De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1879 2 maart pagina 3

2 maart 1879 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

:- De 'voorgevel, aan de Nieuwe Vaart," is ' aan den beganen grond voorzien van 8 poor ten, ter wijdte van 2 meter, en op'de ver, diepingen van luiken van dito breedte. Bij . plaatsing dezer luiken- is in acht genomen het praktisch nut, om die niet boven elkander te plaatsen, waardoor dus bij lossing en lading, .. ongehinderd 8 verschillende ploegen arbeiders ' kunnen werken. De hijschbalken - worden genraakt van ijzer, waarbij lieren met kettingen, enz. Hierdoor : wordt het onnoodig verspillen van ruimte op 'de zolders voorkomen, zooals zulks het geval ? is bij het gebruik van de middeleeuwsche" touwwerken. Voor de gebouwen wordt gemetseld eene kademuur, en de kade aangelegd op eene breedte van 4 meter, en voor de kademuur in de Nieuwe Vaart wordt gebouwd een los- en -iaadeteiger, breedte voor de vleugelgebouwen " 3 meter en voor de middengebouwen 8 meter, bij eene lengte van bet geheele bouwterrein. De open ruimten of hoeken aan elk einde dezer steiger (groot 10 bij 5 nieter) aijn ge- maakt ten behoeve der zolderschuiten, ten eiade deze gelegenheid tot lossen en laden te geven, bij aldien voor het middengedeelte een zeeschip mocht, liggen. De Nieuwe Vaart voor de gebouwen wordt uitgediept op eene diepte :-' van 50 tot 65 deoioieter, ten einde de grootste -zeeschepen ongehinderd voor de zoogemelde steiger te kunnen ontvangen. . ? De bouw geschiedt voor particuliere reke= Hing'en bewijst de vruchtbaarheid van' het besluit van Burgemeester en Wethouders en der .Gemeenteraad van Amsterdam, om dit gedeslte der stad voor den handel ia te richten. Wenschelïjk zoude het zijn indien meer par ticulieren het voorbeeld der bouwheeren van bovengemelden bouw -zoo praetisch navolgden; dan mag Amsterdam trotseh zijn op den naam van handelsstad en zal dan niet ten achter ?zijn bij de gioote koöpsteden in den vreemde. Het doet ons genoegen te kunnen aankon digen dat bij het Duitsch gezelschap van den heer van Lier ScM-n schen in studie is. Het is La j olie parftiineuse van Oft'enbaei, eene der aardigste operetten, waarin de muziek even pikant Js ah de toestanden. Wij herinne ren ons hei eenige jaren geleden ook in het Grand Théatre te hebben zien opvoeren, de toilet-coupletten en het lied van Bruseambille wekten een storm van toejuichingen. Met veel genoegen woonden wij in Frasoati -1.1. Woensdag de voorstelling bij van Zij is krankzinnig" en de betooverde kat". Eerstgenoemd stuk is te veel bekend om over het stuk zelf uit te weiden. We wiïle-n echter op de bijzondere goede uitvoering er van wijzen. De heer F. Kistemaker speelde de inoeielijke rol van Harleigh met veel gevoel eu waarheid van, opvatting. Moge men dien acteur .soms valscb pathos en te groots uitzet ting, van stem ten laste legg-en, in deze rol ' maakte hij aan geen cleaei- gebreken schul dig: eenvoudig en waar stelde bij den krank-' zinnigen edelman voor en treffend was het oogenblik dat hij tot de rede terugkeert door de soberheid en daardoor natuurlijkheid van spelen stembuiging.Mevr. van'Westerhoven de Heer als Lady Anna vatte o. i. hare rol wat al te koel op en mijten wij gloed en kleur. Mejuffrouw Coersen als de jonge Miss kunnen wij niet zeer hehagelijk vinden, ofschoon aij blijkbaar haar best doet het. platte amsterdamsehe dialect te overwinnen gelukt haar dit niet geheel en klinken f v en s en z nog dik; wijls abnormaal. .De heeren de Groot.en van Hilten waren goed op hunne -plaats ofschoon wij den laatsten niet zeer natuurlijk vonden, omdat hij steeds declameert. Wat den heer Taï~ taud bewoog als de oude bediende van Har leigh zulke barbaarsche gezichten te trekken begrijpen wij niet, het vooruitsteken van de onderlip schijnt bij hem een gemoedsbeweging die wij niet kennen, te moeten aanduiden. De betooverde Kat is eene allerliefste ope rette, hier ter stede dikwijls in 't franscb. onder den titel van La Chatte metamorphosée en femme" gezien. Voor zoover wij weten echter nog nimmer in. 