Historisch Archief 1877-1940
T>« ourlrtj? tn*«dien EnjfelseVlndiëen Afshsnistan
is onvermijdelijk. In Ens-lawl treurt men daarover:,
te iuet>r nu uit. latere berichten gebleken is, dat niet
d«» Emir, muur Lord l.ytton, d* oiidorkonin :, door
zj)n onverantwoordelijke wijs vnu handelen do oorzaak
v«u het conflict is. Men begroot de sterkte van hot
leger van den Emir op 00,000 man met honderd
kanonnen en een talrijke ruitery.
Zulk een vijand in een outoeganklyk bergoord,
rechtstreeks of zijdelings door Russisch geld «f
Russische wapenen gesteund. Ui niet te verachten.
Vrijdag werd te Londen ministerraad gehouden waarop
voorzeker deze zaak en de Turksehe kwestie
behandeld zy'u geworden.
De telegraaf meldt dut er tusschen Engeland en den
Sultan overeenstemming is verkregen ten opzichte
der hervormingen iu Klein-Azié'. Xy betreffen voor
namelijk de justitie, het politiewezfil en de
behisDe voorwaarden tot verkrijging 'Ier bcvoosj-'.heid
voor i»'*s, etc.
J)f Sfii>nlitnr>!: I.ibora'.iffon i>n Joden ; IJmbii1>!jsiih
liberalisme; Postscriptum (l.iti. en Jod.); Volks
vertegenwoordiging (ons program.)
lic focialistenwet, met een meerderheid van 72
stommen door Jeu Rijksdag aangenomen, is reeds in
werking getreden. Men is dus, zouuU 't heet,
begonneu met de kwaal uit te roeien." De socialisten
vreezen het ergste. Hot centraal
verkiezingseomiti', te Hamburg gevestigd, was zoo ver
standig niet op een regeeringsbeiluit tot ontbin
ding te wachten, liet is hanr vóór geweest. Ver
scheidene socialistische voreenigingeu veranderden hun
programma's en leuzen om aan de wet te ontsnappen.
Dat hun dit in de praktijk moeielyk zal vullen
spreekt van zelf. De Kegeering heeft een zoo uit
gebreide volmacht in handen, dat alles, vat haar
tegenstaat, door haar kan aangegrepen worden. Van
een aantal drukwerken, die stellingen verkondigen
in strijd met de bestaande maatschappelijke orde is
do verkoop verboden, ? en een nieuw dagblad do
TaycsiiOSt werd op d.'ii eersten "dag van haar
verscliijnen opaehevun. Ook werden reeds eenige
ver. eeuigingen ontbonden.
In Oostenrijk-Uongary'e is de politieke veldtocht
begonnen, schoon nog niet in het parlement. Aan
baron Pretis werd het samenstellen van een nieuw
kabinet opgedragen, en hij is begonnen zich van die
taak te kwijten, door in een vergadering van leden
der liberale party, zijn programma uiteen te zetten.
Dit sloot in, beperking der bezetting van osuiè,
terugroeping der troepen, wanneer de rust hersteld
is en de onkosten betaald zijn, hervorming v.m htt
belastingstelsel, en tevens steUie hy tot voorwaarde
goedkeuring van hot budget of het toestaan vaneen
provisorium voor drie maanden. Iu de liyeeiikomst
waar baron Petris dit voordroeg, moet een warme
discussie gevoerd zijn, waarbij Hei-bat en andere
houtden der liberale partij te kennen hebben gegeven.
dat alleen de val van Andra.oj- d B ojilo&siug der
tegenwoordige cii.sis kan mogelijk m-iken. Men
twyfelt daarom zeer aan bet slagen van Pretis pogingen
tot het vormen van een Kabinet.
De Oosteiirijksclie begrootiiig bedraagt in uitgaven
ruim 411 millioen en in ontvangsten omstreeks 395
millioen. De koston voor bezetting en bestuur van
Bosniëwerden hieronder niet berekend.
liet Italiaansche ministerie biedt vier vacaturen
aan, waarvoor waarschijnlijk da caudiduteu spoedig
gevonden zullen "zijn.
Uit Indiëis het bericht ontvangen dat een der
Atjehsche hoofden niet name Toukue Movda Bait zich
heeft onderworpen.
liet voorloopig verslag der Eerste Kamer omtrent
het wetsontwerp tot recreling der voorwaarden ter
verkrijging der bevoegdheid van arts. enz., ia ver
schenen. Evenzoo het voorloopig verslag der Tweede
Kamer over de begroeting van Neil. Indië. en lujt
ontwerp van wet tut bevordering van den aanvoer
van vrije arbeiders in de kolonie Suriname.
De dagbladen bevatten:
Het Handelsblad.: Stilte (iu de parlementaire we
reld) ; lloculer pour nüeux saüterV (Het vooruitzicht
op een centraul-bureau voor statistiek); De Volks
telling.
De yiditcc Jlult. Cvttraitt: Stoomvanrt op Chinn.
lid Vit il f ft ti n il: Kamers van Koophandel; Over t)e
minUteriëelêwerkzaamheid ten opzichte van het lager
onderwij<?.
De 'Amslcfdaniarh* Coitrrnit: Over Suriname; Het
keerpunt iu het oorlog?- en politiek beleid op Atji-h
(overgenomen uit het Uataviaasch Handelsblad;)
Dt Ti/il: Voorbarige zorgen (Aauvullingswet mid
delbaar onderwijs); De algoiuecne politiek iu den
Duitschen Rijksdag; Brief van een buiteiiman. (Ver
kiezingen.) .
Ha'j(/l. i-nn 7,-UoUtintl en 'sfrrtircnJiaiiv- Do Stan
daard en de Joden in de dagbladpers; Ken
demoraIisee.re.ude overheid (eigen aangifte1); Atjuh: Eeno
welverdiende gouden medaille (die voor statistiek);
]>orh thans kwam or weder oen andere categorie
by do roods roohthol)bi'in!i-n on niets waarborgde hun,
«!;it ook niet wol.U-a hot porsoneol der»t!iiUr«hiii!injr.
der bi-amlweei- enz, htm ter boliand«lin<r KOU worde»
De gemeenteraad hoeft verleden Woensdag een
tamelyk onstuimig tooneel bygewoond.
Den avond te voren lutddoii do raadslodon oen voor
dracht van B. on \V. ontvangen, waarbij werd voor
gesteld de atodelyke genposheeren te belasten 'mot
het verleenen van gouooskundigo hulp: a. aan perso
nen voorzien van oen bewijs van het burgerlijk arm
bestuur; b. »an bet ilieiistpersoueel in do gasthuizen.
in hot armenhuis, in de inrichting voor
stadsbostedelingen, en. ?.oo verlangd wordt, in het burgerwees
huis; c. .v\x m<it:.\i>i£i:s KS A<;EXTK,V VAN I'OI.ITIE:
d. AAS At.LK l'ERSOVES, VOOR WIKS UK l{AAt> KIK HV1.I'
NUOOIO McCHT ACUTKN. Woensdag werd die voor
dracht aanstonds in discussie gebracht cu uu bleek
het wat zy eigeuljjk beteekende.
De heer lleiueken toch, gaf tv kennen dat deze
voordracht oigenUjk een antwoord was op een ver
zet van de 2^ stedelijke geneesheereli, die weigerden
do brigadiers en de agenten van politie geneeskun
dige hulp te verstrekken, omdat hun instructie hen
daartoe niet verplichtte. Genoemd raadslid sprak vnu
een L.VXGE- GESCHIEDENIS die die aan deze voordracht
voorafgegaan was, en noemde het /eer vreemd dat.
zij mi als bij verrassing werd ingediend en behandeld*
Do voorzitter van den Haad teeUonde een krachtiir
protest aan tegen die niededceling van don heer llei
ueken, met de woorden; dat is gelogen," daar «as
jjeeii UM:E 1'uKHESiuiNDEXTiK :ian deze zaak vooraf
gegaan. De heer lleino.kon beweerde, dat hy gespro
ken had niet van een I.ANUE i'uUBKsfüSDESTiiïmaar
van een LASCK i".KsrnlKl>ENls" en na oenijte discussie
werd door den Itaad. up voorstel van den beer van
J.eunop besloten, de voordracht aan te houden tot
do volgende vergadering.
Wy zyn thans iu do gelegenheid, die I.AXCK
n«:sciiiEi'KSis mede te deeleu. een geschiedenis, die
zeer leerzaam is. in zooverre er uit kan blijken luie
nog iu onze daueli soms met gemeenteambtenaren
geleefd wordt, een UESCIIIKUKNI* die tevens bewijst,
dat wanneer men van eene lange CORKKSPUNDKMIE
had gi'spiokei). men zich nog iiiet a;tn een leugen''
zou hebben schuldijr gemaakt.
