IL . t' 'il ? b* '.'.tii i ri.;',« t 'n i 5TEBDAMMER, WEKKBL AD T 0-0 B .5 E^ E -R L.A N a 236 Ik inzonderfaek; -waarineöhjj over h< ? ' ? ? houding. in de Kt- ? ? ? . . to spreu.i <or het > ? > ' kan ik mol ontveinzen, viwr uiu wtveo m meer zuiver historische sttMfita, in den trant b.v. als Thackeroy's Fowr Qtory* ot Tttne's Lu ortmet de In France contomporaM*. ootm ~ "'-genol te vinden, dan m den geschiedkundigen roman en .__. _ . twüfel, dat de besctavinpgeacEiedenis, ab kunst vorm, is voorbestemd genen naar de kroon Ie «teken. Eene dweepster roet de oudheid, schoon in geheel anderen zin, toont zich ook de welbekende OuYda in haar roman; a viOaye commune, waar van by de Erven Bonn eene welgeslaagde ver taling, van de hand des heeren C. Baarslag, net licht zag. Oulda dweept n. L met het voormalig Italië", zooals hel was vóórdat .het liberalisme van omen tijd" er den voet heeft gezet en onder de fraaiklinkende leuze; .Vooruitgang" een heirleger van euvelen aanbracht, het arme volk .van ibne oude rechten beroofde'1' en er het Code Napoleon invoerde, ,het kunstig»! verzonnen foltertuig, dat de menschelyke geest ooit heeft samengesteld. Italiëwas h. i. een Eden op aarde, en ($b laadelqke bevolking m haar .eenvoudigheid van zeden «n stille huiselijke deugden," nog .het onbedorvensle" (sic!) van heel de wereld, .tol tijd en wijle dat de niéuwere beschaving er met baldadige hand al die idyllen kwam verwoesten j»n ver pletteren onder den druk van een willekeurig gemeentebestuur," de zingende en dansende landjeugd naar .gemeente-scholen verwees, de schoone bosschen deed bezwijken onder de bulslagen' cener .niets ontziende geldzucht" en het liefelijk ruischend" geboomte verving door «den rook en de stank eener stoommachine." 2^ verfoeit uit den grond haar's harten de ge.welenlooxe dwaalleeraan, die, ,om hUn e«en «beurs Ie spekken, den zuidelijken itahaanschen boer Irachten te overreden, dat gas aangenamer .dan de zon, en het knarsen van machines boven .het geloei van vee te verkiezen is, en datdeyer,vloekingen yan Fourier en Bakounine liefelijker ,en wnzer zyn dan de venen van Arioslo of *' Mag men baar gelooven, dan xou vóór zooVeel althans den toestand der'landelijke bevolking betreft boven den tempel van het herboren Italiëhet somber opschrift behooren te prijken: .Voi che entrate, lasciate ogni speranzal" . Weinig minder dan een hel inderdaad, Reeft de koolzwarte schets barèr dorpsgetneente Santa Rosalia, een liefelijk plekje ergens tusschen de Adriatische eh Thvrreensche zee gelegen ons te aanschouwen, van het oogenbhk af. dal men aldaar hel gehate .municipale stelsel", belichaamd in een uitgezochten kwélduivel, Messer Gaspardo Nellemane gehepten, ziel post vallen. Weliswaar, de door dezen demon getolterden n tol razern gedrevenen, steken, in hun kinderlijken 'eenvoud,' mei alle gemeente- en politieverordeningen op zeer arcadische wgze'den'draak. Züwerpen de gerechte lijke dagvaardingen iri 'het vuur of gebruiken die als fidibus, om de pijp mee aan te steken, geven den veldwachter ccn pak slaag', enz., ehzv in 't kort gedragen zich als een; onwillige, 'weerbar-' stige schooljeugd, doch ... 'waaróm hun oóV. een gemeentewet op deri hals gelegd? ' ?. In een Naschrift" verzekert de schrijfster,' dat, zoo men wellicht geneigd mocht zyn haar, van otai-Jryving te beschuldigen, za zulks ten ^stelligste. ontkent, en noch de dwinglandy der kleinere ge meenteraden, noch het lijdesi der1 arme bevolking, met te zwarte, kleuren beeft-afgeschilderd. -.. . Men zou daartegen kunnen opmerken, dal. een pleidooi, met zooveel hartstocht gevoerd, op zich zélf reeds eene zekere zwakte .verraadt en dal de door haar in beeld gebrachte vertegenwoordiger van het gemeente-stelsel Ie zeer op den vleeschgeworden Booze gelykl, om. njel levendig den wensch naar hel; audi et .alteram partem in zich Ie voelen ontwaken. Daarbij is hel verhaal noodeloos gerekt en tot yermoeiens toe uitge sponnen, terwijl zelfs de minst schrandere lezer den afloop in een oogwenk overziet. Een en ander doet afbreuk aan den blijkbaar gewenschten in druk en lokl onwillekeurig het: Quiprouvetrop nevrouve rien". op'de lippen. . . Ourda bezit buiten kyf een ongemeen talent, maar zy doet veel in contrasten'én doopt haar penseel liefst in schrille,' zeer sterk sprekende kleuren. '..'?'.' Zoolang zy daarbij gelijk in Puck, Tricotrin, Signa en meer andere verhalen uitsluitend op het gebied der Fantasie haar vlucht neemt, ontleenen hare schilderingen juist aan genoemde hebbelijkheid, zekere eigenaardige bekoring, niet ongelyt aan die van .sterk gekruide spijzen of koppigen wijn, maar voor de afbeelding van werkelijk bestaande toestonden wensch t men eenen *.«er"gezonden en nuebteren blik. Haar Muze heeft teel verfeideUiks en -w«gslei>ends maar bare schoonheid B vaa een, zeer bijzondere soort; eene, waarop al trekt Ouïda in dtl verhaal ook ndg xoo welsprekend tegen het gazEcfat te velde, men cenigszins Paul Seyse's regels zou kunnen toepassen: ,Sch6n ist romantische poèsie, Doch was man nennt beauti de nuit," Amsterdam, 21 Dec. '81. P. B. 1) Zit ztyne levenss^ieM van Otoorg Ebera in: Jfomw» va» MtA-eitl*. : Henri de Campello. Notite auto-biogra-. phiqwijusli/iantsaaortiisdePéglüepapale Neuchalël, L.Sandoz, elc..l88l. Vóór enkele maanden berichtten de nieuwsbla den dal graaf de Campejlp, .kanunnik van de Vaticaansche basiliek te Rome tol het Protestantisme ? was 'overgegaan.' Dat hét verlaten der Katholieke kerk door een «tf> .hoog geplaatst geestelijke veel opsaen verwette, .behqëft geen beloog. Graaf de Campello zelf ontvouwde in-een brief aan kardi naal .Borroméb., aartspriester van genoemde basi liek,'de "redenen, die hem tol ioóie handelwijze noopten. Maar de clericale Ilahaansche bladen, lerechl begrypende welken slechten mdruk. deze daad moesl teweegbrengen, wjfren daden* m de weör om den volste verkondigen, dat de graaf bijtijds vrijwillig de Katholiek/kerk had verlaten, óin -erger te voorkomen. D**rop heeft de Campello de hier besproken e*st m het Italiaansch geschreven tyatice in bst licht gezonden, tot nadere 'toelichting van *yn gedrag. HU schreef daarbij echter n'et .pour les fanaüques qui ne rendront jamais justice' a sune cpnscience pure, miiis bièn pour las. honneies gens et pour les courógeu* eféfenseurs de la yénté.",, Wf! de geschiedenis van déCampello betreft, men geu deze gevoegelijk kuhnen .samenvatten ra deze woorden: .teleurstelling en ontgoocheling. Op aandringen van familie-leden en eenige hoogf geplaatste geestelijken "priester geworden, maakte dein telg uit een aanzienlijk geslacht spoedig pro motie, flfaar nadat de eerste door de Jezui8lischémethode'kunstmatig aangekweekte-geestdrift was bekoeld, vond hu in zün werkkring geen volle bevrediging, wel echter veel tegenwerking. Inlusschep! voelde hij ook al twijfel aan zjjn roeping tot Het ?prieslerichapj zijn geloof als Katholiek , was daardoor mét geschokt. Eerst het Vaticaan* ? Mhe concilie 'en de daarop gevolgede gbeurtemsgeloof. Toch meende'h8 : ? i in de toekomst een her? kerk te mogen verwachten tot hen, die aanvankelijk is met vreugde begroetten. van langen duur en de ge? maanden, de behandeling ~.?