Historisch Archief 1877-1940
\fm
\ f. .-?''
.'*?.i
II.U. llMderawken, «wol voonlcel. bkeuwagwU»,
Sr. ANTHOMESimE'-:yrK.V.AT, C ftX
« X. * 'V A 3* G Is * t-t bai^w^n u*
n«9iné> HOMf/nten*, I*<,?lttlo,t*toirr»
»9offfn c-u voor Dames Idem e*ni< groote keu/, .
a.
Idem
n^t*r»te\'*J««>>*~<-*
voor ^Vcle
.u, *VOCOH<>, H.ll. Kleedemuikers, «root voordel, likenmiipizijn,
eeno groote keuze Or«'/«**«l- ]\. S ^ l, O Ifl O ^"
(-J4ÜO) ST. ANTHONIESBBEESTRAAT? C 90.
<tg£t G. C. 1YERX ER. 1). CKUU J N'. I>-,PK BOIS,
';;;!i LANDT n .1.' CÈUU.IX' nuikVhmr*." stullon
'-« o,. M:i'iu.latf don 21>ten nctoltt-i- 1S78. de»
avond* na zes uur. iu het lokaal .'/'.' liriik'.- ''"'?;"(?(
ten overstaan vau den Notaris A. A. V. -L'HOl TI-.X
publiek verkoopen:
Twee hechte sterke en weldoortimuierdw WOON- en
WINKELHUIZEN beneven» twee Achterhuizen roet
»fondei'lyk verhuurd wordoude ISovenwoniiifien, Open
plaatsen en Erven, staande en geleden in de
Egelantierstraat,
tussolicn de derde Eaelant ierdwarsstraat en
Liinbaansgracht, Buurt NS. So. 211!, 21ï<, 21&I eu 220, kadaster
Sectie D Xo. Tfltiï». SVS7H. 7(170 proot te zanieii
l Are &O cent In ren. (236i>>
Breeder bij biljetten omschreven. De perceelen
zullen eerst ieder afzonderlek bij opbod en afslag
worden gebracht, daarna Xo. 21t> eu 218 te zameu.
vervolgens Xo, 21*1 en 220 en eindelijk alloii te zauien
gecombineerd in afslag worden gebracht.
Te bezichtigen des Dinsdags en Douderdags als
mede op den Verkoopdaft van l tot 3 ure. De be
wijzen van Eigendom en de Veilconditiën zullen vier
dagen to voren ter lezing liggen by bovengenoemden
Notaris, Keizersgracht by de Heerenstraat Xo. 09.
Lfi PET1T DIT
Les (loches «Ie Cornevllle
komen ouder meer voor in de ('JilTO)
Opera-Bibliotheek
waarvan de iuteekeuiiig is opengesteld by
ALBEBT ROOTKAAN,
Oude Spiejfelstruat
den Sinjjel \o.
Klinkert & Gerdes,
AAHHEMERS VAÏI BEGRAFENISSEN,
MOTTO:
AMSTERÖAMSCIIE BEURAFEMS -COIMGME.
Xet 3-t em IjfiAtchfttraat 31.
Aanbevolen door onderscheidene Notabelen van
Amsterdam. TARIEVEN aan bovengemelde adressen
verkrijgbaar.
(23Ö63) De Directie.
Liefhebbers van Planten en Bloemen!
allen Boekhandelaren verkrijgbaar gesteld:
vriend Kip*.
door
GE O R G E ASTON.
Dit uet So boekje ia keurigeu kleurendruk omslag, versierd met 30 uitmuntende Gravures,
kost slechts f O.OO on sierlijk gebonden,- uitnemend geschikt voor Cadeau ?" i.9O.
Laat JULES VERNE zijne lezers wandelen op den bodem der zee of boven
de wolken, GEOEGE ASTON laat ons op niet minder aangename en onderhoudende
wijze een lantastische reis maken door de Bloemenwereld. ? (240:3)
DAMES LEEST DIT NIET,
/.oi.der uwe :i;indiu-ht er op te vestigen. Van /.uiver bewerkt Mcnsuhenhitur fabriceer cu verkoop
ik, tot ou:;cki'iul lage prijzen, en eoiicurreeremlp niet alle aanbiedingen op dut fjebied, de uuvokvnde
Ha.rwerken, nis: ceu giiatleeiH f 9.£0, SSchouvlecMen f SAO?f 4.ZO,
i i 2 cis AchlerrleeMen f -t.OO-f 4. J O, liat»r*v>hetdhtuen f 9.&O
Kapsel» voor het geheele achterhoofd f -l,«tO, Ml'llllen v.tn ut' f9.OÖhet paar,
Gladde Kollen -IO-&O Cent per «tuk.
Van uitgevallen haar wordt een uet kapsel gemaakt. Verder zijn a! mijn haarwerken zeer licht,
en ze zgn niet op koord gewerkt. Ook wordt geen crèpêe gebruikt, evenmin waarde-loos t.'hineesch
haar. Overtuigt u van mjjn aanbod.
Bovendien wordt alles wat niet voldoet in 't dragen, kosteloos verruild of veranderd. Men
gelieve nu goed op het adres te letten. EDW. KRKESTE ANDUIKSSKX, JKorff \lesel.
Er bestaat een Korte tn Lange Niezel. Men lettJ dus vooral op de woorden Mf.Oi'le \iesf'/,
ERNESTE ANDRIES8EX, tege.iovor do Vleeschbousverij.
PS. Mijn Atelier vau Haarwerken niet te verwarren met'de zoogenaamde UAAlUiA/.AItS.
Voortdurend verkrijgbaar op proef:
De gunstig bekende
KOFFIE- en amlei eHOLE\S,
voor HUIS- eu WINKELGEBRUIK,
solide IIASCTLIIS enz.,
tevens ReparaHe-WnrlcMtng, by
- J VAM SI STKBEUf,
(l';!71) Stoom fabrikant te Cuyk by' Gr ave.
Voor Exportatie extra qualiteit.
(2399)
ERNESTE ANDUIESSEN,
Korte Riezel, Amsterdam.
N, GEELS,
O A.fl K A K MJ de kii|iel»trc» \o. 10,
AGENT DER (237(i)
SleaÉe-KaarafaMefc A POLL O"
te Schiedam.
Articles de Luxe.
LLcidüchestraat
bij de Heerengracht 8.
Heeren POETEMONNAIES,
SIGABE1T-ETUIS en
ZAK-PORTEFEUILLES in groote verschei
denheid en fijne soorten. (2394)
JOH. AMEGAUN.
SCHILDEBSCIIOOL
root- HOI T.
Opening- van den Cursus l November.
\udere infuriuntiën ep franco nunvra-re, HuidekopiTstrmU V, 6, Amsterdam.
VT. VAX Daar BERG.
Aan de Steenhouwerij van D. WEEGEWIJS, Rapenburg 43 te Amatcfclam worden by alle
HARDSTEM- en
ook voortdurend vervaardigd:
MARMEREN SCHOORSTEENMANTELS.
Een «root weliugericht MAGAZIJN is daarvan steeds ruim gesorteerd ; alsmede MARMEREN
MEUBELBLADEN. Alles net en solide bewerkt, togen zeer billyke pi-üzen. (2385)
.\OMIMSTR\TIE- EN ASSlïUYHEhANTOOR
DE AMSTEL,
:j Westeruia r kt a, Amsterdam.
Tramwayspel,
HEHAXDEL1NG A'AX RECHTSZAKEN,
wa:uonder Faillissementen, toti-tandbrengen van
Onderhandschc en (rcreehteliike Accoorde.il, eii2.
CKEDITEUKKX-VEKKEXIUING. Iuka»seeriiij,' van I'i-
tentièn. met l>remic-As«urantie te<ien on vei haalbare
Gerecht?- en VervolffiiiRskosteu. waaraan is
toeiievoecd een INFORMATIÉ-BUÜEAU met Ajieut-n
door het geheele Il«k - HYPOTHEKEN o,,
Huizen en Landerijen door -liet policele Jïk, ook Jdc
eu 3de. bij voldoende overwaarile.