't Hollandsen, en we moeten erkennen dat ze er niet merkbaar bij verlo ren heeft, omdat déuitvoering, de beschikbare krachten in aanmerking genomen, bijzonder goed was. In de eerste plaats een woord van weigemeen den lof eu aanmoediging aan de debutante mej. Dupont. Wat zij nog mist aan routine en los heid van bewegingen vergoedt zij door een lief en zuiver mezzo-sopraan geluid. Haar stem is goed ontwikkeld en .aangenaam van timbre; enkele malen zelf gaf zij sporen te hoeren van coloratuur. Wij gelooven dat zij, bij ernstige studie, vooral wat het acteeren aangaat, eene lieve soubrette kan worden de friscliheid van zeventien lentes doet overigens de gebreken in spel, mimiek en bewegingen vergeten. Mevrouw Göts Scheps vervulde naar beste krachten de oudere partij en slaagde er in met de heeren Kreeft en de Groot een goed,en semble te vormen. Vooral de heer Kreeft heeft "een aangenaam geluid, dat bij een eenigszins zuiverder uitspraak van het Hollandsen zeker meer zou gewaardeerd worden. .De heer De Groot als de Indische toov enaar Dig?Big bracht1 de lachspieren verschillende malen in beweging. In 't kort de betooverde Kat js een bezoek o vervaardig." Met genoegen kondigen wij de beneficevosrstelh'ng van den Heer Messers aan, die bij het.Tconeeïgezelschap van den Heer Prot, Schouwburg Frascati, den 6am Maart zal plaats grijpen. Wie zich den Heer Messers herinnert als Jago, als Baron de Eastiboulois en zoovele andere verdienstelijk vervulde rollen, zullen hem gaarne een blijk van waardeeriag geven door hunne tegenwoordigheid in den Schouw burg op den avond van 6 Maart. Het geko zene stuk: Schillers' Koovers, is altoos nog een herhaald bezoek waard. 17 Februari gaf de heer F. Grosg voor zijn benefiet iets nieuws voor ons, namelijk een operette, gecomponeerd door Sappe, getiteld: Frans Schubert", met?Benützung", zooals het heette, van Schubertscue motieven. Geen wonder dat de schouwburg goed bezet was. De beneficiant mag niet bij uitsluiting de lieveling van het publiek heeten, zijüschoone stem eu zijn groote muzikale begaafdheid ma ken dat menigeen al of niet naar de opera gaat, naarmate de heer Gross al of niet medezingt. En dan in deze dagen van spanning wilde men dubbel graag den zanger toonen, - hoeveel prijs het publiek stelt op hém, die ons zoovele genotvolle avonden schonk, vooral in de Wagnersche opera's. Zooals u wellicht bekend is best&at er gevaar, althans vrees, dat we onze opera niet zullen kunnen behouden. De uit gaven houden hier even weinig gelijken tree! met de inkomsten als in andere landen en stede», en dus moet er een subsidie zijn. Tot nog toe werd dat op royale wijze verstrekt door eenige donateurs en door tal van kleine bijdragen; om redenen die niet publiek zijn gemaakt, schijnt- het echter dat de som der vrijwillige bijdragen langzamerhand kleiner, en. dus te klein' wordt voor de behoeften. De tegenwoor dige direkteur heeft dan de zaak ook slechts voor" n speerjaar op zich durven nemen. In afwachting van officieele berichten zenden tal van personen ingezonden stukken aan couran ten, behelzende a'le den een of andeven wenk. De een wenfeht een meeting te beleggen en daarop plannen te beramen 1), een ander wil stads-subsidïe, een derde beter decoratief, om daardoor het publiek tot trouwer opkomst te brengen, een vierde goedkooper plaatsen, om onbemiddelde huisvaders uit den fatsoenlijken' stand in staat te stellen om te komen, een vijfde meer, algemeene deelneming aan de vrij willige bijdragen.