Historisch Archief 1877-1940
--. A,- ..
.?f
DB AMSTERDAMMER.
St. lücolnas in act Palels voor Volksvlijt.
St. Nicolaas heeft zijn zegetocht weer gehouden.
Duizenden aangezichten hebben van geluk geblonken,
nu in den naam Tan dep oud*» weldoener de harten
^van vrienden hnn verrassingen bereidden. Maar
duizen'den ook werden teleurgesteld. Niet omdat de weldoende
harten binnen hou kring niet gevonden werden, moor
aangezien die gulle Heden over een karige beats te
beschikken hadden, en dat is een ware schaduw die op
den beerlijken St, Nicotoasdag1 vatt. Niet te kunnen
geven is erger dan niet te ontvangen. Maar beide moest
niet voorkomen. Wie zou niet eens, althans n dag
in 1 jaar, iedereen gelukkig willen zien?
Inderdaad wij weten, dat behalve' de blydscfcap en
cle vroolijke verwachting1 nog iets anders valt waar te
nemen. De jaloezie van tien minvermogende, die
spreekt: deze vreugde i& weggelegd voor de kinderen
der rijken, der vermogenden,, maar myn kroost mag
toezien. Wij hebben onze zuur verdiende penningen te
noodig om ae te. besteden tot vervroolijking van het
leven onzer kinderen. In hoeverre die klacht juist
ij, zullen wij daar laten. Een kinderhand is spoedig ge
vuld, daar zijn gelukkig geen schatten toe noodig, om
langs de jeugdige lipjes een Lach te lokken en, de
teedere hartjes van verrukking te doen kloppen. Maar
we weten, dat zelfa dit lichto zwaar wordt, als de zor
gen do gemoederen somber maken en bij menigen huis
vader en moedei' moet dit m den Winter 't geval z^ru
Daarom wie dezen een handje helpt doet een uitnemend
werk. W ion het gelukt vriendelijke aandoeningen, te
wekken bij ban, wie het lot niet toelacht, heeft recht
op de dankbaarheid van allen, die belang stellen in de
vooruitgang der minvermogende!!* Want niets roept ge
makkelijker een goede gezindheid,, den lust tot werken
en den moed tot volharden wakker, dun de zekerheid,
dat meer bevoorrechten op onze daden letten en ons
wenschen te steunen, wanneer wy zelf niet alles kun
nen. wat wij gaarne zouden \villen.
,Wij Amsterdammers hebben met het oog op onze
minvermogenden recht, om met zekere vreugde aan den
St. Nicoluas-avond te denken. In geen stad van ons
land, werd zooveel voor hun kinderen gedaan als hier.
Dank zij de volhardende pogingen van het. Dauies-comit
voor kinderfeesten, en de YereenigiuGf tot veredeling
van het Vblksvermaak, werden verleden Dinsdag wederom
2000 kinderen der kostelooze scholen op een feestavond
vergast, en zullen aanstaanden Dinsdag, nog een gelijk
aantal worden onthaald. We hebben ze gezien die
tweeduizend in feestdos, en het deed ons hart ^oed,
zooveel net gekleede kinderen uit de armere wyken
onzer stad te aanschouwen, even zooveel bewyzen van
den geest van orde en zindelijkheid, die in de huizen
heerscht, waaruit zij kwamen. Men bemerkte het aan
stonds, hier waren de vlijtige en kundige arbeiders en
ambachtslieden der toekomst vereenigd, zonen on doch
ters van ouders, die begrijpen» dat alleen opvoeding en
onderwys do jeugd tot nuttigo burgers kweeken. Want
dit feest is een beloonïng voor de getrouwste school
bezoekei's.
Dit alleen* zou' het voor ieder, .die op een betere toe
komst voor den zoogenaamden vierden stand hoopt,
een voorrecht doen zijn op zulk een avond een blik in
'éVolkspaleia te mogen slaan. Doch daar is meer te
zien en Te hoorcn. Blijf eens koel als ge al die kinder
stemmen hun liederen vol onschuldige olijdschap hoort
aanheffen! Sluit, als ge kunt uwe oo^en, voor de
opgetogenheid, waarvan hun gelaat blinkt, wanneer 't
Paleis-orchest een ouverture speelt, en wee - Misanthroop
ik bid u, beproef het eens, als 2000 kelen juichen en
dubbel zooveel handen wuiven of klappen, wanneer
Pierrot en Harlekyn handgemeen woruen. Waarlijk
mijnheer, al was uw gelaat van perkament, en uw hart
van marmer, en al Had uw scherp geslepen verstand
reeds voor lang uitgemaakt, dat het gevoel maar lak is,
wees op uw hoede; want ik vrees wezenlijk, dat gij de
zonde zult begaan een vriendelijk mensen te worden.