KAl'llALLNGROOTBOEK. Blooten .Eigendom of Vruchtgebruik
worden irekocht naar de hoogste waarde
BELEESISG 5? EFFECTEN*. Sommen van f 1000 en
Jiooirer uaar Beurskoer*: beneden / 100O teffeu rente
ft l pCt. Vmaandi.. - VOORSCHOTTEX OP ALI,E
COLTÏANTE WAARDES EN KOOPMANSGOE
ERES rente ii l wCt. 'smaands, naar den
beleenmtsstiid. ASSURANTIËN: Seheneu en vervoer v.-in
Goederen. Binnenvaart, HÜIZrTN en INBOEDELS
tegen BRANDSCHADE op wekelijksehe of
maaudelijksche contriUitiën, met herverzekering in de
'Tootstc Europeesthe Maa'=chappyen.
SCII1PPERSFONDS. met Premieassurautic tegen Gerechts
kosten. ALLE ONDERHANDSCUE AKTEN en
CONTRACTEN, waaruaii de Wet gelijke kracht toe
kent als de Sotariëele. (24I.IQ)
II
in ruime keuze voorradig in de Magazijnen
vau BUTTIXGER & RUIJS.
SVAHMOESSTRAAT NO. 100,
over de Wijde Kerk B teeg,
AMSTERDAM. i.ü-w-O
Cts.
Cts,
Tramu iiv^pcl.
Tramwayspel,
25
(2402)
JBlanchisserie FrancaUe.
SYSTÈME DE PARIS.
P. VKT l, K K.
\vnsclit en strijkt nllc soorten van
FIJNE HEEBEN- ei DAMES&DEBEREN,
die ten alle tijden worden afgehaald en ten
(2391) spoedigste bezorgd.
Saenredamstraat bij de Ferdinand Holstraat 69.
U A IK A R X Ai: V
terlclit de on«»»ngi«t «lf»r P.
W rif f K It II O -: O K .V. We oiulxlt
worden int de rijli<<r modellen -vermaakt
a f 1.5O. Kgelantifwtgracht, 85.
VAN DER STEMPEL & Co.
in EFFECTMWi
AMSTELYKLD 365, te AMSTERDAM,
belasten, aich wet het IN- en VERKOOPEN van
Effecten tegen hillijke provisie; het Inwisselen van
COUPONS tegen de hoogst mogélilTn'. koersen, het ver
strekken van Voorschotten op Kti'ecten, enz. (5H7H)
IEDER LOT EEN PRIJS.
Oostenrijksche Staatsloten
v. J, 1839.
a. s. LAATSTE TREKKING.
Hoofdprijzen:? J 300,OOO;
?75,000; ? 30,000; ?20,000, enz. enz.
1/10 .?24.
1/20 '.» 12.
Tegen overzending van het bedrag perpostwissel
wordt onmiddellijk het gezegelde CERTIFICAAT
toegezonden. (2367)
. BANK VE II E'EN I G-ING
oRünr & c IK
Amsterdam, Singel Ij) ik WarmocsgrarM. 23±
WANDGEDIERTE.I
iu korten tijd door «ene eige
gevondirae MACHINE, met"
_ geheime MIDDELEN, hetwelk _
in Kuropa uiet bestaat en met voortdurende j
garantie gewaarborgd. (2-"flO) '
J>K MSEIT W. firma
KI 9i T Ai* w» m*w .» IplVlm'n l^iv
? Gebréveteerd door Frankrijk en lielpiëeu!
vereerd te Philodelphia uiet onderstaande V.ere-|
Uiplotnn als uitvinder.
HEDEN ONTVANGEN BIJ
GEELS & G0.,
Warmoesstraat, Amsterdam.
eene nieuwe soort
THEEBUSSEXV
in den vorm van de ^Naiild van Cleopatra", welke
voorzien zyn niet alle iuscriptiën die op de werke
lijke Nnald te Londeu gegrift zyn.
GKOOTE BUSSEN . .... ?
a.KLEINE ....... B l-as
deze kuunen na verkiezing gevuld worden met diverso
soorten Theeën.
Zeer geschikt voor H.H. winkeliers om te taleeren,
en geniet cu rabat. (238G)
,5 (237;»
FABRIEK en MAGAZIJN g
373) VA.V
g
^Parapluies enWandelstokken f
' j-£ Speciale u-erltplaatf i-oor Itepafattpn ^
?g, en oi-frtt-eklit n. s
T .1, C,' BKÏ.SEKEK & C». l
AjflSTeRUAJII. u
J.
L L E
S I|G A E E N F5 A B B I K A lïT.
Merk : £*rins SMcttllriti f 3®per mille.
J*r inces BÈwr ie
94. T^eBiliücheüfBtiat I»IJ ile
?Vonr de verva-irilj.'lng vf.l«..-ns Bestek of.eigen ontwerp, vau JIltreH. Ga*Iittfj>eH,
1'ijtferItotHmeii. Gewelven. Grafkelder*, Woningen, en/., bcueveu* hunne
J-'owrf«m«f*lf«l, bevelen de .Jmler^eteekendtn zich aan. _
Zij hebben su-eds ^rooteu voorraad vuu Yoeder-wIirlnkQaKKen.utool-vnlttttKer*
butsen?n oio M. tot i M.?middeiiijn,voortsCfOM#oI«%jUatttster», Vloertegel»,
Schoorsteenuotten, XinhpttUen* Troltoirhanden en vurdere
Mtonwenoodlaaitetlen voor HIMZZ2A, STAM,JL£1V ca Gemeentewerken.
Prijzen op aanvraag verkrijgbaar. Belanghebbenden worden tot een bezoek der Fabriek uitgenoodigd.
YENNOOTSCHAP VOOR BOUWMATERIALEN,
108 Groote Wittwbnflrerstraat, {2384Ïondcr de Firma
AV.STE.Ili.4.v. IU?DO.\ALD &
(Abonnement per 12 maanden / 4),
Derde
t n juuuuuumiiuuul
Bedactfiir en Uitgever.
Deze Lijft verschijnt, op den
liten van elke maand en oevat
een opgaaf van TE KOOP AAN
GEBODEN en GEVRAAGDE
Maéhlner!gn,Landbouwwerktulgen
Materialen en diverse andere
Voorwerpen. Opgaven en
Adrertentiën worden vóór den 2Dsten
ingewacht. ? (2383)
&Gfl
SPECIALITEITEN IN QEUKIGE WATERHOÜDENDE
T U K E.
JAPANSCHE VERPAKKING.
Het MAGAZIJN op de EGELANTIERSGRACHT,
No. 11, is geopend tot 's avonds 9 uren,
Prijscouranten gratif.
(2387)
I»UO(FI)1>AI-<IIVKIEO\.
SPECIALITEIT vati Icvensgroote oBveranderlüke
KOOLDRUKKEN. naar Visitekaartjes vervaardigd.
Proeven zyn in het entree tentoongesteld,
J, «V. V. OFFEXBERt».
(2374) Damslraat, Amsterdam.
agazijn van Thee.
VAM VEEIi 4& C%
Amsterdam, Damrak over de Benrs, 90.
Ijveren CHINEESCHE TIIEE in alle bekende
sooraf de goedkoopste tot de allcrh'jnste, en
~ " Prijieouranton gMtls. (2382)
ten van .
Gros en en Detail.
(2392)
£4.
48 He
v« .
het Pnbli«k op ,ijne
waaronder steeda b,-lf»tu voorradig d., bekeode OORDEN f,'-V- H' J«JTAT, van / «U p«r Apker. (vnn
''
hetil met inbegrip «n acciini <-n /ra»? «nu huil, 'tour' *ub«el Nfdttluiid.
mwk? v«krb.« aan het HOOFDDEPOT, O f7» E
op iuin
k v«krijgb.« aan het HOOFDDEPOT,
vrR»([ de gespecificeerde PriJK-ounint yr«<i»
W ontbiidru i*.
Ook Ptoefflcsichcu, kwart tn
14, U
gi;viuiid.
(83/7)
Mouten en
f net 9 en 3 rollen, WASCH-en
WRfNGjfMACiiMXES in groote
heuse voorradig oij
J. PEIGIAT & %
Warmoesslraat Ko, 10. bij de Nieuwebrugsleeg.
ATWSTERDAM
DE P H E XV IX.
FK A\Sl B.E S E VE\S V ERZERFJU^G MAATSCHAPPIJ TE P/VKI.IS,
99'aaröorfft Mfontlerdtlerlten JtKlHoen franc».
Hen kau ssijne inkomsten op eiken leeftyd aaniienlyk verhoogen, indien ineu een kapitaal in lijfrenten
plaatst ; dit, in aan ongehuwden en echtgenooten zonder kinderen bijzonder aan te bevelen dat zy hierdoor
op hun ouden dag hunne inkomsten vergroot zien.