- Zoo zoeken velen naar het ei van Columbu^ moge het gevonden worden! We kunnen onze opera met misken, nn we er zoolang aaa gewend zijn. Het is zoo'n genot die schoone muziek meer en meer te leeren waardeeren, naarmate men zémeer hoort. Maar waar dwaal ik heen? Ik wilde u van het Liederspiei" vertellen, dat hier voor het eerst werd opgeroerd en algemeen voldeed, niet het minst wellicht door de bekendheid, welke de liederen van Schubert hebben. Hoe weinige dilettanten zijn er toch, die de Müllerliederen, Er'.könig, Haidenröslein en andere niet gezon gen (of vermoord) hebben. Met groot enthou siasme werden dan ook alle lieder.n begroet, die in het genoemde Liederspiei' zijn inge weven. Yeel intrigue zit er niet in het stukje, maar het is allerliefst, het stelt den componist voor als een man van 28 jaren, die, teleurge steld in zijne liefde, zich in de eenzaamheid teruggetrokken heeft, daar liederen schrijft en een jong paartje door zijn invloed gelukkig maakt, terwijl hij zelf inmiddels aanzoek en raad krijgt van verschillende vrienden, die hem allen overhalen de een omdam-melodiëo, de ander o ia kerkmuziek te schrijven, terwyl de derde, die natuurlijk de-overwinning be haalt, hem een scboone toekomst voorspelt als liederen-componist. Hoe, die schoone toekomst js verschenen i maar helaas! Sehnbert zelf Sieeft die nagenoeg niet aanschouwd. Slechts op het laatst van zijn leven begon men hem een weinig te wa&rdeeren. Het was in de lente van bet jaar 1828, toen hij te Weeaen zijn eerste en laatsrte con cert gaf, waarvan het programma geheel be stond uit zijn eigen composities. Toen was de concertzaal stampvol en werd de componist daverend toegejuicht. Genoot hij er door? of was hij toen reeds te onwel ? lieeds -langen tijd voelde hij zich ziek, en in Juli, tóen men hoopte, dat de buitenlucht hem zou opfleuren, was hij reeds te zwak om vervoerd ie kunnen worden. Hij bleef dus in Weenen en stierf daar den 19 Nov. 1828, in den leeftijd van 32 jaren. Zijn leven was niet gelukkig geweest. Hij was de zoon van een arra dorpsschoolnieester eu de jongste van achttien kinderen, die alle vroew stierven. De vader, die zijn kinderen niets kon nalaten, deed zijn best ze zoo goed mo gelijk op te voeden en zoo had Frans ook al een voldoende dosis lager onderwijs genoten, toen hij op. zijn zesde jaar naat..school ging, spoedig was hij de beste leerling van de klasse, maar lioe goed bij vorderde in andere vakken, de muziek scheen hij te kennen, zonder er zich eenige moeite voor te geven. Toen hij in een oogenblik al de kennis had verkregen, welke zijn vader bezat, deed deae hem in de leer bij Saliëri den directeur van het koor, maar deze verklaarde zeer naïf, dat hij zijn jeugdigen leerling niets kon leeren, wat deze niet reeds wist; op zijn elfde jaar was liij dan ook een even bekwaam zanger als violist en be gon hij reeds te componeerea. Ouvertures, symphoniën, quartetten en verschillende zang stukjes vloeiden uit zijn pen en werden dik wijls uitgevoerd door "de leerlingen van de kostschool waarop hij was en tot zijn zeven tiende jaar bleef. Uit dien tijd dagteekenen ?vele en wel de zwaarmoedigste zijner liederen, ofschoon hij zelf een vroolijke en levenslustige jongen was. ; Toen kwam hij in 1813 als assistent van aija , vader, weer in de ouderlijke woning terug en . kreeg daar een klein kamertje, waar hij i,usschen de schooltijden in verzen las en verschil lende van zijn prachtigste scheppingen o. a, i de Mignon liederen componeerde. Eens op een avond las hij Erlkömg, naar de vertaling van "VYalter Scott en deze schilderachtige poëzie bekoorde hem zoo, dat hij naar een pen greep en de muziek er bijschreef, nagenoeg zonder even op te kijken. En toen vloog het lied de wereld door ? Ach neen, de uitgevers zagen er niet veel voordeel in en pas jaren later toen de zanger Vogl het eens op een concert voordroeg en daarmede veel succes behaalde, kochten ze de j kopie voor een kleinigheid van den componist, \ wonnen met den eersten druk duizend gulden en j later duizenden. Twee jaar na den dood van Schubert zong Mevr. Deviient-Schröder, Erlk j nig voor Goethe, die haar vol dank een kus op 't voorhoofd drukte en geheel bewondering was, , maar ofschoon Schubert vijftig zijner _ ; op muziek had gebracht en sommigen er van 1 aan den dichter zond nam deze nooit eenige notitie van den eenvoudig-en dorpschoolmeester. i Even weinig als Goethe liet Beethoven zich : gelegen liggen aan "Schubert,'die met de nede righeid van een waar genie steetis zeide; Wie kan bop«i iets, te zullen voortbrengen, die na den grooten Beethoven komt." Een zijner grootste wenschen was om den maestro wenste ontmoeten, maar toen hij eindelijk in zijn tegenw.oordigheid kwam, wist Beethoven niets beter te doen dan hem op een paar fouten te wijaen in de harmonie. Schubert wilde ant woorden, maar de maestro kon niet meer hooren en wees zijn bezoeker dus op een lei om ? zijn antwoord er op te schrijven. De hand van den componist beefde echter aoo vreeselijk van ontroering, dat hij even weinig zich schrif telijk .als mondeling wist uit" te drukken en geheel verlegen en teleurgesteld huiswaarts keerde. Beethoven nam zoo weinig notitie van zij u j cisgen bezoeker, dat hij pas in zijn laatste z'.ekte vernam, hoe Schubert meer dan 500 liederen had gecomponeerd. Hi| -giög ze toen ge durig leaen en.spelen eu meer dan eens riep hij uit: er zit werkelijk een sprankje godde lijk genie in dien Schubert. Ik had dat ook op muziek moeten, zetten,'' Maar de dagen van Beethoven waren geteld; kort nadafc hij de jVIüllerliederen" voor't laatst had 'geleseo stierf hij in 1827. Op den dag van zijn begrafenis wijdden Schubert en een paar kennissen een dronk aan" de ziel van deis grooten taan" bij wiens ter aardebestelling 'zij geweest -waren. En nu een glas op-hem die Beethoven het eerst van ons zal volgen.," stelde een uit het gezelschap voor, waarop Schubert dadelijk aijn glas in de hoogte iield, en zeide: dat beu ik!" Hij bedroog zich niet: - het volgende jaar daalde werkelijk Mj ten grave, die door Liszt genoemd werd: ScJmbert,, Ie musicien Ie _ph<-s poëte gid fut jamais. ' De Heer Gross stelde den componist prach-i tig, iets geïdealiseerd voor; men weet- dat! Schubert bijzonder leelijk wa?, korf-,, breed, eeiïigszhis gebogen, met bolle, krachtelooze i wangen en een bleeke doch niet fijne tint. i Zijn uiterlijk maakte het den kunstenaar j moeilijk om een standbeeld van hem te maken' dat. gelijkend was, en dat voldeed aan de \ eisenen der kunst. Prof. Kindmanu, aan wien j het vijftig jaar na Schuberts dood werd op-; gedragen om aan . tbn sch&onen blauwen] Uonau" een monument ter eere van den groe ten toondichter te ontwerpen, .slaagde hierin door hem voor ? te stellen op een oogenblik van inspiratie, op het punt van een zijner liederen neer te