Historisch Archief 1877-1940
'/* *- i^j r*A-/- 'V-'VV^ V*'-" ""
*.i.v - ff ' r " ' "'
MW? MBBSSWT -sff-sgaEte^aasaaaBi!
DE A M STEP, DA MMS B, WES-KÉLAD Y O O B NEDERLAND.
,g uitgebracht, hetwelk wij om de vele
begrijke opmerkingen en mededeelingen, die
[t behelst, in zijn geheel laten volgen:
M.
!n' het . derde, nu laatste genootsehappelljk
;r, treden wij voor u op, om Tekening.en
.ntwüording. af-te leggen Vaa het door ons
oerd --beheer ea uwe aandacht te vestigea
eenige feiten, of verschijnselen, welke aa-ar
!ze, meening eenige .belangrijkheid bezitten
<or de -vrienden van het Nationaal" tooneel'
?Hoofd- ea Ho f stad.
uwe vergadering -van dea 21 Juni 1678
>rd u van onzentwege <een voorstel 'gedaan
voortzetting der zaak en tot verlenging
|i den duur onzer Vereeniging met dezelfde
gewijzigde Statuten. Eerst ,in October
olgende kwam dit voorstel in
behanng ?, 'het verwierf geene algemeene,
.instemzoodat door de meerderheid, welke tot
brtgaan bereid was, besloten werd .eene
euwëVereeaiging op te richten. Ook -deze
efêteft reeds hare geschiedenis, met eenige voor
f,-stemming van vele 'Oazer tijcigenooten ten
inzien van 'kunst-ea kunstbeoefening, .zeer
karakteristieke .-hoofdstukken, maar waarvan
il( T nadere -aanduiding ? hier ter plaatse niet
u (Wij moeten ons uit den- aard der zaak be
llen tot de behandeling -van de geschiedenis
tóer vereenigiag; welker liquidatie gij straks
iroepea zult worden uit te spreken, met
regetevens van de "wijze, waarop de
emd-af[kkeling z-al geschieden in verband met Art.
der Statuten. ,
?aten wij de Zomer voorstellingen in 1878 tej
jïle 'en deze leveren gewoonlijk weinig
opférfcelijks op ? en bepalen wij ons tot de
uitvoeringen in het speelsaizoen 1878/79,
fii kuanen wij er u op wijzen,-dat
de'Stadsbpuwhurg op -31 Aug. 78 met de
voorstelIg van de Trek en de Werkman" werd her
kend <en dat in de maand'September genoemde
jhouw-btag 'te. gelijk met dien -van dea Heer
ia Lier ia -de Aiastelstraat werd bespeeld.
'ij werden daartoe geleid door de -volgende
lenën:'
0°. Omdat de Haagsche 'Schouwburg volgens
jstaaad gebruik niet voor in October bespeeld
t ons tal rijk'personeel dus slechts voor een klein
'el gelegenheid tot arbeiden kon worden
gegem; 2°.-omdat de maand September voor
Amster(m, wat de-voorstellingen ia den
Stadsschouwirg betreft, den vroegeren kermistijd
vertebwoordigt ea de keuze der op te voeren
ukken daarnaar moet worden ingericht, en
[j. aocataas verlangden en <ook verlangen
besten, onze artisten, 200 spoedig mogelijk,
stukkea huan&r waardig'te doen optreden.
'Hoe deze handelwijze werd misduid :en-tot
irkeerde.- gevolgtrekkingen aanleiding gaf is
,n algemeene bekendheid.
Ia den loop van het tooneéljaar 1878/79
wer. te Amsterdam in den Stadsschouwburg,
- Voorstellingen met eea -~brutO- opbrengst
in ?88748,06 en in het Theater van den Heer
ia Lier 30 met een netto opbrengst van
)438,37V3 gegeven; te 'slïage: 89
Yborsteliigea met-eea &ncio opbreügst van ? 39927,15
t een netto van ? 14825151Va (ongeveer 65 %
Sr opbrengsten bedroegen de onkostea),
terijl het -abonaement in dit jaar tot ? 9267,25
eeg;-m Arnhem, Utrecht, Grouda, Haarlem,
'Bosch en iUkmaar te zamen 30 met een netto
?brea-gstTan'/10382;89. ,
: Vergelijkt g.e deze cijfers met die vaa het vorig
,ar, toen er in den Amsterdamschen
Schouwirg 153 Voórstelliagen met een bruto
opirengst van ?89436,70; te 's Hage 90 met
im netto ophreagst vaa ^5S82,37% 'en een
' oanement vaa ?7683.45 en 30 op andere
.aatsea met 'een 'netto opbrengst vaa ?9253,40
rerderi gegeven, dan zult ge met ons tevreden
jn over de financiëele uitkomsten welke de
foor stellingen 'Opleverden.
:;JMaar 'wat veel meer betëekent, is de grootere
n .meer algemeene waardeering, welke oazea po
fingen ten deeltfiel. 'Op straffe vaa weder
onbebheiden te worden genoemd, niet alleen te'sïage
wij reeds in de vorige jaren terrein
ver'verden en 'behielden, maar ook ia de
Provinea ook alhier, ondervonden wij van de
ijde: van .het publiek de ondubbelzinaigste
Jijkea van waardeeriag en hartelijke
oaderg. Mochten de voorstellingen
doorH. M. M. dea Koning ea de Koningin, ea
K H. -Prins en Prinses Hendrik te 's Hage
'ïjgewoond, 'als geslaagd worden aangemerkt,
.e gala-voorstelling " alhier verwierf zelfs den
ijval van .hen, die zich om verschillende rede
tot,nog toe verre van ons hadden
gehou[en, terwijl de afscheidsvoorstelling in den
Stadsschouwburg, door een talrijk publiek
heb'cht, 'ons het bewijs sehoak, dat ons optredea
i de teöaeelwaereld van lieverlede als >een
gunstig verschijnsel erkend 'werd.'
""Hoe bevredigend deze verschijnselen ook zija,
.et'feit, dat 'wij ze bijna als iets verrassends
lëbbe'n te vermelden, wijst op iets ziekelijks
Pn den geheelen toestand, voor-het minst op
zeer zoaderlings in de bestaande
verhou|agèn. Zij, die niet geheel vreemd hieven aan
;e. "geschiedenis van ons tooneel in de laatste
[rie jaren, begrijpen wat wij bedoelen.
Door'sommige woordvoerders van de
pxiilieke conscïentïe", zoo als sommige de
jouralistiek. noemen, werden wij sedert ons
optreiëa in ons streven niet weinig bemoeielijkt.
?an trouwe hartelijke bondgenootea als zij
Ie meesten onzer waren, toen wij door
itiek in 'woord en schrift getuigeais gavea
an onze ontevredenheid met het bestaande;
!oea wij wenseïitea af te breken en den moker
anteerden, die in de laatste dertig' jaren
;einig anders gedaan had als vernielen n
Vernietigen, werden zij, zoodra wij den tijd
ekomen achtten om de woorden dadea te
wordea, felle bestrijders ea bedillers-;
stelden absolute eisenen tegenover een
leheer, dat met het bestaande en alzoo
;eer relative ? rekening had te houden, en
aielden oas vaak een ander programma voor
Is van ,ons WAS uitgegaan, en dat, hoe ook
reer&prokea, toch altijd weer als uitgangspunt
tiende vour dezelfde hesehuldigiagoa.
' Het moest ons wel de vragea op de lippen
brengen: Waarom dat alles? Hebben wij iets
anders als een publiek belang op het oog,
met voorbijzien van rust, van eigen voordeel
of belang? ' Waarom treden onze strenge rech
ters, die steeds afkeuren wat hun geschonken
wordt, ons niet liever nader met het aanbod
ons te helpen met hun meerdere kennis, met
hunne ? grootere ervaring, .met hun fija'eren
aesthetischen smaak?
?of zijn ze misschien bevreesd teruggewezen
te worden? Wat geeft hun echter, grond voor
zulk een onderstelling? Wij van onze zijde
hebben steeds getracht ieder, die ons vriend
schappelijk en welwillend te gemoet trad, in
gelijken geest te bejegenen en .gaarne de lei
ding derjrepetitiën toevertrouwd aan .alle kunst
beoefenaren en- kunstvrienden, die zich daartoe
bereid verklaarden.
Doch genoeg, misschien -te veel reeds! .Met
de ontboezeming, in de vorige regelen neerge
legd, bedoelen wij echter geenszins lucht te
geven aan een onedelen toorn of aan een nog
onedeler gevoel van gekwetste ijdelheid, .maar
alleen blijk te .geven Van onze zucht om. allen
om ons heen te bewegen ; slechts beginselen
en niet personen te bedoelen. De zaak, welke
wij voorstaan, is goed en edel; zeker ook naar
de schatting onzer tegenstanders. Door
eendrachtelijk samenwerken en niet door gekibbel
wordt de zaak. zelve het meest gehaat en kan
het doel, waarnaar zeker allen streven, allén
worden bereikt.
De bizonderheden welke' wij gewoon waren
in onze vroegere verslagen op te nemen be
treffende de Opgevoerde stukken en de be
langstelling, die zij bij het publiek vonden,
vermelden wij gaarne ook nu. ?
Er werden van 31. Augustus 1878 tot 28 Mei
1879 te Amsterdam opgevoerd behalve de
kleine of na-stukjes:
v
, Gemiddelde
Namen der stukken. Aantal- opbrengst per
opvoeringen. Y o ors telling.
De Vrek ......... .. 6 ? 476
Prettige Schoonouders . . 2 ' 465
Aan den rand des afgronds l . 525
Ferréol ........... l 346
Neptunus en Tuimelaar . 9 500
Helly ............ 9 320
Van Amsterd. naar Bagdad 12 575
Mauprat. . . . ...... 6 335
Moeder en Zoon ..... 10 281
De twee Kozen ...... 4 205
Dora ............ 4- 265
De zwarte Kapitein .... 5 , 283
Janus Tulp ........ .6 590
De Fourchambault's ... 13, 460
George de Lalaing. ... 2 402
Juffrouw Bos ..... ' . . .5 332
Dehorah .......... 11 780
Dames en He er en van
Pont-Arcy ........ 23 .604
De Kaartlegster ...... 2 612
Gysbrecht van Aemstel . 3 833
Een bittere Pil ...... l 987
Adrienne Lecouvreur. . . 12 890
De Leeuwendalers .... 2 616
Een Amsterdamschejongen 4 n 744
Zege na Strijd ...... 3 .?425
De Jagers. . '. ...... 4 373
Geld ............ 5 ,?387 .
De Laster ......... l 646
neelgezelsciap kunnen opnemen, ook dit doét
ons de toekomst met eenige gerustheid
tegentreden, en versteikt ons in onze overtuiging,
dat ons optreden niet ijdel is geweest en dat
wij niet ten . onrechte een Taunïer wensehten
te zien opgericht, onder welke de talenten
deitoekomst zich zouden .kunnen 'Scharen.
.Het is 'hier de plaats 'niet-uit te weiden'over
de licht->en schaduwzijdeh van -het talent der
jonge artiste 'die bij. haar eerste optreden reeds
veler harten won. Voldoende,zij.de-Yerklaring,
dat de schaduwzijde alleen-door strenge -aan-.
houdende studie kan worden overwonnen-en
de .lichtzijde een blijde toekomst voorspelt'voor
het nationaal tooneel n voor haar .zelve., i
Maar om de wille-der veel belovende artisten ,
en leerlingen vergeten wij waarlijk de'nu reeds'
veel gevenden niet de oude garde,-die in'
het vuur zich vormde, en wier moed en 'kracht;
door den strijd is gehard. Bij de lauweren, ?
die hun -van. de zijde van het publiek 'bij her- {
haiing werden aangeboden in het driejarig
tijdvak, dat thans, ten einde spoedt, -voegen"
?wij gaarne onze hulde.
1) Behalve het Abonnement.
ologie en heeft vele jaren van studie en ver-, zich te versterken, zegt S., en bij wijst op het
diea&telijke uitgaven op kunsthistorisch gebied Drirlsche Toheibond, de vereenigde Koning
achter zich. rijken "Engeland, Schotland en Ierland, of de
Italiaansche eenheid; alleen Nederland en Belgi
D.e ?vêrkoopin'g^van een'deel der abliütheek
Ambroisé-Firmin-Didot, den 26 Mei begonnen,
"heeft in vijf zittingen 633,035 francs opgebracht.
Onder de'werken, die den laatstee dag toe
schijnen elke ,nauwere ^aansluiting oudenkbaar
te achten en toch zonder elkanders hulp kun
nen zij .'de ..toekomst niet te geracet @aan.
De .stelling van Antwerpen, zooals ze na is,
kan volgens S., op den duur Belgie's- onafhan
kelijkheid niet verzekeren, en al zoude die stel
'gewezen werden, zag - men ? onder anderen een
;pr-aeh.tig missaal van de :kerk Tan'Tours, dat
20,090 'francs heeft opgebracht; .een getijboek ling volgens de plannen van S., worden
gewij(manuscript) uit de 16de eeuw, "dat tot 18,500 rzigd, slechts door eene aansluiting aan de
T£olfrancs 'overging, een manuscript'dat eens aan: andsche liniën kan heil worden .gevonden;
koningin Maria Stuart toebehoorde 10,000 ~'fr.
Het 'laatste artikel dat geveild werd, was
het beroemde missaal van'Karél VI, dat achter
eenvolgens in de 'handen geweest is van zijn
'dochter :Catharïna, de 'vrouw vaa Hendrik V,
koning van Engeland; en van hunne nakome
lingen Hendrik VI, Hendrik VII en HendrikVIÏI.
.Hét kostbaar werk is toegewezen aan den'
heer Fontaine, boekverkooper te Parijs, voor
70,000, dat is met de kosten voor 80,000 francs.
de Belgische en .Hollandsche veldtroepen zou
den n leger .moeten vormen, onder de beve
len yan een der vorsten der vereenigde Neder
landen en ZQQ in -waarheid een zijnde zouden
de Vereenigde .Nederlanden bij den
Franschduitschen oorlog van de toekomst, de onafhan
kelijkheid van Nederland en van Belgiëkun
nen beschutten tegen eiken vijand.
Kunnen wij de verzekering geven dat wij
-met,belangstelling kennis maakten met den
arTe 's Gravenhage 1)
De Vrek ........ _. .
Prettige Schoonouders . .
Aan den rand des afgronds
Ferréol ...........
846
332
413
.,242
237
309
383
447
580
291
160
'200
690
295
511
Moeder en Zoon
Dora. .............
De "zwarte Kapitein. . . .
Jaaus Tulp
De Fourchamhauit's . . .
George de Lalaing....
Medea ?
Mijn Leoppld
Juffrouw Bos
DeboraïiL
Dames en Heeren van
, Pont-Arcy 8 600
De Kaartlegster: . . . . . 2 549
Gysbrecht van Aemstel . 2 656
Een bittere Pil l 893
Adrienne Lecouvreur. . . 2 418
Maria Stuart ..;..'.. 2 674
De Leeuwendalers .... l 563
EenAmsterd.anis'chejongen, 2 H 532
Zege na Strijd 2 406
De Jagers . ,. . 2 150
Geld 2 269
Een hadreisje voor geza
menlijke rekening . . .?10 880
?%n de volgende stukjes van minderea omvaag:
De '"Werkrnaa, Patiënten, Het Albumblad, De
Buren, Pakketten voor Dames, <De Acrobaat,
Bertram en Raton, De Zegepraal -der Schoon
heid, Jolaathe., 't .Eerste hoofdstuk van 't derde
boek, Hoe Oom op .zijn neus keek, De Zwerver,
Oranje en Nederland, Anna's Greheim.
Verder hadden er voorstellingen plaats :
te Arnhem 8, ,gem. netto ophr. ? 326.27
Utrecht 10, 328.03
Haarlem 4, ' 373.12
Gouda .6, -?368.36 .
Alkmaar l, 374.17
's Bosch l, . M 359.57
Van de opgevoerde stukken w,area 11 .oor
spronkelijke, eeae verhouding veel gunstiger
dan ia de twee vorige jarea. Toch blijft het.
aantal schrijvers gering, dat roepiag blijkt te
bezitten om voor het tooneel te arbeiden. Een
reeks van treur-tooneel- en blijspelen wordt ons
steeds aangeboden, maar het gehalte is voor
verre het grootste deel beneden het middel
matige. Talenten worden uiterst zelden aan
getroffen en tooneelken-nis of technische be
hendigheid, welke bij de Fraaschen zoo vaak
de schromelijkste innerlijke armoede verbergen,
nog minder.
Z. M. de -Koning bleef ons,Zijne hoog ge
waardeerde bescherming verleenen, niet alleen
in materieelen zin door eene subsidie vaa
? 15.000,-maar bovendien in moreelea, door
oas bij elke daartoe voorkomende gelegenheid
van Zijne door ons hoog gewaardeerde sym
pathie te doen blijken, ea ons menigmaal wen
ken te geven, welke van Zijn kunstzin ge
tuigden en. voor ons aiet verlorea giagea.
Oaze betrekking met Mej. Jos. de Groot was
eea .der gevolgen daarvan. Dat wij deze jeug
dige geniale artiste aaa ons mochten
verbindea, dat wij de vier oudste leerlingen der
Tooneelschool, na voleindigden leertijd, ia oas
tooIn het theater La Scala te Milaan, werd
den Isten Juli eene uitvoering van Verdi's
Requiem gegeven, door den meester zelf ge
dirigeerd en ten voordeele der overstroomden
.in Noord-Italië.
Set koncert had geheel den uitslag, dien
?men er vaa verwachtte; .liefc was een.onver
getelijke avond en de opbrengst bedroeg meer
dan 37,000 .lires. Ziehier wat de muzikale
korrespondent van de Perseveransa te Milaan
er over schrijft:
De schoone muziek, de uitstekende uit
voering en de opwinding van aet publiek
maakten dezen avond tot een der heerlijkste
en indrukwekkendste, die wij.ons herinneren
kunnen. Niemand klaagde over de warmte,
die men nauwelijks scheen te gevoelen. Ih
de wijze waarop Verdi ontvangen, werd allen
stonden als n. man op en wuifden met de
zakdoeken lag, teyens eene 'hartstochtelijke
vereering voor den komponist en eene innige
sympathie voor het karakter van den mensch.
Men juichte den kunstenaar toe, die alleen den
naam van [talie op muzikaal gebied weet te
handhaven, die de keten van hare roemrijke
tradities voor breken behoedt. Het milaneesch
publiek dat steeds dweept met zyn Manzoni,
heeft door zijne luide toejuichingen nog eens
willen toonen, dat Verdi's muziek alleen waar
dig was om te weenea over den dood van den
even zedigen als '"beroemden dichter vaa den
inque Maggio, U de ovaties, de kretea, de
toejuichingen, de opwinding te beschrijven is
iets onmogelijks, alleen' wie er bij tegenwoordig
was kan er zich een denkbeeld van maken.
De mis werd prachtig uitgevoerd, zoowel door
de koren als door de solisten,.de dames Stolz
en Waldmann en de heeren Barhacïni en Maini;
n het verrakte auditorium vroeg om.herhaling
vaa de bewonderenswaardige Fuga uit ,het
Santus en van het Ag-nus Dei.. Het Ms van
de Fuga scheen den ? komponist genoegen te
doen, want vroolijk ^glimlachend, gaf hij het
.sein om te herhalen. Bij het einde van het
.Requiem had er eene kolossale demonstratie
plaats; uit de /balkons begon een regen .van
bloemen en bouquetten het tooneel te
overstroomea, tot-dat de maestro, de solisten, het.
orkest, allen er haast geheel onder bedolven
waren, en de dames van het .koor hun handen
overvol hadden. Daarna werd Verdi herhaalde
malen -teruggeroepen ea toegejuicht, welke
ovatie even later voor het: Hotel Milaa, dat
feestelijk met bloemen getooid was, herhaald
werd. Eea twaalfduizend personen vereenigdea
zich daar en het orkest van het Scala-theater
bracht den geliefden maestro,eene prachtige
serenade, "iiit muziek van Verdi bestaande.
De komponist vertoonde . zich verscheidene
malen op hst balkon ea was zichtbaar aange
daan door de hartelijke en indrukwekkende
wijze, waarop de Milaneezea hem hunne ver
eering wilden toonen.
De Gluck-Society te Londen bepaalt zich
niet tot het uitvoeren van Gluck's compositiëa
alleen. Al wat oud en vergeten is beproeft zij
ten gehoore te 'brengen. Op haar laatste uit
voering waren de voornaamste nummers, be
halve een gedeelte va-ndea Or^fewsvau Gluck,
ook een. YorJcsMre Feast Song van Purceli ea
eea Choix de morceaux.uit H&lancl van.Lully.
Voor iets dergelijks, eene uitgebreide reeks'
van historische uitvoeringen voor zang en ia-r
struinentea, zou zeker in Amsterdam ook nog
plaats zijn.
Zooals men weet was de aanleiding (of het
voorwendsel) voor de buitenlandsche reis der
acteurs van de Gomedie 'Frangaise, dat hun
tooneelgc'houw moest opgeknapt worden. .Er.
wordt. dan ook met ijver aan 'gewerkt. Het
plafond der zaal, door de 'heeren Mazerolles
en Perrin ondernomen, aadert zijne voltooiing.
De hoofdgroep .vaa het schilderwerk tusschen
.de liehtkroon en het tooneel'vertoönt,Frankrijk)
eerekransen uitreikende aan Racïne, Coraeille
en Molière. Daar beneden' ziet mea groepen
vaa de voornaamste karakters uit Molière's
werken, Alceste, Tartuffe, George Dandïn,etc.
Dan volgt eene groep van de voornaamste
tooneelschrijvers dezer eeuw, terwijl langs de
wanden de hoofdpersonen van .de treurspelen
van C.orneille en Racine afgebeeld zijn. Apoïlo.
en de Muzen ontbreken niet. Zij houden hun
hof aan de andere zijde van de liehtkroon..
De beelden zijn meer dan levensgroot.
De BibliöthèquêNationale te Parijs 'heeft er b'eid van den schrijver,, w ij mogen niet
ontvein'zen dat o. i.' op den titel La vérïtésur la
situation militaire des Pai/s-Bas de la
Bdgi'gue-Gtdela,Hollande"-wel iets valt af te dingen,
ia zooverre nl. dat S.rblijkl>aar niet zeer juist
op de hoogte is van vele détails der zaken die
hij 'behandelt. Niet alleea dat de schrijver blijk
baar lijdende is a&ngaUopkolire ea daarom zoo
guastig oordeelt over Nederland, dat sommigen
een oogenblik aan ziju oprechtheid zouden twijfe
len, -maar zijn beschouwingen over de Belgische,
zoowel als over onze weèrmiddelen verraden,
'dat bij niet overal met zaakkennis oordeelt.
,Het is daarom zeer te betreuren dat S., aiefc
met meer betrouwbare hroanen raadpleegde;
fraacs besteed, en -daarvoor 18 druk
werken en 2 manuscripten verkreg-ea.
? Dit was de derde veiling uit deze bibliotheek;
de vierde zal in Mei 1880 plaats hebben. Van
alles gezamenlijk berekent men de
opforengstop 4 mülioen,
De J-üry, die een oordeel moest uitspreken
omtrent de ingekomen 'ontwerpen voor -een
gedenkteeken, dat te Milaan opgericht sal
worden ter herïnaering aan Victor Eman'uel,
heeft.geen der plannen waardig gekeurd zon-.
der wijzigingen aangenomen te worden. Zij
heeft echter den tweeden -prijs van 10,000 lires
toegekend aaa den beeldhouwer Ercole Rosa: nu geeft hij vaak aan zijn betoog eea schijn
vaa -Rome, en den derden prijs van 5,000 lires
aan den beeldhouwer Luigi Belli, van .Turijn.
- Prof. Demetrio Consili, te Florence -heeft
eea instrument uitgevonden, dat hij de
P-oggia'molino noemt en waardoor de linkerhand van
den speler meer vrijheid zou verkrijgen. Het'
Koninklijk Muzikaal Instituut, téFlorence ge
vestigd, heeft op versoek van den uitvinder
zulk een instrument onderzocht en met alge
meene stemmen de volgende verklaring
onderteekend: 1ste dat het gebruik vanden
Poggiaviolino bevorderlijk is voor 'den Maak, daar
de viool bevrijd wordt' vaa den druk van de
kin des spelers ; 2de, dat de linkerhand vrijer'
wordt, daar'de duim .met meer tot steun hoeft
'te dieaea, waardoor het spelen veel 'gemakke
lijker wordt gemaakt, en 3de, dat nog al de
overige 'oordeelen daargelaten, de
Poggiayioliao' een werkelijke aanwinst zal zijn voor
eerstbeginaeade vioolspelers, die la veel korter
tijd zich de kimst zullen wetea eigen te maken.
Te Loaden zal eeae vereeniging opgericht
worden voor ,de 'studie van Japansche kunst,
letterkunde, volkslegenden, cultuurgeschiedenis,
etc. De zaak is op touw gezet door eeae
afdeeling 'van het Kon. Aziatisch Genootschap.
Op 'de anthropologische tentoonstelling te
Moskou heeft men een park in eene vallei
uit de voorwereld dmgetooverd. Reusachtige
opgedolven planten zijn nagemaakt of ten
toongesteld zooals ze versteend waren; skeletten
en al wat er over is vaa megatheriums,
mammouths, ichthyosauren, enz. zijn door' dit
paradijs van vóór den zondvloed verstrooid,
ea verminderen den lust oai het met Adam te
deelen/In een andere tuin 'zijn in levensgroote
Voor verzamelaars van -kostbare
prachtwerken is iets nieuws ea uitaeiaends ver
schenen bij den uitgever Quaatin te Parijs,
die reeds door zoovele rijke uitgaven" de kuast
aan zich verplichtte. Thans is* het een werk,
La ewdssance en France, Edition de graad
luse, door den heer Palustre, de illustratien
bezorgd door den heer Eugène Sardous. Het
komt uit in 30 afleveringen; de heer Palustre
i? directeur van de SociétéFrangaise d.'Arch
heeldea de
geheeld.
voornaamste menschearassea
afDe Nubische-karavaaa te Parijs aangekomen
en voor den Jardin d'acclimatation bestemd,
bestaat uit 15 mannen, 4'vrouwen, 2 kinderen,
12 kameelea, 4 ossen, 2'zebra's, 4 olifanten,
8 struisvogels, ezels, paarden uit Abyssinie en
Dongola, en een aantal kleinere dieren die'de
reis hebhen overleefd.
La véritésur la sltuaüon militaire des
J*ays-Bas, de lm -Selgigue et de la
Hollande.?La-FMtureguerre,franeo-allemanr
de-dans nos $>laines. P-r-emïve partie:
la défense des Plaines a^!, .moyen de ftottes
terrestires" par J..Scher,penseel, Aziden mi
litaire et rédacteur en, ckef du v&peytoire
. gétxéral .de. la maréne-morcliande du monde.
.entier au 'Lly&d universel Vetritas"
DETJX.IÈME $VITIO.N l) AV$
J)EUK PLANÜBBS. - Utrecht $fa-.
fyissement Typographique de J. vaw
Boelchohoven 1879.
De .schrijver dezer brochure beëogt niets
meer of minder dan eea^, verhond tuss.ch.en
Nederland en België;. les tats de second raag
doivent .évïtér a tout jamais l'alliance avec
Fuae ou.l'autre grande puissance, alliance qui
ae peut que. les absorber. Ces ^alliances o
ensives et dëfensives entre les Etats de second
rang auront une immense portee. En ne
tralisant forcéinent l'ambitioa démesurée deceux
que veulent toujours arrondir leurs empires,
elles -enlèveront l'objet' de cétte ambition et
renforceront a tout jamais la pais générale :dans
cette jDartie^du monde, (bi 5.)
Holland en België, wier inwoners door zoo
vele handen aan elkander zijn gehecht, moéten
hun kracht zoeken in coalitie ; alle vroegere twis
ten en veeton zijn vergeten; Restant sépacés sur
Ie terrain administratif, ils doivent coastitaer
sur Ie terrain conomique et. militaire
conféderatiön néerlandaise,.pour rester .a tout.
jamais LA GRANDE NATION
.HOLLANDOBELGrE ..... cellc-ci seule peut empêcher
la futuie guerre franco-aïlemande et elle est
pour nous Belges et Holïaadais la question de
to be or not to be". (bl. 5.) Overal vinden wij
immers een zucht om dooi- samenwerking
van oppervlakkigheid, hetgeen hij door meer
in de détails door te dringen, had kunnen ver
mijden.
Zoo is' zija beschouwing over de posiïie van
Antwerpen' hoe juist ook op enkele punten
niet overal vrij ,van eenzijdigheid en schijnt hij
geen waarde te hechten aan liet oordeel van
mannen als de B;elgische generaal Brialmont,
wiens werken over de ver&terking&kunst een
Europeeschen naam verwierven: waar hij de
nederlandscheweermiddeleabeipreekt,faalthij dik
werf, .ook de door hem zoo hoog geroemde for
ten la Hollandaise hebben gebreken, en de
Ho'llandsche liniën zijn aiet zoo oaneembaar
als S. wel denkt.
Enkele 'beschouwingen over Nederland, zijn
te curieus om hier. niet mede te deelen; wij
lézen o. a. '?La Hollaade a donnédepuis bien
'longtemps une instniction générale a son
peupïe. laquélle surpasse en réalitécelle de
l'Allemagne, .et qui peut et dott servir de mo'dile
"a tous les Etats libres deTEurope, qui
compreiiaeat: cfue la tolérance sur Ie terrain
politicoreligieux doit tre' la première quahtéde ceux
q-ui tiannent Ie gouvernail de l'Etat. En
cultivant en même temps les art^ et les scieaces,
ce pays mmcTie aia tête de Ja cimlisaiwi
e^lropèenne mais VEurope ne le^sait gutrt". 2)
(hoe jammer!) C'est parce que la Hollande y
marche avec modestie" et-n'a pas une presse
allemande, anglaise, ni surtout frangaise 2)
pour Ie proclamer :a la face du monde. (LI. 88.)
Seiile parmi tous les Etats européeni, elle a,
malgréces 'énormes dépen^es, continuellement
diminuésesdettes". (bl,8S.) Hoeft S., dan nooit
gehoord van onzen kruidenierswinkel in Indie ?
Van oas oadervsijs wordt het \olgende ge
zegd: Si les coles aux troh degiés (primaire®,
moyennes et supérieures) d'Amsterdam devaienfc
coacourir avec celles de Bruxelles, nous som
mes aussi certain que nous vivons que les lèves
amsterdamois gagneraient ea gén^ral 75% des
points la -oüceux .de Bruxelles atteindraient a
?peiae Ie chiffre de 30 des mêmes pointV (hl. 125.)
De schrijver belooft ons binnen eenigen tijd
het tweede en derde deel van zijn werk inliet
licht te zullen geven; een grondige studie van
de verschillende militaire zaken die hij behan
delt, kunnen wij hem aanbevelen: doch moge1
de arbeid van den heer Scherpeuzeel niet zon
der gebreken wezen, zijn weik verdient eeae
algemeene belangstelling; zijne denkbeelden
zijn de overweging waard en moge een coalitie
tusschen Nederland en Belgiënog ver in de
toekomst liggen, eenmaal misschien züin Neder
land zoowel als in Belgiëde overtuiging ge
vestigd worden, dat hechtere en aauwere
handea tusschen 'het zuidea ea aoordea, tusschen
de hewoaers van twee rijken, wier belangen in
zoovele opzichten overeenstemmen, mogelijk en
wenschelijk zija.
? F.
1) De eerste oplage was in Belgiëafgcdmkt, doch
He Belgische Censuur verbood de uitgave, o a omdat
Krapp, Armstrong, Cail enz. duor den sclmjver als de
grootste budtiTores von Europa weiden gebrandmeikt;
voor Nederland werd nu een oplage ter perse gelegd
'en zoo verscheen eene 'tweede uitgave, oftthooa de eerste
nooit het 'lieM zag. Wellicht was vrees voor openbaar
heid'waar het 'krijgszaken betreft, de oorzaak van het
verbod der Belgische Censuur. Beklagenswaardige struis
vogelpolitiek' I
Nieuwe uitgaven.
Het wassenbeeld. Zedenschets uit de 17e
eeuw.- Leiden, A. W. 'Sijthoff.
M. G. Fraak, Leonore's Jmwelffi.
Nederlandsch-Indisch verhaal. Leiden D. Noothoven
van Goor. . '. .
O. H. van Soest, Dr. W. -5. Baron van
HoeveU. (Overgedrukt uit het Tijdschrift voor
Nederl. ;Indië, Ju& aflevering). Zaltbommel}
Joh. Noman en 'Zoon.
Tiïimeteentfa
? I/ieut. Col. Eitolfys, Boy Soldiers. Yernon Sadtk
Our newwheat-fields in the North West (Canada) i
AbbéMartin, The edueatioa qtiesfcioa ia I"ranee. ?
'Canada ---- Sir
James Ca^rd,
Eafl of Btinmveit, Moose-huufcmg is
Henry Tkomfsoto, JToofl and feeding.
Notes bij the way in India. LeonwrüCourtney, M.
P. The repreaentation of minorities. 3*raKcis Galtov,
P. E. S. -Genene Jmag.es. Lord Norton, How mot to
retaia India. Jiandsqiie fiercey. The Comédle
J J,
t V,