Houd de revue over twee duizend cadeaux, over vier
duizend krentenbroodies en over even zooveel duizend
oogen, die blinken, glinsteren, waaruit vonken spatten
van genot, ik sta er u voor in, uwe eigen ijskoude
kijkers gaan ontdooien, Mijnheer, on als gij niet sinds
lang een belangrij" c wereldverschijnsel waart, krachtig
genoeg om alle kleine grillen van de mcnschelyke na
tuur te beheerschen, ge zoudt n even omkeeren om uw
zakdoek uit te halen, want daar straalt op zulk een
avond zoo'n wonderlijke gloed m *t Volkspaleis, dat
alle ijs er van smelt.
Daar zjjn geen diaconiescholen in 't Paleis vertegen
woordigd. De uitnoodiging wordt beleefd of onbeleefd
afgeslagen. Het geloof en de pret schijnen niet van
«l k and er te houden. En met een kinderziel moet men
?voorzichtig zijn. De krent enbroodjeo zijn onschuldig.
Tegen de Jcadeautjes heeft men geen bezwaar, ook het
zingen en de muziek kunnen er wel door, geloof ik,
maar wat ik vermoed, dat aanstoot kan geven, is de
kluchtige Pantomime." Ware het een pantomime
zon?der vechtpartijen, dan zou misschien een grief aijn weg
genomen. Hoe licht zouden de kinderen door het zien
van dat ges t oei, zelf het stoeien kunnen leerenïEn
in dit opzicht is de jeugd niet volmaakt. Ze toont een
neiging te bezitten een. vechtpartijtjo lief t& hebben
zoodra er iets van dien aard plaats heeft applaudiseert
ze uitbundig. Hier schuilt voor 't Amsterdamsen»
kroost een zedeljjk gevaar. Ook scheen haar bewon
dering gewekt te worden door Harlekyn, toen hy door
den muur sprong; dit -acht ik een kwaad voorbeeld.
En dan was er op ttooneeieen man, die alles verslond,
ik zeg bij mezelf, da t's gulzigheid, en die mag men
niet aanmoedigen. Ik begrijp alzoo* volkomen, dat nauw
gezette opvoeders hunne pupillen verre houden.
Maar alles kan niet op eens. Wie weet hoe edel het
genot nog een» wordt, ais men nu maar de onbesmette
kinderen van deze 4000 af-ezonderd houdt. Bij hen,
die in 'fc Vo&spaleis verschenen, was toch niet meer op
de volmaaktheid te* rekenen. Aan alles wat ik zag,
was liet te bemerken» dit kwaad zat hun reeds in 't bloed.
Doch b$ deze gebreken der jeugd, scheen er zoo'»
fleurig zonnetje van onsehuid, dat ik mij niet heb kunr
nen evgeren.: wellicht gevoelde ik» dat het op dit punt
met m4j zelf niet veel beter geschapen atorrd, dan tojj
de lieve jeugd.
Welnu, gewooe mensehen en dan al die helden,, dia
zeggen, dat fttantkropie toch maar dwaasheid is> zou ik
zoo graag getuige doen zijn van die kbtterpret. Dit
blij pel is 't schoonste, wat in de hoofdstad gedurende
den geheelen winter vertoond wordt. Nergens is een
aangrijpender oratorium te hooren, dan waar die duizen
den jubelen en juichen. Waarom is de toegang voor
een termen entrée-prys niet voor ieder, zoover do ruim
te het toelaat, opengesteld? Mochten wy weldra, mede
door de opbrengst der bezoekers en de toename der
bedragende dames en heeren, die dit feest der kinde
ren en ons bereiden, in staat gesteld zien niet twee,
maar vier of zooveel zulke avonden als noodig is, der
Amsterdamsche jeugd te schenken. Zij hebbon eer van
hun werk en die eer is genot tevens: wie wil daar niet
in deelen ?
