De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1879 27 april pagina 1

27 april 1879 – pagina 1

Dit is een ingescande tekst.

Verschijnt, iedereu Zondagochtend. :'ELLERMAN, HARMS & c°. Kantoor: iokin 2. Abonnement per 3/m. . -. . 60 Cis. fr. .p. p. 75 Cts. Afzonderlijke Nummers. . .'..... 5 » Advertentiëii per regel . . . .15 > In het volgend Nummer zal als Feuilleton Verschijnen: .,2V»en X^ene&e dood Oorspronkelijke Novelle door INHOUD. , Een. waardige ontvangst, Feuilleton. Staatkundig overzicht. Gemeentezaken. .KUNST. Horatius, fragment, door J, L. Wertheim. LETTERKUNDE. Priesters' zonder roeping, door Dr, Jan ten Brink. De Tuin man van de Nederlandsche ,Bank, door J. R. de Kruijff. Statistische en industrieel© mededeelingSn. Allerlei. Handelsoverzicht der week. Overzicht van de Effectenmarkt. Schepen ia lading.,.?Veilingen. Onbestelbare brieven. Burgerlijke stand. ~- Publieke Vermakelijkheden. Te huur zijnde -woningen. Advertentie'n. Een waardige ontvangst. De hoofdstad heeft feestgevierd. Z, M. ?de koning bracht zijn gewoon voorjaarsbezoek en hield als onlangs.gehuwd vorst zijn intocht met de nieuwe koningin.. . j De Lentezon brak door de wolken, de. gouden< uniformen schitterden en tusschen de glinsterende bajonetten reed de bejaarde vorst gezeten naast zijn schoone ega, nu en dan het grijze hoofd ontblootendèen zijn volk toewuifende, dat de oranjekl^u* op de borst en de liefde tot Oranje in het hai-t draagt.' , Het schouwspel was indrukwekkend en stemde meer tot ernst dan tot luidruch tigheid. . Het enthousiasme was niet groot, heeft men gezegd. Indedaad het was groot genoeg. 57- Niemand mocht meer verlangen, '" Voor zoover..wij zien kunnen heeft Amstels burgerij zich waardig gedragen. Wanneer Nederland zijn koning aan-< sehouwt, denkt het niet, aan het oogenblik van heden alleen, maar aan drie eeuwen van 'sJands historie. Oranje ver tegenwoordigt ' het grootsch verleden der natie, en daarom kan geen vorst in Europa rekenen op luider toejuichingen bij e,en feestelijk verschijnen dan Willem de derde, ISeerlands koning. .' Waren de hoera's ditmaal minder luid, bleven zij grootendeels achterwege, dan was-het omdat de weemoed zich onder de feestvreugde had gemengd. Emma, de ieucdiffe-schooue, deed' van zelf aan haar '.t* O O ' * d.enken, die eenmaal de plaats naast Wil lem de derde zoo lang met zeldzame eere had ingenomen. Daar zijn kronen, ook -van koninginnen, die nog lang na hun verdwij nen van zich doen spreken, aan zich doen denken. Voor het oog van menigeen, wij mogen er niet aan twijfelen, verscheen bij een blik op het vorstelijk rijtuig de geest van Sofia, niet als die 'van Banquo voor Macbeth, maar als het schitterend beeld van beminuel^ke waardigheid en dacht men aan de vrouw, dié" beroemd door heel Europa, door het recht van.geboorte en zegepraal, een zegepraal slechts weggelegd voor dengtfen-en talenten, -in het oade Huis van L Oranje zich een eereplaats had veroverd. En'dan prins Hendrik was niet meer. De brave, de eenvorfdige, de vriendelijke prins, volgde niet me^f zijn gade. KÜln men Willem den derde zien en zijn broeder vergeten? Mocht er een gejuich opgaan, waai de dood iets van zijn sombere schaduw over het goud en het satijn uitspreidde,.... de blijdschap kon niet jubelen, zij had een droeven ondergrond. / : Zou Willem de derde het anders hebben ' s gewenscht? Kp"n Emma een hartstochte lijker 'welkomstgroet verwacht hebben? "W~y gelooveu het niet. Een goede koning en eene goede ko ningin houden van een goed en eerlijk volk,- ?