Historisch Archief 1877-1940
''
A I» T
T >] \ T f IV .
Een jrofdkoo)' .ClHu'c^lniddl'l. Xcon» Irlken* vo«ir
den eten twee trerkap.-uK-s van (»ny».t. in ^f\al «ij
verkouden zijt. hoest, ol :\:»u lir»:irliiti--. i:iilian-<-i>,
teeriujj of iu 't ;iltiemeen :;iin rt'iii.«r uii.iluriiin.!; \:in
de l ronehi's of longen lydt. li'iK'U- IhuMii, \w\ut
zestig teci-kiipsuli-s. 't (joon maakt tint ilo
^oln-flibehaiuU'lini," >locht# 7e.-t il :n.-ht ivuti-n d i^'- ko.-t t-u
u ontheft van het gebruik van ulli* alkiKik^ Is. putos,
siroopen en hoivtdfitnken.
Talrijk zijn ilc iiiiuu\nU-.fU. Gij moét dus vooral
letten op het ctiijetio. waarop de handtivkening van
den heer Guyot m drie kleinen is «fedinlit.
Te verkrijgen in de meeste jjowle ajioi heken.
C. H. VOOKUEYTEI. l'AXXKXnrHel, Makelanv.
te Am<t.'rduin. xal aU lusthelibi-udo \.tn don Heer
A. J. KEU X\ .VAX .m- op VrijJag IZ April 1878.
des ntfiriiddngs ten ,'! nn- pm-ie». hu/i1 Brakke (!n>ii<l.
in df Xes. ren over?ta;in van den Deurwaarder
.1. 11.' STUUK IHOIT. iu voilins verkoopen:
eene partJi van
5O,OOO Stuk*
Havana Sigaren,
DEI! MERKEXÏ"
InrrclbU1 rn Ainudeu I Key <lc Kspiinu.
Van Hiltinni aangevnerd per het Stoomschip CuJiiuilm*.
En. dat bij Knyelinv'en noals die grnninmord' zul
len zijn, liggende als nader bij Notitie zal worden
aangewezen. (114M
c'ii
gcruiiliuccrd UWKKIIOH JUKIl
heeft nog eeniiro uren ter beschikkin?. ook tot het
geven van privaat onderricht, llriewn franeo. li-tf. '1..
Bureau De Aimlirdniinuer. lïokin !>. ? (11 Ui)
tejfen Mei. eene knappe Dienstbode, l'roïe-ianr. mid
delbaren leeftijd, nis Meid-Huishoudster iu ,-tMi klein
pezui. Ailres. lett. U., met opgaaf van nuderdoni eu
' inforiuatii-n, ISurenu Dr AinffvrduntiHtr, ItoUin± (1147)
- a KT
HET WAI»t\ VAV FHIi;SLAVi).
It'armoesstraat A"". 2. f,
Alle rtvoiiili-ii Moircc JVIiiNicnle.
Ocdvn ZO.NU.UJ 7 \iiril een K01IIKKZ.\X(iEi;.
Het loUaul is verdroot cu het <.'i'ke.--t verst n-k*.
tlittree rt'tj.
STE VOO B APH
Een SieiioL'rniif, hcett ni).u )'li\»t.-!i.a vuur rrniijo'
: Leerlingen. Fi'anco luit-ven wfnlén inijc'mu-hf-. Irtt. K,.
Bureau Ui- Aiu*t< nlmi.-ini.r. l!.i.ikin i. (115:;)
levelt &
»» April \vurJt ik- i>rijs duv
KS Toorloopig gesteld oji:
GEZEEFD.'. jii-r :iïkil«;s /*O..3O
,». .llatlilna.-il geklopt ?- » . :', >, O.35
Voor iï) huis bezorgen wordt 10 Cents j>cr iüKilo's
berekend. , ' ' . ''cl 1:14)..
KAMIMII!. Kokln bij de' Olii^ljisersstet-g. D 153.'
MAGAZMX ..de Stoomboot", rrinseneilnnd bij de
Giilgcnstraat, VV 15!J.
DEPOT, St. Jorisstcei bij het Ui.kin. D :).
TROMP & C(>.
?pecialiteit tn
. 'l1 . ,
Vfij bevelen ^óns aan1 Ly'iedc'r, die prys stelt op
goeden, zuivere'n VTijn, ,
Proeven worden geleverd zonder verplichting tot
bestellen, .' . , (ll?>->)
? Onze PrijsrCourant is voor een ieder verkrijgbaar.
A11STER1IAM, Kelzersitraelit bij de Leliegracht.
Hendriks en Van 'SleêDbergcn;'
; mtRÜJIEXTJlAKERS.'. (l.ló(i)
Wurmoesscruut, 132, bij de I'npenbrugstccj,
vervaardigen alle t-oorton :
ii B: A
Ortliopaedisclie
zooals: Beciibfugels, Maciiincs lc;»en [
jkcrkromming(.>n. Hdslurmen. . Künslbccnen, enz.
van Thee.
' JBEM *«? c10.,
AuiStenlnm, Damruk over de '. Renr.s, ' 90.
Leveren CIIIXESCHE THEE in ulle bekende
soorten van :if d<> voodkoop-tn tot de «Hei-fijn <' e, en
Cros cn «a Detail. Prijscouranten gratis, (ll'>7)
MAPITALISTE*.
. . . .. .
>sionnairs c.-tiietoii l |,t'r |iro\i-ie. Uneven IVniu-o
lett. A. /.. l>ij .Ie llot-kh. M. M'llUUMCVI-IUlA /»>UX.
Ueurs-traat liij ilt-n l la m. (11 1*1
II. 1.1. Itnlucteins van Couranten
en verdere belanghebbenden.
Een' IIAMJKLSMAX Inrit ILH.' crlecenlii-i.l de
koersen van Kffm-teu. Wi»-t-l« c!i;(nK-(leii-n dagelijks
van de Beurs uit te seinen. , rVanco brieven, onder
motto .Jii-iii'sJ:Éfi, /-.??;;". worduii ii:;_'i'\v;i'-!it Huivan
De Aiiiftei'tliniiuu'i; Kokin J. ? " illlüi
HOT Tl,"
ten degelijk bekwaam CHEF KOK. in-a in
bf'rekkinp. xag zich gaarne vor|,'];int-t. nuvei-i'liilllsr wnnr.
Uneven franco. )«'tt. E. 11.. 1>ij de Koi-kh. M.
SCIlOó>'EVt;!.I> tv XunN. Mein-s<f mat ;>. alliinv l lijn)
_ GEHUWDE LIKUEX zond.-r Kinderen bieden
jch.voor ?bdveuirenocitnlc liftrckkiii? aan. ]ie nian
zijn lieziit'iedt'ii .l>iiiten>hiii<. tic vrouw im>t de
luiijhuudini.' bekend. l-Vant-u lnieVvn wdiMi-n imrewacht.
lett. X. X., liiireau It' An/*t' r>IriHtii/?r. KoUiu 2. ( 1 1M i
lii/Jekiiitinive.
MET TIENDUIZEND GULDEN GRATIS PREMEN.
De OPERAiPIPLIOTHEEK vi'i>cliijnt in wekrliiksohe aHi-verin^en Viin 1^'a Uipii^ina's nette notcudruk.
Elk y.oo'n ntleveiini; lu-vat t'i'ii coini'l-'fe l'ot|>on li van ivii der iïfliefd«te. zm> oude als nienwe Opera's.
De prijs van zulk een lVt|>o_nrri o I' AlU-vi-rin,'. die in :indi-ie uitgaven / !.">", j» soms /' ;;.?eu
meer ko^t, is voor iie.lnteoken:iar< .-?lechts 30 CENTS.
Du nituave zal iu -in Aii«voriiw>-n;complOt-: zijn.