De eigenaars -van. Lijfrenten waardeeren dagelijks meer het voordeel met eene groote
Leyensverzekerinjj-HIaatschappij in verbinding te staan, daar zy hooger iuterest van hun gsld ontvangen dim by welke
aiidero solide plaatsing Oolc, eii daarbij zekerheid hebben van prouipte en gemakkelyke betaling der reuter,
alle waarborgen welkd de PHENIX aanbiedt. . '
De renten worden -betaald in Holt. geld' per halfjaar of per drite maanden tegen quitantie, in alle
hooldnlftatsen van Nederlnnd'en het buitenland.
liet ccnige formulier dat noodzakelijk is om eene lijfrente aan te gaan is de geboorteakte van den
aanvrager.
Iu geval van ziekte wordt de rente op verzeuk te huis uitbetaald.
Eiater ingaande Lijfrenten tegen jaarlijkse/te pretnii*tt op
voortleeltge voorwaarden. ,
UT Kartere inlicht insoH worden verstrekt door den Hoofdagent te Amsterdam den Heer
J. C. H. J. KSEGT, I'rinsenffraclit 921 en door den lumnectenr den Heer Ed BÜKCKHARIIT,
te Rotterdam, wyus< i uut N°. 103. (2380)
De Ondergcteekende, lieeft de eer UEd. te berichten,
dat hy te dezer stede eeno ?
VLEESCHIIOIIWERIJ
heeft GEOPEND in de LANGESTRAAT Ko. 8,
Hy beveelt zich 'beleefdelijk aan, belovende door
x'ene prompte en nette bediening xicli ieders gunst
en oAUbevfiiing waardig Ie maken.
Oasenvleesch f\.
Blefituk ........ 1.30
Ouenhaat 1.40
Rollade zonder beenen n 1.10
((«868) .
Rojstbcaf. ... . ?1.20
K*lf«vleesoh. . . . , 1.30
Ltmaooteletten . . 1.90
Lomsbout ??I.
l'Kd, I)w. Dcrianr
C. Z IJ T ft E L.
Uitgebreide en gunstig bekende
LEESBIBLIOTHEEK
(In vier moderne laten}
vier moderne
VAX DEN HEER
C, G. van der POST
is thans
J. CASPAEUS LRECKMEIER,
Hoek-, Hiizlek-i Kantoor* en
NB. Alle nieuwe werken worden nimiidiliOijk in d<!
HlWothcuk opgenomen. Do Hibliotlif*k is geopend
van 'B morcens 9 uur, tot '« avond» 8 uur,
(dubietzoak 10 uur.) (2372)
LËVELT & SCHWIEP,
AMSTEIlDiM-KOTTERDAM.
IX . ?*' '
.Steenkolen, («ascokes eïi Bruinkülen-BriqoeUcs.
Prjisconrant voor Aisterüam.
a Contant vrff
Hacliclkolcii.
RUhr . . . . (grof en lijn) per Heet, ?
Engelsche ..('»?» v) ? »"?»?»
Cftlorlfèrekolen.
Bllhr . . . . (stukjes) ...... ? » 5> »
( ».):?.;.;.» > »..
Haanlkoleii.
(vuiststukkcn). . » , »
.( ?» ), .. » » »
Stiikkolen.
....... ncr 100 Kilo »
. . .
Bngelsche
Ruhr .....
Engelaclie
Ruhr ...
Engelschs ....... ^
Papegaai .........
0,90
1,20
1,15
i,4O
.
1,70
2,3O '
2,4O
4,
Gezeefd zonder gruis (vobrVoopig) per 32K. » O,4O
9 cu m;vchinnnl geklopt . . » » » » 0,45
Brtitiikoleii-Brt<|iiettcs.
Per 50 Kilo .... ..... ....... 0,80
/tftelialen aan on* IHagmiJa tO C1*. minder.
KANTOOR : Rokin bij de Olieslagerssteeg, D. 162. .
BEURS: Pilaar 7.
MAGAZIJN : Ca Stoomboot, Prinsoneilaiid bij de
Qalgenstraat, VV 183.
KB. Hertellingen mortlen aun de Ktotten
' (2K>7)
N, HAR.MS ft' rör,~A'nitird«Bi.
DM\/ntPQIT|
M l l V l l T i 1/N l l
LI IJ f V/ L. V4UL-L.
A Rfl^TFOn A IV/IRi^rD . .^ ^ 10
U VI \ l f" K i 1 1\ VE l H '» T K \/Q H l ^
lll l IO l L. l l U ?1 1 f 1 1 f 8 Li l Vwll IU
1878.
Jl/. de Hedat-tttir!
Vergun my een kloiu plaatsje in uw
blad voor de vulgendi* opmerking, die zouwei iu liet
belang is, van hun, die Tooueelcritiek lezen, als v:m
hen, die zo schrijven.
In het October-N'o. van liet Nederlandsch Tooiieel,
(Kroniek en Oitiiik) kuiiit eeu stukje voor, getiteld:
het Tooueel iu dl HuofiUtad", wam in ouder andere
Onnauwkeurigheden, Ue volgende dwaasheid «ene
plaats heeft gevonden.
Over de opvoorinjf vai> I'erri-ti! s]irekende, ifoeft
de schrijver, die :.yu na;im voorzichti» aehtcr eoiiiifu
sterretjes verberft, deu lieer Vdtinnu het volgende
piuimpjo. Als )foi--maitel vcHuoride Vfltmtiii <lrn
fatsoenlijken schurk op hoogst verdienstelijke wij*e;
hier was niets vau deu nouveau rif-hu" ut'den gewe
zen gauwdief, dat anders wel eens meer dun iiuodij;
merkbaar is."
De schry'ver heeft ni. i. f het stuk Ffrri-nt uiet
gezien, en zyu kritiek naar 't'geen liy er van huurde
geschreven, f, eii dat zou niet voor zijne vlugheid
van opvattin-,' pltiten, liij hoeft geducht: onidut
Vi-liuian de rel vuil lioisnmrtul" speelt, miifl liet de rol
van fatsoenlijken of onfatsoeiilijkeii seimi k zijn, anders
zoude by toch i:iet op <le geduchte xiju jjukomon in
deu President vini 't Gcreelitshof ..de I.it>isuiar'ol et u
fatsoenlijken ^ainviliei" luzinn. Ilct tejfoiide:.] i- «nar.
Do Itoismarte! i^- duur Sarduu voorgesteld als een
edel nicnscli, die U-t lic! einde to.-zijn pli<-lit uil doen
en aan dien plicht zelfs y.ijn liefde ten ofn-Hiien*.:', l>e
opvatting vnu den lieer Voltuian, was mui r 't
nl^emeen gevotlen uitstekend, daarom i* lift d.-iuuok uiet
te verwonderen, dut de criticus niets merkte v.m il u
nouveau riehc of gewezen gauwdief."
Den Criticus, tliu voel vau citaten .seliyut te hviideii,
roep ik ten slotte toe:
Die hier t.-n di\ar eens wordt genepen
Kn dikwijls liy don neus «cürppen
Al is hu filouip. hij woj'iit ge.-lepen.
C. S.
, Te Xorwich -in Engeland zal in dc/.c 'ii.iaml een
vierdaajiTh muziekfeest plaats vinden, waarvoor be
halve het 270 leden tellvU'le kuur. de hoste Kinrol-oiio
«u buitenlaiidsche talenten hiiiim: mtduwi-rkiiiu'
In-hben toejiezpffd, o. a. de dames All.mni en Tn-bolli.
liet programma bevat da volgende wt-rkrii:
Ilaydu's Jahresxeiton", il'isciiri'ens nieuw
tlraiorium Josvph", Muxiirt-s perste mis in (.'., lliiii'leN
..Messiaa" eu ,Acis «ml li.ilntoa'', en Mfiiilel?nims
EHas".