Een gelukkig
De Nederlandsche Koraalvereenigmg, die zich in be
schaafde kringen reeds een goeden naam. wist te verwer
ven en een gunstiger invloed op het kerkgezang
uitoefende, heeft het voornemen haar werkkring .uit te
breiden. De reeds zoo dikwijls uitgesproken en besproken
behoefte aan een echt Nederlandsen lied, een volksliederen
boek, dat woorden en wijaen geeft voor den
zanglustigen, die nu of een vreemd lied óf in 't geheel geen
lied, maar den treurigsten onzhi, uitgalmen, leidt er haar
toe een poging tot verbetering te wagen. Ziedaar een echt
nationaal streven, ddt recht heelt op den lof, maar
meer nog op de ondersteunma van aften, die beminnen
wat liemjk is en welluidt. Zullen de dichters ons een
minnelied, een krijgszmg1, een vrede en vreugde-lied
schenken, en de componisten zullen zij de tonen weten
te vinden, waarop de innigste aandoeningen van het
hart zich^onbelewmercjL kunnen uiten? We weten het
niet; do Koraalvereenteing kan hot ons niet verzekeren,
maar zij wenscbt het te Beproeven, de el 'imerenden krach
ten te wekken-, de al to bescheidene te lokken, in ieder
geval elk -die hart voor zijn volk en liefde voor
denzang heeft, tot geestdrift te ontvonken.
Wie hoopt niet dat door dit streven een betere dag
vóór onze natie in dit opzicht zal aanbreken, dat wij
eindelijk den nabuur zullen toonen, inderdaad een volk
te zijn, dat een taal heeft, en f wat de krachtigste
uiting van een taal is) een lied bezit; een volk, dat
aijn eigen gevoel kan uitstorten zonder bij anderen den
vorm er voor to leenen, of op eigen krachten steunende
den man van smaak tot spot verstrekt.
Voorloopig vraagt de Koraatvereeniging niet veel.
Slechts symphatie met haar voornemen Wie die g
vpeit zende zijn adres aan den secretaris der ver e om
ging1 Ds. J. A. Böhrinprer.
Lerstdaags worden dan alle belangstellenden opge
roepen tot een nadere bespreking der plannen, die het
bentuur ontwerpt. Zij die hun naam aan den secretaris
opgeven, ontvangen de ontwevp-statuten, met
uitnoodigrng om opmerkingen- daarover schriftelijk te willen
mededeelen.
Ongetwijfeld zullen duizenden toonen, dat het hun inder
daad ernst wad, met hun klachten over het onzedelijk
karakter en in ieder opzicht treurig gehalte van het
tegenwoordig volksgezang.
HANDEL, KUNST en INDUSTRIE,
Wordt ook op muzikaal gebied Amsterdam nog al
eens deze en die douceur voor 'de voeten geworpen,
heeft men het ons al verweten dat we geen conserva
torium hebben en voelen we ons zelf al beschaamd dat
we er niet een» eene eigen oper» op na kunnen hou
den ,.., toch schijnt bij het jong» geslacht de animo en
yver voor muziek nog niet uitgedoofd te zijn. Naast de
half officreele inrichtingen voor nmziekenderwyu van
verschillende vereenigingen bloeit hier een tal van goede
particuliere ondernemingen, wier succes toch (wat ook
de pessimisten mogen zeggen) gewoonlijk in verhouding
staat tot hun gehalte.
Eene van deze, die zich wel het meest in bijval mag
verheugen, is de inrichting1 van dien heer Mattern,
Geldersche Kade, 79, met 130 leerlingen voor piano, 140
voor zang verschillende voor viool, cello, fluit, enz.
Onder de leeraren hieraan verbonden vermelden w
den heer Tak voor viool, en den heer Landsmann, ge
diplomeerd door hot HaagBche Gbnsorvatoire, uitstekend
pianist, leerling van Nicolai en van der Does. Met het
onderwijs in den sang bekwt zieh de Directeur zelf, de
heer Mattern, die ook op litterair-muzikaal gebied zich
onderscheiden heeft. Ook voor theorie, compositie en
ensemble-spelen bestaat gelegenheid en eonige der oudste
leerlingen hebben uierin reedi-eeftarootofcoogtt bertikl
In Januuairi a^i. aal m de aaaL van hetPaik door
de leerlingen een concert gegsve» woeden, waartoe
ufcnoodiguigen worden, roadfeaoudeo.
BHer «et Merfijk Vet Terrabefc*.
Dit te onderzoeken ii sser eenvoatig en geheel «on
der chemisch» middelen ten uitvoer tebreogeti.
Een weuuj? ran de verdachte boter wordt tonenea
twee glazen vbatjes gebracht, en onder het mtkrostoo»
onderzocht. Wanneer hat product Btitrer ia, ziet Dien
met» dunt TRtbdüetje^ ia het evenwel vervfthcht, dan
yertoonoB zich tosschen d« vetbolletjes kristalgroepöi
in den vorm van boomen on tikken.
