De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1879 11 mei pagina 4

11 mei 1879 – pagina 4

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. .-wordt-, e'n dat de gastheer op de vloerplanken .gaat liggen.; .Mijzelf evenwel .zij het vergund, het met dit recept niet eens te zijn. . , .. Volgens myne meemog bestaat er geen enkele reden: waarom men bij feestvercieringen .-zou mogen afwijken van de beginselen die bij elke- dékoratieve kunstuiting -ten grondslag .liggen. L'art est un." De kunst spreekt zich uit zoowel in .bet groote als in het kleine, -zoowel in het verhevene als iu het bevallige, "zoowel .in-l'art- monumental als in les arts , spmptuaires;' . - .Niet voor niemendal heeft men in Weenen, -.tijdens het zilveren feest van het keizerpaar, de samenst.-Hiug der feestwagens van de'n op? tocht iydelylw vercïeriwgen! angstvallig toevertrouwd, aan de uitstekendste kunstenaars , yan het-land. .- Men versta mij wél: sints de heer Th. den naam van derden in deze polemiek beeft ge mengd,'acht ik mij verplicht .te .zeggen, dat de , recente toepassing van een vercieringswijze, die " mijn volle sympathie niet wegdraagt, daarom het talent niet uitsluit^orn ook zuiver gestijleerde dekoraties te maken. Maai' zelden is een ..uitvoerend kunstenaar geheel vrij in zijne . bewegingen. Dit bleek ook op het Kenibrandtplein, waar ik de verrukking des.heeren Th. ;. over, de feest ver ei erin g niet heb mogen deelen. Ten slotte nog iets 'over de opmerking van den heer Th. dat -het volstrekt de roeping :dér dékoratieve kunst niet is, met groen en ..kleuren aan te vullen,wat (men gratis onder stelt dat), uithoofde der schraalheid eener beurs bij -den bouw niet als. beeldhouwwerk is aa-n.gebracht." Het spreekt wel van zelf dat ik deze ver cieringswijze niet heb aanbevolen, om daarmee alle-.andere uit te sluiten. Wat zou men dan moeten doen bij w l-aan, we.zigb.eid van beeldhouwwerk? Ik heb alken willen wijzen op het eenvoudige middel, .om onze vaak zeer spaarznam met beeldhouw., werk gesmukte"?hollandsche woonhuizen (de paleizen op Idteeren- en Keizersgrachten a-part te vercieren op een wijze die met alle ischen van den goeden smaak veieenigbaar is. De ledige borstweringen en dammen tusschen de vensters zijn voor feest ver cier ing de'aangewe zen plaais. Dat dientengevolge soms een ?-?sparreslinger bescheiden voor een deel van h venster hangt, zal niemand ergeren. Minder - onschuldig is evenwel bet aanbrengen van sparre slinger s die geheele verdiepingen j meerdere verdiepingen doorkruisen. Ik J)ly . er bij, dat het wenschelijk is om de construc.tielijnen van- den gevel nr het oog te houden _ Het fi/delijke eener verciering mag geen vrij?brief zijn voor wansmaak. "De dekoratie van het ^Kommandantshuis'1 ik hoop weldra: het Huis onder zeil" heb ik besproken niet.het oog op het zoozeer aan bevelingswaardige vercierings-steïseL Ik aelr mij niet geroepen er hier stuk voor stuk de détails van ie verdedigen. -Van niemand tei weield kan men "vergen,, dat hij 'c met een ander volkomen eens zij ; 't is ,al wel, wanneer men niet huivert .zijn naam te zetten onder EIGEN werk! Bovendien: je n'aime pas avoii l'air de prêcher pour ma paroisse. Maar vreemd zeker mag-het heeten, dat de Heer Th. hetzelfde motief van groen onder en boven aan den gevel afkeurt, terwijl hij zei: df huizen graag heelemaal groen ziet; da' liij waarlyk zonderling een wapenschik alleen op- een pilaster kan dulden, terwijl el ders, bij alle eerepoorten, de schilden over a waren aangebracht; dat hij weeklaagt over het hier en daar magere en timide der vercieringterwijl hem toch wel evenals mij bekend za zijn, dat het