De kunst- en midheid'kundige Museii'.- werden in
Juli, Augustus.eu September dm,r het v^ik'i-nd .uet.-il
personen bezuciit. Koninklijk kabinet van sehililei-ijrii
(Maüritshuis) H.'.^H. ki.nïnklijk kabinet van
zehiz'aanihedeli ll.il.'i, nvdiTliindscli uiu.-eiiin 4'''.'^. niii-ein:i"
Meermniiini Westri-i-niituuui 21, -koninklijk iii'iinii,^.
kabiuct Kil), rijksmuseum vau whildcrijen te Auisfer
dam 10,ri77, rijksprenteiikubinet. te Ainstenljini JT'I
rijksverxamoling vau minieme kimst te (fani-len; l>--'."i
gevangenpoort te 's (i'ravcnhiigc wOlü. Muiderslot 1^71
ruïne'van lircdcrode lu,(j(jj, muimuu-ut te lleili-'er
lee
Stoom ifriïicüTrij
Henna». Roman vau Floris van \Vusti>rvi»>i-t, illn.
Amsterdam, C. Stouter IflTS.
,De schrijver ia dood; dat wil zejrffen. iloo.l vuor
de maatschaiipij; w.iiit ItiTinan is xelt' de «hi'üver
van zijn eitren, innerlijk wezen. Floris heelt .4eclits
dat geschrevene S'-ordmd vn liet niet de
aanteekeniiiffen van Hermans heide vrienden, Antuun en
Johan verrijkt.'' Zoo begiut liet woord vooraf.
Zul Herman echter tlageii bij het jiiibliek? \Vy
wet«n het niet. /al men de Tudi-rlie spreuk. T,i r
IWÜM Asl: Dat zijt <rij, betrrij]ieuV Die Herman. >!ie
voel op zijn geweten helihernlc Herman, o nifnscli!
zijt gij? De moraal die in lieiu is, d« luirtslurlitvn
welke hem verroeren, de ondeugden welke hem
ontsieren, zijn uwe uartütochton. uwe iiuileiiu'clen!
Zal men het begrüj'en, dat grootsche' IndUrhv wnoril
XIRWAKNA, het NOT To UK van Sli»ki'i|>care, dien toe
stand, wanneer zelfn liet kraclitijfgtu motief niet
meer bij machte is, urn np den wil tu rcaifrereii.
oodut alle harfstoehli'ii den ftc'iiwif;i!ii slaap x.ijn
ingegaan, de ware VÜIJIIEIP scnotcn, liet xn'o nalij^
NIET-ZMX pesinnakt eu dit uit leilrukken liet imuf.sTK
DOEL der KUNST wórdt 'f
V hebben iu Herman zoowel den zeilclijken als
den ? zoiu%«n meu.«cli, in Antooa liet ftrevnii der
kunst, en iu Johan het gezond verstand
vWpersnonlykt, vnriR hoiicnde', dut, als deze renzcntnak onze
krachten niet te boven is gcgaun. onze arbeid door
voor- en tegen-tandei'S. door gelóox'ijfen en vrijden
kers OOEP «EI.E/KN- EN EVES/.OO BEfirKl-EN" UAL Wolilivx."
Aldns eindigt de voorrede. .
Dit boek is zeker een van de zonderlingste werken,
die gedurende du laaUto jnreri'zijn in't licht versche
nen. Sfen kan liet eeii u'lo^oJitrlif roiiiiin noemen,
? in Zoover er een aantal filosofische uit drukkinf;en
in voorkomen'en de wijajfeerige ontwikkeling; vanden
hoofdpersoon, die eindigt met HoiuhlliH" te wor
den, er in .op den voorgrond treedt. Een oautnl
brieTen door Antnon geschreven handelen over kunst en
in' de gedachten, welke die behelzen, lï#t voor sen ander
deel de strekking vau dit boek. Bij de lezing uien
.Wij inderdaad dat de schrijver getracht ht*lr
in.llerman zoowel dan zedelyken ak den zonili^eu men.sch,
iöAntoon. het streven der kunst" te verpersoonlijken.
Dat hij in Johan het gezond verstand ten toonccle
voert, blijkt minder duidelijk. Johan is in V grootste
gedeelte van het boek absent en wij moeten ons te
vreden stellen met Herman, dea meuseh, uu Antoon
de kunst, zonder liet gezond verstand."
Nu is dat gerai» niet bijzonder groot, want Johan
is een zonderling ge/ond ? vursUud. Als .Jij uu-t <;ea
Duitach mtisje op de fabriek gevrijd heeft, heel on
verstandig, zoodat hij genoodzaakt is om niet over
rompeld te worden haar in een kast te stoppen, en ziju
roekelooze daad toch ontdekt wordt, ...blijkt het dat er
nog iets andera in hem zit.dim gezond verstand .To'hnn
neemt een mes van de tafel PU wil de deur uit, hij xi.il
dien verrader van een S|iriidl wel vinden/'
\VuarEchijnlijk wie het om hem wat Ie doen bekoelen, dut
de schrijver dezen Johan vocire'eiiiüo.jaren naar Ame
rika zond. Zoo geschiedt het, dut wij alleen van Her
man en Antoon hooien en vau den eerste 't meest.
Herman zien wij opgroeien van kind tot man. Een
met een «rg gevoelig hart, en byna nog
gevtifliger voor dii-J'vn iliui vuur nieii-clifii. \Vat
deze jim^eti en man geleden heel't onder de kwel
lingen zijn !ii-vc!iim..-,lii:rrn aangedaan, zou Werkelijk
onlil'si-lii-ijfelijk zgn, ;iU ile lieti l-'iiirii van
NVe.toi.yv.mrl het niet lic, ,'Jn i-ven had. liij eeu hexonk vau
tante Ham,e en oom l-'i-iim te V Haite - - Herman
was reeds mail j;t«Mi'uen voelt hij iets aan /iju
1/i'eneii kraldie ."
liet is I''ientje. . . l-'ientje. hel eelite likje. bet zuu
bedoeïen kindje, dat, al-< lift een eellt kl'ee_', oji xijn
aehti'i'ste pootjes naar de koiueiiy liep om een
lic.-ellliit te halen; dis- liet mVt n|iat oi' de hans moe-t
het daal'ioe Vel'luf eijevel) hebbell : het mooie Fielltje
ilat slei-hts h'et spiekeu mankeerde, slaat ii:inr.
liibbi-rolid van kou, nat (n bet li.jtje vu! kale plekken;
het luikje ligt. Vol Maarl.-cllf SIU-HIW, Z'-el' L'»ed
voor de ooireii, zi'i:t ineii. maar lan^r ni«'t yoed vuur
het verkleumde Kic'iilje. Uermaii liefkoost het dier
en spreekt het moed in. In alleryl lunpt liy heel: i>m
fijlle tilbilk te halen en be.irillt t'ientje tl- rt-illluen:
hel verkrijgt, Ili.-t /onder moeite, een plaut-je uji
ziilller: het lililü' het ander ,4llk -|ieeli;dod, een
smollsli<ind,j<-. d.it ,'iitljd l.ia,i,-t uoiii i'i'alis np deli liuk zit,
n:et aansteken.
Hi-rman irevoelt el' zieh door untstt-md. l)e '
etnliraiidts. de (o-rard l»oiiv.~. de .Metzu* VIT ^,-n,
evelnrill :i',< !!nlihelil,i eu l!llij>dael. in Vi-1'eeüi^iiiif
IM"t van i-i'i'llem, liotll i ;i \Vuilwei-iiiall. de -Ü:UL'!I
o]i dit (-litxtelllile -Jp.'elt. il; tl' si.allliell. I.all-iT to,,{'t
liij lüj 't Sint Nieo!a.--y--eheiik iiiii Jan Steen... al
si.ijdt heia ook die Lu-hen.Ie. joolend-- \va.triie;d duor
d.' ziel."
Xulke .i:«uil..i-:.injt"ti i'.ijn x--k«.-r ;::?! l/iauiu iu du v.ci'i 1.1,
in iar zij zij:: ni,-t u,? iu-vig ;'e. L-ni-r v-i'iii-eiiit Ili-riuan
rn'U'jc'-i d'Hij .HITIIMII i-\nl. Hij snelt de deur ui;.
Jouj.t «<-i'!;rii-!.'i-lijli df !iuiten-in.;eN <nn n komt
aan t Haarlemmer |ilanf.-ueii tvi'eelit.'' (i,->/e;eii u]>
e"ii haiik deukt idj i:a over 'i .vei'^.mkelijki- de/er
wereld.