_^?i, de door de clericalen in net leven geroepen schandalen by het overbrengen van het lyk van Pius, ja! de gehe«le gedragslijn door de Curie gedurende Leo'a pausschap gevolgd, sÜwaren voor hem zoovele bewrjzen, dat van de kerk der pausen geen heil te wachten is. Toen nam hi) het besluit om die kerk te verlaten. Bevatte deze biographische schots ,nbls meer dan wat den «chryvcr persoonlijk raakt, ik zou dan dit geschrift niet van hizonder belang rekenen. Dat iemand in zyn idealen en verwachtingen be drogen wordt is treurig, maar komt dagelijks voor. Wat deze brochure belangrijk maakt, is de-merkwaardige bijdrage, die ty- ons levert tot de ge schiedenis yan pet. hedéndaag«;he Katholicisme en van de Curie Ie Rome. ..Niet dat hier erger lijke onthullinge)i worden gedaan over het leven van hooggeplaatste geestelijken; de schrijver heeft zich daarvan gelukkig onthouden. Daarentegen ontvangen wij hier tal .van 'bizohderheden voor het beöordéelen van hedendaagsche toestanden van groot belang. De staaltjes van naüver en inIrigucs onder de prelaten Ie Rome, die de schrijver bijbrengt, ga ik mei stilzwijgen voorbij. Liever vestig ik de aandacht op verschillende bizonderheden, die hy over het Valicaansche concilie en latere gebeurtenissen'mededeelt. Op nieuw blykt daaruit, hoe weinig vrijheid op die vergadering heerschte en dat het concilie eenvoudig was be legd met hot doel om de pauselijke onfeilbaarheid tot dogma te verheffen. Ook deelt de Campello het getuigenis mede van een JezuTct: .un des principaux meneurs du Vatican," volgens welke ook hel plan had bestaan om indien men niet genoodzaakt was geweest het concilie te verda gen een wijziging te brengen in het Apostolisch Symbolum. Vervolgens vernemen wij cenige min der algemeen bekende bizonderheden over de stemming van vele Italiaansche geestelijken naar aanleiding van het concilie. Daaruit leert men, dat de door die kerkvergadering genomen besluiten lang niet bij allen op instemming konden rekenen. Te Rome zelf waren er velen volgens de 'Cam pello die met vurig verlangen naar betere ty'den uitzagen. Ongelukkighjk vond men hen onder de meer bejaarden, die voor een flink optreden terugdeinsden. Toch werd opgericht een Soci.ft caikótiqu* iUtlienne pour la revendieation des droit» ojjpafifHant au peuple chrétitn en général et aux Romains en particulier met het doel om verschillende ^hervormingen en vooral een toekom stige pavSkeuïe voor te bereiden. Vele hoogge plaatste geestelijkefl en andere aanzienlijke perso nen waren leden dier yereeniging. In het verwe zenlijken van hun pogingen stuitten zy echter op tal van bezwaren en hun streven liep op mets uit. Hoeteer de verwachtingen door de troonsbestijging van Leo XIII opgewekt, werden teleurgesteld, is genoeg bekend. Men ' weet, welke looneelen van wanorde te Rome voorvielen bij het overbrengen van het lyk van Pius IX naar dejbasiliek van Si. Laurentius en hoe de Ultramontanen wee en ach hebben geroe pen over débeléediging aan hel gebeente van den afgestorvene aangedaan. Uil de C s mededeelingen en de noot van'den ongenoemden vertaler blykt op nieuw, dat de schuld dier wanordelijkheden geheel op de hoofden van de trawanten der Curie neerkomt. De Campello schrijft: Cette bagarrc 'étalt p'réméditédepuis long tem ps et provoquée ?par les hergümèncs de laSociétepourludvfvnse 'des iütérêta catholiques. ? Avec _ la mauvaise foi qüi les caractérise, ils avaieht fait croire au gou vernement italien que les restes mortcls du pape ' défunt seraient transportés a leur demiure demeure ? d'une'faèon lout k fait privée, tandis qu'on s'était dóhnë: Témot. d'ordre pour que quatre mille fanatiques, avec cierges aUumés, accompagnassent ..Ie cercueil en marmottanl des psalmodius et des palinodies, .de telle sorte que cette cérémonie out Ie caractere d'une grande démonstration politique antinationale." Ten slotte wijs ik hier op de Gampello's oordeel over Pius IX: ,Pie IX aurail pu faire de grandcs et belles choses, s'il avait eu un esprit plus ley el une fermeté' de'caraclèrèegale a ses qualilés. Malheureuscment, il ne comprit ni sa mission, ni son temps . Comme un enfanl effra_yéde ses premiers pas, il eul unérésipiscence, une idee exagérée de sa dignitépapale el il se jeta entre les bras des jesuiles, secte maudite, sans foi ni loi, se croyant Jout permis et ne connaissant que Ie régime de sa cónvenance. Incapable de temr les promesses failes dans une ere de salurnales, il laissa monter jusqu'a la dernière marche du Iröne la marüe envabissante du prqgrès el de la libertéqui devait entralner et engloutir pour loujours dans ses flots tumultueus Ie sceptre du rpi et la tiare du pape." Het medegedeelde moge vofslaan .om de aandachl van bén,. die in de geschiedenis van het Katholicisme onzer' dagen - belangstellen, op ? dit geschrift te vesügen. W. Jr. v*-' ?»?? Alt h»j het dan niet is dan moet het een weien, Die even at hij al» koetder dieat'gfcprtMn, Hu heete dan zoo of hu heete dan sus Myn hulde mijn vriend Jen Andttimupl Het boek kwarahieruitzonder naam van deschrijvers. Zün uitgever, teeknaar alleen» dan bUjvaraT 't Schynt dat men alleen als illuster eert Den man die eens andermans werk illustreert. Genoeg de printjes van Busch zün merkwaardig, Wel wanrdig te neetcn heel aardig en vaardig En de uitgave is netjes en geve geen scha Aan Scheltema met zijn firmant: Holkema! H. Th. B. In Pierre Vérons Matcarade d» l'hiatoire komen een aantal aardige definities voor: al bladerend vinden wh: . Aleibiadn. Door den modder van Parijs gesleept, zal hu de Morny heeten. Ent/eland, streelt er steeds naar, van het Europeesch .concert" een benefice- voorstelling te maten. Australië, Waar goud is, komen de dieven. Hier kwamen de dieven het eerst, het goud duurna; thans vindt men er beide. Oostenrijk. De arlekyn onder de volken. Enkel stukken eu lappen.:.. en div naden gaan los!.-... Bordeaux. Beroemde stad dio haar naam geeft aan vermaarde wijnen. Nooit, zog men eou moeder zooveel vreemde kinderen erkennen. ? Camprche. De vruchtbaarste aller wyubergeu. ' t'ra-Diavolo. Berucht bandiet, die eenstu Napels ? door den beul, en twee dimeml maal door de cnropccschc' orkesten geüxeutuml werd. De eerste. maal was'pijnlijk voor hem, de' luiere vaak voor anderen. ?', tiitloine. Danseres, die. tot belooning het hoofd van .loliaunes den dpoper vroeg;. Tegenwoordig . z\jn de danseressen niet tevreden vóór zy' den geheelen nuin jnot huid on haar vetylonden hebben. 1 Saters. Dartele vertegenwoordigers der lande lijke onschuld. '; *' ' Soerafes. Niemand is zorftler gebreken; de beroeiride' wijze had er huutr n, 'zync vrouw. Sophokles. Zync kinderen' hadden hem onder curatele willen stellen; om 'te toönen, dat hu wel bjj' 't hoofd was, .las hij hun een van zijne treurspelen voor. Tegenwoordig zou allicht Bet schrijven van ?een treurspertot de curatele aanleiding geven. Pius IX. 'Heeft het testament voor het clericalisme opgemaakt. Het heet de Syllabus. 1'hruHt. Vermaarde schoonheid, die als be' gehuldigde, als verdediger en als bewijsstuk optrad. Ste. l'MiiyM.De 'beschermheilige van de vrylieid van drukpers." ? MarmonteL Verdient een standbeeld van witte drop. ? " Frdnciscua. van Aisses. De verslagen der ge-? recntshovoh' be-'.vy'zon dat de paters dikwyls in het woord assiscs ecnc aanwijzing voor hun gedrag hebben gezocht. Guillotin. Niettegenstaande do groole concurrc/nlie, heelt nicnuind onder de doctoren zijne collega's tqj.' heden oen korleren weg gevonden tusscnen de medicijn en den dood. Harpijt-n. Die zyn er nog. Ik beroep- mij op alle schoonzonen! La RochpfoHrtiuld. De Liobig der wijsbegeerte. Mithr.idatfg. . De eersu? .-.mi>ti die steeds met vergif omging. 'Later zijn de absinthdrinkers ge komen, do lezers van Montépin's romans, de Alphonsc's, enz. Noucii. Mun heeft hem verweten dat hij te veel van1-wijn hield. Maar inderdaad, kon men van iemand die den zondvloed zoo van naby gezien had,- vergen dat hy van het water zou houden? Uad-ordA. .Hendrik II van Engeland schonk die orde-, aan zes-en-<dertig schildknapen die met hem gebaad hadden. .Dat men ,voor «>o iets ge decoreerd werd, geeft geen hoog denkbeeld van de zindelijkheid van de oude hoven..,.. . . ' Poiie, Do ungelsche 'tfi'chleïS.Wttrén wat onge lukkig: Milton, blind; Pope, |<$pcheldj Byron, Prometh'tui. Een levende jfdté'of*'"fob gras. Shakesp«ar«?Baeq. De ;;stoute gissing, dat de drama's van' Shakêspeare.dör den wjjsgeer Baco van Vcrülam zouden geschreven zijn, is weer eens opgeworpen door een Mrs. Ashrnead Windle, eene weduwe tc! San Francisco. Zy heeft in druk gege ven een adres aan de New Shakespeare Society te Londen, waarin zy' dit mededeelt, en vraagt om op kosten der vereeniging naar Engeland te mogen komen om ? hare inzichten te verdedigen. De dame heeft het streven der vereeniging wel slecht nagegaan, daar de voornaamste leden het meest met, deze manie den draak gestoken hebben, en de stichter der vereeniging in 1877 liet drukken, 'dat de Bacó-voorslanders fBaco of Shakespeare niet moesten kennen, óf wel eene mystificatie bedoel den, of gek waren! Mrs. Windle geeft als proeve van tekst-kritiek haar commentaar op Cyinbeline, waarvan de lyst der dramatis personae aldus door haar behandeld wordt: Morgan, wil zeggen My organ, het Nnvttm organum van Baco; Imogen Imagi-m, Verbeelding-afgebeeld, enz. dei Staatebahamdankefti. Au§<l«un Volkslebeo. Eir Soland BknHtrkasteU, Irland. Otto Srahm, Geor* Brandes. Aiolf Frey, Nejiwe denUcha Lyrik. Lasker't li*. guiilische Schriften. HOE EEN BEUNHAAS IN KRITIEKEN EEN HELDENDICHT RECENSEERT. In zeventienhonderd vier en tachtig Kwam er Ie Leipzig een boek uil zeer prachtig, Dat met .zijn houtsnecc'n nog wordt geroemd En de Jobsiade wordt genoemd. Toen 't werk uitkwam mocht niemand "weien ? Hoe toch de schrijver zou zyn gt-heeten, Later vond men hem in Bochum, Kortom de schrijver die heette Kortum; Daar word hij als docter en schrijver geprezen, En nog wordt het huis waar hu woonde gewezen Alsmede het huis dat daar over hem lag Waar hy daagly'ks zyn Hieronymus zag. Hieronymus was een gemepte jongen Die minder geleerd had dan vroolyK gezongen, Kortüm vond het aardig en ook niet kwaad Te toönen hoe dat het zoo'n jongen vergaat.. j . ? ? r . ' Hieronymus Jobs heeft hij wel laten sterven, Maar niet 1èn faveure'van al zijne' erven Want primo: bleef er niet óver meer En secundo: kwam hij in 't leven weer. Kortum heeft gelijk want ik durf te beweren: Hieronvmus Jobs zal nu nóoil meer kreperen' Want nu bluft leven in eeuwigheid die Is bezongen door een echt genie. En nu jnoaakt Jobs zijn reis over de aards En overal erkent men zün waarde^ Nu is hg naar Nederland overgebracht Waar hem geen gevangenis tegenlachu Want wie hem overbracht is een koetsiertje Die heeft'van die dingen het ware maniertje; HU, tevens een kapper, sneed wat haren hem af, Waardoor hij hem geen slechter aanzien gaf. Men zegt dat degeen'.die hem overgebracht.heeft, Vta 't OTerbrenêen bijzonder den slag heeft En reeds zooveel vreemden heen hier gebracht. ? Dat hij daardoor verkreeg een herculjsche kracht. verzen maar schudt uit zijnmouwen oorte, bij rechten en .trouwen, Men zegt daf hij preekt ab een domme, Maar mSwchien zé^ h|j «ett wél: ik ben het niet, nee! 1.. - --....-.. - - ? ».,«,.«>»» Carmen Sylva, alias de koningin van Rumenië, zal weldra- een episch gedicht doen verschijnen, getiteld Ahasverus. ? Mme Mite. Krumnitz, uil Bucharesl, zal t eene bloemlezing uil de rumeensche volkspoëzie, m hel duitsch vertaald, uitgeven. Van Alpbonse Dandet's nieuwen, naar reeds welbekenden'roman, Numa Bwmestan verscheen hij de firma Stenfert Kroese en Van der Zande te Arnhem, eeno vloeiende vertaling. Na het waar deerend woord van den heer Bruyn en een feuille ton, aan duzen roman ontleend, beide een paar Nlenxre J. P. ORfiiURD Jr.. Het levea TM Kr. NteolMM WW eeu. <}«41-171») f i.M " Militaire Kuiten. nog in uu ioutandva* 'getornd **4elm«,, «MMMtf» V* leger, i * wichtige «* v in «IktH ttaat verval bevindt". Tot zoover de duifawht KÜr^vtr. Wfl zullen er geen woord bijvoegen dan eeae betuiging van leedwezen, dat wy, in plaats van hem te kunnen weerleggen, volkomen met hem moeten instem men. Hoge bet binnen niet al te langen tijd. anders worden t B. L N, vooral nu' het er in ztya hollandsch kleed zoo goed uitziet. Correspondcntieblad yan Jut Ned. Onfcnrt'ecrtgenooischap. Inhoud van No. 10 (15 Deo. 1881). Uittreksel van de verslagen .der ewertehjfce Vereeniging«n. r- Mededeehngen. Reotifioat/« van een gedeelte der handelingen van de Algemeen* Vergadering. In memorwwn (Dr. W. Qleuns Jr.) Onder redactie van Mr, H. L. Drupker, S. Kata en W. L. P. A. Molengraaff, Advocaten te Amstertlam, JSH! vDrschynen het Rechtsgeleerd MuKMÜn, tijdschrift voor binnen- en buitenlandsehe rechtflatudie. Het nieuwe tijdschrift stelt voor, bij het nienwe leven dat van alle kanten in de rechtsstudie over geheel Knropa ontwaakt, ook Nederland aan die verjongipgakuur te doen deelnemen. . Bet meent daarom op eane , plaats naast de bestaande juridische tydachritten te mogen aanspraak maken; bot zal bijdragen van allerlei richting gaarne opnemen, en onder, anderen da volgende rubrieken bevatten: I. Dogmatische, historische en 'kritische vertocgen over alle deelen van het privaat- en publiek* recht van Nederland en andere Staten, wx> wel de jure conatituto als de jure conatituendo, II. Een beredeneerd verslag van den wetgevenden arbeid in Nederland en eldert, ,< III. Ken 'overzicht der binnen- en bnitenlandich* r f: /t t spraak. . , i: Beoordeelingen of aankondigingen van ., geleerde geschriften. DEDTSOHE BUNDSOHAtl. , Ernst Wkhert, DerSchnlmeistervpnLabiaa; Prof. Jk»rtfa,_pa« fundamentele FroblemderPhy ?iologie. Wera SawiliUh. -r. Die Fortochrttte EEN DUITSCH OORDEEL OVER HET. NEDERLANDSCHE. VOLK, MET BETREKKING TOT HET' LEGER. II. In het oorspronkelijke stuk deelt de «chrijver mede, hoe hy Nederland te voet in alle richtingen heeft doorkruist om de zeden, het karakter en de hulpbronnen voh ons kleine volk te leeren kennen. Vol bewondering gewaajt hij van de bestaande schatten' onzer vroeger zoo hoog staande kunste naars, van ohxe talrijke monumenten, die aan een roemrijk voorgeslacht herinneren en dat in bewoor dingen die ten volle het bewijs leveren zijner sympathie voor het vele goede door hem waar genomen. Dan gaat hu voort: ,De Nederlanders hebben het bewijs geleverd, dat eene vrijzinnige wetgeving en vrijheid van drukpers' zeer wel vereenigbaar zijn met de monar chie. Zij verbanden den geest des udels in een tyd, toen deze nog in geheel' Europa décenige stemgerèchtigae klasse vormde. Zy proclameerden de gelijkheid der kinderen, toon rondom hen nog strenge feodaliteit heerschte' en; Hugo de Groot, de eerste en meesf' beteekeneüdc'rechtsgeleerde in den aanvang van den nieüweren tijd legde, met betrekking van ieders verhouding tot het vader land, aan ieder den plicht dp van. de verdediging des vaderlands ? zonder onderscheid van stand, Dat zijn democratische inrichtingen., Op haar berust de schepping ' der schutterij, die, eenmaal doelmatig en overeenkomstig de behoeften des tijds thans, tot een mummie geworden is. Binnenen" buitenlandsehe vijanden hebben Nederland her haalde malen op den rand des afgronds gebracht en toen het Napoleóntismus de wereld doortrok werd bet eene Fransche provirlcie. Machtiger dan te voren trad het uit net 'Wcener-congrcs tot Belgiëzich daarvan afscheurde. .Nederland is thans niét* alleen ccn handelsstaat, maar ook eene landmogendhèid. Eene mogend' heid, wier staatkundige beteekenis grooter is dan hare geografische uitgebreidheid in Europa aan wijst, te groot om ooit afstand te doen van hare onafhankelijkheid. Zal het echter ook sterk genoeg zijn deze alleen te beschermen, zoowel m Europa als in de andere wcrelddeelen? De eenige weg,'dien het verstand kan aangeven tot oplossing dezer vraag is zich militair zoo sterk mogeitilc te. .maken." Na daartoe de wenschelijkhcid van een verbond net -BeJgfe te hebben besproken, vervolgt de Duitsche schrijver: ? . , ' ? De aangewezen plicht in onzen tyd is te dienen enZ-de wtlgeineene weerplicht geune nationale versdnyning meer. Het is een wereldvraag en een wereldeisch. ,Een volk kan dwalen en op een dwaalspoor gebracht worden. Welke, natie ,had zulke tijd vakken niet in hare geschiedenis? W«lke heeft. niet zwaar voor die'dwalingen geboot,? Er bestaat in zulke lijden echter een onbedriegelük tèeken tot beoordeeling van zyn welstand. liet is het huisgezin. Waar dit ? in eere wordt gehouden, daar zyn evenveel krachtige steunpilaren van den staat voorhanden als hooiden vttn gezinnen. Daar be staat vlyl, frischheid n leven. Wie Nederland heeft 'doorwandeld weet, dat deze daar niet ont breken. Uit het leven m groóte steden lot den regel te willen besluiten is daar'e\'en onjuist, als het verkeerd zou zyn, dtm toestirid 'der zeden in : Duitschland bijvoorbeeld "ta willen beöordéelen naar de Berlynschc bevolking. Waar do vrouw in het huisgezin eeno hooge plaats bekleedt, daar is het volk zedelijk. Maar daarmedfe niet genoeg. Zij moet eveneens zoowel plichtgevóel opwekken, als eerbied voor het gezag en daardoor den grond leggen tot de nationale opvoeding, Wannér het huisgezin zóó heeft voorbereid,_ dan ontbreekt ook in het leger de krijgstucht niet, thans evenmin als in het oude Rome. , .Met den hollandschen eenvoud en strengheid van zeden, zopals -die in het buitenland spreekwoor delijk is, is het.evenwel niet zoo hoog meer gesteld. Het volk heeft-in dit opzicht, even als trouwens ?alle andere, den tol aan den ty'd betaald onnatuur lijk ten koste van de nationale 9ntwikkcling en de frischheid en groeikracht van zyn leven. Evenwel gelooven wy' door Xlëze schets het bewijs te hebben geleverd, dat de volksmassa niet bedorven, doch onwetend is. Deze ? onwetendheid, voortgesproten uit algemeene welvaart, hebben de politieke" par tyen tot bereiking hunner doeleinden, doch met schade voor de algemeene weerbaarheid des'lands, behendig gebruikt en rechtstreeks verhinderd frisch heid, ontvankelijkheid en leven voor de grond beginselen van het moderne wezen des legers op te wekken. Men schrikt niet terug voor miflioenen guldens, maar «m .zich zelven te wijden aan de mih'taire kracht des lands. 'Deze toestand bestaat niet sedert gisteren, maar sedert eene halve eeuw en, behoudend als het volk is, naüverig op ay'ne nationaliteit, beschouwt het al het buitenlandsehe met een scheel oog en laat er zich moejehjk toe overhalen het zelf daarmede eens te bepröevon. Daarbij ontwikkelt zich alles bedachtzaam en zoo wint ook eene sedert jaren krachtig werkende vereeniging, die zich ten doel heeft gesteld de invoering van den algemeenen en persoonlijken dienstplicht voor te bereiden (de anti-dienstvervangingsverbond) slechts langzaam terrein. Maar opmerkelijk is net, dat dit streven uit het volk zelf ontkiemt en de vereeniging zelfe in strijd met de regeering hare zware taak vervolgt. Ofschoon ook de beweging tot heden in de minderheid is, zoo twijfelen wy niet, dat in geval zft door de regeering werd ondersteund, de Nederlanden zeker militair m de klasse der cultuurstaten zullen treden, van welke zy ook met de reorganisatie van Reuther verder zyn afgebleven dan hare tegenstanders ver moeden. Wel is waar, hebben, deze de te zeer vertrouwBnde massa voor zich en voeren haar aan den leiband van moed, geestdrift, nationah.teitsgevoel, toewijding en vaderlandsliefde rond. Niets is gemakkelijker voor de leiders, niets zoeken de geleiden meer dan zulke vleiende, en de per soonlijke ijdelheid bovenmate streelende, phrases. Flinke militaire instellingen, rechtvaardige wetten op den dienstplicht met uitstrekking van deze over alle klassen, evenals vtnt en arbeidzaamheid in vredestijd, krachtige krrjgstucht,. enz. dat eerst geeft een volk den naam, dat wil zeggen de ge schiktheid van de veiligheid des lands door de gewapende macht te beschermen. Do vaardigheid om daartoe te geraken is de zaak van deze. Met niets beters gelooven wn dit artikel te kun nen eindigen dan met de woorden van een vrocgeren- Nederlandschen minister van oorlog, die geroepen scheen de hervormer van hel krijgswezen te worden. Zijluiden: . ' Ten allen tijde zijn de voorbeelden niet zeld zaam geweest, dat staatslieden die met de eroote beginselen van legerorganisaUe en Icgerbeheer volkomen onbekend waren, zien dientengevolge eene valsche voorslelling maakten van het begrip een goed leger te scheppen en op oorlogsvoet te brengen. Daaruit verklaart zich de geringe zorg,, waarmede niet zelden het kriigswezen wordt be handeld en de lichtvaardigheid, waarmede dikwijls tot oorlogen wordt besloten, tot welke men niet toorbereid was* Jfaar een votk, dat tijn krijgt^ mztn vetncaarlooide, heeft toanoor vroeger of later motten toeten fn het t» geen btwysvooreen PEBSpVERZlCHT, Naar «anleiding der brochure: .Gehoonaauheid aan de wetten," zegt de oud-majoor van het Ned. Indische leger, M. T. H. Pcrelaer, m de N. R. Ct. van 19 Dec., dat de illusièn van den Ie luit-kwartierm. KIen', om van de volksvertegenwoordiging herstel van hel, hem en anderen werkelijk aangedane, onrecht Ie verkrijgen, lol teleurstellingen zullen leiden. Ten bewijze baalt hij aan de behandeling van bet den 7en Sept. 1890 door 24 Indische officieren ingediende request Hoe willekeurig men mei den officier in Ned. Indiöomspringt, kan men zien in nel verwijderen uil hel leger van een kapitein, die door den raad van onderzoek bevonden was niet schuldig te zyn aan het hem ten laste gelegde, en zulks in strijd mei art. 33 van het koninklijk besluit 24 Nov. 1859, No. 69. Wettelijke regeling is dus hoogst .noodzakelijk. Dat de heer Kley de grondslagen daarvan aangeve; aan steun van het Indisch omcierskorps zal het hem niet ontbreken] Het weduwen en weezenfondt der officieren van het Nederlandache leger (N. R. a. 19 Dec.) Reeds voor. drie jaren, zegt X, b door den Minister van Oorlog eene commissie van deskundigen benoemd, ter herziening, van de statuten van genoemd fonds, welke de voorlichting van nog andere deskundigen buite.n haar kon benuttigen. Hel rapport is gereed, den Minister aangeboden, en ter griffie gede poneerd, omdat Z. K. zich niet kon vereenigen mei de conclusie der commissie. Welke is die conclusie? Mogen de officieren, waar het betreft het beheer hunner eigene gelden, deze niel vernemen? Waarom hebben ook zy zelven geen stem in deze zaak? Zier1-"- "neen. ??"-wy stellen, en waarop wij wel< kamerlid Kool het antwoc vernemen, wanl hel rapport z ceerd. Terechl wyst X op alle officieren, gehuwd en onge daaraan by te dragen; dat < pensioen wórdt toegekend, o de overledene echtgcnooten in < evenredigheid van bijv. ?270 is 'gecontribueerd; en dat mr inentsvermeerdering, welke c contributie ten gevolge had/niet pensioenen zijn verhoogd: Werkelijk het" wordt tyd, het fonds worden gewijzigd. i Naar aanleiding van X's ar , de 'N. R, Ct: van 21 Dec. ge: vorengenoemd fonds niet zo ' ? zjj de weelde kan verdragen v tyd, ,door den Minister van O onthoudingen, waarin noch Toezicht, noch de officieren . Volgens de door hem bekom . .do ncrzicnittgsc'ommissie voo veranderen in eene levensverz voorloopig gewaarborgd door hel elk gehuwd officier zal v: te bepalen van het aan zy'ne pensioen.-'In verband daarmeue HIOUUJU uuui n»u. zyn samengesteld slerftetafelen vóór de officieren en hunne vrouwen, terwijl natuurlijk de ongehuwde officieren geen contributie zullen behoaven te be talen. BffiLIOGRAPHIE. Militair Weekblad Nö. 52. Het Nederlandsche stalen veldkanon van 8 c.M.-De geschiedenis der Nautische Astronomie. Ingezonden stukken: Eene bepaling van het Ko ninklijk besluit van 13 April 1878, No. 16, (R. M. 1878). De uniform van den Nederlandschen officier. Over de grondbeginselen der infanterieverdediging in een vesting. Benoemingen. Adverteiitiën. ALLERLEI In Frankrijk zal de minister van Oorlog een ontwerp- indienen, waarby' de militaire dienst ver minderd wordt lot drie jaren en het stelsel van vrijwilligers vóór n jaar wordt afgeschaft Het internationale comitévan het Roode Kruis te Genève heeft drie prijsvragen uitgeschreven, over de middelen lol hel verstrekken van hulp aan gewonden en zieken by de legers te velde. De eerste dier vrag'm betreft eene opgave yan de l middelen van behandeling der zieken en gewonden; de tweede die der middelen van Vervoer ca-dc derde die tol oprichting..van een ambulance of veldhospitaal. Aan elk der drie bekroonde- anlwoorden zal een prijs van 2000 francs worden toegewezen. De antwoorden moeten gesclwt'Vfiii zyn in het Fransch, Duitsch of Engelsen en vóór l April 1883 worden ingezonden. Een ieder, die er om verzoekt, kon van den heer C. Moynier, voorzitter van hel comité, het nader omschreven programma bekomen. SCHAAKSPEL?, cAou«r der Philo»ophle irelM ioh ? .kein w gtttei Tteibmittal dei Ovbintt all. txOotutani Kiff8o PACU. W1. i.;«'.. , Van den Oud-Redacteur van Siss*". : " - - BWABT. d- ?? WIT» fr fc DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD V O. O.R H E D B R L A N B. Wit speelt " *)i'. en geeft in 3 zotten mat . . s£>-' "'' O De 'opl ?"** TM» «ohMtpiobleiu'i volgen om de U dagen, »*n*utf fr»noo ?«& de r«d*oUe t«n dit bUd Ingeioaden opuestnaen lollen vermeld worden. Overigens i» het wet voldoend* tUMn den MnUa iel Ma te geven, men moet Mntoonen hoe b(j de venobillende verdedlgtogen het nut volg*. ' _,^ r E v 11* L E v o ar. Klaas Komijn »p de Beurs. DOOD JUSTUS VAN MAURIK Ja. t) FBACMVKT VAX IKH Bnur VAK Joint KOMIJN, WIXKKUBH IN KOOMENU8WAIXEN, TB MHDBKIILIJC, AAX KIJit 1OOX KlVtS. KASTOOBTl AUSTBUDAM. ..... En nu waarde Zoon, heeft ik nog een verzoek aan U. Schrijft inyn tog eens uit voerig -over clc Beurs, de groóte op de Dam, daar do groóte kooplui zamen toornen. U weet beste Klaas; dal U oom Janus zaliger van moeders kant er altijd de mond vol van had; hoewel hy vroeger Ook een Comcncisafvalre in den Tuinstraat hield, maar guit bezat zoo spiekuleerde hy ook in Efvekten en zoo mitsdien kon hy de Beurs. Ik heeft nooit gerezen, beste Jonge, omdat nie mand de Syceblong en de ham zoo ken snjjen en derhalve nooit yaa huis gèkent heb, ook om U brave moeder niet, van wegens haar hulpbeluxwetiheid door de dikte, dat zij niet loopenken. Aperpo ze is weer 'vol op den borst door 'l nnltige weer, maar de dokter en meester zeggen dat er geen kwaad bij is. Dus heeft ik nooit m Amsterdam geweest, maar vtt'l van gehbort. Schrijft mijn dus eens duide lijk Klaas! Wat de beurs eigenlijk is en wat ur gebeurd. U zal nu wel alles daarvan weten, wat hebt u al geleert in die G weken, ik ben tog blij dat Uw te Amsterdam geplaasl is lieve Zoon, wanl daardoor kan Uw provyl hebben van de kennis die ik Uw heb laten aanleeren en 'l school geld w goed besteel. Wat doet Uw nu lederen middag aan de Beurs, daar de palroon u medeneeml, melt mij dit ook eens cito. Alles is gezond, maar Jantje heeft de waterpokken en de hond moet jongen met liefde, U waarde vader, Joms KOMIJN. klünigheid over, zou ik op de 3 efveklehoek daar niets voor , n, de jufvrouw naasl ons heeft gekocht door de komsjonair ,ie Uw op 'l kantoor rikman>on lurk goed spul? dag jonge. :CM BRIEF VAN KLAAS KoHIJN IDE OP KEK HANDELSKANTOOR )Ut, AAN ZIJN VADER TE ? ? ? t t * * nlrenl' uw vraag betreffende de ' )eurs zal ik u nu eens uitvoerig toch 's avond? den tyd omdat ) of .zeven uur kantoor houden .! bediende, ala de heeren iets te al eens vroeger weg mag. in uw brief, beste vader, wat ik al zoo geleerd heb. ren mot de pers ken ik nu al c en thee schenken heb ik l en op- jt postkantoor kennen ze omdal ik de brieven, dagelyfcsch ?engen. , . #mt müialle dagen mee naar de me er nog niet» doen; 't is allén jiek" zoo zegt de oudste bediende. . . v - . i vieren, op l kantoor en wagaan rnut DUS drjün meq; allén. de. boekhouder blijft, inuav vao>rf ik-gcloof dat hy stilletjes een tukje duet als we van honk zyn, want als wc terug komen xi«n xijn oogen zoo rood en gaapt hij wel zestig k«?r ,ip,hl«r 'i grootboek.. Dan is hy knorrig er by, want dikwijls zegt hy: daar bennen de l igurantcn wcoroni," natuurlijk als, de baas er by is, doet hu 't ni(.-t. . . . 't Is erg vervelend om zoo van kwart voor tweeün tot hult' drie stil op n plek by een pilaar te ;.l;ian en daarom zegt de tweede bediende dikwyls Klaas! ga. maar eens naar den telegraaf en loop ik> Bcum i^ns Over, net of je haast, hebt, dat staal Kt'k|epd." . Waarom! begrijpt u cfyt v^der? 't Is voor my toch een heeie afleiding en daarom lifb ik de Beurs goed kunnen opnemen. Ik hel) gisterenavond dit alles opgeschreven en mijn vriend Natbanael heeft me geholpen. O, ja! lint is waar ook, u weet nog niet wie Nathanaël is'. ik heb toevallig- met hem kennis gemaakt; hy is bediende op een effecten-kantoor en zoo als ze 't hici' rioömetreen yaare rot" Hy komt al driejaren lang op de Beurs, is al op vijf kantoren gcwecgt in verschillende vakken en weet er dus .alles -van. Ik begin dan volgens uw verlangen de be schrijving: ? Wat de. Beurs, of cigonthjk gezegd het Beursgebouw aangaat dat zou U erg tegenvallen vader als je 't zag; op do plaatjes en photographiën ziet |t er iiög al aardig uit maar m werkelijkheid is 't een groote steenen romp, met blinde muren, Aan den kant van 't Damrak is een vierkante uitwas, die in de wandeling fd« puint" -wordt genoemd, aan de kanl Van de Vischsteeg net zoo'n ding, dat de rtnderépuist heet." Achter in den ge-vel iiïjn-drie kleine ramen en van voren is een groot ' portaal rol dikke kolommen, die niets dragon dan een heel dun dakje. O! Vader als ie dat portaal goed bekijkt is 't zoo gek, net een iwi-gpjaats van pilaren. Nathanaël zegt, dat ze daar bewaard worden tol dal er eens een Beurs i&buuwd wordt waar die kolommen bijpassen. Ja ! Ja ! mijn vriend kan er raar vo.oruitkomen. Zoo vroeg ik hem laatst waarom ze zoo'n gebouw toch cigehtluk .Beurs" noemen, en weet n wat hy antwoordde : Ze noemen 't Beurs omdat er van alles -inkomt en uitgaat, juist als in ccn beurs dio men in den zak -draagt, 't Goud en zilver, .zijn de bankiers, de kassiers, do effeclenlui, i do groóte 'handelaars, commissionairs, enz. enz. l 't Koper, dat zyn wy. de bedienden, de kleine makelaars en agentjes. De Beurs is precies een burgevmans-portemonnaie, gewooniijk is -cr-mecr koper in dan' ander. geld en/ soms, vindt je een valsch stukje, zonder dat je weet hoe 't er ingekomen is. 't Is 'l beste , om . er zulke munt maar uit te gooien, wanl je liCbt er niets aan. 'Valsche munt, doe je uil dit beurs n van' de Beurs dring je ze af. ' ? ? .Maar om op hel gebouw isélf, weer terug te komen. Vooraan tussclien de dikke pilaren zyn drie- hekken, die dicht gedaan worden, als 'l over kwartier voor tweeën is, dnn loopcn de hoeren als -hazen om binnen te' kónion, want 't kost oen . kwhrtje 'als -je te laai komt en 'l gebeurt -soms dat men geen kwartje aan de Beurs verdient. Aan ieder zjjhek staat 'een man om op' te passen dat. je er niet 'door gaat zOndor betalen, (Nathanaül is er toch al een paar maal doorheen geslipt, nel lócn dè'man aan een heer een gulden wisselde) ishm hl'." pSoms heb je moeite de beurslrappen op te koineji als .er een óf. andere man staal om slropibiljelten af te geven. Iedereen is nieuws gierig en wil ze hebben. Van alles krijg je present, meestal vóór, soms ook in 'l Portaal. Heele kranten, de Ephq ;van het Nieuws" njftt de programma's van de comëdie'» er in, ?, '->^>m kleeder magazijnen, adreskaartjes, si ^--dtjes niet advwtenliën, 'hoeden-benchleD, "ettra tijdingen, alles voor nieinendaj vader l Tusschenbeiden ligt t portaal, als bezaaid met allerlei papieren, en verleden ing ik ch heer in de elfeclenh óók slaan .met een adteskaartje van een hoedenfabriek onlr 'l '«.: kraag ftertoken. Vudt u dat niet flauw, om iemand zoo voor mal .te laten loepen, daarvoor geeft de Fabrikant ze toch niet af. Toen ik voor 't eerst op de B«un kwam, 't was erg slecht weer, wist ik haast niet wat ik links zag. Daar stond een verzameling parapluies, zoo uls ik nog nooit had geiien en een heer met een hooge hoed op er by. Eerst dacht ik dat hij ze verkocht of verhuurde, maar neen! hy bewaart zv alleen maar voor de heeren die binnen zijn. Die mijnheer spreekt zeker Alrikaansch, want telkens hoorde ik hem leggen: .Waruaie, waarwassi, warsitti, dadrissi" en dan geeft, hu meteen een parapluic over die woorden heteekenen, ge loof ik: .Daar ia uw parapluie meneer l" Jongens! Jongens, wat moet die man een ge heugen hebben, wanl hij geeft er geen nummertjes voor af, looals bij ons voor de jassen als de rederijkers uitvoering hebbeu. Och, neen I hij kent al de parapluios, onthoudt van wie se .zijn en hoe de baas er van er uitziet. Dat ziet hy alles met n oogopslag. Nolabene. Vader! dit b een aardigheid van Nathanaël omdat de heer van de parapluies maar n oog heeft. Hoc vindt u zulk een, geheugen, dal is toch nog sterker dan van onzen buurman, die alle psalmen en gezangen van buiten kent, en van dieu lieer UU Den Haag, die al die groóte getallen uit 't hoofd opzei. Als je de parapluies voorbij bent, zie je, ten minste als iemand je er opmerkzaam op maakt, op een soort van grafsteen een zwart beeldjeslaan. Dat beeldje laat moeder dil niet lezen vader! is onfatsoenlijk, nakend.' Ze mochten hem wel pens een demi-saisonnctje, aantrekken; gelukkig is'het'dal er zelden dames op de beurs komen en dat men 't bijna hi;t vindt omdat 't zoo tusschen die dikke zware pilaren in staat Ai» je 't goed bekijkt dan staat het ,met zijn eene voet op een koolstrohk die een jongeheer' met bolle wangen in zyn mond houdt. Die jonge heer zit zeker bin nen in 't voetstuk, want alleen zyn hoofd komt er half uit, 't Is gek dat. ze dat beeldje daar hebben gezet want Nathanafl heeft me verteld dat 'l de God van do dieven is, dal vind ik niets passend op een koopmansbèurs. 't Eerste wal je opvalt .nis je links of rechts binnenkomt is do vrceielyke tocht, 'tis of je op genomen wordt, vooral als 't Zuidwesten wand is. Op de deur links is dan ook tusscheubeiden een papier aangeplakt, daar staat in .middelsoort" op geschreven: ,Na t»/4 u,re gesloten, wegens tocht. Achter die deur is een groot halfrond houten schot gezet, zóó, dat de tocht met kracht in 't telegraat'-burcau wordt gestuurd, de menschen die er voor staan /otten, hun kragen op en de beamb ten, binnen, houden 'daarom ' de raampjes dicht en als je tclegrafeeren wilt, doen zo de luikjes op een kiertje open en schuif je'de teh?nram en hot geld voorzichtig door de reet; tuBschenbeide doen zy 't luik zóó gauw we^r toe dat men zjjn vingers knelt. Je kan 't die. mensdien ook niét kwalyk nemen, want .een telegrafist of poslbeambte is soms net zoo vatbaar als ccn ander mensch. Sedert een paar dagen is, zeker omdat zooveel menschen zich bezeerden, onder aan in 't luikje een vierkant gaatje gemaakt. zoowat een hand groot, 't staal erg grappig vader, net't luikje yan een ouderwetsche rottenval. By deu rechter ingang is geen tochtscherm, alleen een groene dulTclsche deur, maar toch is het in 't postkan toor nét precies zoo winderie. als by den telegraaf. Langs de wanden van de. eurs, zie jQ tusschen de platte vierkante pilaren groóte grys-gcschilderda borden, met allerlei' soorten van biljetten en papieren beplakt. Verkoopii^en van huizgn,; bouw land, hofsteden n pakhuizen; veilingen van tabak, droogeryen, indigo enz. Aanplakbiljetten van stoom vaart-maatschappyen,spoorwcgen,assurantic;rriaatschappijen, levensverzekeringen enz. Hier en daar langs de! muren staan hardeen. Op de kleinste soort, zitten de groóte kooplui div ze betaald hebben en op de'grootste soort, nemen schippers, en andere lui plaats omdat ze 't zitten voor niet hebben,- '' ?? ??'?-.? ? Het midden van de beurs is oen groot open vak mei hoog licht en met, kleine steentjes be straal.1 ?..,.. O! vader \vat zou fk graag op do planken, zoo noemt men dat .gedeelte van e bpiirs waar het 't donkerste :is, staan, want wat kryg je 's winters een last van koude voeten als je op diu klinkertjes moet drentelen. Onze boekhouder heeft me verteld,-dat toen de Beurs'gebouwd was ep over bet rniddcnvak geen dak was, en de bezoekers eigentljjk nel zoo goed midden op den Dam kodden gaan staan. Twee jaar lang hebben ze 'l uitgehouden zegt hy', maar toen waren ze allemaal xoo verkouden, dat men besloot om de Beurs een slaapmuts op te zetten. In 't jaar 1847 is dat gebeurd, 't .was een zegen voor' de geheele bevolking van Amsterdam, en voor , de kolommen, die nu ten minste iets te dragen heb ben. Die kolommen- sclietden het rniddcnvak der Beurs, van de planken. Boven de kapitcelen staan nummers van l lot 46. Dat is heel goed geprakkiseerd. want anders zou je nooit'kunnen weten waar deze of gene' firma stond. Nu is 't gemak kelijk, want men -zegt allén: .Beurs pilaar zóó of z jóveel. Sommigen laten 't zelf op hun postpa pier -drukken -onder hun naam, 't telegram-adres. of 't telefoonnummer. Aclitcr aan de beurs tegenover den ingang is ccn uitbouw, daar staan een stuk of wat lesse naartjes in, ten dienste yan hen die iets te schrijven hebben, 't Is erg gemakkelijk, ten minste als je, op 't oogcnblik dat je 't noodig hebt er by'kunt komen, want gewoonlijk is er meer vraag dan aanbod, zooals de heeren in de koopmanstaai zeggen. Daar naast is een klein hokje met eun tafel, een paar matten stoelen en een groóte trap er in; dat is een soort spreekkamertje, maar meestal zitten er jongste bedienden of andere jongens die niets te doen hebbent postzegels te verkwanselen of uit 't raam naar de schepen in :t Damrak te kijken. .'sZomers, is de conciërge 'er met zyn vrouw aanwezig-om frambozen- en citroenlimonade mei spuitwater te verkoopen. NathanaCl' hedl Tnjj ge zegd, dal die man.cciv menschen vriend is, wanl hy' verkoopt ? puike waar, voor weinig geld. Eén dubbeltje maar per glas. 't Is een hccle verkwik king, vooral in de bondsdagen want dan is de Beurs meer dan warm en benauwd' en vooral menschen die in de eITcctenhoek moeten schreeu wen hebben wel een verfrissnhing noodig. Als men nu verder, altyd van links ingaande over de planken rondloopt, treft men niets bij zonders- meer aan; ? Altyd dezelfde plat vier kante of ronde pijlers en kolommen dezelfde .gryze aanplakborden mét verschillende biljetten, alleen is er nog een plaats c]ie druk wordt bezocht en t laagste nummer heeft en een uitgang naar de kant van. de Vischsteeg. Aon den anderen kant naar 't Damrak tpéie ook een uitgang die eigen lijk geen uitgang is omdat hy altyd gesloten blijft om do .loJit. . ? .' ?'???.' Versierselen zyn op de Beurs niet, alleen boven den. midden-ingang ccn rösot, nel ccn groóte bittcrkock; links daui'y.in een windwyzer en rechts een klok. Ik geloof vader! dat er naar geen enkele klok in Amsterdam zooveel wordt gekeken, dan naar die; ik ten minste.kyk er wel tienmaal in. n beurstnd op, om te zien of 't nog geen half drie is. Er zyn, een menigte bedienden, die even 200 doen als ik; dat -kun je merken zoodra 't. half drie slaat, want dan hollen er een massa menschen van de beiira af. Toen ik pas op de Beurs kwam, zei de eerste bediende: op een middag tegen my: .Klaas zoek eens even de makelaar Shrubs op, hij staat'in den labakshoek." Nu kunt u denken dat ik vreemd opiae, want ik wirt in ,'t geliecl niet wÉar de labakshoek was. ^Ik wou 't niel laten blijken en liep op goed geluk of) naar een vatf de hoeken en vroeg heel,beleefd aan een jongeheer, die stond te gapen-, of daar de labakshoek was. .Hier is de komehoek," antwoordde hy,.,hier naast is de wünhoek en daar op de stcenen, de tnbakshoek." ik stond* mal te kyken, want eigenlijk zyn 't in 't geheel geen hoeken. D #*?-».wfl niet .zuH begrijpen, neo u voor 't gemak een pUUle-grond van de beu? geteekend en er de verschillende, hoeken" met namen op aangeduid. Daar waar ik ,ALLKUAKDi' heb geschreven, staan allerhande soort kooplui, reedérs, commisjioniirs^ importeurs, ex porteurs, assuradeurs, eüi. door «tttuuv kan 't weten, want OOM tweede bediende heeft mij verteld, in 't geheim waat u l dat de boekhouder zelf op 'Ipunlgewcert is in de ro|ge te *t'kken, maar door vrienden bij (ijd» er uit is gebaald. *t Heelt evenwel .niet veel geholpen, want hij is later in do olie verdronken. (Verzopen zeggen leeigently'k, | tnaar dat is zoo'n onfatsoenlijk woord, vindt u Vader hoe vindt u deze platlegrond? Nathanaël ?heeft-hem gezien en my gevraagd om ur een copij v»n ;te hebben; hy wou hem aan een boekvorkoaper geven om voor eorstbeginnende kooplui en kantoorbedienden als handleiding te dienen. .Misschien zou er nog wat aan te verdienen zijn," Nu denkt u misschien, dat iedereen stilletjes in ?'zyn hoek blijft. O! heere neen! 't-is een heen en' weer geloop van belang, net oen miérennest. Enkele heeren zie je, die, als stekelbaarsjes in 't water, heen en weer schieten. Xoo zie je ze Uier,' zoo' zie je ze dadr, 't is soms of ze overal tegelijk zyn. Dat zün wjssel-makelaars. Wat zullen die menschen- 't zomers warm hebben en wat verslijten die aan hun schoenen! maar het moet een goed vak zijn, want ze wisselen niet zoo als Ui voor de toonbank, een muntje of een rijksdaal der, daar hebben ze niets van te doen, hoor! Ze verkoopen en koopen wissels, alleen poshvissèls niet, want die hebben geen koers. Ik schreef 'daar KOBBS; U weet zeker niet wat dat is vader! Ik wist 't ook niet, maar my'n vriend 'heeft 't jnüuitgelegd. Koers is, vbpr.dengeen die verkoopt, altyd ta-we'n'g, voor dcngeen die koopt 'altyd te veel en voor den makelaar wat hy krijgen kan. ? . Er zyn ook nog andere lui, die met een erge drukte' over 'de beurs' loopen n), agenten, geen 'dienders, weet u! maar agenten in granen, verfwaren, assurrantie, manufacturen, in een woord :n van alles. Mijn baas doet heel veel zaken met n agent, vtoral in chinhréen droogeryen, dat 's een bovenste beste. Zóó is hy in den verfhoek, ccn minuut later zie je hem in de .allerhande"; als je denkt -dat je hem in 't oog hebt,'is'hjj weer geblazen en sluit hu een post af in den kruienicrsnoek. Als de wind stuift hij tusschen de menschen heen, sluit assuranties, koopt wissels van. den een, verkoopt chinine aan een ander koffie thee ofaniline aan een derde en kyk je waar hy gebleven is, dan staat hy dood bedaard op zyn plaats om zyn bpci'nde orders te geven. By zoo'n palroon zou ik ook nog wel eens willen zijn,-daar leer je van alles, wanl je komt van zelf in alle hoeken Van de beUrs. Om nog eens op die hoeken terug ie komen, vader! Wil' u wel gelooven dal er enkele hoeken zyn, die je mei de oogen dichl kunt kennen, b.v. .de droogeryen en verfwaren hoek, die merk je bepaald aan den reuk, en je kunt daardoor meteen weten welk artikel er Ie zien is in de Brakke-grond of wal er geveild wordt. Tusschenbeiden ruikt 't er overheerlijk naar Vanille, dan weer ruik je Cassia, dat artikel kent u wel vader! 't is dat goed dat U- altyd door de gemalen kaneel doet om ze goedkoop-te maken. Soms komt je eert heer voorbij,- die!de geur van TOnkabqonen meedraagt en dan weer ruik je van alles door elkaar. Hecre! Heere! vader! wat worden in dien hoek een arti kelen verhandeld. U kunt je niet voorstellen hoe veel Wel,?Verf houten, Gember, Kaneel, Gom Copal, Gubeben, Chinine, Camphor, Gomelastiek, Cacao, Bindrotting, Peper, enz. enz. In die droogery'erihoek is 'l aardig; volstrekt goen drooge boel zoo als je naar den naam te oordeelen zoudt denken. O je! neen, integendeel. Nhlhanaël heeft my verteld dat die hoek er voor bekend staat, dat de heeren er. mekaar zulke sappige uien vertellen. Ik ben er een paar maal dood bedaard blijven staan kyken en luisteren by' een trocpie heeren, die déhoofden by' mekaar staken. Een hnge dikke heer met een rond hoedje, op en een duflelsche jas aan scheen wat te vertellen, un een bc'aard heer met een deftig gezicht en een goud brilletje op kwam er ook bQ*. Ze schud den allemaal van 't lachen, 't Was zeker erg grappig wal ze mekaar vertelden, Svant ik hoorde een van diéheeren duidelijk zeggen: dat 's ccn goeie mop hoor! Ziet u vader dat zyn nog eenspleiis de graanhoek, en graan ts een. stoffig.' artikel; toch is er juist in graan en.Vooral wijnen en vroeger vooral in Rogge heel veel luch tige handel, maar niettemin kreeg menigeen 't er benaauwd in. Tusschenbeiden werd er Rogge verkocht en gekocht die in 't geheel niet bestond, en juist in die rogge, die er niet was .slikten" nu en dan cenige tui. Als onze boekhouder 't rn" niet verteld had zou ik 't niet gelooven, maar h: ook niet ?) Nu zie. ik u pi een vérwor zetten, beste vader! Ja, 't klinkt-ook dwaas voor iemand die zulke uitdrukkingen nooil heeft gehoord, verdronken en toch levend, hp,e rijmt zicj saam, zou Kees Amslol, die laatst op de, re» uitvoering, dat couplet voprdroeg, hebben Kingen. Begrijpt ui vader! Ze noemen m of in den ohehoek verdrinken, bankroet maken door in olie te speculeereri: 0t die"pltenoek is zoo glad, menigeen glijdt 'Cr in uit. "Dit ?». alleen hy wijs van spreken, want in werkelijkheid B t er net zoo stoffig «n droog op'de planken als m den graanhoek. U moet. niet denken dat-je er een druppel olie ziet. Nalhanaël beweert dal er wel eens handelaars -zy'n geweest, die nog< nooit een druppel olie hebben gehad, zelfs nooit olie gezien hebben, en er toch zaken in hebben gedaan van geweld, tot dat zy er iri verdronken, 't Ia m een raadsel, ik begry'p liet niet vat u het vader? U verkoopt toch ook olie en petroleum. O, ja! van petroleum gesproken: onze boek houder zegt dat petroleum nog wel zoo erg_ i*. Dicht by' de olie en graanhoek is de schippersho.ek,,die wordt zóó genoemd, omdat men daar niet anders dan schippers vindt. Of je er nu n ziet of vyftig. ze zyn omtrent allen^ gelyk. Meestal ringbaarden en verschoten haar; van sommigen is 't precies vlas,' net zoo'n kleur als by' ons de boeren uit den omtrek hebben; 06116^*31^60 ze van allerlei fatsoen, bouffantes allemaal en de meesten hebben ringetjes hi' de ooren, zooals u zo vroeger had vader! Moeder had toch wel gelijk dat ze 't niet langer hebben wou, want 't staal loch niel erg fijn voor een man. ' De meeste schippers dragen pilo-broeken en duflelsche jekkers, en ruiken erg naar teer of pik, maar dal brengl hun vak mee en op een beurs waar wel eens meer menschen komen daar een luchtje aan is hindert 'l ook niet 't Is over 'l ccheel genomen een aardig gezicht, die zecrobbcn, allemaal met hun handen in hun zakken, (wat zouden ze daar toch in hebben, dat M er zoo op passen) on n uitgezette wang, ze pruimen allemaal nettrohead of zware van acht stuivers. Als je een lichte pantalon aan hebt is 't niet ge raden om door den schippershoek te gaan, want dan heb je veel kans om eV met een'bruin gespikkelden broek weer uit te komen. ? ? 't Zijn beste menschen die schippers,, maar als ze by elkaar staan te praten letten ze er meestal niet op wat ze doen met bun pruim. Als ze vertrokken zjjn hoer je niet 1e vragen waar ze gestaan hebben, want de grond ziel er uil als een tijgervel, NB. op den plattegrond heb ik't aangeduid door...... Naast den schippershoek is de wy'nhoek, Nathanaël maakte gisteren de opmerking, dat 't ?wel aardig is dat de mannen van 'l water, zoo dicht bij de mannen van den wijn staan; water en wy'n naast mekaar, is beter dan door elkaar, dunkt u pok niet? In den wy'nhoek dan staan de wünkoopers, likeurstokers, handelaars en makelaars in wijnen en spiritualiën. Onze neef Piet die af schaffer is inag er wel. niet komen; afschaffers zijn in den wy'nhoek niet getapt en de goeie man zou zich óók te veel ergeren, want je hoort daar nooit klagen over den slechten tüd. Een kenfa» van my' houdt vol, dal ze 't in die vakken altijd schreeuwend druk hebben, omdat de een een flesch drinkt als hy' een goeie dag heeft gehad de andere er eentje pakt om zijn zinnen te ver zetten als hij 't land heeft, zoodoende is er altijd consumptie en ccn consumptie-artikel is tegen woordig nog 't beste, daarom heeft u 't zeker ook altnd zoo volhandig in de affaire, wanl al wat U verkoopt wordt geconsumeerd.. , De kofitehoekgrenst aan den wjjnhoek; naden wyn, de koffie, dat hoort zoo zegt mijn vriend. Als men in dien hoek rondkyit kun je dui delijk aan de gezichten zien hoe de prijzen zyn. De monden zyn bij den komieboon te vergelijken: trekken de liecren de lippen als een koffieboon over dwars^^^^ .zóó!" dan b de markt heel vast, maar is de boon overlangsltl «óó! dan ia het mis eh de prijzen zijn flauw. Koffie en suiker zjjn twee zaken die gewoonlijk samen worden verkocht, maar op de Beurs zijn ze een heel eind van elkander, wantdesuikerhoek is juist aan l andere eind, Mijn patroon doet ..i .ook u. Suikw n daardoor kom ik er dik; wijk Even wel heh-ik- er nog.ttem verstand van. Ik heb veel hborra spreken otcr. Titr.ige. en flucos*, . maar 't. rechte betfyp ik er niet van. Doen dat a minder, want de Boekhouder zegt dal de meeste menscheh 't rechte er .van, ook nooit begrepen bobben 'en dat ik er later. ' ' <>nfyt zal worden als ik wat langer iu . . ^n. Ook in den kruidyniershoek ben ik al eens rondgeweest Ik moest er een makelaar opzoeken. K maak graag een praatje vaderen daarom vroeg ik : .Is 't n.ug al druk in uw vak meneer?" De make laar zette een vies gezicht en zei .Och bttie jongen tegenwoordig kun je ons vak 't best ver- ? gelyken by' een yan de voornaamste artikelen, de Sultana Rozijn, in beiden zil geen pil in. Toen deed ik my'ii boodschap en otTrcerdc hem voor den patroon een party krenten, maar hy heeft er geen bod op kunnen Krijgen. De lui waren te kreulerig xei hy; maar dat is niets Vader tegen Pausenen .zal ec wel een een .Rul" in komen. N.B. oen rul" noemen ze als een artikel op eens naar de hoogte gaat, ik bedoel den prijs, door vermeer derd geliruik of vraag. By voorbeeld in katoen is . voor een tijd lang geledon een groóte Rul geweest, en door die Rul in do katoen is raya patroon eigentlijk zoo goed in de wol gekomen, (dat is een uit drukking van. den makelaar die' ons bedient t. U ziel hieruit dal wjj, ik zeg maar wij, omdal tel kens my'n patroon" te schry'veazoo vervelend is, zoo wat van' alles doen, daarom staan w.ü'ook in de Aj.uutHAiiD*, Op den plattegrond heb ik mijn plaats aangeduid. ;. ....... ? Ja, van Katoen . heb ' ik al heel wal .verstand, want ik moet daeelijksch de monsters helpen in pakken en naar de Rost brengen, 't Is 'een artikel dat erg meegeeft, d. w. z. dat nu eens laag. dan weer hoog in prijs is; daardoor zijn er veel lief hebbers, die er ' in speculeeren. Zelfs lui die er de markt erg laag gl Nathaniet in doen, doen er n is, en daardoor gebeurt het wel eens, zegl nae'l, dal iemand juist door de katoen wordt uitgekleed. Grappig hévader U want .eigentluk dienl dat artikel toch «m de menschen in do kleeren te steken. Ook in Indigo . doen wq veel, maar aangezien do tweede bediende dat artikel behandelt, heb ik er nog niets geen verstand yan en laat 't dus maar blauw, blauw. Tabak voeren wij ook aan, dat is te zeggen bladen, vader! in groóte pakken, 'k Ben laatst by 't monstertrekken geweest; o! wat doen die makelaarsbcdicnden dal handig. De patroon doet alleen met.de groóte make laars, de kleintjes- hebben het toekijken, die. red deren de restantjes op, aan kleine winkeliers en zoo, ten minste de kóntoorlooper zei dat zyn broer, die een sigaren winkeltje heeft en zelf werkt, tusschen- beiden by een enkel pakje opdoet van een .Martelaar," zoo noeml hjj ze. Nu, het is dan ook wel een marteling voor die menschen, om te zien dat de groóte lui alles krijgen, en zy, als er in schrijving is, er doorgaans. nuchter van blijven. In den tobakshoek hoorde ik 'er ook zóó o ver, praten. Ze zeiden daar. de. tweede hand .was zoo goed als geheel en al weg. Wat dal is, vat :ik niet, ' maar *k zal 't by gelegenheid .eens aan onzen ? makelaar vragen. . , Nu heb ik u zoo wat aj ,de hoeken" beschre ven, beste vader! O neen! ik vergat de. Huiden eh Vellen", dat is wel geen eigentlyke hoek, want de handelaars er in staan voor een deel achter 't tochtscherm en in de .Allerhande," -m is toch een artikel, waar veel handel in gedreven. Mijn baas doel er niel in en dat heb ik er niet anders van te welen kunnen l dan 'l geen Nathanaël me kon vertellen. . vroeger op een kantoor in huiden en velli weest en hjj zegt, dat 't een goede affaire i je maar oppast, dat ze je t vel niet 01 ooren halen. Wal nu de .Allerhande" aangaat, die i als u op den plattegrond zien kon, overal ... tusschen. Haast in elke' hoek vindt men nog gedeelten er van: ik 'kon dat'natuürHJk nieïzoo precies afteekenen. Commissionairs, makelaars, agenten van buitenlandsche huizen, roeders,' car gadoors, fabrikanten, winkeliers, schuitehvoérders, importeurs , exporteurs, manufacturisten, hande laars in allerlei waren, alles, letterlijk van.. olies, treft men onder de ^Allerhande" aan, Ook assu radeurs en assurantiebezorgers. O ja! daar moet ik u toch eens iets van vertellen. Verbeeld u, vader, toen ik een dog of wat aan de beurs was geweest, zog ik sommige heeren, die. een soort van schoenenbok naast zich hadden staan,1 len minste dal dacht ik. Ik vroeg aan mijn confrater wat dat voor dingen waren en die' antwoordde: ,'t zijn likeurkeldorjes", maar hij had my beet, dat merkte ik al gauw, toen ik zag, dat 'een van die heeren er' oen dik boek uit nam. 't Zün assuradeurs vader, die hebben zoo'n boek noodig, om de schepen in na te kijken. Alles kun je op de beurs veraeterer^ ? schepen, lading, vrachtpenningen, huizen', goede. *,:, menschen, glazen, dieren, land, in n woord all v', je kunt 'l zoo eek niet bedenken, als je maar prcjmi ? betaalt. Toen uc Nalhanoel had leerehlcennen 'sprak \ ik er met hem eens over en hy vertelde mij, dat er «t,1 1 wel eens assuradeurs waren die er som3 nog een '/ ( dal hy müfopte en daarom vroeg ik, toen ik later op 't assurantiekantoor dal ons bedient, een polis moest brengen, aan den correspondent, of dat waar was, en of zy 't ook wel eens deden. O, Heere! vader wat speet 'l mij dat ik 't gezeid had, want de corres pondent keek me woedend aan, pakte mij bij mijn kraag, smeet me de deur uit n schold my uit voor verd. 't woord u te leehjk om neer te schryven. ? Is dat niet flauw van Nathanaël om mij zoo beet te hebben? Toch houdt hu vol, dat U vak bestaat. Over de, ALLERHAJIDB"ZOU ik nog heel wat kunnen schrijven, maar 't zou te wijdloopig worden, allén wil ik u nog Vertellen dat de Heêders bijna alle- , maal klagen dat de scheepvaart zoo verminderd _ l en de stoombooten, bun' zeilschepen verdringen, " verbeeld u eens- als ze. erg boos op elkaar iy'n, zeggen ze. .Maak inij niet kwaad of ik geef je een schip cadeau".... NB. een zeilschip. Ik zou u kunnen vertellen dat de Bootmaatschappgen elkander knau wen door de vrachten telkens te verlagen, en dat de Cargadoors de ongelukkigste menschen van de beurs zijn, omdat' ze er altijd tuMChen m zftten r en de een en de ander te vriend moeten houden. Ze moeten twee heeren dienen, de Reeders van de schepen of booten en de inladen 't is een heele toer vader, want doe je 't Jan naar xijn zin, döa is Piet soms niet te vrederi, n is Piet m'zün dan heeft Jan weer't land. ; Toch naken'zij voor de reedera altfid . vracht," dal zeggen «e zelf?'«31 dan zal 't ' Voor dat ik ^eindig beste vader, deel ik ulstof mede, dat er onder d« Allerhande, ook menseben zijn, die .eigentlijk geen «aken meer dben:,r^'-' toch nog in bon ouden boek komen om geh beid te hebben gemakkelijk hun effecten %, kelaar te spreken en dan heb je nog lul die zelf niet weten waarom ze oo de beun Kortten. Nalhanaël zegt dat hjj 't ook niet weet Enrur zal ik voor heden de pen nederleggenj de eBecten? hoek heb ik nog met genoeg bestudeert' morgen ga ik er met mijn vriend den'g middag b, ik heb de baas gevraagd of ha . vond en permissie gekregen. Ik tol dan met] samen u een beschrijving van dien TtëeL ?" en met een' eens informeeren, wat li^t ligst kan koopen. Groet moeder hartelijk van mij n _ en Pietje een zoen, T beste met Jantje» water pokken. 'Uw liefhebbende zoon, ' , \ ? '?'??'?'.KLAAS,.;-.:;; /;.. PS. Vaderl Ik cou. zoo graag eens naar de eomètfie, willen met Nathanaël, maar 't kost f 1.?in' de part«rre.MM> (Zie ommen'