krachtige, volle -type zoo bi uitstek eigen',aan onze Nationale Kunst van ,vóór 200 jaren zoo maar niet als door een too\erslag weer het volk kan bezielen; maar daarentegen bet ietwat magere en timide j nis het voornaamste kenmerk" is van "het wei felend, zoekend kunstkarakter van onze negen tiende eeuw. Men: durft niet, zoolang men zich. egen Ttraütt niet - 7 Mei '79. n. De eigenaardige verhouding tusschen den pai rj^chen Gemeenteraad ter -eenre, en het eigen lijk Gemeentebestuur van Parijs, als vertegenwooidigd door de prefecten ter andere zijde is onlangs weder duidelijk aan het licht geko men in eene geschiedenis die zeer de attentie getrokken heeft. Er is eene groote verandering gekomen in'de stemming van den pahjschen Gemeenteraad sedert het ontslag nemen van maaischalk Blac-Mahon. De leden van den Raad; door het algemeen stemrecht gekozen behooren met weinig uitzonderingen tot de meest geavanceerde radikalen;-maar onder de laatste administratie werden zij door een zeer vastberaden prefect van de Seine in ieder opzicht in bedwang gehouden. Deze prefect, die onder Mac-Mahön zes jaren aan het bestuur geble ven was, werd door een ander vervangen en terstond deden de Raadsleden eene poging om de gienzèn van hunne bevoegdheid te overschiijden. Zij namen twee besluiten van groot gewicht; het eene 'was eeu' crediet van 100,OOC francs, die uit de'.gemeentebelastingen zouden gevonden worden ten voordeele van het comit tot ondersteuning' van de Communisten, die men weldra uit nieuw Caledóniëterugver wacht ; het andere besluit was eene sommatie, strekkende om de prefectuur van politie onder de directe controle.van den Gemeenteraad te stellen. De amnestie, zooals bekend is door het nieuw bewind tot een punt van zijn programma ge maakt, werd-voor de Kamers gebracht. Terwijl het ontwerp nog eerst in de sectiën behandeld werd, nog niét' eens n rapport er over waa ingekomen? en dus van stemmen of aannemen nog geen sprake was, behandelde de Geraeen:eraad van Parijs de amnestie reeds als een 'aif accompli en stond een crediet van 100,000 irancs toe.'t Was niet waarschijnlijk dat de geamnestieerden binnen de eerste vier maanden zouden aankomen, het geval was dus verre van urgent; het toestaan van het crediet w;1 s inderdaad eene manifestatie, men wilde pres sie uitoefenen op" de Kamers. De ministers namen de zaak ook zoo op, beraadslaagden, en de Minister van Binnenlandsche Zaken schreef een brief, zoo eenvou dig en 'zakelijk als de omstandigheden het medebrachten, aan den prefect der Seine. Het doel, van het besluit waardeerend, deelde de minister! mede dat ook de regeering reeds op maatregelen bedacht was om de terugkee renden bij te staan. Wat den vorm van het besluit echter betrof, was de Gemeenteraad buiten zijne bevoegdheid gegaan. De Gemeen teraden kunnen namelijk wel, onder controle van het Centraal bestuur, beschikken over de gemeentelijke inkomsten, maar dit alleen onder de bijzondere bepalingen welke het beheeren van het vermogen der gemeenschap, wier agen ten zij zijn, regelen. Terwijl nu de wet aan de Gemeentebesturen gezag heeft verleend om hulpbronnen te scheppen voor de ar m verzor ging, heeft zij tot het verdeelen dezer sommen een speciale organisatie aangewezen. Deze or ganisatie bestaat .uit de bureait-x de bien faisance, en (te Parij?) uit het Openbaar Armbestuur. Wanneer nu de Gemeenteraad zelfs niet rechtsstreeks de publieke gelden kan uitdeelen, kan hij a fortiori niet een comitégeheel buiten hem staande, hiermede belasten., De wet, de jurisprudentie van den Conseil d'Etat en die van het hof. van cassatie zijn hieromtrent een stemmig." Den ISden Februari werd deze brief dooi den nieuwen prefect aan de Gemeenteraad voor gelezen; eno stormachtige discussie volgdeen de brief werd aan een speciale commissie ter onderzoek in handen gesteld. Dit onderzoek kan tot niets leiden, daar het antwoord van den minister eene beslissing is. Het crediet van 100,000 francs heeft men dus uit het bud get vaia de stad Parijs moeten schrappen; anders, zou ieder burger van Parijs hebben kunnen weigeren zijne gemeentebelasting te betalen, en de hoven zouden zeker in geval van confiicten op de hand der regeering zijn. De brief van "den minister brengt ons tot het hoofdstuk Armverzorging." De wet, die deze, regelt, is van 10 Januari 1849. Deze dienst. staat onder het opperbestuur vaneen directeur, door d en Minster "van Binnenl, Zaken aange steld op voordracht van den prefect der Seine. Hij is dus ambtenaar van .de regeering. Hij heeft zoowel de hospitalen en gasthuizen te organiseeren als den onderstand aan de huiszittende armen uit te reiken. Hij is van rechts wege de voogd der vondelingen en de curator der krankzinnigen. Hij wordt bijgestaan door een raad van 20 leden, waarvan er slechts twee tot den Gemeenteraad behooren, en dïe uit drie tallen "gekozen worden. Deze raad van toezicht héft geen uitvoerende-macht,.hij. kan alleen adviezen uitbrengen in kwesties die aan zijn onderzoek worden onderworpen. Maar de doc toren, chirurgijns en apothekers, die na examens en openbare mededinging zijn benoemd, als mede zij die voor de verpleging der zieken in huis zorgen, hebben eene zeer onafhankelijke positie, zij kunnen alleen door den minister, op voordracht van de Commissie van Toezicht worden ontslagen. De ArmverKorging heeft haar eigen vermo gen, waarvan een gedeelte reeds van vóór de revolutie dateert. Zij kan legaten aanvaarden na bekomen machtiging van den Raad van State. Zij kan ook schenkingen aannemen. Het speciale budget voor dezen tak van dienst voor 1879 bedraagt eene som van 24,763,000 francs, op de rekening van de -stad Parijs. Onder de eigen middelen, die 12,723,000 francs bedragen, vinden wij het armengeld dat alle schouwburgen, publieke bals en publieke conCji'tea moeten opbrengen (2,728,000 francs), eenige percenten op de opbrengst der Banken van Leening (496,000 francs) en een vijfde van de opbrengst van den verkoop van land als eigen graven in de kerkhoven (310,000 francs.) Over die belasting op de recette klaagt voort durend de geheele toon eelwereld, en het is zeker dat menig impresario niet geruïneerd zou zijn, als hij niet geplukt was door de ar men van Parijs. Parijs bezit thans voor iedere 235 inwoners ne plaats in een hospitaal en ne in een Jiospice (gestichten voor, blinden, oudelieden, ongeneeslijken, etc.). Vele armen en zieken worden te huis ondersteund en het streven der administratie is, dit zooveel mogelijk te ver meerderen. Zij betaalt tot dit doel 4,362,000 francs 'sjaars, waarvan 3,423,000 francs direct aan do bureaux de bienfaisance van de twin tig arrondissementen worden uitbetaald. Deze bureaus zijn zeer nuttige instellingen; het is, natuurlijk aangenamer zijne aalmoezen rechtstreeks te kunnen geven, maar de gevaren en dwalingen van persoonlijke liefdadigheid zijn bekend. De rijke Parijzenaars dus, die vele aanzoeken krijgen wegens hunne positie, hun bekende edelmoedigheid en rijkdom, zenden daarom maandelijks of jaarlijks een zekere som naar de bureaux de Uenfaisance van. hun arrondissement. Eenige rijke bankiers en koop lieden zenden zelfs zeer groote sommen, en wanneer men bij hen. komt om geld, genden zij de brieven naar het bureau, dat er enquêteurs^ vertrouwde agenten tot onderzoek, pp na houdt, volgens