..(.ünils in Noord-llollaiii! is het l.este dt-i-1 v.iti zijn
'even Ver.ioext. V,.»)]'-;! 'nij het matte oog naai' liet
Nooi'il-l»ii-ten. .,,,,. ,|,.n l^-i;,. v;|l. l-Vie-lanil.
ell-til-oniü-o-n. u dan rijzen 'rja!è-n eu Siet-ke :iir het konile
«ra f: 'huilden hè,-n JI.HK om-t i-eiigi-M, 1'e^inr.eii
dan i,|i|,]',.i,w iiiin vi ..>,':ijk iijden!... AU liij dai:
de hand ki'am|),).'!ii iüi."j,-n die wi-e> d vr-eheiirile
borst houdt gej.ivi-üd. i. da' ,ie li:;:id vol aal'.le uji
d.- lijkki-t vin T.jalleii ewoi'|ien. Ili.i denkt aan die
(nee a:inmii!i,iue. d"r'i':e. lii.in- >-i/i.-: ;,,<-x,- !;
a;:ll den
Monde. ,
1'ieUt.je:"
\\e Zo
ll!l;
een i^e
ne:i a;iiiha!,n. wa,ir<
i|otfi-r<. hun I.'ii en i
vel-niel'leli dit -li-elits
Iu 'eiij'io ma;
?ie rei-uj van lii.i.i/j.i len
kininiel i::et uiiii't'-r u -l over
ten iv.ir.it L.'"-(jrukeii. d.n.-h
lts i,UI dei, lezer t., .-'oen ;' voeV,!, .
1,1011 ..den n:,-:,-eli' vei fi'jeu'..
niu.,')?,-i :,ll..,|aa'..el, was.
al- zijn uevoel is /i;i, vei.-t ind ,-u
derne talen, !e-tmleeit onder óe l',e:ii :j\i-:,
ge-ciiiedenis en iilo^i-pliie. hij i^. al< \ve 'l zno HIM-JIJ n imiuei:
e.-'n pakhm- van eeieerdl;e:d. w'aarin nit-ii alïeen
ietS mei-r orde zou knntien w-ii-elieii.
llennan 'is yeeii geuouii iiii.'ii-eh. in treen enkel
opzicht vvi'dieiid liij dat tu hielt», niaa'r vuurul
vi'ihel't hij zieli .lioven 't gemiddeld pci! dor uienschlieid
vvaiiueei- tiieu lul op zyu zi-uuwgostt.'!, zijn bor-tkas.
zyn polsen, zijn hersenen, i. e. w. zijn f.'eiie.el 01 irainsnie.
Als hij mig jiiiiifwlina1 zy'ndo,'gijn .vrivtul -'olmu .uier
lift Duitsi'hc uici-jt' heeft zicu vrijen, -?dreigt hij
ouder 't rookeii vnn zijn .pijp to stikken. Herman kan
met deuken, hij kan, alleen ^evuelen. een gloeiende-u
la vast room gi voelen, die in wild», woeste vaart van
liet hart uaar d'e her-enen -opstijgt en pluf-eliiijj;
met donderend iri-run.0 nperplol'r." Iets later voelt liij
van binnen niemife sminr n>ringen. wat hem o zoo
zeer doet. tut het daal' begint te wo"len en te borre
len" Herman krijgt een kneep in 't hart :al«hii
heitleu druk sprekend ziet liec-n^aan. briindl het vau
binnen zoo... u het bruudt zou.'' .-l'e jiiugen IPLTI
het Bloeiend hooïd op het kussen. Alle polsen knal
len, knallen vreeselijlc .. . ." Kr woelen wol [Vijftig
piititigo vin^'eis in Ileniians Imrsl <?:, al de
i:ioier:xtainpei'S verriehttiu hun l'itiinswefk in zgn hart/'
Ku dun zeken- overwegingen beuken' den -borg, die
uiet i.'eiiti'iniarsgewicli! hem op hef gemoed drukt.
maar hy kan er geen beweging iu hesjieuri-u. Ilat
ilit'jungmeiiscli duor dit alles niet iu zijn groei bena
deeld wer« of de toring kreeg is xokpi- een nier'k-,
waardig verst-hyusyl. ''.''-'
Helaas zijn geheele leven' blijft Herman lu-i
slachtoffer Van deruoigke gisting eii niets was 'vprstaiidigfr
van Henmin. dan dat Kij zijn armzalig stukje leven.
waarmee hij tot aan zijn eind mucst roiulkuiiiL-n
rras met dikke ijzvran platonoinpant-iirdi.1." Hij moest
dit doon wilde hij tcgi-ri dit, uit Dioii-sterjii-oji-ctieleii
up hem afgi!--ehoteii, moorddadig Jood beschut zijn
(lioiikJB had lieiu als pi-iiacoijuettt* misleid) e-?n h-ven
dut bij, een Atlas gelijk, van vermoeidheid, hijgend
op de schouders tur>chen nioit, aleer hij ili lirahma's
selioot ile zoele rust der vergetelheid mag smaken."
Hij ziet zijn lioiikje inet huar minnaar gaan: hoort
haar voetstappen krnkeu op bet i-holpeiipiul. ^/.i.oals
die sclielpi-n kraken, kraakt het ook iu zijn hurt.
O. diturin worden vei'l meer eu nog lijder. zeimwtjes
Ktuk gi-trapt, dan elki: scholfeleiide voetstap niuuie
gc-titndc cu iloorschijiionde zeeschelpjes verplettert. .
Mot beide handen het bezweet, maar ij-koud
voórhoófd vastkleiiiineudi;, ksu dio rnnwo lnii-nt niets
anders uitbrengen, d:iu eeu langzaam wegstervend
()...!'' Dut lucht op! Kn nu?vouruit! Ju
vouruit, vooruit! Al nijpen die gloeiende tiingoii nijn
hersenen s:itnc.ii,.;. vooruit! Al woelen die geniepige
kreeftescliiiren iu dut vun bloed eu tranen door
weekte hiirt!,..." - Men dient bij 't lenen van dc>
laatste aanhaling te bedenken: dut lioukju In-m met
een oiigekiitistelilheid l,iad toegesproken, rdii- anders
om te stuleu zou geweest -zijn, nuuir'die nu als ijs ,,p
dat iu rijpe zweer .-itaandi-hart ueerdriippelde." Dodi
wi<; zul zich verwoiidéreii, wanneer hij even laten
leest. il:it deze Henmin, zijn kamer, op en neer knipt
uiils Voortj.'ezweept, tut een poirelilige Mrntkrimip
hem met eeu tloihierrnil hult!" tot staan brengt V
Xóüiemand, men vermoedt het, Uidt een
veolhewogeu leven, vóór .hij nlli- fllnsnfipi-he «telacls door
gekropen, rust vindt in lïoinldlm 011 uil veert.igjarigeii
strijd aU oprecht, vereerder vau dezen wij-geer n.-iin
de Nieuwe Stad-herberg-'.raut O11, doiïr iïe snikkendi-!
vi:it>ndeii: de kluist, on het gezond vi-rs'aild uitgeleid,
een kuai-tje voer de boot to nemen en Holland voor
goed to verlaten.
Ons be.-tek y"iloogt niet iu bijzotiilerhoilen «au
IL' tooiiuu, wal Herman ulzoo beleelil heelt. Wy'
inocteii hier ons bepaleu tot.de verzekeriug, dat het ka
rakter, h«t [.hj t is i h en ptycliu-di leven van dezen
held, ai even r.iüdK.'.'nehtig «Js xü« lot xjjn. ij be
grijpt evenmin hoe het itl het hoofd van dezen muil
tuegatt, nli o|i \velk<: «ijx het goede en kwade iu dit
karakter xieh uiitwikkelfli. /ij» vei'ruad aan Augusta,
zijn ?tecrbeniiin.le vroi.w. wordt door nifts
gerechtvatirdipd. De hoogste xielcnud»! en du laugsti'
xiunelijkhtid woritt op zulk een ruwe wijs hier naast elknnr
gi'|daut.st, dat er viin /edulyk» piaurdlHd,
vaukurakter jjetn sprake kun xijn. Do we» van den tneiMch,
uulv van i'ii medelijken, is niet de rechte lyn, hij
mu.ikl ineiiign kiuiiki ling, - maar het blijft toch
een lijn en geen verxiiineling strepen, die niet to
vereei.'igrn xijn.
l'loris v;ui WesterToori berft veel g«Iezi;n, ook
veel gelucht, maar d'iur is geeu eenheid iu xijll
weten, omdat hij, wat hij opnuiu. niet verwerkte.
Zijn di-ukbeelden liggen ongeordend iu xijll lioofd en
hij geeft u. wat hij op een zeker oogenblik slechts
grijpen kun. UlWhouii er enkele goede hhulzydeu eu
een iiuntul juiste opmerkingen ove:1 inaat.schuppelijke
vi-aa«-tnkken, over kunst, xfidelijkheid, enx. in dit
boek voorkomen, noeh de jiersonen, nocli hun
lotgev»ll<.-ii, nucli de thuoriën iiie gij leest, weieu
uwhoofd of hart te boeien. De wijze der beschryving is
abrupt, Ste,ds xiet ge slechts een deel dut niet iu
verbund met het voorafgaande is tu brengen, tenzij
H"O lo-, dat het geheel onmogelijk treü'en kun.
I,etterkundij,-,. waarde bezit (te ri/iu.in «eer wei .ig.
Horis viin \Ve-tervoe,rt gordde xieh. volgens xijn
etgpii woorden, UKII tot het vervallen van een
reuxtntaak. Hij zelf i-, het xij met bescheidenheid gex<-,d.
ge-n reus ?-- en xijn helden. . . xij dragen hun hoofd
/. 'er liojg... xu hehuoivn tot hvt geslaeiit der
stelteiiloopers .. . iueii:.eiieu xiju xij niet. De
stre-kki: : van dit buek. in wclks-n zouderliugvu vorm zij
unk ver-rhiini'. j.- moreel. ..Medelijden niet ile
uiens;-lirn. uie.ielijdi'ii met de dieruu, medelijdeii met de
planten, uit inedelijdfii geun booxe duden te pïegm,
uit liefde tot fechtvaur,|ij.'h*id geen onrecht te doen"...
xii-diUir wat KI,,ris wil. Duurtoe kwam zjjn door het
leed gcioutei,:i' held. de lionddhKt. Helaas, hij ver
trok niet il<.' hoi,t van de Nieuwe Studsherberg. in
't volle lie-er'Vaii het -T::t-t-Aam-asi illut xijf gijl.
in het i'i7.it 'au !n:t .'alziend oog", duur de sluier
ven M'ii.i hem. van ile uuaeii getoueii ril alle waiiu '
C.'1,1,« keti v>.is! ". M,,i'üens vi'tor >.ijii vertrek vyee- hij
/,ij,i vi ii ii ,n m..t e. u g-ilwo'iL'eu lind ii'h den oudi-ii
k.iter uaii, die Iu 1:1 op .ii-u M'homler was geklommen
eit .',(;?? o,,^e'<l .;i-!lf fe l.kkitl en t(' -tiveli II d"rh
'i iit'M!j.';,l m,, sT |,li.ir- h,-i»i ii'ti. ..Um\-iUig laat iif
,.i: .e k.i er /.'.,?'?, duur/.ijn \rien i eriiaid van die
dii-ri,are i lek \ i-i v. ij,Ir; eti" eu I),-i nai d sl.itki zulke
hal'tvei eheiit-i-nde kreten, dat Herman be-lui'. xieh dom'
"i;en t,oU\v,-i: in.-.kker op xi:u \erre torhtei: te laten
\'T_-,?.:,?'! u. - /,,,. ;.'in:; hij hevii met xijn liuml
en iu In- hait iiet _Ni: \v;,nt .i"!'.'.
/;?',' i-'itiHiH>l>!n'l m kil ,S'//"V>/v M,iijnz:ii:. U-iilw
lij de iirina liebr. IJelini'anttf. te '.-tiraveuhai'e.
versi'hijl;e|ide.. Xllili'M v;lli l .'allllul i .1 "711 'III' VCl'i'flliïd ,
Ui- \Veekl.iad l\v; lieht xit-ii. on-» r den titel \nnJltl
l'\ti,t'<i,fl!'«l. I!"./.', <''//,>'?/( .<'t-'ir--Sf-3fii!int/iii. l'e heer
lieorije i\e]ijier -/a! xi»;h met de huotdreductie vun
het vereeiii^de liia,l b,-lakten en luvft xieh de
nieilev*erkii:ij van ver.-chilh'ude NeilerUiildsche
letterkundigen verzekerd.
Nieuwe uitgiueii :
A'iln.fii. Keu .lavaausoli tooneelstiik l \\~a.i'1 "-'^ niet
een Hollaiid-che Vertaling ell toelichtende mita. donr
II.' l'. Humille. ( l "lt_'euevell iloor het l» ollillkl, Illsti-.
tuut \oór de taal- land- en volkenkunde vau Xederl.
Indiii).
Jhit:>'ntl t K c< n Hiii'ht. Toovertellinuen voorde
ji-tiyil bewerkt d ..... ? (.', F. I.auckhard. Met nieer dau
fit t hi 'iitiiruvuren e u S efkleurde ]>Iateii. Ie a tl.
J'fiit'l'ni'l, van de Koiiinklijke AcaiU'itiie van weten
schappen. ijeve-rii:d te Amsterdam voor 1S7T.
l'.i'niii-' df Iini'riii'ifiitur. of _I)e dageraad der
vrij.In.'id". Naar het Kugel-r'u door de vertaalster van,
-gevaarlijke geiieinien." van Ir'iorpiice Marryat. iVdln.
J'll'tt f/t ~ii'/iflc nrt.tl'? iu een geleerd gello'itst'll't|i
door iemand, wiuif naam eerst iu 't luutsie bedrijf.
onder 't afsteken vau vuurwerk aan 't licht komt.
.[Door Jan Holland].
H. I!cijerin;in, })r'if <lnft<>i i» '' .tft/rriï: 2 illn.
(i. F, \V. liorel. O/i-e c>'tti<jin<j in Atji.'/i. Critisdi
beschreven. Met twee kaarten.
. Martin 'Kalf, Ain.ittriliiHi in plantjes en
}>rnatjt't2e goedkoope uitgave.
Mr. I'. A. S, van Limburg lïrouwer, A"klnir, Een
oostersche roman. ;le ilruk.
7/c' MititHtlliïiii.l, (ietuigeii en redden. Hoofdredac
teur: Dr. H. Piersoll. Kei'sle juargung. Xo. 1.
Revue des Deux Mondea. .
('aro, '
r.Vvoil.^ l.a JK<W t?iei>ti.!i<}«f ait XlXi
He Vaj-iuny. l.''!ur,i»'.iu l'li'.xvise ?'! f<- iM-lafina,i ,'«f F.tals l'uit.
CaMim lli'issiiT (.ii- 1'AiMil.) l.ff j fHitti-t *'f /'.«»;«.'.
Valbi.Tt. Mr. Jf Rls..,arck t't te svi''!is>Hf (lïetiianit.
The Nineteenth Century. .
Ilynilnuii.' T/te -laatra/i/i;/ .>/ .fat/ia.
Fiirlivs. - Tlif fi,iin, n/ rii/,ru>, ?
Mn<'kiilii>i'!iit'. Xrparnfi.tH ,if' rhurrli atitl Sïttte.
K'klnull^'it. .Itiinifif iMf?I!>iir>ifp.
Wilso». Tltr ffiitriix titt'l it* iWt''/treitft'S. (Ciilli'll*. gi'hfilüi'
I.Hili;ird MinitvtiurP. J.tk't'rfy in fii-rtHfiitij.
idaiUtaue. M. l'. Tlit tiliriity af: llefluT ;llijs Cll Oil%vs«i:i.)
<rn
De Chinezen in Amerika.
Ken Verschijnsel wm.rnp' vnn tijd tot ti.'d in ile
laat'-tc jareu ilc iiniuhti ht govpstisil is, en wnurovor
onlangs oen offieieel rapfiort- aan het jjunvpriieuiont
te AVasliington is a:ni!robodon, is de tdonemeuilo
invoer vau Chinezen in de westelijke himlou vnn Je
Voreeiiigdc Stilten. Het is niet meer pen invoer vnu
gehoorzame Koelies, het is eene machtige, zich steeds
meer organiseerende kolonisatie, die zich onmerkbaar
maar zeker, van alle hulpbronnen van bet land
| meester maukt. zuinig «u toch speculeerend zich
l steeds verrijkt, haar overwicht zelfs op deu
mteUt-otuei'leti eu pus.it iuveu toestand van Wcst-Auierika
d«i:t gevoelen. L)e Times verklaart in eeu artikel,
dut il« C'hinuschi! kwestie binnen kort zich even
krachtig en gevaarlijker dreigend tegenover de
Amei'ikaai.sL'he republiek verhell'eu zal, dan eertü'ls
de hlaverny. Du invoer van iiugvrs toch hield op
iiiüt het onderiiruklith van den slavenhandel, terwijl
de iiiTtrooming vun Chiuextn vrgwillig, noodzakelijk
en steeds toeiicmeiid i-. Het is ociuo.'elijk te zeggen
hoever dexu buwcging leidsii zal, eu nog minder
wuiiiieer xy zu! ophouden.
Toch is deze nu zoo krachtige stroom nog van zeer
jongen datum. Xug zeven jaren na de ontdekking
vuil de rijke goudviddeu op de oevers van deu
Sucraineiito, en toen reeds alles wat Europa eu
Amerika aan gcruineerdeu, waaghalzen eu avontu
riers beXut, ('aliforniüin bezit genoiueu hadden,
vund mcu er van het nubijgelegeti C'hiua nog slechts
een enkele matroos. Toch voorzagen de gouddelvers
zich te Hong-kong vau leveiiimiddclen,
gereedschappeu. kleederuii, thee, suiker t-uz. Eerst iu l^.'if)
kwuuicn «enige ('hinexen. verleid door de verhalen vau
du rijk geworden gravers, zich op du kust
ucderieticn. en ki'.'rduii. door voordeeügun huilde! -poedig
vi'j-rijkt. jiajir htm lainl turntl. Sedert die» tyd i-f de
beweging sluud.s toegenomen. Van 1H.")D?!??«(*l was
de jiiarlijksche toevoer Uog slechts vau -15iJ«J
landverhui/e:s. Van l"ün KN'M klimt dit getal tot OiiOU.
Van iNx'?1870 bereikt het 'JSi.x.i. vau 1*70?1^75
mcd-i meer dan 13'im jsarlijk,.
Op dit oogenbiik -chat mende Chiuesche bevolking
iu (.'a-iforuiüop ITiiV/Kl zi-len, cu xij uuemt dermate
toe dat het auiitul L'hitiexeii gelyk is aau dat der
kie/ej-s.
Daari>:itegen is, de stroom van landverhuizers uit
il- oostelijke sta'.eu eii uit E;iro| a sterk verminderd.
Kn dexe xal steeds verminderen, terwijl de Chiuesche
onvermijdelijk xul toejiénien. China telt meer da«.
4iK) niillioeii inwoners, waarvan negen tiende in de
groot-te ellende leven. Een hongersnood xooals in dit
JMnr i.'c!ieerscht heeft. ?en mislukte rijstoogst. kostte
aan TI i uiillioeti nifii'oheu het leven. De Chinees i«
gehecht min de uraveii xijiier voorvaderen, mr.ur de
hotig*r i- <>en sfhiTp xv.'aai'd. De xe« inaatschap]iijpn
vuor l-jiidverhiiixiliL' die te San Krancisco gevestis/d
xiju, inaki'ii het den uruicii Chinees xoo gemakkelijk
nioire'ijk. [fel rei-L'eld. dar eerst een irroot hexwaiir
was. i* successipveli.ik tot -l" eu ;Vi dollars veiluacrJ:
t'naiis neemt een maatschappij te Hong-kuiig
emigi'iinten aan voor IJ dollar?. Hoe die overtu-lif
plaats vindt, hoeveel ruimte, voedsel, luuiit etc. er
vuor ieil-ien Chinees eerekend wordt, moet men niet
vruuen. muur xe komen over eu praan geld verdienen.
Het gaut den Chinees spoedig goed te San
Fr;:iici-eu. Hij is veracht on aehuat, maar gezocht. Alle
get'in.'e aiubiichtéii in Calii'oinie zijn in iju handen.
Hij is mijnwerker, pukkendraacr. groenteverkooper.
bleeker. l dseliujilnoper. knechr, fubriekwerker. Hij
bexit alle dfiiüileii als werkman, is matig,
Lr<;hoorxaam. .sti[,t. iandig. werkzaam; daarenboven tevreden
uiut het viïnle van liet loon dat t-eu Kuropeaau
noiiilig heeft.' In China verdient hij per maand i
imliai's. i 11 Culiiorniê' i« hij met Iu dollars tevreden,
lerwijl' geen blank werkman daarvan leven kan.
Terwijl lei-fche wurkliedeii lui. Iluitsche stijfhoofdijr,
i-u Engi'lsche VLcleischeud xyn. heeft de Chinees, die
xieh ulles hmt zt-giieii, zich laat niisb:uideleii zelfs,
itoui eu 'geduldig, beu weldra verdrongen. De maat
schappij te Sun Fraiicisco heeft daaivnbuven hut
hoofdbezwaar voor den Chineiclicii eniigrant uit
d'.'n weg geruimd; zij belooft hem. tegen eun zekere
inmi.ndclijk-che. contributie, dat xij xijn lijk- uuur
Chiiiii zal iloeli overbi eiigeu oui het daar te doen
l'i'irruveii. Met dexe yi-rxekeriug. is de Chinees gorti-t.
.laarlijk- vertrekken d,iu ovk verscheidere schepen
met Chitie-che doodkisten uit Califurnië.
Kijk .gewnrdon is de Cliiuee^ no^{ niet lastig. Hij i'
niet arrogant;, niet proiikziek. niet v.Tzot op adellijke
titels als de Israëlitische paryenu: xiju .woord nis
koopman i* goud wuarii: van Chmee&cbe processen
hoort men niet.'Dit wordt oflicieel voor het Congres
te Washington gcrappo-rteeid door den rechter
HevdenfeMt. Hij beschermt xijn jongiTe hrordcr- ilie
uit China overkomen, maar uilen xijn ijverig, vernuf
tig eu spaarzaam.
W;it. is do rf.leu don. dat het Manke element d
XPU toevloed van vreedzame ell stille burgers zoozeer.
vree -t 'i
Vooreerst het instinct vun zelfbehoud. Do
Chineesche' veroveritip is zó/', zeker. zOO oiivermijdelijk. Ziió
niivei biddelyk dat de schrik ateeds meer en meer
den Amerikanen om het Imrt slaat, Xij gevoelen ddt
vinir hen alle hoop absoluut ia uitgesloten, dat al
hun werken niets is in vergelijking met dezen
ziiinigen. nintipen koopman, wiens kapitaal steeds toe
neemt, eu met het kapitaal zijne macht; wiens
sjieruluties nooit de kMnu? berekcuini; verliezen en die
zidi nooit laut ontmoedigen. De Chinees groeit hem
loven het hoofd en verdringt hen onophoudelijk,
weet door coöperatie en associatie teder gróót werk
te verkrijgen en f e behouden. Dit denkbeeld is
beiiuuweiid, todi is het uiig het ergste niet.
De groote grief is deze: De Cliinee» verarmt het'
land. liij zuigt al het kapitaal op on geeft niets
terug. Hij de rapporten xgu statistieken gevoegd.die
eene weinig offirieele nauwkeurigheid fichyiien te
vertoonen. De waanio van een blanke wordt berekend
op. IftiJO tlollfirs, dn t i» te uggen.' dat zijne productie,
zijne cotisuinptie met de. rente van dit kapitual over
treft. Dit is zijne bijdrage iu den gemeenschappelijkcn
rijkdom.
Stelt men den Chinee» hiertpgrnover, dun vindt
liiVil ilut hij niet alleen iiiet~ opbrengt,uianrintegen
deel het uiuatsehiippelijk kapitaal eene aanzienlijke
. vermindering doet omlerguuu.
't Is wnnr, hij is matig, leeft eenvoudig, besteedt
niets, nan xyn tafel, xyiie kleediugj zijne Woning, Hij
leeft vun rijst; honderd Chinezen huizen, waar
vjjti'ii-twiutig Iilankeii liet niet uit /.ouden houden. Hij
houdt dus over. Maar wuar blijft de overwinst V In
<'illifiirniëblyft er. bietst vnn achter. Alles gaat naar
China. De htatiatiek 'der banken Van San I'rnncisiM
heeft tot slotsom gegeven dut er iii de laatste vijf
entwintig jaar li^XQOf),!KH1 dollars aan wissels naar
China is overgemankt. Het overschot dut de blanken
op hun loon hebben kunnen besparen in dien tijd,
wordt o]/ niet meer dun (IIUKH.IX» dollar* berekend..
Vorgt men hierbij wat iu goud i-n zilver, juweelen en
kostbaarheden en verder, buiten de banken om, uaar
Chitin geïann is, <lau is het i"ct te -verwondi'ren dut
ile F.uropei'schc bevolking,-die xicli dollur vuor dollar
dit voelt afhandig makcu. een gevoel van angit
bekruipt.
Dezo alles onïiiitrende kracht van dtn sprurzttmea.
| en vlijtigen Chinees zou evenwel geene reden ijn
| o ui heiu te haten. Ily moge met zyu geld doen wat
j hem goeddunkt, Iaat hij zijne familie er mu
gelukgelukkig maken; de wereld i» groot, en zelfs vuor
vuor deu CwliforniL-r zou er geene reden zyu hem
niet de plaats vrij te laten en zich meer oostwaarts
te begeven. Dit is dan ook nog niei. de groots "rief
die men hem voor het congres tegenwerpt. Hetgeen
raen hom vurwyt is de demoraliseerende, onderdruk
kende, invloed die zyu streven, zyue
Uveusbtschouwing op de maat schappij vau \\ est-Amerik» uitoefent.
De gewoonten, de Ifven.-wijzp vau deu Chinees, zeg
gen de klager», makeu zijn heerschappy tot ee»
voortdurend gevaar vuor de beschaving, iijne buiten
gewone oiizindelijkhcid dreigt ateeds met epidemiün.
Xijue verachting voor wetenschap ei kunst vernede
ren eu verlagen het gansche niveau der maatschappij.
Zijn gemis aan ulla hoogere denkbeelden, zijn plomp
materialisme, zijn miskenning van de vrouw, zyn
tallooze openbare en geheime ondeugden zijn een wezen
lijk gevaar voor den Staat waarin zij den boventoon
voeren. Dut zij geen eerbied hebbeu voor eenig ge
loof, wordt hun uiet door alle Amerikanen even
zwaar aangerekend. Wat erger is iu een Staat als
Amerika, is huune miskenning van politieke vrijheid,
huune ab-olute s,tunipziuuigheid op het punt \un
reehteu en püchte» v.tB den Staatsburger,
huuneongeschi'-jtheid om vrije burgers tu xyu iu eeu vrij laud.
Men heeft wel een» beweerd dat het intellectueel
Uougere rus liet lagere moest ab-jorbeereu eu verdrin
gen, de Chineezeu in Califoniiëbewyuen h«t tegen1
overgestelde. Zij die geeu denkbeeld hebben van
poëzie, vrijheid, eer, deugd, godsdienst, die al deze
dingen met de diepste verachting bejegenen, Overvleu
gelen eu onderdrukken de Europeesche beschaving.
De feiteu aldus gesteld, leiden tot allerlei voorstel
len om ze te verhelpeu. Verbied den invuer vun Chine
zen', roepen sommige bladen. Underwerp hen aun
een zoo zwaar hoofdgeld, dat liet met uitbanning ge
lijk .staat ! willen aiidcre. Hiertegen verzytten zich
echter de tractuteu. Laat deze tractaten vóór ongeldig
verklaren door liet congres'.?Men ziet dut de wijze,
niiarop de Europee-clie tractaten gehouden worden
ook in Amerika sympathie vindt.
Eeu zeer krasse maatregel, maar oumoL'eliik uit te
vueren. is voorge-teld. Eene uoulitie vau het kupituul
tegenover den arbeider. Keu verband, tus-clieii ulla
blanken oui geeo Cliiuees te luttu werken. Maar e«-ne
Lelofte. waarvan ^ overtreding zooveel vi-urdielzo
opleveren. KOU al te licht ge-c.-lifui.len wvrdeu. Stel
dat een landbouwer, eeu fabrikant, ut u indu-trieel ceu
twintigtal Chinezen aan 't werk heeft. Hij endt ze
«?eg, ell neemt twintig liren. Hy betiuilt hun het
vierdubbele, zij doen de helft vun 't werk; hij kun
niet tegen eoiiciirruercnileu pi ijs leruren; hij rniurvrt
xieh. Xicilaur de k-irte gescineJenis die dr n' handel
voor L'ehecl Califorr.iëzou ten onder brengen, tenzij de
Chineezeu. die uiet allen fabriekarbeiders xiju. maar
ook groote kapitalisten, bankiers en.fabri. kanten, den
handel in etns. iu plaats van. langzamerhand
ovcru.iiuf.'U en alilus van de verwarring |.rolit,eerden.
Turwiil intusjcheu de feuuut delibereert eüvan all
kanten wor.lt aauffe*piiord tot bc-sltssei-du maatregelen,
bereiden zich grOutc dingen iu stilte voo'r. Het
sociali-un; te San .Francisco heeft reeds vun zich doen
spreken. Er broeit ten storm waarvan du uitbarsting
vreeteUjk, zijn zal. >Vaar .de rijkdom niet inc-e
h'et beschermen vau beschaving, kunst, we'er.schap
tot excuus eu rechtvaardiging heeft, mist hjj alle pres
tige. Het arme plel s vau Californiu baat den rijken,
(lommen, luaghartigeu chinees en windt zich op Wet.
deiikbceldeu vun communisme. De. leiders der
AYur. kiugmeu. Koarney. rickett, Knight, O'Domicli. D»y ?
eu andereu hitsen heu op. met het plan iu troebel
water te 'v'eschcu; Xij uisclien de sdi.itteii ti-rug dia
xij jaarlijks naar het Humclsche Kijk zicii in-chepen.
hè: oproer vau San' Frauei.-eo in Januari vun '.ir j»»r
heult reeds doen zien, hoever r.ieii genoodzaakt is
geweest hun toe te geven. Du hoofden van eene
oproerige meeting waiun gevangen gtniomen. het
,gfpeapel heeft du gevangenis opengebroken eu deu Muyor
de wet gesteld. Op het oogeublik zijn iu de
repccriug van San 'Franefeeo 6<J leden vóór het verdrijven
?der Chineezen eu 83 tegen, welke verhouding ?venwei
steeds meer ten voordeele der eersten verandert.
Terwijl ook iu de overige deeluli van Xiord-Auierika
proote gebeurtenissen .ophanden zijn, tvrwijl d4e
zuidejijke'Staten'-than» nüj; meer dau vóór den
flavenoorlog.de noordelijke luiten, turwijl te Xew-York een
vast comitéder Internationale over O;f'<X) man
georguuiseerde troej'en te beschikken heeft, kau het
niet auders of ieder dezer' elementen, 'eirvooral he.t
Cliineefche in Culitofuiu zal weldra geroepen.zijn eene
rol te spelen iu de omwentelingen dio aun hut Wes
telijk halfrond een gunech andere gedaante zullen
. geven. ?''..'?
Als voorbeeld, hoe onze d»it?ehe naburen de
XederIsnd.sclie taal somtijds verbasteren, dinne het volgende,
hetwelk in een gedrukte circulaire te lezen stond:
Mynheer!
Ik heb de eer Urd laten te weten dat mijn
vertegonwordiger van het laatste jaftr. de heer H.
van dezen October aan. op het nuire voor mijn huis
Urd bozoeknn wil. Reeds ui-begin »an "c-ober vul
hy Urd met eene proote kees >nn mijne artikelen
opzoeken, en ik verzoek l'rd h*m uwe couimntulfM
te reserveren. Ik zal mij alle tnoejte geven l'rd heele
mal. tevreden te stellen
Ik heb .de eer te zijn . ' .
Urd dienaar
.Corit-Rrt, ' W. P.
September 1K7P.
Dezer dagen brachten wy eeu bezoek bij deu beur
S. J. Mcrfcns, .Hi'frenstrAntj IS, den bekenden gros
sier in sponzen. Het rongaïijn doorgaande waren \vij
verrast zoovele verscHllende soorten vau dit gewas
uan'te treffen, van af de minste soorten tot,exempla
ren, die f fiO en meer waard zijn. G«dui-fud* d*
twaalf jaren dat goimf*mdt> heer zich spcciilal op dezen
tak van handel heeft toecrplned, héft liy n He
ver:-teenile ,voorwer)ieu welke x;i'h 'i de spon/en
l-eviudeii, als: 7.i'"woi-men, neebloenieii, koriu!ïev:as-eii,
!:ooriit; s, -lakken, enz. bijee-ivozaiiield eu daaruit
uvec fiaaije -tiiiidiiardon te xajiu tre-tc-ld, MVOI' welk-;
hem door lielh bbern recda ilikwijh eeno lielanj;wjke
som i* geboden. Wij raden een ieder aan er erns on
l.'Ükje van (c nemen.
«l»