1 In elke l.-iaMe allovei-inüwordt 'ten kantore van een nader op to i^even Xolari-i een BON gelegd,
waarna de aflevering .o-i-nvi-loiipi-eiil t-n ue>>n<-heti>i<rd word'. ' l'i'/.i' bons ITI-M-II den vinder recht op een
l'reuiie ter waarde \an MINSTENS 3 a 4 GULDEN i-n MEESTENS VAN 750 GULDEN.
.De eerste alleverinj.' is ;i!i.in vooi-liaiuten en bevat: i-en I'<>t|-onii-i vu n CHAMElt uit GOUNODS
FAUST, die iï» de oorspronkelijki? uitgave /' l."x> ko-t: All. i Oi'ii Potpoiirri uit SUPPÊ'S FATINITZA, door
GEXÉE, ourspriiiikelijke j'rij- /' l.Mi; Ai!-. ;! LVII l'utpoiirri iiit de HAMLET van THOMAS, door CKAMKR,
oorspronkelijke prijs /' l.ói): Ai!. J e.-u Puiponrri nd MfIJERBEERS HUGENOTEN, door SIDXKY SMl'IH
en VORSPIEL VAN WAGNER'S LOHENGRIN (1op|>ii>nkeUjke 1,iij* /' 2.1H; AH. r, LES CLOCHES DE CORNEVILLE
van PLANQÜETTE. door l'UAMEll/ llniifi- Xmimist>'': oorspronkt-liike pi-\\< f 3.110. Aldus is de prijs van de
VU K KKUbTE allevcrinyon in andere uitijiiven niet minder dan TIEN GULDEN VIJFTIG CENTS.
De volgende alleveriiigen z'.ill--n ouder ineor iulioudi'ii:
Venli's ATila. nttjruve »»te & Hoek. Jlass
Itrüll's Golileiikrriu, door (.TIKT.
\VeUrr's Curymithe. door \V«anei'.
Max Brucli's l.oreley.
Moznrfs Dun Juaii. door Levliacli.
Donizctli's Favorite.
Itoieldieifs Diitut' Bhiutlif. door S. Sinith.
KIM Cftritieii.
Hervi-'s IV-tit Faiist.
Le Tocifs I»ettt niu-.
Weber's Freyschfli/. iloor Wasner.
P VftH *\
\\\A et Viniinle.
Ie Hoi l'.i dit.
SJrauss, Cuvuevttl Iu llom,
liott'iiiiinti's Artuiii. . :
Alliert'si Asforca.
Mranss. FlciJerniiiiis.
-Hilliirkfii's Alii-ntcin-i' in \\len.
Venli's iiii Carlos, iloor Wanner.
'juillaiit s «i-üiroiis de Villurs,
i.ossini's lisirliler tic Si'-Ville. door S. Siuitli.
C.
V a M Jf A A' Juf.
TOT l.NTKKKKNKN BW
ALBElll «00iil\i\.
«l ii «l c K p i s t-1 .«* i r a a l 1*1 j don ft i n $ o 1. w.
DE P H
IX.
J TE PAIH.JS.
itoitttertMertlcn Jiilliot'ii Francs.
(M.\.vTsriiAm:i.i.JK KAPITAAL: 4,000,000 Kus.
R.i'-MRvr. Kosns: 31, iU 1,030.90 Fus. PULJIIËN: ?S.llS,(ilS.pO Fus.)
Ho Vcrzekci'flen doelen jaarlyks miNlc in «Ie winsten.
pivmii'n.
Vfi-ekeml i'ver het lio.i>-;i'j van alle jaarlijks o
VtT/.eUeiiiijïeii voor het leven.
Dieust 1870. {§.?pt't.
Van !*«»-!*Jtt. ^eiui-ldi-M.' ».JW »
<i!e«ienjïile A'
Van
l STi ............ ...... ».5O pCt.
. -euiid.U'M. ,-l.lë»
f&t *lt' tiH't'ftf rttfii'ileptiff
Xiulerc fnliclitinnrii wiiriii-n.rersfrekr donr den IIitofilüLTiit te Aiiistcrihuh de» Heer
J. C. N. J. KVM.I, l'iiiisenirniclii »'l en d.iür den luspeeteur den Heer Ed. UI ItCKHUtllI,
te Kptttrrdain. \iijiistniiit \". 10:{. . (liwi)
Hollanilsdie liaaisdiappij van Landbouw,
JftleeUttg
VAN
(UliO)
P A A R D E
tfuedjfckt'iird by Knhinklijk besluit VAII H> 'Xovotnlior 1.^7
el» uitsluitend 'iian^ekofht ni.« de Aitifti.i'ttiniwlii' Vi'i:rji''n'.-i-l':iiiri^ iniiiirh
Xo. ">.
op Ift 'April IHïS.
M a \ i m u m ^59000 Laten.
sen rat* f MOM* >*tf *OM>.
^ l« APRII, IMÏMop hel «TAMBSR IWte A .U «T K KD A M.
????pitus pan LOT A; <a LDKX.
Op elk liontal fjoton wordt "'éón toóseg-cven.
Loteu iijn ?vcrki-ijsrlmar bij tic llecnn C. Hl'. V K EU X' XlIXKX. IlferenKnicht liij de Iidicpradit,
uitsluitend bij Ticntall«-n: 'enWe Lott-n in den . Kat#ijurlii>ekha'n IP!' van EIJLEKMAN, HAIIMS ,v Cu.,
Rokin 2, en vei'der bij hen, die den vcrkno[> daarvnn wnnriiciucn: zij worden niet in Coiiiiniüsiu veraonden ;
de vourvaarcleii der Verloting zijn op de I.Wen vernield. '
; .?'.'.' Kïliraifin,
IOEI'I-'l-T VAX VEL/EX, President.
1 .''?... , ? D. A. KUEXEX, fiirreturis.
Het N \<a/l.l\ van
JANSEN t 'G°.J
is voorzien 11111 de EiicutiNte tlcsshis*
uien worden direct op umivraag tui-go/.ondijli. ' l
De grootste NlasazUnen van
("OH)
l>v'ViiuU'iïzidi: AltiHttTiIunt Bftu'wtfmrto 77. Hotten!» m Simn-fattd \. \JJiitetfoai fbijt/m/raat 4:26.
Al deze Magazijnen zijn s U vil $ ruim vuürzu-u rau KdflUOitMTICïK^II.l 'TKI^W vvr-t'IiilU-iut in Huur ru stijl.
G. 4' J. C'OOt/, Fabrikanten.
Ilfltrooml AT18T1CRI» »JI «H««. 1'AItlJS ?»«>, ARXHK.W. IH<M. I>IIII>A»KM>HIA 1H?O.
Aitn de Steenhouwery van D. ANEEOEWI.IS, Itiiprnhiirg 13 te Amnltrdum worden bij alle
1IAU1>$TEI:\~ <>n *IAltUFJt
ook voortdurend vervaardigd:
l!l\ SfHOOaST.eGN!IIANT.ELS.
Een groot welingerirht MAllA/I.lM is daarvan steeds ruim gesorteerd; nl-wiede MARMEREN
MEUBELBLADEN. Alles net uit solide beworfct. tegcu zeer billijke pry'üen. . (lUil)
j. m r L THE
Havana
. . liëlilticlicst'raat li «Ie lleerciigraclit.
DAGKLI.IKSCIIÉDIENST voor Personen en Goederen tu*3rhen V
k uit l.OXDEX:
Vertrek uit AMSTERDAM (Oo*ter8p.)2 u. sri'm. ? .
., IDEM (liijnsp.) 3-u. m. : i Vict.oriit Stut ion . . . 8 u. -ir> m
f .IDEM _ (IM1. Sp.)Su. 5 m. des avonds Ludif-ue Hill . . . . K u. 4:! m.'
Aankomst te \LItsSIXGEX (dcsavouds)Su. odni. ' ? l linthort) Viaduct. . ... H u. 4u m,
I.OXLlEX
(voorin.) 8 u. in.
]lf!:iyers |-ooi"itii r'in 2(/i' /;[. tiïljrtlr.H k H nut n tttiii boord r.m hei SX.'QU gebruik nmkcn tfgen
Maliii'i run: voor enkele reis f -j.ut). :
Informnliën verstrekken: de Heercn A^cutun l). £ I'. K1EVITS, te Anisterdfim, Soniaohtiffd
(roedcrtn pp diinrvracht-coniiO'Wciiifiiten aan te nenicii: alsnmilo de Maatschappij tot Exploitatie van
Staats-Spuiirwc^cn. linrcnii XKELAXJ), te Utivcht dtf ilceren IIKST,. 1UJ1.ËY '& C",, Toofdaüentcu,
lüCaiioiistreet. te Lnnilfu. en Tllti(i)'
Vl.ls51M.KN, Juli 1S77.
1»E
van C, 1. MATTERE.
Oinlcnvijs in /.nnir. Sold/niijr. i'itiuó, Viool, Violoiicel, Fluit en Compositie.
Aii n .lii.'ven^cunomilc Inrichting wurdt- uu-t 'l Mei uog eeno
voor Heerctt en DiinrH. '.die 7.U-U willen bckwiinicn voor iviie of andere /
ttffffftiiettteu Ie bekomen MJ tlrn
r. JL. . M. A TT BH X.
Cireat Easterii Itaihvay-'?oiii]iaiiy,
Goregoldd 'dtigelijkschc- dienst tiisschen
ROTTJEKi) AM en l, O ^ I> B: V .
VIA IIARlVIfll,
Voor Passagiers, tiotMU're» en l>e,
met
V K H T M K H T IJ » l ? , ?
Van HOTTKltUAM «la^OlijliN '» naiiiiddii^ te 9 uur 3O
.. I.O.\'»EX 'wilVOIHlS Illir 1O Illill.. /W *poor na ffar.ciui.
ZONDAGEN UITGEZONDERD.
Dclialve ile doorbiljetten naar alle Stations van bovengemelde' Mimtseha'ppij, zijn nok directe fiiljctteu
nanr vorschilleiide plaatsen van EXGKLAXD,,SGUOTLAXL), 1EULAX1) pc»- Luudiiu & Xurth Western of
per Midland Riiihvaj- verkrügbaar gestold. '? , ?
.- '?' ,. 'IIUDIG &.PIETERS, Ascnten. '
C lEW-YOIlK.
Grootste Naai-Machinenfabriek der wereld, ,
die dour kaar initiatief eciie nliïenieenv Prljsverralnderiu» VQU alle SAAIJIACIIIXES benerkté. veroorlooft zich liet l'iiklfck luuir FiibriKmit
beleefdelijk aan te V-velen. , ??-..' ? . ' . .?-.'.''
De echte Orlgineele SIÜfOKR WAJLI-HACIlljiriBS zijn door liet -onpartijdige- óórdeel yaii,
dan IWCC Millioon KoaptTS en het tocUeiuïen : van mét-r '. dan t-40 llOO^tC
S»cKl'OOerkend als cjo VOOI'trcnl^kStC Kfaai-IIaellinCSj xoowel vóór
Familie-* als
Iedere cclite' Ql'ig'inóelC Sinter Klaclllnédraagt het nevenstaande fabriëksmerk ;
dit merk i« g-énéWlarlïinc' echt. ? . '
?i- ? Prijs al. naar itvo.erin^'. WekeHjksclie afhetalinsrcn Van af ? J. zonder pnjsverhpoging.
' Sedert lK3r. twen J. M, SIX'CElt de KEIMTK PK «KTINC'HK XAAI-M A('III\K vervaardigde, wier rbó.rtrcn'olijklieid di<n '
ffroiidslag-' gelegd hel.'ft voor de to;;on«-oonliüe ?^r-xouhtlicid oitxer Machines, hebben wij rusteloos aan lüire meerdere volmaaktheid sowerkt
'en tevens de produc'ie «ut ons Fabrikftaf tot eene hóoste RcwRanisPcirl, DIE T(ÏT OP HET OOGEXI1LIK NOR DOOR XIKT KKX
'.GIIOOTSTK COXeUlïKEXT'KX IX AMJ-'.ItlKA IS, HEUEIKT GEWOltDEX. 'In onze Fnibrie.ken te WiziiMhiHirt. N. V., kunnen Remakkciijk
"KXJO -(i'lui»iind) complete Machines Reniniiltt werden, terwijl onze Fabrieken te (ï.!iln<jiiie (Sclifitlttnd) er' ongeveer ii(K) per .da;; leveren kunnen.
ovcndicn b'ct rekken' wij uit' onxc uitgebreide Factorijnn te South end (India'na) al het ilnartoo tioo.diffë' houtwerk. Wij kunnen' dus gerust zeggen:
NIEMAND KAN ZOO GOEDKOOP LEVEREN ALS WIJ,
, ' lietxij dun Jut hij een Fubrü'.ir.it .verkoopt* d.ir, in grondstof en x.orevuldljre liewerkin? MIXDEK DEI «IIZAA.M is.
Tevens hevelen. Vy ons stei-ds .rnini gesorteerde MAGAZIJN van HÉacllincilCClCn, UfaaUlcn, Z||«l«', Ciar«'ll
en UladlineoliC beleefdelijk] aan.
I f et fjieneraHl-ltepót voor het Jtoningr\jk der Nederlanden:
23. AiSTERIUJI. 25 Kalvmtal, 2S.
(HOI)
cn
IU. : Amstcrtlnni»
H. & J, SIH VER.
: FAÜIUEK VAX , (1170)
Sloomlictck c» WeÉluigen,
de Ifftffnntlsc/ie Tttltty
BickelïJtraat 20 cii 22, te Amsterdam.
(Abonnement per 12 maanden f A.)
IK-rilc .luu
Rfditrtrar fit Uifycvcr.
Dexe LiJHt; verschijnt op den
Isten van elke nin.-iiul en uevat
een opgaaf van TE KOOI'
AAX«ilOIJODEX e» CEVHAAÜDE
M ichineriën,Landbouwwerktulgen
Miterlalen en diverse andere
Voorwerpen. Opgayen en
Advertcntii:H worden vóór den J'istcn
ingewacht.
(1171')
VAX O UVOT.
(de ECHTE, niet de driekleurige Handtcekeniïiff) (1172)
7.ijn i'ïKeu Gulden »er Flucou verkrijfflitiar
bij lilSTAV. hKALSS, llanirah Cfi, AniskTdam.
iNU, Harms k Co, Amttcrdum.
BIJVOEGSEL behoorende bij DE AMSTERDAMMER van 7 April 1878.
IMCiKZOMDEIV.
Geachte Redacteur,
Gun mij de gelegenheid, in uwe kolommen een brie!
te richten uan J au Darendse, die in 't vorig No. van
uw hlad over Dolende burgerlui" schreef. In de
hoop, dat gij mij tot bevordering van een edel doel
het verspreiden van gezonde begrippen anngaaude
vaderlandsliefde, landsverdediging, maatschappelijke
deugden, nationale eer enz., dit zult toestaan, ueeiu
ik de vrijheid, mg met de meeste hoogachting te
noemen,
UEd. dv. dienacr,
BAREND JANSEN.
Aan den heer JAN
iu 't Oosten.
M&tiJteer!
Ge zult het nijj ten goede houden, dat ik, alhoewel
niet gewoon de pen te hanteeren, naarhaar gegrepen
heb,, om u eenigszins in te lichten. Niet onltrent de
Utrecht sche linie, de geheimen van't geconcentreerde
stelsel, maar meer in 't algemeen over hetgeen m.
burgerplicht" is, ook als ons land in oorlog geraakt,
of want ala de uieer verlichte ideeën algemeen
aangenomen worden,'kan oua land nimmer in oorlog
geraken als de eene of andere nabuur komt, om
het iu te pakken.