Doornen VcIïcB door deeftriefteit,
B>etb eeni$8 jaren geleden nam Dr. Robnwon te
New-ïork patent voor bet véifen van boomen door
ekictricüeit.
Thaua hebben ook twee kandelaar? te Bomley dit op
groote schnal toegepast.
Een pkthiadraad wordt door eene eleetrische batterj
heen en weer bewogen, en daarbij styf gehouden en
werkt aJa de ucherp-ato za«g. De eenige moeielykheid is
dat het dikste platinadraad waarover men tot nog toe
beschikken kon, t« dun wa* en spoedig brak, men noopt
hierin verbetering- te kunnen brengen. Ben boom me
tot nog toe in 2 uur geveld wercf, zal dan slechts 15 mi
nuten kosten, en mea heeft noch zaagsel, noch afval
noch spaanders.
Ecu ifeiw Metaal.
_Prat te Bordeaux heeft een nie iw meiaal ontdekt, dat
hij ter eer van den chemicus Lavoiaier, Lavoi»iom ge
noemd heeff. Het komt voor in eenige mineralen, voor
namelijk zwayelkiezel^heeft de kleur en den glans van
zilver, en schijnt tot de groep van Cadmium, ea ridiam te
behooren. Het h smeedboar en kat zich tot poeder
brengen: zyne dichtheid is 7,. en het verdraagt zonder to
veranderen eene temperatuur van. 600 graden. Het ver
andert zelfa in vochtige lucht niet, maar wordt door
Jodium, Chloor en Bromium reeds op gewone tempera
tuur aangetast.
Vrneliten in den winter te bewaren.
ZooaLs men weet, leven de vrachten nog- eenigen tijd
nadat ze vaa den atam gescheiden zijn, voort, c!rt voort
leven maakt dat ze rotten, en het* eigenaardige gistings
proces gaat te spoediger naarmate ze rijper ZTO. Door
dit voortleven der cellen wordt een deel van de suiker
in alcohol n koolzuur omgezet. Lechartier bevond dat
een appel vaa 49 gram gewicht in zeven weken 4?0 eub.
etui, gas opleverde, toen was het proces geëindigd.
Het middel nu om dit rottings-proces tegen to gaan
bestaat daarin dat men het leren en de werking tier
cellen totaal vernietigt ea daardoor alle gisting belet.
Dit kan geschieden door d»t men den appel bewaart in
eene lucht die Pbenol, Chloroform, Aether of Blaawzuur
bevat; ook Kamfer en Zwavelkoolstof werken, maar
minder krachtig.
Prof, Ffreher te Haoover voegt bij dit bericht de ver
zekering dat hy reeds twee jaar van tijd tot tyd op den
vloer van zijn appelkelder wat zuiver Pheno! werpt, de
appelen blijven goed tot in Ju-h'. Men moet evenwel niet
op dezelfde plaats boter bewaren, ctoar deze licht een
rookerigen smaak zou krijgen.
LETTERKUNDE.
Nolur and GeseUschaft is 'de titel van een
Schauspie! itt fünf Aufzögen" geschreven door Marie L. T.
Mahir. Deze letterlievende dame is reeds bekend door haar
treurspel. Die Unverantwortlichen", evenals 't boven
genoemde een teiidenznstuk. l)e strekking van dit toonee
stuk b in 't Hebt te stellen, dat de eischen van een
natuurlijk hart hoooper waarde moeten worden toege
kend, dan die van het convertioneele, dat in de
maatschappy zoo menigmaal den boventoon voert. Zij het
de vraag of de dramatische vorm de meest aangewezene
is, om een dergelijke kwestie overtuigend te behandelen,
het zal niet noodig zijn de aandacht op dit werkje te
vestigen* Mejuffrouw Mohr wijdt zich met liefde aan
de kunst en heeft een opea oog voor de gebreken
oijger samenleving; ook dit geschnft wekt tot denken.
Latei hopen wy er op temff te komen. De Heer J. L.
Beyers, bij wien het verscheen, heeft voor een nette
uitvoering aorg gedragen.
RECHTSZAKEN.
Twee Bruiloften.
Do Gaidois bevat net verhaal van een gebeurtenis
die nog niet geheel is opgehelderd.
In de straat du Bac No. 23 eerste verdieping, kan men
lezen; Bonvallet, kapper en haarkunstenaar." Deze
zaak behoort op ditoogenblik aan den heer Franpoimnov,
en oen- associé.
Fnmpourmoy ia 27 jaar, heeft een goed uiterlfk,
goede manieren, en scbynt alleen vrat kort aangebonaea
V v
\
'\
\
T t
J
J,/