Den 23 Augustus schreef de secretaris van de com
missie van toezicht op den
Htedelyken-iienceskundigendieiist aan lieeren stadsgenoeskundiffeu, ilnt tengevolge
van de nieuwe politieorganisatie de brigadier* en
agenten by dat corps werkzaam, op vortoon vaneen
bewys van verdunning aanspraak hebben op genees
kundige hulp van gemeentewege.
Daarop zond n der heereu geneeskundigen uit
inuim zijner collega's den 27 Augustus aan de
com?jui?sie van toezicht, een schrijven, wa«rin
yiianverwouderinsf over bovengenoemde missive uitdrukten,
en nadere inlichtingen verzochten, ten einde daaraa
hun bescheiden meeniug dienaangaande kenbaar te
maken.
Den 2üAugustus antwoordde do secretaris der
commissie van tot-zicht op den stedelijkeu
jieueoskuiidigen dienst uiet om de vereischte inlichtingen
te Terschatt'un, mant' om den heereu gi'neeskundiifcn
nlede te deuluii, dat er een concept-reglement betref
fende do geneeskundige behandeling der politiebe
ambten in bewerking was. en dat voorloopig de
agenten en brigadiers geholpen moesten worden, wan
neer /y met een door den Inspecteur van dieii.-t
geteekend bewijs, hulp kwamen vrugeu.
Den "den October ontvingen de heereu
genee*kuitdizen bedoeld reglemen', onderter-kend door den
rÉdtilachtbïren Heer \ oorzitter van het Burgerlijk
Armbestuur." den Heer Driesse».
l'eli lüdeu Uctolier antwoordden de gezumenhjkp
stedelijke genees- en heelkundigen, in hun naam
de President en Secretaris dat h. i. het ont
vangen reglement de noodigo vereischteri miste.
aangezien op grond van Art. l der verordening
ruguleude de geneeskundige urmvcrzorginff voor
de gemeente Amsterdam, alleen arnien 'aausjiraak
hebben op den stedelijkcn genees- cu heelkundigen
dienst, 'terwijl verschillende' in hot reifleiiient ge
noemde politiebeambten in do iukoniïti'ii-bplastin?
betalen, konden die, meenden zij, niet tot de onver-'
moacnden worden gerekend.
lie genceskuiiditreii verklaarden veiiler r!nt het hun
voorkwam, dat het niet aaugiii!; hun meerdere werk
zaamheden op te 'dragen. Toon du Kviing. Lutii.
diueunic eeii overeenkomst met het liurgerlijk Arm
bestuur idoot, waardoor de tot die gnneüiite
behonrcnde armen ouder de st.edelyk-geiiersk-undig-bedeeldi'ii
werden opgenomen, hadden dn heeieii geneeskundigen
zich uiet verzet tegeu de uitbreiding hunner taak.
X'ervolgens wezen zy er op, dat naar art. 17 der
genoemde verordening alleen aan den i/e>nn'iileriiiiil
dn bevoegdheid is toegekend om hun instructie te
wyzigcn, daarom achtten zy bovengenoemd besluit
uxjrisT, HSBILI.IJK en ONWBTTIO.
De lierren eindigden met de verzekering, dat zij
bezwaar hadden aan het uitgedrukt verzoek gevolg
te jfcïven en verklaarden derhalve zich van dien dag
ef niet verder bereid, om aan de politiebeambten genees
kundige hulp te verleenen.
De briefwisseling eindigde op den Sisten Oktober.
Op dien datum schreef de voorzitter der Commissie
van toezicht, de Heer Thij«sen, dat luj den iiihoud der
missive ter kennis van den liurgemeoster had gebracht.
dat do»r laatsgenoemde maatregelen zouden worden
gtiuouieii, om in du genees- en heelkundige
behitudeiing der brigadiers on agenten te voorzien, en in
het vervolg by' de Commissie goene brieven in aanmer
king konden komen, welke als betrekking hebbende
op geheel het stedelijk genees- en heelkundig
porsoneel, gi'teekcnd zijn door een president en een secreta
ris van eene corporatie van stedelyke ambtenaren,
welko als xoodunig geenszins erkend kan worden.
Dit alles behoeft geen toelichting.
DB 28 stedelijke geueesheereu beroepen zich oji
hun instructie om hun recht aan te tonnen, wanneer
zy weigeren zich iets op den hnls te laten schuiven,
waartoe zij niet tvr/'lMtt zijn zich to leciitin.
Yl'iondeüjk verzocht, zouden zy zicli misschien hebben
laten vindun: doch zy willen niet gedwongen
worden, /.ij staan op hun wht.
De Commissie vnn toezicht en het Da«. Bestuur
hebben geen eerbied voor dit standpunt.
\Vy' laten het daar, dat zij niut godoogeu dat de 2$
hoeven zich tot n lichaam orgnuisooren om door
president en secretaris hun bezwaren kenbaar te
maken, wie hierin iusubordiiiatie. ziet muet al zeer
nutocraüjuh gezind zijn! Doch hoogst bedenkelijk
achten wij du handeling van Commissie ell Dag.
Bestuur.
Waren zy wezeulyk zóó blind voor de eenvoudige
waarheid, dat nou gemecuteHinhteiwar recht heeft
zich aan de oude instructie te houden, zoolang die
uiet op wettelijke wys veranderd word V
En wanneer die gewijzigd liioest wordon, is het
dan betamelijk de verplichtingen der yeucesheeren
zoo uit te breiden, dat niet alleen de politiebeambte.
maur iftti'r Mor U'icn tlf Raad dit mm-M noixliii ach
ten onder de armen" voor welke kosteloos genees
kundige hulp kan worden geëischt, mag worden be
grepen? De hoer Van, Leuuop maakte de opmerking
dat men, naar de voorgestelde bepaling, de leden va»
den Kaad zelven wel op die wijs gratis geneeskun
dige hulp verschaften kon. De voorgedragen in
structie legt den geneeskundigen een taak op die
geen grenzen heeft.
Vaarlyk het heult er al den schijn van, alsof men
gedacht hoeft: willen do heeren nipt gehoorzaam
doen v.-at wij zeggen, wo zullen hun onze macht eens
laten gevoelen; behalve de politio-ngunten zullen
allen, wie de Kaad slechts zal aanwijzen door hen
behandeld moeten worden.
Dit is een niet te verdedigen willekeur(
Men" schijnt het begrepen te hebben. Uelyk som*
meer geschiedt, werd de voordracht zóó laat inge
diend, dat er voor de belanghebbenden geon gele
genheid overbleef hun stom te dijen hooreii.
lloe dit zij, K ij werd aangehouden, de wille
keur niet. tot \Vot verheven. En ieder die er
pi ijs op ^«lt. dat ook de ambtenaren der gemeente
uls vrije burgers zich op bun recht kunnen beroepen
zal zich daarover "verheugen. De goede oude tijd,
tueu eeu gemeentelijke betrukkiug waar te nemen,
zooveel beteekende, als zich op genade, en ongenade
uan de machthebbeüden over te levuren, is gelukkig
voorbij.
Thans zyn de stedelyke geneesheeren' in de gele
genheid de LANtiE GESCHIEDENIS aan den Kaad te
verhalen, en de LANGE rouKESr-oxuKNTiK icaareuit ile
. J3ury<:in<.estvr u:oinhrli)ki:riKyis nit/j teisf, ntitliirshttil
hij itk't liet teovnl gcloyen'' yebtsziytl, over te leggen.
Zy deden dat reeds, vernamen \ve, met bijvoeging
vuu een adres waarin zy hun grieven blootleggen
en aandringen op \erwerping van'de voordracht.
NV ij twijieleu er uiet auu dat zy iu deii Kaad steun
zullen vinden..
De burgemeester zelf zal niet alleen berouw
hubbeu, over de ojip.irlemeataü'o uitdrukking, welke hij
in het vuur zijner, verdediging' gebruikt heeft. hij
bezit een te open karakter om in deze niet lie.t,-pet
en vi uit tésipi-ekun, maar beter ingelicht zal hij .het
betreuren zijn hand geleend te holiliun tot het
in(lieii»n vun zulk een voordracht. ?
De Commissie vuu toezicht op den stedelijke» ge
neeskundigen dienst, de heer i hijssen naii het
hnofd en do Kdelaehfbaron hoer Driegden, Wethouder
voor arm/nken, znllon de nood'ge opholderiiitjoii
(Teven, (i]idat men hojfrype hno 't mogi'lijk was, primo
dat. d« l!(ifg«'"i<'i'st<'r vnn <'ene corrospondontio
oi>knndijr werd gehouden, on socundo, op welkmi grond
v.ij recht moAMiden te hebbon om do \votten dor hu
maniteit te schenden on 2S genceshecren, stedebjke
ambtenaren, tot iets to bevelen, waartoe hun bezwo
ren instructie hen niet verplichtte.
Xaar men zegt zyn ook do politiebeambten niet.
bijzoudur met do nieuwe regeling, door B. en W.
voorgesteld, ingenomen. Diuir de gratis te verstrek
ken geneeskundige hulp alleen hun zelf betreft en
niet ook hunne huisgezinnen, zien zy zich toch ver
plicht, leden drr ziekenbussen te blijven on hoogst
liiiatigoituum is hot htm nu ce».-i min dezen dan weer
nau genen dokter te worden toevertrouwd iu plaats
van aan hem dien zg kcnnon en zelf kozen.
Itovendiou achten zij het terecht weinig bevorderlijk voor
hun prestige, genoodxaakt te zijn mot de armen in
het u;«a huis geneeskuudigo hulp te moeten vragen.
Deze gelykstelling met personen tegenover welko zij
zoo dikwijls in hun kwaliteit nioatim optreden, vin
den zy alles behalve aangenaam.
RIJKST.
M'eber: Der
Woinig opera's, wij tfuloim'U zelfa ni#t eon opera heeft.
die popularitoit verkregen als Weber'» Froischütz on
voorzeker weinige operacomponisten zullen huunc
werken zoo spoedig on zoo veelvuldig opgevoerd zien
uls dit mot AVober's Froischiitz het fioval was. Dezo
werd 13 Jloi 1820 voltooid, IS Juni 18:21 voor den
torsten; 2-S December 1^-- voor den oOsten: ^6 De
cember l&!li voor den lOOsten ; 2li Decombor 184(1
voor den 200sten en 15 Durembor 187(1 voor den
aksten keer te Berhjn aan hut Ltoftheuter opgevoerd.
liet honorarium, dat NVebor voor z\ju wurk ontving,
waa SO Friedorichs d'or en woi-d hem door het
lloftheater te lierhjn in tweo gedeelten, in liÜO en 1821,
uitbut.-tald j by de Oste uitvoeriiijf bood de
genernalinteiidunt iler ofschoirwburgon, Grnaf voij Uriihl
hem een extra toelage van honderd pruisischo daal
ders aan. NVeber meende . dit . te mooten woigeren,
omdat hjj uiet gaarne later wilde lezen, dat:
«aanctczien de 50 eerste uitvom-ingeii van de Freisuhütz,
die in 18 maanden tyds te Berlijn plaats hadden,
niet minder dan ruim vioranvyftig dnizund guldens
huilden opijebradit, men den componist eon toelage
van.... honderd pruisische daalders daarvoor had
toejfokend.'1 ? Na zyu dood (i) Juni 182Ü) bracht
do IWsto uitvooring, C November 1826 te lierlijn, byna
vier duizend gulden op, welk bedrag goheel aan
Weber's nakcunelingon werd af'gestaaw. Depiirtituur,
het oorspronkelijk handschrift van don componist,
werd door Webor's weduwe aan de koninkl. biblio
theek te Berlijn ten geschenke gegeven.
Men kan gerust zeggnu dat "VVeber's Freischiitz e*n
reis rondom de wereld gemtuik't heeft; in
Xew-Orlenn3 werd z\j iu 1S67 op een Zondag als geestelijke
muziek" uitgevoerd, iu 1M52 te Sidney, in 1870 te
Kew-York en toun NVeber in Londen was werd hem
medegedeeld, dat, men stukken van z«n Freischiitz
op du Orkadischo eilanden en aan den ingang van
de lludsonbaai had uitgevoerd. Niet minder dan
1(5 vertalingen z\jii ons van deze Opera bekend1, ook
eeue in het Hollandsch als : het V rijschot oi do /warte
Jager.
Up -ieder Operarepertoiro staat natuurlijk Weber'n
Freischiitz en zoo mag men verwachten dat een goed
Oponigezelschnp ook een goede vertolking vnn dit
meesterstuk geeft, doch helaas! hef. is m'fit altijd hot
geval. l)o uitvoering van Vrijdagavond door het
Uotterdamsch Operagezelschap van den heer Pfliigins
in het. Paleis voor Volksvlijt gegeven mag wel onder
de goede opvoeringen gerekend worden, alhoewel op
verschillcndfl nummers het een on ander at' te dingen
viel. Van de' hoofdpersonen hwlihen ons Agathe (Mej.
lieihl) Cnspor' (de heer Fiseher) en Max (de heer (iross)
wol voldaan. Mej. Heihl ia de gelukkige bezituter
van een allcraaniienaamst, maar niut krachtig geluid,
hare intonatie is steeds zuiver en zeker en voor de uitste
kende voordracht van de Cavatine und ob die Wolken"
vielen warme toejuichingen hiiar ten deel. Do heer
Fischer met zijn prachtig rond geluid en zijn heerlijke
voordracht is d» steeds welkome ga»t. De heei-Gross heb
hen wij auderi' avonden wel gelukkiger, hooren zingen;
hot sterke aanzetton van de hooge noten kan ons niet
behagen, het kwam ons voor dat .het zingen hom dieu
avond' moeite kostte: wij weten zeer goed dut hot.
l'iilein voor Volksvlijt, geen ziial U geschikt, vnin'
O] lerattit voeringen (\-iindiiiloog b. v. hoort men niets
tenzij men vooraan zit, en daar hinderen woer du
koperen blaasinstrumenten) maar daarnaar mout een
zanger zich richten, eu hij zal zich niet zoo
apoedig vermoeien met voorzichtig zijn st m te gebrui
ken, als wel door de linten, zoo i'.ftotooten. Du
party van Aiinuhnu. luidden wij liever beter.bezet
gozicn, want dan zeker /ouden het hi'oriyko Duet uit
Agathe Schelm halt test" en do ensemble nummers
minder geleden hebben uoor onzuivere iutonatiën van
Mej. Walter. Over de andere solopartyeii valt weinig
bgxonders te eggen, 20 werden niet vlekkeloos
vooigodragen, doch stoorden ook niet de uitvoeringen.
Hat koor, althans het Mannenkoor, had wel wat be
schaafder mogen zingen, wij geven der Directie in
bedenking eens jongere krachten voor het koor' te'
werven.
De Ouverture werd door hflt orchest. zeer goed
goEipovld, hij den aanvang van het Holto Vivace hadden
wij echter een ietwat vlugger eu zekerder tempo
geWMi<cht. De beifoleiding dor SulomimimTS w«s in
't algemeen to sterk en wel voornamelijk iu de scène
eu aria van Agat.ha. Wie nahte roir de Schlummer",
hot is voor oeue zangeres als Jtfj, Ituhl, byna
onmogelyk by eene ihisdanig» begeleiding zich voor het
publiek verstaanbaar te maken, men moet toch be- '
deuken dat. men .run// begeleid), iets wat in oen
niet zeer gunstig akoustisch lokaal wel met eenig
overleg mag ge«chieden.
Over deze uitvoering hebban wij in 't algemeen
reden van tevredenheid en de Directie zal eveneens
voldaan zyu als de Vrijdagavonden telkens zoo druk
bezocht worden; wij hopen inmiddels dat men einde
lijk in onze goede slad zal gwan inzien, dat het
meerdan tyd is, om de Imnden ineenteslaan tot vorming
van een zelfstandig hoogduitsch Operagezelschap, dan
kan men ook hoogere tischeu stellen, eu behoeft men
niet t u wachten, totdat «eu andere stad ons iedere
week eenmaal een gezelschap leent.
De directie van het. Belle-Alliancetheater te Berlijn,
heeft een verdienstelijk werk gedaan, doorFrita Keuters
blijspel Da drie langhalzcii",-voor het eerst op hot
tooneel to brengen. Het is eeu aardig, trisch stuk,
waarin de echte humor van den Alecklenburgschen
dichter tot. zijn volle, recht komt. Hut thema, door
Kenter gekozen, is geheel oorspronkelijk en zijn ko
mische iignrcn zijn onweerstaanbaar.?Op het zelfde
tooneelzalook weldra eennieuw biy«pel van GeorgHorn
Het Weldiidigheid*bal" worden opgevoerd.
Na het succes van Alfred de Mussets dichterlijke
comedio Lc Uhandclier, zal het theiUre Francais nu
ook weder opvoeren: On.ne lnidinojias nver l'amonr,
van den. zólfdeii schrijver, dat veelmeer voor het
tooneel geschikt is, en ook vroeger tot hot repertoire
behoord heelt. Les Fourrhamliaults zal nog den
gehpclcn winter een paar maal 's weoks gegeven worden,
afgewisseld door het klassieke repertoire. Nadat Sardou
lid van de Académie geworden is. heeft hij zich ook
aan het schrijven van een blijspel voor het theiitre
Francais gezet, dat tegen het voorjaar gelezon zal
worden.
