Historisch Archief 1877-1940
DE A M S T E B
'ransche voorstellingen e~n stiijd. ontwikkeld,
?aarvan de hoofdmomenten niet erabelang'rajk ,
ijn'. om na1 te gaan en etie me* het bovenstaande ':
oaüw verbonden zijai De- beer Sarcey. n. L
beft zich- sterk verbaasd' ove» de
omstandigieid dat Le genere efe-lf. Poirievr
denLonden beter bevallen was $a,w La Déim-Monde.
}n meende daarvoor de reeds: genoeMde- rege
len te moeten -opgeven-.- Tegen-) dieze1- bes
iiO;uder 'zaait verzet zich- the' Ae&defïtff die
ver de Comédie frctngaise reeds eeiaige- areti-'
telen geschreven heeft, wellicht de beste'onder
Ie menigte^ op stelle» over.lietaelMe onderwerp
ie bij den dag. ©f: week het, licht zien eis
iterven. Het is onmogelijk, zegt de EngdKchr
nau, de opmerkingen van, M-; Sarcey-' telèzen,
onder te gevoelen dffiUiij; het engelsehe pitbliek:
de engeïaclse-" beoordeelaars1 beseti&awt als
iedere waarvoor de hoogere eigenschappen der
ooneelschrijffc-UB-st bijna geheel verloren .gaan,.
.aar zij, wemi'g begrip hebbers- ^aia iets aisfes _
an eenvoud% gehand verstand- aiïvernnltenr
Satire van vrij' oniioozelen aard."' De oorzaak'
ran deze miskenning zijïier land'genooten zoekt
[iet Britsche orgaan . in- de eenvoudige1 - waar
heid dat de heerscheödis? dramatische - mode ?
jan de overzijde van het kanaal- niet dezelfde'
ij' als die aait. deze zijde. M. Swreey
verpolgt the Academy hoewel eesïooïspr
ir'kelijk denker en eert b ewonderings waardige kii- j
iicus, is in merg- en been- een Parijszenaan? en:
jen man van zijn tfd;, en dus doet hem de
iongste omwenteling ia het ? drama zeer veel
*ënoegen." Men -moet niet nit-'het oog'ver
r-e;en,' meent het weeMbïad', dat? ces komend-
go-ilacht orer Du-mas kan oordeelen evenals wij'
leuken óver de. beginselen die men 2B jaar
jeléden liefhad. '
De bewering van Sarcey' dat de Engelschen
geene' maatschappelijke- ondeit-gcten
offhefe-taaieel dulden, brandmerkt the Academy als vol
komen onwaar. Beidie, rEtrangè-re en ? La.
Demi-Monde ademen een geest van zelfzucht
3n misdaad; zij leveren een schilderij' van zeden
lie misschien nauwkeurig, maar zeker afzïchte- .
ijk is, terwijl" Atvgien? werk gezon-de- satire* in '
loetischen vorm bevat. In deze woorden
ongereér vat het Engelsche blad zijn, eindoordeel
samen.
Men denk e echter niet dat Ketgeheele nieu
were répertoire een even on-gunstig onthaal'
vindt. Le marqttis e .Yülemer b. ,v. heeft
Booten opgang gemaakt. Ook Les
Fcmrcjiammults viel' zeer in den smaak. Over dit stuk
is -.veel gesproken in de laatste weken. Men
ivas in liet onzekere of het zou
gespeeldworjen. Inderdaad .schijnen- zich m den beginne
ernstige bezwaren tegen- d'e opvoering
verzet;e hebben.
Men .sprak' van tegenwerpingen? van de
zijdeder censuur; later van administratieve
hinderjalen. Augiers werk is n. T. in een Engeïsehe
vertaling reeds te Londen- gespeeld Nu scheen
ie vertaler, of het gezelschap dat het stuk
monteerde, zich het monopolie er van
verwoiven te hebben. "Intusschen, Les
JFourekam'baiilts is gespeeld, en wel, zegt ffie
Satur'diay Review, voor een beter "gehoor dun dat
welken somtijds de vroegere voorstellingen bij
woonde.
, Nog een andere reeks werke-ra komt voor
opde affiches van U Rite- M-Schëföeu. ' Te weten
die waarvan S&rnavd een: voorbeeld, misschien
het meesterstuk- is. TJieSafUrda^^emev>'v/i]dt
een artikel aan de voorstelling 'van
YictorHugo's drama, eene voorstelling, die sedert her
haald is'. flernani, luidt het verslag, werd ge
speeld , voor een groot- gehoor; waarop enkele
gedeelten van- het stuk diepen indruk maak
ten en waarvan de1 lachlust' werd geprikkeld,
door andere gedeelten. In sommige
opsiehten is Hernam een der schoonste moderne
drama's; in" andere ia' het bijna grotesk."
,. De indruk die de-fëuillefeomsivanden Temps
Ontvangen heeft van deze voorstelling is dat
het publiek blijkbaar verlegen was met de'
zaak. Het' scheen teleurgesteld geen andere
aandoeningen .van. Yictór Hugöte ontvangen
dan die van een wild genie, s'aar aanleiding
van het spel -der hoofdvertooners maakt de
?heer Sarcey eenige opmerkingen waarop wij
later wenschen terug' te kramen, wanneer wij
de aandacht meer in 't bijzonder op de
ar1"listen vestigec.
Phèdre en Zaire vertegenwoordigen- het
klassieke treurspel. Het laatste heeft weinig
opgang gemaakt. Niet alleen dat de wezenlijke
?waarde van* Toltaire's tragedie voor die van
Tïacine wijken moet, maar men moet twee bijoor
zaken in acht nemen om het geringe succes van
Zaire te verklaren. Ten eerste heeft bet spel van
Mll. Sarah Bernba'rdt in dit stuk bijna algemeene
.afkeuring gevonden. Er wordt ergens van ; ge
zegd: Mlle. Sarala Bernhardt speelde op een
'manier, die zelfs den meest toegevenden beoor
deelaar moet hebben mishaagd! Men vindt in
hare Zaire zelfs aanleiding tot de volgende
op.merking: het was een buitengewoon gebrek
aan oordeel toen men UT haar een kunstenares
zag, verre verheven boven al de artïsten van
de .Comédie-frartgaise.'' De andere oorzaak van
net weinige vermaak, dat het Londènsche pu
bliek schepte in dit treurspel, is de vrij alge
meen bekende omstandigheid, dat' de Züire
eigenlijk een navolging i-s van den QfheUo.
Ybltaire wilde zijne andgenooten met d'en, mach
tigen genius van hét Koorden bekend maken
; en tevens den Britten leeren, hoe men déruwe
:, trekken van- Shakespeare in fraaie, smaak
volle vormen kon uitdossen. Men Begrijpt
dat het een zeer pleizierige bezigheid voor
enkele Engelsche. bladen i's, hiermede den spot
te 'drijven en na te gaan, hoe hoog hun dich
ter boven den man du bon gout11' verheven
is. Be armen, &y hebben geen huis van
Shakespeare"!
" 2T "Jwm- 79. F. v. d. G,
werkzaamheid em vaselzijdig talent \erwonderon.
'In. dézittin-grvali. 12 JimÉder Académie des
Inseriptions et- Bèles'. Leitres, is ? ds; prijs ?
Go>hert toegekend; aan dena-; heer Paul Meijer,
vooir zij-ne uitgave1- en^ verüahng van:die
Ghan^-$&m*$e la Groitscvde evntFK les AWügeois- BB;
feeer'Masipe^ heelt eeoe lezing" gehouden ower
liet-twBeéffiBo«k vajffiHerodottis'en al de: dwaas
heden. aangetoond, die. de egyptiscke pirie'séers.
den1 geselHedsehitiJTer op.' de mouw gespeld
hsbbein.
Het Gaethe-Vereire te Weenen feee-ft 'ten
'g-e1sehenke orrtvangen eerïoud nummer' van heft'
Frankfurter Wockenfölat?, van f September
1749, waarin onder de gedoopten dit berieht:
Vrijdag' 29' Augn'stus, Hê-rr Jofeann - Gaspar
Cfoeth'e, raadsheer van- zijns Keizerlijke Majes
teit, etai zoon Jehann Wolfgang'."
, liïComMtl Magazine zaf eene studie ver
schijnen van den heer Hetherington: Shaken
peare's vooruiegan,-', merkbaar in de
karaktersvan zij-iïe narren."
Een rapport, te Parijs verschenen, omtrent
de bibliotheken die aan de openbare lagere
scholen . verbonden zijn,, toont, zeer: voldoende,
resultaten aan. Het aantal van deze boekerijen
bedraagt 440, met. een schat van 44,120
boakdeelen.. ' Gedurende heèlaatste jaar ?werden.
100,482. boeken uitgeleverd. Oorspronkelijk
in 1862 ingesteld,, ondervond de onderneming
grooten. teg.enstandp zoowel van. wege. de gees
telijkheid, als van de ©nderwijz.ers.vereeniging,
die schijnt gevreesd te hebben^ dat de leerlin
gen liever am.iis.ante lectuui' zouden genieten,
dan hunne lessen volgen. Maar sedert, 18T2 is
alles rustig gevorderd. Eten heeft zich niet
toegelegd op ket kiezen». van. leerzame" boe
ken. In het begin werden de, romans van. Mayne
Reid, Paul et. Yirginie en jBo&msöwhetmees't
gevraagd. Tegenwoordig zijn ? Molière en. Jules
Verne aan de beurt, zonderlinge
conibinatie'.De jongens vragen, daarenboven, veel naar de
nationale romans van Eckmaun^CiiatrlaB," de.
meipj«s naar de K'egerhut."
Te 'Qlympia is.- weder eene nieuwe poort
onfe«dtökt, in onisehen stijl , alsmede het. hoofd Yan
een der reeds ontdekte, stamdhee-ldea, en een
metopott den. strijd van. Heraklea en de
AmsvQEo-stellen.de.
Onder de stisk-ken , door Sarah' BernbardtiEr
Piccadflly 'ten^ taongesteld3,- zijia ei- enkele, die
seer de aandacht trekken. JÈene- femme.- aux
pernieïies en eene- fttntaïsie zijn de-besie; de
vier en twintig sfeukfesH van hare hand (er 'zijn
er nog- vier vafl- Mïe Abbema sfgevoeg-d}
ziende, kon mea zklfc ni-et genoeg over
hareB^ de u-itgravingeïdïe te' Eonie, geschieden,
voor de werken aan den. Tifóer, is^reéds weder
allerlei' aan het licht gekomen. In1
de-fonda-mentenivan bet Falazzo, Farmiesino, heeft-men'
lifaaie muiffischiklearingen-. gevondeni- die. tham^
allen van de muren zijn losgemaakt., Men heeft
ei" twee vam de.' kunstenaars die te- Pompeji
weirkaaain zijn, TOOT latea ove-rkomen eiüdeze',.
erva-ren- im- het resta.Ttreeren, hebben liet teedere
werk gelukkig' tan uitvoer.' gebracM.
Defrescos- "groot en klein te samen, zijn' tent getale
?van. 32, ea behalve- die twee grootste, die-ieder
den gelieelen niuuT' noodig hebben, z^n se reeds
allen verplaatste Het zijn fraaie' stukken in
Griekscli-Romeinschen stijl. Het "beaexfonste ge
deelte vara- de- miiren is bed&ld met
lan-dsehappen, "feefc, bovenste met historische' en'isyËhol-0*
gische tafereeleis, (iïe de o-udheidkuEdügeE trach
ten. te verklaren. Eeiaige- van de figuren, heb
ben buitengewone artistieke waarde; Van
zeerzuivere teekening, gelijken zij iii kleur n voor
komen op Hollandsehe of Tlaamsche -schetsen,
&B hoewel reeds, minstens 20' e&mven oiad,
zijnze even friseb alsof zij pas geschilderd waren.
Ieder stuk ia eerst losgemaakt , met eene laag
pléieter verbonden, en zorgvuldig iug'&pa'kt in
de kelders van S't. Cosmo en . Banaiano ge
plaatst. Daar. is men bezi'g ze te" ontpakken
en in lijsten te zetten.
De bekroningen van den sal&a hehb-en in
Frankrijk veel opzi&n' verwekt; ofschoon over
't geheel de veranderde richting1 vair de jmy
de ayiütpatliie- der kunstenaars en . ran- het- pu
bliek wegdEaagt. De jury heeft namelijk met
traditie en conventie gebroken, en har-& prij
zen. niet aan de meest, academische,- maar aan:
e meeatoeïrsfpTonlaelïj'liie, -en fcaaiaïeteif volle
sttifcen.-. Zoo^ is d'e groote gomdes
medaille gegeven aan Carolus Duran voo-r ZT^Q.
prachtig portret van d& GraTis Y, .of
schoonhet nooit meer veirtoon;! is, dat deze medaille
aan een ? portret geseïiönken was In de beeld^
houwkun&t ia. de medarRe d'lio-nneur, alsmede.
de' medaille. 1ste klasse a~ssa. ee,n jösrg.
kunst-e^naar^ Eéné, d& Saint-Ma,rceauxr gesclioïik&n,
voor ent werit : Deigejoius. die, het gekeim
van het graf bewaart, , dat denho.o'gsten>ïof
van. de- eritfci-ei o»tTangenL had:;., maar veel te,
onafhankelijk scheen om ooit door de Jury be
kroond tes wordeo., Gok de,- Prii? diu SaloH is.
doos; een jongimenseh behaald, Fran§©is
Flameng,, de zoan van den graveur.,, vow
zijmeNtibienne, een stuk opmerkelijk door1 stout
heid en karakter,-, maaar geheet afwijkeoaévaït
ta®als
Ie{/-,tya&vanolassiekeuitgold- Dat er velen zij®die hunne*
ontevredenheid: over de nieuwe gedragslijn -van
de jury'nieft verzwijgen, apreekt van zelf.
toestanden mogen:- deuken,.- voorbeelden van
vrijgevigheid jegens zijne medeburger a% daar
zoo-, vaak; voorkom eau. heeft de,- om-diëwereld!
'slechts zelden aaiitewsjzen! Thans.feeeftde'hee'r
James Jackson 'Jarvea een. .gedeelte van zijn.
groo-i vermogen, er aan ? gewijd, in Italiëeen
prachtig.®'cosSeeiie feefceningen van?- orade
ItaKaansehe, Spaansche, Duitsehe en Vlaani'sehe
kunstenaars aan t& Ikoopeit, tot eest getal van
.over de zeslfronds&rdv teoa einde die aan zijn va
derland ten geschenke te 'geven;
te
Férimo in het laatst .der vorige eeuw
WGneïiêle* maait' nog' in1 deze eeuw- door
zgueerfgeasamen met uel& kestsbare stukken .
w^meerlm tegeBstetling van die- van vele andere
zifa de teekewi-ngen allen
uitgeconserveerd, terwijl hunne i
erscheibe» tot esji zeer goede grondslag voor
de studie der jonge Aaaïikaansche sehool kan De hoogleeraar rekent (Ltaldwuitc volgens
d©en strekken. j van Sijpiaen-kaiK -men- -ÊKysbs?echt'& gebo©rte
niefs
De Engelsche bladen hebben..het druk ever-! het stuk speelt;. waai Mj derhalve o^eveer 7'0'
eene verzameling schilderijen-, door den rus-' jaar. , .
sischen. schilder Wassily. Vereschagin, in het' ter; aeeMfc nL@n HBI het middeneijfer
Indisch. RCuseum te. South Kensihg^on ten toon- heer Jorissen zegt: tnssc'heu
gesteld. De kleurenpracht, de uitgewerkte, d'e-' dochtereadenze\eaisigjarigen'v.a(d&r1dBBgalden
tails Van sommige, het 2.oiiderlinge.realistisclie middenweg betredende1 daas.-komt meiE-VöO
van .andere,, makea een diepen indruk;, de de moeder tot- een leeftijd. vaiEt tnsschea dep
conclusie omtrent hunne werkelijke kunstwaarde v^ftig' en zesMg jaaa?;M: Ik vlei-mij dat zaji
evenals, indertijd omtrent de.stukken, goen tedem tot; klagem-'.Keeffe."
± 60 -ja-ar. Niet bepaa
van- YtKïdBl'j.ieni dichteer,
iem^dïg-- zoöiffltje; gaf maarr
van Verlat, nog. niet zoo spoedig; te. maken zijn,' Badeüioefe
' naar
dïe haar nog
volgens
historisehe documenten en
dej.ireDe diïeette der Uaoüaeelsdaiöol- maakt bekend.
dat de- overgaogs-.- e» eiüdeexajaeiiie vaa
denhegen,wQordjgeneïirsus-den4en- 5 Juli.a,, s. zullen,
plaats hebben. Het toelatingsexamen wordt. ^thetieus optreedt
Maandag den 7 Jali- gehouden. Hetis-te hopen *
dat voo* -deze. nuttige- inrichting-, waarvan het" Me* ^ riasdam voor 'fc eerst ziek p:
tooneeL zooveel raag verwaehtenr vefe leerKn- ??
kenkuüde van den Hoogkeraaat; die', thans als;
vaït des
gen- zich zndlen
echtelieden, "Wrêdat tot raag" vesmurade bewijst'
echter- duidelijk niet; voor'kriticus in de-weg:
gelegd te. zijn. 'Hij. zal zelfs- den- Gysbreshfc
nooit, Haasr behoore-a g.eaaotenï-h®hben,.
Immers'als'Grysbrech't, de!weenend'e;Ba;delöch<
in hare droeve stemmiEtg:lro.oat: met:
Sta stil,, mjn 1-ifif, stai.stiljum
Na. kus kern. eens, .en segt^wafc is het dat n sma-ït?"
Palamedes en G-ysbr&eM van' A'emsfel,
she studiën "door Dr. Theod. Jorissen.
sterdam, J'. C. Loman, Jr. .1879.
; maaikt
Kri- '?Aairëi,
Amr' luidjes
i zij z&®'
' a
zamsxt,fe tézien-,
z^a. Als
boe- lieÊ" deze .
BaJeloehi zegt,,
j haar de traantjes af."
gedr©!om:ê:hieeft ,, \\riachfe, GyabiEecht
Deze kritische studiën zijn. oude bekenden. :. Ge zult nu ge hun leeftijd weet, dit zeker
Zij werden slechts, met een lijvig voorberichten met dsn hser -^Jorissea.zeer
eenïge aantsekenmgen verrekt. j die. miet zoo-, piepjong z-ijn-i;" en waarschijnlijk
Misschien.zou de heer Jorissen den herdruk naai- deze kritische studie»gr\ipen om te ? ziaa
niet'gegeven- hebben, had' de heer Alberdingt of de hsog-leeraar ook. een middeneijfer heeft
Thijm niet in het Februarinumnier van de Gids berekend om het. maximum van: den leeftijd-te;
woorden gesproken, welke den historicus; die bepalen, waarop het v-aer' effiihtèliedé*n in en
Her als letterkundig kritïcus optreedt, zeer buiten het, drara& nog gepast, mag' heeün elkr
onaangenaam in. de ooren moesten klinken, andsr te kussen.,.?Helaas=,. g,e zoiadt er te
Prof! Alt. Thijm toch schreef in genoemd vergeefs'naar zoeken. Zo®volledig zijn deae,
Gidsnommerr Hij (prof. Jorissen) heeft in het kritische sèudiën met;
tijdschrift Nederland voor 1877 een kritiek Van ' .
dten Gysbrecht geschreven, die aanspraak zou ?' De zestigjarige Badeloch, dïe haar
zeventiggehad hebben op een onmiddelijke wederlegging, jarigen man -nog-zoent?heeft,het is bekend,
ware het artikel', niet van het begin tot het een droom/ gehad'. Zij -vertel* 'dïe wakker
einde, eene; aan-een-schakéling- van onjuiste- wordende uit een dutje."
voorstellingen, scheve gevolgtrekkingen en stijl- j
p-roeven zonder smaak."' En hij voedde tot Nicht Martelt,, docötate, st(ra& voor mijne' ledekast,,
staving van die uitspraak eenige. voorbeelden B'edïncktj.en ia diea schijn, -waai-ia syhy haer estaav
e-r aan tos, d'ie o. i. maar al te' duidelijk be-TVEy-dick haer hartewee'te-keE-nea-plagt.te^ ge-ven,.
wezen, dat de aestheticus een. juister blik op Weiize-, ia taer. traenen &wom,. ea vaa. geduld berooft,
dit drama geslagen had dan de historicus. I>e banden «kerlijck
Katunrlijk heeft de heer Jorissen het oordeel
door den heer Thijm geveld' niet zwijgend'!:Délü?ke*arsten kolide, en.s«3ieurda't kleed_aan flarden,
iiünnen aanhooren. De geleerde schrijver -is ? ^a ^^ """'""" """ ~J" """ -1---' J
toornig geworden en er zijn hem zinnen oyer
de: lippen gerold,..zoa zuur en bitter, dat men
slechts met weerzin lezen kan."
is voSgens den höogleeraar een
onhanhoofd,,
vaa st<300 ^^ ick.'t naa-toa harden,,
!'Kocllt h?oren f '*
'^001ht J «^den-.o
verkrachter vau een vi-ou, soo kaysch. zoo welgeboren.
, ? ^ ? i- ^ i*. ,
Heiaes! zy qnam mv met m die gestalt te. voren,
w » <,- ? i, , -^ « -\ s \ e\. -a r ?? - +
,. ,. , , Waer mee' haar sny^re- ziel, van- droefheid- afgepyni
dage ultramontaansche tirailleur, onbescheiden, Met-e&nen( paUemtat ia Baer- sneeuwiite n:mden, '
iemand- die geen-ridderïgfcen strijd voeses kani
een man. zonder studie.. De middelen waarvan
lidj zich bedient, zijn te onrein, om; iets dan
verachting te wekken. Zijn praatjes" (.over
het drama) verraden niets dan verregaande
laatdunkendheid en bitteren haat tegen de
d,n graef; voor schdm, geweldenaer,
En ia het saeeiiwifc kleed en oogen, die na. branden
In 't Hem^ch paiadüjs, a]-s sfjarrem aan die ueht"
wetensehap. Stadie is een zaak, die den heer
Thijm vreemd, is; minachting daarentegen van
het protes.tati.tsch. publiek,, dat zich in. naam
van het liberalisme sedert jaren allerlei vooze
knollen door hem in de hand laat stoppen is
hem in de hoogste mate- eigen. Toch had men
eenig respect voor déplaats, die hij, geroepen
k te bekl&e.den,.van. hem. mogen
enz., eïxz.
M^n ziet het.: de zedelijkheid van den. heer
En wafc Terfoaast aw de heer Jorïssen.? De
^ach* dezer veraen? Het teekenachtige d'ai
or" de- tegeawteHing? aoo- uitaesaead. wordt
??
ver
Neen de heer Jorissen leest hier woorden
Broeder*spareav antwoordt zij met
eeBiwoord3jielii^-:i-nBen_.,hogei0ose- hojpp!" -?Iets onge^
v©eliger«: ia BM>eie%fc,denk3mari. Geeicvisouw,
diehaaïman,.waaraxïtórg;-'lieffeee&, zal het
denfcbeeM v-a-au Hem te) verliezen' op) deargélijke wijze;
uitspreken. De diepste stmarfemt zich niet im
Aldus-, de^biaticusu Sj hack z?i. moeten
zeg1:n simpei,.snikibend.r:?£een, ik geloüHhefcmiet!
Arme? Vondeïi,. zijt .ga geneigd uit te' roen
pen, dat de heer Jorissen niet een paar eeuwen
vroeger., gsborsa is,., om iLe^mbliktedoenLslaas
ia de geheime sehuidh-oefaen vamh-eihmen&chelijfei
kart!'
Neen, ze^t défeerr-Joafissen,tB.Toaidelwi&tdit
aok; weli. maao:. hij?- wist tesena dat Badeloch
ift: eigepdijfe iangsaiuatr kan zyaa' en daarormniag
im. woerdspeMjag'' aaatwoorden»"
't/iVenronüeEtf o;n3i dat de-haer1 Joris&en niet.
e_en. n®g: veel. ergere grieir teg^n dal treurspel
TOt d®'wetten. da3r geisoedaleeïheeft afgeleid.
"Wie heeft er ooit van gehoord dat spionnen,.,
visldbe&reH. en vrouwen, die i»
op rijmt-spreken?- Welk een. schitterend.
dat'alle- hffirtsèoeht'
is, ea niet- sleshts^. Badeloch naaaas osjkdeoveri
hij Bemerkt- dat- Aemstel's TXOTUW ee-ht
vrouwe-,lyk;, ^het eerat op Maehtelts. toilet"- gelet nee-ü.
De palmtak' in de snêeitwwitfce banden- en-Bet
sneeuwwit: kleed', eraz; wvoïmen-eenkostuu-m;dbt
.volstrekt- nie:fe bföhoorde,' tot- <fe- gai'derohe
van.;een edelVr©ra.-w der 144®eeww." (Sic).
genn wel. beter w/eten^, en te
spelen.
De. heer, Joriseeai z^t zijn onderzoek '
en kefiEBt toi.de;volg®nd&' ontdökkmgen.
Als zij haar trouwen- bifüdd-egom, haar hoofd,,
haar troost, haar schat boven al des we
relds goed stelt, is zij overdreven. Zij is im
mers niet piepjong meer, zij,is onnatuurlijk als
Imrchtvrouw. En staat Gysbi echt "behouden
?vtoor haar, dan is de vraag hoe zijt ge hier
gekomen ?" een. nieuw, bewijs Jharer vrouwelijke
nieuwsgierigheid..
Haai- man had zij: niet lief, maar zij, was
hioofdigi eigenzinnig^ ha%r liefde was slechts
voorgewend. 2e houdt onkiesche gecprekken
met- haar dochter. Hoe" 't zijn wooHea
v-an den Hoogleer aar,, naar aanleiding van haar
koinedieapel moet^zijdien drmen Gysbrecht
ia vroeger jaren niet geplaagd hebben, toon zij
niet stellig wist dat hij en zij gered zouden
worden. Deze edele vrouw is een ondiagelyfc.
blok aan-t.been van. een edelman die zijn waar
digheid gevoelt en .wil handhaven.?Zij is een
dwïngzieke vrouw van vijftig jaar die tot
allerlei knnstjés zelis tut flauwvallen de
toe;Tslucht neemt,, alles.-met het eejiige doel opdat
hij, (Gyshrecht). zijn ridderplicht zal verzaken."
Burgerlijk bekrompen." Even later heet zy"
iftenheerschzucHtige torteldmf vanvijftigjaar'^
:en dat alles omdat zij een droom heeft gehad"
waarin, zij nicht Machtelt had aanschouwd,
en haar man beminde boven alles ter wereld
:-en dus. .niet beantwoordt aan 'de voorstel
ling,, die de heer Jorissen heeft ^an een
edelcwouw der veertiende eeuw.
Is de Badeloch van den heer Joiissen inde
<<üaad dezelfde als van. Vondel, dan komeni wijf
tot de treurige ontdekking, dat onze Vorst der
dichteren niet als Homeras -R el een-> ingedut
'is, maar een tijdlang, waanzinnig i^> geweest.
Op denzelfden da.g dat. hij het onsterfelijk "Waer
werd oprechter trouw, enz."" dichtte, teekende
de dramaticus het beeld van een.vroaw, die de
huichelarij, in persoon was en maakte hy zich
aelf, wijs, dat diezelfde de biaafste huisvrouw
was, die men zich kon denken,
? Alleen deze entdekking zou. voor iemand,
minder kritisch dan de hoogieeraar, voldoende
zijn geweest om' twijfel omtient de juistheid
zijner opmerkingen te doen ontstaan. Diea
twijfel echter behoeft.de Hoogleeraar niet te
duchten. Zoo die ooit be&taan heeit, hij ia hem.
Deze»
.nie'ii.wsgïerjge enj
Thijm is .al even treurig van -gehalte als. zijn.,met toiletzorg-- b,ehebt@> TTWBE»
wetens-happelijke. ontwikkeling, e.n men zou ' Z6t niet baien zal! wr zij welÉhrard'W'femcM moet
er zich over kunnen, verwonderen, dat de heer | veiiaien. Zij heeft ^sielÏgv we&BBe#*p".
Jorissen zich om welke reden.- dan ook,, nog" 't Is waar Badeloch heeft verhaald: Kicht
.MacMelt
( en zij noemt
' een
cireom.1 te waêr)....
'
stond vo®r-mijn ledikant,
wat -ag weent gezien;; te 'hebben
(och
Pi-of:
- mya ? dro&m is
alJorisaen; weet'- echter;
'vanmet zuüc een individu wil afgeven..
-We zijn gelukkig niet, geroepen de. zedelijke
waarde vaa den; heer Thlim te meten... We
laten dafe gaarne over aan ieder, wie zich
daartoe .gerechtigd acht. Doch de vraag schijnt
geoorloofd, of.de studie der Naderlandscha
fetterea, ea. in. het bijzonder d£e van. Vondels strijd heeft- willen, toekennwoy es gaat
drama's er iets. bij. winnen kaaT wanneer hoog- ; am, Orasi duidelfk toi makemr
geleerden tegen ambtsbroedersi uitvaren, 'als in ijaar. hoaaÜMg- tegeaover'
zagen zij in hun. confraier.. den Satan in eigen komedie speelt,
is ons onbekend, dat Vondel Badeloch
«6den. afloop vara
d.mleiarter
Haar djepe teleurst-e-lli-ng o-ve-r de- wending van
het geluk, haar afschuw, droefheid en spijt
Uver-'s vijands welgelukte lagen.... heefiji
etibieid, die Icaar -onze= sympathie m«et'd"o«
verdenkt zif aan. haar adfj' dan
ea naar
uitroep:persoon, een satan zóó zwart, dat de.Gids. door
een stukje" van, hem te plaatsen, zelf op
Lucifer na. zijn val, gaat gelijken!.
"Wanneer de, heer Janssen beweert, dat een
cÜrama, nog iets, amders, dan, een. epos. behoort
te zijn,, geven wij hem gelijk., Zegt hij..dat de
föysb-rechfc van. Aemstel geen: treurspel is. om
mee- te dwepen, wij gev ooien, niét den .minsten' uïjn gp*de< vxome-' mam gas* qrayn«n;
enlust b&HL tegea.te spreken. Klaagt hij, over ge- :'sijre. Ieed-« fes
brek van actie, over gerektheidvan,ve3^chillende.;
cmderdeelenf zwakheid van.houw,.onhistorische lek 'vindi:ïcem.'rasmgÏDMa!ei;'me6;'t3Eaeii-en
voorstellingen en. wat dies meer zij^ hij. lian in
menig opzicht op oazen, hftvai rekenen. De
gebreken van. de Gysbreehl zijn. bekend*
enzelfs, de vurigste-aanbidder van..'Yondelj. d'e,
ijy;erJgs,te. ultramontaan.. niet uitgezonderd,,,
hij zal niet zonder voorbehoud, kunnen prijzen.
' En
en;1ïresgt die- nadrÉsa door
methem. deert?
voor goed te boven.
't eerst deze studiën"'
In 1STT gaf hij voor
uit en in 1879 laat hg
ae nog eens drukken in een. gevoel
kerdheid' dat het voorrecht van slecht
gen is.
Eh wij begrepen .dat volkomen.
De lieer Jorissen is' een uitmuntend1 '
f&toriciua., HU bezit zeer kritische oogea maar lijdt
aan geziéhtszwakte. Daar zij,n zekere- kleuren,
die. hij niet onderscheiden kan. Toor de poëzie
is hij blindgeboren..
Kog eene aanhaling, Men oordeele: (Kafaèl
verschijnt).
Opmerking verdient het, schoon, het niet
bevreemdt» dat zijn. hoorders- niet begrijpen wie
'ÏLJ is* Op. n, na,, maken allen voer Jt eerst
met, hem kennis,. Hij, heeft zich ook niet be
als,, de Eng,el«n?vroeger wel
eens deden...?Ik ben, Galudelh die voor God
sta," zeide de Engel tot Zacharias. Bij Tondel
acht Bafael deze. zelf-introdjictie overbodig:
Gelukkig,,is, er onder, de aanwezenden. n, die
hem kent,,.en?naar, den toon te oordeelen, nog'
al familiaar., met hem is, Hèzijt gij het, Hafael,
roept verrast en blijde broer Peter uit:
'Syt,gh5rdat..Bafci£l?.siit' ghy dat self, die
kro^t s^n-. bartawe^.ea ftn&dt
en sjjn; Erujd. SQO veyligli th«j;s gekyde?
Of liever 3ie gesant des .Kerneis, die soo Haer
?Voor Sïozes troftk, gelyek,ecn yyerige pilaer0 .
die den vromen Loth' nouB bergde, eer 'Évyer van
boveH
De stedle staelc-ïn- brand?' of dro
deaenr. brogM'er gaef drie jongelingen
hij. Terv-eleniè'.zajn^.. wat zal
e
veroni' Wat ons betreft, een- jaarlijksefoe opvoering; rust1 haar,i aooalaelaet de.rvEec'rar van
v-an dit treurspel, wij schreven het vroeger terie^kapitóm zal ver.«HQtrusteB,:_ die^ t
?reeds, achten wij aan bedenking onderhevig, neerd zich te Kedichem moet terugtrekken;.
Doch indien er iets was, wat de Gysbrecht van ] Wat zal hij zich vervelen en knorrig zijn."
Amstel voor ons aamtrefeksl^k-- isaaMe, dan' 'Zegt zij: Hoeveel5 gelukkiger zf IE arme in
was d*i" " "
Kiet
Zegt
slechte
Dan heet zi)'c'--?een- nirgérvreu-wj dïe geheel'
zel:feen;2Ó'0"niiisl»kiïportoet vssn eea edeiman. | en. a! opgaat in d!e kleïrE& zorgen,
van-haarhete moeten zien» als; de ? hieex1 Jortas'en wil-", -krompen bestaan." - Zo-o'n vrouw ontz-eauwtf
vel'e van z^as: kritische -opmerkingen.' seb.ijn«n-:;:-verzucht' Jorissen als hij haar weeklacht
aan.voor ons aamres-- isaaMe, dan
- zskei* BADEMMJEJ des' ridders vrouw- '
dat -wi| meenext. z0odien i»
ons- zeer betwistbaar toe-v?doch: wij-begrepen
dat *ne;n eens^-afan hiet tJerispeit,
datarmee^do.orhoort.
Taar
het ergerlijkst acht de Hoogleeraar
gaat en; soms, z-ondër da-t men et'-zelf bemerkt, liaar houding, als Z3jr weigert, te . vertrekken
De E'ad&lex;hjvan den-heer Jorissen
de vijftig EfQ zestig- jatar:
doorslaat; maar- daife Badeloch,-.»ieiH.andïin ] zonder
-ep* of ik zon-' me- aiek - lachen!' do' hiee-r1
Jori-ssen verkeesty al bèaigt hij dfe
?niet1, weïfel^k:' HE- zitlk eeie
eenigszins bovem ons begrip.
Zaj wist',
Z8u,.
immers.dat allea
haar mart
n;og. goed-ïZ8u,.aflöop.en* En al. ia,
het-na ook nog' zoo. diadeüijk uit de. waarden
vaiL: hefe d'Eamaïop te ma-ken^ dat Toadei1 haar
voorstakËals- gesÜBgardi tusaefeeu'/geloof
geloofV de heer Jorissen-^weet biete
ons op allerlei fijne op-merkragen».
feiv. Als- Arerrd zijn- bericht eindigt met
dewoorden: lek hoop de goede God sal mijn heer
Baatfe z§' dteze Blijde- h-erkesaning en de
vai
?Gysbreehf en Badfeléeh wie> het eigenlijk is; die
tot hen spreekt.
ten minste, hir;verwaiafrdigt ziab niet
denhaiskapela-an vara- cEè" heeïea- vas Am-sfeel, hee heog
ooË: geplaatst, opf zij-u amiïarifreit eenig-
ant' IÏ- viitd dit zwdjfgen-nüg waardiger dan
zgn.spreken."
' Dfè'-heer Jbrissen. dïe hna-rfijn weet hoe* allea
in l-30éhowrfe4&- geschieden, bezit zoo weinig'
fantasie
ver
en
in kam
op
ket
hij onmog
standpunt van
zich
den
jnenmn
:Zö0d-ra
dichter of :van- hen- die leefden in een tijd' toe»'
ijie'vers'ehijiiingeiïgeloof heehtte.
VOÖP Bisschoppen- knielen, er
-m sneeuwwitte kleederefi
of van Eafeel tot wièn1 een- aard^ewoner
ver'rakt opziet, overvalt rem eenklaps- die1- o-n»
weersta-anbare komische- ein, loopt hij gevaar
Van in- een I&chb-uf te- etikkeic 'en tregint hf