-,< Goed en eerlijk is het nederlandsche volk. Het huichelt niet. Meer dan den vorm acht het het wezen. Het vertoont zich gelijk het is. En wat het bovenal is? Trouw! Trouw niet slechts den levenden, maar trouw ook aan zijn. DOODES. Koning Willem de derde weet dat, .e» koningin. Emma zal het met ware tevre denheid ervaren1 hebben. Voor zulk een volk iets te zijn, is der hoogste eerzucht een waardig doel. Emma heeft gezien wat men op Neerlands troon 'gezeten zich kan verwerven. Als gade van den cpnstitutioneeleu vorst is zij verzekerd van de hulde, waarop de hooge plaats die haar is aangeboden recht geeft, maar als koningin die heerscht door deugden en talenten is iets veel schooners voor haar weggelegd. Op den duur kan zij overwinningen behalen die de edelste en vruchtbaarste zijn. voor ieder die er zich voor inspant. Deze zwijgende begroeting door het nederlandsche volk bewast dat hier een liefde te veroveren is, die zelfs geen af scheid neemt bij 't graf. Het was stiller dan gewoonlijk bij een koninklijken intocht. De Tersieringen waren niet algemeen. De illuminatie schitterde niet. Waarom verzwegen wat iedereen .weet, het heeft .buitengewoon veel moeite ge kost het zoo ver te brengen dat. men be hoorlijk feest kon vieren. Was dan toch misschien \de liefde tot het Huis van Oranje verzwakt? Neen, en. nogmaals neen. Nog altijd zijn Nederland en Neerlands hoofdstad n met Oranje. Daar bestaat, wat men ook zeggen moge, geen. zweem van verlangen naai de republiek. Niemand zou het einde begeeren van onze roemrijke monarchie. Als het er op aankomt, is er voor ons allen slechts n leus waaronder, wij ons vereenigen, en die leus klinkt volenkracbtig als immer: sLeve de Koning!" Thans werd zij meer gefluisterd'dan uit. volle borst aangeheven. Wij zeiden het reeds: dat was het ge volg van het feit, dat de twee beminden overledenen, waaraan do intocht deed den ken, nog te veel in de gedachten van hetdankbaar en trouw volk leelden. Doch.er .bestond.nog een reden. Daar verscheen op het balcon voor 't pa leis Willem de derde naast Koningin Emma. Prins Hendrik was niet meer..... Prins Frederik.... de Prins eu Prinses Vou Wied.... de troonopvolger, de Prins van Oranje..,. Prins Alexander.-i.. waar waren zij? Neen, wij vragen dat niet. Maar dit verklaren wij zonder vrees voor tegenspraak: Wanneer een jaar later H.H. M.M. aan de hoofdstad hun gewoon bezoek brengen, en zij vertocurexi zicJi voor verzamelde menigte op den Dam, in gezelschap van Vkoning ooMi n 'skonings zonen, da^ er een- kreet van verrukking uit het hart des volks zal opgaan,,-, luider eu langduriger dan eenig hoezee, waarmee ooit een zoon van 't beroemde Oranjegeslacht werd begroet. Dan zal de geest drift geen maat kennen, het sparregroen zal in een oogwenk "om de muren geslinr gerd worden en Y en Amstel zullen zich baden in een lichtzee, zood.at hun water vlakte in goud- en zilverglans de. opge wonden, vroolgkheid weerspiegelt. Want, terwijl elders de moordenaars rondsluipen en het, Gezag den dolksteek moet vreezen, schaart Nederland in deze eeuw van despotisme, anarchie en annexatie zich vaster dan ooit om den troon van raije heen, die troon, die van ouds her is geweest, en zoo wij hopen, nog eeuwen ] ang big ven zal: de grondslag onzer vrijheid. Aller oogen zijn gedurende de laatste dagen op Rusland gevestigd. Nu de óostersche kwestie van de baan geraakt, dat wil zeggen, EU men moede geworden is aan haar te denken en de Czaar begrijpt, dat het oogenblik om een. schrede verder te gaan niet gekomen is, trekt de inwendige toestand van het groote, half 'op europeesche half op aziatische wijs be stuurd Rijk de aandacht. . Solowieff heeft niet het geluk gehad aan-het. vergif, dat hij innam, te sterven, en hetvreese-lijke geheim," dénamen zijner medeplichtigen, kan hem nog afgeperst worden. Hij zal een streng verhoor 'ondergaan, vóór hij zijn mis daad met hefc leven boet. Doch of hij zwijge of spreke, al kwam door zijne aanwijzing de justitie een geheele bende van politieke mis dadigers op het spoor, de rust van den Staat zou daarmee niet gewaarborgd zijn. De onte vredenen -vormen een leger, gereeruteerd uit alle standen der maatschappij. Al wat ontwik keld is smacht naar betere 'wetten, die de vrijheid brengen en den vooruitgang der natie mogelijk maken. ? Toch heeft de Czaar, op raad zijner trawan ten, een maatregel genomen, die te vreezen was, en de noodlottigste gavolgen na zich . zal slepen. Gelijk in Buitschland, zoekt men ook in Rusland het middel- ter genezing in datgene,' wat de oorzaak der kwaal mag ge noemd worden. . De macht der ambtenaarswereld wordt ver sterkt in stede van geregeld. De gouverneursgpneraal, die over de in staat van beleg ver klaarde districten werden aangesteld, gelijk generaal Grourkhp te Petersburg, ontvangen een volmacht zonder wederga. Zonder onderzoek mogen zij verbannen, ge vangen zetten, aan den krijgsraad ter veroor deeling overleveren, -wienzij willen. Dagbladen en tijdschriften, die den generaal niet behagen, mag hij .opheffen, de gouverneur is dé-wet., Macht en '. geweld zullen van dit oogenblïk af heersenen, gelijk nimmer 'te voren. Aan alles kan men bemerken dat de schrik algemeen is. - , ; De Czaar, thans reeds niet zijn-gevolg naaLivadia vertrokken, reed, vergezeld van ko-. zakken, door.de stad en zijn vertrek naar 't zuiden zal ongetwijfeld' een óngunstigeh in druk maken. Onder zulk een pressie zal al wat oppositie heet,, zich ten krachtigste en snelste ontwik kelen, .z'oodat de russische Staat in den eer sten, tijd ten prooi zal zijn aanwoelïngen, waar van de gevolgen niet te berekenen zijn. _ Engeland verheugt zicli over de goede be richten die uit Kaapstad komen. Pearson te Ekowe is ontzet n de Kaffers leden een ge voelige nederlaag. Ook "Wood ontstal hun een aanzienlijk getal ossen en 'schapen. Nog meer vreugde zouden deze tijdingen veroorza ken, wanneer zij niet vergezeld gingen van de mededeeling, dat de transvaalsche boeren thans meer aan hun onafhankelijkheid gaan denken, dan toen zij haar nog bezaten, en men vreezen moest, dat Bartle Frère te Pretoria ingesloten kan worden. Uit Afghanistan en Birmali kwamen geen tijdingen van belang. Met Jakob Khan -wordt nog altijd onderhandeld. De engelsehe troe pen werden een .weinig, vooruifcgc&choven um Jakob het nemen van een besluit gemakkelij ker te maken, Wilson, die-door den Khedive werd ontsla gen, zal nu weldra in Engeland teruglceeren. Een poging om hem op zijn post te handhav.en schijnt niet gedaan tézijn. Hieimt blijkt duidelijk, dat nieuwe.verwikkelingen worden afgewacht om dan krasser op te treden, Een . stem ten voordeele der beschermende rechten, heeft zelfs in het engelsche parlement weerklonken. Ritchie ptelde voor, PU de premien op den uitvoer van suiker in andere landen die - industrie in Engeland'benadeelden, een commissie te benoemen, in 't bijzonder met het doel om .de kwestie .te .beslissen of het vast stellen van invoerrechten ,de engeKche nijver heid kan baten. - ; , Dat de liberale le.den, als Lowe en Forster, met kracht tegen zulk een voorstel optraden, is te begrijpen. Het vrijhati delstelsel, waarmee Engeland de wereld gezegend heeft, is zijn roem. Ofschoon'Bourke, de minihter, nadiukkelijk verklaarde, dat .het benoemen van zulk een commissie volstrekt niet bewees, dat het ministerie a'an het heffen van invoerrechten dacht, gelijk Ritchie bedoelde, men -wilde zijn stem daartoe niet geven, tenzij onder voor waarde, dat er van een onderzoek in hoever de invoerrechten wenschelijk zijn, geen sprake mocht wezen. In een -weinig bezochte veigadering zegevierde echter de heer Ritchie, met 70 tegen 46 stemmen, werd zijn voorstel aan genomen. Natuurlijk zal buiten Engeland, vooral in Dtiitechland, deze beslissing indruk maken. In Düitschland verzetten de zeesteden zich met kracht tegen het,beschermend stelsel, zoo als Bismack dat heeft voorgedragen. De theoreti*1-' spreken, er e°s anJQ*'°tp?l. Frankrijk houdt zich bezig met den heer Blanqui, den grijzen samenzweerder, die, of schoon in" de gevangenis gezeten, door de bur gers van-Bordeaux een geschikt volksveitegenwó'órdïgèr wor.dt geacht.. De oostenrijksche;, keizer vierde op gebrul-kelijke wijs. zijn zilveren huwelijksfeest. De overeenkomst tusschen. de. Pol te en Oostenrijk is tot stand gekomep. De sultan blijft £>ouverein en Oostenrijk fe&z'et eenige deelenvanhet district Novibazar. Een telegram meldt dat Serviëen Montenegro .weer intiigeeren, om de.nïtvoering. vari dit tractaat te bemoeilijken. Garribaldi's program, 'wrordt m Italiëbespro ken. Tot een agitatie ten gunste van alge meen stemrecht achten de italiaansche demo craten den tijd gekomen. Ook het Italia irredenta" wordt weer vernomen. In Spanje wonnen de officieele kandidaten het bij de verkiezingen. Portugal denkt aan het invoeren van het burgerlijk" huwelijk. De oorlog tusschen Peru en Chili wordt met kracht gevoerd. De verscheping van guano is .voor den eersten ±ijd onmogelijk gemaakt, daar de aanlegplaatsen werden verwoest en Chili de havens blokkeert. Bij de verkiezing van een lid der Tweede Kamer voor bet Kiesdistrict Dordrecht, waren Ai1 EENE VERTELLING DOOK Fr. (Slot). Diep bewogen ging -Hendrik heen. Hij be greep het lijden van zijn vriend volkomen, en tocli had hij hem die bittere pijn niet kunnen besparen. Slechts n redmiddel bleef hem :pver de vlucht. De zorg voor zijn veiligheid, en allerlei nieuwe indrukken zouden hem af leiding geven. Was bij eenmaal vrij, dan stond de wereld -weer voor hem open, en zijn liefde voor Marie zou toch. hopeloos gebleven zijn. Wel vreesde Hendrik dat zijn oom in onge legenheid zou 'komen door Richters vlucht, maar toch bleef hij bij zijn besluit. Hij bezat middelen genoeg om hem schadeloos te stellen; ja al werd de kommandant van zijn post ont zet, dan kon hij hem op zijn landgoed een even nuttig en aangenaam leven bezorgen. Wat het vlnchtplan betreft, daarover kon hij.liet met zien z'elven nog niet eens worden. Hij wensehte Arthur zoo spoedig moge-lijk te bevrijden, omdat hij wist hoeveel de arme man moest lijden, maar zag heel goed in dat hij hem niet alleen de middelen tot" de vlucht aan de hand kon doen. Marie werd in liet geheim genomen. Eerst oeefde zij terug, voor de groote verantwoor delijkheid en zij durfde ook haar vader niet bedriegen. Het geldt een menschenleven, Marie, be denk dat," sprak Hendrik. Richter is red deloos verloren als bij nog vijf jaren in de gevangenis moet doorbrengen. Dat is een langzame moord. Zijn rijke geest zal verstom pen al komt zijn lichaam de eindelooze kwel ling misschien te boven. En krijgt hij eenmaal de vrijheid terug, dan is hij dezelfde niet meer dan is hij geestelijk dood. Dat weet ik zeker want ik ken hem." Marie zei dat Richter zijn straf toch nog al kalm scheen te dragen; dat hij er in den laatsten tijd niet meer zoo diep ongeluk kig uitzag. En weet gij niet waarom hij zijn gevan genschap zoo geduldig- verdraagt?" riep Hen drik. Hier in .de citadel is een nieuwe ster voor hem opgegaan; zijn hart heeft gesproken, en hij heeft zijn leed verkropt, in de zoete hoop dat het leven eenmaal meer licht voor hem zou worden. Aan die gedachte heeft hy zich vastgeklemd; hij meende dat hij begrepen werd en voelde zich daardoor minder ramp zalig." Marie zag hem aan met vragenden blik. Zij begreep hem niet. En wie was die ster, denkt ge ? G-ij, Marie, gij! Zijn liefde voor u heeft hem kracht ge geven om te blijven leven " Marie's wangen bloosden. Heeft hij u dat bekend?" vroeg zij. Neen hij bewaart-zijn geheim, maar ik heb in zijn hart gelezen. Ik weet dat hij u liefheeft. In den beginne wees hij mijn aan bod, om hem bij de vlucht behulpzaam te zijn, .bepaald van de hand, alleen omdat hij niet van u gescheiden wilde worden. Hij beminde u meer dan de vrijheid. Toen vertelde ik.hem dat gij de~ mijne zijt en ik zag hoe hij ont stelde, hoe vreeselijk die mededeelinghemtrof. En geen wonder r arme Arthur! Ik had hem op eens alle hoop ontnomen en nu begon hij zich angstig vast te klemmen aan liet denkbeeld van vrijheid. .Gretig nam bij mijn aanbod aan, en -ziet ge, Marie, als wij hem niet spoedig helpen, dan vrees ik dat hij krankzinnig woi'dt! Wij moeten hem red den!" Vader zal zoo boos zijn, als hij 't merkt," zei Marie. Ja, dat zal hij zeker," gaf Hendrik ten ant woord. Maar wij kennen zijn goedhart immers? En in stilte zal hij den ongelukkige de vrij heid gunnen. Wij zullen den eersten storm natuurlijk moeten verdragen ? laat dat maar aan mij over. Ik ken uw vader beter dan hij zich zelven kent. Help mij, liefste, wij doen een goed werk, en als wij eenmaal samen gelukkig zijn, dan zal 't ons een heerlijke .gedachte wezen, dat wij iets gedaan hebben voor-een mensen, die n enkel oogenblik'van drift zóó zwaar moest boeten. Marie eindigde met hem gelijk te gevsn, en samen bedachten zij het plan, waardoor zij Richter de vrijheid terug wilden geven. Veertien dagen waren ongeveer verstreken. In De Kroonprins" zou een bal plaats heb ben, waaraan alle deftige burgers deel namen De