schrijven zoo als hij gewoon; was difc te doen. Voordat dit monument te Weenen werd ont huld was er geen andere herinnering aan Schnbei-t dan een - gedenksteen aaa het huis waar , hij geboren was te Liehtenthal. j Men mag aarzelen- de genoemde operette een kunstwerk te noemen en zelfs mogen er ge gronde bezwaren zyia tegen het arrangeeren der liederen voor'koor <en orkest, zeker is het, dat Frans Schubert" uitstekend vold&ed en groot genoegen gaf aan veleii .0. -a. was die Forélle, een quartet TOOT mannen stemmen ver wonderlijk welluidend en werd dan ook gebi seerd en darereaid toegejuicht. E. 18 Febr. 1) Werkelijk is thaiis in eene vergadering van be1 augstellenden besloten te U-achten door een coupon-" stelsel in liet deficit te voorzien. Het is eene proef neming, moge zij gelukken ! Onder de genot rijke avonden voor beminnaars van gewijde muziek, behooren voorze ker dif, waarop de zangvereeniging Excelsior hare' uitvoeringen geeft. Wij, en velen mat ons, veizuimen dan ook Biet, die, zoo getrouw mogelijk, bij te wonen, ook Dinsdag 25 Fe'br.'il. bevonden wij ons in het Kerkgebouw der Herst. Ev. Luth. Gemeente, waar het talrijke koor, onder leiding van den talentvolle» Directeur fïeïr/£&, de seboone werken van Hmipfónann, jBarg-ivl, Mendelssohn, Sehiibert en Lachner ten gehoore bracht. Het was die avond do 29ate Groote uitvoe ring on een tienjarig bestaan heeft bewezen dat Excelsior", haar naam getrouw, steeds vooruitgegaan s op den weg der volmaking. De Koornummers werden "over het algemeen met entraïn en goed genuanceerd gezongen en gaven bewijs van ernstige studie. Vooral de schoone Compositie van Bar g iel (?de "Heer is myn herder"") voor enkel vrouwenkoor, deed ons genoegen. Voor de ens&mble-stultken ware het wel wenschelijk-dat het getal Heeren grooter ware en dus beter in verhouding tot dat der Dames. De uitvoeringen zouden er onge\ twijfeld bij winnen. : Het glanspuMit van 'den avond was zeker de ? solo voor sopraan die Almacht Goltes van ) Fr. ScJiubert, door Möj,. H. .op zoo artistieke' en gevoelvolle wijze voorgedragen. "Wij hopen nog dikwijls in de gelegenheid te worden ge steld, haar schoon geluid, haar gehoon geluid in zoo heerlijke compositien te bewonderen. Ook mej. S hebben wij met veel genoegen gehoord; zij heeft esn krachtige volle Altstem welks.zeer zuiver klonk, een weinig meer ge voel zou echter niet geschaad hebben, vooral in No. 4, Brei geistUcJie Lieder für Alt-Solo mit Ghor, van MendelssoJin, welke Liederen, overigens, zeowel door de soliste als door het koor, met kennelijke voorliefde werden ge zongen. De uitvoering werd glansrijk besloten door de altijd schoone Psalm 100 door F. Lachner voor sopraan-solo en koor en wij gingen naar Siuis met een gevoel van erkentelijkheid jegens .,Excelsior" en haar wakkeren Directeur, voor al liet schoone dat wij gehoord hadden. Maandag 24 Februari verleenden de HH. Sriens, solo-clarinettisl, en Wedeme^er, solovioloncellist,. van het Paleis voor Volksvlijt, hunne medewerking tot een cawce.rt w/il de jongejuffrouw Dessam: De jonge virtuoze toonde inderdaad eene reeds zeer -ontwikkeld-e techniek, de concert stukken, waarmede Cad. Tmisio- indertijd den saam jan Taiisêndimger verdiende, werden ook door haar vlot .gespeeld. Wanneer b j zulk eeae Vorschule eene dege lijke studie en ontwikkeling1 ook ma dea nmzikalen smaak komt, meenen wij de jonge pianiste veel te kunnen voorspellen. De num mers, door de HH. l^rïens en Wedeiueijer uit-gevoerd, toonden dafc .men hier met de bekwa- [ me solisten van het Paleis-orkest te doen had. | Maandag 3 .Maart zal ,de heer Laty, pre-! mier rol e van het Fransen tooneelgezelschap,' onder directie van den HH. Uenéen Ohamoniii,' bij den heer Van Lier, in de Amstelstraat, < zijne be:ien.ce-yoorsfcöllmg ftcven. Hij heeft daartoe gekozen Le D&nüMonde, van Alexandre Duin as fHs-, waarin de HEI. Roméa!., Bouillon! en Alcime, de dames Dprback, Lebrun, GKLbert en Abraham,- welke laatste drie jaar ge leden aan het.