De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1879 29 juni pagina 3

29 juni 1879 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

DE A M S T E B 'ransche voorstellingen e~n stiijd. ontwikkeld, ?aarvan de hoofdmomenten niet erabelang'rajk , ijn'. om na1 te gaan en etie me* het bovenstaande ': oaüw verbonden zijai De- beer Sarcey. n. L beft zich- sterk verbaasd' ove» de omstandigieid dat Le genere efe-lf. Poirievr denLonden beter bevallen was $a,w La Déim-Monde. }n meende daarvoor de reeds: genoeMde- rege len te moeten -opgeven-.- Tegen-) dieze1- bes iiO;uder 'zaait verzet zich- the' Ae&defïtff die ver de Comédie frctngaise reeds eeiaige- areti-' telen geschreven heeft, wellicht de beste'onder Ie menigte^ op stelle» over.lietaelMe onderwerp ie bij den dag. ©f: week het, licht zien eis iterven. Het is onmogelijk, zegt de EngdKchr nau, de opmerkingen van, M-; Sarcey-' telèzen, onder te gevoelen dffiUiij; het engelsehe pitbliek: de engeïaclse-" beoordeelaars1 beseti&awt als iedere waarvoor de hoogere eigenschappen der ooneelschrijffc-UB-st bijna geheel verloren .gaan,. .aar zij, wemi'g begrip hebbers- ^aia iets aisfes _ an eenvoud% gehand verstand- aiïvernnltenr Satire van vrij' oniioozelen aard."' De oorzaak' ran deze miskenning zijïier land'genooten zoekt [iet Britsche orgaan . in- de eenvoudige1 - waar heid dat de heerscheödis? dramatische - mode ? jan de overzijde van het kanaal- niet dezelfde' ij' als die aait. deze zijde. M. Swreey verpolgt the Academy hoewel eesïooïspr ir'kelijk denker en eert b ewonderings waardige kii- j iicus, is in merg- en been- een Parijszenaan? en: jen man van zijn tfd;, en dus doet hem de iongste omwenteling ia het ? drama zeer veel *ënoegen." Men -moet niet nit-'het oog'ver r-e;en,' meent het weeMbïad', dat? ces komend- go-ilacht orer Du-mas kan oordeelen evenals wij' leuken óver de. beginselen die men 2B jaar jeléden liefhad. ' De bewering van Sarcey' dat de Engelschen geene' maatschappelijke- ondeit-gcten offhefe-taaieel dulden, brandmerkt the Academy als vol komen onwaar. Beidie, rEtrangè-re en ? La. Demi-Monde ademen een geest van zelfzucht 3n misdaad; zij leveren een schilderij' van zeden lie misschien nauwkeurig, maar zeker afzïchte- . ijk is, terwijl" Atvgien? werk gezon-de- satire* in ' loetischen vorm bevat. In deze woorden ongereér vat het Engelsche blad zijn, eindoordeel samen. Men denk e echter niet dat Ketgeheele nieu were répertoire een even on-gunstig onthaal' vindt. Le marqttis e .Yülemer b. ,v. heeft Booten opgang gemaakt. Ook Les Fcmrcjiammults viel' zeer in den smaak. Over dit stuk is -.veel gesproken in de laatste weken. Men ivas in liet onzekere of het zou gespeeldworjen. Inderdaad .schijnen- zich m den beginne ernstige bezwaren tegen- d'e opvoering verzet;e hebben. Men .sprak' van tegenwerpingen? van de zijdeder censuur; later van administratieve hinderjalen. Augiers werk is n. T. in een Engeïsehe vertaling reeds te Londen- gespeeld Nu scheen ie vertaler, of het gezelschap dat het stuk monteerde, zich het monopolie er van verwoiven te hebben. "Intusschen, Les JFourekam'baiilts is gespeeld, en wel, zegt ffie Satur'diay Review, voor een beter "gehoor dun dat welken somtijds de vroegere voorstellingen bij woonde. , Nog een andere reeks werke-ra komt voor opde affiches van U Rite- M-Schëföeu. ' Te weten die waarvan S&rnavd een: voorbeeld, misschien het meesterstuk- is. TJieSafUrda^^emev>'v/i]dt een artikel aan de voorstelling 'van YictorHugo's drama, eene voorstelling, die sedert her haald is'. flernani, luidt het verslag, werd ge speeld , voor een groot- gehoor; waarop enkele gedeelten van- het stuk diepen indruk maak ten en waarvan de1 lachlust' werd geprikkeld, door andere gedeelten. In sommige opsiehten is Hernam een der schoonste moderne drama's; in" andere ia' het bijna grotesk." ,. De indruk die de-fëuillefeomsivanden Temps Ontvangen heeft van deze voorstelling is dat het publiek blijkbaar verlegen was met de' zaak. Het' scheen teleurgesteld geen andere aandoeningen .van. Yictór Hugöte ontvangen dan die van een wild genie, s'aar aanleiding van het spel -der hoofdvertooners maakt de ?heer Sarcey eenige opmerkingen waarop wij later wenschen terug' te kramen, wanneer wij de aandacht meer in 't bijzonder op de ar1"listen vestigec. Phèdre en Zaire vertegenwoordigen- het klassieke treurspel. Het laatste heeft weinig opgang gemaakt. Niet alleen dat de wezenlijke ?waarde van* Toltaire's tragedie voor die van Tïacine wijken moet, maar men moet twee bijoor zaken in acht nemen om het geringe succes van Zaire te verklaren. Ten eerste heeft bet spel van Mll. Sarah Bernba'rdt in dit stuk bijna algemeene .afkeuring gevonden. Er wordt ergens van ; ge zegd: Mlle. Sarala Bernhardt speelde op een 'manier, die zelfs den meest toegevenden beoor deelaar moet hebben mishaagd! Men vindt in hare Zaire zelfs aanleiding tot de volgende op.merking: het was een buitengewoon gebrek aan oordeel toen men UT haar een kunstenares zag, verre verheven boven al de artïsten van de .Comédie-frartgaise.'' De andere oorzaak van net weinige vermaak, dat het Londènsche pu bliek schepte in dit treurspel, is de vrij alge meen bekende omstandigheid, dat' de Züire eigenlijk een navolging i-s van den QfheUo. Ybltaire wilde zijne andgenooten met d'en, mach tigen genius van hét Koorden bekend maken ; en tevens den Britten leeren, hoe men déruwe :, trekken van- Shakespeare in fraaie, smaak volle vormen kon uitdossen. Men Begrijpt dat het een zeer pleizierige bezigheid voor enkele Engelsche. bladen i's, hiermede den spot te 'drijven en na te gaan, hoe hoog hun dich ter boven den man du bon gout11' verheven is. Be armen, &y hebben geen huis van Shakespeare"! " 2T "Jwm- 79. F. v. d. G, werkzaamheid em vaselzijdig talent \erwonderon. 'In. dézittin-grvali. 12 JimÉder Académie des Inseriptions et- Bèles'. Leitres, is ? ds; prijs ? Go>hert toegekend; aan dena-; heer Paul Meijer, vooir zij-ne uitgave1- en^ verüahng van:die Ghan^-$&m*$e la Groitscvde evntFK les AWügeois- BB; feeer'Masipe^ heelt eeoe lezing" gehouden ower liet-twBeéffiBo«k vajffiHerodottis'en al de: dwaas heden. aangetoond, die. de egyptiscke pirie'séers. den1 geselHedsehitiJTer op.' de mouw gespeld hsbbein. Het Gaethe-Vereire te Weenen feee-ft 'ten 'g-e1sehenke orrtvangen eerïoud nummer' van heft' Frankfurter Wockenfölat?, van f September 1749, waarin onder de gedoopten dit berieht: Vrijdag' 29' Augn'stus, Hê-rr Jofeann - Gaspar Cfoeth'e, raadsheer van- zijns Keizerlijke Majes teit, etai zoon Jehann Wolfgang'." , liïComMtl Magazine zaf eene studie ver schijnen van den heer Hetherington: Shaken peare's vooruiegan,-', merkbaar in de karaktersvan zij-iïe narren." Een rapport, te Parijs verschenen, omtrent de bibliotheken die aan de openbare lagere scholen . verbonden zijn,, toont, zeer: voldoende, resultaten aan. Het aantal van deze boekerijen bedraagt 440, met. een schat van 44,120 boakdeelen.. ' Gedurende heèlaatste jaar ?werden. 100,482. boeken uitgeleverd. Oorspronkelijk in 1862 ingesteld,, ondervond de onderneming grooten. teg.enstandp zoowel van. wege. de gees telijkheid, als van de ©nderwijz.ers.vereeniging, die schijnt gevreesd te hebben^ dat de leerlin gen liever am.iis.ante lectuui' zouden genieten, dan hunne lessen volgen. Maar sedert, 18T2 is alles rustig gevorderd. Eten heeft zich niet toegelegd op ket kiezen». van. leerzame" boe ken. In het begin werden de, romans van. Mayne Reid, Paul et. Yirginie en jBo&msöwhetmees't gevraagd. Tegenwoordig zijn ? Molière en. Jules Verne aan de beurt, zonderlinge conibinatie'.De jongens vragen, daarenboven, veel naar de nationale romans van Eckmaun^CiiatrlaB," de. meipj«s naar de K'egerhut." Te 'Qlympia is.- weder eene nieuwe poort onfe«dtökt, in onisehen stijl , alsmede het. hoofd Yan een der reeds ontdekte, stamdhee-ldea, en een metopott den. strijd van. Heraklea en de AmsvQEo-stellen.de. Onder de stisk-ken , door Sarah' BernbardtiEr Piccadflly 'ten^ taongesteld3,- zijia ei- enkele, die seer de aandacht trekken. JÈene- femme.- aux pernieïies en eene- fttntaïsie zijn de-besie; de vier en twintig sfeukfesH van hare hand (er 'zijn er nog- vier vafl- Mïe Abbema sfgevoeg-d} ziende, kon mea zklfc ni-et genoeg over hareB^ de u-itgravingeïdïe te' Eonie, geschieden, voor de werken aan den. Tifóer, is^reéds weder allerlei' aan het licht gekomen. In1 de-fonda-mentenivan bet Falazzo, Farmiesino, heeft-men' lifaaie muiffischiklearingen-. gevondeni- die. tham^ allen van de muren zijn losgemaakt., Men heeft ei" twee vam de.' kunstenaars die te- Pompeji weirkaaain zijn, TOOT latea ove-rkomen eiüdeze',. erva-ren- im- het resta.Ttreeren, hebben liet teedere werk gelukkig' tan uitvoer.' gebracM. Defrescos- "groot en klein te samen, zijn' tent getale ?van. 32, ea behalve- die twee grootste, die-ieder den gelieelen niuuT' noodig hebben, z^n se reeds allen verplaatste Het zijn fraaie' stukken in Griekscli-Romeinschen stijl. Het "beaexfonste ge deelte vara- de- miiren is bed&ld met lan-dsehappen, "feefc, bovenste met historische' en'isyËhol-0* gische tafereeleis, (iïe de o-udheidkuEdügeE trach ten. te verklaren. Eeiaige- van de figuren, heb ben buitengewone artistieke waarde; Van zeerzuivere teekening, gelijken zij iii kleur n voor komen op Hollandsehe of Tlaamsche -schetsen, &B hoewel reeds, minstens 20' e&mven oiad, zijnze even friseb alsof zij pas geschilderd waren. Ieder stuk ia eerst losgemaakt , met eene laag pléieter verbonden, en zorgvuldig iug'&pa'kt in de kelders van S't. Cosmo en . Banaiano ge plaatst. Daar. is men bezi'g ze te" ontpakken en in lijsten te zetten. De bekroningen van den sal&a hehb-en in Frankrijk veel opzi&n' verwekt; ofschoon over 't geheel de veranderde richting1 vair de jmy de ayiütpatliie- der kunstenaars en . ran- het- pu bliek wegdEaagt. De jury heeft namelijk met traditie en conventie gebroken, en har-& prij zen. niet aan de meest, academische,- maar aan: e meeatoeïrsfpTonlaelïj'liie, -en fcaaiaïeteif volle sttifcen.-. Zoo^ is d'e groote gomdes medaille gegeven aan Carolus Duran voo-r ZT^Q. prachtig portret van d& GraTis Y, .of schoonhet nooit meer veirtoon;! is, dat deze medaille aan een ? portret geseïiönken was In de beeld^ houwkun&t ia. de medarRe d'lio-nneur, alsmede. de' medaille. 