Gij zegt, tot den laatsten man te willen sneven, als
het maar niet is achter de Utrechtsche linie, maar
verzekert óns tevens, dat gijlieden in 't Oosten en
Noorden behoorlijk gezond verstand bezit, doch dat
ten gevolge der ontevredenheid, die ouder ulieden
heerecht, omdat gijlieden als het er toe komt, niet
HIID de grenzen kunt strijden voor haardstec en alta
ren, Winkler Prins gemakkelijk propaganda onder u
maakt.
Daar ia in dnt alles, als ik 't zeggen mag, een won
derlijke begripsverwarring waar ie nemen: gezond
verstand voor 't vaderland te willen sterven
beduchtheid \oor de ideeën van Da, Winkler Prins.
Hoe rum ik het eerste met de beide laat sten? r?Daar
stak in uw brief, dunkt me, meer onberedeneerd
enthousiasme dan men van het eerste het beste
hcethoofd na 't verslaan van!zijn half fleschje kon ver
wachten. Gij waart wonderlgk aan den dool, mijn
waarde heer.
Lant ik u in 't kort ontvouwen hoe ik over die
zaken denk. Ik mag wel zeggen: thans denk, want
om eerlijk de waarheid te beladen, niet altijd heb ik
er zoo over' gedacht, 't heeft me zelfs veel moeite
gekost, het zoo ver te brengen.
Als jongen was ik een echte windbuil, een opge?
wonden standje. Ik herinner me nog best, dat ik
eens een appel had, en een groote slungel, een sterke
jongen, die veel ouder was, hem mij wou afnemen.
En ofschoon ik heel wel wist, dat er geen vechten
tegen was, en mijn gezond verstand mij zei:
Barendje, geef jij je appel weg,, dan heb je geen gevaar
klappen te beloopen,'toen die groote rekel nig aan
viel, mij mijn rechtmatigen buit ontstelen wou, had
ik n gevoel alsof hij n»y zelf vernietigen wilde.
't Bloed steeg my uaar 't hoofd; 't Benige wat ik zei,
of ik zei het niet, geloof ik, ik gevoelde het alleen,
was: dat 'a onrecht.;., en ik vloog, hem in het
haar en sloeg hem een blauw oog. Weldra kwamen
er verscheiden van mijn vriendjes aan te pas, ze wil
den hem ook aanvallen, dopli de mees'en stelden zich
tevreden met fnij toe te juichen en hen» uit te schel
den, en de nppcl bleef in zijn bezit. Maar wilt ge
wel gelooven, mijnheer Jan Ikrendae, dat ik met
plezier mij zes appels had laten ontstelen, als ik dien
lummel zes maal een blauw oog had kunnen slaan,
zoo'n voldoening was 't voor mjj, als ik naar die
bonte plek kon kijken. Als ik er naar zag, was 't
of de heele wereld mij toeriep: Je hebt je dapper
gehouden, Darendje, je bent een Jlinke jo.igen!
Nu, we waren toen nog maar jongens,
iniddencuuwsch heldhaftig", doch ge zult beerijpen, dat als
ik zoo geweest ben, 't me heel wat gekost heeft; tot
gezond verstand" te komen.
Eindelijk is 't me echter gel.ukt, 't meest ten gevolge
der 'wijze lessen van mijn vriend van Poeteren, en nu
*?-'?' ik zoo'n overvloed gezond verstand gekregen,
heb'
dat ik I.T soms zelf haast verlegen mee bén, maar in
ieder geval de dingen veel beter inzie dan vroeger.
?Ik woon te Amsterdam en behoor fot de zeer wei
nigen hier, die wars zijn van alle onyoordeelige scher
mutselingen. Ofschoon ik nooit iets van den heer
Winkler Prins gehoord had. bleek mij dezer dagen
op .verrassende wijs, dat hy over de landsverdediging
en alles wat daarmee samenhangt juist denkt als ik.
Dat 's een -eer .voor nie, djëik moeilijk genoeg op
jirgs weet te stellen: Ik w.il er niet op bluffen, maar
nu die zaak zoo druk besproken wordt en menigeen
toont, geen flauw begrip van de eenvoudigste waar-:
bedeu te hebben, omdat hij zijn gevoel over zijn ver
stand laat heersenen, wat natuurlijk een eiek verstand
geeft, w'il ik' er mij eens over uitlaten.
Ik las de Vetndammtr- Krant niet, ik wist tot
heden niet. dat zij bestond. Maar daar zie ik in de
'N. Jïott. Ct. uit een brief yan m(jn geestverwant, dat
hij e'gentlijk mijn tweede ik is.
Ik wil u laten lezen wat by schrijft;... eri hoe ik
over de zaken denk. . ? ?
Men had beweerd, dat waf de heer Prins gezegd
had, in de opgewondenheid van 't oogenblik, in over
ijling en drift was gesproken, en hij zelf de eerste
zou zijn om te erkennen, dat hy zich zeer ongelukkig
had uitgedrukt. Mijn geestverwant kon, als man van
gezond verstand, zich zulk een verkapte beschul
diging uiet laten aanleunen, en schreef nu het vol
gende :
Zoowel het n als het ander looohen ik'ten stel
ligste. Om u en de,lezers van uw weekblad daarvan
te overtuigen, behoef ik slechts op het verband ie
wijzen, waarin die woorden voorkomen.
f wee Amsterdamsche dagbladen bestrederi de kan
didatuur van den heer Brocx op grond, dat wellicht
door zgn invloed '* lands verdediging in een onvol-,
.doenden toestand zbu geraken. Ik meende te mogen
beweren, dat die kandidaat juist om zijne spaarzaam
heid met betrekking tot de vloot aanbeveling ver
diende, en liet er op volgen:
Maar 's Lands verdediging dan? zoo vragen de
Amstordamsche chauvinisten.
Men kent te Amsterdam den geest niet van het
noorden des lands. : .
Ook' duur heeft men enkele zeer enkele perso
nen, die van gevoelen zijn, dat, bijaldien wU door de
Fruiten werden aangevallen, dan eerst aan de natio
nale eer voldaan sou wezen, wanneer de laatste
'Nederlander door' de Pruisische kogels gedooid zou
zijn, natuurlijk tot groot pleizier van de
overblQvtnden! In het algemeen echter zün wij in het noor
don niet zoo middeleeuwse!» heldhaftig.
En wat 's Lands verdediging betreft wij stellen
Prijt op onze zelfstandigheid, maar zün er tevens van
doordrongen, dat de verdediging van Nederland tegen
eene mogendheid als Pruisen de grootste onzin is.
Maar al was zij mogelijk, wat ik pertinent ontken,
wat bcteekent zij dan nog voor onze noordelijke
prpvinciën? Liggen Groningen, Friesland en Drente
enz. niet geheel open voor den vijand, die van de
oostzijde nadert? Moeten die gewesten ah
vijandeland beschouwd en behanddd worden, omdat
uonien, dat hopfdsakelijk het behoud van Amsterdam
bedoelt? En ia dat behoud vati Amsterdam niet eene
henenschim/ wanneer men let op de verbazende
overmacht van Pruiken V
Maar de nationale eer?
Die eer is in mijn oog eene dwaasheid, welke met
hot bloed van n Nederlander nog veel te duur be
taald zou wezen. ^
Gij ziet, M. de R.! hoe uit het verband hinkt, dat
hier uitsluitend sprake is van militaire eer. Sommi
gen zeggen, aan die eer is niet voldaan voordat alle
Nederlanders in den atrijd legen een overmachtigen
vyand gesneuveld zijn. Ik daarentegen zeg, het is
onmogelijk zich met gord gevolg tegen de overmacht
te verzetten. Zoo iets te wagen, omdat, men hecht
aan een zeker vooroordeel, hetwelk den naam draagt
van militaire eer, is in myu oog eene dwaasheid.