wier rapport de kleme.sommen besteed worden uit. het gedeponeerde fonds. Ieder lief dadig persoon heeft op deze wijze eene loopende Tekening aan- het bureau 'en al het voordeel van de ondervinding der enquêtews. Deze agenten-kennen iedere straat, ieder hui--, bijna ieder huishouden uit hun district; zij bemerken spoedig het verschil tusschen ge veinsde armoede en werkelijke ellende en kun nen zeer nuttige inlichtingen geven. Enkelen geven liever rechtstreeks en onderzoeken zelf; maar de agenten der administratie zijn zeer bescheiden, -en vooral" voor personen die veel zaken omhanden hebben, halen zij veel tijd en moeite uit. Dit privébudget voor arm verzorging, museum, immers het onderscheidt zich van uit de bijna dagelijksche giften bestaande, komt een bosch .doordien liet eene kunstmatige niet voor pp de begrooting der stad Parijs, bijeenbrensing is van exemplaren van aller Het beloopt echter een zeer hoog cijfer, en het hande boomsoorten, in hare veelvuldige onder is wel der moeite waard op te merken hoe afdeelingen. Komt men in eene kweekerij, dan hier .door eene vernuftige combinatie de par- vindt men eene groote menigte, stijf gegroeticuliere liefdadigheid'al de hulpmiddelen der'peerde boome*n, meest velen van dezelfde soort openbare mag leenen. j bij elkander, en vaak, immers zoodra men Behalve de . enqnêteurs heeft deze admini- er voordeel in ziet, worden die niet alleen stratie bare geneesheeren, heelmeesters, enz.; vóór ze hun wasdom bereikt hebben, uit de In het begin -van 187G waren er 43,662 huis- \ kweek genomen en afgeleverd, maar zelfs in gezinnen; bestaande uit 113,317 individuen, in- hun wasdom kunstmatig tegengehouden. Het geschreven'op het register der bureaux de bien- doel van een arboretum is echter van wetenfa-isance. Dus n arme op-de 17 inwoners, schappelijken aard, terwijl, bij eene eenigzins Dit getal heeft echter toelichting noodig; vele doelmatige rangschikking, het scboonheidsoudelieden ontvangen slechts 50, -sommigen gevoel, immers het poëtische in den mensch, slechts 10 francs 'sjaars; oude jufvrouwen krij- volkomen bevrediging kan vinden. Stel u voor gen soms geneeskundige hulp of iets anders eene verzameling van duizend, van tienduizend zonder bepaald arm te zijn. Werkelijke, abso- of meer zich vrij ontwikkelende booinen en lute armoede'is zeldzaam in Parijs. De gezin- gewassen. Stel u voor al die hoornen mt£eDen" die onderstand ontvangen, betalen door'zocht, gaaf en uitmuntend verzorgd, en teelkaar 100 a 200 francs "Huishuur. De 113,317, vens zoovele exemplaren van verschillende personen die op de controle, het register, voor- sooiten met hare varianten, alles voorzien van -komen, zijn aldus verdeeld: 38,477 vrouwen, namen, die zich aansluiten aan een goeden, 23,026 mannen, 25,207 meisjes beneden de 14 volgens de we!en chap opgemaakten catalogus. jaar en 25,607 jongens. Stel u voor, dat alles met bevalligheid en smaak gerangschikt, en gij weet wat een ar boretum is. Bestaan er reeds elders arboretums? Als inrichtingen eener maatschappij, ten dienste \ van een publiek, voor zoover ik weet, niet, Ik heb een intimen vriend gehad, een der' maar van meer par^ikulieren aard vindt men fermste kerels die ik ooit heb ontmoet. De er een op het aan prins Frederik toebehoovereeniging van een praktisch hoofd en een rende landgoed Muskan, in SileziÖ, en in de warm hart. Daarbij had hij vrij wat gereUd, omstreken van Parijs een, dat den heer Lavallée had dus heel wat mensclien en heerlijke na- toekomt. tuur gezien. Welnu, die brave man, waarvan Bussum moge nog maar eene kleine gemeente ik geen woord kwaad wil hooreu, woonde in 2ijo, toch is de door den spoorweg zoo gede onmiddelijke nabijheid van het aagsche makkelijk te bereiken plaats uitmuntend gebosch en.... hij kon geen beuk van een eik kozen, vooral ook, omdat in die nabijheid zoo onderscheiden! Wat heb ik hem hartelijk uit- vele boomkweekers en een paar bloemisten gelachen toen hij mij dat met onbetaalbare wonen, terwijl sommige grondeigenaars aldaar, naïviteit bekende! . deels omdat ze begrijpen hnn eigenbelang ie Maar ik zelf. Nu ja, .ik ken zoo wat bet on- bevorderen, deels omdat ze als kloeke mannen derscheid tussehen die beide en andere hier gaarne het algemeen welzijn willen steunen, zeer algemeene boomsoorten, maar te zeer gemakkelijk zijn om eenige gronden af nauw moet men dat toch ook niet nemen, want te sfaan. Men werkt dus, door het stichten er zijn. zoo vele eiken die jk voor.. . ja voor Yan een arboretum, de aldaar te huis behoowat. .. voor alles behalve .eiken zou houden! rende industrie bijzonder in de hand, en het 't Is verbazend hoe zelfs mensclien, die ge- kan niet anders of dit moet in het voordeel voel voor .natmirschoou bezitten, weinig weten komen der onderneming van de bijzonderheden! ? Het komt mij voor dat deze zaak zeer is En toch is de natuur zulk eene heerlijke studie! aan te bevelen en door een groot aantal kleine Gelukkig dat zich in den laatsten tijd wel .bijdragen goed kan worden iu bet leven gewat meer belangstelling op dat merkwaardige roepen. veld heeft vertoond! Hoewel er toch nog eeu De circulaire id onderteekend door de hoeren hemelsbreed verschil bestaat tusschen belang- P. Langeihuizen Lz., lid der ProvincLle Stastelling en kennis, moet de belangstelling het ten ea 'burgemeester van Bussum, D. G. C. veld zijn, waarop de kennis tieren zal. Waar Heidring, kundig bloemist, J. H. Biegel, niets is kan men ook niets zaaijen of planten, een ondernemend man, waaraan Bussum veel maar ook het mimte wat bestaat kan men te danken heeft, en de beide alom bekende met energie ontwikkelen tot iets grootsch en boomkweekers J. J. Jurrissen en D. Wattez edels. Wij Amsterdammers hebben daarvan het ? -n treffendst 'voorbeeld gezien in ons Natura Ar- ______?? ~^-^-^^--rrr^ri_^ir_IL^=^==-_=^==^ lis Magistra, dat, toen het pas bestond, de hi lariteit van vfilen opwekte, die den naam: Apen\tuin, daarop;toepasten, en zich niet ontzagen Men kan zich moeielijk eejie posi,ie Y00r. sommige directeuren bespottelijke bijnamen te stellen, waarin een behendig en bekwaam staatgeven, En laat ons nu eens voorstellen om die ktmdige meer bezigheid en meer smaak zou fraaie instelling te vernietigen!! Te mmder zal vindell) dan die waartoe thans prins Alexander men er roe overgaan, omdat het zich steeds uit- van Battenberg is verkozen. breidende Amsterdam wel meer, maarniet min-. Ternauwernood een prins, want hoewel der behoefte knigt aan verfrisschende natuur zijne raoet{er trouwde met prins Alexander l en gezellige vermaken. Ja, wel meer behoefte en yan He^en, was het door de morganatiïche 'datwiist op een ander verschijnsel. Hoe n;eer formnle die geen recht van erfopvolging geeft eene plaats den naam van wereldstad verdient, te is bij door het bulgaartche volk op een troon meer zal ook hare omgeving in verfraaiing en geplaatst die, zoo al niefc de rustigste, voorze; verbetering toenemen. Dat is over het a!geraeen,_ker de mcest belovende is van al die welke ; maar vooral het geval waar het eene bandelstad wij onder Olize oogen op !iet, schiereiland van ] geldt. Wat hebben wij m en om Amsterdam in den den Balkan zien verrijzen. De vorst van Mon, laatsten tijd gezien l Een allerindUkreetst voor- tenegto toch, hoewel zijn vorstentitel de oudste ? uitdringen van praktisch-nuttige hervormingen en meest nationale is van .allen, beheerscht (of die daarvoor gehouden worden) waardoor niefc veel moer dan een berg en een boerderij; telkens wat hier liefelijk of poëtisch was, wordt 2tjn iegei.; hoe weergaloos dapper het ook -verbroken. Ons prachtig IJ door steen- en mogs ^ ia nief meer dan .eene lijfwacht; zandmassa's haast geheel bedorven. Een onzer Kün~fi Jjans De eerste Vorst van Bulgarije. zijne Kans op vermeerdering van grongebied j uitspar.ningsplaatsen, het zoogenaamde Overzij, staat thaus Vlij slecïlt. De vorst van Bosnië, (men sprak altnd van het Overzij) in dqelma- waimeer hij eenmaal bestaan zal, hetgeen niet tigheid.en fraaiheid verminderd. De zoo ge- onwaarscMjn]ijk is - zal een oo.tenrijksch j liefde wandeling van het Blauwhoofd vernield aartBhertog zijn, en de oostenrijksche aarts? en opgeofferd en onze Binnen- en Buitensin- hertogen hebben zich nooit onafhankelijk wcgeïs ook al tot breede straten of bnitenbuur- ten te houden van het hoofd van hun huis, ten hervormd. noch er eene staatkunde op hun eigen hand Wat staat; daartegenover? niet heel veel, durTen opmhouden. De vorst van Serviëzit ;niaar juist genoeg om te bewijzen, dat toch op cen vrij wankelbaren troon en kan, vooral [ook wel degelijk de stadbewoners behoefte de jaloezie van Hongarije in aanmerking gegevoelen aan fnsch groen en lieflijke bloemen. nomeil] niefc op yeel uitbreiding van grondgePat immers getuigen die schoone parel aan bied in de toekomst rekenen. De prins van ( Am s tels burgerkroon bet Vondelpark -en Rum[ ^ a[ iieeft hij kans zijn gebied ten al die kleine beplantingen, die thans overal kos(e van Oostenrijk wel eens met een derde worden aangebracht, waar het maar even kan. te ku)men vermeerderen, heeft de handen gej Dat dit,, hoewel niet te versmaden, voor het bonden door het verschil dat er tusscben zijne genot eener stad als Amsterdam, niet voldoende onderdanen en hunne buren in stam, taal en .is, spreekt van zelf. Neen, gelijk Parijs zijn sociale .inrichtingen bestaat. Hij heeft plaats Yersailles, zijn St. Cloud, zijn St. Germain, genoeg voor 20 millioen mènschen, toch neemt 2ijn Yincen.nes, Londen-zijn Richmond, zijn het aantal zijner onderdanen nieb snel toe. Windsor, zijn' Sydenham, in n woord, iedere De" Rumenier heeft voorzeker eigenschappen hoofdstad zijne nabijliggende rustoorden heeft, die hem vóór den laatsten oorlog door niemand zoo moet ook Amsterdam, dat zelf in zijne werden toegeschreven, de kracht van orgamdadelijke omgeving zoo bitter weinig bezit, Safci6) van voihai-ding, van dapperheid; maar zijne .uitspanuingsplaatsen m -den omtrek DOCn de Slaven, noch de Magyaren, noch de hebben. Grieken, noch de Bulgaren mogen hem lijden, Maar rekent men dan Haarlems omstreken, iets waarvan vooral eeno klasse van groote .het Gooiland, enz. voor niets? Als er niets grondbezitters de schuld draagt, die van de was kon men uit dat niets ook niets maken, westerscbe beschaving alles behalve de plichmaar, als verzamelplaatsen der menig e heeft ten en de zelfbeheersching hebben overgeno men van die nabijliggende streken nog niet meD) en over him ganscbe volk de verachting gemaakt wat m@n kon, en nu moge bet waar der naburen gebracht-hebben. De koning van zijn, dat de wezenlijke naluurvriend eene massa Griekenland, voor een gedeelte door dezelfde mènschen in een tuin of .bosch vereenigd niet redenen belemmerd, schijnt ook op de Mowenscht, over liet algemeen wil men wel gaarne godheden weinig indruk te maken, terwijl hij planten en bloemenkien, maar tevens levendige 0<ok geen der hoedanigheden bezit van de stoffeering, ja. vele vinden het nog zoo kwaad m!mnen die rijken stichten en, wat nog meer niet als de stoffeering, hoofdzaak, de natuur afdoet, er voor doorgaat die niet te bezitten. bijzaak wordt. Zijne geographische stelling, hoezeer ze hem Deze en dergelijke gedachten kwamen in mij Ook eilanden, hande], misschien bondgenooten op bij het lezen eener circulaire, uit Bussu.ru 2ÜU kunnen bezorgen, is wat betreft de polidezer dagen rondgezonden, waarbij, men onze tieke ligging van zijn schiereiland, ook niet sympathie tracht op, te wekken voor het stich- gelukkig. Eene mogendheid die over vloten ten van-een arloretum. te dier plaatse,. Naar beschikken kan is steeds in staat hem de wette mijn gevoelen, is die onderneming werkelijk stelle. Maar prins Alexander van Battenberg, voor Nederland, vooral voor Amsterdam van eerst twee-en-twintïg jaar oud, met de eerzucht belang. . _- en de zucht naar avonturen die dikwijls aan ? Wat-is een arboretum-? Eene verzameling eene twijfelachtige geboorte verbonden zijn, is van boomen, heesters, coniferen,.enz. of lïe- jn een dag bet hoofd geworden van den Staat ver, men zou het kunnen noemen: een boomen- die het middenpnnt van het schiereiland van den Balkan vormt, met de beste gelegenheid om bondgenootschappen te vormen . en zich aan het hoofd te stellen van de beweging die het ottömanische rijk den genadeslag moet toebrengen en den gemeenschappelijken vijand opruimen. Indien hij een krachtig man is,, u staat het vertrouwen te winnen van het volk d-it hij te regeeren heeft, van zijn volk eëo leger te vormen zonder leeningen uitte schrij ven, zooals de Hohenzollerns tweemaal' in hunne geschiedenis kunnen aanwijzen, kan hij van Bulgarije het Pruisen van den Balkan maken. Zijne onderdanen zijn dapper, militair gezind en gehard; terwijl reeds ouder de"russisclie. administratie de kern is gevormd voor een krachtig leg-sr. Hij bebeerscht feitelijk den Balkan, want zooals Reouf-Pacha aangetoond heeft, Turkije kan het niet betalen dien te laten bezetten; toch zullen zijne onderdanen'zicli steeds zoo bedreigd voelen, dat ze hem met toewijding en gehoorzaamheid iu idjne krrjgsbediijven helpen. Door deze bergpassen zou wel eens een leger van aaiatische benden kun nen aanrukken, temeer op verwoesting- n plundering bedacht, naarmate de Bulgaren in welvaart vooruitgaan. Hoe gering in aantal zijne onderdanen ook zijn, zij zijn even talrijk als die van den grooten keurvorst iud'ertijd, en wanneer hij goed regeert kunnen ze.in'vijf jaren met de helft vermeerderd worden, daar niets den russischen boer zoozeer zal aanlok ken als Bulgarije. De grond is er zoo vrucht baar als ergens, het geloof is hetzelfde a'.s'het hunne, de taal nauw verwant met het rusdsch. En over de bergpassen wonen nog twee mil lioen van zijn eigen volk, n in godsdiensten sympathien, juist zóó vrij dat ze zich nooit veilig gevoelen, juist zoo goed op de hoogte dat zij zien hoeveel zijn steun hen helpen kan. Hunne zonen zullen zijn gelederen aan vullen, hun rijkdom zal in 't geheim naar:zija schatkist vloeien,--hunne rustelooze ontevreden heid zal hem steeds een prikkel zijn. En daar, bijna in het gezicht, in het Zuiden, ligt als een' voortdurende bedreiging de Mogendheid die nu nog zelfs zich eenige onbestemde rechten over hem aanmatigt, die hem en zijn volk als qngeloovige rebellen beschouwt, alleen uit nooddwang te dulden, en die, als hij ooit de kans schoon z;ig, hem het geheele westelijke"Azië, Oitcmaniër en Circassiër en Arabier, al de menschon die kunnen vechten, maar noch-kweeken, noch beschaven op den hals zou jagen. Voor een beschaafd volk is er geen groöter gruwel dan de vrees voor een aziatischèinval en zoolang Turkije bestaat is er voor Bulgarije geen rust. Turkije dus uit den weg te ruimen zal zijn doel zijn,- aan middelen zal het niet ontbreken. Bulgarije zelf is gced geor ganiseerd en rijk. ledere Rus zal Bulgarije's vriend zijn. ledere Staat van het schiereiland zal verlangend uitzien naar cen bondgenoot schap, waardoor het zelf zijne zaak zal kunnen, mi vechten, zonder de dure bescherming van Londen, Weenen en Moskou. Binnen tiënjïiar moet Alexander I van Bulgarije tot zijne be schikking hebben voor t-en aanval op'Turkije, een k wart millioen dappere en geoefende sol daten, een flinke vloot en genorg geld voor minstens twee veldtochten tegen een vijand die,, geen honderd mijlen van zijne grens ver wijderd is. Wanneer hij slechts met Grieken land vrede weet te houden, zal hem wesiersche steun niet ontbreken. Lord Beaconsfield heeft het eeuwige leven niet, en voor ieder ander staatsman aan deze zijde van den Weichsél kan er slechts ne rede bestaan om don sul tan nog te dulden: het gemis aan eene mo gendheid,, sterk en onafhankelijk genoeg ,om haar Constantinopel toe te vertrouwen. -Bul garije zou die mogendheid kunnen worden, zelf sterk genoeg, wanneer deze onrechtvaar digheid nog moet bestendigd worden, om Rus land van zijn natuurlijke rechten op eene ycpbinding met de wereldzeeën af te houden. Het Westen heeft er geen belang bij zich;le gen zulk eene verwisseling te verzetten, als het slechts den opvolger van den sultan .ver trouwen kan, en geen geneigdheid haar te voorkomen, behalve uit eigenbelang. Koning Leopold van België, die misschien het beste begreep hoe de groote mogendheden handelen en moeten handelen, had later altoos spijt dat hij Griekenland geweigerd had. Ik zou," zeide hij, als keizer van Constantinopel ges'orven zijn."De kans voor prins Alexander is, als hij slechts-eenigermate de vermogens van Leonold heeft, beter dan voor dezen. Moge dit cok al l~ersenschimnjüschijnen, bet zou ook hersenschimmig geschenen heb ben in 1750 wat Pruisen betreft, dot toen door Rusland en Oostenrijk gemakkelijker had kun nen worden opgeslokt" dan thans Bulgarije. Er hebben groote veranderingen plaats, ge grepen in de kunst van oorlogvoersn, die aan groote Staten talrijke voordeelen verzekeren, maar geen welke aan Turkije voordeelen ge ven zal tegenover een Staat zooals Bulgarije kan worden. Een leger van 70,000 man, dapper, goed gedisciplineerd en mobiel verklaard, is nog steeds eene geduchte macht, vooral waar het een krijgskundig middelpunt bezet houdt en zoo dicht bij zijne grens te vechten beeft. De vorst van Bulgarije zou natuurlijk. bond genootschappen moeten zoeken, zooals de Ho henzollerns vóór hem deden; Kumelie, Grieke'nland en lïumenie zouden zijn Saksen,.B.eieren en Zweden worden; tegenover Turkije zouden hunne tegenstrijdige belangen .zich vereenigen. " Er is kans dat hij geheel onge schikt is voor zijne groote- positie, een koning Otto die niemand'bevredigt, een prins Mrlan, die van goede soldaten geen leger kan vor men ; maar hij kan ook wezen als Karel. van Rumenie, die met weinig geld en een treurig stel bekrompen ministers eene macht wist te ontwikkelen die zich te midden der mogend heden deed gelden, en van zijn leger.,een krachtigen vleugel in het uur van den.strijd vormde. Als prins Alesander er de man naar is, heeft hij eene carrière voor zich die liet de moeite waard is na te gaan, een zoo fraaie kans als iemand om den grooten prijs .der nieuwe geschiedenis te veroveren den troon van ...Con stantinopel- en de. heerschappij van het 'Oosten van de Adriatische tot aan de Z,varte ze-o.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl