Historisch Archief 1877-1940
A M S T E R D A M M E B,
E D E SLA N D.
Ei-iiiyc Ki'nHitgci'htg.
GETROUWD te Drachten, lü Juni lSi?0:
A. E. v. i'. 1UEULES
en
J. H. ATTEJIA,,
die hartelijkeii dank brengen voor de vele
bewyzcn vau belangstelling en vriendschap, uy
hun huwelyk ondervonden.
~ BOEKHOUDER.
Een geroutineerd BOEKHOUDER, volko
men bekend met administratie, zyn avonduren
vry hebbende, zag zich gaarne belast met het ;
bijhouden der boeken eu administratie van een
of andere zaak. Keilecterenden adresseereu zich
met franco brieven onder letter U. R, Bureau
van tle Amsterdammer, Rokin 2.
JONGSTE BEDIENDE
wordt gevraagd op een Uitgevers-kantoor, een
goede hand schrijvende. Adres met franco
brieven onder motto Kantoor. Bureau van dit
blad, Rokin 3. ?' ' ?
Te huur terstond of l Juli voor een deftig
Heer zyne bezigheden buitenshuis hebbende
of voor een jongmensch, dat een der
inr'e'itingen van onderwys bezoekt, 2 gemeu
bileerde Boven-voorkamers. Franco adres
Van Ba?rlestr«at Ne. K'.
WORDT VERLANGD^
voor een Heer, zijn bezigheden buitenshuis
' hebbende, tegen lo. Juli een gemeubileerde
? voor- of achterkamer, in de nabijheid van
den Dam. Opgave van prijs en wanneer te
bezichtigen, worden ingewacht onder letters
S T, Bureau van rfe Amsterdammer, Rokin 2.
STOOMVERWERIJ
CHEMISCHE WASSCHEKIJ
VAX
Gebr.PALTHE.te Almelo.
Dtrit tt «?iieitai, TlllELSIEUT. 53, m waar dt
IH4erei itdeitl VOtlsiat WOïUl
'
GEELS * Co., Wun»oesstrnat, Amstcrdum.
Dagelyksch versch gebrande Koffle.
MAATSCHAPPIJ
voor den Werkenden Stam!
Affleeling:
STRAATREINIGINGHet BESTUUR neemt de vrijheid den
Ingezetenen van Amsterdam te berichten, dat de
Maatschappij zich belast met het
SCHOONHOUDEÏf DER GOTEN EN STRATEN
voor hunne woningen, tegen eeue geringe ver
goeding.
Deze Inrichting bestaat sedert een aantal
WÏar ï jaren en is opgericht met het Joel om een
groot aantal behoeftigen werk te verschaffen.
Door deelneming bevordert men met alloen
eene gewenschte reinheid, maar werkt men ook
mede tot een waarlyk nuttige zaak.
Nadere iuformatiè'n worden dagelijks ver
strekt aan het KANTOOR der AfdeefingStraat
reiniging, O. Z. Voorburgwal bij het
Tredenburgertteepje No. 3.
Het Bestuur:
GEELS A Co., Warmoesstraat, Amstcrdaa
Laten iedereu dag hooren.
GEELS A Co, Warmoesstraat, Amsterdam.
Bezorgen direct het bestelde.
GEELS * Co., \Varmocsstrant, Amsterdam.
Goede qnaliteiten tot lage pryzen.
GEELS d Co., Wanaoesstraat, Amsterdam.
Heden ontvangen zeer fijne Guldens Thee.
«BELS A Co., Warmofsstrant, Ansterdnn
Bloementhee 25 en 30 Cent.
Konintlüte MerlaiÊÉ)
TDinlJQüi-Maatscliapii ?IMAEUS."
MUZIEKUITVOERING
ZONDAG ao JUNI en daarop volgende
Zondagen zal des namiddags Ü'.'s, 7 cii 7>'8
uur een omnibus rijden van d« flantaadje
Muiderpoort naar Linnaeus, en 9''j en 10 uur
des avonds in tegenovergestelde richting.
Diploma's van / 10.? en /' 5.? zoowel als
Reglementen van het Lidmaatschap zjjn
verkrijzhaar ten kantore der Maatschappij en in
DE KASVEREENI8IN8,
Hccreugracbt 198,
ONTVANGT GELDEN & DEPOSITO
tot do volgende rente:
«onder voorafgaande opvraging. IV
met één dag vooraf opvragen*. . 2
? tien dagen ? » 2 V*
voor 2 a 3 maanden fixe 2ft
Tevens belast 2\| zich met het
IS BEWARING KEMBN VAN (VAARDEN.
Een en ander volgens Reglementen, aan het
pOt
,
?
»
den Kantoor-Boekhandel van ALBRACHT & Co. l Kantoor verkrijgbaar.
Kalverstraat 95, Amsterdam. l AMSTERDAM, Juni 1880.
DB DIRECT».
der Maatschappij.
President.
Jlt H* IjKiul«H<An9
F. HKUBOOn
Secret.
der afdeeling,
President.
V. H. «TARK,
JT. C. T. d. HLEIJ
Secret.
US-SALONvanCJ.CRIETÉE.
iWcirtvendiJk 1*4
V4MLLE IJS i\ ? 3.? per bus,
(voor »O yenonen.)
BR ANDSPIRITU S,
35 Ct.
70. Kahrerstraat. 70.
BRE8TER A ?°.
THEE
PER LITER.? Verkrijgbaar aan de
Chemisch Ttchn. Fabriek.
Egelmntiertgracht 88.
TEGEN l JULI
verlangd men een of twee ongemeubileerde
Kamers voor ceu Heer, zün bezigheden
buitenshuis hebbende, in de nabyheid van^hel
Damrak. Brieven franco letters T, T, Bureau
van dit Blad. ^
Te Huur a f240,
Te Huur met l Juli een op nieuw gerestau
reerd HUISJE, bevuttendezn- en binnenkamer,
keuken, kelder, zolder en binnenplaats, voor
zien van alle gemakken, staande Baangracht
by de Vijzelgracht, No. 325, te bevragen in het
Onderhuis.
TER OVERNAME
wordt aangeboden een flinke zaak in Boter,
Kaas en Eieren, een ruim bestaan opleve
rende. De huur van het huis kan voor 5 jaren
er by worden overgenomen. Kadere inlichtin
gen worden verleend op franco aanvrage onder
letter* AP,Bureau de .-Imsfcrdamijier, Rokin2.
MODERNE KUNST.
BRENTER «fcC°.
70. Kalverstraat. 70.
K K A \hXHV.
Nieuwemiyk Slj Amsterdam.
Prijsnoteeringen aanvangende 5 April 1880.
H. MII.M II.
No. 2. Stofthee ? 1,10. No. 5. Souchon ? 1,30,
No. 4. Congo v 1.10, No. 7. Fecco Souchon v 1.60.
Overige nummers volgens Prijscourant.
PARIS CHARMANT.
JOUMUl U.USTRÉ DES MODES MVEUES.
te plus joli, Ie plus interessant et Ie molns coütenx des Jonrnanx
AAN U tv l tUINui PABIS-CHARMAXT a eu la bonne fortnne de se concilier les sympathies de tons
De Architect IJ. BIJVOETS Gz., te Amster: eens qui Ie connaisscnt. ,-,?.' . ? ? ,
dam, zal r.amens zijn principaal op 24 Juni I] est vrai que les Cnuscrlcs si intcressanteg de Bérénice; ses Aqnarclles; ses Modes
a. s. des middasrs ten 12 ure, in het Hotel de s-im^\eSj élégaütes et distingnées dont il donne :i chaqne Numeru de nombrenx modeles,
n., j. n < .?j. i..i..?rfra«f ann At f en. dcserlptlons prutlqucs qui les accómpagnent, les Ourrngcs pour Dame» sans
O., Z. V o o r l» u r ff w n. l S 3 8.
Hoofd-Depót van alle natuurlijke
MINERALE en MEDICINALE WATEREN.
Emsér Papillen per doos / 0.50
Carlsbader Sprudelzout . . ? V* Fl. ? 1.1C
Crenz. Moederlooge .... l Kilo, 0.50
AFPOLLINIS (natuurlijk Tafelwater)
per heele en halve kruik . . 20 en 12 ei
RIJN- en MOEZELWIJNEN,
Deidesheimer, en Forster
Niersteiner
Hochheimer .....
Ranenthaler .....
Zelti iger
Braunelcrger ....
voorname meesters.
Te bevragen onder
Bureau van dit Blad.
Letters M K, aan het
Graaf, in de Kalverstraat, aanbesteden:
Het IIOUMcii vau vier
Hecreiilmizcn op ecu terrein
Selegeii «au de
Stadhoucrsknilc ?usselpeii de
VoiHleIs<ro«t
ciaYoiidelkade.
Het Bestek en de Tuc-keningpn liggen ter
Visie in voornoemd Hotel, de Bestekken zyn
" jij
GEBROE.sterdirn.
;\ / 1.? perExerupl. vorkrijgbiar bij l
PERS KOSTE!!,: Lcliegracht, Amate
TELEGBAflFBEHDEfTEN
?ROO\ & Ce.,
FalirietaLleu van Elcclrischc InstrumcnleD.
Spulstraat 871. AMSTERDAM.
De groote Kop en Schotel,
Sligel bij het Konitgsplein 480?482.
Ontvanéen eene eroote TiartüechtoFransche
BRILLEN, PINOE-'NEZ, FASSE3 a MAIN etc.
CONVEXES en COXCAVES, alsmede elegant e
- TQONEELKIJKERS.tot zeergoedkoopeprijzen.
«T. Ci. MOHR.
Magasyn de groote Kop en Schotel,
Singel bij liet Koningspleifi 4807-483.
VLEESCHBESCHUIT,
(8cheep«provtBnd.) :
WED. J, DE JONGE, 0. Z. Voorburgwal 22.
...... _ les
rcnouvelós* et les Romans des mcillenrs auteurs ont pnifsamment contribué a l'extension
do cette publication si attrayantc et d'un prix si modique, qu'elle est devenue atijonrd'hm,
IE JOURNAL UNIVEBSEL DE LA FAMILIE.
PARIJS» CHARMANT offre tous les mois
10 Grovures-Modcs. l Acjuarelle-MoJcs.
l Fouillc d'ourragcs ponr Dames. l Putron deeoupé.
l Morecnn de Musiqiic pendant 8 mois, les 4 nutres sant rdscrrfc & la prime.
On s'abonnc chez totis les libraives et Directeurs de la Poste et chez ELLERMAN,
HABMS & Co., Editcurs ii Amsterdam.
Prix «ralioiinement fl. 4.? par an.
per Flesch f 0.90
^ i 1.10
" 1-35
l 1-70
» 1-10
rlcliten dat wij In onze
Sigareiim AgaztJ nen, Kalvrrstraat
E. 4O, tegenover net Hotel
Adrlau en Passage
Roeteine)Jcr, Anistelstrnat 14,
(waartoe de toegang vrij Is)
verscheidene part Ij en Esqulte
n|ne echte geïmporteerde
HAVANA SIGAREN In ver
schillende prijzen hebben ver
krijgbaar gesteld.
Geks. BLECKBANN.
PUBLIEKE VERKOOPINc
op MAANDAG ai JUNI en tien volgende dagen, in het NIEUWE
VERKOÖPLOKAATvan H. G. BOM, Warmoesstraat bjfde St. Olofspoort 35, van een hoogst belangrijke
Verzamelinu BOEKEN en PLAATWERKEN, meerendeels nagelaten door wijlen de Heeren
Mr. M. P. BLAAUBEEN, Borgemeester der stad Goesy Mr. J. VAN ANDEL, Notaris te
Mnnsheerenland, en A. J. VAN PREHN, Hoofdingenieur bg de Staatsspoorweeen, en waarbij
kostbare werken over Romeinsch, Fransen, Oud-Hollandsch en Nederlandsch Recht, Notaris
ambt, Zegel en Registratie, Bouw- en Waterbouwkunde, Waterstaat, Handel en
Fabriekswewezen, Geschiedenis en Plaatsbeschrijving, Reisboeken, Oudheidkunde^ Natuurwetenschap,
Wezen, UeaCmcucDlS en A jtuttauuavuiUMUKt Xbciouuo&ou, v/uuuatui^uuuD, i.iatuui noiiouauua^,
Genees- en Heelkunde, Godgeleerdheid, Kerk-eu Godsdienstgeschiedenis, Wijsbegeerte, Belletrie,
Romans, Taal- en Dichtknnde, Prachtwerken voor en over Buitenplaatsen, Schilderkunst en
Muziek, fijne Staalgravures, Teekeningen en Schilderijen, Photographieën, Lithozraphign,
Geïllustreerde Tydschriften, Atlassen en Kaarten, Portretten, Albums, Microscopen,
UUsphothographieën, Boekenkasten en Versoheidenheden. CATALOGUS ao Ct.
Bij
scli^jnt
HET
ELLEKMAN, HABMS
morgen
& Co. en M. SCHOONEYELD & ZOON,
Ver- ... ? .
ADRESBOEK
DER STAD
A9ISTERDAII;
voor de jaren 188O/81.
Een roman, dien ieder tal willen lezen.
' MB. P. Bnoosnoorr,
De Kinderen van Baron van Batenberg.
2 Deêlen. Pr«s f C.75,
PASSEMENTERIËN
TOOX
MEUBELEN,
peCORATIËN
MODES.
{
$/ EN GROS. EN DÏTAtL.
* / } . '
Ditynf VSD J. Riskn ir., Arnhem.
Co.
Portland-Cemei*, Knlght Bev»n A Sturge.
Scbotsche vuurvaste Stcencn. Star-Glenbolgh.
Engélsche vuurvaste Steenen. Cowen.
Moziïektegels.voor vloer- én wandbekleedmg.
A«phalt-daMedér-carton-culr. Eenige agenten
van P. DESFEUX, te Parffa.
PCIKB BOTER ? 11.50 per 10 KG. en
? 22 per 20 KG.; tweede soort ? 10 per
10 KG en / 19.25 per 2» KG. u
eomptnnt bij DE KREEK, Amersfoort.
SZABERNIK POLKA
AK A I \ TIIODK T10\
et Polka ülaziirka.
yoor Piano.
DOO» WIttlAM MOXCHEV.
Verkrijgbaar by alle Muziekhandelaren.
G. TH. DE HAAN.
MAGAZIJN VAM
Koffie.Thee.Suiker.GemberenChocolade.
Heerengracht t>U de Wolvenstraat 304.
gebrand en ongebrand, als:
. . . . . . . per Vs Kilo
Alle soorten van KOFFIE'
JAVA 1ste soort . . . . . . . . .
. 2de ? ..*.???«??>. ????»
PREAXGER. ?
MOCCA .................... »
AFRICA ................... »
57I;1» Ct.
65 ?
l =
50 ...
STOFTHEE. . . .
GROVE ZWARTE THEE.
GROENE THEE in alle soorten.
WITTE SUIKER. . . . .
Prima Geconfijte CBIN. GEMBER.
fl MANDARIJN ? .
Luxe Potjes GEMBER
van af 60 tot 125 Ct.
? ?75 ?300 ?
32 a 35, 37);» en; 40 Ct.
. . . . W en 100 ?
120. "?'
... per stuk 80 ?
OUD PAPIER.
I.EI.IEGRACHT,
Opgerfeht 1804.
VKÜXKETICINO.
Nederlandsche Knnstbode.
BeeUende Kans t.-Oudheidkunde.- Kunst.- Hijverheid.
ONDER LEIDING VAS
Dr. JAN TEN BRIA'K.
Dit blad verschijnt eiken Satcrdag. Frysper
3 maanden franco, per post ? 3.25.
Eenmaal per maand ontvangt men een planft
a ETS, PHOTOTYPIE of PHOTOGKAYÜRE.
Men verbindt zich voor een jaar.
Advertentiën per regel 25 Ct. (6852)
uitgever W. C. DE GBAAFF, te Haarlem.
17. Vóndelstraat, 17,
Jon ab fieitle JMAI-19VI
ff u? e* KALTESHIE
JOSEP NEüHAUSEE.
1^A PROTIBEMCE.
939, SIMGEli HOEK PAMI8STHAAT, «89.
GEKLEURDE BALLAYEUSES a 35 Cts. per el en hooger, en verder aUe Nouveautés
voor het seizoen. J. Ci* KUSJL.
Recommandeert zich voor het waaschen en krullen van Veeren.
Daffeiyk*cli wordt gehoord en bezorgd aan h«l» xonder prljttverhooglng-.
Articles de Paris et de Vieiine,
JACOB VA\ (OEVEUDJiV.
M1L UBItSTflAAT JE BG.
REISTASSCHEN, COURIERTASSCHENiVELDFLESSCHEN, PROMENADE
TASCHJES, CABASJES, NÉCESSAIRES, KAART-ÉTUIS, ENVELOPPEN,
ZAKPQRTEFEüILLES, PORTRET-ALBUMS, 2AK-NECESSA1RE3, PORTEMONAIES, SIGARËNKQKERS,
ECR\TOIRES. etc. ' '
AmsterdamscSie Aardappelenhal.
61.
61,
Verkoop in 't klein aUéén
Rcgpultersdwarsstraat l» d Oeclvinksteeg
r Iiebbeii oiitTaiiecn uttmnntende Kleuwe
IK en KA^IIAARBAI'I'KI.EV, die lilj iO Kilo
franco liHls celcTcrd worden a f l.»O.en tatoluug de voor
raad itog strekt ^EEl^vSC IIE JTAMJVIEI* a f O.»O.
KB. Ook b«J 4e maat TerfcrUS^AAJE»
«fe Co.
e thans achttien jaar, liet beKaiin onier firma, zoo gunstij? bekende POHTlVUür,
van VERWEY & Co., leveren wy a ? Z.»O per heele, f *.OO per halve flesch, be
halve flesschen en emballage, die wü echter zeer billyk berekenen.
VERWEY * Co., Heerengracht, 227, Amsterdam.
N°. 157.
A°. 1880,
DE AMSTERDAMMER
Venehjnt iedenn Zondagochtend.
Uitgevers: T.T.T.TERMAM, HABMS ft O».
Kantoor: Bokin 2.
ZONDAG-27'JUNI
Abonnement per 3/tn. .
A&onderlgke Nummen.
Advertentiin per tegel .
60 Cte. fr, p.p. 75 Cta.
.
15
INHOUD
NOG EENS HET DISTRIKTESSTEL8EL ?
DE JOHQSTB ZEHDBRIEP VAN
BURGERPLIGT. door I. C. d« M. O. ? FEUILLETON:
?DE AANTAL OP DEN MOLEN." door Emile
ïoU - STAATEUNDIO OVERZICHT.
OEMEENTEZAEEN: Waarheid bovenal. ? De
nieuwe stad. ? Uit de Maasstad, door 8. ?
Ujt do Hofatad. door J. A. do Bergh. ?
KUNST : , In den Gemeenteraad," door F. v. d.
G. ? De Schilderijen-tentoonstelling te Gro
ningen. ? LETTERKUNDE: Iet»
dramatnrgiesch en iets historioRrafiescb, door Alb.
Th. ? De zon in h«tSüj»-dal,doorH Th. B. ?
Philips de Sclioone en zyne omgeving, door H.?
ALLERLEI. ? INGEZONDEN. ?
OVERZICHTVAN DE EFFEKTESMARKT. ?
HandefeoyerÈoht der Week. ? Veilingen. ? Burgerlijke
Stand. ? Te hnnr zijnde woningen. ?
ADVERTENTIES: Schouwburgen enz.
leder ilia lich kandidaat slelt heeft, om in aanmerking
te kunnen komen, jiju bntuit daartoe, nut vermelding;
van de partij, naartoe h'j ntnicht gerekend, te worden,
op t: geren aan d» Begceriug. 11 dagiu vüor den dag
der stemming.
Du H:g«ring venchift tydig ecu volledige lijst der
undidaten met vermelding buuner itaatkundige richting
aan de ferschille&de gtmeeutebtreturen.
Elk gemeentebestuur publiceert 7 dagen v<i>ir den dag
Ier atemuiing een volledige lijit van kandidHten, met
op opgave of zij lich lelf kandidaat griU'ld hebben, of
door kfcakollegie't ea too ja, door welke, of door
perKiien die geen verteniging uitmaken, kandidaat
ge?teld ziju.
De kiezers ddui in de gelegenheid gesteld den kan
didaat te kiezen, dien zij begeerrn, zijn «i'.koinen vrij.
Na dun dag dor ttemming wordt, op gelijke wijl al>
tot dumrre geschiedt, den uitilag der stemming opge
maakt.
Doch deze uitilag i) niet de einduitslag. De resulta
ten, die de verichilU-ude Btemmiugeu opleveren, worden
duor Ka cenlmil bureau?nader verrekend, naar
mmK0«.EENS HET
DISTIIIKTEVSTLLSEL.
Dat- het moeilijk is het ieder naar den zin
te maken, bleek ons ook dezer dagen. Terwijl
de Utrechtsehe Courant onze verdediging vau
het distriktenstelsel brj de verkiezingen voor
de Tweede Kamer, geheel afdoende vond, ont
dekt een schrijver in de ArnliemscJie daarin
niets anders dan een onlogische redoneerincc.
Laatstgenoemde wydde aan ons artikel ?Het
Distriktenstelsel" (De Amsterdammer No. 151)
een drietal opstellen. (Arnh. Courant 14, 16
en 18 Juni). In het eerste herhaalt hij do
denkbeelden van prof. Fruin, in het tweede
geeft hu een vervolg daarop,1 en deelt tevens
onze meening mee, om die in het derde aan
een eoort van kritiek te onderwerpen.
Dat de ecbryver in rfe Arnh. Cour. onze
beschouwingen bespreekt kan ons niet anders
ianiteiigeü-.Su? Jja, -dat hft.^h^r.h^t.dosf,^
? 3e wijze door hem gevolgd, verwondert ons
niet weinig.
Wat is het geval?
Wy verklaarden ons tegen het stelsel Bare
zooals de heer Ölivicr het voorstond, om twee
redenen: lo, omdat een groot getal afgevaar
digen gekozen zou worden eerst na een 2de,
3de, 4de, of 6de stemming; 2o. aangezien de
stemming niet geheim zou mogen heeten.
Wü verdedigden'nieè het oude diatriktenstel
sel, maar het diatriktenstelsel in het algemeen,
mits het beter werd toegepast.
Tot een goede toepassing, behoort volgens
ons, lo. dat de distrikten alle even gróót
zgn, 2o. dat z\j niet naar het aantal lickn,
maar naar het aantal kieeers worden vastge
steld. 3o. de uitslng der distriksstemming moet
met den uitslag der gezamenlijke
distriktsverkiezingen medewerken om het resultaat
der verkiezingen Ie verkrijgen. Wy gaven
daar vau een uitgewerkt schema'
Nederland heeft voor de vier iniUioirn zickn 00 af
gevaardigden te benoemen.
Het aantal k'czcra bedraagt bv. 180,000.
liet kJesdiitrikt wordt bepaald naar het getal van
2000 kivz:r3 ? of gelijke veelvouden daarvan.
De (tcmniipg geschiedt volkomen op dczelüe wyze
als thans. .
derheid van itemmen. en met inachtneming van den
regel, dat de stommen iu venchiUeude diatrikten op ée-tt
en denzelfdeu k.indida-tt uitgebracht, bij elkander worden
gevoegd.
De voordeelen daarvan waren o. i,
1°. liet verlies van stemmen, zal tot een
minimum worden teruggebracht.
2°. Al de richtingen zullen vertegenwoor
digd zyn naar het aantal stemmen door
haar uitgebracht. '
3°. De vrijheid van de persoonlijke keus is
hersteld.
4°. Zooveel mogelijk zullen even als de par
tijen de geieeitcn vertegenwoordigd zgn.
ü'. De belangstelling onder de stembevoeg
den zal toenemen.
C'. Elk motief van de Regeering om met
kiesdistrikten te knutselen zal zyn weg
genomen.
7°. De verkiezingen ? een hoofdtaak ?
blyven even eenvoudig all tot dusverre.
8°. De onzedelijke koalities van pnrtye:
9°.
FEUILLETON.
DE AA.\ VAL OP DEM HOLEN.
Duün . .
EMILE ZO L A.
II.
(«streden, bestaande stelsel, eindigt hij zyn
laats'o artikel als volgt:
Wauueer al ia Nederland hft ttelwl vcrlitcn worjen,
dat da kaudidatea worden gckoien ,iu Toorluopige
parlij-vertenigiagen", eu dat al wit de lifter» te doen
Keubuu. bestaat ,in bet mecb»ü«b uitbnngen liUDIier
?temmen"?
En Kanoeer tal in Nederland bet iteliel worden
iugevoerd, dat is verzekerd «de Trije individuele
verkirzin0'", de Trykeid jcr kiezen om iemand te ki.'tcu
ook om zijne ,ptr«ooulijkc verdienden"!'
Wunucer de 8t b rij r er in de AmilerJammer zgn tin
krijgt, zeker iu lanj nog niet.
Men zal moeten toestemmen, dut de schrij
ver iu de Arnh. Cour., als by om een klin
kend slot verlegen was, zich handig uit die
verlegenheid gered heeft. Ieder lezer moet nu
de overtuiging hebben dat ?de schrijver in de
Amsterdammer" met den duivel van het door
Fruin eu anderen terecht bestreden oude
disUiktengtelsal -m vciboud ia?getreden, en hij de kiezers om te «temmen-vervfelT
behandeling, de 9 Amsterdammers zouden, als
de menschheid niet verandert van beweging,
het amsterdamsch bloed voelen kruipen, waar
het niet gaan kon. Wy zonden wel eens willen
weten, hoe men by opheffing van het
distriktenstelsel zulk een uitslag zou kunnen
vermydeu, andere dan door het stichten van een
centraal-bureatt dat machtiger was, dan een
dat men tot nog toe in grooteren of kleineren
kring gekend heeft. Is wat wy hier schrijven
een schrikbeeld? 't Is mogelijk. Doch wy kun
nen niet inzien dat by de voorgestane rege
ling vrede in den lande te bewaren zon zyn,
tcuzy op de een 'of andere wys de lokale be
langen even goed als thans tot hun- recht ko
men, en evenmin, dat de welvaart des lands
er by zou winne:*, wanneer, het kwaad, dat
het te omslachtig vindt om er zich naar te
schikken?
Nog moet ik een vraag beantwoorden:
?Heeft," zoo schrijft de Arnh. Ct., de Amster'
dammer met tegen een eentrale
kiesvereeniging te waarschuwen ? ?willen geven een
argumentnm ad hominem of ? beter gezegd ?
ad Arnhei mam, wetende sinds hoe lang en
hoe aanhoudend de Arnh. Ct. geschreven heeft
tegen dit iukruipsel in ons constitutionele Ie ren?"
Üe schryver zy zoo goed ons te gelooveo, het
was «en argumentum ad hominem, niet ad
Arnhemiam.
't Worde ons vergeven, wg hebben aan de
Arnh. Courant by 't opstellen dezer artikelen
zelfs niet gedacht.
Iu ruil richten wy tot ? Arnhemia" een andere
door eenzydige bevordering van plaatselyke vraag: Welk nat heeft een geschrijf, als dat
heti,.i.n«Ai, »<?<,*:<.>,» «n»/)» «.»?./< war*r»T»iiv,i>n A» welk wü nu moesten weerleKtcen? In een zoo
belangen gesticht wordt, werd weggenomen en
daarmee tegelijkertijd de grootste prikkel voor
zonder nader onderzoek mot Lucifer ter helle
mag verwezen worden. Wie onze artikelen goed
gelezen heeft weet echter, dat wij juist den
kiezer vry van de kiesv«reenigingen maken,
daar zyn stem steeds meetelt voor de party
waartoe hy behoort, en dus ieder om de per
soonlijke verdiensten van een kandidaat zyu
stem op hem zal kunnen uitbrengen.
Vóór echter deze konklusie wordt mede
gedeeld heeft de schryver zich een bril op den
neus gezet, waardoor het hem gegeven is in
ons céne artikel ? de andere echyut hy niet
gelezen te hebben ? allerlei onzin pp het epoor
te komen.
Wy zouden aannemen, dat er een principieel
en voortdurend antagonisme bestaat tusschen j anders ia ons niet bekend. Dat voorts deze
Het distrikt z«gt men in een ?fictieve" eenheid.
Eilieve, luister eens naar de kamerdebatten,
als er over' Spoor, Kanaal, enz. gehandeld
wordt. Ge ontdekt iets meer dan een ?fictie",
al is het niet een lichaam, waarin zich do hoo
gere eenheid van al de uiteenloopenda
persopnlyke belangen der kiezers weerspiegelt.
Hoe dit zij, van een kamp tusschen het
etedelyk en landelyk element in de distrikten,
die volgens den schrijver in de Arnh, Courant,
dikwyls voorkomt, is ons niets gebleken. De
meer' konservatieve boeren stemmen heel trouw
met de konserva'ieve stedelingen, en de libe
rale landlieden steunen onverdroten de liberale
welk wy nu móesten weerleggen!
hoog geacht blad als de Arnhemia ook in ons
oog is, - behooren geen artikelen tfl
misschien voor de niet voldoend ingelichte lezers
vermakelyk zyn, ? maar die, wel verre van
een juiste voorstelling der denkbeelden van de
tegenpartij te geven, een gedeelte buiten ver'
land met het overige behandelen, en er zoo
doende een licht op werpen, waarby niemand
bet ware en valsche meer onderkennen kan.
1) Wij onderstrepen.
algemeene belangen, belangen des geheclen
Nederlandschen volks, en lokale belangen.
. Als de schrijver in de Arnh. Cour. zyn bril
eens afzet, zal hy juist in ons artikel lezen:
?Laat ons niet vergeten dat het volk, o f schoon
De onaf hankelykheid van den kandi^
wordt beter gewaarborgd dan tot dus
verre.
?Op deze wijs,
goed is, iu het
zoo schreven wy, zal, wat
distriktcn-stebel behouden
blyven, doch door de toepassing eener
proportioneele verkiezing daarenboven, wordt tevens
hot kwade, waarvan het thans de oorzaak is,
weggenomen, of in hoo^e mite getemperd."
Welnu wat doet de schrijver in de Arnh.
Courant?
Eerst teekeut hy met Fruiu's welveraneden
pen het booze bestaande distriktenstelsel, en als
dit inderdaad afzichtelijk creatuur in al zijn
wezenlijke verjchrikkelijkheid voor ons staat,
vervolgt hy; ?Doch? Doch ? niettegenstaande
dit alles treedt de Amsterdammer op als hand
haver van het districtenstelsel, want volgens
hem treft dit alles ?niet het diatriktenstelsel
zelf," maar alleen de verteerde wijze, waarop
het wordt
oogcnblik daarlatende, zullen
eerste plaats beziy houden 1)
De jongste zendbrief van
Burgerpligt.
... , , ... , ... . . De bekende kiezersvereeniging onder het
stadsbewoners m den verkiezingsstrijd; iets devie9 Burgcrpligt heeft dezer da^n
uitnoo?j? :. ._. _:,.. v-p?,1 rv-t ». j?? diRillgtfn ,joen toekomen aan ettelyke
stadgenooten, om zich bij haar aan te sluiten en door
lid te worden harer Vereeniginjr mede te werken
en dergelijke opmerkingen niet gelden kunnen
tegen het distriktenstelsel door ons bepleit, is
duidelijk, want wie een kandidaat wil steunen
in een ander distrikt, blijft volkomen vry, zon
der gevaar dat zijn stem verloren zal gaan.
Integendeel, geef de door ons aanbevolen vrij
beid by het distr^ggtelselj, en aan elke uiting
bezwaren en e
Aangezien de lokale belangen by '
pieel m
icgn veel
?s.ryd
minder
tot het doen zegevieren van nare beginselen.
Om deze invitatie smakelijk te maken wordt
in de ad hoc gedrukte circulaire opgemerkt, dat
de contributie de f 3 niet zal overschrijden.
Duur is dus Burgerpligt niet, en wie zich maar
eenmaal bewust ia 3e beginselen dezer
vereetau te hangen, V0i":zune beginselen
Jij uu m*ft~l* AvX llCT ..-l-^. l. ^.
*? *. ' "^ J II * * J\
t»^ ^. .^ giildën'bVèrnëêTT en niet*gcÊ»!'»i Jl'
aardsche goederen versto'cen is, behoeft sleeöts
de bij de circulaire gedrukte verklaring lid der
vereettiging te willen worden, te
onderteeke_ . t - . . - o v i--- ? ? v ? inen, deze (want het adres werd door
hetzorffmet de lokale, maar wek- j in de Arnh. Ct. zoo welwillend zal zijn een zame bestuur eveneens kant eu klaar
toezel.n|,.ii<7*t.»llin<F Gevolg zal poging te doen om ons te begrijpen) zal geen!zonden) deu secretaris toe te zenden, om zich
Maakt men de verkie.ingen geheel los van
het distriktenstelsel, dan zullen voor de kiezen = ?.??.? ,? ????,.?.
de staatkundige-, de part&ktcestiën geheel op j wegen dan de zuiver staatkundige: m. a. w.
den voorgrond treden, deze zijn niet princi- de partijbelangen (we honen dat de schrijver
groote meerderheid der kiezers veel zwaarder
ziju dat de bijzondere belangen niet of hoogst
gebrekkig zullen samengevat worden in de
eenheid van het vertegenwoordigde volksbe
lang. Ziedaar alles wat wij beweeiden.
Ook wij meenen ?dat het geheel de deelen
omvat," maar wij streven naar een volkomen
geheel. En het volksbelang zal des te beter
vertegenwoordigd zyn. naarmate er bij de keus
der afgevaardigden meer rekening gehouden is
met de lokale belangen.
Zonder distriktenstclsel ontstaat er een
strehervorming van bet kiesstelsel baten, die niet
rekening houdt met dit feit.
Een hervorming zonder distriktenstelsel,
Echyut ons niet toe ?onzin" (dit woord blyve
als in een droom liet lidmaatschap der
vereeni
........ ,. ?
ing m den schoot te zien toewerpen.
nderd.iad, waar dit alles zoo gemakkelijk
BChynt, is de kreet van verwondering van het
,
circulaire schrijvende bestuur: ?Maar zelfs
ven naar de vertegenwoordiging der plaitselyke artikel. Dit gewichtige bezwaar roert
belangen, dat de grootste tweespalt zou ver- schrijver van de Arnh. Ct. zelfs niet aan.
gegund aan den schrijver die het gaarne ge-! Burgerpligt telt in eene stad als Amsterdam
bruikt) maar een luchtkasteel; de verkiezin- met . 3JO,wO inwoners nauvdijks 300 leden"
«en missen een natuurlijke basi», en zullen! *llezm*a. gerechtvaardigd. Het bestuur vindt
dientengevolge ?og veel Lnder belangstelling | fi TZ^^^ÏÏfcSgfög
wekken dan tot heden het geval is. ?/fef,stelling in de publieke zaak. Het gaat uit van
effel/i nfmnlfi nv «./TM d>/«7 «tftt A..t Ja ^...f.»*..» > J~__ .._J____..^._
eerste gevolg er van eal ei/n dat de belang- j de'ze réd'enéeripï
stelling afneemt" schreven wy in ons bedoeld! Het aantal
de!jn
!uo°Ws.ta<l en
Dit punt voor M wekken. - Stel bv. dat onder de ^rtogenwoor- Ten slotte, wö vestigen er nog éénmaal de
wij
len mijner kièzersvereéniging is
?. tot het aantal imvüiiers der
i de g4makkclüke voorwaarden der
uiterst gering. Toch is mijne
kiezersnog de best bezette.
Amstcrilit)ntn«r teu voordeele vau het stelsel
aanvoelt." Met geen enkel woord teekent de
schrijver het distrikton'jtelsel, zooals het door
ons wordt voorgestaan, en aU waren wy de
onbeschaamste verdedigers van het, door ons
... . il* i t- .,.1,1 .. T,--O---- .?0 -,- >ci ceuiuiuu '»UK uc UCHL utAVLtc. A'e cerain
ons m de digers door-de kiezers, zonder distriktcnstelsel, aandacht op, bij hervorming van het distrikten-; uiting. van belangstelling uu in de openbare
hetgeen de gekozen, eens 9 Amsterdammers en slechts 3 J stelsel kan het verkiezinftswerk voor de stem- zaak bestaat in het zich ann-luir«n aan een
Rotterdammers geteld werden, wie beschrijft! bevoegden even eenvoudig blijven als het nu
de
iging. Hoe treurig m aet het er
'
die zich van de bewoners der [ is ? en eenvoud is hier zeker de voorwaarde ' d.us in Amat'erdain met die bolangatelling uit
als eene bus. Maar
wel niemand het
laat ons
zeg.Een innnud later, dag voor dag, juist den .__?__. _ ? , . .
dag vóór Saint-Louis, was Kocreuse in rep en langzaam. Ja, er zou gevochten worden.
en het veld, met zijn rivier en zyne fonteinen,
Was geurig en bekoorlijk als eèu begoten ruiker.
Maar die ganeche huerlnke dag maakte niemand
vroolijk. Men had den kapitein den molen zien
rondtoopen, de huizen die er by stonden monste
ren, de Morelle overgaan en van den overkant
het land met een veldkijker bestudeeren; vader
Mei lier, die bij hem was, scheen hem alles uit
te leggen. Toen had do kapitein in allo hoeken
en gaten soldaten gezet, acuterbDotnen, achter
muren, tiet gros van het detachement
kimpeerde op de binnenplaats vanden molen. Zou
er dan gevochten worden'/ En toen vader
Merlier terugkwam, bestormde men hem met
vragen. HU zeide geen woor^, maar knikte
roer, in schrik en ontsteltenis. De Pruisen had
den den keizer geslagen en trokken met gefor
ceerde marschen on net dorp aan. Sedert een
weck hadden alle heden die op den
wejrpasseerden, hun de Pruisen aangekondigd: ?Zij zyn te
Lorraière, zij zyn te Novelles"; en, hoorende dat
ze zoo snel steeds naderbij kwamen, wachtte
Bocreuse icderen morgen dat men ze uit de
bosschen van Gagny zou eten aanrukken. En
ze kwamen maar niet, dat gaf nog meer angst.
't Was vast dat ze op een nacht net dorp zon
den overvallen en alles om hals brengen.
Den vorigen nacht, kort vóór 't aanbreken
van den dag, was er een loos alarm geweest.
De bewoners waren wakker ceschrikt door een
groot geraas op den weg. De vrouwen vielen
reeds op de knieën en sloegen kruis op kruis,
toen men door een reet van do luiken glurende
de roode broeken der Franschen herkende. Het
was reen detachement, waafvaTT de kapitein
dadelijk naar den burgemeester (gevraagd bad,
en na met vader Merlier gesproken te hebben,
op den molen gebleven was.
De zon ging dien dag vroolük pp. 't Zon
warm worden tegen den middag. Over de
bosscherj zweefde het goudblonde,licht, terwyl
in de verte, boven de weilanden, een witte damp
opsteeg. .
Het dorp, lief en helder, werd frisch wakker,
r ranfohe en Dominique stonden op de bin
nenplaats en keken hem aan. Hy naui eindelijk
zijn pyp uit den mond, en zeide eenvoudig:
?r Och! arme kinderen, 't zal wel langer dan
tot morgen duren eer ik je trouwen zal! .
Domüiique, met de lippen op elkaar.en één
rimpel van toorn pp zyn voorhoofd, s'ak van
ty'd tot ty'd zjjn hoofd eens op, en bleef naar
bot batch van Gagny kijken, alsof hij de Pruisen
had .villen zien aankomen. Frantoise, zeer
bleek, maar stil, liep er heen en weer en bezorgde
den soldaten wat zij noodighidden; zy kookten
hu a soep in een hoek van de binnenplaats, en
maakten gekheid in afwachting van hun mid
dagmaal. . t '
lutusschen scheen de kapitein wel tevreden.
Hij had de kamers en ook de groote huiskamer
van den molen bezocht, die op de rivier uitzag.
Nu zat hy bij den j>ut met vader Merlier te
praten. " "
? Je hebt hier een ware vesting, zeide hij.
We zullen het wel tot den avond kunnen vol
houden. De bandieten hebben zich verlaat; ze
moesten al hier zyn.
De molenaar bleef ernstig. Hij zag zijn mo
len reeds branden. Maar hij klaagde niet, hij
wist dat het toch niet helpen zou. Hy opende
alleen zyn mond om te zeggen:
? Gy moest de schuit-achter het rad laten
verbergen. Daar ia juist een holte waarin ze
passen zou .. . Misschien zou ze kunnen dienen.
De kapitein gaf zgn bevelen. DB kapitein was
een knap man van een veertig jaüi', lang, en
aangenaam vau uitzicht, liet gezicht van
Fran£plae en Dominique scheen hem plèizier te
do?n. Hij hield zich met hen bezig, alsof h(j
de op handen zgnde worsteling vergeten had. j
Uy volgde Franjoise met de oogen, en liet
wel merken dat hy haar allerliefst vond. Toen
keerde hij zich tot Dominiqiie :
-? Ben .je niet in 't leger, knaap 'i zeide hy
vreemleling, antwoordde dé
vry plotseling.
? 'Ik ben
jongmnn
De kapitein scheen deze reden niet aanne
melijk te vinden. Hy knipoogde eu glimlachte.
Franroisè was prettiger om mee omtegaan
dan het kanon. Toen zeido Doniinique diehem
had zien glimlachen:
? Ik ben vreemdeling, maar ik schiet op
vijf honderd el een appel van den boom..,
Kyk, daar achter n staat mijn jachtgeweer.
? Dat kan u wel te pau komen, hernam de
kapitein kalm. . ? .
Fran^oise was dichterby gekomen, zy beefde
een weinig, En zonder te geven ooi al de
mentchen die. er by waren, nam Dominique de twee
handen, die zy hem toestuk, in de zijne en
drukte ze, toen zij zich al» 't ware. onder zijne
bescherming stelde. De kapitein had weder ge
glimlacht maar niets meer gezegd. Hy bleef
zitten niet zgn sabel tusschen de knieën. HU
staardc'en scheen te peinzen.
. Het was reeds tien uur. De warmte werd
Urukkend. Eene benauwde stilte heerschte. Op
de binnenplaaU in de schaduw der loodsen of
onder .de afdekken waren de soldaten begon
nen hun soep te eten. Er kwam van het dorp
geen geluid; alle bewoners hadden hun huizen,
ramen en deuren gebarrikadeerd. Alleen een
hond, op den grooten weg achtergebleven, zat
te huilen. Ver uit de naburige bosschen én
velden, die in de warmte schenen te hijgen,
kwam een langgerekt geruid, de vereenigde
stem van al die zuchten. Een koekkoek riep. in de sloot, waar zijne beonsn z;c'i een
o.sgenTo^n werd het nog stiller. l blik stuipachtig uitrekten, als de poolen van
Plotseling knalde m dia slapende lucht een een kip die men den.hals omlraait. Het
solschot. De kipitein stond haastig op, de solda- daatje had ceu kogel midden in de borst
geten, lieten hun soepborden halfvol staan. Bin- kregen. Dat was-de eerste doode. Instinktnntig
iien Benige seconden waren allen bp hun post, had Francoise de hand van Do.niuiqne
ge'rêgereed voor den stry'd: van beneden tot boven pen, en drukte ze zenuwachtig.
was de molen bezet, ïutusschen had de kapi- ? Blijf daar niet staan, zeide de kapitein,
tein, die den weg ppgegaan was, nog niets ge- De kogels komen Ut hier.
zien; rechts en Imki strekte de weg zich, kaal Inderdaad boorde men iets -knappen in den
en wit, in de -verte uit. Een tweede schot ouden olm, en een stuk tak kwam slingerend
knalde, en nog altoos niets, geen schaduw op naar beneden. Maar de twee jongelieden ver
den weg. Maar zich omkeerendc bemerkte hy l roerden zich niet; het angstige tooneel scheen
naar den kant van Gagny, tusschen tweeboo- ben aan den grond te nagelen, Aan den zoom
men, een klein vlokje rooit, dat wegzweefde als van het woul was een Pruis plotseling van
een herfstdraad. Het bosch bleef nog even diep achter de boomen komen loopen, als uit de
en stil. coulissen; hij had met zyn armen gezwaaid en
? Do schurken zijn hat bpsch ingegaan, was toen achterover getuimeld. Overigens
bemompelde hy. Zij weten dat wij hier zijn. ] woog' zich niets. De twee dooden schenen te
Toen begon het geweervuur hee langer hoe slapen in .het volle zonlicht, men zag altoos
levendiger, tusschen de fiansche soldaten, die
om den molen geposteerd waren, en de Prui
sen, achter de boomen verscholen. Do kogels
floten over de Morelle heen, zo ader een van
beide partijen te deren. De schoten vielen on
geregeld, zg kwamen uit eiken struik: en men
bemerkte telkens alleen de kleine rookwolkjes
die op den zoelen wind bleven wiegelen. Dat
duurde bijna twee uren. De offlcijr neuriede
met .een onverschillig gezicht. Franchise en
Dominique, die op dn binneplaats waren ge
bleven, stonden over den lagen muur te tij
ken. Zjj stelden vooral belang in een klein
soldaatje dat achter het wrak van een oude
schuit aan don oever der Morelle geposteerd
was. Hy lag op zijn buik, loerde, schoot zyn
geweer af, en liet zich dan een weinig achter
uit in een sloot glijden om op nieuw te laden;
zijn bewegingen waren zoo grappig, zoo be
hendig, zoo Buigzaam, dat men niet kon: na
laten te glimlachen als men hem zag. Hy had
zeker weder een pruisenkop bemerkt, want hy
«tond «nel op en bracht het geweer aan den
schouder; .maar voordat hy geschoten had,
gaf hy een gil, . waggelde rond, en
uu,
viel
t ge
. Al
nog niemand in het loome veld. Zelfs het
knetter van het geweervuur hield toen op.
leen de heldere «tem der Morelle bleef door
fluiten.
Vader Merlier keek den kapitein verrast aan,
als 'wilde hij vragen of alles, uit was,
? Nu komt de groote slag, zeide deze
haasfiff. Neem u in acht; blijf daar niet staan.
HU had nos niot uitgesproken toen
eehverschrikkeLyke tosbranding volgde. De groote
olm werd als leeg gesnoeid, een dwarrel wind
van bladeren daalde neder. De Pruisen hadden
gelukkig te hoog gemikt. Dominique sleepte
Frangoise mede, droeg haar by'na weg, terwijl
vader Merlier hen achterna liep, roepende:
? Gaat in den kleinen kelder, daar zijn de
maren stevig.
Maar zj) teisterden niet naar hem, zg gingen
in de groote huiskamer, waar een tiental sol
daten m stilte wachtten; de blinden waren er
gesloten en zy loerden door de reten. De ka
pitein alleen was op de binnenplaats achter
gebleven; hij zat achter het muurtje
nedergenurkt, terwgl de heftige losbrandingen voort
duurden. De soldaten die hu buiten geposteerd
(l
Stoomdroltktrij ELLBRHAN, H1MBS k Co.
\
\