
De koning zon- gaarne willeu, Mademoiselle, dat
gij geheel beter waart, en zelfs dezen avond nog zoudt
zingen."
Ik zal het beproeven," zuchtte de gevangene.
Omkeeren en naar den schouwburg!1' riep de
officier den koetsier toe.
Daar aangekomen, begon Mademoiselle te denken dat
z§te spoedig had toegegeven.
K zal zingen," zejde zy, daar züne Majesteit het
verlangt, maar de hemel weet hoe ik het er af zal
biengen."
Gij, zult zingen/1 antwoordde de officier, zooals de
groote artiste die gij zijt"
Ik zal zingen als eene artiste met hevige keelpyn."
Ik hoop van beter."
En dat waarom ?
Omdat een paar dragonders op wacht zullen staan,
en bij het eerste kuchje hebben zij order u naar net
militaire hospitaal te vervoeren."
De heeschheid was volkomen genezen.
STADSNIEUWS.
Nog altijd wacht het Gemeentebestuur op een
paciter voor nare steigers. Misschien, dat er liefhebbers
komen opdagen* nu men weet, dat er n boot gelost
heefr. De eerste boot van Jara, de Eigin, kapitein
Mitlar, heeft aan den ffemeeoteafceiger aangelegd en
heeft alzoo in 't West er dok gelost
LL Donderdag gaf de liedertafei Eutevpe een
waarvan do oporengst bestemd is voor ck Inrichting
voor Ooglijders m de Spiuoaastraot alhier waarlyk
een navolpfonswaardig voorbeeld voor andere Genoot
schappen, die in staat zijn hunne krachten en talenten
sou cfe weldadigheid dienstbaar te maken.
Al de inteekenaren die de uitvoering bijwoonden, er
waren helaas veel besproken plaatsen onbezet, zullen
ten hoogste voldaan naar huis zyh gekeerd, de uitvoe
ring wa» in alle opzichten buitengewoon schoon en
degelijk ; de ensemble stokken muntten uit door eenheid,
kracht en zuiverheid van intonatie en instrumentatie,
byzonder voldeden Am Meere van Schubert, Aufoffener
See van Ferd. Mönringt Ifomrte an. die Musik en dier
Morgen die allen met veel nuanceering werden voor
gedragen.
Als solisten kweten ziekt de 'Heeren Fr. Koster en
G. Tholen, vitmnntend van hunne taak, de eerste gaf
nog na zijne tenoorsolo Ungedttld van Schubert teu
beste, dat met geestdrift werd toegejuicht. liet was
jammer dat Eet publiek onrustig werd en naar jassen,
hoeden en doeken begon te zoeken terwijl de
Hr. C. Tholen nog bezig was zijn bariton-solo in der
Falsehmiïneer te zingen.
Een verdienstelijk zanger, die belangeloos zyne gaven
aan een e$el doel wydt beeft aanspraak op de beleefd
heid van het publiek.
Over den H r. Carl \Veynand, de verdieneteiyke maestro
uit Bingen allén dit. Het doet ons goed dat hy een
stadgenoot van ons i» en kunnen wy terecht trotsch op
hem zijn. Hij i» een artist van liet zuiverste water,
voor hem tekenen geene moeie)$kheden meer te be
staan, zyne techniek i» bewondereAswaatdig in de hoog
ste mate.
De uitvoering van Eiitcrpc is waarlyk een tiiomf
voor de liedertafel en een kroon voor den
verdienstelyken directeur Rob. Colfin.
De Redactie verzoekt verschoond te bhjren van inge
zonden stukken betreflende de muur op bet Sophiaplem.
Zy zal in deze treurige zaal: ffeen oordeel vellen, doch
uit den wensch, dat dergiolnie onrechtmatige hande
lingen, waaraan w{j Amsternammer* niet gewend z$n,
zich nimmer zullen aerbalen.
*
Er zal hier ter stede een Fraaache Reder ykerskamer
wofdeo opgericht^ la FratemitéDrmwatiqne, onder de
zinspreuk Art, PZaistr et Charké, die zkh ten doel stelt
het geven van Fransene 1T ooneelToorstelüngen, waarvan
jaarlijks een ten voordeele der Algemeene armen.
1
t
i
*
l