ijvoegsel behoorende bij ONTWERP TOT PLAATSING YAN DE voornamelijk in verband met eene RU l ME STRAAT, dwars door het Zuid-Westelijk gedeelte van A M S T E R DAM Den 18en November 1879 werd door den ondergeteekeïide aan den Gemeenteraad een ontwerp aangebo den, tot -plaatsing van de beursge bouwen in het centrum van Amster dam, volgens bijgaande teekening en waaromtrent het navolgende tot toe lichting kan dienen: De plaats voor de nieuwe beurs wordt voorgesteld in het blok huizen tusschen de eeren- en Keizersgrach ten, tegenover de "Warmoesgracht en in het verlengde van de huizenrij lange de Oostzijde van de Westermarkt; door demping van de "War moesgracht en verlenging van die straat ia dezelfde richting door de 2 betrekkelijk zeer korte Huiszittenstegen tot aan het -achterfront van het Koninklijk Paleis, wordt tusschen den Dam en de Beurs een doorgaande hoofdtoegang van 25 Meter breedte verkregen. .-?;Door demping van den N. Z. Voor burgwal Achter het Paleis, wordt de Dam aanzienlijk vergroot; het Ko ninklijk Paleis vormt .daarvan als het ware het,middenpunt. Het, front van de nieuwe Beurs zou op deze wijze op 310 meter uit het hartpunt van het Paleis verwij derd zijn, terwijl de bestaande beurs op 146 meter uit dat punt is ge legen. "Wat betreft de ligging ten opzichte van den Dam, is het zeker een voor deel te noemen, dat de Beurs van daar juist aan het eind van de Nieuwe Beursstraat verrijst en omgekeerd dat van af de nieuwe beurs het monu mentale achterfron^ van het Paleis aan het eind van die straat wordt .waargenomen. '. Reeds ctadelijkwordt dus die nieuwe toegang aan de 2 einden door mo numentale gebouwen begrensd en ver onderstelt men hierbij, dat de over brugging van den Singel met balus trades, enz., een eenigzins monu mentaal karakter wordt gegeven, dan ontstaat juist, daardoor een eigen aardige afwisselende straat, waarin de bestaande huizen langs de "Warmoesgraclit ook zeer spoedig door verbouwing eene andere gedaante zullen aannemen. De plaats van de nieuwe Beurs biedt bovendien vele voordeelen aan; eerstens ,is déze minstens even nabij het postkantoor', ja zelfs daarvoor be ter, gelegen dan de bestaande en in de tweede.plaats zér gunstig voor de handelskantoren; vooral op de Heeren- en Keizersgrachten tusschen de Brouwers- en Leidschegrachten, zijn deze bijna huis aan Luis gevestigd, en de afstand tot den Dam is boven dien niet noemenswaard. Door de uitvoering van het plan zal het verkeer op den Dam niet ver meerderen maar zeker verminderen, daar een groot deel der beursbezoe kers langs Heeren- en Keizersgrach ten, Singel, Spuistraat, enz., toegang vinden, terwijl de directe communi catie over de Westermarkt veel zal bijdragen om den toegang uit de zoo genaamde Jordaan, geheel zonder den Dam, te doen geschieden en juist dit is j eene zaak van aanbelang, daar de toe gangen tot den Dam van de "Warmoesstraat, Vijgendam, enz., anders reeds dadelijk verbreeding zouden be hoeven; terwijl op. deze wijze onwille keurig eene gewenschte afleiding van het steeds toenemend drukke verkeer over den Dam wordt verkregen. Het aangewezen terrein voor de "beurs heeft ook dit voordeel, dat de breedte van ongevees 104 meter zeker voldoende is en men de lengte geheel en allén naar de behoefte kan regelen. Be onteigeningskosten, wellicht schijnbaar hoog, zullen verhoudings gewijze niet meer maar wel minder dan elders in het midden van de stad bedragen, daar cle geheele breedte van het terrein slechts door 2 perceelen, elk van meer dan 50'meter diepte, wordt ingenomen. Nemen wij b. v. aan dat een" der gelijk perceel van 7.50 meter breedte en 52 meter diepte, beslaande alzoo 390 centiare, ?78.000 zal kosten, een prijs die zeker hoog genoeg is ge steld, dan kost elke eentiare ? 200. Gaat meu daar entegen in een meer bevolkt gedeelte _vah het_ centrum van Amsterdam, waar natuurljjk vele winkels en betrekkelijk zeer Heine perceelen worden aangetroffen, en ook de winkelstand bij de taxatie in aanmerking komt, dan kan men Veilig aannemen, dat een perceel van 100 centiare grootte ? 25.000 waarde zal hebben, zoodat elke centiare een bedrag vordert van f 250, De straat langs de linkerzijde van de Beurs kan, als passage overdekt, daar zeer gunstig geplaatst geacht worden, zoodat de daarin te maken winkels, café's, vergaderzalen, enz. gretig /huurders zullen vinden, als geplaatst naast' de Beurs en tusschen de 2 voornaamste grachten van Amsterdam. In verband met de meermalen als wenschelijk besproken demping van de Rozengracht, ontstaat door dit project, grootendeels door bestaande middelen,' een geheel nieuwe groote dwarsweg door Amsterdam, die eigen lijk reeds op zich zelve raison d'être" zou hebben, dewijl de halve omtrek van Amsterdam tusschen de "Haar lemmer- en Leidschepoorten geen en kele doorgaande communicatie naar den Dam bezit. Van hoeveel gewicht eene goede communicatie daar ter plaatse voor Amsterdam zou. zijn, kan allén hieruit afgeleid worden, dat de verbreedingen van de Molsteeg, Torensteeg, Oude Leliestraat en Gasthuismolensteeg, die in den tegenwoordigen toestand dringend noodzakelijk zijn, zeker voor velen jaren kunnen achterwege blijven. De "Westermarkt, eene kostbare ruimte, die thans om zoo te zeggen doelloos voor het verkeer ligt, zal niet allén groote dieasten aan het gemakkelijk verkeer bewijzen, maar de overblijvende ruimte is tevens al lezins geschikt tot standplaats van rijtuigen, als in de pnmiddeiyke na bijheid van de Beurs gelegen. De oww van de Beurs, hoewel ia het centrum van Amsterdam, kan geschieden zonder het dagelyksch ver keer zelfs in Tiet minste te hinderen, terwijl die bouw op elk ander dicht bevolkt gedeelte der stad noodwen dig meerdere jaren, groot ongerief en onoverkomelijke bezwaren aan het verkeer moet veroorzaken. De bestaande Beurs kan natuurlijk dienst ? blij ven doen tot dat de nieuwe met den toegangsweg geheel voltooid zal zijn. De bestaande vervoermiddelen kun nen van den Dam gemakkelijk tot aan de Beurs worden doorgetrokken en bovendien zou eene trambaan langs de Heeren of Keizersgracht veel dienst kunnen doen, om vele beursbezoekers rechtstreeks van de kantoren naar de Beurs te voeren. In algemeenen zin heeft het pro ject nog dit voordeel, dat het ge deelte van Amsterdam in den omtrek van de Westermarkt (tot nu toe zoo zeer van vervoermiddelen en rechtstreeksche communicatie verstoken) met zekerheid eene -nieuwe onttoikke* "i - ?j Img zou te gemoet gaan en einde lijk nog dat het- Damrak geheel blijft voor elk doel, hetzij voor lig plaats van schepen, hetzij voor pas sagebouw als anderzins, hoewel hefc m. i. altijd wenschelijk blijft de aan eengesloten breede doorgang van het IJ naar den Amstel, langs het Damrak. en het Rokin, niet lichtvaardig op te offeren, en tot eene 25 meter breede straat te herscheppen; de onder vinding te Rotterdam, waar de vroe ger schoone Blaak door den bouw van het post- en telegraafkantoor tot eene gewone straat zonder aan trekkelijkheid is teruggebracht, moge hier ter leering strekken. Zonder hier over andere beursplannen een oordeel te vellen, moefc er toch op gewezen worden, dat bijde meesten, zoo niet allen, veel zrjdeliagsche kosten ontstaan voor noodige verbreeding van toegangswegen, die al dadelijk zullen blijken noodigte zijn, als b. v. bij de plannen-ia het pamrak voor het verbreeden van de Oudebrugstegen, de Niezels, enz. om niet te spreken van de Vijgendam, de Vischsteeg, enz. en b. v. bij het plan van de Oude Bloemmarkt voor het verbreeden van de St. Lu~ ciesteeg, de Spinhuissteeg enz. Het hier beschreven ontwerp be handelt met opzet niets anders dan de keuze van de plaats van de Beurs? in verband met de communikatiemiddelen door de stad, dewijl deinrichting zelve hierdoor voor 'een deel wordt beheerscht, en er dus eerst na keuze van een terrein sprake kan zijn van een bepaald ontwerp vaa het gebouw, waarvoor de handel zelf de hoofdvereischten zal moeten, stellen. De Hgenieur-Architektj, i, ?>.L.VANGENDT. )' 1 'J~, ~ ' Amsterdam, Nov. 1879.