?"«WE» r l l t 3) .»*,*? *?? 5. rs t l fear »rin, iet . Aèn fAtmstet en ara 't Y, diwr doet «Jch bMftfjek op* dlo tl* KdstHn 4« Kroon rtegt r»» Eorap*. "ft Weekblad voor Handel, Industrie en Kunst. UITGEVERS: ELLERMAN, HARMS & C°. Kantoor t Rokln »? 4 November 1S99. Verschijnt lederen Zondagochtend. AbonnementiprU* p*r 3/ni. 60 Cti. Alk. Kammen 5 Cii. Advertentie* 10 Cent» per regel. Bij dit Nummer behoort een Bijvoegsel. MISSCHIEN EENE GOUDMIJN. ' f '? ~ Minder dun ia de overige hoofdsteden van Europa bestaat te Amsterdam de gelegenheid, op verschillende plaatsen der stad een rijtuig te vinden, dat voor ma tigen prijs per toer of per uur een weg aflegt, die niet door de trams of omnibussen wordt bereden. ?' Op den Dam staan veertien rijtuigen,* het eigendom van elf verschillende stalhouders. Ook aan de stations staan meer of minder rytuigen, naar den tijd van 't jaar, het weer en het uur van den dag. Geen vreemdeling, die Amsterdam bezocht, kan deze regeling anders dan hoogst onvoldoende vinden. Dereden list voor de hand. Het aantal rijtuigen, dat in de stad rondloopt, is niet in verhouding tot het aantal personen, dat vervoord wenscht te w-orden; dewijl de zaak op kleine schaal ge dreven wordt is het vervoer veel te duur m %t het oog op den afstand en door de wijze, waarop de stalhouders hun buitenknechts houden, moeten deze hun bestaan vinden door aan te dringen op hooger loon dan 't ta rief hun toekend, of door steeds dringender fooien te eischen en minder gemakkelijk tevreden te z\jn. Eenige stalhouders (misschien alle) betalen eene vaste som per week aan hunne knechts en laten aan de eer lijkheid der knechts over, te betalen, wat ze aan vracht ontvangen hebben. In' de eerste plaats 'brengt men dus de knechts in de gelegenheid d.i. in verzoeking, on eerlijk te zijn; ten andere dwingt men hen fooien te eischen. . . ,..-... ' De koetsiers der /WHSOMS, cabs, voitures de place, fiacrcs., of hoe die. dingen heeten mogen, hebben ge? woonlijk geen Heelen goeden 'naam, wat hun liefheid aangaat en» wat aangaat de gehoorzaamheid en onder worpenheid aan . hunne reglementen. . Ja we .mogen veilig aannemen, dat er geen listen en streken te De' deuken zyri, die door een Lbndehsch of Parysch huur? koetsier niet zyh - aangewend om hooger loon óf een extra fooi te krygen. ? ? : ; Indien we dus de thans, best aan de inrichting af keuren, bet is zeker niet, omdat we .die uit het buitenland wenschén over te nemen, al is hét ook, dat gene ons wel 'veel goeds te zien geeft, ? Niemand twijfelt er aan, - of, bij den omvang, dien , onze stad hoe langer hoe meer krijgt, is eene regeling .der verhuring van .rijtuigen, .volstrekt .noodzakelijk; het aantal koetsjes, dut eiken dag vooral'a morgens, door de stad rolt, bewijst genoeg 'dat het niet aan per«onen zal ontbreken, die vervoerd wenschen te worden. ;' .Ona, eerste bezwaar tegon de bestaande wijze van verhuring van sta ndry tuigen" is, dat de .vracht veel te hoog is. In Londen betaalt men 60 cents voor een afstand van veertig minuten gaans of. daaronder, (een shilling voor twee Engelscho mijlen) in de andere steden van Engeland betaalt men evenveel voor ne Engelsche mijl. Ia Parijs kan men met een rijtuig voor vier per sonen van eeno znde der stad naar do andere rij !en voor twee francs, dus nog geen gulden, de fooi daar onder begrepen. Neemt men nu in aanmerking, dat de huren, de werkloonen en de levenswijs in gemelde hoofdsteden veol hooger zijn dan hier, dan ligt voor de hand, dat de huur, die wij" betalen moeten veel te 1;,üuii Ti>^> lij)»»»»iiiniir Hij » l \ i nfif in Kier l toch! n eindeloos. .gekibbel ' over ? fooien en de koetsiers nemen zelfs de vryheid zoo ongeveer zelf de grootte "van. "de "fooi te bepalen en zwart te kijken of op te spelen,1-alj ze minder krijgen. Werd dus een voudig het tarief verlaagd, het zou den toestand vol strekt niét verbeteren, integendeel, het gehaspel over fooitjes zou steeds toenemen. De gebreken der buitenlandsche ondernemingen kun nen ons aanwezen, in welke richting bij ons de ver beteringen kunnen gevonden worden. ~ Sommige menschen verwachten alles van politie-toezicht, anderen verwachten er niets van en vestigen hun hoop alleen op particuliere hulp. Zoo byv. prijst de Antwerpenaar ons gelukkig, omdat wij een nachtwacht hebben van gemeentewege aangesteld; hii weet niet, dat onze nachtwachts zeer verre van volmaakt zijn; wij voor ons meenen. dat hij er beter aantoe is, met een nachtwacht, dien hij met zijne buren, zelf aanstelt en betaalt en la'delijk ontslaan kan, als hij hem niet l l « '.'..'M. ... bevalt. ... Iets dergelijks geldt de stand r ij tuigen. Te Lonuen is .de politie de eentje beschermer tegen afzettery van de zijde der huurkoetsiers. De alomtegen woordige politie behoeft slechts geroepen te worden, om den veeleischèndeii wagenmenner tot zwygén te'brengen en hem tevreden te doen ziju met wat zij ra tarief era voorschrijft. . Op de meest bezochte kruispunten zijn borden geplaatst, die den afstand van dit .punt tot de voornaamste andere kruispunten aangeven, zoodat ook dé.vreemdeling onmiddellijk bepalen kan, hoeveel -mylen hij gereden' heeft, mits hij. het punt (d. i. den kruisweg, het gebouw, of de markt) waar h\j instapte, .heeft onthouden. HU weet took, waar rytuigen.te vin den zijn, want deze keeren dadelyk.nftar.hun stand" terug, waar een bordje aanwijst, voor, hoeveel rytuigen 'daar plaats is. Elders dan daar mógen ze nïctt staan. Te rarys -belast' de politie zich alleen, met hét'toe zicht voor zooverre dit aangaat het al of niet overtreden der verorderingen van gemeeptewege. gemaakt. De' politie-dienaar zal als gij hem aanspreekt u een-; voudig verwijzen naar een' Inspecteur 'van iie Maat schappij van -huurrjjtuigen. Het moet' i*rel ieder een treffen, dat de koetsiers' te Parijs veel handelbaarder .zijn dan die .te:.Londen n ..de! veronderstelling is niet te gewaagd, dat dit een gevolg zyn zou, van het beter ingerichr stelsel van controle. ... - .."....? ?Te Parijs z\jn twee stelsels nftast-elkander in'zwang. Eene maatschappij verhuurt de rif tuigen-tegen een be paalde huur per. week, afwisselend naar. hét aanUl per sonen, dat de rytuigen kunnen bevatten, en naar den aard der rytuigen, Zoo ia een open rytuig in den zomer en een gesloten rijtuig in den winter, 't meent huur waard. 2oo acht de eene koetsier een rijtuig voor drie personen een beter speculatie, -dan een voor vier, waar van de prijs per rit en per uur hooger is, al zitten er maar twee of drie in, een ander is van een tegenover-» gesteld gevoelen. Eene andere maatschappij vordert al de vracht, laat den ^koetsier zijn fooien en betaalt hem een bepaalde som er week. 4^. aotmrei*alfl het andere heeft iet* yo"* het beste aan beide is, dat controle volstrekt noodzake lijk is, zal de maatschappy in 't eene geval niet afge. scheept worden met de verontschuldiging, dat er geen " vracht genoeg ontvangen is, . in 't andere geval worden bedrogen voor een deel der ostva'ngen vracht. De Maatschappij, tegenover wie de koetsiers natuur lijk als bedienden of knechts in verhouding staan, kan bepalingen maken, zoo al* zij verkiest en zonder vorm van proce? veel strenger te werk gaan dan de politie in eeuig land der wereld en hoewel net Parijsche stelsel 'ook groote gebreken heeft, is toch het oetsierspersoneel behoorliJK onder de orde en wel, doordat de Maat schappij altijd en overal vertegenwoordigd, in hare uit spraken, waarop ze niet terugkomt, den schuldige steeds onmiddellijk kan treffen. Op kleinen afstand van elkaar staan de kiosken, waarin de inspecteurs der Maatschappij elke aanklacht ontvangen van eenige verkeerde handeling in hunne nabijheid gepleegd. Vijfentwintig francs boete of onmid dellijk ontslag liggen al zeer spoedig gereed voor den koetsier wiens nummer de vertoornde reiziger heeft opgegeven ' aangenomen, dat zijne aanklacht voldoende bewezen is. : . Geen koetsier wordt aangenomen, die niet genoeg lezen en schrijven kan om alle toeren die hy maakt op te schryven. Wee hem, als n inspecteur hem op een of ander' uur. op eene plaats ziet, waarvan op zyn boekje niets te vinden is. Natuurlijk strekt zich do .waarneming, der inspecteurs of controleurs in de ver» .se. tillende doelen der stad niet tot alk toereu van alle rytuigen uit. De vrees om van fraude overtuigd te 'worden is echter by de koetsiers zóó groot, dat ze zich in den regel wel onthouden van overtreding Een uitgewerkt plan voor eene dergelijke Maatschappy zyn we oereid later te geven, thans ontbreekt ons de ruimte. . . ..... - . . ". Het. zij voldoende er hier met nadruk op te wyzen, ?'dat eene Maatschappij van huurriftuipen, die hare taak ?goed begreep, het voerwezen . geheel hervormen zou, .een eind zou maken aan alle afpersingen en aan den 'onwil, de onbeschoftheid en de onverschilligheid van vele koetsiers 'van standrijtuigen, waardoor de reiziger genoodzaakt is,' een veel duurder huurrjjtuiff uit een stal te nemen of wel, zich de onaangenaamste behande ling te laten .welgevallen. /v..:;. . Later komen we hierop terug. . T,. (