1ste klasse a~ssa. ee,n jösrg. kunst-e^naar^ Eéné, d& Saint-Ma,rceauxr gesclioïik&n, voor ent werit : Deigejoius. die, het gekeim van het graf bewaart, , dat denho.o'gsten>ïof van. de- eritfci-ei o»tTangenL had:;., maar veel te, onafhankelijk scheen om ooit door de Jury be kroond tes wordeo., Gok de,- Prii? diu SaloH is. doos; een jongimenseh behaald, Fran§©is Flameng,, de zoan van den graveur.,, vow zijmeNtibienne, een stuk opmerkelijk door1 stout heid en karakter,-, maaar geheet afwijkeoaévaït ta®als Ie{/-,tya&vanolassiekeuitgold- Dat er velen zij®die hunne* ontevredenheid: over de nieuwe gedragslijn -van de jury'nieft verzwijgen, apreekt van zelf. toestanden mogen:- deuken,.- voorbeelden van vrijgevigheid jegens zijne medeburger a% daar zoo-, vaak; voorkom eau. heeft de,- om-diëwereld! 'slechts zelden aaiitewsjzen! Thans.feeeftde'hee'r James Jackson 'Jarvea een. .gedeelte van zijn. groo-i vermogen, er aan ? gewijd, in Italiëeen prachtig.®'cosSeeiie feefceningen van?- orade ItaKaansehe, Spaansche, Duitsehe en Vlaani'sehe kunstenaars aan t& Ikoopeit, tot eest getal van .over de zeslfronds&rdv teoa einde die aan zijn va derland ten geschenke te 'geven; te Férimo in het laatst .der vorige eeuw WGneïiêle* maait' nog' in1 deze eeuw- door zgueerfgeasamen met uel& kestsbare stukken . w^meerlm tegeBstetling van die- van vele andere zifa de teekewi-ngen allen uitgeconserveerd, terwijl hunne i erscheibe» tot esji zeer goede grondslag voor de studie der jonge Aaaïikaansche sehool kan De hoogleeraar rekent (Ltaldwuitc volgens d©en strekken. j van Sijpiaen-kaiK -men- -ÊKysbs?echt'& gebo©rte niefs De Engelsche bladen hebben..het druk ever-! het stuk speelt;. waai Mj derhalve o^eveer 7'0' eene verzameling schilderijen-, door den rus-' jaar. , . sischen. schilder Wassily. Vereschagin, in het' ter; aeeMfc nL@n HBI het middeneijfer Indisch. RCuseum te. South Kensihg^on ten toon- heer Jorissen zegt: tnssc'heu gesteld. De kleurenpracht, de uitgewerkte, d'e-' dochtereadenze\eaisigjarigen'v.a(d&r1dBBgalden tails Van sommige, het 2.oiiderlinge.realistisclie middenweg betredende1 daas.-komt meiE-VöO van .andere,, makea een diepen indruk;, de de moeder tot- een leeftijd. vaiEt tnsschea dep conclusie omtrent hunne werkelijke kunstwaarde v^ftig' en zesMg jaaa?;M: Ik vlei-mij dat zaji evenals, indertijd omtrent de.stukken, goen tedem tot; klagem-'.Keeffe." ± 60 -ja-ar. Niet bepaa van- YtKïdBl'j.ieni dichteer, iem^dïg-- zoöiffltje; gaf maarr van Verlat, nog. niet zoo spoedig; te. maken zijn,' Badeüioefe ' naar dïe haar nog volgens historisehe documenten en dej.ireDe diïeette der Uaoüaeelsdaiöol- maakt bekend. dat de- overgaogs-.- e» eiüdeexajaeiiie vaa denhegen,wQordjgeneïirsus-den4en- 5 Juli.a,, s. zullen, plaats hebben. Het toelatingsexamen wordt. ^thetieus optreedt Maandag den 7 Jali- gehouden. Hetis-te hopen * dat voo* -deze. nuttige- inrichting-, waarvan het" Me* ^ riasdam voor 'fc eerst ziek p: tooneeL zooveel raag verwaehtenr vefe leerKn- ?? kenkuüde van den Hoogkeraaat; die', thans als; vaït des gen- zich zndlen echtelieden, "Wrêdat tot raag" vesmurade bewijst' echter- duidelijk niet; voor'kriticus in de-weg: gelegd te. zijn. 'Hij. zal zelfs- den- Gysbreshfc nooit, Haasr behoore-a g.eaaotenï-h®hben,. Immers'als'Grysbrech't, de!weenend'e;Ba;delöch< in hare droeve stemmiEtg:lro.oat: met: Sta stil,, mjn 1-ifif, stai.stiljum Na. kus kern. eens, .en segt^wafc is het dat n sma-ït?" Palamedes en G-ysbr&eM van' A'emsfel, she studiën "door Dr. Theod. Jorissen. sterdam, J'. C. Loman, Jr. .1879. ; maaikt Kri- '?Aairëi, Amr' luidjes i zij z&®' ' a zamsxt,fe tézien-, z^a. Als boe- lieÊ" deze . BaJeloehi zegt,, j haar de traantjes af." gedr©!om:ê:hieeft ,, \\riachfe, GyabiEecht Deze kritische studiën zijn. oude bekenden. :. Ge zult nu ge hun leeftijd weet, dit zeker Zij werden slechts, met een lijvig voorberichten met dsn hser -^Jorissea.zeer eenïge aantsekenmgen verrekt. j die. miet zoo-, piepjong z-ijn-i;" en waarschijnlijk Misschien.zou de heer Jorissen den herdruk naai- deze kritische studie»gr\ipen om te ? ziaa niet'gegeven- hebben, had' de heer Alberdingt of de hsog-leeraar ook. een middeneijfer heeft Thijm niet in het Februarinumnier van de Gids berekend om het. maximum van: den leeftijd-te; woorden gesproken, welke den historicus; die bepalen, waarop het v-aer' effiihtèliedé*n in en Her als letterkundig kritïcus optreedt, zeer buiten het, drara& nog gepast, mag' heeün elkr onaangenaam in. de ooren moesten klinken, andsr te kussen.,.?Helaas=,. g,e zoiadt er te Prof! Alt. Thijm toch schreef in genoemd vergeefs'naar zoeken. Zo®volledig zijn deae, Gidsnommerr Hij (prof. Jorissen) heeft in het kritische sèudiën met; tijdschrift Nederland voor 1877 een kritiek Van ' . dten Gysbrecht geschreven, die aanspraak zou ?' De zestigjarige Badeloch, dïe haar zeventiggehad hebben op een onmiddelijke wederlegging, jarigen man -nog-zoent?heeft,het is bekend, ware het artikel', niet van het begin tot het een droom/ gehad'. Zij -vertel* 'dïe wakker einde, eene; aan-een-schakéling- van onjuiste- wordende uit een dutje." voorstellingen, scheve gevolgtrekkingen en stijl- j p-roeven zonder smaak."' En hij voedde tot Nicht Martelt,, docötate, st(ra& voor mijne' ledekast,, staving van die uitspraak eenige. voorbeelden B'edïncktj.en ia diea schijn, -waai-ia syhy haer estaav e-r aan tos, d'ie o. i. maar al te' duidelijk be-TVEy-dick haer hartewee'te-keE-nea-plagt.te^ ge-ven,. wezen, dat de aestheticus een. juister blik op Weiize-, ia taer. traenen &wom,. ea vaa. geduld berooft, dit drama geslagen had dan de historicus. I>e banden «kerlijck Katunrlijk heeft de heer Jorissen het oordeel door den heer Thijm geveld' niet zwijgend'!:Délü?ke*arsten kolide, en.s«3ieurda't kleed_aan flarden, iiünnen aanhooren. De geleerde schrijver -is ? ^a ^^ """'""" """ ~J" """ -1---' J toornig geworden en er zijn hem zinnen oyer de: lippen gerold,..zoa zuur en bitter, dat men slechts met weerzin lezen kan." is voSgens den höogleeraar een onhanhoofd,, vaa st<300 ^^ ick.'t naa-toa harden,, !'Kocllt h?oren f '* '^001ht J «^den-.o verkrachter vau een vi-ou, soo kaysch. zoo welgeboren. , ? ^ ? i- ^ i*. , Heiaes! zy qnam mv met m die gestalt te. voren, w » <,- ? i, , -^ « -\ s \ e\. -a r ?? - + ,. ,. , , Waer mee' haar sny^re- ziel, van- droefheid- afgepyni dage ultramontaansche tirailleur, onbescheiden, Met-e&nen( paUemtat ia Baer- sneeuwiite n:mden, ' iemand- die geen-ridderïgfcen strijd voeses kani een man. zonder studie.. De middelen waarvan lidj zich bedient, zijn te onrein, om; iets dan verachting te wekken. Zijn praatjes" (.over het drama) verraden niets dan verregaande laatdunkendheid en bitteren haat tegen de d,n graef; voor schdm, geweldenaer, En ia het saeeiiwifc kleed en oogen, die na. branden In 't Hem^ch paiadüjs, a]-s sfjarrem aan die ueht" wetensehap. Stadie is een zaak, die den heer Thijm vreemd, is; minachting daarentegen van het protes.tati.tsch. publiek,, dat zich in. naam van het liberalisme sedert jaren allerlei vooze knollen door hem in de hand laat stoppen is hem in de hoogste mate- eigen. Toch had men eenig respect voor déplaats, die hij, geroepen k te bekl&e.den,.van. hem. mogen enz., eïxz. M^n ziet het.: de zedelijkheid van den. heer En wafc Terfoaast aw de heer Jorïssen.? De ^ach* dezer veraen? Het teekenachtige d'ai or" de- tegeawteHing? aoo- uitaesaead. wordt ?? ver Neen de heer Jorissen leest hier woorden Broeder*spareav antwoordt zij met eeBiwoord3jielii^-:i-nBen_.,hogei0ose- hojpp!" -?Iets onge^ v©eliger«: ia BM>eie%fc,denk3mari. Geeicvisouw, diehaaïman,.waaraxïtórg;-'lieffeee&, zal het denfcbeeM v-a-au Hem te) verliezen' op) deargélijke wijze; uitspreken. De diepste stmarfemt zich niet im Aldus-, de^biaticusu Sj hack z?i. moeten zeg1:n simpei,.snikibend.r:?£een, ik geloüHhefcmiet! Arme? Vondeïi,. zijt .ga geneigd uit te' roen pen, dat de heer Jorissen niet een paar eeuwen vroeger., gsborsa is,., om iLe^mbliktedoenLslaas ia de geheime sehuidh-oefaen vamh-eihmen&chelijfei kart!' Neen, ze^t défeerr-Joafissen,tB.Toaidelwi&tdit aok; weli. maao:. hij?- wist tesena dat Badeloch ift: eigepdijfe iangsaiuatr kan zyaa' en daarormniag im. woerdspeMjag'' aaatwoorden»" 't/iVenronüeEtf o;n3i dat de-haer1 Joris&en niet. e_en. n®g: veel. ergere grieir teg^n dal treurspel TOt d®'wetten. da3r geisoedaleeïheeft afgeleid. "Wie heeft er ooit van gehoord dat spionnen,., visldbe&reH. en vrouwen, die i» op rijmt-spreken?- Welk een. schitterend. dat'alle- hffirtsèoeht' is, ea niet- sleshts^. Badeloch naaaas osjkdeoveri hij Bemerkt- dat- Aemstel's TXOTUW ee-ht vrouwe-,lyk;, ^het eerat op Maehtelts. toilet"- gelet nee-ü. De palmtak' in de snêeitwwitfce banden- en-Bet sneeuwwit: kleed', eraz; wvoïmen-eenkostuu-m;dbt .volstrekt- nie:fe bföhoorde,' tot- <fe- gai'derohe van.;een edelVr©ra.-w der 144®eeww." (Sic). genn wel. beter w/eten^, en te spelen. De. heer, Joriseeai z^t zijn onderzoek ' en kefiEBt toi.de;volg®nd&' ontdökkmgen. Als zij haar trouwen- bifüdd-egom, haar hoofd,, haar troost, haar schat boven al des we relds goed stelt, is zij overdreven. Zij is im mers niet piepjong meer, zij,is onnatuurlijk als Imrchtvrouw. En staat Gysbi echt "behouden ?vtoor haar, dan is de vraag hoe zijt ge hier gekomen ?" een. nieuw, bewijs Jharer vrouwelijke nieuwsgierigheid.. Haai- man had zij: niet lief, maar zij, was hioofdigi eigenzinnig^ ha%r liefde was slechts voorgewend. 2e houdt onkiesche gecprekken met- haar dochter. Hoe" 't zijn wooHea v-an den Hoogleer aar,, naar aanleiding van haar koinedieapel moet^zijdien drmen Gysbrecht ia vroeger jaren niet geplaagd hebben, toon zij niet stellig wist dat hij en zij gered zouden worden. Deze edele vrouw is een ondiagelyfc. blok aan-t.been van. een edelman die zijn waar digheid gevoelt en .wil handhaven.?Zij is een dwïngzieke vrouw van vijftig jaar die tot allerlei knnstjés zelis tut flauwvallen de toe;Tslucht neemt,, alles.-met het eejiige doel opdat hij, (Gyshrecht). zijn ridderplicht zal verzaken." Burgerlijk bekrompen." Even later heet zy" iftenheerschzucHtige torteldmf vanvijftigjaar'^ :en dat alles omdat zij een droom heeft gehad" waarin, zij nicht Machtelt had aanschouwd, en haar man beminde boven alles ter wereld :-en dus. .niet beantwoordt aan 'de voorstel ling,, die de heer Jorissen heeft ^an een edelcwouw der veertiende eeuw. Is de Badeloch van den heer Joiissen inde <<üaad dezelfde als van. Vondel, dan komeni wijf tot de treurige ontdekking, dat onze Vorst der dichteren niet als Homeras -R el een-> ingedut 'is, maar een tijdlang, waanzinnig i^> geweest. Op denzelfden da.g dat. hij het onsterfelijk "Waer werd oprechter trouw, enz."" dichtte, teekende de