Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, W E E S B L A D V- 'O R' -N E D E RL AND.
.zeer verdienstelijk,, zooals van de danYes Kleine|
en Stoetz, van de. heeren Morin en Bigot te
vei wachten viel. Het. leverde een';eigenaardig
genot op me.vrouw. Kleine gade, te slaan als
het ouder wetsche, doch liefdevolle en
te.erhaitige notaris-vrouwtje. Wij behoeven er
nauwelijks'bij te voegen dat kleeding en grime
een uitstekend, artistiek .geheel opleverden.
Het ; Hmsmoedertje en de Vrouwenhater,
reedb meermalen door de Tooneelscnool gege
ven, monden hunnen, gewonen bijval. Is het
eei&te niet "van ziekelijkheid vry". te pleiten
de uitvoering was zeer bevredigend. Mej. Anna
Sablairolles speelde met gevoelen ernst.?'tIs
hare schuld, niet dat zij wat veel tranen moest
stoeten. Zij verdient allen lof voor hetgeen zij
^an de min of meer .sentimenteele Thërèse wist
te maken. Sehulze was goed, evenals de heer
Ismg Jr., van het Ned, Toon., die de rol van
Etienne met levendigheid weergaf, doch wie-n
een grootere mate van losheid niet zou scha
den. ??I)e vrouwenhater gaf uitstekende ge
legenheid 'aan 'mej. Tonia Poolman, om van
haren schoonen aanleg voor coquette- en
soubiefcte-rollen te doen blijken. Zij ware instaat
ederea vrouwenhater te bekeeren ook al
schijnt -hij nog onverbiddelijker dan Ising.
Mej. Hioa Bouret, met het recïet vanrfe Brand
van T. olle^ s, vergoedde door een fraaie
voorC a'In en bevallige g.bar^r, wat haar nu nog
«ntbïeekt aan volheid van geluid.
Ten slotte genoot mevrouw Kleine een
weiveidie-ade hulde toen aij als .leeraresse der
school teruggeroepen en haar een ruiker over
handigd werd. De hartelijke houding der meisjes
d'ed ^ien, dat zij begrepen hoeveel zij hunne
talentvolle nieesteresse verschuldigd zijn.
10 April 1879. v. D. G.
prachtige trio van Schamann ten gehoore ge
bracht ! Bij den beer Holkamp hadden wij, om
Schumann's woorden te gebruiken, meer Ener
gie, Leid en schaft, Feuer!>gewenscht, een weinig i
minder nauwgezetheid .en wat meer uitdruk
king, bijzonder in Beelhoven'y Cïs-moll Sonate,
kan. niet schaden, de uitvoering zou er zelfe
door winnen; ook de .aanvang van het
Allegretto" kwam ons te langzaam voor.
Be heer Hollm&n mag zich, onder de eerste
violoncellisten van den tegemvoordïgen tijd
rekenen, hij houde ons echter ten goede dat
hij ons wat zijn voordracht betreft, nog niet
geheel bevredigd heeft; wij schreven het reeds
in Januari bij de bespreking dsr Ullman-Con
certen; op toon en zuivere .techniek valt niets
aan te merken,- wij gelooveo niet dat er vio
loncellisten zijn, die een zoo krachtige en
schoonen toon hebben als de heer Ho-liman,
daarbij is zijn techniek zoo zuiver als wij zel
den hoordden, maar we wenschen iu den
heer Hollman een echt kunstenaar te mo
gen noemen en daartoe -behoort een ernstig
en degelijk spel of beter gezegd een minder
ijdele voordracht. Hollman bracht de dames
harten geheel ia verrukking en werd meerma
len door zijne toehoorderessen luide terugge
roepen, waarna hij nog Arlequin" van Pop
per ten beste gaf. Ditmaal bespeelde de heer
Hollkamp een Kaps- vleugel, wij vonden de keuze
Tan het instrument niet zeer.gelukkig; het is
jammer dat in het muzikale Amsterdam niet
eens een uitstekende vleugt'lpiano voor zulke
concerten te vinden is.
der ondermeesters "gebonden worden, waarop
vele stukken, vooral uit ertgelsche collc-etiën,
zullen verschijnen, die nog nooit ter publieke
bezichtiging werden gevteld. Ook de hertog
van Aumale zal zijn prachtige verzameling van
t tekeningen yan Raphael afbtaan.
De heer -Albregt, als Janus Tulp voor 't eerst
weer op de planken, kon op het aangezicht der
top-^houwers de blijdschap lezen, waarmee hot
hem ierngzag. Men verlangde naar hem en
Albiegfc zelf, gelooven wij, verlangde evenzeer
naar zijn vrienden, die hem'zoo gaarne op het
tooneel aanschouwen. Hij had zich zelf niet
langu rust gegund dan noodig-was. Hij'speelde
uu muntend, maar het was aan den acteur
melkbaar, dat hij een ziekte had doorgestaan.
Evenzeer aan zijn, ijver als kunstenaar, als aan
zijn talent, bracht het publiek hulde. Niet al
leen door daverende toejuichingen, maar ook
dooi liet aanbieden van bloemruikers.
Ztterdag 5 April werd door den heer Jwlïus
Rot/tgen zijne 4e soiree voor kamermuziek ge
geten met medewerking van mej.
AafkeKuijpeis, en de heeren JKes, Eisendoprii, Roberten
Grtó'se.. Het programma bevatte .liederen van
Schumann, Brahms en Jenaen, .het trio. op 70
B.O. 2 . van Beethoven, een strijkkwartet van
Veihulst en het pianokwintet van Brahms; de
uitvoering yan het instrumentaal gedeelte, liet
in menig opzicht veel te wenschen over en ge
tuigde van weinig studie. Immers het is niet
gpnoeg.een; strijkinstrument goed te kunnen
be-pelen, voov kwartet- of ensemblespel wordt veel
meer vereischt, ei' wordt "dikwijls veel "tel
chtvaaidig over gedacht, en was dit ook dien.
avond het geval; wil men een kwartet of kwin
tet ten gehoore brengen zooals het behoort,
dan is 't eene hoofdvereischte dat men veel en
Onophoudelijk het werk te samen studeert,
opdat ieder der medespelers op de hoogte van
den geheelen inhoud is, dit was klaarblijkelijk
dezen avond niet zoo, vooral in het. kwartet
van Verhulst.;, wij willen .echter over de uüV
?soerng van het instrumentale gedeelte niet
?verder uitwijden, doch hopen dat volgende
uitvoeringen door den heer Röntgen te geven
ons een "bewijs van degelijker fetudie zullen op
leveren. .--.-.
Mej. Aafke Knijpers had als eerste nummer
die Löwenbraut" van Schumann eo 'twee lie
deren van Brahms en Jensen gekozen, terwijl
zy na de pause de eerste vijf liedereu van
Schuman's Frauen-Iiebe und Leben" voordroeg;
de \oordracht van Schumann's liederen hebben
on& geen van allen kunnen behagen, er ont
brak leven .en gloed, de stem van mej.
Kuijpeis is niet toereikend om het machtige lied
van Schumann, die Löwenbraut" weer te ge
ven zooals hèt zijn moet, het kwam ons ove
rigens voor, dat mej. Kuijpers dien avond
imnder goed gedisponeerd was; beter als in
SJmmann's liederen voldeed zg ons.in die van
Brahms en. Jenseu, . .
iet publiek was iets talrijker-dan bij de
vorige muaikale avonden door den heer
Bontgen gegeven; wij hopen dat, niettegen
staande de moeielijkheden, waarmede de heer
R,.ntgen heeit te kampen gehad, hij het vol
gend jaar de eens begonnen taak zal voort
zetten en dan wenschen wij, dat zijn werk in
allen deele beter moge bekroond worden.
Nog vervuld van de heerlijke muziek des
middags in Odéon genoten, begaven vrij ons
Maandagavond naar het Orgelconcert, dat de
lieer tf. R. de Vries in de Remonstrantsche
kerk gaf. tuet medewerking van de heeren de
Lange, *** (Barijton) en H. de Vries. Een
urgelccncert kan. schoon en verheven, rustig en
stichtend zijn, wanneer hetgeen men te hporeri
geeft, ook werkelijk schoon -kan genoemd
pworden, maar dan moet men.'ook een
injstrument tot zijne beschikking hebben dat aan
alle vereischten voldoet. Onze méening te
zegi gen over hetgeen ons de heeren de Vries te
hooren gaven, kunnen wij niet, ojndat wij
gelooven dat de vele opmerkingen die wijle ma
ken hebben meerendeels aan het orgel, als in
strument te wijten zijn; wij hebben in tal van
kleinere steden vél betere orgels gehoord en
achten dit orgel geheel ongeschikt tot
hetgejven van een concert. Wij moeten de heeren de
i Vries in gemoede aanraden, bij een volgende
ge?^egenheid zich van een ander orgel te bedienen,
; waaruit minder grappige en onnatuurlijke ge
luiden voorkomen.
; ^Gelukkig ia metditconcerthet winterseizoen...
j neen, niet gelukkig! Zóó mag het niet
eindi''gen, einde goed, alles goed," wij zijn oog een
Philharmonisch concert en [eene Matinee van
de heeren Holkamp en Cramer te vachten;
wij hopen dat deze beide uitvoeringen de kroon
zullen zetten, op het vele dat wij dezen winter
Uooi-dën. Het minder goede wenschen wij dan
met den mantel der liefde te bedekken en het
waarlijk goede eh
nering te houden.
Odéon.
De derde matinee voor dames werd
MaandavïT April door de heeren. Holkamp en
Qrqtner, met medewerking van den Heer Joseph
i Hottman, solo-violoncellist van Z. M. den
ko! ntn? der Nederlanden, gegeven. Een vrij tal
rijk publiek, bijna uitsluitend uit kunstmin
nende amsterdamsche vrouwen en
jongedoeh{ers~ bestaande . was in de, althans voor een
middig-concert, onbehagelijke.Ödéon-zaal ver
schenen.^]^ het muzikaal genot te smaken, dat
dn vin de beste nederlandsche kunstenaars
zouden aanbieden. Het" programma bestond uit
Solmmaim's Fantasiestücfce voov piano en viool,
Schumann's Trio op 63 voor piano, viool en
J violoncel, .Beethóv.enVGis-moil Sonate voor
, piano alleen en Aria van Bach, Mazurka van
Chopm, Romance van Hollman,. Moment musi
cal van -Schuttert, allen voor 'violoncel. \Vat
ons dien middag het meest voldaan heeft, wij
welen het nauwelijks te zeggen; Schumann's
Faft+A!siestü.cke werden voortreffelijk voorge
dragen, Sehuraaian's Trio werd uitmuntend ge
spet ld,'er'was eenheid n gekuischte
voordi acht bij de drie uitvoerders. Mei welk een
waunte ea bezielende, uitdrukking werd dit
"?* Een nieuw drama "van Björnsterne BjÖrnson,
Leonardo, zal te gelijk te Christiania, Stock
holm en Kopenhagen, en in duitsche vertaling
te Munchen en Weenen worden opgevoerd.
Zoowel de hooge^ dichterlijke waarde als de
geschiktheid voor het tooneel worde» zeer
geroemd.
'£" Aeunchen von Tharau" lyrische opera in
drie bedrijven, tekst van Ruderich Tel?, muziek
van Ileinrich Hofmann, werd den 27 Maart
voor de eerste maal opgevoerd in den ko
ninklijken schouwburg te Dresden. De totaal
indruk was zeer gunstig, en <ïe bijval alge
meen, vooral na het eerste en derde bedrijf.
Aanst. Vrijdag wordt als benefiet voor den
heer Oh. René, directeur van de Comèdie
Franeaise, van hut theater Van Lier gegeven
La familie Beajiton."
';ïIn den schouwburg Frascati, van den heer
Prot, wordt opgevoerd Madam Favart;" een
stuk dat te Parijs veel succes beleeft
Als netto-opbrengst van het Concert ten
voordeelen van het Kind er-ziekenhuis gegeven
den "29aten Maart j. 1. door de Liedertafel
Euterpe" met belanglooze medewerking van
het Park-Orkest, is heden aan het bestuur van
die inrichting overhandigd ? 749.57.
De Heer Willem Leenders geeft in zijn
kunsthandel, in de Paleisetraat, wekelijks een
tentoonstelling van schilderstukken der beste
nederlandsche kunstenaars. "We 'noemen slechts
Mesdag, Apol, J. W. van Borselen, Lokhorst,
B. te Grempt, enz.
Eerstdaags vernemen wij, zal daar ook ten
toongesteld worden een schilderij yan den heer
Jan Ten Kate, een der grootste en schoonste
stukken van dien meester.
*" Den Bosten Maart overleed Thomas Couture,
historie- en genreschilder. Hij behoorde reeds
tot de ouderen onder de fransche schilder?.
Hij was leerling geweest van Gros en Paul
Delaroche. Zijn meest bekende stukken waren
Les Romdins cle la décadence in. 1847,' en Le
Fauconnier in 1855 te Parijs tentoongesteld.
Eenige van de schetsen van den heer Legros,
den snelschüder, zullen.op de tentoonstelling in
de Grosvenor Gallery te Londen te zien gijn.
Men spreekt van een Jakob's.droom", in twee
uren afgewerkt, die moet bewijzen dat de
praktijk van dezen schilder beter is dan zijn
theorie.
In Mei zal -ia. de Eeole.des Beaxvx. Arts te
Parijs eene tentoonstelling van teekeningen
Twee nieuwe werken over de fransche
revolutie. ,
In het afgeloopen jaar verschenen in Frank
rijk twee nieuwe- werken over de revolutie
van 1789. Ofschoon hetzelfde onderwerp
bendelendej loopen .b-Jide werken zeer uiteen.
Dit zal niemand verwonderen als men weet
dat H. Martin eu H, Taine de schrijvers zijn.
De eerste, de zoo gunstig bekende
ge^chiedchrijver, wiens geschiedenis van Frank rijk tot
1789 in 17 .deelen door de académie fi-angaise
met 'den grand prix Gobeit \verd "bekroond,
geefb thans als vervolg op dat werk- de ge
schiedenis van Frankrijk van 1789 tot op on
zen tijd, van welken arbeid in 1878 twee
declen zijn verschenen. H. Taine schrijft als ver
volg op zijn boek rAncien Régime" thans de
geschiedenis der groote revolutie, waarvan het
eerste deel het licht heeft gezien. Beide schrij
vers schetsen in -bet eerste deel van. hun werk
de geschiedenis der eerste jaren der revolutie.
Maar hoe verschillend! Zooals men dat van
hem -verwachten kon, beschrijft Martin de ge
schiedenis dier -woelige dagen, zooals aij zich
langzamerhand ontwikkelde. Taine daarente
gen geeft niet zoozeer geschie lenis, als wel
kritiek. Iemand, die met de feiten onbekend
is, zal uit zijn boek de geschiedenis der om
wenteling niet leeiren kennen en wat meer
te betreuren is een -minstens genomen zeer
eenzijdige voorslelÜug der zaken verkrijgen.
De schrijver toch is geen vriend der revolutie.
Voor hem is zij slechts de anarchie en het in
toepassing brengen van de wijsbegeerte van
Piousseau. Reeds daardoor is zij geoordeeld;
de begrippen van Rou,sseau bezagen tien mensch
en de maatschappij niet zooals zij historisch
waren geworden, maar zooals -ij-volgens de
wijsgeerïge theorieën van den wijsgeer vau
Ernienonville moesten zijn. . Martin daarente
gen is vol bewondering voor de denkbeelden
van '89. Warm republikein verwacht hij slechts
heil voor Frankrijk van de toepassing dier
beginselen. Qaand on s'écarte des Principes
de '89, c'est la nm't'." Quand on yrevient, c'est
ie-jour.- Lea ai.sus.-e-r, les développer et les com
pleter, en rous ludant des .exeniples de
I'-Amórique et en nous inspirant-du fond mème da
génie de la France, c'estlal'oeuvre, a laqaelle
sont appellées les généra'ions rsOTivcIles.11 -
De verschillende v/ijxe, waarop de schrijvers
de .,feites be0jOi;d@elen; blijft imtuurlijk niet
zonder . mvloqd og^ de" voorstelling der feiten
zelve. Martin blijft .^^rbij ech'ter'altijd geschied
schrijver, -op. -welkeünaam 'Taine niet wel aan
spraak kan makea/ "Welke methode \s.n ge
schiedschrijven men. als de ware moge be
schouwen, zeker niet die van T., welke eigen
lijk niet anders is dan het. bijbrengen van
feiten tot staving van zijn ongunstig ooi-deel
over de revolutie. Tot .kenschetsing vaa. bei
der arbeid is reeds merkwaardig de wijze,
waarop zij hun studie beginnen, bij M, wordt
de geschiedenis der;revolutie geopend met de
cahiers der drie standen ; bij T. met een schets
van de wanorde en de gruwelen van de eerste
dagen der revolutie.- Waar zij die wanordelijk
heden beschrijven, gaan beide schrijvers weder
geheel verschillend te werk. Bij T..niets dan
afkeuring; laj M. bepleiten van verzachtende
omstandigheden. Bij verbloemt de-zaken niet;
integendeel ook hij keurt ze af, maar tracht
na te gaan, wat daartoe aanleiding kon heb
ben gegeven. Een-enkel voorbeeld moge dit
doen zien. Onder de eerste slachtoffers der
revolutie behoorden Foulon en zijn schoonzoon
Berthier, die op den 22sten Juli 1789 werden
vermoord. T. den woord op Foulon
mededeelende, verhaalt daarbij, om de daad nog af
schuwelijker te maken, dat deze den. vovigea
winter 60,000 francs had uitgegeven om den
armen werk te verschaffen. Hij vermeldt echter
niet wat Martin bericht -?dat Foulon
reeds 30 jaren bij het volk was gehaat; dat
dit volk na de door de innemihg der Bnstille
verijdelde poging der contra-revolutiommiren
om Parijs .'te bemachtigen, van verlangen
brandde om déaanleggers dier poging te ver
volgen; dat het, in het bewustzijn van bij de
oude rechtbanken, die .nog geheel in handen
van de vijanden der revolutie waren, toch geen
recht te kunnen verkrijgen, besloot zich zelf
recht te verschaffen; van daar dat-het de hand
sloeg aan twee mannen, iu wie men een paar
hoofdaanleggsrs der tegen de revolutie gerichte
beweging meende te zien. De. daad blijft steeds
een laaghartige moord; toch zal ons oordeel
bij een juiste voorstelling der feiten, geheel
anders luiden dan na het lezen van de voor
stelling die T. er vaa geeft. Wat die samen
zweringen tegen de revolutie betreft, volgens
T. bestonden zij voor een'groot deel slechts
in het brein van opgewonden journalisten en
waren de lezingen, die daarvan onder het volk
werden verspreid, zeer overdreven. Van de
groote toebereidselen door de vijanden der
revolutie gemaakt oni Parijs te bemachtigen en
het cóneentreeren met dat doel van troepen'om
Parijs in Juni en Juli '89, van het complot
van Favras, Nov.'89, van de wanordelijkheden
door de partij der contra-revolutie in het le
ven geroepen, van de onhandige wijze, waarop
de koningin en hare omgeving de'woede des
volks nieuw voedsel gaven, vindfc.men bij T,
niets. Dat de conspü-jtties dm Parijs brood te
onthouden, geen hersenschimmen waren, maar
in werkelijkheid bestonden, vermeld T. niet.
En toch moét men al die zaken weten, wil
men de daden van' het zoo lang onderdrukte '
en gebrek lijdende volk billijk beoordeelen. '?
T, gebruikt slechts donkere kleuren, en waai
er bij vele-beklagenswaardige 'gebeurtenissen,
daden van echt patriotisme werden begaan,
zwijgt bij.
Zoowel bij Martin al bij Taine wordt een
groote plaatsruimte ingenomen door de
constititante. M. is vol bewondering voor (a pre
mière en date entre les assemblees, quiseeout
suceédéen France durant qnalre-vingis ans c!e
révoluiions; elie rest e malgréles faut es doses
derniers jours, la plus grande de tou'es dans
la mémoire des hommes." Hij staat dan ook
uitvoerig stil bij haren arbeid. Met voorliefde
verwijlt hij bij de zitting van den nacht van
4 Aug. '89, cette rmit a jamais glorieuse,"
toen het Ancien Régime ineen zakte, toen de
vertegenwoordigers van den adel gelve aan
drongen, op gelijkheid van belasting voor al
len, afschaffing van heerendiensien en andere
feodale rechten. De Droits de l'homme, dooi
de vergadering geproclameerd, zijn volgens
M. de vorm gegeven aan de beginselen van
'89, hoe dikwijls ook geschonden, tekens ko
men zij weder te voorschijn; zij staan boven
elke constitutie en boven alle vormen. De dooi
de constituante ontworpen constitutie en rech
terlijke organisatie, het eaeculariseeren der
geestelijke goederen. GII de organisatie der gees
telijkheid worden door M. uitvoerig bespro
ken, terwijl hij aantoont hoeveel goeds daar
door is tot stand gebracht.
Waar T. de daden der consti! uaute bes-preekt,
is het slechts om haar zondenregister op te
maken, f Jij geeft .eerst eenige opmerkingen]
over de noodzakelijke veroi>chten voor eene
dergelijke vergadering, om te zien ia hoeverre
de vergadrring van '89 daaraan voldeed. Met
gioote eenzijdigheid worden dan hare fouten
opgeteld. Dezelfde vergadering, die Martin
bewondert, was volgens Taite allertreurigst
samengesteld; slechts enkele leden waren man
nen van talent,; de groote meerderheid was
voor hare taak ongeschikt en liet zich leiden
door een dogmatisme, dat «een reketiing hield
met de werkelijkheid, terwijl de minderheid
door onhandige maatregelen de meerderheid
steeds meer van 2ich vervreemdde. Een gof.de
leiding ontbrak; zoowel in do vergadering als
daar buiten heei'schte wanorde; dikwijls gaf
de vergadering zich over aan de indrukken
van het oogcnblik en nam dan besluiten,
waar1 aan zij anders niet zou hebben gedacht. Als
voorbeeld daarvan wordt de zitting van den
nacht van 4 Aug. :89 aangehaald, die nacht
door M. a jamais glorieus genoemd. De be
sluiten der vergadering kunnen Taine's goed
keuring niet wegdragen, zij proclameerde de
; Droits de l'homme en bracht die in toepassing.
: Maar die Droits, even als het Conti act Social
| van Ilousseau, hebben niet tot object de
inaat\ schappij, zooals die historisch geworden was,
. maar des hommes abstraifcs, quïne sont
d'aucun siècle et d'aucun pays, pures entités
closes sous la baguette métaphysique." Op de
, maatschappij van 1789 toegepast is die
wijs' geeiïge definitie si banale et si vague" nie's
qu'une .etiquette puërile- et ne nous apprend
'rien." Dat velen der feodale rechten werden
'? afgeschaft, kon er nog bij door, maai1 de
ge' lijkheid van allen fcofc wet te verheffen eri
daarI door de aristocratie te willen afschaffen, was
l eene politieke dwaasheid. De aristocratie is,
volgens T., als regeermgskracht in een goed
geordenden staat onmisbaar. Haar tot werke
loosheid te veroordeelen, zou hetzelfde zijn als
^ een krachtigen stam van een boom onvrucht
baar maken.
Daarenboven handelde men onbillijk dooi
den adel plotseling van al zijn rechten te
berooven en aan zijn leden zelfs hunne namen,
wapens en livreien te ontnemen. Niet minder
onrechtvaardig werd, naar T.'s gevoelen, de
geestelijkheid behandeld. Al was hervorming
noodzakelijk, dat gaf nog geen recht de geeste
lijkheid van al liare goederen te berooven cii
'de kloosters op te hefivn, inrichtingen, voor
welke T. warme sympathie gevoelt. Gaat men
;den opbouwende» ai beid der Constituante na,
dan kan het oordcel niet veel gunstiger lui
den. Ook die arbeid gaat gebukt onder de
macht der wijsgeerige begrippen, waardoor de
vergadering zich liet leiden, en die nu een
maal altijd volgens T. niet in staat zijn
in de werkelijkheid iets goeds tot stand te
brengen. De macht des konings werd tot nul
gereduceerd, il n'est qu'un intermediaire
impiüssant", een eere-president eener republiek;
een juiste verhouding tusschen de verschil Lm de
regeeringsmachten ontbrak, vooral ook dooi
de bepaling, dat de ministers niet uit de leden
der vergadering mochten gekozen worden. De
geheele staat^regding werd veel J.e veel
beheerscht door zucht naar decentralisatie. Ten
gevolge daarvan werd nagenoeg iedere ge
meente sonvereïn; voortaan bestonden. er in
Frankrijk 40,000 eouvereine lichamen. Gaat
men den arbeid na, die op de schouders der
gemeentebesturen werd gelegd, dan komt men
tot de conclusie, dat alleen groote bekwaam
heid in staat kon stellen, die taak te volbren
gen. Voor het grootste deel bestonden echter
die gemeentebesturen uit volkomen onbevoeg
den, en waar dit niet het geval was, waren de
autoriteiten bourgeois pliilosophes", en misten
reeds daardoor de bevoegdheid tot besturen.
Door het volk gekozen, liepen zij geheel aan
den leiband .der teugellooKe menigte, die hen
beheerschte.
"VVie zal ontkennen, dat er veel waars is in
de beschouwingen van Taine? Het aan de
Constituante gewijde gedeelte van des schrij
vers boek is al geeft het ook niet de ge
schiedenis dier vergadering zeker wel het
meest boeiende. Tal van scherpzinnige opmer
kingen treft men er n aan. Dat neemt echter
niet weg dat de geheele kritiek mank gaat
door hare groote eenzijdigheid. Daarmede
wordt niet bedoeld, dat T. verkeerd handelde
door de gebreken dei1 revolutie in het lichtte
stellen integendeel, dat kan zijn goede zijde
hebben maar dat hij geen oog heeft voor
hetgeen er goeds en groots wa? in die omwen
teling. Van'Vaardeering is geen sprake, Op
blz. 277 wordt in een paar regels erkend, dat
er eenïge goede kiemen sluimerde in hetgeen
door de Constituante werd tot stand gebracht.
Maar, om als aan die erkentenis toch niet te
veel gewicht te doen-hechten, volgt dan in het
laatste gedeelte van het boek, onder den. titel:
la Conslitution appliquée", weder eene schil
dering van de meest vreemdsoortige gruwelen,
Hoe schoon ook gescluv.ven, fs die schildering
toch uiterst vermoeiend. In de laatste 200 blad
zijden leobt men van niets anders dan van
wa'ndaden te A., te 13., te C. enz., nu eens
tegen den adel, een andermaal tegen de innerg
der belastingen, dan weder tegen de geeste
lijkheid. En toch waren er van de 3 eerste
jaren der revolutie ook nog wel andere ge-r
beurtenissen. te vermelden geweest. Op volle
digheid kan T.'s werk dan ookgeen aanspraak
maken. Voor een te vurig aanbidder der revo
lutie kan zijn boek als ontnuchteringsmiddel
goede diensten bewijzen. Zij echter die eea;
onpartijdige voorstelling der feite*!,"of oen
billijke "beoordeeling verlangen, zullen door T.
niet bevrejigd worden. Voor hen is Martin
meer de aangewezen man. Deze is wel niet
onbevooroordeeld welk thans levend
Franschman, die over de revolutie schrijft,
iardit wel? maar zijn persoonlijke meenlrig
cloftt geen afbreuk aan de voorstelling
.de»feiten.
W. P. C. K. ,
De darde aflevering van Eigen Haard,
be--vat: tets over Sprookjes" van M, W. -Ma-1
clainêPont; 't Vervoig en slot van Buya
Dallot's Waarsehijnlijklieid der weersvoorspel
lingen" ; Smeerenburg" door mr. S. Mulder
Fz., met plaat; Prins Hendrik te
Echternach"tloor P. H. Witkamp: Het Bruidskleed^ gra-.
vure van Chantal, vaa Jamin, met bijschrift;.
Portret van Van Zeggelen" m'et biografie door
A. I*ing; Gekleurde Figuren" door H.
Hollidc-e; de portretten van Habieb Abdoel
Rachman en de Sjahbacder en Radja van Grigen"
met bijschrift; De Waterpoort te Sneek'V
gravure naar de schilderij van Klinkenbergy
met beschrijving van dr. Lieftinck; Onze
dranken" door prof. Iluizinga ; 't. Is maar een
wissewasje" door Marie van Buuren; Bosch- :
gezift van Ruysdael", met figuren van
Eer-chem, met bijschrift; het Binnengasthuis te
Amsterdam", met bijschrift van Martin Kalff.
Aflevering 4 van De Aarde en
liaar-volden,-uitgave van U. D. Tjeeiik Willink te Haarlem,1
geeft: Vier maanden in Rusland," en De"
Fransche expeditie naar Tong-King 1873. .Met
vele keurige gravuren zijn deae opstellen
geïllustreerd.
Het eerste deel vanhet bij Hallberger,
inStutigai-t. verschijnende praehtwerk Argyptlien",
van prof. Ebers, zal weldra in tweeden druk
worden uitgegeven. Een engelsche en een
ppaatiiche uitgave zijn .tevens in bewerking,
terwijl vau de ilaliaansche reeds verscheidene
afleveringen het licht hebben gezien.
Nieuwe Uitgaven:
, Ti-omllart Hanssen.
OnzelevendestrydkrachU-n. Beschouwingen naar aanleiding der
jo'ngsfe brochure van den Majoor Geraerds
Thesiiigh. ? '
Dr. K. Martin. Die Terürscliiditsn auf
Java. Nach den Entdeckungen von Fr.
Junghuhn. Paleontologische!- T heil.
J. Spencer Northcote. Grafschriften der
Catacomben -van Rome. Vertaald en voorzien'
niet eene inleiding over de geschiedenis en den..
toestand der Catacomben, door D. G. A..;
Hulseb os.
Uit de levensbeschouwing der Hudemen,
Verspreide opstellen door Dr. L. H. Slotemaker.
R. R. LH. Beginselen van de leer der De
terminanten, met voorbeelden en toepassingen.
Mr. W. Modderman. 'Friedrïch arl von
Savigny. Toespraak ter herdenking van den hon
derdsten jaardag zijner geboorte, gehouden den
2lsten Februari 1879.
Dr. Ferdinand Stamffl. Waar ^voon ik?
Waar leef'ik? Een volksboek. Naar het
Hoogduhscb. door G. Cool Pz.
Ittevae &es tfetrac S&ii&es.
La priiicesse Dora d'Itiria. Ie surnaturel dans Ie.
monde géai. Al/red Maurij (de l'Iust.) Le clcrg
sous l'aueieisne monarchie. Miert Duniy. La stat
stique de l'cnseigiiemeiït supérieur. Vantier. La
marraine. C. de Varigny. La doctrine Monroe et Ie
Canada. Yidalin. I.cs grands travaux manti mes. ?_
G. Yalbert. Le prince de JBisroarck et Ie docteur Kies.
SfoffSt jS.mer3ca.il Meviesv.
Senator Blaine, onglit tïie negro to be disfrancïiisetl;
engiit hèto liave been enfwnchised ? Prof, Oeo. F,
Fiseher. D. D. 'ïhe ptiilosophy of Jonathan Edwards.
General Nelson Miles. Tiie Jndiaii problem. Joh»
Ilassard. Cryptography in politics. £>. Skevifak.
liussian uovelists of the Day.
Het fraaac hètooneel. Realisme versus idealisme.
Emile Zola e» Victor Hugo. De veitiezïngen voor
de fransche atüdemie. Ds manie van Laboukye,
Een hoofdtrek van liet fransche karaltter. De aan
trekkelijkheid van Parijs. De tentoonstellingsge
bouwen.
Parijs, 4 April 1879.
Wat gij n uw voorlaat:ts nummer over
tooneeltoezïcht schreef t, heeft zeer mijne op
merkzaamheid getrokken. Hoe kan dit ook
anders voor een lezer die te Parijs woont.
Hier is liet toch, dat de iooneelkim&t hare
grootste ontwikkeling heeft bereikt, n daarom
is Parijs tegelijkertijd de pleegmoeder van de
comêcüe francais," die hoogste volmaking van
het theater, en helaas evenzeer van cï'e
revue" en .jCafé-cliantant"-manie, in welke,
volgens velen, wier gevoelen ik tiouwens vol
komen deel, de kunst tot den laagsten trap is
gezonken of eigenlijk ophoudt, kunst te zijn.
Het ware intusschen overdreven, den groei
van die paddestoelen der tooneelkunstaanden
franschen geest nitslrafcend tóe te schrijven.
Immers het buitenland heeft het alhier clo'r