Mevrouw Marie Ratazzi beeft «en nieuw stuk ge
schreven, getiteld Scheiding", dat voor een gen
odigd publiek in het Paleis AquUa opgevoerd ia.
_ De eerste opvoering der oper» Ekkehard" in do
Koninklijke Opera to erlijn, op 11 October 1.1. heeft
niet geheel aan de gespannen verwachting beantwoordt.
De legenda van den Rattenvanger van Ilameln"
is ook dramatisch bewerkt, en wel als tekst voor een
opera, die weldra in den Stadsschouwburg te Leipzig
zul worden opgevoerd. De componist H Victor Nessier,
reeds gunstig bekend door zijne opera Irmingard" en
zijne liederen.
De beroemde verzameling van oude kunst van de
fixtiijlie Onghens, to Oent, is ij> handen van baron
Adolplie do Kothschild overgegaan,
IKTIFHÜI \!H%
l-kit gesplit/t, nvond in ccn tjclccrd Genootschap
Jour iemand, tviens iinnm verst in 't laatste hedrjlf
i niicr 'l afsteken vuit vuurwerk nau 't tieht komt.
Dramatis personae. Professor Klimmer. Hoofdrol, on
feilbaar, Professor Timmer; zijn adjudant en schen
ker: Dominee Uritumer, president, .Dominee Nimmer,
Voorlezer; Dominee Iiniior, zwijgende rol.?Deven
ter. W. Halm-her G.Jzn. 1M7Ü.
Ziedaar de titel van ccn nieuw boekje van Jan
Holland, den KchriJver van Darwinia, van Hemel
uu Aarde, en JJette Meu«chén. Men weet dat Jochem
van Oiidoren,.die mijn bezoek iiau lüsmarck"schreef,
dczeltdu is aU Jan Holland, en dat deze. laatste eeu
pseudoniem is van I'rol'. Vitriuga, te Deventer.
\V'ie. de vroeger uitgukoincn geschriften van Prof.
Vit]inga gele/.en hebben, kennen hem als een
uitnonioud atiricuB. ,Nutte Mcnschen" werd door
duizu-uzègeknipt. Allo! 't bed uit, 'kben ziek hoor, en !
jy past me op." ? ? j
Leen staat werktnigelyk op en wankelt naar 't j
midden van 't vertrek. i
Haar Verstand ia nog te beneveld om den toestand
waarin Hein zich bevindt te begrijpen.
P Wat is er dan tóch aan de hand," iTaagt ze en
? : wrijft z'ch de oogen. .
~ ? . Met allen ? ppoed heeft Hein zich van zijn plunjo
ij ontdaan en ia in bed gnan liggen.
',} Bertus hoort van uit zijn - schuilhoek alles tian,
L ' Komitir er iets van te begrjjp.en. HU schreit echter
! niét meer, maar luistert nieuwsgierig.
j r.^"»* i» u>' dan toch gebeurd," herhaalt Leen, dio
'j liingxanicrliand iet» meer tot bcwu.st/.ijn komt.
.) Op gedempten toon vertelt Hein, hoe hij met ecniga
'-,.; kumoroads in een lapperüwoord*H heeft gokrfigen,
i J hos ten «lotto do messen zijn getrokken, en oen
j f ? huivoriqg vaart hem dóór déleden als hij eindigt
.;; niet de woorden: .
j God weet .hoc, 't gekomen is, maar op eens ZK<J
?4 . & «r een neervallen en...."
,WieV" vraagt l^en. ? ? *
Wret ik het! ik keu hem niut, manr 't bloed
«poot hnm uit de l/órst, en hij riep: O Uod, ze heb
bon müvermoord."
Helt jij hem gertoken?" zegt Leen, plotseling ge
heel wakker. .
,'k Weet het niet, 'k geloof het niet, 'k wist niet
. wat ik deed, ik .was dronken, maar 'k werd op
conmanl nuchtercn toen 'k 't bloed zag.... en sidderend
voegt?'hy «r zachtjes bij:
God! Ood! misschien een raoordenoarr'
Wat er op dat oogenblik in Hein omging, is riet
te beschryven. Wat er nog goed» in zijn ziel was
worstelde tegen den demon die hem in zijn klauwen
hield, en in stilte uitte hij de gelofte, nouit meer
een druppel drank te zullen drinken.
JSaatjuüwoorden: Hein, Hein. 't zal nog eens
biecht met je lloopcn", kwamen hum helder voor
d* g<**t, «n steed§angstiger klopt* zijn hart by do l
gedachte: -ahi 't mijn mes een-i ii geweest, dat den
noodlottigen steek toebracht."
Telkens weer klinkt hem die rauwe kreet in de
ooren, en ziet hij in zijn verbeeJdiug zijn mes rood
van bloed. ...
Wel troost hij zich met het denkbeeld, dat hij er,
volgens, zijn meening te ver af was geweest, maai
de herinnering van dat noodlottig oogenblik doet.
zich zóó flauw en nevelachtig nau zijn geert voor,
dat hij geen zekerheid voor zich kan verkregen.
Ieder geritsel op 't portaal, elk gedruisch op de
binnenplaats of in de gang, dout hem verschrikt op
zien eu luisteren of 't de dienders ook zyn om hem
to halen. ?
't Begint'morgen te worden on met de
eorstnsliaIcn van dun iianhrefeeiidon dag herleeft do hoop in
Hein, dat zijn vlucht niet opgemerkt in en men hem
in de algemceim verwarrin-jf niet heel'r, gemist.
AU nu -de Scheelt)'1 en Ka rol hem nniar niet
noemen, aio oen der getuigen van de mii'daad,... Al-i
zij een i .do schuld op lieni ."chutvii.... lïrooti- Gou!
.dan motst hy vóór 't gerecht komen, nii'scliieu werd
hij veroordeeld en dan.... ?
Voor 't eerst na langen tyd. komt <lo gedachte aan
zijn kinderen in hem op. Zo /.ouden Jan en Bcrtua
imwyzen en zeggen; daar gaan ze, de kinderen van
een moordenaar l"
Hu ! 't ijskoude zweet breekt hem uit als hij daaraan
denkt en niet moeite onderdrukthij een kreet- van angst.
-Waar is Jan?" .vraagt. h|) plotseling, daar hij be
merkt dat zijn ondste jongen niet in dékamer is.'
Leen zit bij de tafol half versuft voor zich te
kijken, en antwoordt niet. ,
-Waar is Jun?" herhaalt, hij, en stapt't bed uit.
-'k Weet het niet.!" antwoordt Leen, -hij is giste
ren «vond de deur uitgeloofcn, die kwaje jongen
doet 't wol meer."'
Dat 'ïnit>t w-nar," vnlt op eens de kleine I3erhn
van uit zijn ychuilhonk haar in de rode, zij heeft
hom de deur -uitgcjaagd."
H\j heeft de valsche beschuldiging tegen zyn
broertje ingebracht niet kunnen aanhooren, en ver
volgt op moedigen tobii:
«Hij mag er niet weer in, voor hij een kwartja ,
meebrengt." ...
? Wil jo je mond wel houden," snauwt Leen hem
barsch toe, en vervolgt tot. Hein:
Hij liegt, Jan loopt wel meer wc;* 'd avonds."
Ik lieg niet, vader,"maar zy" en Bertus wjjst
onverschrokken op zijn stiefmoeder zy jaagt hem
iiltijd de deur uit om centen op te halen." .
Een gevoel van diepe fx-haiiiute welt in 't kart
van Hein op.
/.'..»ver i-i 't dan met hem gbkomcii, dat hij zyn
kinderen ann de willekeur van dio vrouw overlaat,
en do gedachte: waar zou .lan nu 'zynV" duet hom
eon oogcuhlik sswü'jjuli, ? nittiir daarna in woede ont
branden, en niet ven forsclien greep jiakt hij Leen
bij den schouder en snauwt haar toe, terwijl hij de
andere vuist, dreigend opheft:
.?Wijf, w»*1 iieb je. gedaan? wat let mi? of...."
K\Vou je mij ook een steek geven, #iv je giinff maar,''
zegt zu dof, n meer of minder k. int er lm niet
meer op aan." ??-..,
Met een tiddcriug laat. .hij haar los, het. tafereel
van voor enige uren komt hem weer voor dcu geest.
en met do handen voor de oogen zet hy zich op
den rand der bedstede.
Woede, angst, berouw en schaamte doen zyn bin
nenste trillen, krampachtig drukt hij de handen
voor 't gelaat, en tusschen de vereelte vingers druppelen
voor 't eerst ua langen tijd, een paar liectc trannn.