dramaticus het beeld van een.vroaw, die de huichelarij, in persoon was en maakte hy zich aelf, wijs, dat diezelfde de biaafste huisvrouw was, die men zich kon denken, ? Alleen deze entdekking zou. voor iemand, minder kritisch dan de hoogieeraar, voldoende zijn geweest om' twijfel omtient de juistheid zijner opmerkingen te doen ontstaan. Diea twijfel echter behoeft.de Hoogleeraar niet te duchten. Zoo die ooit be&taan heeit, hij ia hem. Deze» .nie'ii.wsgïerjge enj Thijm is .al even treurig van -gehalte als. zijn.,met toiletzorg-- b,ehebt@> TTWBE» wetens-happelijke. ontwikkeling, e.n men zou ' Z6t niet baien zal! wr zij welÉhrard'W'femcM moet er zich over kunnen, verwonderen, dat de heer | veiiaien. Zij heeft ^sielÏgv we&BBe#*p". Jorissen zich om welke reden.- dan ook,, nog" 't Is waar Badeloch heeft verhaald: Kicht .MacMelt ( en zij noemt ' een cireom.1 te waêr).... ' stond vo®r-mijn ledikant, wat -ag weent gezien;; te 'hebben (och Pi-of: - mya ? dro&m is alJorisaen; weet'- echter; 'vanmet zuüc een individu wil afgeven.. -We zijn gelukkig niet, geroepen de. zedelijke waarde vaa den; heer Thlim te meten... We laten dafe gaarne over aan ieder, wie zich daartoe .gerechtigd acht. Doch de vraag schijnt geoorloofd, of.de studie der Naderlandscha fetterea, ea. in. het bijzonder d£e van. Vondels strijd heeft- willen, toekennwoy es gaat drama's er iets. bij. winnen kaaT wanneer hoog- ; am, Orasi duidelfk toi makemr geleerden tegen ambtsbroedersi uitvaren, 'als in ijaar. hoaaÜMg- tegeaover' zagen zij in hun. confraier.. den Satan in eigen komedie speelt, is ons onbekend, dat Vondel Badeloch «6den. afloop vara d.mleiarter Haar djepe teleurst-e-lli-ng o-ve-r de- wending van het geluk, haar afschuw, droefheid en spijt Uver-'s vijands welgelukte lagen.... heefiji etibieid, die Icaar -onze= sympathie m«et'd"o« verdenkt zif aan. haar adfj' dan ea naar uitroep:persoon, een satan zóó zwart, dat de.Gids. door een stukje" van, hem te plaatsen, zelf op Lucifer na. zijn val, gaat gelijken!. "Wanneer de, heer Janssen beweert, dat een cÜrama, nog iets, amders, dan, een. epos. behoort te zijn,, geven wij hem gelijk., Zegt hij..dat de föysb-rechfc van. Aemstel geen: treurspel is. om mee- te dwepen, wij gev ooien, niét den .minsten' uïjn gp*de< vxome-' mam gas* qrayn«n; enlust b&HL tegea.te spreken. Klaagt hij, over ge- :'sijre. Ieed-« fes brek van actie, over gerektheidvan,ve3^chillende.; cmderdeelenf zwakheid van.houw,.onhistorische lek 'vindi:ïcem.'rasmgÏDMa!ei;'me6;'t3Eaeii-en voorstellingen en. wat dies meer zij^ hij. lian in menig opzicht op oazen, hftvai rekenen. De gebreken van. de Gysbreehl zijn. bekend* enzelfs, de vurigste-aanbidder van..'Yondelj. d'e, ijy;erJgs,te. ultramontaan.. niet uitgezonderd,,, hij zal niet zonder voorbehoud, kunnen prijzen. ' En en;1ïresgt die- nadrÉsa door methem. deert? voor goed te boven. 't eerst deze studiën"' In 1STT gaf hij voor uit en in 1879 laat hg ae nog eens drukken in een. gevoel kerdheid' dat het voorrecht van slecht gen is. Eh wij begrepen .dat volkomen. De lieer Jorissen is' een uitmuntend1 ' f&toriciua., HU bezit zeer kritische oogea maar lijdt aan geziéhtszwakte. Daar zij,n zekere- kleuren, die. hij niet onderscheiden kan. Toor de poëzie is hij blindgeboren.. Kog eene aanhaling, Men oordeele: (Kafaèl verschijnt). Opmerking verdient het, schoon, het niet bevreemdt» dat zijn. hoorders- niet begrijpen wie 'ÏLJ is* Op. n, na,, maken allen voer Jt eerst met, hem kennis,. Hij, heeft zich ook niet be als,, de Eng,el«n?vroeger wel eens deden...?Ik ben, Galudelh die voor God sta," zeide de Engel tot Zacharias. Bij Tondel acht Bafael deze. zelf-introdjictie overbodig: Gelukkig,,is, er onder, de aanwezenden. n, die hem kent,,.en?naar, den toon te oordeelen, nog' al familiaar., met hem is, Hèzijt gij het, Hafael, roept verrast en blijde broer Peter uit: 'Syt,gh5rdat..Bafci£l?.siit' ghy dat self, die kro^t s^n-. bartawe^.ea ftn&dt en sjjn; Erujd. SQO veyligli th«j;s gekyde? Of liever 3ie gesant des .Kerneis, die soo Haer ?Voor Sïozes troftk, gelyek,ecn yyerige pilaer0 . die den vromen Loth' nouB bergde, eer 'Évyer van boveH De stedle staelc-ïn- brand?' of dro deaenr. brogM'er gaef drie jongelingen hij. Terv-eleniè'.zajn^.. wat zal e veroni' Wat ons betreft, een- jaarlijksefoe opvoering; rust1 haar,i aooalaelaet de.rvEec'rar van v-an dit treurspel, wij schreven het vroeger terie^kapitóm zal ver.«HQtrusteB,:_ die^ t ?reeds, achten wij aan bedenking onderhevig, neerd zich te Kedichem moet terugtrekken;. Doch indien er iets was, wat de Gysbrecht van ] Wat zal hij zich vervelen en knorrig zijn." Amstel voor ons aamtrefeksl^k-- isaaMe, dan' 'Zegt zij: Hoeveel5 gelukkiger zf IE arme in was d*i" " " Kiet Zegt slechte Dan heet zi)'c'--?een- nirgérvreu-wj dïe geheel' zel:feen;2Ó'0"niiisl»kiïportoet vssn eea edeiman. | en. a! opgaat in d!e kleïrE& zorgen, van-haarhete moeten zien» als; de ? hieex1 Jortas'en wil-", -krompen bestaan." - Zo-o'n vrouw ontz-eauwtf vel'e van z^as: kritische -opmerkingen.' seb.ijn«n-:;:-verzucht' Jorissen als hij haar weeklacht aan.voor ons aamres-- isaaMe, dan - zskei* BADEMMJEJ des' ridders vrouw- ' dat -wi| meenext. z0odien i» ons- zeer betwistbaar toe-v?doch: wij-begrepen dat *ne;n eens^-afan hiet tJerispeit, datarmee^do.orhoort. Taar het ergerlijkst acht de Hoogleeraar gaat en; soms, z-ondër da-t men et'-zelf bemerkt, liaar houding, als Z3jr weigert, te . vertrekken De E'ad&lex;hjvan den-heer Jorissen de vijftig EfQ zestig- jatar: doorslaat; maar- daife Badeloch,-.»ieiH.andïin ] zonder -ep* of ik zon-' me- aiek - lachen!' do' hiee-r1 Jori-ssen verkeesty al bèaigt hij dfe ?niet1, weïfel^k:' HE- zitlk eeie eenigszins bovem ons begrip. Zaj wist', Z8u,. immers.dat allea haar mart n;og. goed-ïZ8u,.aflöop.en* En al. ia, het-na ook nog' zoo. diadeüijk uit de. waarden vaiL: hefe d'Eamaïop te ma-ken^ dat Toadei1 haar voorstakËals- gesÜBgardi tusaefeeu'/geloof geloofV de heer Jorissen-^weet biete ons op allerlei fijne op-merkragen». feiv. Als- Arerrd zijn- bericht eindigt met dewoorden: lek hoop de goede God sal mijn heer Baatfe z§' dteze Blijde- h-erkesaning en de vai ?Gysbreehf en Badfeléeh wie> het eigenlijk is; die tot hen spreekt. ten minste, hir;verwaiafrdigt ziab niet denhaiskapela-an vara- cEè" heeïea- vas Am-sfeel, hee heog ooË: geplaatst, opf zij-u amiïarifreit eenig- ant' IÏ- viitd dit zwdjfgen-nüg waardiger dan zgn.spreken." ' Dfè'-heer Jbrissen. dïe hna-rfijn weet hoe* allea in l-30éhowrfe4&- geschieden, bezit zoo weinig' fantasie ver en in kam op ket hij onmog standpunt van zich den jnenmn :Zö0d-ra dichter of :van- hen- die leefden in een tijd' toe»' ijie'vers'ehijiiingeiïgeloof heehtte. VOÖP Bisschoppen- knielen, er -m sneeuwwitte kleederefi of van Eafeel tot wièn1 een- aard^ewoner ver'rakt opziet, overvalt rem eenklaps- die1- o-n» weersta-anbare komische- ein, loopt hij gevaar Van in- een I&chb-uf te- etikkeic 'en tregint hf

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl