Historisch Archief 1877-1940
E AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDEKLAN
dagelijks 'Van ? kunstbescherming in Frankrijk
hoort en leest, .vrij goedkoop schijnt
?Personeel van de hoof dra. dministratie.
der verschillende inspédÜSÈ»
Materieel der hoof d-administratie. .
Instellingen voor schoone kunsten .
Kunstwerken en versiering ^an.ope
ibare gebouwen .
Tentoonstelling van werken van le
vende kunstenaars ......
'Nationaal tooneel. Conservatoire en
inrichtingen in de departementen.
Subsidiën aan de volksconcerten en
letterkundige matinees. ....
Inteekening o'p kunstwerken . . .
Schadeloosstelling en verleende hulp:
voor schoone kunsten.
. schouwburgen ?
?Historische monumenten. . , , .
- Nationale musea. . ?
Paleis Luseïbóurg
Nationale fabrieken. (Sèvres, etc.) .
Francs.
210,600
44,000
982,110
769,640
1,696,700
50,000
136,000
. 140.000
130,000
i,560,000
763,780
82,000
887,000
Totaal 8,078,930
Door de afdeeling Amsterdam van de
Nederlandsche Maatschappij voor Tuinbouw en Plant
kunde, is een wedstrijd uitgeschreven tusschen
kweekersknechts en leerlingen.
De planten, die door den inzenders zelven
na 15 Maart van dit jaar moeten gekweekt en
verzorgd zijn, worden tentoongesteld van 12 tot
15 September e. k., in het lokaal: CaféFlora"
op de Weteringschans te Amsterdam, dat ge-'
l*eel nieuw ingericht en prettig te midde» van
het fraaie stadsplantsoen gelegen, een uitste
kende' gelegenheid daartoe aanbiedt. Die ten
toonstelling belooft zeer belangrijk te'zullen
worden, daar meer dan 100 inzendingen zijn
toegezegd, waaronder prachtige verzamelingen
siceten aijn.
Met genoegen maken wij melding van eene
uitgave van Jan D. Brouwer: een
Panoramakaart van bet Ncordzee-kanaal (Holland ^ op
zijn smalst). In een zeer gemakkelijk for
maat, bewijst zij den bezoekers van IJ muiden
zeer veel dienst. ' Behalve een duidelijk over
zicht -van liet Kanaal en de ligging der na
burige plaateen m-.,t hunne verbindingswegen
bevat zij ook een platte grond der gemeente
Umuiden, en geeft een zeer duidelijke voor
stelling en verklaring van de teekcns, die ge
bruikt worden "bij den S&mapkoïedienst of
?de- kustseinposten.
-S Sept. 1870.
De laatste da^en waren bij afwisseling lager
en hooger, al naarmate de buiten!, beursen
aangaven, evenwel de laatste dagen, voor Rus
sische soorten door verbetering der
Roebelvalnta, vooi: Amer. door meerdere affaire,
wil,jjg gestemd, terwijl Oo,;tenr. fondsen, ofschoon
prijsverbetering aanwijzende, in afwachting
van een nieuw ministerie, lusteloos blijven.
Behoudens onbeduidende wijzigingen, blijven
van de Uu'sfe. fondsen:'Bussen 1873, van 1877
en Oosterleeningen 1/4, Rusl. 1862 s-'s, 5e Series
js, 4Vs pCt. Rusl. 1860 k en Hanab. Russen
VpCt.,beter, de 4i& pCt. Russen 1850 l pCt.
lager. De Premieleeniugen 1864/66 zijn 5/8 pCt.
vooruitgegaan. Tan de Russ.
Spoorwegwaar<ten verbeterden Jelea-Orel 1/4, Poti-Tiflis Vs,
Zuid-West Aandeelen l pCt., groote Maatsch.
-Aandeelen \lk en de 4 pCts. Hypoth. van idem
3% pCt., en verloren de Brast Grajewp blig.
1/2 en Kursk Charkow Azow 3/4 pOt.
Russen 6e serie door het Russische gouver
nement, Charkow Aaow, Kursk Charkow Azow
sn Poti TifUs door Berlijn gekocht, en worden
Zuid-West Sporen, nog steeds met vooruitzicht
van rijzing, voor Binnenlandsche rekening
gervraagd.
Warschau Bromberg Spoor weg-Öbligatiën
gingen % pCt. vooruit en Warschau Weenen
Spoorweg-aandeelen evenveel achteruit.
Oostenrijksche Zilverrente V-f, idem Goud
rente l pCt. opgekomen, de Premie-aandeelen
1854 %, idem 1860 B/4, «iie van 1864 SV* pCt.
lager, evenals Oostenrijksche Bankacün % pCt.
Hongaarsche Goufbenten, waarin nog al han
del was, bleven stationair, en zijn aandeelen
'Theis Spw. Va, de bligatiën 1/8 pCt, gerezen.
In Spanje ging in de laatste dagen meer
om in transactie met Parijs, en had eene
rijzing van 1/4' voor de l pCfcs., Vs voorde
2 pGts. Buitenlandsche, en 1/4 voor de l pCts.
Bïnnenlandsche plaats. Portugee?che Fondsen
met -weinig' handel onveranderd.
Turken i/s PCt-' 3 PCt- Mexico 7/16, en6pCf^
Venezuela Vd PGl~- laSer> 6 pCt. EgY^, S.pCt.
Braziliëen de Peruanen S/B, Colurnbia SM en
3 pOts. Venezuela % hooger. ^ , .
De 5 pCt. Afrik, Republiek Ublig! zijn, door
de gunstige wending en beoogde eiediging van
den oorlog 19 pCt. sedert de laatste noteering
gerezen en noteerden 89 pC-t.
In Hollandsche Staatsfondsen ging weinig
om, .nocb.tb.ans zijn de 2Vs pCts. %, de 3 pCts.
l pCt. en de 4 pCfcs. soorten % pot. gerezen.
Van de Industrieele en Financieele onderne
mingen avanceerden de aandeelen en 5 pQt.
bligatiën dar ollandsche Spoorwègmaatsch.
3/4 pCt.,' de bligatiën Stoomv. Maatsch. Zee
land l3/s pCt-i de aandeelen Omnibus Maatsch.
l pCt. en Aand. Ned. Bank 2% pCt., daalden
Aand. Staatsspw. ]/4, Aand. Stoomv. Maatsch.
Nedeïland l, Rott. Handelsvereec, U/4, Aand.
Kou. Ned. Stoomboot Maatsch, 1% en Aand.
Stoomvaart Maatsch. Java 23/4 pCt.
Bij weinig omzet - in amerikaanKche staats
fondsen, waren 4i/3 pCts. 3/4, de 6 pCts. i/s, de
5 pCts. % pCt. "beter en de 4pCts. s/g minder.
? Op gunstige geruchten waren de Maxwells
met veel vraag willig gestemd, en de certifi
caten 1870 met storting 2 pCt., die van 1872
'i/a,'en de aandeelen % pCt. hooger.
De amerikaansche' spoorwegen in willige
g&em'ming, en zijn Atlantic Missisjppi '"Ömo en
' M-adison Extensions &/'s p'Ct., California, Oregon
en Illinois Shares %, Canada Southern en
Union Pacific South. Br. l pCt., Toledo Peoria
l1,-*, Chicftgo N. W. Preferefl en Denver Kio
grande li/g, Denver Pacific 1%, Missouri Kan
sas en Texas IVa, Erie-aandeelen 2 pCt.,
Chicago'N. W. Ie hypotheek 2Va en Atlantic. Gr.
W. Ohio 4 pCt. gemonteerd, maar certif. Ore
gon Galiibrnia l, en. aandeelen Union Pacific
1% teruggegaan.
Volgens prospectus worden door een
Frankforter Huis en eene zeer jeugdige
Amsterdamsche Firma eene 6 pCt. Ie Hypotheek-leening [ op n dag gehaald? Antw. Jawel, soms pier geworden was. De vergelijking tusschende
circa 50,000' pond, Vraag. En ge wist woeste gronden van de New-Zealand Company
der St. Louis en San Francisco Spoorweg ter
inschrijving aangeboden. De leening groot
nominaal $ 1,100,000 in Oblig. van $ 1000 ren
tende 6 pCt. en aüosbaar in goud per anno
1919, heeft ten doel een nieuwe lijn aan te
leggen van Oswego naar Wichata in den Staat
Kansas en de binnen het net van den St. Louis
San Francisco Eailroad
liggende
Missouri ".en
Western Railway aan te ko.open. De koers van
inschrijving is 93% pCt. met bijbetaling van
6 pCt. rente van lo. Augustus; de inschrijving
is op Woensdag den 13 September e. k.
Zoo al de inschrijvingen, niet vlot gaan, is
zulks geen bezwaar voor de Spoorweg Directie,
aangezien het Syndicaat die de leening over
nam dezelve aanbiedt.
Het geld een geruimen tijd voor 3 pCt. aan
geboden, was op 5 dezer a 81/2 pCt. gevraagd.
Langzamerhand komt er meer aan het licht
omtrent de wijze waarop de grootste
finantieele catrastrophe van de laatste 30 jaar zoo
ver gebracht is. Het verhoor van den heer
James Morton door dr. Mc. Grigor, een ver
hoor dat van geduld, scherpzinnigheid en
aaa-kkennis blijken gaf, heeft weder een helder licht
geworpen op de roekelooze handelingen waar
door op sommige rekeningen de verliezen der
bank in den loop van weinige jaren tot zes
a zeven mülioen pond sterling gerezen zijn.
De bank'is drie, vier, misschien vijfjaar er
bovenop gehouden door het vernieuwen en
Traag: Behalve deze bedragen die in de| en verhoord was om het publiek genoegen te
boeken der bank opgegeven zijn, schijnt het, | doen. Hij hoopte en vertrouwde dat hun dat
mijnheer -Morton, dat ge met de bank nog' genoegen niet tegengevallen was. Hij had hun,
heel wat transacties behandeld hebt die niet als-zij het gewenscht hadden, nog wel meer
in die boeken voorkomen? - Antw. Ja, ^kunnen' zeggen. Hij had, hun ten pleïziere,
Traag: Waart gij gewoon naar den kassier van dit nog wel een dag of acht willen
voortzetde bank van Glasgow te gaan en geld op te ten." Deze houding komt overeen
metdehoeneraen, dat eerst . de» volgenden dag of twee danigheden die den lieer Morton in staat stelden
of drie dagen later teruggegeven werd? Antw. nog vier jaar lang millioenen accéptatiën van de
zeer dikwijls. Vraag: Hebt ge wel eens tot Bank in Londen eït andere plaatsen er boven
een bedrag van 20,000 of-30,000 of 40,000 pond op te houden, reeds lang nadat het alles
scheurpaop
wel
dat dit-geld niet op de boeken der bank ge- met het bebouwde land in Schotland is
uitstenoteerd
het
werd.
eene
Antw. Ja, dat begreep ik, kend, de woeste grond heeft daarenboven het
e kwestie. Traag, betere klimaat voor.
meen
En waarom ging dit geld niet door de boeken i Het is niet moeielijk, zegt The
van de bank? Antw. Dit werd in 't alge- na te gaan hoe de Bank tot dezen reusachtigen |
voor 't gemak der bank gedaan. ?: val gebracht werd. De geest, de leidende
geWerd dit geld ook in uw zakboekje |'dachte der instelling was er buiten, hij bleef
genoteerd? Antw. Neen'het werd nergens ^ buiten schot. Zijn medeplichtige in de Bank
genoteerd. Vraag. Gij kreeg dus, b. v. 20,000 ^ -was Lewis Potter. De heer Lewis Potter, zegt
pond van de bank, en betaaldet dat eerst (de heer Morton, was de man die de halen,
twee of drie dagen later terug.' Antw. Ik \ vol oningevulde. wissels hield, en den weke-1
kocht credietbrieven op Londen, en zond die' lijkschen of dagelijkschen voorraad aan den ]
naar Londen om de accéptatiën der Glasgow- \ heer Morton overhandigde, behoorlijk nge- ]
sche Bank, die vervielen, te voldoen.?Vraag.
Ging dit nog al op een groote schaal? Antw.
Op een zeer uitgebreide schaal. Vraag. Zou
het. u verwonderen te hooren dat het bedrag' dit ernstig, zwijgend, deftig, precies wetende,
aan u uitbetaald tusschen Maart 1869 en Octo- wat hij n'oodig had, en waar hij het kon krij-;
ber 1878 zonder in de boeken der bank te j gen. De heer Morton was een persoon van j
vuld, geaccepteerd enan orde," om te d
sconteeren aan de vertrouwende banken en han
delaars 'te Londen; en-de heer Morton deed
komen, 8,020,000 pondsterl.
bedragen,heeft?Antw. k zou gedacht hebben dat het nog vrij
wat meer was. Traag. En wat was nu het
doel van dit alles? Antw. Al wat ik -weet
is, dat men om mij zond, en dat zij zeiden:
er zijn eenige zware wissels voor Londen op
ons, en daarin zouden wij willen voorzien
hebben. Dan vroegen zij: Hebt ge óók wat papier
op.Londen? En wanneer ik geen papier had,
zeiden se: neem dan voor het benoodigde be
drag wat geld bij den kassier en doe ons het
genoegen dat ge ziet te krijgen,-wat we noodig
hebben. Dat deed ik. De banken waren blijde
dat ze konden verkoopen, en hun commissie
loon verdienen op het Londensche papiter.
Het kostte mij eenige moeite al die transactiën
uit te voeren, maar dat was ook al wat ik er
van gehad heb, zelfs geen dank. Vraag.
Het ,ging zóó toe; gij ging naar de bank?
Aniw. Neen. De baak zond om mij. Als
ik er niet was op den tijd dat zij in moe
evergrooten van hare eigen accéptatiën, tot een ?=* .
bedrag van verscheidene millioenen, JJe zoo Ijjkheid waren, zonden zij om mij. Traag
geaccepteerde wissels waren in behoorlijken
handelsvorm, en getrokken op de bank van
Glasgow, door huizen uit het buitenland, in
Schotland welbekend,,tegen credieten door be
hoorlijke zekerheid gedekt. De persoon die
voornamelijk deze accéptatiën negótieerde, zoo
wel te Londen als elders, v/as de heer James
Morton, van James Morton en Co., de eige
naars en bestuurders van de New Zealand
Land Company, en aelve .den 2den October
1878 voor een bedrag van 2Va millioen pond
sterling (30 millioen gulden) debiteuren der
bank. Ook een zekere heer William Scott te
Glasgow, werd door de bank als zoodanig ge
bruikt; en slechts weinige maanden geleden
werd tegen den heer Scott door de rechtbank
te Glasgow eene crimineele vervolging inge
steld, die naar men meende door eenige om
standigheden, in -verband niet dezebetrekkhig,
gerechtvaardigd werd. De punten van be
schuldiging echter waren zco onvolledig, dat
de rechtbank er niet op wilde vervolgen.
Hoe dikwijls gebeurde dit? ^ Antw. Twee of
driemalen per week. Somtijds meer, somtijds
minder dan driemaal. Traag. Gij wist waar
toe het diende. Vertel ons alles eens. Antw.
Gij legt mg die woorden in den mond. Gij
hebt geen recht te zeggen, dat ik wist waartoe
het diende; ik wist alleen wat men mij opgaf,
en men gaf mij
noodig was.
op
Vraag.
er
En
in Londen geld
gij ondernaamt
transactiën tot een "bedrag van 8 millioen pond,
die niet in de boeken der baak opgenomen
worden, en waarvan ge niet wist waartoe ze
dienen moesten? Antw. Ik wist waartoe ze
noodig waren. Ik moest voer de bank orders
op Londen uitvoeren, en ik begreep dat ik
in zooverre aan 'de bank diensten bewees.'-'
Eeue andere. passage uit het verhoor zal
nog verder den reusachtigen omvang van dit
wissels maken aaatoonen, en het bewegelijk
leven dat de heer Morton jaren lang leidde,
niet voor belooning, zelfs niet voor een woord
Waar zijn de wissels gegraveerd ? ~
Antw. Dat weet ik niet. Vraag. Wilt ge
werkelijk zeggen, dat ge dat niet weet?
Antw. Ik weet het niet, ik heb er nooit naar
gekeken. Vraag. Gij kent de geheele trans
actie en kunt wel antwoorden zonder dat ik
alles in vragen inkleed.
de verbooren dat de
Wilsün en Co.
Antw. Ik weet uit
heeren' van Potter,
met credieten op de
Glasgow Bank aan Holmes, White en Co. zonden.
Zij lieten" ze hier komen om ze te gebruiken
of uit te geven, zooals ze overeengekomen
papieren kreeg, waren ze
'waren. Als
ingevuld.
ik de
Traag. Waren ze in Glasgow
gevan dank. De wereld weet niets van hare
Men heeft zich reeds lang verwonderd, dat grootste, mannen, en zelfs niets van hare
de heer James Morton niet mede opgenomen grootste martelaars en weldoeners.
was onder de directeuren en beambten die
.vervolgd zijn. Hij is thans twee dagen lang
door. den ? sheriff te Glasgow in 't verhoor ge
nomen, en het. publiek kan oordeelen over
het karakter.der verdediging die hij
aanvoert.Hij beroept zich op onschuld en onwetendheid.
Hij wijdt lang uit over den langen duur en
de uitgebreidheid van zijne diensten aan direc
teuren en commissarissen; maar Mj is al dien
tijd geheel onbekend gebleven met de bedoe
ling en strekking van de reusachtige
financieele onderhandelingen, waaraan hij zijn tijd,
zijn genoegen en zijn gemak opofferen moest.
Onmiddellijk na het verhoor van den. heer
Morton, zeide de Gt-lasgoïv HeraU: Wat moet
?de heer Morton zich vergenoegd in de handen
wrijven en rustig glimlachen in de uren zijner
overpeinzing te Elderslie, over de dwazen die
thans in de gevangenissen te Ayr en te Perfch
kwijnen. De heer Morton, is de grootste debi
teur der bank; hij verleende onwetend, naar
hij zegt, sijne hulp ooi de bank onweerstaan
baar en reddeloos naar haren ondergang .te
drijven,en'lederen aandeelhouder met haar te
ruïneeren. Maar hij is op vrije voeten, bij be
vestigt bij iedere gelegenheid zijne onschuld,
hij is spraakzaam en vertelt gaarne op
vrooijken toon van zijne vele duizenden trans
actiën met haar, terwijl zijne vrienden, de
directeuren en boekhouders, touw plukken in
het dievenpak. Wat ongelukkige onnooselen
waren zij toch, Ima zaken zoo te drijven, dat
ze thans in de mazen van de wet zijn geraakt.
Als de heer Morton directeur of boekhouder
geweest was, hij zou er wel uitgebleven zijn,
zoo dwaas was hij niet geweest! Dwaas mag
hij geweest zijn en dat geven wij niet eens
toe maar zoo dwaas niet." Wanneer dit de
commentariën zijn van een der meest
ge,respecteerde bladen van Schotland,'waar de heer
Morton en zijne a~ntecendenten wel bekend
zijn, zal zijne verdediging van onschuld wel
weinig geloof vinden te Glasgow. .
Inliet is thans door getuigenbewijs uitgemaakt
dat het accepteeren door de bank van wissels,
getrokken op de namen Holmes, White & Go-,
Mattheri Buchanan & Co., Glen, Walker & Co.,
en nog meer anderen, complaisancepapier van
de ergste soort'waren. De meeste der wissels
werden den laatsten tijd maar te Glasgow in
voorraad gehouden, en maar ingevuld naar
mate aich de behoefte aan geld op te nemen
of vroegere briefjes te vernieuwen dee,d'ge
voelen. De volgende passage uit het verhoor
van den heer Morton door dr. Mc. Grigor is
eers voorbeeld van de soort verklaring die de
heer Morton van zijn onwetend en onschuldig"
gedrag geeft:
gewicht, waar hij ook verschoen, maar vooral |
op ? de Londensche disconto-markt; en bittere j
herrinnerïngen moeten er in de City zijn van:
de bewonderenswaardige onschuld en onweteïi- j
heid van dezen grooten financier. In Glasgow
werd zijn naam als degelijk koopman nog ver
hoogd door dien van in 't oog vallende vroom
heid. Hij was een der meest indrukmakende
zondagschool-Ieeraars, zelfs in Schotland waar de
openbare vroomheid niet zeldzaam is. Hij leefde
zeer net te Elderslie, e~n liet ook zijne mild
heid en liefdadigheid niet geheel onbekend blij
ven. Lewis Potter was niet half zoo geslepen.
Hij was de waehthoncl. Hij snauwde ieder di
recteur af, die het waagde inlichtingen te vra- j "geviel
gen ; zijn hooge toon moest allen twijfel oplossen.
De uitslag van den geheele zaak* is voor
B'chotland niet aangenaam. De heer Morton,
onwetend .en onschuldig, gaat vrij rond, groet
met de oude hartelijkheid zijne vrienden, blijft
de jeugd voorgaan op dezondagschoolenleeft
te Elderslie als te voren. Hij kan dus geheel
met zijne oude handelwijze en zijne gediens-'
tigheid voortgaan, en dit schijnt gevaarlijk
voor het algemeen welzijn.
graveerd? Antw. Dat kan ik u niet zeggen
zonder het te zien. Toor zooverre ik weet
konden ze evengoed te Melbourne gegraveerd
zijn. (De graveurs waren Gilmore, Dean & Co.
te Glasgow.) ? Tr. De wissels werden in boe
ken gezonden door Potter, Wilson & Co.?
Antw. Dat denk ik wel.?Tr. En geteekend
teruggezonden? Dat'"geloof ik. Tr. Wie
hield zé'? Antw. "Potter, "Wilson & Cc.-, Le
wis Potter, denk ik. Was de plaats van uit
gifte hier.-of te Melbourne? Antw. Dat kan
ik u Biet zeggen. Ik twijfel niet of het ge
schiedde te Glasgow. Er lagen altoos wissels ^
in Glasgow gereed, om in te springen hij'het
vergaan vaa een mail, zoodat ze ingeval van
nood konden gebruikt worden. De bank was
verantwoordelijk voor het intrekken der wis
sels. Vr. Staat het u voor, dat voor het eind
van September er 66,000 wissels -aangeboden
zijn? Antw. Zeer waarschijnlijk; ik had
al' vroeger - eens op n dag 6000 wissels o'an
de bank ontvangen, zoodat het mij niet ver
wondert."
Het slot van het getuigenis van den heer
Morton, en woorden die hij sprak terwijl hij
zijne verklaring onderteekende, geven nog
eenig inzicht in de 'zaak. '
Dr. Mc'. Grigor had gezegd dat: ,,de heer
Morton wel blijken zou de bestuurder van de
bank geweest te zijn," waarop de heer Morton
zeide dat hij niet twijfelde of hij was een
gïoote dwaas geweest, maar nog dwazer zou
hij geweest zijn, indien hij de bank bestuurd
had zooals deze blijkt besHiurd te zijn. Hij
hoopt dat de overige verbintenissen van de
bank zullen voldaan worden, zoowel als de
zijne. Indien dit echter niet het geval was,-was
het zijne schuld niet. Toen de bank hem voor
schotten deed, wist zij dat bij recht had over
gronden gelijk aan.ëen zeventiende deel vanden
bebouwden grond in Schotland, en in een veel
?beter klimaat, Zonctsr twiifel had Dr. Mc. Grigor
in deze zaak zijn plicht gedaan; maar hem
.scheen het, alsof hij hier alleen voorgebracht
ESN SPROOKJE KAAK A.
Er trok een jonge handwerksman
ns door het groenend woud,
En floot een. liedje vergenoegd, .
Dat lustig klonk door 't hout.
Een voog'lenheir vloog boven hem,
Terwijl het vroolijk zong,
Daar reeds door 't donker takgewelf
Het avondrood zich droag.
Zoo trok hij blijde verder voort ;\
De schemering kwam aan,
Het woud scheen eind'loos, en 't gesternt'
Trad fbnk'rènd op aijn baan.
Hoe krachtig jong, werd hij toch moe,
. En zet in 't mos zich. neer,
Eii nu zoo eenzaam hier, denkt hij
Aan huis en vrienden weer.,
Vreemd woelde 't hem in hoofd en hart,
Er vielen thans hem in,
Zeer oude sprookjes, hem verteld
Door baker en door m;n.
En. -wijl er veel zoo kluchtig was,
Lacht hij er hardop hij :
Wat toch de jeugd voor waarheid houdt
Van al haar droomerij!"
Daar ruischt het plotsling voor hem uit,
De takken gaan vaneen,
En een afgrijsb're rotskloof komt
Nu in het licht getreên.
Daar .rijst een stokoud mannetje uit,
En roept hem krijschend toe:
Gij, arme man, gij hongert wis,
Zijt dorstig ook ea moe?
Gij jaagt naar uw nog ver fortuin,
En trekt de wereld door;
Uw eenig doel is geld 'en goed;
Daar zwerft, daar zwoegt gij voor!
Plaag vrij u dus; maar hoor mij aan,
Ik maak u eensklaps rijk,
Neem deze beurs, gevuld met goud,
Die schat blijft steeds gelijk,
Zoolang gij op mijn woorden let,
En houdt wat ik verlang',
Ik Jcoop daarvoor u 't lachen af
Gewis, een lichten dwang!
Gij koopt daarvoor een leven u,
Aan lust en vreugd gewijd;
Goud is de sleutel tot geluk,
En opent t'allen tijd.
In stede van een Kut, "bouwt ge u.
- ? Paleizen, rijk in pracht,
Daar wordt u steeds bij hekerklank,
Door vrienden vreugd gebracht.
En wenscht gij dan edn bruid er bij,
Dit baar' u weinig pijn;
Gij zijt een rijk sinjeur, en vindt
De bruidjss bij 't dozijn."
De handwerksknaap staat eerst versteld, '
Hy Jiad den lach '&oo lief
Maar rijk te zijn -gelijk een prins,1
Dat waar' een groot gerief,
En 't zou gewis zoo kwaad niet gijn
Top!" riep hij, ik neem 't
aan!En laat hei domme lachen daar,
Van dezen dag af aan!"
Maar ijskoud liep, hem 't, over 't lijf, ?*
Toen. hij des grijsaards hand
Gegrepen had; want al zijn bloed
Hield onbeweeglijk stand.
De foerggeest reikt de 'beurs hem toe:
ir haar wel ter deeg,
., Vergeet niet wat gij hebt beloofd,
De beurs is anders leeg!" ~^
En toen verdween hij. Tol van trots
Ziet nu de knaap, op 't goud,
.Maar waagt bij al-die vreugd geen lach,'
Opdat hij 't geld behoud'.
De rijkdom gaf hem nieuwe kracht,
Zoodat hij dan ook ras,
Met duizend plannen, even koen,
Het woud ten. einde was.
Er 3ag een dorp daar dichte bij;
Hij trad er spoedig in:
Juist was hefc jaarma'rkt, vroolljji drok.
En bijster naar zijn zin, .
Tol was de herberg, en de klank
Der lustige viool
Trok onweerstaanbaar knaap en maagd,
En dansen was''t parool.
Hier woont genot!.Hier wil ik zijn!"
Zoo riep hij, kom, o goud,
Verschaf mij vreugd, en al hetgeen
Waar ik het meest van houd.
Ik zoek hier vrienden, bovenal,
Die kornen spoedig aan;
Ze. ontbreken in den regel niet,
Waar iles'ch en gla'sen staan!"
Nu nadert hij den disch, en spreekt
Tot allen daar-rondom:
Vergunt gij 't, vrienden, dat^ook ik
Hier in uw midden kom?
'k Heb "blijde nienschen liart'lijk lief,
Drinkt met mij een glas wijn;
Hei, \vaard, breng mij van 't b-e&fe merk*
. En even echt als fijn l"
De beker klinkt weldra bij''t .lied,
En vreugde heerscht in 't rond;
De rijke man zit koud en strak,
En. met gesloten mond.
Geen -lachen bracht hem; blijdschap aan,
De scherts verheugt hem niet,
Koud liet heni aller blij gejuich,
En 't lustig galmend lied!
En dit soo ernstig aangezicht,
Die blikken, koud en stug,
aan 't blij gezelschap niet,
Het trok zich ras
terug.Toen hij daarop weer zat alleen,
Zag hij, en 't deed hem pijn,
Dat men de wG/re vrienden niet
Koopt voor een glaasje wijn.
Dies trok hij, ernstig in gepeins, :
Weldra weer verder heen, .-
Dacht aan zijn liefste, en aan. het oord
"" Waar 't eerst hem 't licht bescheen. ;
,,'k Kan buiten vaïsche vrienden wel; ' ?,
Mijn braidje is rein als goud,
Die zoek ik op, en 'k wordt met haar
. Toor de eeuwigheid getrouwd.. i
Rijk aal zij zijn, zoo als gelen vrouw ? ?
Op aarde ooit is geweest;
Met diamanten, schitterend schoon, - ?
-Sier'ik haar teed're leest!"
"Weldra trad hij haar woning in, .
En tot een welkomstgroet,
Komt zij hem niet een vreugdelach
En juichend te gemoet.
'Maar koud en strak-bleef "zijn gelaat;
Wel pijnigt hij zich af,
Om blij en vroolijk op te zien,
Maar 't oog bleef koel en straf.
"Wel sprak hij haar van 't echtveïb.ond,-,1
Van rijkdom en geluk;
Maar 't handje, door hem aangevat, .
Ontgaat hem met een ruk.
Het blosd werd haar zoo koud als ijs,
Een rilling greep haar-aan; .
Zoo. vreemd 'was 't in haar ziel/nu zjj
Dien man zag vóór zich staan.
En toen sprak aij met vaste stem;
'k Verbind mij aan geen man,
Die koud en strak is van gelaat,
En die niet lachen ka-n!"
"En treurig sloop hij 't huis toen uit;
Verlaten heel alleen
Moot hij met al zijn rijkdom thans
Zijn verder. pad' betreên.
Ik vloek dit goud F' zoo riep'hij nu,
Waar sijt gij, booze geest,
Die ons met" goud alleen belooft
Een altijddurend feest?
O kom neem deze beurs terug;
Haar heil is enkel schijn,
'k Wil liever lachen en daarbij
Een anus drommel zijn!"
Hij werpt daarop den buidel weg,
En' de aarde splijt vaneen;
Afgrijslijk mengt zich rook 'met vlam,
Terwijl het goud verdween. . .
Een\nal een slag!. Keen was de schat
Hem door een geest gebracht,
De knaap voelt zich zoo licht om 't liartj
Zoodat hij schaat'rend lacht. ;
Hij trekt weer jub'iend door het woud '.
En treedt ter herberg in.
Zijn zakken zijn ten bodem leeg,
Maar hij is blij van zin.
Dra zat hij, opgeruimde maat,
Weer in der vrienden rij, ??
.Zong liedjes op zijn oude wijs,
En'keek er vroolijk bij.
En toen hij lachende zijn bruid ^
Weer tegenkwam vol vreugd,
Toen sloot zij -hem aan 't trousve hart, .^.
Zoo innig en verheugd.
Hij schiep docr arbeid zich weldra
Een,eigen huis en hof;
Het trouwe vrouwtje minde hem,
? En sprak steeds tot zijn lof. ,
'Taak in den langen wintertijd,, .
Vertelt hij van den man, ?
Die zich door 't goud verleiden liet,
En niet moer'lachen kan.
Dan ziet hij naar zijn' kind'ren heen, .
En houdt den lach niet in;
Het grootst' geluk, onthoud het, is:
Een-opgeruimde sin!" ;_-;?. ;.."
Augustus,'1879 . ?'- _G*Tjanra.