Een beter gevoel ia in zijn hnrt ontwaakt en 't ia
hem, alsof hij de zacht*) stem van zyn gestorven
vrouw nog hoort, die hem toeroept: Hein, denk
dan ten minste om do kinderen eu drink niet. meer,
om Gods wil niet."
Krampachtige snikken ontsnappen zijn borst, «u
met de gebalde vuist slaat hy'zich voor 't voorhoofd.
Vader, wat doe je ?" klinkt op eens de kinder
lijke- «tem van Uertus, Huil je om Jan ? die kluut
wel weArom, h\| heeft 't beloofd en dan doet lig 't ook.1'
O God," snikt Hein luid, 'k ben een slechte, kerel,
maar 't zal anders worden; kom hier IJertus, je moet
't heter hebben van uu af aan," en heftig diukt hij
't. ver.-cln ikte jönggko a.in y.ijn hart, Uut aan zulk
een liefkozing van vader niet. meer gewend, moeite
doét zich 'Hit zijn armen los to maken.
ISen je bang voor mf.j 'Uertus?"
Neen, maar ,u doet zoo raar."
jNotj eens en nog eens zoent hij Bcrtus, die zich
langzamerhand minder bevreesd toont en eindelijk
't hoofdje aan vaders borst drukt, terwijl hy de
armpjes om zy'n hals slaat.
Die -kinderlijke omhelzing doet de bijna
vcrglommoii vonk der liefde in Hein's borst op nieuw
ontglucieii 011 telkens weer drukt, hy d» kleine aan zijn
hart, terwijl hij drouvig zegt:
. \Vat i« je er uil, arm wurm, hitast «iets om of
aan'."
Wat hij al lang had mootï-n opmerken, valt licm
eoist nu in 't oo". en vu» 'i liaw;!oo/xs.'Isind glyil*
xijji blik iiu.ir de «,'iïstiiUe vun Lceii. die alweer huif
>n ingedóinnield. .
/ij-iümen ongeluk guweest, zij, en niemand an
der»,'' mompelt ileiu met' eeu blik, die meer zegt
dun honderd woorden.
Hoeft Jan dau niet wocr op straal?" waagt Hor
tus te vragen. i
Xoen, kind," is 't antwoord, je vader zal zor
gen dati..."
Op een» verstomt, hij. want een -gedruisch van
stommen lienecleh treft scijii ooi:: eu eon geroep van'
ze zoekeii den natte" jaagt hem een koude rilling
op 't lijf.
Zeg niets, Uei-tus," fluistert bij in der hnasr, hou
je H!il," en it> met een sprong in 't armzalige bed.
Leen zit nog Soezend en dommelend op haar stuel,
totdat een. kloppen aiin iie deur, haar verschrikt doet
opstaan.
Doe open!'' klinkt het. op hevelomlen toon.
SVerktiiigelyk licht zy dm haak van de deur, on
treedt ontzet een stap terug.
Een iuspekteur niet twee ugdaten staan vóór haar.
Bon jy de vrouw van Il'jiu Smeesï" vraagt de in
specteur.
Ja;" ja, jawel meucer, stamelt Leen vcrsclirikt,
en voegt er onmiddelijk hij: .
Mijn man is den geheelen nacht, de deur niet uit
geweest, hy ia al twee dagen ziek aan de koorts, hij
ii van nacht do deur uiet uit geweest, waarachtig
niet".
Daar vrangt niemand je naar, vrouwtje!" antwoordt
op ietwat iroiiisrhen toon de inspecteur, elk treedt tot
voor do bed.stedo waur Hein zich doodstil houdt.
Kom jij eens even je Led uit, vrindjo?"
Hein is te, verschrikt oui iel s te antwoorden, do
voorbarige woorden door Loon fceuit, zijn voor hem
de geiuti.te.blag.
Zomlej- os/i woord te sproken stunt hjj op, Ml ver
toont zyn bleek en ontdaan gelaar.
Een oogenblik staat de politiebeambte verbluft^
de man ziet o.r werkulyk uit n h of hy de koorts heeft
en 't. kla)>pertnndon, dat. hij doet, i< uiot gemankt.
Je bent van nacht bij die veuluparty in de
Armsteeg gnwee»t 'f" .
Neen, meneer!" . '
Dat neen", sidderend en bevend uitgesproken, is
voor het geoefende oor van den inspecteur oven goed
als ccn jii", 011 iuet cun zweem van medelyden in
zyp stem: zegt hy: '
Kleed je maar eens gauw aan en ga mé, als je
gewillig gaut mag je los loopen.
Nog een paar maal verzekert Leen, dat haar man
de deur uiet uit is geweest, en ontvangt ten slotte
het antwoord:
Hou je prnatjes voor je, anders nemen wo jon ook
mee," waarop ze siwijgimd aanziet, hoe Hein zich aan
kleedt, en na Uertus te hebbnu opgenomen en ge
zoend, met gebogen hoofd .du dienaren van politie
gewillig volgt, zonder Loon met een blik tu verwaar
digen.
(Wordt vervolgd.)
S/11-l.-liih'l in iVlt bfH-l" tikotf. (Vereerd met
aanziulllijV« britelline, door Hunne Kouinklyke Hoopho on
l'iin^I-Ycdeiik, J'rius Hendrik on Prins Alexnmler
der Nederlanden.
Journal dt't comomirtef.
Pc Fontpertii», LH Iriulf'i-iiniiaii.
Eiiitfu» Pctit. Iji il file jiMi^uf et lei fond, tTK/tl.
Kournier de Flaij. Veni/arie ixduttrit/lt.
Tuché. L'anoriation Bri^aaxii/ue.
I.e Coivirri international de lit /,ro)iriM inilialritlle.
Kdraoud Keniudin. Li (onprr, intfrnttioual Ji laftofriitt
artüfi/fitt.
llwraoulim. l» Conprit almutimil ie fttunfnemfnl Ktfe.
Juwph Clcuieiit. Ze r0ny,ft intfma/ionaJ pour ,"
dn foiiii, meturei et monnoiet.
tttnme de* demr Jlfa
.'uliail Klnrxliu. J.t j,t,illrxf oriental,
fittirpc Hiiiuqutt. I.e Ja/MH littéraire.
B!er/>. IM jtunt Jrlmif.
l'luvv. l.'ttpiaitiiHi fiirettii're.
f»lli:m. La /Mi/itiyuf frm*fai*f ** IRftfl,
T.«niy-BpnuHfii. IA rSfiitrrte jtttHriaife en
Uruoetière. Le» fUtoioji/iH et It
The
.lirfitt Drilden.
Hit? f n* moi/tr* Drithh Expire. (Barke's seltrt «vork».)
Klr/ihnHl l'nldiiny.
I'etrarrli.
Mr. THerti Ut IIfi a»J fharatter.
Ttie t.imfitMre ruiton-itrïte.
?» /<<? Cliuriik n f Enn/axil frutatml?
Tht Xtriml af Tur/tey.
ffïftfnfmt'ffh Review»
l.mi>'.< //u/ory <:f Ihr Jni'iau Jfnrit,
dnriliner'i fiun-rttarnf of t hu rif s l.
Kerm' er/Jura/inat li, Pa.'tttïrr.
ll'l,n rut,- llf mm,/, f 'fan/ul .' 'Br,i«-|iiolini, Vltli.
('1111 il ry.l
Tif 'Jf,?;i narist : ff..,i?t,i?an/f ll'a/,.?ff.
t Lmpuiiilrnre u ? Mr. de Ba/iar. (the romancier.)
r.ittjlinitl tu tfie Levant.
en
ttevt**,.
don vols'onil^n', wnpt men /ut' 11- :.ls nni'ev 't
vcvpi-iio'j'1111,.01-11 a'.ntii! iiiMiitix-h-'pj.o'iÜ-'i- i;i lm-! . n. »< II.u
inoii /.?!>!. n .'..KI itui.li-ly!- had ,tan.-i!it,uwd ; MI x:j
vo.rtoomlen zie!» in ecu licht, waarbij zij niet iunomender
werden.
He< i^ te be<rrijpen dat zij. di« zooveel hy de lezing
van Darwiuia" en Nette Monschen" genoten, naar
het uiouwe voortbrengoel van Vitriiigu'» pen zulleu
grijpen in 't vermoeden, dat Eon gezellige avond m
eeu geleerd eiiooUohap" een geschrift van gelyken
aard ia. Vooral het titelblad lal menigeen in dien
waan versterken. Eeu pypenla, een tabakscomfoor,
twee lange pijpen met een hazensprong, een
tabaksdoos en een kwispeldoor zullen den onschuldige
tot verlokaelen strekken om kennis te maken met
een populaire bestryding van het determinisme, iets
waarop xy zeker uiet zullen voorbereid ijil.
VVaaraclüjnlyk en dit is weer e«jn van die toevallig
heden, die zoo moeilyk na te rekenen zyn, was de
uitgever vr.n Jan Holland niet zoo'u sterke voorvech
ter van i?.en Vry'on Wil, als d'- pohrijver zelf. Hij
toch scheen te denken, dat de meiti-cheu
gepravdi-.stineevd wuren om zelfs zich ann een bestrijding VHII
het determinisme, te vergasten, wanneer zij al dat.
rooktuig" zagen afgebeeld. Scheen," Keggen wij.
want 't i» ook mogelyk, dat Jan Holland zeil'genoemdu
afbeelding heeft voorgeschreven als 't symbool van
een geleerd theologisch genootschap, oen zaak, die
weinig op zijn sympathin kun rekenen, lip dit punt is
hij, blykons h«t ffelieule geschrift; ook volgens liet
motto van de pi-y'sverhamloliu-r, die er in benimduhl
wordt, slecht te aprekcn:
't ficlicrdc ibilit;c,st-rr!lctjc
Kn 't nüd genouigcImp-speHftje,
J lic nekken iu ourt Lieve Itnul.
Uij mruixecn 't ptzond verstand."
Toch is de vutyro op ht:t (ienontschap-s|iellotjc
geen hoofdzaak in dit bucksko, evenmin als hot ant
woord op zekere kritiek eenigon tijd gelo-lun op
Netto menscheii"' gpgeven.
Uo dramatis portonue zijn hcstutirders van eeiio
uia»t£cha]ipij van pl-oc-Jbiiderviudolylti-
gotUdionatwotenschap. Een theoloog, dut het niet verder dan pro
ponent gebracht had, was zoo verstandig gewuust zijn
huis, zijn bibliotheek on een som van honderdduizend
gulden bij testamentaire beschikking tot stichting van
dat genootschap iinn te wijden.
De werkkring dier Maatschappij moest bestaan in
het uitschrijven van drie. prijsvragen jaarlijks.
'?In de eerste moeten gevraagd worden proef
ondervindelijke bewijzen voor het bestaan (iods.
rDo tweede verlangt een uitvoerig betoog, w.inrin
op proefondervindelijke proiiden .lo onmogelijkheid
van 't eon ui' ander wonder uit he.t Xiettwe
Tes'nment bewezen woi\lt.
Blu de dorde wordt opgegeven een proefondervinde
lijk onderzoek n»ar dtó vrijheid van 'u menwhcii wil."
Een antwoord op deze laatste, dat, do vrijheid van
des monschen wil betoogt tegenover lien ilie hem.
gelijk de voorstanders van de praedestinatie en hot
determinisme, ontkennen, wordt nn door Nimmer
voorgelezen, tcrwy'l de ht-cren Prof. Klimmer en
dominee (.trimmer kritiek op 't"gelezciie uitoefenen en
Timmer het ambt van schenker vervult.
Het is hier de plaats niet dozen strijd te volgen.
7.ij die een voorstander van don vrijen wil wonsehen
te hiioren. kunnen door de lezing van dit hoektko
op bnvrcdigcndc 'wys aan hun verlangen voldoen.
\V'ie bekend is met de argumenten die \;ui
weerszyde gewoonlijk in zulk een debat worden
uangovoerd, zullen een aantal oude boUeniloit ontmoeten. Jan
Holland Iwoept Kii'h op hut gezond
verstand''tcgouover de MVfensi-liappi-lyke n-ili-neeriiiu', eiin gezond
verstand, dat slechts in imam ver.-i-hilt van hut geen
men gewoon is ..tyevoel" te noenton. liet zou ons
niet verwonderen, wanneer zijn . t'!geti>t:inders
recht meenden te hebben zich te beklagen, dat hij
hun stelsol niet in alle ilocb'ii even juis! had
vo»r.ffodrugen.. . Docii wij wéten het, op ii!<i*ou>ch terrein
elkuuder goed tft verstaan, heeft, van oudsher schier
tot de onmogelijkheden bohn.ml... cu wie wont. o!'
dat niet oo zal blijven. In ieder geval zal het
vraag«tuk van -den >rijcti wil'', ondank* denen gozolligoi)
avond iu eun geleerd Genootschap,'' noj; wel eeniiion
tijd 11:111 d« orde blijven, en I-.H oons voor C'n «'ijl
vergeten, itiin weer opgerakeld, misschien een instel
ling zoo w-M gegrondvest, als het Grootboek dor Nati
onale Schuld, waarop de geiiootsclinppelijko hecren
de bonden! m:zei:d gulden hadden jrczet, overleven.
Hellas tttil Rom" ia de titel van e<-n bij
W.Speinann in Stuttgnrt :tls prachtwerk verschijneiule
gi:Ki'liiedeiii» der klassieke oudheid. o echryvor is
Jakob von -i-'nlko, en het boek wordt, evcthiU do
vroeger bij denzelf.leu uit^ovcr veisclientn Germiiiii»."
dóór de eerste kunstenaar» van lliiiisehland
tteiilustrcerd.
Victor llnifo bevindt, x'eb nnif tteeils op GucrnHoy.
en houdt zich bezig met, hut. uitzoeken c» -.('hikken
van een liondordtal onuiti^oifovcii gedichten* dio zijii i -----i-- - ? ."-r*. -v ----? .«.^..
u.....v>.(., treileu tot dien waarop zij ze vorlatcn, laat nifii hen
' Tegen
.-i 17!) wordt, tu huur L'ov'rna"cl voor
een klein ijeziii iu den omtrek van du l'i>oivii->ri-,iiit,
een Mul» of NJ<>»enl>iil«. huuivi 'j- t <"»>, :'i !M>i.
Brieven iraii'-u, oi.ili.-i- Luticr ] , l'. Lun-mi <le
PAARD.
TE KOOP, zijnde BRIIV» MEHRIK mak in
tuig, zonder gebreken, ouderdom f jaren, te bezich
tigen op de >tal in de Kaann-traal bij de
Piinffiigiacht, >'o. 7. . (25;57)
vele vrienden zeker met «j-root ifcnopjroii -xnlIiMi ont
vangen. Ue titel: Tuuti' In J.yrr, wettigt hrt ver
moeden dat de gruote dichter ons in dezen bundel
de rijke verscheidenheid van zijn talent op nu-uu' zul
doen bewonderen.
Nieuwe Uitgaven..
Aart Admiraal. Oudheden.
Xefierlaniludie Di'iit c,n Oitrlirlit nit il? »ei/cii/ii'n<7i:
MKtt'i byconvorzamchl en gi-i-iuigschikt .door Dr. .1.
van Vloten, liloenilq/jing nit, het. Neilerlandsche l'rozn.
Dr. A. I'ipi'pon,- !><? Jlerflrtdti c/r nMcrt
Nyr>o/>tisflie frttijimiiten. Kon histori>ch-kritii-ch ondor/oek
met een inleiding voor enkele leemten in-dfc methoile
van de kritiek d'-r Kvatigolii'-n.
Jfenutttpx van do. uitkóiin'en dor onderzoekingen
nopona do rt-cliton der iiilandsrh<: bevolking op ij<nt
g-rond in ilo Buitonbo/.ittingi.-n, (Sumatrn. AMilioinu,
Celebec, Boi-iu-o, Billünn, Monado, anka, Tiinoi-).
Giistavo Aimanl, (?}rif*i)uy. Naar hot l-Vimt-óh. . .
I)i'. Iiiiilwig Biii-hnei-, Kfdfiit rit sluf'. l'oiiiilair»
nan de (ü-varing ont'^endc stiutiën op het, gebied <li-r
natuur kundige wijsbegeerte. Naar du l te
Hoogduitsche uitgave. voor Noderhinders bewerkt ilnor U. Iv
de Haan.
Dentiery en Jl.vlliiiri, Muric-Jcaiinr, of de vrouw
uit de Vaittklasur. 'J'oonceli-pel in vyl' hcdi'ijven on
zes tttfereelen. Vry nnar hi^t Kransch dooi- 11.
'ri!;«elaar.
Gosf-winkel, Aiurrikntittsrhr. Spnnnccgcn.
Hctland'i«zit van de l'.icillc-Spourwcgvit in verhund itict do
emigratie!.' '..?'..
. taul Hoijsc, JtHlith Stern. Mevrouw tic jtfttrl-irtiii.
?forinde. Uit het Hoogduitsch vertaald door J. IJ.
- Ibuler.
t'. G. Mullink- Tz, D. van Pelt- en R. C. Laan^
J>e Utrcrlitsrfir Ifnii: etideNeiltrlandsKlieJli'iinl/lirl:;.
Gustav von Müijero, Ann wien ile Bniitl
Histo1 <h-Humaiitisch tiiffi-oo] uit de Ifln'eeuw. 'Vrij uit
?Iwt lloogclniloi-h vertaald door l'. Stevens.
hai-o ianiiiio uiot bezoeken, zoodixt zy' gedurende
haren ganscheu meisjeslcuftfjd van hare familie ver
vreemd zyn. Jlen hm inuei-t zich van de auteur
lleni-i Grévillc du novelle Ariadne, waarin de heldin
het slachlottcr. wordt van de misbruiken, diézelfs
in oiiko.le dezer instituten, die onder de hoogste
be(chorming Manu, biiinoiigrdrongen zyn. .
in lii'f j~"
A U5 \'-3K 8* T K K 'JC l K Ai.
Op ccn KANTOOR liier tor stede wordt gevraagd
ben KNAPPE JOHGLiV, goed .kunnende lezen eu.
fcchi-ijvon, vuor loop-, r n verder kantoorwerk. Adres in
Iieis.xiii iif met f'nn.co hri.jvcn ónder luolto.Kinitnor
Sin-onu van dit Ulud. (2"i2!M:
Hen .IOX(iMAATJE.f'evr..agd bij
J. JBI
T'1S> Jlr. Smid, Xi>tii.itr<i<n 330.
TK vn't!Me-JMi,:r,[,ni>: Wittt
XH Hl. ineen k'lcin ge/in 'J M.IN (J
KAJIKUS en Suite vóór nau de
f Wl per maand. , .
\ViHi*lrant
LKKUDK
Huurprijs
WIV..XEL-EVI8,.
op enne der JfnoftMrttien, linfst. Utrci'liMitaf
Ie liiiiii- «ri-n-.'i.'iR'd, togen l Mei oftwder voor eciie nette
itiriiirt'. Vulloilijft.' o|,g!i\vii, lolt, XY, bureau dit bbuh
II ntt t*
direct of lo November, 2 gi-oota UO\"EXIlUIZE\,
llloemgraclit, a f ^O per jaar, bevattende 5 kamers,
iiieidenkamcr, keuken MI xuliloc, vrij duinwatnr. ?'
Een vrij HOVKXHUIS l'. C. llooftstraat, vooraan
met. riant uitxieht, 7 kamers, kelder, en/.. Iluiirprij*
/ M». Allen' frunim te bevrafrcu lid Mnkelaar (,'. ('
f VAN DKR IIKlUK, O. /. Vonrluu^wal b/il Hoog',
Btraat, K. I7l. (i>l7!l, '
Te Koep gepreseDleenl. f
mip i j/j-;;;;::; :-TOO.MKETELS en IJXKKEX
HAKKEN v«n vei-t'niilmi.ie Rluiuimu^n, xi-n- ^t-.«-.-iiikt
-voor hi-i-L-iiiL' vtin uati-r nf ai-.i!«ri: iloi'isti-IV-i.. Aiir.--.
REAT-EASTBSN RAILWAY-COM?ANY.
TEM11QA.M JE W JE *~ & JE Ju A JY J&.
vïu ELUUVKH,
Dagelijbsehe fiiensl voor Passagiers en Goederen.
*?"?'*'«»'«?*** Hatlfi-.Staomti-llfpem van de fiUtlï.JT.MÏsiXTMïaV «.«i H'.* '.
.1 X »r veiiivkken dagelijks (Xum/ayex «itgmotJcrtt] van Hottertlam te S.8O ur«u drs uamidilin 'en
vouiU, ptr ipoor »ia IIAltWICH.
nu I/Andoil t,- ».J« uren
liircrte Bilj-tini 1,,,»
dir lèiti-i-.. NX.
weuscbt eene SINGER NAAIMACHINE, Dultsoh
fabricait, ta ruilen voor eene (toed werkende
Wheeler en Wilton. Adres: motto Xaaiuutchine, bureau
van dit blad. ' (^MJ)
Praclisch onderricht
in 't Schilderen en Nsbootsen van vele Hout- en Mar
mersoorten, tegen bJlyke Vergoeding.
CORNELIS VOS.
_ (3527) Mr. Schilder, St. Jansstraat 52.
Nationale tf ilitiever/ekeriiiit.
De ondergcteekende etclt zich weder als vorige
jaren dispombel tot het leveren van Hl»a(«ver*
vunyrri .-n Xiniimvrvrrwliiielaan voor do
XVHOMALE MILITIE.
De bft»lingen kunnen geschieden in verschillende
termijnen <>t na vi.iljurigan diensttijil.
Daar deae Firriia bestaat van af !
a* ituniii-ilii; jïe.'-'i
ff-:,Titre»t f«
1I..1..-..-1,.',.-
..,
lir"-.rui:il:L-i
steilt
jirij/m iu LoiuKtu ru in
Kne«*!»r>tl Ncliollaurt c-.i Ierland ca naar alle Sutioa» der
r 4«O il. r vuort:iuuiiU p!iats.-B vaii Engeland
??»«=»««?«
tnrn-1^1. ErfXH-ritaiii uii London uiet gewa»rborgc]i» 1,-viniJil.
..!. .-..-i te Harwlch uniuiJdellijk gelwt «u «mder vsruijl i?it spivialc tuinen
icntrekkeu de
HUDIO & PlETEKS.
alle verdere aanbeveling overbodig.
het jaar 1912 is
.1. «. SAUVEPI.ANXE.
X. Z. Voorburgwal over het Paleis des
(i -20-2, Amsterdam.
Het .KiddellMinr «n Hooger onilrrwijs In
Knslaiul.
Heeft-, het lager onderwijs nog slechts kort geleden
do aandacht, van do Ilussische mnatschappy getrok
ken ori' toonden slechts weinigen tot voor korten tijd
belangstelling in het onderwijs voor . de geringere
standen, voor den adel en den handelsstand werd
beter gezorgd. Meestal werd de opvoeding aan
huisonderwijzets of bijzondere inlichtingen overgelaten
totdat de joiig-ens naiir liet gymnasium gingen, dat
nu nog als voornaamste (ipvutdingsjnrichting geldt.
In iodoro stad die er behoefte aan xchijntto gevoelen
moet er van wogo het gouvernement eene zijn. In
1*70 bestonden er 175, onder het opperbestuur van
den minister vun openbaar onderwijs, met 44,4(i3 leer
lingen. liet ondel-wijn omvat er talrijke vakken.
Eerst onlangs is onder de verplichte vakken ook hot
Griekach opgenomen, dat algemeen zal onderwezen
worden zoo spoedig een voldoend aantal leeraren
gevonden kan worden. Ook het lezen van het Oude
en Nieuwe Testament behoort t ot de werkzaamheden :
on de. studie der natuurlijke historie is reeds lang
gcl(.'d.<!n ingevoerd. Du zwakke stjjde der gymnasia is
hot gebrek aan goede ouderwijzers. Even als de lagere
scholen iu de provinciën mcoht onder de leiding ston
den vnn oud-'oldateu van de grofste onwetendheid,
xoo hebben ook de gymnasia lang geleden onder het
gemis aan omU-rwü/.ers, die iets meer waren dan
beginners, met oven meer dan elementaire kennis van
de weton.H-happi-n over welke zij met gezag zouden
ppreken. Behalve de gymna.-i.i bestonden er iu 1873
111") biji'o'id'.Te scholen, met 4<l,Glöloerliugou, waar
onder l!2.<T<it5 mci^jps. i-t groutit.e. gedeelte van deze '
sch-i'.cn werd in Sr. retersburg, Moskou en de andere
groutu steden uovunden. Daarenboven bestaan er
i-edert lf<72 oon aantal lieaischnlen. bestemd voor
leerlingen, die ctjne, moer technische opleiding behoe
ven en niet den langen cursus van ein gymnasium
kunimn volgen.
Voor iiiei>.jns van de hoogere en middenklasse be
staan er tahijke opvoedingsgestichten. Vooreerst de
gymnasia, waarvan, het programma veel gelykt op
dat van de gymnasia voor jongens. Vnn de<;e waren
er in l (N 3, "M. met llli jii-o.i.'j-miiasia on 24 gelijke
particuliere Koholoti.. totaal I!l7,"mnt 2:i,ü.r>4 leerlingen,
welk aantal iu Januari IS/'O tut 29,5^0 gestegen was.
De kosten van dit onderwy< beliepen in H?71,G:>4,000
roebels, waarvan de staat een twaalfde betaalde.
Hef' nvei'igB kwam vnn de provinciale en gemeente
besturen, gesteund door hut schoolgeld. Voor de
dochter.- van ik-n adel bestaan reeds Ztcr lang een
aantal instituten, waarvan de leerlingen instittttki
hi-eien. De opvoeding,' ilic- ile mei-jo.-> hier krijgen,
strekt zich gewoonlijk uit tot zeer goede taalkennis
on of-n oppervlakkig ovi-r/icht van vole «luiere onder
werpen. Van den tltig,-d:it zij deze instituten
binnenECHTE SAMMET-ROBEN,
lliiiitel, Jacquet s,
etc. etc.,
welcht: durch Druck oder Regen gelitt«-n hnhen,
werden
lII!V.<M-t|-fllM(
dem iieurn pleit-h wieder hergcstellt in der
Fiirlii-rei. IKniiicu- and
15<-rrt'»Sloomvaart lüssehen iXcderland en Java via Snez-Kaoaal,
Xonr PADAXG, BATAVIA, SAHAItAXG en 80Elt.4BA.IA.
Het Stooimrlilp WYBERTOX. Kapt. W. R. S|c. MOITKE1J, vertrekt i'n XovtmWr va,, Kottvrfam.
Htbbttide uinuimtmile Jnriclitio(;r-n voor PASSA01KRS.
Adres voor PASSACE by de «nderstnaude Agcufcn:
AiDnierdain
Arnhfin
Hredtt
«elf*
OOI-OAARDT Jt BHUlXIKli
C. J1ALCK.
DE GRAAl'W & Co.
J. M. DE Kl'YSEH.
CHAXS & Co.
WIJNNK i; BAIIKXDS.
Haurlf in \v. VüfiKf..
Lelden j. f. j'. OülïKl..
Rut«>rllaai '., Kl'US k Lu.
l'«rt-elit R. SASSK. .
Kw'lVn TH. |)F, MOL A'AX ÓTTKKLOO.
Adres voor
CKA.NS i C-i. te
lij de
KL'IJS \ Cu. te ItutlcriLiin i OOLGAARDT .'t liliCIMKIi te AiiuU-rJnn
Pukjes nnar i.lk- iilantseu van den Iii'dUi-Ueu An-Wpel wurdcu tot laa" Taritf a:,ii",
vooruit betaald worden. ' "
:eiiuiui-n. Du Vracht moet stocds
(i">!4l
(i! list. Schop winkel,
in Düstelilot-f.
bei
Prl. E ZEILER,
V.'armocsgracht. l'.
SPECIALITEITEN IN GEURIGE 'WATERHOUDENDE
? rJT II E E.
J-APANSCHE VERPAKKING.
Het MAGAZIJN op de KGELANTlKliS'.iRAClIT,
No. 11, is geopend tot 's avonds 'J uruu.
Pryscouinnten firati».
BEKROOND
AJISTEBBAH. - PARIJS. - P1IIJ,AI)FJ.PHIA.
id'en
Keuze uit meer dan twoehoildera Stll!i9, allen gefabriceerd in onze eieenc
>> erkplaaisen.
(a3lls) G & J. C OOI,, Bloemgracht
A'Mt. -'ranfi'he trt'&fu-a* cJ Sil C.-nt fcf doen.
zii'.'dor uwe
ik. tot
S>A:Tïi:s LEEST DIT MET,
fabriceer en verkoop
-- -
]lt._je pry'z'-n. m coni'nrri'eron.I
JKttftt'lt -fW **:Wf leut j-i
Van uitgevallen -luuir wordt «on net kapsel gejiaukt. .Vwdcr zijn al myn ? haarworken zeer licht
PU ze zyu mot ..p koord genvrkt. Ook-woi-dt geen crêpóc gebruikt, evenmin waardeloos (.'hinees.-h
haar. L'vortuijjt u van mijn aanbod,
Uovcndien wordt alle? wut niet vold.^t in 't dracr^n. kost.-1.i<.s verr'nil.l
gelieve nu. L'ne-1 op liet adres
EiEl
P3. Mjju
of veranderd, 'jfcii
relieve nn. "oo-l op liet adro« te letten. E1)W. KijXKSIK ANDIMKS.SEN. JÏOrtf Xïegf.l
- l-citaat eon K,.rto in Lange Niozel. Men lette dus vooral op de woorden' Mé.Ot'tl' \testfl
EI'NKSïl-: ANl'-liIESSKN, tcgeuovcr do Vlèsehliouw.'nj. *
Atelier van Haarwcrkcn niet te v«!nv.n-reu uioi d<? zoogenaamde HAARBAZARS.
ERNESTE AXDRIESSEN,
opte kiezel.
DE P
E
KE 1KI£.\K\-£JK/EKEKI.V« MAAlNCIIAI»I»l.| TE I» A U l J N.
M aarötit'ff t liotHfei-tftSrrtien JBiltiorn Pratte*.
Men kan zijne inkomsten op i-ifciM
(2in3)
n h" u ^ f **< ^ ^^ togen quitante, in allo
lormullei' dllt "«"J«-'kehjk .is OIM eene lyfrente aan. te gaan is de geboorteakte ran deu
Iu 'igeval van zi«kte wordt de route op verzoek te huis uitbetaald. '
' Htgaaittfe Jf.fJ/^i'itteu tegen Jaat'HJHsc/te ttremiê» o»
ffutfilfclifff rooi'H'titii'ilrti.
Wordf" lt>rstiek» do°r «l«i'lt««fdü»eiit. (e'iuntënUm deu Heer
«.
J. MIMDJËKAA, ,
^r^^^^:^
n H ii ii'n o n lo'' K ti t tt/>ii m VHM t -i i ,11 oüj.i. «.. t^i ;:t :;..:. J* ?<tti»«jv>« , . i i .~ irL*\
_
aH'uires. nis: ICiit'tiehtii/.en. Tapp rijen en Slijterijen
van at' UWtIO tot S«IO Gulden, Ivmidoniers,
Kmn,
en-Ei'sofi- on Grut terswiiikels.liiorhalles, .S-li;iff-aflr>iros, '
Mclks>tandoji, Jl:iiiut'ai-tiini--ali'.iires, lö-oïid-dejiót',!
(240*)
, ,
Water- en yuur-r:iiraires, Miing^lsiandon on goede
rentegevoiide lltiizc-n, Neem» iu ,'kt/np aüe, solide
afl'aircs, zoowel binnen als buiten ne stad. Itelaot
zich iuet hot 'iiira-wooi-on vu» Gtltivn, iu-liar.dcit Rofht-s'-. '?
en Scheep-szaken, l-'aillis.-rnlviitun «n al hel veen wat.
verder hierop betrekking hoeft. Inlichting kosteloos,
mits op fruiira aanvrage of in persoon. (2513)
Abonnement per 12 maanden./4), i
lltflntimr en Ditfftrer. .
Bo/.e Lijst verschijnt op den
lst«n vnn elke maand on bevat
een opgaufvanTE KOOP
AANGEBpDKN «n GKVUAAGDIi'
Machineriën.Landbouwwerktulgcn
Materialen en tlivefte andere
Voorwerpen. Opgaven en
Advertentiën worden vóór den 2üsten
ingewacht. (2ï>08)
Perdi- Jaargang.
FKAMCHE TAAL.
Dcsrelijli «MiJerwIJs r»»»1 eersibcginncmlfn <*n
nu'crjteTonlerilen; spet-hiliteit UT opleiding
voor Exdiiiliin: ronversutic: ('orres]i«ii(k'iiile:
v«n drukproeven; het leveren van
D. SCHAAP,
r».
DAMES, Imt dit aaiidiicliÜ!?!
?? ' ' ? ? . fj .
Velen on/or tlicutelle znllen wel opffomorkt hebben, «l.tt mcuigi-en h-eu osixt- I
wil concnrrcercn, doch dit is onmogelijk. Wijd eu zijd worden nit on/eu Huar-U.iziir ontelbare
werken verzonden, alleen by ons is men in do .joL-genhcid oiu de priu-Utio-ste ColfTüire Int ecu
onl.i.Rrijpcljjt lartMi prü» te koopen-, de winst is bijna niets; torh wonU '<\.-t.t d.>0rduiwn.lo vorkoopen
/.oor vn-h?o«d; do Prljsconrant zal wol voor volon onzor lez-w «ngeloollijk «t-hü.'rti Ov.-rtiii-t n du»
vnn dn wiiiir^oi.lt Lr-«t h,-t vol^-n.lo: VlCOhlcil bintr oen Sletor' f 4.ftO. KcIlOl».
f «1.5O, Woiti-Tlcflilrii /' *.ÖO, Kolfoii /"«B.4W. KapNOlM over
lltiiiilcniix «f Bftiai*-»
Pnruibeu en Totkn^es
Allorn <c hckoitu'ii in ileii AiiiMterdniiiHdicii Ilnnr-Bnzar van
n. iii. pRuijfi A xooii.
«IODKW BREKSTHAAT, recht ovor do Mozea «n ASronskcrk, No.d. (21D1)
voor