kommandant hield'wel niet van die soort van dingen, en beweerde .dat iemand, die be hoefte voelde aan. beweging, even goed een paar uur eserceeren kon, .als naar een ba. gaan ? maar sedert Marie's verloving was aij in zulk een goede luim, dat hij zich had aten overhalen om ook op de rondgaande ijst te teekenen. " - ? , Hendrik en Marie verbeidden- met klimmesid ongedulde het naderende, feest, want dien elfden avond hadden zij bestemd voor Arthur Richters vlucht. . . De kommandant was gewoon om bij enkele plechtige gelegenheden gebruik te maken van zijn eigen ouderwetsehe staatsiekoet^, om aan de eerzame burgers een hoog denkbeeld van zijn voornaamheid'te geven. Johan werd dan, in een even antiek livereipak gestoken, en moest al zijn kracht en handigheid te hulp roepen, om zich op het trillende achterbankje in evenwicht.téhouden Aan deze omstandigheid had Hendrik het bevrijdingsplan vastgeknoopt, en hij twijfelde geen ? oogenblik aan het -welslagen. Johan zou op den i'eestavond te huis blijven; Hendrik had het oude livereipak weten te bemachtigen; daarin uitgedost, zon Arthur op het rijtuig springen, zoodra het zich in beweging had ge zet, en de' kommandant zou zijn gevangene zelf-buiten de citadel rijden! Beter kon het niet, en de wacht aan de poort die buiten dien slechts flauw verlicht was zou het be drog zeker niet ontdekken. Eindelijk was de feestavond aangebroken. De kommandant had. eerst de gehe'ele citadel nog eens geinspekteerd, alles was in de beste orde. Hendrik had hem vergezeld en beiden waren in de vroolijkste stemming. Daarna begaf Hendrik zich naar de,hulska"mer, waar hij Marie zou aantreffen. Is alles in orde?" fluisterde sij op gejaagden toon. Haar hart klopte van angst en zij was dat zij door haar zenuwachtïgheid alles verraden, zou. Houd u .bedaard, liefste," sprak Hendrik emoedigend. Gij weet wat er van afhangt en/ alles zal goed afloopen. k heb Richter's kasemat ontsloten; hij kleedt zich en wacht achter iet schuurtje, tot wij .voorbij rijden." Maar,vader?" sprak Marie. Wees gerust, kind. Hij zal wel boos zijn morgen, maar dan is .Richt r in veiligheid. [k heb 'hem de plaats aangeduid, waar hij ee'n stel bnrgerkleêren vind-en zal, -en hij heeft zijn reisplan reeds lang gereed." Een uur later hield de staatsiekoets voor de kommandantswoning stil. Hendrik had reeds vooruit met zijn oom een glas wijn gedronken en beiden waren in de vroolijkste stemming. Lachend spoorde de oude heer vrouw en doch ter tot voortmaken aan. Eindelijk kwam Marie te voorschijn blozend en b.evend van Innerlijke vrees. Dat is de balkoorts," riep de kommandant lachend. Ge zijt zeker bang dat ge zult blij ven zitten! Dat is het! Nu," vervolgde hij, met innig welgevallen het jonge meisje bekij.kend, dat in haar baltoilet dubbel bekoorlijk was _ nllu, als de jonge heeren niet met u dansen, willen, dan zal ik eens toonen dat mijn beenen nog niet stram zijn! Ik laat een parademarsch blazen, en pas dan eens op. F' .Hij wa;s vrouw en dochter bij het instijgen behulpzaam, -wees ook Hendrik zijn plaats aan en volgde toen zelf Johan sloot het portier achter hen dicht. En nu, voorwaarts marsch!" kommandeerde de overste, 'Hendrik . riep den oppa&ser toe, dat hij terstond Het' licht moest gaan wegnemen,

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl