Historisch Archief 1877-1940
dat Frans Jozef zijn raadsman zal laten.,heen
gaan en zij hebben recht om 'zich in. .ebkwes
tie té' verdiepen: wat Andrassy tot het doen
van dezen stap bewogen heeft, ? aangezien
men'niet met zekerheid de ware reden er van
kan zeggen.
Wat het laatste punt Betreft: drieërlei oor
zaak wordt genoemd.
De eerste is' een verschil van meening
tussehen hemen den,keizer, die met zijn minister
van oorlog zou wenschen, dat een groote troe
penmacht werd afgezonden om Hovi-bazar te
bezetten. Andrassy gedachtig aan den
hevigen strijd, dien men in de parlementen der
beide rijkshelften over de goedkeuring der uit
gaven, die voor het bezetten van Bosniëen
de Herzegowina zijn noodig geweest, gevoerd
heeft, zou schromen nog eens denzelfden weg
te bewandelen. Hij vreesde dat men weder
bij vereffening der rekening op al te groote
moeilijkheden zou stuiten, .'
De onaangename stemming, die tusschen
hem en den Keizer» naar aanleiding van dit
aan den Nijl niet .is opgetreden om
sehuidbinnen- of buïtenlandsche, te
"besehermaar ter wille van het land zelfj opdat
hst niet .prijs gegeven zou worden aan wanorde
en regeering] oosheid.
- Dat de naijver van Engeland jegens
Frankrijk en het belang bij het.Suezkanaal hoofd
zaak in dezen zijn, heeft de minister niet gezegd.
Men heeft het natuurlijk begrepen.
. Ad. gunt c, lezen wij: ««? de naaste toekomst"
moeten die uitgaven gedaan worden. .
Ad. punt d.: O'nmiddel$k kan de behoefte
daaraan ontstaan.
Ad- punt e. dit cijfer is noodig voor de be
hoeften der naaste toekomst.
Ad. punt f. .het geraamde bedrag wordt
oniddellylv gevorderd, enz. enz.
Zoo wordt van elk punt op de lijst
opgegeIn Pruissen doen de verschillende part-yen j ven, waarom het bedrag gevraagd wordt, en
wanhopige pogingen om voor de aanstaande ' steeds lezen wij: het is dadelijk of in de naaste
verkiezingen voor> den landdag met een pro-' toekomst noodig, m. a. w. al de genoemde
verschil moet. geheerscht hebben, zou weder
voor de beste verstandhouding hebben plaats
.gemaakt; vandaar dat anderen in de b
nnenlandsche politiek de oorzaak Yan de aanvraag
om ontslag zoeken.
Gelijk men weet werd Taaffe de samenstel
ling van een nieuw kabinet opgedragen. Na
of het nieuwe kabinet draagt een meer behou
dend, dat wil t&vens zeggen federalistisch ka
rakter en Andrassy zou weigeren daarmee sa
men te werken. De Czechen.die wér in den
gramma, althans met een leus op te treden,
die in overeenstemming . is met hun chaotisch
bestaan. Yoor of tegen Bismarcfc" valt zelfs
bij een groot deel der Forschrittspartïj niet
in den smaak. Men begrijpt dat de kanselier
vooralsnog onmisbaar is. . ' .
Het bericht, omtrent den verkoop van
Kultija,een landstreek die de Russen in bezit hebben
genomen, doch voor 5 millioen dollars weder
afstaan aau China, wordt door de Engelschen
met genoegen vernomen. Er blijkt hieruit dat
werken moeten worden uitgevoerd. Op deze
basis, motieven en mededeelingen is de vraag
Rusland in Aziëzijn prestige niet kan op
houden.
Yborloopig heeft het Czafenrijk iets anders
eindelijk na een lang debat besloten was de lijst
der geraamde werken en bloc te behandelen, en
de Heer Heineken een amendement voorstelde
om het bedrag der leening iu plaats van op
7Vs mul. op 6.300.000 gld. te stellen en het
abattoir en de groenmarkt 'van de lijst te
nemen, ontstond er een uitbarsting van. gevoe
ligheid, waarvan onze praktische raadsleden
gelukkig slechts hoogst zelden last hebben.
De Heer Tromp sprak op zenuwachtigen toon
van een luchthartig opgeworpen amendement,
zoo incidenteel over groenmarkt en abattoir
te beslissen, KOU heb prestige we zijn tegen
woordig in 't bijzonder in een tijd van prestige
aan Ged. Staten gegrond om een leening tot Tan den Kaad ondermijnen en het. onmogelijk
TI/S millioen goed te keuren. maken nog wethouders voor publieke werken
Zoo.lezen wij, en wat.vernamen wij uit den te vinden, als die moesten vreezen, dat aïhun
mond van den Wethouder voor nancien?.Deze ; arbeid, dien zij tot voorbereiding van zekere
leeningsvoordraekt bevat louter een raming j werken verricht hadden, door een nieuw besluit
om te komen tot een zeker bedrag voor een [ nutteloos kon worden gemaakt.
krediet.
Leest ge b.v.' dat het abattoir wacht op uit
voering,
De Heer Holtzman noemde zulk een amende
ment onoprecht , ook hij meende dat dit geen
van zaken was
het
ernstige behandeling
heette niet loyaal.
De Voorzitter keurt het op strengen toon. af,
dat men als met n pennestreek het werk van
reeds vele maanden,, omdat de
mogeder' financieele regeling der uitgaven,
die het vorderen zal, ontbreekt.'... en meent
ge dat het plan uitgevoerd zal worden als die
te doen dan bedacht te zijn op uitbreiding in ! mogelijkheid van financieele regeling bestaat, 'jaren ongedaan wilde maken.
Aaië. Het socialisme woedt, onder den naam gij vergist u. Wij spreken, zegt de Wet
iotivan Nihilisme, nog altijd voort en de arrestaties.j der, slechts van de mogelijkheid, niet van de Zonderling! Het is wel loyaal een
ramingra 0. . _. brengen telkens nieuwe komplottenaan het licht, werkelijkheid. Hij zelf acht het zeer wel. te maken om-een leeningscijfer te bekomen,
de Verkiezingen; die in meer konservatieven Mirsky, de moordenaar van generaal Drenteln, mogelijk, dat bij de behandeling der begroo- j al is men er van overtuigd, gelijk meerdere
geest zijn - uitgevallen, kan het moeilijk anders heeft gebiecht en onmiddelijk zijn eenige ofn- ting de wenscnelijkhéid der uitvoering voorals' sprekers" verklaren, dat er op die raming
nog niet .blijken zal. ! werken voorkomen, die men in de eerstvolgende
Slotsom: We vragen voor werken die EOO- jaren niet zal moeten uitvoeren maar het
dig heeten, die althans waarschijnlijk zijn, is niet loyaal om door een amendement een
maar erkennen te gelijkertijd dat die waar-'voordracht te willen zuiveren van hetgeen er
schijnlijkheid volstrekt niet zeker, veeleer on-' onoprechts en onloyaals in voorkomt!
.Kyksraad zitting zullen nemen, zouden een
hevige oppositie voorbereiden, iets waaraan
Andrassy zich onttrekken wil.
Hoe natuurlijk deze verklaring zij, velen
meenen,. dat ten slotte de partij, waarop de
minister steunen kan sterk genoeg is, om aan
cier in verzekerde- bewaring genomen.
In Turkye broeit weer een krisis.
zaken op dit oogenblik daar staan, is
tegenstrijdige berichten, niet op te maken.
Hoe de
uit de
den nieuwen tegenstand behoorlijk het hoofd' T>ianBeI1.\
t t ' i T _ ? T . T _ _.__.! ^ _ _.V~ -t ~'
De dagbladen bevatten;
Handelsblad: Constitutioneele noodzake
ykheid. Een nieuw Indisch adres. Kaars en Bril
(ter ontdekking van Kappeijne's
herTormingste bieden, en zoeken de beweegreden van zijn
heengaan in persoonlijke overwegingen, die
met de staatkunde in geen verband staan.
Behoefte aan, althans de begeerte' naar rust,
zon hem drijven. Allereerst dient de vraag' uit
gemaakt te worden» of het verzoek om ontslag,
?waarmee reeds zoo dikwijls werd gedreigd,
ernstig gemeend is. Het kan zijn dat het niet
wordt toegestaan of ingetrokken.
Treed Andrassy werkelijk af, dan zal men
niét nalaten de rekening op te makenT om te
weten of dit feit voor Oostenrijk nadeelig is. De
Neue Freie Presse, die steeds zijn staat
kunde bestreden heeft, behoeft op het geven
van een antwoord niet lang te wachten, Zij
betreurt het dat de'staatsman niet vroeger yis
heengegaan. De meeste liberale bladen denken
er anders over. Er behoort meer dan gewone
scherpzinnigheid toe om in dit geval een oor
deel uit te spreken, dat gegrond .-is. De
Oostenrijksche monarchie in baar zonderlinge sa
menstelling heeft aan een buitenlandsche staat
kunde behoefte, die moeielijk is na te rekenen
of af te bakenen/. Er zijn, omstandigheden in
de wereld waaronder men niet anders dan ver
keerd kan handelen.
Frankrijk hoort Blanquïweer noemen. Te
Bordeaux werd hij op nieuw kandidaat voor
de kamer gesteld. Er bestaat echter ook een
tegen-kandidaat van, de republikeinsche zijde.
De " overweging dat zijn verkiezing, daar hij
slechts gratie ontving doch niet in déamnestie
werd opgenomen, van geen blijvende
beteekenis zou zijn, zal -waarschijnlijk veel stem
mers terughouden nogmaals een vruchteloos,
zg het dan .ook bij uitstek princïpeel, werk
te verrichten.
De mededeelingen van Figaro, over een ver
dicht gesprek, dat Jules Simon over het minis
terie en de eerste politieke toekomst van Frank
rijk gehouden zou hebben, geven stof tot dag
blad-artikelen. , Zelfs waren zij aanleiding dat
Simon zelf een brief schreef, waarin hij de on
waarheid dier berichten in het licht stelde.
Op n punt, het voornaamste, zijn'zij dat
zeker. De bewering toch dat Grévy zelf tegen
art. 7 van het onderwijs-ontwerp gestemd, was,
blijkt onjuist te zijn. Grévy is het met Ferry
eens, en als dit punt valt, schiet er voor de
geloofwaardigheid van Figaro's verhaal al zeer
weinig grond over.
In het engelsche parlement -heeft de heer
Groldsmith. de egyptische zaken ter sprake ge
bracht. De regeering heeft verzekerd, dat zij
'Vaderland: Over. Kappeijne'a schuld aanhet
ontstaan van, de krisis.
N. Eott. Courant: Belastingplannen, van het
Algemeen Dagblad 'van KecL Indie.
Amst. Courant: De krisis.
waarschijnlijk is.
Mag het bevreemden*
aan zulk een voortdurend woordenspel ?
Ged. Staten willen, volgens de
leeningsvoordracht, dat ter betere .beoordeelmg van
de werken, -welke in de eerstvolgende jaren
door buitengewone middelen gullen moeten
worden gedekt en dus van het bedrag, waarop
de leening gal moeten worden, gesteld, het te
genwoordig oogenbliJc tot maatstaf moet
genoynen worden."
Het bedrag der le'ening zal dus bepaald wor
den, na optelling van de niontanten der uitgaven
welke in de eerstvolgende jaren door buiten
gewone middelen zullen MOETEN" worden gedekt.
Men dient dus nu uit te maken, wat moet
worden
zeggen.
Keen,
Bij de begroeting over dit lijstje te
diskusdat men zich ergert sieeren is niet luchthartig, incidenteel, verderfe
lijk voor de achtbaarheid van het kollegie,
maar bij de raming 'aan de behoefte voor de
naastvolgende toekomst dat te doen heet on
doordacht, lichtzinnig,, ja, wat niet all
Een leeningsvoordracht, die niet eens 14 da
gen bij de Raadsleden berust heeft, waarop
over de noodzakelijkheid van een aantal wer
ken een oordeel wordt uitgesproken?eub-loc
af te hameren 'is faooge ernst, weldoordachte
behandeling van gemeentezaken, een amen
dement in te dienen om althans eenigszins dit
gevaar te voorkomen is ongeveer immoreel! .
Het voortdurend te willen voorstellen, alsof de
gedekt. Dat is duidelijk zou men
dit behoeft thans niet uitgemaakt te
Onze gemeenteraa'd leverde verleden Woeus- r worden, zegt de wethouder, we becijferen slechte
dag een tooneel van duclitigen strijd op.
Aan de eene zijde stonden de Heeren
Regtdóorzee, Pljnappel, Pet en Heineken, aan den
anderen kant de Wethouder van financiën, van
Tienlioven, de Heer Tromp, de Leaó Lagxma,
Holtzman en Jitta, terwijj blijkens de stemming
alle zwijgende leden, op den heer MendeS na,
de zijde van de laatsten kozen. j
De Voorzitter, die "bij de behandeling van de
onder zekere namen het bedrag van een kre
diet. Later komt de begroeting en als ge
dan een dier werken of meerdere niet wilt
uitvoeren, welnu dan behoeft datniet.?Werken
die de eerstvolgende jaren zullen moeten uit
gevoerd worden zyn eigentlijk werken waarvan
men volstrekt niet zeggen-mag, dat zij in de
eerstvolgende jaren gullen uitgevoerd worden,
men moet ze volgena onze voordracht wel maken,
leeningsvoordracht, over de verschillende wer- maai- gal het nog niet doen; Het moeten is
ken die daarin geraamd werden, afzonderlijk [ voor Gedep. Staten?het sullen voorden Raad,
gestemd wilde hebben, stelde punt a. het Zoo krijgt ieder zijn deel.
abattoir ??aan de orde.' De Heeren Pet en Regt- j
doorzee begonnen met de lijst der geraamde! De Burgemeester, de heeren Pijnappel,
Regtwerkec, die wij verleden week mededeelden en doorzee, Heineken en Pet wilden punt voor
bespraken, te bestrijden, en zoo ontstond lang-, punt in stemming brengen, d^w. z. thans
zamerhand de kwestie of men dat lijstje inzyn|ook beslissen of h
was te leenen voor
geheel zou-behandelen, ofwel punt voor punt.
. Het onordelijk debat dat daarover werd
gegevoerd, zullen wij niet van het begin tot het
einde volgen, we willen slechts wijzen op eenige
belangrijke punten.
In de memorie van toelichting tot de leenings
voordracht werd gezegd, dat men een serie van
werken tot een gezamenlijk bedrag van 7J/2
millioen gld. voorstelt, .en dart leest men: Dat
iiiderdaaa de
een abattoir, de houtha
ven, groenmarkt, onderwijs enz.
Wat kon, rationeeler
De Raad wilde het niet.
De hevigste tegenstand. Zelfs de heer de
Leaó Laguna was er niet toe te bewegen, of
schoon hij bij een vroegere gelegenheid gezegd
had, dat men lettende op de bezwaren van
Gedep. Staten, vooraf behporde te besluiten
tot de werken die er uït (de leening) moeten
tot uitvoering der thans geraamde werken, of j bekostigd worden, maar dat dan ook de
werONVEBWIJLD óf M DE NAASTE TOEKOMST ZAL BE- ken allén vooraf au fond behandeld" moesten.
HOOEBN te worden overgegaan, behoeft voor- worden. Zijn we 't daarover eens,' staan ;onze
zeker evenmin een breedvoerig betoog." ;
Vervolgens wordt van het abattoir gezegd:
De voorbereidende maatregelenter uitvoering
van het Raadsbesluit van 28/29 November zijn
alle genomen. De uitvoering zelve wacht reeds
plannen te dien opzichte vast, dan staan we
op een zuiver terrein en is van zelf het
leeningsbedrag aangewezen en gemotiveerd,"
(Gemeenteblad Afl. 2, p, 259.) ' '
Men zou meeneu. dat ook thans nog alleen.
rekening, en het inzicht der stukken ha
hun niet het noodige licht gegeven; immer
B. en W. zeggen liet in de memorie zelf, ;
waren vóór onze samenspreking reeds tot ee
eenigszins gewijzigde opvatting" gekomen. E
een eenigszins gewijzigde opvatting is tot
zeker de juiste opvatting nog niet.
"Waarlijk een Dag. Bestuur dat tweemai
door Gedep. Staten zijn leeningsvoordrac]
verworpen ziet, heeft het recht niet als hi
voor de derde maal een voordracht ontwer]
zulk een hoogen toon aan te slaan, als ha
het ? niets beters te doen dan beachuldiginge
te weerleggen, die te laag zijn om door ieman
geuit, te worden.
Het zou in ieder geval beter doeltreffe
wanneer het den lust is van het Dag. Bestui
zich in het publiek te rechtvaardigen, de gi
heele briefwisseling met Ged, Staten over 1
leggen, dan die bij voortduring onder de g<
heimen stukken te doen berusten en er slechl
zooveel uit aan te halen, als het voor zyn doi
gepast acht.
Inmiddels verdienen de hesren Pijnaj
pel, Pet, Rechfedoorzee, Seineken en Mendi
de erkentelijkheid
zich door de
in. pnsen raad in den laataten tijd ea niet hf
minst verleden Woensdag bejegend werd, nie
laten afschrikken te spreken of te stemmei
zooals; zij kt het belang der gemeente wei
schelijk achten. Er behoort moed toe zoovei
onbeleefdheid het hoofd te bieden, een moei
dien, naar wij hopen, zij en anderen niet au
len verliezen.
Ondertusschen heeft de heer Gosschalk, doe
het voorstellen van een amendement, dat aar
genomen -werd, alle .beteekenis aan het lijstj
dat de raming voor de leening bevat, .oni
nomen. De toevoeging, dat de gelden slecht
besteed zullen worden voor die werken, welk
bij de begroeting worden aangewezen, maak
dat de raming zelf niet de minste waarde hee
Bij de begrootingsdiskussie mag men op nïem
rekenen op een bespreking van de noodzake
lijkheid van een abattoir, graenmarkt, enz.
Deelden wij in ons vorig Nr. mede, wat er i
de openbare zitting van de Kamer van Koop
handel en fabrieken is voorgevallen, omtren
de beurs-verrassing die het Dag. bestun
van het publiek, dat z
ruwe wijs waarop de 'opposit
HH. Heineken, Pet, Pijnappel, en Regtdoorzee zich had voorgesteld, uit eenige woorde:
over. deze zaak door den Burgemeester ge
rproken is gebleken dat de bedoelde plannei
een genomen raadsbeluit willen vernietigen,
ofschoon zg telkens duidelijk verklaren, dat
vele maanden op de mogelijkheid tot financi- het leeningsbedrag aangewezen en gemotiveerd
eele regeling der uitgaven, uit dat besluit was, wanneer geschiedde wat de Leaó Laguna
voorkomende."
Ad. punt b. de houthaven; Er wordt gevraagd
wat »voorloopig voldoende wordt geacht"
vroeger
De Kaad was er ondanks de vuriga pleidooien
van sommige leden niet toe te bewegen en toen
zij de uitvoering daarvan slechts tot een be
teren tijd wenschen te verschuiven, schijnt
een onberispelijke taktiek doch als die
zelfde heeren een, amendement indienen of on
dersteunen, waarbij zij een dubbelzinnige of
onjuiste voordracht willen, althans. meenen te
verbeteren, verbeuren saj ongeveer de achting
der moreele vergadering .als uiterst wufte
lieden!
Nu, de namen van de heeren Pijnappel,
Regtdoorzee, Pet, Heineken en Mendes, zeggen
tot eigen verdediging genoeg.
Wat 'ons betreft, wij gelooven dat onze
Raadsleden in het vervolg, zoowel ter wille
van de gemeentebelangen als van die der ze
delijkheid zelf, het moreele element maar
buitan beschouwing moeten laten. Als zij
Jtalw overdenken wat nuttig en noodig is, ver
vullen zij hun zware taak al goed genoeg.
De toon, die Woensdag in den Raad werd
aangeslagen, misleidt, maar sticht niets goeds.
O. i. is het beneden de waardigheid, van
den Voorzitter van den Amsterdamschen Ge
meenteraad een dergelijke tirade te bouden: En
nu,Mijneheeren, is het gebleken,dathet nietwaar
is wat men meende, als zouden wij 4. millioen
en 8 ton in onzen zak gestoken hebben.
Een dergelijke weerlegging heeft ieder be
neden zich te achten, die niet eerst daarvan
beschuldigd wordt. En niemand had ooit B.
en W- van zoo iets verdacht. Waartoe dienen
zulke woorden, die op hunne beurt voor
dengenen tot wien zij gesproken worden
beleedigend zijn ? De heeren Metelerkamp en Heineken
hadden evenals Ged. Staten hun aanmerkin
gen, gemaakt op de O-dmiti'isira.tie'tie verant
woording der leeningsgeldeu. Gedep. Staten
mannen doorkneed in administratieye zaken
zijn eerst door een konferentie met B. en W.
tot een beter inzicht gekomen in de zoo niet
verwarde, dan toch zeker zeer gekompliceerde
thans aan de Kamer zijn gezonden om er adviei
over uit te brengen. "Wij verwachten dat d
Kamer, die zooveel belang in deze zaak toond
te stellen, rtu ook nauwgezet haar plicht 28
vervullen en de voordracht aan een eerlijk
kritiek zal onderwerpen.
In den gemeenteraad sprak de .Heer GOE
schalk de overtuiging uit, dat de oude beur
nog zeer wel voldoende te restaureeren zou ziji
De2e bewering, al betwijfelen wij haar, verdier
zeker nader getoetst, te worden, vóór men t(
het bouwen van een nieuwe besluit.
Het *Tooneel in het Bnitenland.
i.
Even als voor een goede honderd jaar, fa
heerscht het Fransehe ,drama de tooneelen de
wereld. Zijne heerschappij bepaaldt zich nie
tot Europa; ayne meesterstukken trekken ove.
de oceaan en vinden in Amerika e-venzee.
hartstochtelijke bewonderaars als in Australi
Men beweert dat in onze eeuw van dei
stoom de grenzen tusschen de landen, de ai
scheidingen tusschen de werelddeelen va:
lieverlede wegvallen. Het is zeker dat -.dl
grenzen en die afscheidingen door de voort
brengselen der kunst met steeds toenemend
snelheid worden overgetrokken.
Er kan van de werken der Parijsche drama
tici gezegd worden,- dat hun welslagen ee;
zeer eigenaardigen tint heeft. Een tint volko
men. instemmend met de kleur die de geheel
maatschappij onzer dagen ^aangenomen hoeft
Ook de tooneeldirekteur heeft den spoorwa
gen en de telegraaf tot zijn dienst. Heden gaa
een nieuw stuk in Parijs. Morgen vliegt h
naar Weenen, naar Rome, naar St. Petersburg
Ja, zei.Etienne eindelijk; ik heb nog eens
gedacht over dien boer op den Yarenberg, en
ik kom u verzoeken om hem met vrede te
laten op zijn-boerderij.
M. Maugars bleef met een onverschillig ge
zicht zitten cijferen. Eindelijk hief hij het hoofd
op en zei: Ik dacht dat ik u gezegd had,
dat die man zich vergist... Hij is mijn schulde
naar niet, en ik kan de rechterlijke vervolging
niet tegenhouden.
Is de man, die u straks verliet, dan niet
zijn, sehnldeiseher ?
Welke man?
??Jean' Berloquin.
Dat is best mogelijk... Berloqtiin heeft
veel van die soort van schuldenaars,, en 't kan
wel zijn dat Jacquet er ook bij is.
Welnu, dan,., zei de jonge man terwijl
nj zijn vader aankeek.
Wat dan?... Is 't haast gedaan met
uwraadseltjes?
-~ Eén woord van u is genoeg om Berloquin
zijn vervolging te doen staken.
Gij raaskalt,.. Met welk recht zou ik
mg met zijn zaken gaan bemoeien?
"?- Met het recht van den patroon tegen
over, zijn ondergeschikte, antwoordde Etienne
óp vasten toon. Iedereen weet dat Berloquin
uw werktuig is, dat hij handelt volgens uw
bevelen.
GrèkkepraaU : M. Maugars gaf zijn
stoel n ruk en keek zijn zoon vlak in 't ge
laat: En als ik eens vragen mag, waar
beHXoeit gjj u mee ? vroeg hij op strakken toon;
yfië" duivel heeft n opgestookt om uw neas in
ay'a -zaken te steken? '
Als ik mij niet die zaak bemoei dan is
$8$ omdat ik geloof dat uw naam en de mijne
er niet bij winnen zullen, als zij genoemd wor
den met dien van Berlequm.
De bankier begon driftig te worden, en in
zulke oogenblikken kwam de man uit het volk
weer geheel te voorschijn. Dan liet hij de aan
genomen netfce manieren varen, en in zijn plat
Poitevinsch dialekt barstte hij los: Wat
duivel is dat, wilt gij wel eens zwijgen met al
die stomme praatjes! Bemoei ik mij met uw
geschilder?... Ieder'zijn vak! Het geld dat ik
bijeen haal is in elk geval voor u ??dat moest
u gènseg zijn!
Geld is niet alles! meende Etienne.
Zoo, vindt ge dat?.gaf de bankier met
een spotlach ten, antwoord. En ik zeg dat het
de grootste macht is... Wie'sterk wil wezen
moet eerst rijk zijn, en om rijk te worden,
moet men van menschen en zaken partij weten
te trekken... Men moet de bron maar weten
te. vinden, als de mensehen dorst hebben...
Dat is het gr,oote geheim, en 't is flauw om
te huilen als ziij, die de bron vonden, zich
daarbij de handen wat vuil gemaakt hebben...
Begrepen?
Ik begrijp dat de rijkdom een kracht is,
maar niet dat geld meer waard zon zijn dan
eerlijkheid' en. goede trouw dan een onbe
sproken naam.
Praatjes I De wereld neemt den hoed af
voor hen, die geld weten te verdienen, en de
wereld heeft gelijk.
Ja, hernam Etienne, de wereld neemt
den hoed af, maar achter hun rug doet zij
heel wat anders. Dat is geen eerbied, dat is
vrees.
Welnu, wat zon dat? riep M. Maugars,
terwijl hij opstond en beide handen diep in
zijn, zakken stak, als de lafaards de meerder
heid hebben, dan moeten de sterken van hun
zwakheid gebruik maken.... Arme jongen wat
zijt ge nog groen met al uw geleerdheid! Gij
kent de wereld niet. Die zoogenaamde brave
menschen met hun mooie praatjes zijn niets
dan huichelaars, zooals de vos, die de druiven
te zuur vond. Eigenlijk benijden zij u om
uw geld, en als gij eens arm werd, zouden zij
de Bersten zijn om u den rug toe te
keerenIk ken dat, ik, die door 't kreupelhout gegaan
ben, voor dat ik zoover was als nu, die met
de armen geleefd heb... Zij hebben dezelfde
ondeugden als de rijken, met laaghartigheid
en afgunst nog bovendien;
Etienne zat met. stomme verbazing naar zijn
vader te luisteren en 'fc was hem onmogelijk
om een enkel woord te antwoorden. De pen
dule " liet haar eentonig getik hooren, en 't
was hem alsof met iedere beweging van den
sefcondewijzer een van zijn illusies verloren
ging, alsof hem telkens een deel ontnomen
werd van zijn eerbied voor het vaderlijk gezag,
om plaats te maken voor afkeer en wantrouwen.
Zijt ge daar zoo verbaasd over? ver
volgde M. Maugars; zoodra gij zelf wat meer
in de wereld rondgekeken hebt, zult gij onder
vinden dat ik gelijk had. ??En, toen Etienne
een beweging van schrik niet weerhouden kon,
ging hg voort; Nu, nu, ge hoeft morgen
nog niet te beginnen; gij zijt nog niet rijp
voor die soort van dingen: Ga nw gang nog
maar wat, en leef voor uw plezier, dat is ook
een middel om de wereld te leeren kennen....
Maar, zei hij met een, eynischen lach, niet
iedereen kan daar gebruik van maken; 't is
eeüopvoeding van weelde, en daarvoor dient
men een vader te hebben, die'verstand heeft
van dubbeltjes verdienen., c Gij zijt zoo gelukkig,
en daarom maak gebruik van de kans... Neem
het er goed van, zoek het gezelschap van onae
eerste jongelui, schaf u een goeden kleermaker
en mooie liefjes aan... Ik ben geen puritein
en geen lastige vader ook. Een mensch is
maar eens'jong... Ga dus gerust uw gang, dat
is voor het 'oogenblik het eenige dat ik van
u verlang.
Etieune vertrouwde z:rjn eigen ooren niet, en
zijn ontsteltenis werd hoe langer hoe grooter.
Dank u, hernam hy bedroefd, die'soort
?van dingen trekken mij volstrekt niet aan.
Wel zoo! hebt gij daar al genoeg van?
Nu ik zou heel anders geweest zijn, als 't mij
eens gepresenteerd was in mijn jeugd. Ik heb
het zonder al die aardigheden moeten doen,
en hard gewerkt om u nu te kunnen zeggen:
Geniet wat ge wilt, en zooveel ge wilt; maar
geen schulden maken, hoor. Als 't laadje leeg
is, kunt ge gerust bij mij komen. Apropos...
ge zttlt nu wel platzak zijn...
En een rolletje goudgeld doorbrekend, telde
hij vijftig tientjes voor hem op zyn schrijftafel.
Ziedaar, zei hij, daar hebt ge wat zak
geld... Maar nu geen Donquichot meer spelen,
hoor, en u niet bemoeien met dingen, die u
niet aangaan.
Etienne was niets op zijn gemak, en maakte
reeds een weigerend gebaar, toen een plotse
ling invallende gedachte hem trof, en de woor
den op zijn. lippen tegen hield.
De pendule sloeg half negen en de bankier
stond op.
Gauw wat, sprak hij, want ik heb haast.
Etienne nam het goud op en liet het in zijn
zak glijden. Dank u, mompelde hij, maar
zóó aacht dat men voelde hoeveel moeite't hem
kostte, dat enkele woord uit te spreken.
M. Maugars had de dubbelele deur geopém
en Etienne verwijderde zich met gebogen hoofd
In den gang gekomen greep hij terstont
zijn hoed en verliet het huis. Zijn slapen klop
ten en een loodzwaar gewicht beklemde .hen
het harfc.
Dus was alles waarheid, vreeselijke waarhsic
wat Thérèse en, Jacquet gezegd hadden, w&
de heele stad achter zijn rug mompelde! Zijl
vader was een woekeraar en liet aich helpei
door een ellendeling als Jean Berloquin! Ja
hij scheen, er een eer in te stellen, dat hij zot
slim was, en de menschen bedroog! Etienn<
bloosde, 'toen hij bedacht dat zijn vader ook hen
in zijn macht zocht te krijgen, door hem hal
te dwingen tot een leven van verkwisting ei
zonde. Dat is ook een middel, om hooge rent*
te betalen, dacht hij met bitterheid. Toom
schaamte en smart, streden om den voorrang
in aijn hart, want die man was zijn vader
Etienne had hem lief gehad, ja, b4 had hea
nog lief, en zijn kinderhart leed en streed a!i
een stervende, die zich verweert tegen. der
dood. J
Hij struikelde tegen een steen, en hoofde
het goud in zijn zak rammelen.
Ja, dat ongelukageld!... Dat zal ten min
ste terugkeeren tot de bron, waar het b^j
droppels,uitgeperst is!...
Daar stond de jonge man, tusschen de goi
vende korenvelden, de heuvels en bosscheB,
die Hj zoo lief had, en 't was hem of alles
tegen hem opstond, of hy de stemmen hoorde
van de uitgemergelde boeren, wier vaderhji
erfdeel door zijn. vader was gestolen ja ge
stolen!... Neen, hij wilde niet langer mede
plichtig zijn aan die schandelijke daden; eens
en vooral deed hij afstand van gemak en, weelde.