ïaagöche gezelschap verbonden wa?, hem ter zijde zullen staan. 'Wie den heer Laty gezien hebben in Montjove, in Sêrepliine, zullen verlangend aijn hem in de rol van O rivier de Jalin bij te wonen; zijn smaakvol en welberekend spel maakt meer indruk dai! de opzichtige mimiek van vele acteurs die zijn emplooi vervullen. i i Het artikel van den heer" Geor-ge Berger in het Journal .des Béb&is, dat wij de vorige week aanhaalden, heeft een waren. storm ge wekt. Men herinnert zich dat het de mnnrschilderingeüvan Baudry in-de Fransche opera betrof. De Ghronique des Arts vordert onmiddelijke toepassing van electriüeh lichi, als het eenige middel van behoud. De heer ons doet daarenboven het denkbeeld" aan de hand ?om, zoodra het electriscb. licht is toegepast, er duur raiddel van .de photogravure copiën.. van te late-a nemeD, en deze in de opera fe .plaatsen. De stukken zelf zouden dan ?gebracht worden hetzij naar de Tuileriëa, wanneer deze weder als -museum worden opgebouwd., hetz^ naar het Hotel de Vdle, waar zij een prachtige plaats zouden vinden, en zoowtj bij dag ais bij av-on-d zouden kunnen gezien worden. Ook het Ministerie van Openbaar onderwijs heeft zich .de zaak aaBgetrokkei!., en last gegeven er eene reeks gravures van te laten vervaar digen op koyten van den Staat. Paul Baudi-y heeft eene nieuwe opdracht van het Fransehe gouvernement gekregen en keurig ten uitvoer gebracht. Hij heeft twee teekemngenveivaardigd voorde voor- en ach terzijde der sieuwe bankbiljetten van 1X30 ir." die zullen worden uitgegeven. 0e teekeniïi'gen moeten eleganter en artistieker 2ijn dan al wat tot nog toe in dit genre verschenen is. Het graveeren op kleinere schaal kan evenwel nog veel aan hunne waarde te kort doen. Te Berlijn is thans een schilderstuk .tentoon- : gesteld, dat zoowel door den naam van den schilder als door 'zijne bijzondere eigetóedhap--' "pen de aandacht trekt. Het is van Cari Menzsl, wiens Cyclopenwerkplaats, een reusachtige ?smidse niet allerzonderlingste verlichting, o-mstreelig sier jaar geleden hetoord-eei der kunst kenners verdeelde. Bij dit .stuk is geen verschil van opinie mogelijk, het treft, ieder door zijne schoonheid van opvatting en uitvoering, ter wijl er een nieuw lichteffect in bestudeerd is. Het stelt het buffet van een bal voor., in eene Jange galerij geplaatst, omringd door eene menigte heeren en dames in rijke toiletten en uniformen van onzen tijd. De gelaatsuitdruk king van deze menigte figuren is zeer goed -bestudeerd, hier en daar humoristisch getint, maar de zee van licht, die uit duïaenden was kaarsen op', de gedecolleteerde schouders en satijnen costumen, op de" goudborduursels en degens der heeren stroomt, is nooit zoo weer gegeven. Vooral in een sombere kamer onder schel licht zou het veel effect maken. ! Op den 20 Januari 1:1. herdacht "do kunst wereld den honderdjarigen sterfdag van D.a.vid Garrick, den beroemden, zoo rijk door de natuur begaafden Britschen kunstenaar, van wien een tijdgenoot, Noverre, getuigde II est tout a-la-fois Ie Protée, l'Esope et' les Jloscius de son- siècle." Al wat in Londen en in geheel- Engeland aanspraak kon maken op geestbeschaving en ontwikkeling, de hoogste arist.okratie niet uit gesloten, stelde hoogen prijs op den omgang met den buiten ge wonen man. Een zijner, oude vrienden, Lord Spencer, hadhemuitgenoodigd om het kerstfeest van 1778 op zijn landgoed in het graafschap Northhatnpton te komen , doorbrengen. Daar zijnde, kreeg hij plotseling weer een aanval van zijn oude kwaal; hij wenschte naar Londen terug te keeren, maar zijn toestand verergerde onophoudelijk, en den 20 Januari 1779 was het met David Garrick volgende staaltje.. Iemand had. van 500 £ geleend,. WAB buiten ajjnachuJ^ gegaan, . en had zoo veel- schuldeischeis dat zijn > loedverwanten iiisschen beide moesten COBWB; eu een dag - bepaalden om allf v&t hem. misschien nog van: den ondergang zou kunnen redden, gezamenlijk te bespreken! Garriek hoorde yatf h«t'gef«l;-maar in plaats ia i zijn voordeel te-doen met deze schikking, zond i hij zijn schuldenaar een brief: hij had vemoJ men dat er dien' dag eenxpariijfje-bg hem zijn [ zou, en-misschien werd.er-tot verhooging der l feestelijke stemming 's avonds wel een virugdej vuur ontstokeö, en dau zou bij mogelijk vrel ' zoo goed willen zijn om bijgaand papiertje mei een te verbranden. Het was de schuldheken' tesis. - " ! Mevrouw Garrick, ' met"" wie "hij in 1749 ge/huwd was, heette Eva Maria Vioktti, en was . in . weerwil van haar ItaJiaanschen jiaani, eene | Duitsche ' van geboorte, die eerst' dan euse ' by een 'der Londenschütheaters en later gezelschapsdame van La-dj Burlington gtsree&t was. G-arrick stond in blakende gunst bij de -vrouwen, wier harten hij in rollen als Romeo ' enz. stormeBderhasd veroverde, terwijl de manmen hem vol .geestdrift toejuichten, -wanneer hij optrad als Kichard III of koning Leai. Een 200 veelzijdig talent als dat van ?Garrick be hooit tot de zeldzaamste verschijningen op het gebied der kunst; zelfs Devrient en D*MSÖ, Ta-lma en Leka-in, Rossi eii Salvini hebben het in dat opzicht niet zoover kunnen brengen als hij. In alle mogelijke rollen, in treur-,, blij- eu kluchfcspelen trad iij op en steeds niet het schittereaidste gevolg. Zijn mimiek WAS onvergelijkelijk, en voor ert na hem nimmer geëvenaard. Geen kreeg ooit van de natuur zulke buigzame spieren, zulke voor elke v vatbare gelaatstrekken als deze lieveling der goden. '" " De groote teoneelspeler mag ons inti^sthen den begaafden schrijver niet doen voorbi] ien. Garrick heefb epigrammen, kritische eo dtamaturgische schetsen, en bovendien enkelf zeer goede blij- en kluchtspelen geschreven. Het geheime huwelijk", de .?leugenachtige knecht" en anderen. En het stoffelijk omhulsel "was dien gi ooien veel omvattenden geest waardig. Zijn rdte t lijk was in elk opzicht innemend, terwijl mem J tijdgenoot spreekt van zijn prachtige zwaite ocgen, zijne welluidende,"buigzame stem, kloeke gestalte, aangename manieren eu fijn be&cha,->fden toon. Mannen als graaf Chesterfield, Waibuiion, JohnsoD,"Edmnnd Biirke, Sapmel Fox. Josuah Reynolds, stelden 4en hoo,gsten pu^ op- eijm mgaaa-g.. Sjn geheugen was zoo leibazend tterk, dat ikf niet zij-n. eigen i oliën, maar ook die" van zijn medespelers kende, en nooit een souffleur noodig had.' op een reis, die "hij van 1763?'65 doorDurKhland. Frankrijk en Italiëdeed, werd hij aan de voornaamste hoven niet "de meeste ondei^cheischeiding ontvangen, hoewel hij -geheel-ai-. pir~ tiknlier reisde en nergens gastrollen vei vulde. Gaarne gaf hij echter in besloten kringen zonder tooneel, proeven van zijn taleaaL JB.» IL Be vereering1, waarin eenmaal' vader CiTS deelde, behoort voor goed tot de-geschiedenis. Kiet langer is zijn dichtwerk de bijbel voor den " boerenstand. Wie hem vervangen