Niet n Nederlander laat staan alle mag daar
aan worden opgeofferd. Niets toch is ongeremder
dan zich voor een hersun-chiin te laten doodschieten,
wanneer men door te loven nuttig kan zyn voor zijn
volk. Ik schreef trouwens in datzelfde artikel:
Zoudt gij waarlyk mecnen, dat wij iu het belang
van het Nederlandse!» volk handelden, wanneer wij
bij een aanval der Pruisen met geestdrift naar de
w a pens grepen?
Die geestdrift zou hoogst onverstandig wezen, daar
men in den tegenwoprdigvn tijd niet met goed
gevolu strijden kan tegen de overmacht.
En welke zouden de gevolgen van die geestdrift
zijn? Dat is licht ua te gaan. Ken groot aantal
onzer burgers zou doodgeschoten of verminkt wor
den, duizenden zouden hunne welvaart verwoest
zien, al de ellenden van den oorlog zouden over
ons land komen, en als wij ons dau toch overga
ven, zonden de vijanden ons tot straf voor «en roeke
loos verzet hoogst bezwarende voorwaarden opleggen.
Dan zou men zeggen: Hadden w{j on» maarniet
laten opwinden door die dwaze oorlog«mannen,
hadden wij ons maar aanstouda met een goed ver
drag overgegeven, dan waren onze mannen en jonge
lingen niet gedood, dan was onze welvaart niet ver
nietigd, dan had ieder in vrede zijn akker kuunen
bouwen en zijn bedrijf behartigen (lelijk te voren."
Onze zelfstandigheid was dau verdwenen maar het
volk ,was behouden gebleven, en wat beteukent de
zelfstandigheid zonder een volk, dat er de voorrech
ten van smaken kan.
, Neen wij zeggen: Schaft het leger af eu be
perkt zooveel mogelyk de marine. Ontheft de bur
gcis van de zware lasten, waarouder zij ten gevolge
van de begrootingen van Oorlog en Mnrine gebogen
gaan. Noemt Het Handchliliut ons vaderland een
rijk land, welaan, dat men dan aanstonds de behoef
tige n onthefie van de belasting op het zout. Wil
men voorts het Nederlandsche volk groot, zelfstandig
en roemrijk maken, dat men voor degelijk: onderwijs
zorge. Het leger en de .vloot kunnen ons niet be
hoeden; zij zyn nutteloos."
Ik geloof niet, M. de R. dat het artikel, waarin
bovenstaande regels voorkomen, My'.en draagt van
opgewondenheid of overijling. De gevoelen», daarin
verkondigd, zyn sedert eene reeks van jaren de mijne,
en ik heb ze, naflr ik hoop, eenvoudig en duidelijk
uitgedrukt. De waarheid er van H tot nu toe niet met
degelijke argumenten bestreden.
Het Nederlandsche volk moet er eene eer in stellen,
in de voorste gelederen te staan der verlichte en be
schaafde natiën en zich door maatschappelijke deugden
te onderscheiden. Doch juist de ruïneuse
oorlogsbegrootingen verhinderen ons, met nog meer kracht
den weg eener degelijke ontwikkeling te bewandelen,
terwijl net noodlotlige militairismus er eene eer in
stelt, anderen te vermoorden of zich door 'anderen
te laten vermoorden. Het n is nog onzinniger dan
het ander." . .
Hftdt gij, mijnheer Jan liarendse, dit verleden week
:Vóor 't schrijven van uw brief kunnen lezen, ik ben
er 'zeker van gij zoudt hem niet verzocden hebben.
Wat is dat alles .eenvoudig, klaar, helder! 't Is
als glas, ge ziet er om zoo te zeggen! doorheen.
Draagt dit nu cenig blijk van opgewondenheid, over
ijling of onverstandige geestdrift? En zoudt; gij het
hart hebben nog naar degelijke argumenten" te
zoeken om het .te bestrijde i ?
Ik heb n reeds gezegd hoe ik als jongen was en dat
van Poeteren mij door zijn wijze lessen tot gezond
verstand heeft opgekweekt.
Ik herinner me dat ik eens erg ontstemd
thuis kwam. De maat is vol, zei ik dreigend, ik
wil het niet langer dulden. Het werk dat mijn pa
troon van me vordert stuit me tegen de borst, het
is mijn schande. Morgen znl het uit zijn!
? Gelukkig was mijn vrouw niet thuis en alleen mijn
vriend hoorde mij spreken.' Hij haalde zijn schouders
op, en hy richtte zijn oogen op me, waaruit steeds
zulke, koele, verfrisschende stralen daalden op zob'n
beethoofd als. ik was natuurlijk, "want ze blon
ken van louter gezond verstand. Eu even later
sprak hij: Wnt wilt ge dan? . Dat.weet ik niet,
antwoordde ik, Hij heeft mij volkomen in zijn macht,
maar jk bedel, ik sterf liever.
Doe dat, . niet,. zei van. Poeteren leuk. Je moet
blijven leven 'voor je medeburgers, bovenal voor je
vrouw en. kinderen. En al kon' je nu misschien
zonder dat werk den ko.st verdienen, 't is toch aardig
meegenomen, jaarlijks zooveel. .
Maar mijn eer! riep ik uit.
Je eer!.... Wat is je eer!.... dat zon drie letters....
Vechten is goed, vervolgde liy, maar niet tegen je
patroon, dat is overmacht. Gezond verstand,
Barend, gezond verstand! ~.,Nu kun je als een
halve dolle Wel 'weglobpen en alles op 't spel zetten,
maar als je alles verliest wat win je dan? Later zou
je zeggen: was ik 't maar niet begonnen, had ik.
me maar met een, voordeelig verdrag aan hem over
gegeven geen iierschenichimmen, gezond verstand!
Genoeg, mijn vriend van Poeteren kalmeerde me,
doch later, en vooral in deze dagen heb ik dikwijls
aan hem gedacht. Helaas, de man is overleden'en
op sljn grafzerk, heb ik niet eens mogen laten beite-.
:. hier slaapt het Gezond Verstand, want bij zijn
leven had .hy my 't verboden: 't verstand, ala 't
maar gezond is, zei van Poeteren altijd, slaapt
nooit. ? ,
Maar nu mijnheer Oarendse de landsverdediging.
. Daar .zijn, laten wc de waarheid onverschrokken
onder de. oögen zien, eenige Amsterdamsche chau
vinisten, die zoo i.-t t willen. Golyk güreeds hebt
doen opmerken, 's'Oosten n Noorden geven zij als
vijandelijk land" .pr.iji.' Het geconcentreerde stelsel,
50 hebt dat goc.-l g-uien, bedoelt hoofdzakelgk het
ichoud.van Anv-tcrdam, en dot behoud is, als we
egen de Pruisen moeten vechten, een hersenschim.
n nu vraag il< u moeten we vechten vóór een '
lersenschim? Uw gezond verstond zegt immer»
neeii! . ,
Maar nu kan men behalve voor diéhenenschim
nog vóór een dwan-hcid vechten: de militaire-eer r
lat wil zeggen: men kan meénen dat de nationale
eer dan eerst gered . xoii zjjn als de7aflMtf JVcrfcr-,
'rtnder dóór de PruUi-clie kogel gevallen was. De
cwestie werd ml-le» 7.m> zuiver geil eld, geloof ik.
Wat zegt het gezoiul verstand? Voor een dwaasheid
vechten'? netn\
Wilt gij nu nog mijnheer liarendse, daar de ver
dediging; u zoo helder in'do oogen blinkt'als krank
zinnig en dwaas, oen Amsterdtiinsche chauvinist,
midden-eeuwsch heldhaftig 7.ijn. u schuldig maken
a«n' den grootsten onzin, hechten aan een vooroor
deel, sterven als gij nuttig kunt zijn voor uw volk,
met geestdrift naar de wapens grüpen, u laten
opwinden door de oorlogsmannen, strijden voor
onafin vrede uw akker te bebouwen en uw bedrijf te
behartigen gelijk te voren", door u overtegeveu
met een goed verdrag?
Ge zult misschien- zeggen dat als ge u overgegeven
hebt het tiiilitairi&HUS van do natie, waartoe gij
zult komen te behooren; het militairismua" hetwelk
er een eer in stelt anderen te vermoorden of zich
door anderen te laten vermoorden", u aal dwingen
tot het voeren ran meui.eh kryg, niet voor uw
onufliankelijklieid'maar tegen bevriende naties, en
uw welvaart door den overwinnaar op duizend wijzen
ondermijnd kan worden, - naar dan redeneert ge
zeer oppervlakkig, zonder gezond verstand. Want
gij geeft, u over met een goed verdrag en bedingt
natuurlyk een hoogst humane behandeling. En ziet
ge, komt dan nog het ergste, dan zijt ge gedwongen
te moorden, maar als Nederlander, die de wapeneii
voor zijn eer en onafhankelijkheid tegcu de over
macht opvat, moordt ge of laat ge n vermoorden,
uit. eigen liefhebberij.
En dau mijnheer Barendse, wat beteekeut dat nu
voor den vrijen Fries of den Hollander om Pruis,
Franse-liman of Engelschman te worden?
Raadpleeg eens terdege uw gezund verstand.
Ge inoogt beweren, dat gy prijs stelt op uw
onafhankelykheid, best, ik doe dat ook, maar waarom
zoudt ge aan haar denkende uw verstand moeten
verliezen ?
Onze vaderen waren midden-eeuwsch heldhaftig eu
wonnen de vrijheid voor huu kroost.
Maar wat is vrqheidf Eet er eeus van als ge u
doodgevochten hebt, uw akker niet kuat bearbeiden,
uw bedrijf uitoefenen gelijk t* voren". Vrijheid en
een leege schotel! terwijl diezelfde schotel zonder
vrijheid tot den rand toe gevuld zou kunnen zijn.
Bedenk dat toch, bid ik u.
Ge baadt dan nu in die hooggeroemde vrijheid.
En liebt gij daarom geen belastingen te betalen?
Wordt güen uw volk uu opgevoed tot maatschap
pelijke deugden en dat is bij een vollen schotel''
toch het hoogste?
Och we weten het, 't z|jn de ruïneuse
oorlogsbegrootingeu, die ons verhinderen met nog meer kracht
den weg eener degelijke ontwikkeling te bewande
len. En als wij, let wel mijnheer Barandse, ons nu
overgeven met een goed verdrag, blijft niet alleen
de schotel vol, gy behoudt den hoorn des overvloeds
en de ruïneuse oorlog'abegrootingen verdwijnen, want
wat heeft een staat die u annexeert aan een
oorlogsbcgrooting ? Met welk een kracht zal ons volk
voortschrijden op den weg eerer. degelijke ontwik
keling !
Als ik het gezond verstand niet in 'persoon was,
zou ik warm kunnen worden. Nu vraag ik,. God zij
geloofd, zonder onverstandige geestdrift", wat is
'eer? Nationale of militaire eer, 't is hetzelfde, want
als we over oorlog spreken zal het leger toch zeker
wel de natie vertegenwoordigen. Mijn vriend van
Poeteren heeft het zoo schoon gezegd t 't zyn drie
letters. Eu wat zou u kunnen bewegen, daarvoor
te strijden; op gevaar van te sterven, en sterven,
Mynheer Jan Bai'endse, vergeet het niet, is het ergste
wat iemand, overkomen, die niet voor eichtelf, maar
voor zijn medeburgers -wil leven. Dut is duidelijk.
Onze historie misschien? Maar is er, ik vraag het
in den naam van het gezond verstand, dan ooit een
historie geweest waar geen eind aan kwam? Waarom
zou een andere Motley dan niet de Nederland
sche iu IS., mogen voltooien niet: En deze natie,
eens <le roem van Europa, ofschoon nog niet oud,
mankte een schitterend testament en wierp/zich io
een vlaag van gezond verstand vlak voor den muil
van een hongerigen wolf.... Wel te verstaan, de
Natie, de burgers hadden volop eten etj oefenden zich
onVerdroten in maatschappelijke deugden. Einde.
Ons vorstenhuis. Mijn waarde Barendse, wat gaat
het u of mij aan wie op den Dam of in't Noordeinde
in ons Paleis woont en op den stoel van prins Willen),
van Maurits, van den vroegeren of tegenwoordigen
"Willem den IHd« zit? Ge krijgt hem immers nooit t
spreken, en te zien? Nu ja, als hij te zien komt, b.v.
op het balcon van het paleis op. den Dam, en gij
aanschouwt daar een pickelhaube in plaats van een
cölbak? Ge stelt prijs op uw onafhankelijkheid, wel
zeker, ik ook, maar zoudt ge u laten doodschieten,
let wel doodschieten, voor een cölbak, of naar de
wapens grijpen, omdat uw vorst Wilhelm in plaats
van Willem heet. Zoudt gij vechten voor een H. of
een L., en nog al vechten tot den laatsten man? Dat
is mij niet den dood .van n Nederlander, zelfs niet
den dood van n Pruis waard.
Ons recht? Hier vooral geen onverstandige geest
drift, .maar koel overleg wilt ge niet van 't goede
spoor geraken. Ik wil aahnemen.dat wij recht hebben
om te bestaan. Daar is altijd iets onaangenaams, in
als een ander u uit uw huis komt gooien. Maar moet
ge daarom, als ge ziet dat hij sterker, veel sterker
is, dan gij gaan worstelen, of als ge vreest dat het
zal geschieden, u op verdediging voorbereiden, opdat
.ge eens verslagen vrede met' u zelf kunt hebben?
Ontwikkel dat rechtsgevoel, dat ten nauwste samen
hangt met een zeer onchristelijk, overdreven gevoel
van eigenwaarde, en weldra, tot uw billijke straf,'
raakt uw schotel leeg en gij wordt een onbeminlflke
moordenaar. . Daarom, zoo zon- jk spreken uit het
oogpunt van 't gezond verstand, moeten wij alles
doen om bij de natie dit gevoel te verzwakken, al
heet. het- dan ook de bron van grootsche daden,
want hoe minder veerkrachtig wij ons op dit. punt
betoonen des te gemakkelijker zullen wij óns oefenen
in maatschappeli..ke deugden. Wie ziet dat piet in?
Onze vlag ? Mijnheer Barendse, in 'a hemèW^aam wat
fc n vlag? Eén voet óf wat gekleurd fcatoenttf linnen
met of zonder oranjekwast. Zou het nu voor de Vreugd
waarmee 'gij uw brood eet, er veel aan kunnen afdoen
of de strepen perpendiculair of horizontaal loopen ?
Of, indien in plaats van rood, wit en blauw, ge zwW"
wit en blauw uit uw venster moet steken, als de man
met de pickelhaube passeert? Ik moet u eerlijk be
kennen, tussohen zwart en blauw ontdekt ge onder
't wapperen moeilijk eenig onderscheid. Het
militairismus zou voor zoo'n kleinigheid willen vermoorden
of zich. laten vermoorden (Hebt gy ooit den
verdedigings-oorlog duidelijker en beknopter hooren beschrij
ven?) Van den vroegsten tijd af hebben de Neder
landers, in onverstandige geestdrift willen sterven
vóór hun vlag. En niet de domme menigte, maar de
edelsten, de verstandigsten, de zelfopofferendsten voor
aan. Dwaas, niet waar?. Maar nu zijn wij gelnkk g
zoover vooruitgegaan, dat de belten onder ons, de heer
Prins b. v., zeggen: Geen onzinnige geestdrift voor
een 'vlag, -wat geeft zelfstandigheid zonder een volk?
Natuurlyk even' veel als gezond verstand zonder ver
stand. Neen,, we geven dat prijs om te blijven leven
ten nutte onzer medeburgers, en ons te oefenen
zonder vlag in maatschappelijke.deugden,
behftitinde ons bedrijf als te voren."
Ja, M. Barendse 't wordt een heerlijke tijd, in 't
bijzonder in 't verlicht Noorden van Nederland.
Er moet nog 't een en ander overwonnen worden.
[Iet rechtsgevoel, de eer, de liefde tot onafhankelijk
heid, het n*tiona»l eevoel, de moed. déluit om
zinnigheid van in sommige gevallen den nutteloozeu
dood bovun 't nuttige leven te kiezen, de geestdrift
gewekt door het lezen onzer roemrijke" historie,
wat velen ten gevolge eener noodlottige verblinding
de duidelijkste openbaringen van «en zedelijk karak
ter vinden, en den zekersten waarborg voor de be
oefening van alle maatschappelyke deugden. Maar
't gezoud verstond schijnt reeds; uu nog maar met den
kouden glan.i van 't Noorderlicht, maar weldra hopen
wü, als de uiorgenzou van een Noordpooldag.
'. Maar ik erken het, het gezond verstand maakt
niet eenzijdig we hebben daartoe een kloeke
zelfbeheerschiug, en ouverdroten tucht van 't revolutio
naire gevoel noodig. Acht den vijand in uw eigen
boezem, Mr. Barendse, niet gering. Zie hier wat mij
zelf laatst nog overkwam.
Op geen punt meende ik vaster in mijn schoenen
te staan, dau ton opzichte der juiste waardeering van
de nationale driekleur. Ik twijfelde er niet langer
aan, dat het Pruisische zwurt even goed dieust kon
doen al-i het Nederlaudsche blauw in haar banen. Zoo
liep ik laatst langs tien Oo'.terdoksdijk en zag van
elk dundoek, dat de schepen daar lieten wapperen,
het blauw zwait, om me vast aan dat schouwspel te
gewennen. Ik ontmoette volstrekt geen bezwaren.
Doch daar kwam een sloep met marine-matrozen
aanvaren; boven 't roer hingen de oude Hollandsche
kleuren, en uit twintig forsche kelen klonk het:
O schitterende kleuren van Nederlands vlag,
Wat wappert gij fier langs den vloed:
Hoe klopt ons het harte van vreugde en ontzag,
Wanneer het uw banen begroet!
En zoo zongen zij door, tot het laatste couplet:
Waai uit dan, o vlag! Zjj een tolk onzer bee
Om trouw, en om vroomheid en moed.
De wereld ontzie u op golven en ree....
Maar dakldet gy ooi!, op den vloed
Hier begon ik onwillekeurig mee te zingen;
Wij heffen uw wit uit de schuimende zee
En voeren naar 't blauw van den hemel u mee,
Al kleurt zich uw rood met ons .bloed!
Als een bliksemstraal schoot de bleeke schim'van
van Poeteren langs my heen, en 't suisde mij in de
ooren: Gezond Verstand! Barend, gezond verstand?
Gelukkig had ik gelegenheid myn fout te herstel
len, want de matrozen herhaalden de laatste drie
regel', en nu zong ik alleen den allerlaatste mee:
Nooit kleurt zich uw rood met mijn bloed!
Ja, 't is een kunst voor een niensch, dat lagere in
zich geheel ten onder te brengen!
Inmiddels stel ik.er prys op, aan den heer Prins
mijn dank te betuigen, l', omdat hij zijn gouden woor
den nog eens heeft laten drukken, 2*. omdat hij zon
der haperen kan zeggen, dat zijn brief don geest van
't .N'ooi'den ademt, 3*. omdat hy ons verzekert, dat
het 'gezond verstand, dat uit zijl schrijven spreekt,
reeds jaren lang zyn deel was, 4°. omdat hij ten min
ste wil blijven leven ten nutte zyner burgers,'en 5°.
omdat hij ieder uitdaagt om met degelijke argumen
ten 'te bewijzen, dat zelfstandigheid zonder een volk
een zaak is, waaraan iemand iets heeft. Goed onder
wijs, beoefening van maatschappelijke deugden, en
dan een bekeering der Amsterdamsche chauvinisten
tot deze denkbeelden schijnen m-ij de weg tot het
stichten van een Nederlandsch paradijs.
Eén vraag nog. 't I^eger moeten wij afschaffen en
de vloot op een paar oorlogssloepen na. Als wy dat
gedaan hebben, zal natuurlijk spoedig de eene of
audere groote slokop komen, om zijn vraatzucht aan
ona te bevredigen. Zou het nu niet verstandig zijn,
dat we vóór het zoo ver kwam den Nederlandschen
Staat met zijn kolonies te koop o» in erfpacht aan
boden, b. v. op voorwaarde van 99 jaar vrijdom van
grondbelasting, personeel en accynsen op wijn, bier
en gedistilleerd en vrystelling van dienstplicht, of
op conditie van kosteloos en goed onderwys?
Wat denkt mijnheer Barendse hiervan?
l*w dienaar,
? . B.VBESD JASSES.
P.S. Terwijl de geachte redactie my'in de gelegenheid
stelde de proef van mijn brief natezien, kwam onder
mijn oogen een brief van den heer Winkler Prins in'
de y. Rott. Ct., waarin hij zich veel minder
gezondverstondig aanstelt dan in den boven besprokene n.
Hierin beroept de heer Prins zich tegen den oorlog
allereerst op het christendom. Ik geloof niet dat we
de gemoedelijkheid noodig hebben om onze klare
denkbeelden te steunen. Dit is een gevaarlijke weg.
Hét christendom is lang zoo zuinig niet op het leven
als het gezond verstand. Het christendom is van a?z
leven.' lijden .en sterven voor 't geloof en of men zich
nu opoffert voor 't geloof, dat men liefheeft, of voor
de onafhankelijkheid, of iets van dien aard, dat men
meent niet te kunnen missenj dat .komt op 't zelfde
neer. Mij dunkt; mijn vriend Ds. Prins moest, zoo
ver m'ogelijk van 'tC hris,tendom van daan blijven, juist
dat kan dien Amsterdamschèn Chauvinisten steun geven
in hun woeden voor een hersenschim.
Ook wil de heer Prins: thans de zelfstandigheid
prijsgeven met een bedroefd gemoed," in de
troostrjyke overtuiging dat een geketende slaaf een vrjj
man" kan zon- «Ook onder vreemde heerschappij
behouden wij ons vaderland en onzen volksaard."
Dit vond ik weer een zinsnede vol gezond verstand,
maar op., dat behoud van onzen volksaard onder
vreemde heerschappij" moet m. i. mijn vriend niet
te sterk drukken) -want juist dat behoud zou bij e«n
onverstandig, opgewonden. man ten gevolge kunnen
hebben,' dat hy wat al te veel last had van zijn sla
venketen. Klemmender, dunkt me, zou 't betoog zijn,
als hij zei: Stel n gerust, onder vreemde heerschappij
verliest gij langzamerhand uw volksaard. .
Overigens verkwik ik mg aan de beslistheid, de
menschen en zaakkennis die ook in dit schrijven zich
laat waarnemen.
Het vertragen van onzen val zou de oorlogsellende
waard zijn? Neen, tegt de Schrijver, neen, zeg ik,
driemaal neen." Dwaas is. elk te noemen, die zijn
leven prijs geeft voor een hopelooze zaak." Dat's
raak -voor een chauvinist.
Waarom de oorlog nïetönmogelyk gemaakt?" vraagt
de heer Prins. Antwoord: Eenvoudig omdat de groot*
mogendheden het niet verkiezen." I'aar zit een schat
v«'n psychologie in dat antwoord. De volkeren zijn
lammeren, dat 's waar. Men vergeet dat te dikwijls.
? Voorts .lees ik: De oorlog is ongerijmd, want hq
eindigt altijd met den vrede. Zoo'n zin doet mijn ge
zond verstand goed. Vóór tny'n bekeering door van
Poeteren zei ik'nog: De vrede is ongerijmd, want hy
eindigt altijd met den oorlog.
Verlichting, en beschaving breiden cich uit onder
de volkeren: en .toch ichffnen de groote Mogend*
heden (Vorsten?) nog geenezins tot de afschaffing
der staande legers te willen overgaan. Welnu, zegt
miin vriend. Prins. .Dat Nederland daarvan hut.
Dat 's weer zuiver gezoud verstand, mynheer
Barendse: Ik houd het er voor, dat als de groote
mogendheden" ons ontwapend zien, het best gebeuren
kan, dat zy zullen zeggen: Nu dienen wty wel te
volgen en komt er uit 't onbeschaafde en onverlichte
Aziëof ^Jrik4 een gewapend volk, dan geven wy,
even als 't vrome Nederland van plan is, ons over
met een goed verdrag"
Europa is, göhjofjkT^p den weg naar dea eeuwigen
vrede in een week or drie door Dr. Wtnkler Prins
een aardig eindje vooruit geschoven.
Behalvo de veelwyverij, die in de Amerikaansche
maatschappij toeneemt, openlijk als Mormonisme of in
't geheim en door de gemakkei ykheid de echtschei
ding nog begunstigd wordt, maakt thans ook het
amh'oenschui.ven er snelle vorderingen, evenals te
Londen en in Italië. Behalve wat Amerika zelf voort
brengt, wordt er jaarlijks een half millioen kilo opium
geïmporteerd. Vooral de hoogere klassen gebruike
het. Te San Francisco is een speciaal krankzin
nigengesticht voor de opiumlyders ingericht.
Wat de veelwflverij betreft, blijft de regeering niet
geheel werkeloos; sedert 1852 bestaat er een wet
tegen, waaraan ook de Mormonen onderworpen zyn,
maar zij ij niet uittevoeren. De Mormoonsche vrou
wen liegen en zweren valsch op de meest ongods
dienstige wyze, als het er op aankomt haren heer
en meester voor vervolging te bewaren. Een voor
ganger, Evans, hield er drie vrouwen op-na, hetgeen
ieder wist. Voor het gerecht bezwoeren twee er van
dat zy tot hem nooit in eenige huwelüksbetrekking
gestaan hadden, en hare kinderen vulgo quaesiti wa
ren, geheel zonder vermoedelijken vader. Eene an
dere vrouw beweerde niet te weten hoe zij heette en
de getuigen verklaarden nooit bij eenig huwelyk te
genwoordig te zijn geweest, Men zal nu in het congres
voorstellen de zamenwoning, als zij algemeen bekend
is, als bewys te beschouwen, des nood» legenden eed
'in: maar de vraag is of dit remedie niet erger is
dan de kwaal, en aanleiding zal geven tot vele las
terlijke processen.en geldafpersingen.
Het internationaal Oriëntalisten-congres dat te Flo
rence onder bescherming van koning Humbert zal
gehouden worden, zal van 1:2 tot 18 September du
ren. De zittingen zullen plaats hebben in het
Palazzo Ricardi. Met het congres wordt een tentoon
stelling verbonden van alle.? wat Italiëaan hand
schriften, munten, afgodsbeelden, en verdere curiosi
teiten in zijne archieven en musea bezit. Men zal
ook moeite doen het uit het buitenland en uit parti
culiere collectiën te complet «e ren.
De onderkoning van Engelsch-Indiëheeft beslo
ten de vrijheid van drukpers, wat betreft de aldaar
uitkomende bladen, op te heffen. Uitgezonderd zün
die, welke in de Engelsche taal verschyneh. Sedert
de 'nederlagen der Turken begonnen de inlandsche
bladen «en zoo onbeschaamden toon aan te slaan, dat
men tot dezen ernstigen maatregel meende te moe
ten overgaan.
Een nieuw.e ópera-cotnique van Offenbach is in
het theater des Bouffes-ParHenes opgevoerd: Maitre
Féronüla.» :
Men heeft het publiek nieuwsgierig gemaakt dóór
te verhalen dat bet manuscript van den teit op een
avond geheimzinnig was neergelegd bij den conciërge
van het theater, dat de directeur er over verrukt ia
geweest en Offenbach dadelijk besloten had het in
muziek over te brengen. Bij de opvoering trad dan
ook deze alleen voor hét voetlicht, en dit was naar
verdienste, want de text viel tegen, terwijl de muziek
zeer veel succes had, ze is geheel in Offenbachs
tweede manier; de costumes en mise-en-scène zyn
overdreven kostbaar. i
Te Thalheim in Wiirteraberg wordt een gedenksteen
opgericht voor Max Sciroeckenberger, de dichter van
die Wacht aro Rhein."
Te Stokholm zal den 2O<« Augustus een gevange
niscongres geopend worden. Buiten de gemeenschap
pelijke zittingen zal het congres' zich verdeelen in
drie secties, die zich zullen bezig houden mét straf
wetgeving, penitentaire en preventieve instellingen.
Nauwelijks heeft meu in Londen mot zooveel moeite
de naald van Cleopatra gekregen, of men komt' tot
de ontdekking, dat het monument, dat het zooveel
duizende jaren in Egypte uithield en 'den tand der
eeuwen scheen te kunnen, weerstaan, zeker in Enge
land niet zulk een lang leven zal hebben. De obelisk
Dncor namelijk, die de place de la Concorde versiert,
is een voorbeeld. In 1886 werd hij aldaar opgericht.
Zijn kleed was het fraaie bruinrood van het syenisch
graniet. In 1844 was het rood nog helder en glanzig;
toen er echter meer gas, meer stoom.en meer zuur
in de lucht kwam, werd langzamerhand de opper
vlakte met een .lichter, doffer tint bedekt, die men
in 1972 onderzocht heeft. Bet was porseleinaarde,
kaolin, die door het verweeren van graniet ontstaat. .
Zoo hadden de 36 jaar te Parijs het kind der
woesty'n meer kwaad gedaan dan de vier en dertig eeuwen
van Egypte's zonneschijn. Daar' nu ' te Londen de
atmospheer nog veel meer met al deze
scherpe'?toffen bezwaard it dan te Parijs, en ze .vooral veel lan
ger laag boven de stad blijven hangen, vreest men .
zeer dat de naald er door zal worden aangetast Men ?
heeft het plan' geopperd haar te bekloeden met een
overtrek van glazuur of vernis om de kostbar*
hieroglyphen voor bederf te bewaren. .' . . ;
De tentoonstelling van kookkunst, die deze maand.
te Woxfort geopend is geweest, zon de lekkerbekken
van alle oorden der wereld heb'ben doen watertanden.
Men had haar zeer .eigenaardig verdeeld {n een zes
tigtal eetzalen, die ieder- hun tafel en hare buffetten
hadden. De tafels waren gedekt, voor damast,
zilverwerk, porseleinen servies, bloemen, kristal, concur
reerden verschillende fabrikanten, voor de inbond
de koki. Vruchten, gebak,'confitoren, brood, alles
van adreskaarten voorzien, waren er uitgestald; Op
de buffetten stonden de flesschen met geconserveerde
vruchten en groenten; de jonge groenten, de truffel»
en«hatapignoni doorgeurden de atmospheer. Van zuur
kool tot vogelnestjes, van andijvie tot bananen, was
er alles vereenigd wat men op de,wereld eet. Voor
bakkerij en varkensvleesch spande Duitschland zelfa .
de kroon; voor wijnen, likeuren, specerijen, kruiden,
azy'nen, bieren, kazen, worst en vruchten waren de
prezen zeer verdeeld.
De Réveil te Parijs, een der hevigste politiseerende
dagbladen, heeft zich wegens de vele geldboeten
waartoe het veroordeeld is, moeten failliet verklaren,
i'