heeft'^ Men vrage het 'hu», die CAIS een prulpce t sc&eldeB. T-och is hem nooit de plaats te oatnenaen, waarop hij in de .geschiedenis der Nedeïl-andeche letteren . aanspraak maakt. Be~ scJiOH.weïin verbsassd met zijïa tijd, geoot deeld als een -dichter, voortgekomen uit de school van MAEELANT, zal 'men hem nooit zijn ver diensten kuü^öjj ostrooveit. heeft nooit in- de vereerhig gedeeld, CATS zich verheugde, hoe, oneindig lïooger fe|j ook als kunstenaar $ta. Maar YosDEL is niet zoo imipojrüdair geweest al^ men hst wil doen voorkomen. . Men heeft hem dit tijdens aijn leven trachten te isaken 00 deze eeuw, "die arbeidt oni hem tot zijn recht te doen komen, heeft hoe paradox het klink e met een zelfde pogen. Ie strijden. En aK altijd is het wapen: de godsdienst. De tijden heeten veranderd, het wezen is-gebleven. "N''vragen de Tr§n 8naps feij h van een kunstenaar: Het stoffelijk overschot van dezen onsterfe lijke, wei-d ia de Westminster Abtdy bijgezet', naaet Engelands vorsten en groote mannen. Daar ligt hij, op een paar schreden afstand van-het monument in 1740 door de Londensehe vrouwen aan de herinnering van Shakespeare gewijd. De begrafenisstoet was een der prach tigste, die Londen ooit bad aanschouwd; in 70 koetsen met zes paarden bespannen, volgde de Engebohe aristokrafcie. het lijk van den gevierden en beminden man. ' , David Garrick was den 18 Februari te Here,ford ^gebor&n, als de aoon van een majoor, toen hij op 63jarigen leeftijd stierf, had hy pas drie jaren geleden de directie van -het Drury-Lane Theater ceclergelegd, orn van de lang gewenschte rust te kunnen genieten, Sheridan, de schrijver van lastertongen", kocht zijn.aandeel in de directie voor 35,000 & , Behalve dat, had Garrick met zijn kunst, grooten rijkdom verworven, die hem in staat j stelde om'op ruimen voet te leven, gastvrij te zijn voor zijn talrijke vrienden en vereerders, en ??met zeer milde hand wel te doen. Een zijner levensbeschrijvers vertelt daarvan het ...... met verlof, wat sinje, 'Bemst, Papi^t, Arminiaens oi Geus?" en is de kunstenaar, even als de beoordeplaar j Senist, dan wordt, hij in genade aangenomen. ; Zeer zelden staat er eon kums^fcreehter op dig j .den kun-e-tenaar als kunstenaar beschouwt en . zich slechts dan in diens staatkundige en yod1? dienstage overtuigingen verdiept, als hetstiekt ter opheldering en verduidelijking Tan het kunstwerk-. ? Ook dat recht komt VONDEL toe. Men oordeele zijn dichtwerk als kunstwerk- en lichte het, zoo noodig, toe, door het in. verband to brengen met zijn leven, zijn godsdienstige en politieke overtuiging, getoetst aan die van zijn tijd en tijdgenooten. Die proef kan Vondel weerstaan. Ontdja-i van liet strijdzuchtigg karakter, zijner euiw, zal een onpartijdige beschouwing van.z jnkuristwerk .hem den voorrang toekennen boven alle Hederlandsebe dichters., van vroeger en later t tijd. Om dat oordeel te onderschrijven m^et men YQHDEL self lezen en niet alleen napiattn wat over hem gezegd wordt. De hoógleeraar (Jonckbloet, die zeker niet onder de zdtVj zinnigsïe beoordeelaars van Vondel gei ekend l kan worden, komt na een doorwrochte &ttulie !tot de slotsom: In Vondel 'bereikte de Nctleilandsche poes-ie liaar Zenitïi. Dat oordeel geldt VONDEL als lyrisch dichter oordeelen zoo gaarne de tegenstanders wat ' is. hij als dramatisch dichter ?... Een tweede P y;p@?s zegt LOFÏELTL Geoordeeld naar de eisenen, ; die deze eeuw aan het drama stelt, vergeleken ; bij SHAKBSPEABE mag -men gelijk hebben, maar men moet VOMDIX'S treurspelen beschouwen in

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl