Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMEB, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 289
leerd voor gekanteeld; bl. 58 landvoor gehand:
bl. 70 ttarrcn voor sterren: bL 91 Zalt-Boemd
voor Zult-Bommel; bl. 94 Z en 3 goud vent f oud
voor 2 en 3 goud, en zoo gaat 't door..,, t Li
om kippenvel van te krijgen.
Do leUerzetUr van dezen vermeerderden «n
veibctordon 3n druk, steekt in nauwlettendheid
den scluijver deerhjk de loef af, door o. a. de
zelfde fout, die iu de editie van 1861 op bis. 74
voorkomt: ?deze t(jn leider" in plaats van «bei
der", ook te herhalen iu de uitgave vau 1881.
En nu (ogt nion nog wel dat er geen Chioeezen
In Europa «ijD!
Dat er overal in t werkje gesproken wordt van
?t/aar" vcor vair; van ?maarten" voor mcerlen;
vnn ?lisnus" voor beians; van .voedering" voor
voering, verraadt in ?<f--e groniUrckkcn voor de
tegel- en wapcnhinfl»" al bitter weinig trek naar
degelijkheid, maar dat er o. a op bl. 83 by het
wapen van Keppcl mossehichclp-n met
oesterschelpen "ü'n verward, is eeae der groote fouten,
waxrvan het boekje wemelt.
Het laatste gedeelte van dit onvoldragen pa
pieren kindje munt vooral uit en de
?vorbuteriDKan"? dünr aangebracht zy'n inderdaad opmer
kelijk. Zco wcrdt er by de beschrijving van 't
llijks wapen geen enkel woord gerept van den
lutigfn pennestrijd over niüoe brochure ?Het
Wapen du Konings en des £&ks thans gevoerd
is in ktrifd met de Wet" gevoerd, en welke
stry'd, alle heraldici hebben 't erkend, en de
vele verbeterde koningswapens in verschillendo
sttden aangebracht zijn er t bewy's van, door mg*
glunsiijk werd gewonnen, en waarin ik den Secre
taris van den Hoogen Haad van Adel, Jhr. van
den Velden, die iu den Ncd. Kunstbode van
10 April 1880 met voorname wijsheid 't beter
meende te weten, in het daarop volgend num
mer van genoemd weekblad, door de by hem
onbekend zjjnde resolutie van 11 Oct. 1816 PIU'
No. 64, voor goed i» de Rijka wapen-quaestie
inct of zonder supports, tot zwtfgen bracht.
Do ïchryver van dit boekje «ebeen bovcudien
met het belangi-yk opstel van den heer C. W. H.
Vorïter, de stiften in de Heraldiek, voorkomende
in Eigen Haard (No. 4 van 1881), waarin over
dien strijd, ten my'ncu gunste uitgevallen, werd
gesproken, onbekend gebleven te zijn, en zulks
ontzegt hem dan ook ten eeuemale het recht, om
als leermeester van anderen op te treden m 't
vak, waarvan hij de aangebrachte verbeteringen
niet gevolgd heeft.
Voorts zijn op bl. 89 en volgende, de beschrij
vingen der wapens van Drenthe, Limburg, Zee
land, Bergen op Zoom, Oidenzaal, Rotterdam,
Schiedam, Stavoren, Woudrichem enz. niet juist
en wat de drie vraagteekens'bU Woudrichem te
beduiden hebben, is my eea raadsel gebleven.
De -cbrürer doelt OBS op bl. 89 mede, dat hji
d'Ablaing Nedcrlandscte gcmccntctcavcns gevolgd
' heeft, doch hoe is dat te rijmen met hetgeen men
by d'Ablainjf, Plaat XI voor Noord-Brabant vindt:
goud inct ticee zalmen van rood, rnygelings gc~
plaatst, het schild hangt met een zilveren lint aan
een iialwirlijken toom/al'." Ook hier vergist de
schrijver ssich.
Als oud lid van den- Hoocjen Raad van Adel
(bl. 12 Staatsalmanak 1882) had bij ruimschoots
de gelegenheid om de officieel e bronnen, by dien
Raad berustende, te raadplegen, en daardoor zou
by' hebben kunnen voorkomen, thans een ouuut
werk geleverd te hebbeu, waarin ? vooral bij
de platen daarachter gevoegd ? geeu rekening
is gehouden met den krachtigen vooruitgang, die
sedert <Ie uitgave van 1SC1 in do beoefening der
Heraldieke wetenschap is op te merken.
Het doet me leed voor den uitgever, doch den
beoefenaars van zegel- en wapenkunde geef ik
deu goeden raad om in plaats van f l 80 te be
stedon voor dezen vermeerderden i» verbeterden
3n druk, liever met twaalf stuivers gewapend- op
de cei-tte auctie de beste, ware het enkel als
curio'iidt zich liever in 't bezit van een 2n druk
te stellen, die ten minste niet zoo erbarmelijk
vermeerderd eu verbeterd ia.
's Gravenbape
9 Januari 1SS2.
J. A. de Bergh.
The land of dykes and windmills; or, lifo
in Uollaud. With anecdotea of noted persons,
nnd historica! incidents ia conncxion witli
Eogland. By Frederick Spencer Bird.
Londou, 1S82. * .
Nog slechts weinige weken geleden werd in dit
Vv'eckuhd de uitgave besproken van een frnnsch
werkje over ons land, en thans vraagt reeds we-'
dor eea engelsch boek over hetzelfde onderwerp
onze aandacht Wij Hollanders hebben ons in de
laatste jaren dan ook uiet te beklagen over ta
wtiüiig belangstelling van buitenlanders.
OnwilleketrHg komen ons aaarby de namen op de lippen
van üe Amicis, Havard en Mot l er. De l.ntsto
vooral beeft recht op onze dankbaarheid omdat
ïijno hUtorischo wctlten er tnachtig toe bobben
bijgedragen, om in het buitcaland de kennis van
ocs rocmvol verleden to bevorderen. Dat dit een
groote. vrrdieusic is, «al ieder toestemmen dio
weet, welke onjuistheden ten opzichte van onze
historie nog dikwijls in geschiedkundige wfrkon,
in don vreemde ver.-cliijneude, worden aangetrof
fen. Daarvan wil ik twee vocj-berldeu uit den
laath'cn tijd mcdedcclcn. In liet in 1679
vorschcncn weik van den gunstig bekenden hoog1ecra.tr
!? Martin Philippson, ,Das Zcitalter Lndwigs «Jea
Vierzchntcn (iu
daAUgcnKincGcscJticlitcinKinleldarslcnungen) kan men op blz. 108 lezen dat
Jan dé Witt té Amsterdam vermoord werd. De
gelctrde schrijver Fcliynt dis niet te weten, dat
ook destijds de zetel der re^eering niet to
Arcsterdam muar te 's Gravcnhage was. In het
onlangs compleet geworden geïllustreerde 'werk
?Deutsche öcschiclite in Vorbindune mit Andoren,
von L. StAcko" wordt van de \Vitts politiek in
het j-nr lü/2 gezegd (II, 331): .Frieden, Frieden
urn jeden Pren, tel bit urn den der nationolen
.Kbre, war ktzt dis Parole des ngrpsseu'rde Witt,
bedingungtlose UntenTerfunjj die Frucht
sc;nai. ?geniaJew^ Politik, Aber Ludwig XIV wollte
Riclm und h.vte keine Veranlossung dio Gegaer
zi: schonen. Wohl nhnte miin auch in den Kruisen
der üollilndischcn Regenten die'Gefabr, uber dann
hitte man mit derft nationalen Volk*geist und
seiner patriotischeu Widerstandskraft der
Anhiinglicbkeit an das Haus üraniiin freien Lnuf lassen
mussen. Eher mochte das Vaterland zu Orunde
gehen!"
Hici-ujt kun blykeu dat verbreiding van Icrnnis
ocser hiïtorio niet tot do oyorbodiulicden behoeft
«crckmd to worden. Elk die daartoe medewerkt
hcei't recht op onze dankbaarheid. .Daarom
betieurikJier, dat in het hier besproken werk
diena.ifijrtande zoo weinig gevonden Wordt.
Doschrij\cr heeft kennis genomen van verschillende kro
nieken en uit hollandfcbe Archieven geput, maar
wat hy do.tiuit mededeelt ia niet veel meer dan
ren aantal \7i\iuig om het ly'f hebbondo historische
anekdoten en eenige bizouderheden aver de be
trekkingen tUKchen Engeland en Holland, moer
bepaald over ]i«;t verblnf "van Korcl II m ons
}au<i. De innoming van Breda wordt even vermeld
als do tcliryvor handelt over.... onzo vecndorijen.
llcoft dus dit wrrk uit een historisch oogpunt
weinig waarde, hutzelfdo geldt ten opzichte van
wat daarin gevonden wordt over hetgocli door
ons laud op het gebied vaa kupst on-wetcn'chjp
is geleverd. Kfuschctsend noem ik het b. v. dut
«In de'cchrQver óver'de hofiatidsche echild-nchoot
-preekt ? niPeitAl om een anekdote aangaande
een der sebilders te kunnen plaatsen ?
Hombrandt! naam zelfs niet genoemd wordt. By het
' ter «prake brengen van Leiden'i
Uoogeschoolgenieten olJeen lïo-rhoavo on Musschenbroeck de
-Akw ? ?«!??» «H-MK(-n fnn rifulm iMtinemd t« worden.
Hugo de Groot afgehandeld, terwijl niet minder
dan 14 bladzijden worden gewijd aan het verhaal
van zijne pntvlachting uit de gevangenis.
Blijkt uit het hier medegedeelde dat dit
eogeliche boek niet op één lun gesteld kan worden
met de werken van dt dne in den aanvang vaa
dit artikel genoemde mannen, toch moet erkend
worden, dat de schrijver bewijst zoer goed op de
hoogte te zijn van onze volksgowooute. In dat
opzicht verdient zijn werk allen lof. Dat hierbij
ook enkele onjuistheden voorkomen is begrijpe
lijk. Heeft de scbrUyer zich doorgaans van ver
schuilende eigenaardigheden van ons volksleven
good op de hoogte gestold, hier en duar worden
bizonderhedeii vermeld, waarvan de llollandsche
lezen vreemd zullen opzien. Daartoe reken ik
des sclirijvers mededeel ing dat in Nederland allo
huizon op palen worden gebouwd, die dan Hef i t
30 of 40 voet in den grond worden geheid. Daar
de grond zoo duur is, zyn bijna al do huizen in
de steden ?- volgens den schrijver ? zonder tuin.
Daarenboven ?in torons the hoozer are generally
very lofty, and are built withoot any uniiormity
of nrchitoctural ttyle." Do nieuwere wijken onzer
groote steden waar de eentooiiigheid der bouw
orde den wandelaar van verveling aan 't geeuwen
zou brengen, schijnen den schrijver niet bekend
te zgn. Menig Uollandor zal niet zonder blozen
lezen, dat w {j bij uitstek beleefd zijd, ja, dat
wathet gróoten betreft wij do transcbcn in
hoofeehhoid overtreffen. Meuschen toch die elkander
slechts van aanzien kennen, nemen op strantdeu
hoed voor elkander af. Op des schrijvers bewe
ring dat inbraken hier zoo zeldzaam voorkomen,
volt ook wel iets af te dingeu!
Maar deze aanmerkingen op het door den
schiyvcr medegedeelde nemen niets van m\jn vo
rige bewering weg, dat liy bg het schilderen van
onze volkügewooutcn ovev het algemeen zeer goed
heeft opgemerkt. De beschrijvingen van de ei
genaardige gubruikcn bij geboorten, huwelijken,
sterfgevallen en begrafenissen zijn meest u l zeer
juist. Terecht wordt het b(j ons h'poerende
fooienstelscl door dea schrijver afgekeurd. Hier verder
uitvoerig stil to staan bij nl de door don schrij
ver besproken onderwerpen, acht ik overbodig.
HU is daarbij ook niet volgens een bepaald sy
steem te werk gegaan. Men heeft slechts de in
houdsopgave te raadplegen om te zien, dat slechts
weinig wat op het volksleven van vroeger en la
ter tyd betrekking hoeft, aan dn aandacht des
schrijvers is ontsnapt. Tot de kennis van ons
volk en zijne gewoonten, levert ook dit boek we
der een flinke bijdrage. W. P. C. K. i
. . ??? . l
?Clcuitius nacJi/Cfiaal." Historische romnn j
m I deel door Mevrouw Quarlüs. Uitgave
van H. W. van Mnrlo te Arnhem.
Met belangstelling hobb.cn wy kennis gemaakt,
met Mevr. Qusrlés jongste i o ui au. ?Clebitius
nachtegaal" is een werk dnt van veel studie
getuict. Do schrijfster verplaatst haar leaors in de
Rijkstad Frankfort iu de jaren ijtiG?15ü7; met
talent hooft zij aan het geheel een plaatselijke
kleur gojfuven. \Vij zijn er zeker van dat haar
w'irk, indien bet in 't Duitsch geschreven waro
no|j rueor zou worden guwaurdecnl, omdat dn
Duitsche toestanden van die d.igcn ut don aard
der zaak voor ons Hollanders niet zoowel aan
trekkelijkheid kunnen hebbeu als voor ceu Duit
se!) er.
De meestal plastische wijze van voorstelling en
do vrij goed afgeronde figuren van haar luTdéu
en heldinnen maken Mevr. Qnarlé*' roman tot
een geschikte lectuur, vooral vcor hen die op aan
gename wijze met een gedeelte der Duitsche, resp.
Frankt'oiter geschiedenis willen bekend worden.
De schrijfster heeft tnl vau wetenswoftiilige bij
zonderheden uit het Frankfoi ter archief opge
doken eu is daardoor in de gelegenheid geweest
aau haar bock een blijvende historische waarde
te geven.
Dat do styl hier en daar to wenschcn overlaat,
ontveinzen wy niet. "We schrijven het evenwel
aan baar voortdurend verblijf in den vreemde toe,
evenals het meer dan overtollig gebruik vau
Duitsche woorden en volzinnen. ' Wanneer Mev.
Quarlés konde besluiten haar stijl min of meer
te kuischen en zich 't al te kwistige pebraik van
vreemde woorden to outwcnneu zoude haar werk,
wat den vorm betreft, zeer.veel minnen. Ünze:
llollandsche taal is rijk genoeg om' elke gedachte
ccn passend kleed te verzekeren en de schrijfster
zal zelfcritick genoeg hebben om in te zien dat
et-u bout barlckijnspak gecu waardig uiterlijk
schenkt aan een degelijk werk.
De uitgever H. W. van Marlo heeft voor oen
goede uitvoering en vooral voor eeu duidelijke
letter gezorgd.
Do Junuari-aflevcring van De Dageraad bev.it:
Do aanleiding tot den Aljeh-Uwrloz II; Do litera
tuur vun het Eodtsvrangstuk; Do Ledsinterpelhilic
van Houten; Qinncrï- eu Uuïteiilimclscli Ovoi-zicht
en ingezonden stukken over Piinuloxim on Para
bolen door Floor. Florcnsüc X; do <ju;icslie Kolle- ,
wijn-Thijiiv door V (vervolg); Antwoord ain eon l
vrijdenker; Het stokpaard.;-.' tlor liberalen (volks- i
onderwijs) door Vcriius; Wal r.u-jüifii \\-y gunie? t
Van De tyfiinr ver?i;lif.*eh bij dc-n uiljcver J. O.
Broczo to Utreylit,_ ile uur^lu allevcring v;in den'
tweeden jaargang. Zij ht.'vi'.t:1
Hol inctTOrologi^'.'h ub.serviiloriuin op i! MI Pic
du Midi. Hot poollicl'.t. Iji.-ib:i!-o vopi'lni.stjrs. Ict.s
over hot Vcgctari.'iüisint1. liet hinifdvoi'iU'i'l d^i'
plant. Ken weekbhid voui' vi^i'lliei'het/bcrs, -kw«?t!-.
kers u» -Jiandu1,-i:irs. ? DL- veloc-ipode nl' snelw.ielcr..'
Hut olectriich licht. De gloeilunip van Aluxiin. De
bereiding vnn zmlrFttit'^is uit diunpkring-iliiclit.
Het overbrenpen van bewe^krncht iloor middel
van elcetricili'it. De Arlber^'.ijiiiiel. Voortplanlin^
van het 'geluid. De verspreiding v.-/n den telefoon |
in ?Amerika. Een gcvDulgbogoocheling, niet vele i
.afbeeldingen en toelichtcndu lig!/;-ün.
In no. 33 Ilaatjtflte Pcnliriitëen brspróokt de
Heer J. A. deu Bergh eenige /mfigsche
gemeentesnken, geeft een schetskani'jo viin ov»n
geproj«eteerden nieuwen aanleg a-,n het scheveningsche
strand en beantwoordt h^ do _ tegen werpingen
omtrent zijn bericht van ? Lliói-ies vermoedelijk
engagement by do Uaagsche Opera.
Urda hoeft uit Longfellow's proza en poëzie
eenige stuklton bij elknür gelezen en dio onder
don titel: Pocms and Fraqmcnts selected ftom t Ite
teorka of IL W. ?Longfellow, bij Joh. G.
StomIer Cx, alhier uitge^evün. Het is een zeei- schoonö
verzameling met portret van den dichter.
Do hceren \V. J. thierae & Cie., te Zutfen,
hebben uitgegevon : de eerste n (l* v-ring van een
?Duitscho Bibliotliek fttr Niederlünder. Meister-'
werko der Deutsche» Literatur mit Noten nud
Erliiutcrnngea i'Ur Schuift und llatt», beraüsge*
aalitn .von E. A. U. Sejngens, Lehrer an tier
liüh. Bürgerachale in Zülfeu."
Deze flllevcring begaat uit: Uriel Acosta,
Traarspiel in fUnf Aufzüpen von Karl Gutzkow.
P»ul Heyso, MosenthaJ, Kinkel, Hamerling, von
Schiller, ? Iloqnttte, Heinrich Heine, v. uoethe,
Halm p. a. worden als schrijvers voor don- inhoud
T m volgende afleveringen genoemd. Deze uitgave
is oon navolging vnn Njigh & van Ditmar's biblio
theek voor school en huis van fransche letter»
kunde. Zy kan op gelijke aanbeveling aanspraak
maken.
De deel'jes worden, opk afzonderlijk verkocht.
Sprooljea uit lui toogduitsch, van Wilhelm
Busch, door den schrijver van avonturen en
. verbalen van korporaal ?Trim." ? Uitgaven
van W. Halscher GJ.zn,, Doyonter.
kind aan zich verplicht heeft Menig blond of
bruin krullebolletje laliiohover do vermakelyke
sprookjes van Wm. Busch buigen, terwijl de pooiele
handjes naar de alleraardigste plaatjes wijzen,
Er bgt in al do weiken van Dusoh een aan
grijpende komische kracht; teekent hy monichan,
ze sproken tot u, schetst hU dieren, 't is of zo
evenzeer neggen -wat «ii beaoelau. Zio slechte
zya haacje dat ging klikken, of de wijze uil, die
zich ucutfaal houdt hu 't ruzie maken vau den
ooievaar en den raa&Jet op de muizen en den
zak intt graan, on ge zult verwonderd staan over,
do geest ijfa haal t j ei on trekjes waarmede hy
alles lovcu weet te geven en uitdrukking.
De sprookjes «ijn voortreffclyko prentenboeken,
eveu aanlig van gedachte als sierlijk vaa uitvoe
ring. De Kinderwereld begroet ze ongetwijfeld
mot algeuicoue ingenomenheid. _^
Do rnirenitcitsbibltotbeok word in de kfttste weken
Verrijkt met de volgoudo bockon;
P. lüccardl, Bibliotheek matctnat. ItaJJan» 2 p. Modon»
1870-80.
C. F. llnmuioUborg, Unnabucli dor
krj3tall05r.-[.lir»ital. CJicmic. Letpxïjs IUS1.
Landliff «ut (Irulend). Londen 1881.
J. H. Abcadenoti. De Kod.-lDdLivha rochtspnalc Trut
184D-HO. Bfltnvia 1831.
Hot groot-prlvitegie- *n h»nt-vcstlx>ock v»n
Konnomeriamll. JJijfcaverff. Jwir W. O. Lama. Auiat lliGl.
W. Pleyto, Hinyltre» scjiplcmouiniraa da LivrO dos
Muvts. Lr.vrto, 1S!<1,
Curpnj «criiJtoruni eerlos. Ut. Vindob. 1800-31.
J. ARIOH CuDiuniu.-t, Kii'Olicu-IIiuto.-io dur liüUuUsclicn
lïn'iilsr. Htlni-abac-ll 1709.
Aoai'liyll qnj» «uncruunt In cod. Laarontiano. Ed. B.
Merisel. Oxc.iU 1S71.
Cl. AcHanua, Do animaliv.ni natura. Gonovao (Col.
AK»'.) IClC.
J. J. JIo.Tmiinn, J.ipansch-XeJorl. ivoordonboolc, uitg.
duur L. S-jn-rtricr. LoiJvti 1381.
Dcnl8i-l!,) Chiiwkar doa Mlttclalter». Urag. von K.
Jjj-icfiviwliJtfl mii Ecttin» von Ar.*i!n. Htsg:
von II. Cirhnui. lïorliu 1881.
J. l!. r>otis:;<-'3ti, Ocurroa 10 toin. AmatcrJam 1009 ? SI.
Sdl'iri!;, GuHolik'bto duc liudslauiaolioii Lituratur. U Bdu.
IVag. 18-J4? O J.
A. I'diK-licj- do C.uvü, Lci'onlï ot let doax
"
S. S. Liurie, J. Ajnos Oomonius. LnnJon 1S31. .
J. II. ttwildenü, YadorinnJaeli A.B. bock. Amsï. 1731.
D. FnuiU.-:!, f):;. Adr.'Vin do Voniio. Ajuntordam 1878,
D. Franïdii. Uï. L'octivra ilo W. J. Dollt Anwt. 137i',
A. Ver Hliüll, J. Ilunbraken, Anüicm 1875.
Tli.' van Leriua, .Biographi!!» dos Brtiüte» Anvcrroia.
Aiitw. 1S30.
Do liivcra, Trnlttü do' 14 cociposltlon de musli^uo.
Ainalonhti» 10'.'7.
J. Tlnuturtf, 'J'i'actatus do tanfica. Edit. nova. InsulisI873.
E. I'ntoaniu, ilusathoina. ilatiovcr 160V.'
il. Lii'lingyr, Vtitcivnvbnn'jcn Éür ilomisclia
Kftiscrgc-suhichtp. i JJdA Loipes. 1SC8-7Ö.
E. iLvniüi, Man-. Aurulo. 3mtt UMI, Paris 1S33.
Las lostos d* Cvlun. Jlirtrid 1S73. *
Tra letters di Cht. Columbo «d A^i. Vüspiicci.
Iloraa 1S81.
(.'. Lvoostlicncs, Tlioatrum vitao )mol;ina3. Baiiloac
Ca.woll, IHjKütretsd h'story of Ensl.mJ. 7 vol. Losilon.
A. A. Vomtdnaan vnn Oven, Uut vorjtcnhuhi van
VTnWook en I'yniumt, Utrecht 1«71».
licaicil ili-ji anciranca coutunioj c!o la Dulgiqtte.
.van i Uollhi.TO, Friesland en ilo Friozon In do
sctttvon. Lviilun 1881.
Cosinymea ctulu usautiün van 'n Hertogoa-Bosscho.
'j Ht'riiijj'raL'USoJi IGÜ-l.
Üftk-icc'lc b-?!ic!)ciJcn betreffende- liot ontstaan van-Ion
oorlox ti?[;-'n Atjcïi. 'a Orivcnlujjo 1831.
t'. IJm-sbn, üungraphio vpn Gricchonlanil. I.clpz. 18S-J.
MniiJeis do Ylsii, lllïtnriii i;oogr., ucojul. y uatail. ilo
Filiijiijas jft.im. Jtsnila 1K76-77.
A. Uut't, YorzamoUug van stukken tiutrufl'unile tic
tliiorBnwinjj van Hulliinij op >,ijn amalat en van ilo:i liuoU
van Holland. Kotttnlnm 1881.
i'iir. ILueBludt, Dio WUSBCT- und Laailvoi-binJunscn
Ki,t:oi-.tam$. Borlin 1981.
W". Kuntüo, Der AniatcrttaiuBr Seecanal. Borlin 13S1.
Nlouwo l'ltjavon:
O. EUEUS, Do Bargcmcogt-oravrou-ir. Inj. f3.35, geb.
fa.oo
F. O. MELLIKK Pz.( Vorst en volk. f 1.?
Mr. W. WISTOEN^, KoJovDorinscn In do Twoedo
Kamer dor ÜtatL'n-Gonera;il (1870?1881). fl.UO '
J. A. DE ÜEUGH, Hp.iis»i'ho iionUrnüacn No 3. f 0.10
HENltl -«ALOPF, Do sluier opgelicht, t S.SO
KEVÜE DES DEUX MOXDES.
Duo de Broglie (de l'Acad.) Etudes
diplomatiques. ? Ludovic Haléoy, L'abbó Cooatantin. ?
Maxime du Camp, Souvenirs littér^ires. ? Arthur
l)s$jardins, Les derniers progrès du dvoit
iotc-rnational. ? JKmile Jilancltard, La
NouvelleZülande. ? Vtctor Sonnet (de l'Inst-.) La
question monetaire. ? Emile JHic/ie/, Les uitwees do
Uerlin. ? 21'. Jïritnctièrc, Revue littéraire, r? G
aston Uoissicr (de l'Acad.) Mme deLiancowt;
üenConstant.
NOUVELLE REVUE.
Ch, Qcunod, I/académie de France a Rome. ?
ïïrnest Jltivet, I/église naisaante; Saint-Paul. ?
Alph. de Lamarltne, Untménioire inédit. ? Le
Dr. Edmtard ItecLvt, Les Aneatlu'tirjucs ot l» j
douleur. ? ITector Mulot, Les millions iionteux.?- ;
(itmtaua Grititttntmcl, Talleaux algériens. ? Andn! l
Jtcmoync, Audrü Thónriet. ? Juten TrQubut, La
migraine do Mme Bastoul. ? tiutly Prud'hommc,
La tounuent divin.
Militaire Zaken.
DE BEWAPENING ONZER
LNFANTERIE' SCHUTTERIJ.
Onzo schutterij is nagenoeg ongeoefend on
niet gewend aan krijgntu«lir. Zg wordt aangevoerd !
door officieren, diu vcolal de exercitie-reglementen
nLot keimen, en geen begrip hebben vaa krijgs
kunde, noch van het vela, dat van den krijgsman
in oorlogstijd voveiseht kan wordsn. Uit een
militjiir üopjmnt beichouwd beeft onzo schutterij,
zooülü zij tlians is, dus weinig waarde.
Deze liitrde woorden hebben Imn ontstaan niet
te daükeu aau ècne zucht 'om iets hatelyks to
Bchiijven, msar üijn neergezet, uit overtuiging,
.omdat zij in nauw verband staan, met hetgeen
volgt. ' ?
Den slechte toestand onzer schutterij wijt ik
niet aan liaar zelve, maar aan onze schutterij-wet.
Kene nieuwe-wet tot regeling van de schutterijen
is in aantocht, die weldra iu do Kamers behan
deld zal worden. Mogo deze verbetering hier
omtrent aanbrengen, want de ochnttcry is een
hoofd-factor, waarop gerekend moot worden bü
de verdediging van ons land, en niet altijd zal
men, zooals in 1631, tijd hebbon haar vooraf te
oefenon, alvorens- zq tegenover den vijand ge
bracht wordt. . ?,
Hoe goed echter onze'schutterij geoefend en
georgatiiscerd.'nfego worden, tengevolge ecner
uieuwe wet, toch zal z(j uit den aard der zaak
minder militaire waarde hebben dan ons.leger,
en óók vermoedelijk minder don dat van oen
vijand, waartegen zij wellicht eenmaal zal moeten
strijden. Een onderdoe! onzer schutterij is de
iufanterie-scbuttcrij, dio dus pok wel geringer
in waarde KB! wezen dan de infanterie vaa oen
vigand. Het geiend verstand geeft nu aan, dat
men trachten moet deze waarde te verhbogen
door onze schutten eene betere, minstens even
goede, bewapening to geven, (Jon de infanterie van
den v\jand bezit, maar juist hét tegenovergestelde'
heeft in ons land plaats. Wapens, die niet meer goed
z|jn voor heteigeulHkleger,die alleen nog gevonden
moesten worden in museums van antiquiteiten,
heeft-d» sehatter^: Tot heden toe heeft niemand,
net krocht, zich. hier tegen' verzet, en toch is
de slechte bewapening mede eene der redenen,'
1 ? IL i -F ? "j.-i »._iV1.1. w*t..A.lXW
tegen ons land uitbreekt, eu men de schutterij
iu 't vuur brengt, het volgens de kansrekening
?al ziju; een ter slachtbauk voeren.
liet Be&utnont-geweer, waarmede onze infanterie
bewapend is, heeft cone vizierindecling tot 1800
nietpr, of 2400 pas: het Mauser-goweer der Pruisen
eeue tot 1600 mater of 2133 pas, en het
Suidergeweer onzer schutterij eeue tot 675 meter O/
WO pas. Met het Üeaumout- on Mauser-geweer
kan men 11 behoorlijk gerichte schoten in de
minuut doen, en met het Suidor-geweer slechts
8. Deze cijfers spreken!
Ingeval van oorlog zal de schutterij naast het
leger stiyden. Afdoelingen van leger en schut
terij zullen dooreen gemengd zijn, en, zooals
de krijgsgeschiedetüs aantoont, kan verschil'van
bewapening, in dit geval, aanleiding geven tot
groote en noodlottige verwarring. Als nameljjk
onzo schutters do patronen, die x\j bij zich
dragen, verschoten bebbea, kuuuen d« iafanteristen
en niet met de hare bijspringen, of wel patro
nen uit de caissons, bestemd voor de infanterie
zullen soms aan de schutterij gegeven worden,
die daaraan niets zal hebben, liet omgekoerdo
kan natuurlijk ook plaats grijpen, on oen ieder,
dio eenmaal eea oorlog mqdemaakte, weet dat
dergelijke omstandigheden moeten voorvallen.
Zooals hierboven is uiteengezet komt het n>U
dringend noodzakelijk voor, dat onze schutterij
met hetzelfde geweer bewapend Worde, als onzo
infanterie hoeft, oi nog beter met een deugdzamer
wapen, ecu repeteor-geweer, waaruit aezelfde
patronen verschoten kunnen worden, ala de infan
terie gobruikt.
Ecne tweede vraag il,.of do aanschaffing vau
zoovele nieuwe geweren onze üuiuicicelo krachten
niet overschrijdt. Dezo vraug moet ontkennend
beantwoord worden, wanneer men namelük over
gaat tot eene geleide! ke aanschaf/ing. De juiste
prijs van een üeaumont-gewcer is rry onbekend,
doch bedraagt ongeveer ?40. Voor vier ton Jwn
men dus per jn.ir ongeveer tienduizend nieuwe
geweren aanschaffen, cene uitgaaf, die betere lente
KM! afwerpen, dan ? 405,000 te besteden aan twee
ttukkeu geschut, met drie iifTuiten en toebehooron,
zonnls dit. jaar zal jiluats viudeu, ofschoon zulks
ook noodig is.
In du l.mtste jaren heeft men soms eeno zonder
linge wijic van gewichtige quaestiün te behandelen.
Wanneer iemand luiuvoert, divt ous loger, of onze
schutterij, niet deugt, ia hot antwoord: vaderlands
liefde, heldenmoed en gehechtheid aan hot huis
j van Oranje, nullen aanvullen wat aan de deugde
lijkheid ontbreekt. Dergelijke woorden wordeu
, door do menigte hteeds toegejuicht. Daden echter,
.' geen woorden zijn er noodig, en ecne dnad van
viulerlandsliclde, van gehechtheid ftiin oua Vorsten
huis, ia: l hans, nu bet nog tijd is, mat kalm
overleg, zonder onze finrvnciuelo krachten td
overschrijden, dia maiitrogelen 1o nemen, welke het
gezond verstand aangeeft, cu wivnrdoor ons
volksbest 11 an, ingcvul vnn oorlog, vo'gous meuschelyke
berekening, behouden kan blijven.
. Ouder deza mtiatregelun, l:erluial ik, bekleedt
cene goede bewapening imznr infantcriu-schuttcrij
ter.c hoofdplaats. Moge hierop bij do bcliandeling
vun lui. wetsontwerp tot regeliDg dt-i' schutterijen
in de Kamers ?.?ewezeu worden, on du bcgrootiug
van oorlog voor 1883 er sporen van dragen, dat
luon ook tracht op dit gubiud vci-butering aan te
brengen!
J. R. C.
rEUSOYERZICIlT.
Dist.ricts- of ]<!vndsbolnngen? door
Mars. (Uuntlchblad, 7 Januari).
Murs besireekt bier do \vcttolijko regeling der
Icnzerucering en de rpgeling bij fUgetneenun
roaatregvl vau htstuur; hij vreest, dat bij eeno wettelijke
regeling do districts-belangen do afgevaardigden
pleidooien zullen doon houden voov hun district
tn amcnilcinenten zullen verwacht worden, dio
een wellicht a/gcronil plan geheel uit het verband
kunnen rukken.
IJ ij zegt verder, dut de minister zich bij de
oorlo;*abrgrootinj{ over do motie l'iitijn niet heeft
to büklagcu, daar do minister met s Bosch een
gevaa lyk antecedent heeft gtateld.
On de vraag, wat te vrrkïczeu is: weitelyko
rcgrling of'regeling bij algem^encn raaat regel van
bestuur, geeft de schrijver geen beslist antwoord.
.De partij verhouding iu de Kamer doet van den
"boom dur wetgeving weinig heil verwachten; de
veelvuldige wisseling van inzichten bij het Depar
tement vau Oorlog zoude echter cene wettelijke
regeling doen verkiezen on de' regeling b(j
algogcrnecu bestumsmiiatregel minder gcwenscbt
moken.
Vóór alles wonscut Mars, dat or een andere
geest iu ons parlement Imersclie.
Neurlan dsch-Indiü in 1881.
(HandelsHad, 12 Januari. Hoofdartikel).
De gevolgen van deu regeerin^sdaad van den
gouverueur-gencraal Van Lunabergo, om op Atjeh
civiel en miütoir gezag te scheiden, waardoor liet
civifl g'-Z'ig, volj?ens art 68 vnu het
regeering.1»rrg'lcment het hoogste werd, worden nlu liet
belan^rijkato gedeelte genoemd vau Indio's geschie
denis in ISül.
Zoudrr de rooverijen, moorden eu aanvallen
over het hoofd te willen zien, wordt gezegd dat
<lu berichten 'op cone .aanmcrk'elijko verbetering
wijzen. In tic- 20 Moulfims worden veel
nieeivulden bfbou-.vd, terwijl in do 5 en 22 3Ioelums
de houding dor bevolking naar wonsch, en men
in (jfüi omtrek der kttuipongs overal auu dun
veldarbeid was.
De verbetering is niet ta danken aan het civiel
be»tuur, zonder moer, manr aan dat bestuur,
RÖi-teund door cene aanzienlijke militaire macht.
Atjeh worde tostuard door Het politiek, mofti* in
ontzag gühoudón door het militair gezag. Geen
andere gedragslijn is veilig.
Wij kannen ons mat deze beschouwingen vol
komen vereenigen. Eenmaal woest er een einde
komen aan het militair gezag. De vraag kan alleen
zyn, of het oogenblik, waarop dit plaats had, door
deu gouverneur-generaal \ an Lansberge goed ?
gekozen wns Tot nog toe leei'da do ondervinding,
dat de groote cntostrophen, waarvoor men ge>
vreest had, zijn uitgebleven, fin dat zegt veel;
want aan te nemen, dat het civiel gezag eerst
din mag worden ingevoerd, als de bevolking zich
geheel en al getrouwe onderdanen betoont, is to
dwaas: 'dan zou 't misschien nog-jaren in het
verschiet liggen en niet ten bato komen van eon
goeden toestand. Dat dus eeno aanzienlijke mili
taire macht in den eersten t'n'd noodig zou blijven,
was te voorzien en kan geen roden ngiï om den
door den gouverneur-generaal Van Lansberge
gedanea stap te betreuren.
Men sla intnsuchon aandachtig gade, waar de
bevolking hare huizen opnieuw opbouwt en deze
bewoont, want eerst dan kan men zeggen, dat
zü daar den vrede boven den oorlog verkiest ?
Het bebouwen der velden zegt nog niets.
In de Arnhemschc Cotfanfcvan 14 Januari II.,
komt onder den titel ?Kadernood" een inge
zonden stuk voor van Athos, waarin beweerd
wordt, dat wij even als in Dnitschland
Cadettentchokn moeten hebben. Na toch worden ruim
80 onder-officieren, tussehen 20 en 29 jaar (de
'boste en bruikbaarste van bet leger) iwn den
dienst, ? wsarby zij noode gemist kunnen wor
den ? onttrokken, terwyl zfl ontwend worden
aan discipline, stipt dienen en zelfvertrouwen, en
voor hen de beste jaren, om ervarintr en
m<ras<nênkënnis op -te-doen, verloren' gaan. Welk een nood
lottig stelsel? roept, ftthqi uit ?"vooral bü
Kadernood. '? ,
Athos wil, dat 'de jongelieden, na die
cadettenscholen op hun 18e of 20e jaar verlaten té
heb?ben; een. paar jaar' disast dqen'bQ da korpsen,
?
examen afleggen. Vooral op de praktijk
het daarbij aankomen. Plaatten aJi Aj^eidoorn,
Zutfen, Maastricht, Roermond, v£ daarvoor, door
gezonde ligging «n goSde. oefeningsterreiuen,
uiterst geschikt.
liet lasttüoÜe-Bataljon te Kampen zal dan meer
jongens bljjven trekken ? voorspelt Athos ? uit
den minderen burger- en bocieustuud, en dt
Kadernood zal verdichten.
EENE VERGELIJKINa.
Toen voor een amWhalf jaar het proefnumraor
van het Militair Weekblad verscheen, word in
de Amsterdammer ? wij vermeenen door D. M.
? den staf gebroken over eeno vergelijking
tmEchen het getal veldeskadrons en dat der hoofd
officieren der cavalerie, dienende als bitoog, dat
er te veel van deze laatste waren. Bedoelde re
censent noemde dat zelfs ?eene batehjkbeia";
zulks daargelaten, was de genoemde vergelijking
aan de cavalerieofticieren, die op het punt ston
den door de reorganisatie ten zeerste te wordoa
benadeeld, hoogst onaangenaam.
Thans in h,et eerste nummer van hst Militair
Blad, den volgeling van het eerstgenoemde,
volgt toevallig eena. nndero vergelijking bot
cavalsristisch gebied rakende, namelük dia der
kosten van een regiment infanterie en cavalerie,
welke ten nadeele van bet laatste uitvalt. Heb is
ons onverklaarbaar wat daarmede moet worden
betoogd. Is het een middel om door op do dub
beltjes te wüzen, op nieuw te trachten eeua ver
mindering van cavalerie voor te bereiden, dan 'u
die poging in 's lands belang ? ook zelfs volgens
dezen Minister van oorlog ? afkeurenswaardig.
Is hot ecne bladvulling als oone andere, dan ge< en
wü den onbekenden statistici» in bedenking aijne
gclykeniisen in dien geest te vervolgen, daarbij
b [j v. als onderwerp nemende de kosten vaa ecu
monitor en honderd reraontepaardcn, van een
peleton torpedisten en een minister resident, van
een 30 cM. kanon en een rükshoogere
burgei1nchool, enz. Dan ten minrrto bostaat er kans, dab
do indruk thans op vele cavaleriaofïïciereu, by
het lezen van bot eerjt* nummer van het Militair
blad gemaakt, oenigzins minder onaangenaam
zal zyn. Een 7cdct.
BIBLIOGRAPIIIE.
Militair-Blad. No. 1.
Opstellen: Het jaar 1SS2 en de Landsdefensie. ?
Een woord over de cavaleriepioniéirs. ?
JHerftJdeelingcn van verschillenden aard: De tegen
woordige sterkte van allo oorlogsvloten.
Eleotrisch licht aan boord van oorlogsschepen. Sa*
menstellipg van het zweedscho leger. Kosten van
een regiment infanterie en cavaleno in Nederland.
? Sericltttn: a. Buitenland, b. Binnenland. ?
Ad-ierte&tiu'u. .
KAIÏTO-METER.
; Onder deze benaming, is door den
instrumentmaker ïheodor Ptïtzmann te Leipzig een
mcetiustrumentjo in dan handel gebracht, dat, ook
tot militaire doeleinden gebruikt, b.v. tot het
meten van de lengte enz. der op kaarten voor
komende wegen, met nut kan worden gebflztgd.
Het instrumentje heefc den vorm van een klein
horloge.- Op de, door ren glas gedekte en van
tweo wijzers voorziene, wijzerplaat is ecne dubbele
randverdceling aangebracht; de buitenste in cen
timeters en millimeter?, de binnenste in meters.
Aan do onderzijde van het instrninonlje bevindt
zich een klein rad, dat dient ons, terwyl men het over
de to meten oppervlakte rolt, dior -fijne omwen
telingen, deu doorloopfln afstand aan to geven.
Niet alleen rechte en vlakke lijnen maar ook
kromme, slangvormige en door elkander loopende
lijnen, hoeken, bogen en cirkels kunnen met
behulp van dit instrumentje zeer juist afgemeten
worden.
Het instrumentje, dat D mark kost, knn bïj
wijze van horloge worden gedragen. S,
SCHAAKSPEL. """'
,Aanner dor Phllosophto woisa Ich
?keln M gntoi Trmbmitt*] des
?Gukirnn nli; höchotons K»Hoe
?und Sohnoli".
N'. 4. (*)
Van J. H: WESTCOTT. .
2WABT.
a. b. e. d. o.
?WIT.
f. g. h.
Wit speelt vóór en geeft in 2 zetten mal.
Oplossing van Schaakprebleam No. 2.
l 'G 2-H.'H
2 H l. ? H7.......
3 H 7? B 7......
4 B 7 ? B 5 mal.
(a)
. G 4 nt. f 3 (a
. wat zwarl wil.
. K of P spit
*? ??????
2 Hl - BI
3 B l ?? B 7
op B 5 mat.
D 3 ? D 2 f h
D 2?.D l dimc.
en volgenden zet
l .
(b)
F 3 ?
H l
??? .* ' '
D 4 ?
4E l mat.
(O
D 5 nt. E t (c
E 4 ? E 3
Hl ?H 7 of
H l - B I enz.
D 5
D 5
C 6 of
C 4.
Goede oplossingen ontvangen van H. E. E. te
Amsterdam, ook van No. l; C. te Leiden; Duo
te A., ook van No.l; Nobel te Alkmaar van No. l i
HenFJ t& A. van No. l en 2.
Do oplossingen, beginnende met wit Ion zet
P 3?D 2 of F 3?G 5, lydon schipbreuk op juister
tegenspel van zwart. De hoeren J. J. K., een Haar
lemmer, en-H. H. kunnen zich gcmaltkelyk
Wervan overtuigen, door zwart na G 2?B 7 Ie lal en
spelen 3 E 5-E 4; of bij wit 2 G 5 zet E O,
Or G-D 7; 3 E 4-C 5 niet D 7-D C maar
D 7?E 7 te spelen.
Wij ontvingen nog van No. 2de volgende juiste
oplossingen: van Jaap van Amsterdam, Eehnan;
en een paar liefhebbers te Amsterdam No. 2 on 3.
Van probleem No. 3 zyn goede oplossingen toe-'
gezonden door P. A. T. to Delft, J. J. K. te Har
derwijk en K. S? te D.
BRIEFWISSELING.
G. L. Ch. Coblcnz. Zie oplossing No. 1. Veel
datik voor uwc bijdrage.
' ('J' De oplossingen T»O «ohaakproblogi»'» rolgon om
da 11 dagen, wwrby frtnco t«.n do rodtoUo van dit
bl«d fngozonJon oplouingen" zullen T-nneld wnnlon.
Orerlgens' i» bet met voldoeada allócn don lïéroton xot
MD to g-T-n, men moot aiBtooom t'je bH dé
nftsebil'«H*. *n-J-aüHfl».»4 Uat nut Tolet,
LOULOU. **
Dt Pelt»* n''nnM!q«e.franf<tt»e, de Itapptï, 3«
fanterne, ?* de IHotnme, de Fonse-Tempa,
{Ie Volrur, het l'vtit Journal!.,,
Op dien welbekendcn roep die eiken morgen
op bclzelfde uur wordt vernomen, knarsen de
spanjoletrainun; voor de vensters ziet men nouzen
vyn-chünen, -.m boretrokken vcrloonen zich onder
slordige chijmons.
Hier, pst, kleine!
En men boort stuivers rammelen, op
dcstraatstoenon terugspringende en de eentonige litanie
van den knmtcnonirocper afbrekende, die ophoudt
met gold op te-rapen en kranten op de punt van
zijn stok tot aan de tusschenverdicpingcn op te
' hijschon. De buurvrouwen, die uaar beneden gin
gen om molk te koopcn, blijven nog een poosje
met Mtkiéric praten en nemen hem elk ccn van
zijn kranten af, waarvan de prijs berekend is naar
de beursen in de faubourgs, vol van Parijsche
nieuwtjes, vnn vrouwen die in «lukken zijn gesne
den en van kinderen die in kachels zijn verbrand.
O, wat dat betreft, men krijgt waar voor z{jn
geld. Men vindt altijd hel verhaal van een of an
deren mooich moord, met groote letters gedrukt.
waarvan het verrukkelijk opschrift oen lichte hui
vering in den rug te voorschijn roept op de
geilachto aan de liefelijke aandoeningen, dio het be
looft. En_ wat is prettiger, dan, terwijl men traag
vijf verdiepingen hoog de vuile trappen opklimt
de krant, zoo vcrsch van de pers, open te vouwen,
die, vóór dat het daawerk begint, een oogenblik
van luieren schenkt. Vrouw Firmin, die haar be
zem in den steek liet om haar krant te halen,
laat haar oogcn over de kolommen gaan, maar
langzaam, lusteloos, als iemand die al veel
kranten m haar leven beeft gelezen, op elk por
taal rustend en het cene oog toeknijpend orn to
beter mei bet ander te kuniicti zien, want ze zal
.n'eldra moeten gaan brillen. Ja, voor iedereen
k uit do oude dag! Ze is niet meer een meisje
^im twintig jaar! Het is al lang geleden dat ze
zich als jonge werkster vier trappen te gelijk liet
zakken met ccn stuiver in de nand voor haar
feuilleton. Die drommclscho feuilletons! Altijd bre
ken ze af op het mooiste oogenblik. Maar dat doet
er niet _ toe, liever dan het er zonder tn stellen.
zou zü in dien tyd met bakstcencn en keien-saus
hebben ontbeten....
Neen, vandaag staat er niets in do krant. De
politiek dat is voor haar te hoog, daar begrijpt
ze niets van. Lalen ze met elkander kibbelen
zooveel als ze willen, dat zal haar waarlijk niet
meer spek in de pot bezorgen.... Ha! Maandag
zal het Petii Journal beginnen met ,J)e Üfiituanr
der Guillotine" van Ferdinand du Belair, den
schrijver van ,Mvlina of de gevlochtu moeder"
een prachtige roman!... .
Verstrooid slaat vrouw Firmin een blik op de
,cchos," waarin, als aan een vlcoschpcn
ge'regen, de daRelijkschc Parijsche nieuwtjes voor
haar bosen dansen. Maar niets vermag haar te
boeien. Xc treuzelt. Ze is op hot punt het blad
toe te vouwen. Daar verbleekt ze plotseling!
Droomde ze? Ze hoeft geinecgd een naam uit
al die regels te zien vooruit springen. Waar is
dio naam toch? Zo kan hem nu met meer terug
vinden. Ze heeft hem toch hcusch gezien, daar
:'.ou zo wel haar hoofd op willen verwedden. è Het
?vu» als een bliksemstraal dit' haar verblinde.
'Mjl een instinctmatige beweging zoekt haar hand
tls leuning, want al^haar bloed was in gisting.
Schielijk, hevig ontroerd, spoedt ze zich naar
boven. Haar vingeren trilden toen ze den sleutel
in hel slot stak en toen ze in haar kamer was
gekomen, liet *e zich op een stoel vullen, bleek
. als een iioek. Het is niets, dat zal wel overgaan.
Een beetje ether, dan is het weer in oi-do. Maar
in _het eerste oogenblik, de verrassing, dat plot
seling ontwaken van oude herinneringen .... dat
had -lioar pyn' in het hart gedaan; haar knieën
knikten.
Geen twijfel, hij was hot. Al zijn namen voluit;
ze zyn gegraveerd m een verguld koperen medaillon,
dat *4j haar eertijds gaf op haar verjaardag, met
den datum er by. Ze bewaarde het rillijd onderaan
in een doos, waarin ze snuisterijen hwgt
. Charlcs-Aihï-^LuüJovic-Avoiict.... Wat, die gooie
Lpulou,. liij zal zijn intrede doen in de Académie!
Neen, het ia niet te gclooven. .
Trouwens, toen ze kennis aan elkander hadden,'
was hij zeer knap on hu werkle vlijtig. HU was
tóen student. Als zü hem.vroeg wat hij van plan
?was te worden, antwoordde hn, dat lin het niet
wist, dat hy te veel in het hoofd bad oni ooit
iets goeds tö leveren. Zijn vader wilde een. notaris
van hem maken. Dus al wat hu in zijn mars
had, was er dan toch uitgekomen.... En terwjjl
de krant op .den grond gleed, laat vrouw Firmin
haar jeugd voor zich oprijzen, meegevoerd als ze
is naar liet zoete droombeeld van een tijd van
minne. :
Ze herinnert zich alles. Hoq ze kennis inet
elkander maakten op het juwelifTsbal, waar een
zijner vrienden hem bad gebracht, om met naai
stertjes te dansen. HU had haar meer dan tien
maal dien avond gevraagd en haar onder de
quadrilles, tusschcn do figuren in, uilgehoord. AI
babbelend, zonder aan kwaad te denken had zü
zich verkocht, hem haar naam, baar beroep, baar
adres en het uur, waarop zy naar haar werk ging,
opgegeven. Het gevolg was, dat hy den volgenden
dag tegen acht uur, bevend en blozend als een
jong meisje, om den hoek van de rue Hautcville
voor haar stond. Van af dien dag, ging er geen
morgen voorl-j, tien maanden lang, of hy kwam.
En die Aprilmorgen, toen hu haar naar de
Muette bracht!,.. Hoc de kleinste bijzonderheden
haar' voor den «eest kwamen l Op oen donkeren
ecntonigon achtergrond VMI haar leven projec
teerde zich een lichtbundel, waarin elke silliouello
scherp begrensd uitkomt. Het 'u alsof zich dal
alles,zeer duidelyk beweegt, aan het find'vaneen
toontelkijker. Zy' wandelden, zy aan zyn arm,
op het lijne zand der met acacias beschaduwde
lanen' en iedereen die Intar zag, met baar klein
blauw hoedje op het frissche kopje, keerde zich om..
Bü de versterkingen gekomen klommen zij langs
een Iceljjken slecncn trap naar'boven. Daar zetten
zy ztch neer tegen de slooing, op het warme gras
en bleven tot dat de avond viel,, zonder iets te
zeggen. Voor hun voeten groende een dal vol
berken xvier toppen bü het minste \yindjctrildcn:
En langzaam daalde de roode zon. Toen lichtte'
zy het hoofd van zijn borst op en zij zagen elkan
der aan. Aan zijn bovenlip merkte zy' ccn klein
toeken op ouder den blonden knevel.
Tóen zü oprezen, staande op het aazocn, dat
tegen den helderen hemel afstak, gaf hy baareen
laatslen kus iii den hals en een straatjongen, die
juist voorbijging, riep heri zoo hard hij kon toe ?
nog hoort zij die stem ? ?L'amour, l'amour, n'y
a que ca!" '
Wanneer zü er goed over denkt, hoe is het toch
afgeraakt?... Ja, dat weet ze niel! Een
niisversland, spijtighcid, een dwaas gekrakeel, minder
dan niets. Elk 'was koppig en wilde met do minste
wezen. Toen zü hem weer wilde opzoeken, was
hünaar Anjoavcrtrokken, waar zyn familie woonde.
Zoo was hun liefde, die zij eeuwig waanden,
geCindigcU De liefde is ccn vreemd ding, een ware
,quostion romaine." ? ge weet wel, dat spelletje
dat men aan ilc deur _verkoopt. Ak men de twee
ringen in. elkander ziet, denkt men dat ze
voorRoid met elkander znn verbonden. Onnoozelen
nukfia hun tijd zoek, door ze te willen scheiden.
En ziedaar, het toeval komt in het spel en plotse
ling als door tooverii, zonder moeite of breken,
maakt het ao ruigen los...
En toen?.... Toon is ze getrouwd. Wat kon
ze er aan doanl Fir/nui, de- meubelmaker, liep
n hoofd gek: ,TJom schepael"
icidezj,.eenwed«wnaar zonder kinderen, die al in zgn boeltje zit,
en kaslcn vol linnen heeft van zyn eerste vro.uw..
Zü gaf toe. Nu zü voer daar .wel goed bijt
Memand kan weten wat zij in den eersten tijd
geleden heeft onder dien plptselingcn overgang.
Hoeveel nieuwe
kieschkeurigheid,onbewu8tccoquetterie, gewoonten door een gemakkelijk leven
tjekweekt, voelde zjj ia zich ontwaken! Al haar ont
wakende neigingen, nog in knop, gereed zich te
ontwikkelen, zag zy onder do ruwe liefkozing van
?~ zwarte hand, wier misvormde vingeren naar
werk en zweet roken, geknakt. Zonder liet_ te
merken, was zij gewoon ccrankt aan de verfijning
der andere klasse, aan lekkere geuren, aan
zijdeachtigc stoffen, aan blanke handen. Xy gevoelde
al do walgTng van oen verwend, zindelijk, katje,
dat weer moet vervallen lol de smci-igheid van
de goot. Zij kon den, werkman niet meer uitstaan.
Elk woord, elk gebaar van Firmin, deed hem in
haar oogen een luinmel schijnen. Hy was haar
een voortdurende ergenis. Als zij hem bij Loulou
vergeleek, dan herinnerde zij zich allerlei
bijzondernc'den. Loulou's mooie baard rook altijd naar
amber. En dan de wijze, wnarop hy zijn glas vast
hield, haar groette, haar ?mmi sdial" noemde. Het
waren kleinigheden, maar liet geluk bestaat uit
kleinigheden. Als de ander haar een zoen gaf, dan
kwam haar ecu reuk van tabak en gemeene wijn
te sem(H-l, die baar ini.i-selijk mankte...
Een oogonblik had x.y gehoopt ceu dame te
zullen worden en Ihnris!
Een lichte sprong roept haar tot de werkelijk
heid icriifr. Het wu.s Prinses, die ergens, i.1» een
bock i n elkaar gerold, had ge^luiiuenlcn zich over
het stilzwijgen liarcr mecsterüp verbazend, haar
familiaar kwam bcrinnc-mi da-t het lijd was tot
smullen. Vrouw Firmin pakt baar leed er becl
en vormt voor baar een nest in baar schoot, ter
wijl zij haar vacht vurig kust int-l de hartstoch
telijke liefde vaii4 de vrouwen uit liet volk voor
huisdieren. Is er niet overeenkomst tnssclien beider
Maar terwijl haar lieveling
toestand? ........ ?
weer inslaapt op haar schoot, zijn lm:u- verjongdc
gcdachlcn aan bet rlwuk'ii. Maar gelaat verhel
dert zich onder haar rimpels. Iu haar oud hart
welt een kirulL'i'lük verlangen op. Zij zegt luide:
?Kn waarom niet V"
Arme dwaze l Hoc xull ge liet aanleggen om
daar binnen te hoinon? Alle nuu'ilykJicdci)
legelyk dagen voor luiar op. Tugschcn haar donker
vertrek en diu Fchillerunde vergadering, waarop
straks geheel Frankrijk do oogon gericht zal hou
den, ziet zy in een nevel onoverkomelijke
binderpalen, als Of.'ii spleet in eun botloin. muren van
uranict, gewapende drntcondurs bi,i tl'e deur van
liet hvilijidoni, hinderpalen wiiorlcijen Nchepselen
als zy mets vermogen. 'Toch \yil zy hen weer
zien, zü zal hwu' weerzien, ;il i.s het ook ma-ir een
(!ogenl>iik. Zy staat op ca k:in liet niel Jnnper
iiithoudwi, zij moet hi^cn en weev loopen, En
Priiiiït's, dio pp den grond rolt, zoiidor ii;l» te
bogrijpon van «iu plolselingo nnvei-sclülligïieid, vlucht
oiiiier liet' bed, terwijl xy ix-n kJugi-nd ,iiiuiuw" doet
hooren. Wcrkluigpluk opent vrouw Fii-miri haar
kast om h:tar i-hAlc c*u haar wollen liulüilni'kjc
voor deu 'dag Ir- link'ii. Maar xy' blijft verschrikt
staan, toen zij dv deur /:r,tr oDenganii on haai'mati
binnenkwam. .Wal, nu al'''1
,Is het dan niet tijd?
Hot slaat twaalf uur. Zij gevoelt zich liescbaamd,
alsof liy baar had betrapt op ii-ts kwaads, en, om
haar blos te verbergen, snelt xij me! groote drukte
naar de'keuken.
,Is er nog niets klaar in dit hok?" schreeuwt
Firmin. die beni.-il op te spelen, zooals bij doet
als hy 't op zijn heupen Jiet'll.
Zy slainelt wat. hoe langer hoc mei'r verlegen,
hoopt schepjes steenkool in den hiuird op en
blaosl met al do kraciit harer' longen ophetvirur,
dal niet wil aangaan, In cc'fi ommczien heeft zy
haar ragout mei een restje konijn e;i aardappelen
vau den yorigcn dag opgewanud. Sclliulyk naait
ze, terwyl het in uc pot pniltolt en de man op
het glas trommelt en op oen fin-ljf sig;iar kntnyt,
de grootü borden met g'.'ih-ukte tiguren voor don
ilag, eeu glas en eon tinnen schaal. Zij wl alles
op een hoek van do lafel, waiirvati zij hot zeildoek
mei eeu punt van haar schort vlug afveegt. In eon
ommcziün is alles glimmend en sloomeiul. 'sMuus,
drill bedaart.
Tlians, gezeten voor een ontkurkte (lesch.cn éeri
bord vol g;-stoofd vlccsch, eet hij, uiot zijn
elle'to.og op tnfcl, liet mes in .uc lucht, met die
loomheid .van den werkman, die houding vau een last
dier, voor wicn het uur van den maaltijd do eenige
rusttyd is van 'den dag. Maar terwijl ïiij hbinpen
brood vermaalt met de lalig-zaamheid van oen
herkauwend dier, gaat de wijzer yourt. Onrustig,
koortsachtig, schy'ul vrouw Firmin gloeiende
sinlols onder haar vooten te hebben. Zy zou hem wel
de flesch in eens in zijn keel willen.uitgieten on
hem clan naar buiten duwen. Bij dal ontwaken
harer jeugd, ? evenals de vruchten van het late
jaar, die Onder een zonnestraal haar vroegere sap
pigheid terugkrijgen, voelt zij hnar angsten
terugteercn van voorheen, als Loulou haar om den
hoek vau de 'stront wachtte en zy wist. dat zij den
geheelen avond, zou worden opgehouden om de
kraagjes van haar tante te verstellen.
.Wat voer je toch uit, cel jo niet?"
De'-schorre- stem doet haar opschrikken.
.Ik heb geen honger," zegt ze.
Wel tien ininutcn lang maakt zij zich gerred
tot spreken, «ij zoekt een uitvlucht, oon natuurlijk
uitgangspunt om een vraag te doen. Maar zij vindt
niets on telkens wanneer zy den mond opent om
te spreken, voelt zij haar .slupen zoo kloppen, dal
zij niel goed uit haar oogen Kan zien. Ziel ge, ze
had zoovele jarou den tyd streken af te leeren.
Zij is onhandig in het liegen en naïef i:i haar
listen. Een wereld van vergeten indrukken
overvalt h.'nr en maakt haar onschuldig en linkseh.
Eindelijk, wanneer hjj opsliiat en zyn sigaar
weer opsteekt, neemt zy een kloek besluit, en in '
eens zpgt zc'.iiiQt kalme stein, terwyl ze de
borxlen weg zet: , . '
?«Zog cejis, Firmin. waar is dat, db Académie?'1
«Dr Académie? 'T idee. . . wat raakt jou dat?"
.Och niks, om hel te .welen," .
«Wel, het is-daar Bin<I« bij de Scine, tegenover
do winkel van Badinguut, een ding met ecu koe
pel or op." '" ' ?
.Zoo, b hel daar!"
Zo had altijd gedacht, dat hel de Protcstantsche
kerk was.
Nauwelijks heeft hij de deur achlor zich geslo
ten, of ze houdt haar oor aan het sleutelgat om
zich te verzekeren dat hij _ niet. vrecr zal terug
komen. En zoodra het geluid van zyn voetstappen
op de Irap is weggestorven vliogt zy naar de
kapslok. waar haar klecren hancen, die ze daar, toen
ze door Firmin werd overvallen, had vastgehaakt.
In blijile. verwachting, het hart van ongeduld
kloppend, slaat ze 'haar dook in haast orn het
hoold, geeft een kleinen draai aan haar bandciius,
zoodal die bevallig haar gcla.il omlijsten, laatste
cociuctteric van een vrouw,- die niel vermag te
aboicccrcn voor de weer- ontwakende liefde.
Plotseling is de sekse mei al haar wellen in
in haar levend geworden. Maar als ze op het
punt staat naar hel stuk glas te gaan, dal haar
tot spiegel dient, keert zij zich, door vrees bevan
gen om; het instinct roept haar toe: Wees op uw
hoede! De spiegel, dat is de vijand! Zü wil lot
het' eind toe' de begoocheling van haar lente be
houden en zü vreest een kaakslag te ontvangen
d)or de rustige Ironie van dut brok glas. Zou 'l
het rose gelaat eener gvisetto weerkaatsen? Wee
haar! . . . IJy dia gedachte, spelt zo heen, terwyl
ze- zich meent te hooren uitjouwen door .dien
stommen getuige, welks kreet van medelijden haar
vervolgt: .Oude gekkin!"
Beneden, zoodn» zy den voet op slraat heeft
.gezet, bü het heldere daglicht, komt .haar pjun
haar nog belachelijker voor, nog meer m helow,
maar iets «todwltofs met zich om, dat «JJ niet
vermag te W»cr|«n en dal de voorbijgangers doet
omkijken. 1| voett «ch verschrikkelijk verlegen,
als door eek vreemde zwangerschap. Haar zin
tuigen, door<fcn vree* nog geachcrpt, houden de
wacht. Zij «pitst het oor, keert zich nu ecne om,
voorbijgaat, rAn TO! van boosaardig medelijden.
Zü heeft melde oogen zien knippen, zy hoort spot
tend fluister*», xjj moet uitbarstingen van gesmoord
lachen krutMs, zy raadt achter zich een reeks
oogen, die bm*r nastaren en monden die grijnzen.
Marteling vira den eersten misstap! Magnetische
aantrekking, '$e, ondanks allo kwellingen, voeten
en hort staaft en u voorui tslecpt ! Onweerstaan
bare vedokVJbt van do verboden vrucht, waarin de '
eerste bcctc Nner is, maar tot wellte men terug
keert en die men venliadt. Versnelde hartklop
pingen, Eclirikken voor een bladenden hond, koorts
over dfi gevaren die ze trotseert, vrouw Firmin
zag de gcncele odyssee van een rendez-vous voor
xich, met hur dtiizcnde pijnlijke incidenten en
haar geheimnnnige bekoring.
Hoe,' en na hoeveel tyd kwam Mi waar zjj we
zen mbest ? Zó zou liet nooit hebben kunnen zeg
gen. Zij hield stil voor een koepel. On liet plein
waren de -twee dragonders, die zo liau geducht.
Onbuwecclijk, veiwhrikkelyker misschien in de
werkelijkheid, dan, ze hen in haar droom had
gezien ; te paard, in groot imil'onii, met wittt broe
ken aan en sabels in de hand, hielden ze de
eerhiptlf'KC kudde* van leegloopcis1 op een afstand, wier
blikken uit de verte door een gcopcndon deur een
plein binnendrongen, waardoor nu en dan een
heer in haast naar binnentrad.
Deze deur moest ze door. Eigenlijk was ze
zoover gekomen, zonder dat ze wist wat er ge
beuren zou, zonder zelfs daaraan te willen denken;
zü was doorgeloopen, gedreven door een maclrt,
Voortgetrokken door een koord, in het diepst van
haar geschokt gemoed alleen een vage hoop be
hoedend, die als een lichte fchcmormg in de verte
in een nevel danste. ..... Als men haar
ti-KfiihicKl? Xu. dan zou ze wel uien. Hri in een
vlaag van moed, neemt ze haar rukken bij elkan
der, sluit de ouge» en roept huarhc:vhcniiheilJ£G ?
tin n, als gdlJ het door de vlammen te paan. Nie
mand heell zich 'verroerd. Irf liet mogelijk ? Ken
detachement soldaten vormt r> Ken, Zij gaal
ai-.hler door en rcelital' naar d< trappen van den
zuilengang. Een Iwde nadert haar, laet gefronste
wenkbrauwen, wantrouwend geworden door den
wollen doek ; naar het ycrhnal dal ze Item brab
belend doet luistert hy' niet een br-sclicrmoivicn
blik. dan valt hij haar met een blik van
ongeihild in de rede. terwijl hij haar de deur duwt.
.Dan moet je maar terugkomen: hel is tf> iaat
om hom t'j .-preken. De zitting 'a geopend."
Zij nicitiipi il Xaohljes.:
.ban zal ik wachten."
Kn, uu-t 'Ie bedaai'de koppigheid var. monsrhen
die hun leven waadden om een iwht te vi-rovrivn,
i ?.'?«.?uit 'zy, nu niet iiu-er van ile plek tu verdrijven,
pla.'ilïi op een bank.
Ze wr.ditto lans:. Van verre hooi-ile
inen.wanii'-x-i' <li; deur opeijginf;. nu en il.ni uitliarstinKen
van .ipplati.-1. Do handen op 'k'ti riiü, hel hoofd
l>eilckt tl«)fir een zwart lluw:'el«.'ii i-alulj-, lii-pde bode
heen en WI-IT. zondereen woord te spreken <ii niun
lioorde .??lei.'ht* hel vei velend pekniuk van 7Ïjn
schoenen op <!o sk-enen. Om de tien minuten
ging hij voui' do raint'n slaan, keek hef plein op,
en.gLvuwiJi; vun verveling, dal zijn kaken Jicni pijn
(ienfii. Drie uren verstreken. Ue ongelukki^t-,
versuft door hel eeuwige wachten, dacht aan
nieLj meer. ' ?
E-iaiïilaps'Jionitiw leven Ih het stille gebouw. Men
hoort met deuren slaan ; hel gt'druisch van een
stroom men?cjien die zirh in eens verspreiden vult de
vestibule. In dezen vloed van deftige mensclien,
wop.it zij, de arme. ziel. meesisK-cpt en tegen den
muur gedrukt. Zij zoekt de schaduw voor die
golven van zijde, van Bitten en hout. vo.or diu
aristooratL-flu' sleepen, de langs haar schamele
katoenen japon strijken. Maar terwijl u' al
die menschep, die haar ongegeneerd op de voeten
trappen, laai voorbijgaan, staat zi» op haar teenen.
rek l tien hals uit en1 kijkt gretig uit naar één
gelaal, dat van den held van het feest. Als hij
maar niet door een anderodeur hei-upaat! Als
zij henv nu niet herkende-! Zij moot zich inhouden
0111 het niet uit te schreeuwen: ,Je Ninetto is
hier !'' Daar nadert een proep van oude hoeren,
met steken op, de borst bozaaid uiet
riddpfkruUen, met rokken geborduurd mot iiroen
en den drgen op zijde. Een stroom van jeugdig
bloed stijgt van iianr hart naar dé wangen op en
geelt voor een ^ogenblik ei-n .rose tint aan haar
gelaat, dat herinnert aan een appel, die op een
plank in de kelder bleef liggen en sedert' Iati3
geen zonnestraal heeft gezien. Welnu, waar is
hy dart toch V Ze ziet slechts een klein oud man,
met een wral onder don neus, uitgedroogd en
gerimpeld, dien men complimenteert en die met
ilelsen blik ?glimlachend antwoordt. Arme Loulou!
Toch is hij hel! Lieve t!od, wal ziet hij er
gebogen uit !'' ,
Hy gaat haar voorbij, op drie passen
afetands,haar te zien. Als zij don arm uitstak kon
'
zij zün' mouw aanraken en toch welk een 'afstand
tussehcn beiden! Hy een onsterfiyke en zij!.,. .
HU' gaat voorby', de herrczeiiu der liefde en
niet hem gaan de hèriimeriiiKon aan den goeden
lijd voorby, Tverstijfd cii verkleurd, als onder een
nachtvorst. Vere'ufl ziet ze het vizioen verdwijnen,
want schrik snoert -haar de keel loc, zij vreest
fi>n sluimerenden echo te verstoren. Maar als
hel laatste rijluig is wepgcrold ch /ü weer alle*'ii
is op de trappen van het verlaten palcis, voelt de
arme oude Vrouw iets in zich', wegsterven, alsof
haar hart, voor. een qogenhlik gc{ialvranis<K>rd,
thans, en nu voor goed, in stukken was gevallen,
Lucion {Jriveuu.
BEVROiff GJKüm 'PKEEtHL
(een idylle uit Gallciê)
door
SACHEa-MASOCIh
Het .tras op den eocsten Zondag na Allerheiligen,
dat de ftrieksch-Katholicko pastoor Cleopliua
üanizki uit de kerk thuükoniOud üiju vrouw
geharnatt vond, of liever, u-nt op hetzelfde
ncurkomt, in haar statige, blauw fliuveelon kitzabaikn.
De lichtklcnrigo vossenpela wnarnicde die was
gevoerd en afgezet, xras met zwarte tygcrvlekken
bezaaid, en de draagster zelf Imd dieu kouden,
vreesclijken Ujgerblik, dio don wakkeren
zielenherder ttecds zyn.laatste rest moud benam. Zij
was gezateu op don divan on wel precies in hot
midden, zoodot noch rechts nooh links oen plaatsje
overbleef voor den twanrlijr.'jjün mnn. De ver
borgen bedoeling van deza phtAtsing was hem
welbekend: hij mopst voor haar blyven staan en
zich verantwoorden.
?Ik moet je zoggen" aldus begon mevrouw
Ganizki, ?dat ik v.mdaag in het geheel niet
tevredeh over je ben." . ?
?Niet?" De goedhartjgo pastoor lireek zich
het blonde haar van het voorhoofd weg en keek
door de half open deuren naar de eetkamer. Er
Wws-hdra veel aan gelegen te weten of do tof.-l
reeds gedekt was. ?Ik meende toch allo» gezegd
te hebben ?."
?Je hebt ditmaal Gode zij dank. niets vergeten.
raanr hoe heb je alles uitg«braoht! ZoolUstclooi,
zonder eenige Verheffing of bezieling. Ik moest
tuinhoadohd geeuwen.w» ik
kan
van mfl d«a ksniel beklom."
?In Amerika iQn er vrowrea nnOM o» OW
doen, en beter dan iU «m ik allioU MWCM.*
De putoor wtchtte zich «r ml »oor *4n
vrouw tegen ta «preken, te meer daar de teef'
Siist werd binnengebracht De
goedevventanige man wat geheel onder d« pantofftl t|}npr
vrouw, «onder dat i^ de «en of aoder* bftoóft*
ring had behoeven aan to wenden. Het gtoff vol
komen natuurlijk toe.
Hoewel het hem volgeni den Gri«k»chen ritu
veroorloofd wai geweest een vrouw te nemen,
voordat htf de wijding had ontVMfia, wa* hflnu
echter, evenals elke andere KatholMK'* priester, tot
het eeh'baat veroordeeld. *M«4ra Wt >Un vrouw
ui het hoofd kwam hemWT«t|ram«fditaardich
tranendal ast d« hemaUet* MM te vfrwiswJen.
Dat stood hem altijd voor «èfn en hty beefde
reedt, wanneer er een klein wolrje over het gladde
voorhoofd zijner echtgenoot* trok, of wanneer
zj) zich nog zoo licht ongesteld voelde.
Bovendien was mevrouw Oaniiki een van die
eeuwig jonge vionwuu, die Meren man in onver»
breekbare oanden kluisteren. Op haat
vgf-endertifisto jaar stelde zy nog elk meisje door baar
tegelykartfld alanke en wecldcrigt gestalte, b<|ar
veerkraohtigen gong.de frischheidvan haar schoon,
bcminnelyk geluat, naar heldere verstandige oogen
in de schaduw. Wanneer haar hand zich uit don
donker tiuweelen met bont gevoerden mouw ver
toonde, wat die een voorwerp van geestdrift voor
iudcr die smaak had; die band was even waardig
door een groot beeldhouwer te worden
ge-boettcerd als eenmaal de voet van madame de
Pompadüur.
liet spreekt van zelf dat de pastoor Cleophaa
deze vrouw vergoodde eu gewillig het juk droeg;
dat hy zich bovenmatig gelukkig geroeide wan
neer zy hem, zoonis nu, na het eten veroorloofde
naast naar op den ouden divan zyn tcbibouk te
rooken. Toen zü hem vroeg welk onderwerp ha
voor do preek van den volgenden Zoudag bad
all
laib«d trok «S dat v
Jet volgenden Mtr luidde net dan ook van
dan kanwn ?Hoort naar de woorden -van den
profeet Jessja, eer het te laat is; neemt ifn
waariohnwtogen ter harte. Daar de doohteren
«OM trotscb «Ha, imfc.bg, m«tbethc»?«Jinde»
nek en met gAlanket gefiit, opgescbikk op en
neer gaan en kettbaar aoboeiael aan haar voeten
hebbenTial de Ueer de idMdeli der doohteren
Het waren inderdaad veeleer haar preeken dan
de zijne, die de aandachtige gemeente op Zon
en loeütdagen te hooren kreeg. JCena was zy
met zyri concept ontevreden geweest en had zy het
dood eenvoudig vorschcurd en voor papillotten
gebruikt. Sedert dien tijd werden de precken
geregeld onder haar toezicht gemaakt en zij had
er bijzonder den elag van, do geestelijke
VTinaningcD, die Oanizki zijne verstokte boeren toe
diende, met de gebeurtluutscn in den schoot van
haar eigen gezin ia verband te brengen,
Telkeus wanneer haar mail of luur kinderen
iets dtidun dat liüar niet naar den zin was, moest
eerstgenoemde den volgenden Zondag daarover
preeken. ^ ? .
Xij had vier zonen waarvan da ouditc 17, de '
jongste Ö jaar oud was. Het gebeurde wel eens l
dat allen, wenals helden vaa ilonii'i-m, om een
potlood of ycrfdoos vovliteu en dun hield me- !
viuuw Ganizki geducht straibefeuing, hoewel ?
Unydan, hadr oudstti tol^, reeds in de achtste
kliij'e van bet pyiiinasium zat,
Den volgenden ZumJa;j moest de brave pastoor
dan de werking van de sculpturale hand zijner
g;ide aanvullen, door de uiaclit van
zynwelsprekeud, eu prediken over liet thema: ?Heter een ge
recht kruiden niet liefde, dan een gemeste os met
haat," ui' ?Die ïijn zoon de roede «paart haat
hum ; die hem echter liet' heeft kattjdt hem snel."
Oleophas zelf watt zoo ancht als een Urn, maar
tclkeua wanneer zijn vrouw het in haar ioofcU
kreeg gedurende zijn nfwezigheid zy'ü komev op '
te ruimen eu vooral de stof van sfln schrijftafel
af te nemen, Werd hij èeu briescheude leeuw. Don
liep hij als een tooneelheld op en neer, sloeg met
du vlakke bond op de t jlel, dat do ruiten er van
trilden, en zyn stem ontwikkelde dan ceu kracht,
dio nu-u op den kansel maar al te zeer miste. By
zulke gelegenheden stoorda hij er zich zelfs niet
;un, .lid zijn vrouw luutr kazabaika aantrok eu
huiu wut haar koudon tijgcrblik aanzag.
Zij sloot zich drvu beda.ird iu haar Kamer op
en wachtte met ecu spottendcn blik om de vollo
li;>jx>u, niet een l»o*k »an hisizasfei of l>anileB-ski,
het oogenblik of, dat bij voor het slcuMgat zou
verschyiien om zich nu cenig pavlemenUiisecren
op gL-mide en ougcoade over tu geven. Uo.
eerstvolgtnda preek, ineii kon er zeker van zijn,
begou dan : ?Waaide toehoorders! Die onvoorzich
tig uitvaart steekt nis een zwaard, maar do toag
vau den wijzo is heilzoAm", of ?Een dwaas laat
gijn drift spoedig merken, de verstandige man
verbergt ziju zwakheden."
Alexa, cli) etmigu dochter van de Ganizkis was
zoo eenvoudig eti zedig groot gebracht, als het
voor eeu Itiad v»u eetv pastoor na»t<;. Toen zy
IC j;iar oud \nis wist zij nog temamvernuotl ot
ze uiobi of leelyk was, vaut daar lixir moeder
zelf haar dikhu, blonde haren vlocht, had zij geen
aanleiding iu den spiegel te ziüu. Maar toeu de
dochter van den geneesheer haar vriendin werd,
lichtte deze haar moer dan uoodig iu omtrent
hiwr schoonheid en de middelen Om. dio te
verhoogen. ^
Alexa begon zich evenals baar vriendin, in de
kerk meer met do jonge lieden dan met haar ge
bedenboek bezig tu houden co daar de ?lions"
vau bet dorp, als do zoon van deu laudheer, de
kavalt-rie-oiücier die bij hem gelogeerd wns, de
pruceptor en de ontvanger, ook '3 avonds dikwyls
Dij d«n dokter 'aan huis kwamen, v/aar men zich
mut pandverbcnren, klok-tu-lmmcr of charades
bezig hield, kleedde z\j zich eiken dng opzichtiger
en lurrde z(j tevens al die kuuatgrepeu der
coijuetterio, die een inei^jo op het' land ten dienste
atoati. Eerst was het een strik op de borst en
ecu blpciu in h»t haar; daarna werd met behulp
«Ier vriendin in het geheim ct-n (Imfeeleu lijfje ge
maakt, waarin de taille als het ware in een schroef
was iugepeiid; vervolgens word do gebordnurde
üukdook .uct een verleidflijk parfum doortrokken
un teu slotte werden op zrkcieu «vond du
w«nkbrauwen doukor geverfd, de wangen geblauket,.
terwyl het hoofd wet ecu paar pond valsch haar
word bezwaard.
Vreoioiijtc wns het oogenblik, toon mevrouw
Gfttuïkft. de aiUwalingen baret* dochter op hot
spoor kwam. Ih een ommezion werd de cuignon
van het hoofd gerukt en op hét vuur geworpen;
voordat meu diic tullen kon had zy' dun
klcoreborstel uutgcmaafct en daarmede het fijue gezicht
vau Alexa uigewreveii. Vervolgens wml het
iluwecleu H)'' voorzichtig uitgetrokken eu liet
wocneud meisje met de smcrigB schapeuvooht van de
keukenmeid om, bjj een temperatuur van twintig
graden ouder nul, voor het houtblok geplaatst*
?Zoo zul je wel gauw roodo. wangen krygeii,"
«prak do moeder met een wrceduu Jauh en
iuderduad, toen Alexa een week hiug olkon dag tivoe
.uur hout had gobükt, zou het tamelijk overbodig
zijn guweest ais zy nog blanketsel hul gebruikt.'
Der pastoor werd uu beduid, dat hy zyn doch
ter vau a{ den kansol ernstig moest vermanen
over haar ijdelheid. on proiikzucht. Uu wreef ech
ter verlegen aan sy'u neus en zoide: ?Go brengt
mij iu een moeilyk parket. Elisabeth. Dtevry'vau
schuld is werpe den eersten steeu op haar,"
?Uat doo ik," autwopitlde mevrouw Ganizki.
?want wmmecr ja bedoelt dat ook ik eenigt»
zorg besteed aau myn uitorlyk, dun is dat heel
wat anders. I u de tewte plaats ben ik niet 17,
maar 33 jaar oud; iu de tweede plaats is hot mg u
plicht je. te behagen, en dat is ook iujjn eenig
middel den weldaalgeu invloed op je uitteoefénen,
die je reed) voor vele onaangenaamheden, ju zelfi
voor ernstig onheil heeft behoed."
?Elüabeth," sprak Cleopba» mvügedaan, ?jobent
nog alttfd schoon oo at was jó ook leelyk, ik zou
je toch nanbiddou. Heeft d« apoitel Patthts nat
niet treffend gezegd: Die zijn vrouw lief
Sioufl kaal maken en haar edelgeeteenten w«f
nemen."
Niet minder vertoonsd all over de onicbuldjge
coqnetterie van haar dochter wu mevrovw
Ganiui, toen KÜ op lekeren dag, eon knoop vae%-.
makend aan de jae van. baar oudsten «oon, on*
verwacht! daarin een minnebrief Vond. De iahond
den brief was wel ia waar zoo, dat aan M
jh karakter -deier gymiiaaiatten-paewe
te twttfalen viel, maar bet voorwerp dier
i een actrice en de eefaoone band TM
moest-pich dat krachtig doen gevoelen,
om haar lieveling voor bet verlokkend «reneefe*
sang te bekoedfin. Ditmaal waa het o»iennrp'
van de preek ontleend aan een spreuk ven ?
Salomo: ?B$ volgde haar als een os, die ter
?lachtbnnk werd gevoerd, even all de vogel naar
een strik tilt, niet wetend dat het zyn leven geldt,"
En nadat hy van den kansel af uitdrukkelijk was
vermaand en gewaarschuwd, werd de verliefde
jongeling naar de stad gezonden en daar ouder
bet. gestrenge toezicht van een stokoude tante
gesteld.
Cleophas had een goed hart en evenals alle men*
schen, die dat noodlottig geschenk hebben ont
vangen, was hij week en zwak en werd bjjj door
zijn vrienden en familie vorschrikkelyk geëxploi
teerd. Ebsabeth zag dat eenigen tyd bedaard
aan, maar later was er telkens, wonneer hij geld
wegga!' of leende, hetgeen op hetzelfde neerkwam,
ecu dramatische scène, en ten slotte beloofde.
Cleophas plechtig, dat h(j zich door niemand meer
zon laten beetnemen.
In het dorp woonde «jjn zuster,.die met een
kleeremaker was getrouwd- Wel w»« dit in
mevrouw Ganizkis oogen een onvergeeflijke me*
saLliance, maar zy verwaardigde zich niettemin,
ten einde haar zwager te ondersteunen, haar
kleercn en die van Aicxa by hem te laten maken.
Het ongeluk wilde, dat hij eens een zijden japon
van baar jammerlijk verknipt bad; op het oogen
blik dat zy het meest raasde gaf hu haar, met
het loffelijk doel haar tot bedaren te brertgen, de
vriendelijke verzekering, dat zij dezen keer de
rekening niet behoefde te betalen temeer daar
hnor man nog kort tevoren weer een wissel voor
hem geteekend had.
Een poos bleef Elisabeth als versteend; toen
nam zg haar man in hot verhoor en toen hjj
bekend had, maakte zy zich in het geheel niet boos,
maar verklaard*,dat hij voortaan geen cent meer in
handen mocht hebbeu en dat zij deu wissel in geen
geval zou betalen. Van bét oogeullik af.waarop «y
den sleutel vau de kas had, was 24 de litftte
vrouw van da wereld, maar den braveu Cleophas
werd daarom de preek niet kwgtgesclioldoi en'
den volgenden Zoiidag werden zyn toehoorden
verbiyd door e«n roerende parapbrose vau het
bjjbeliche: ?Rqkdom wordt tot niets wanneer
men verkwistend is, enz."
Kigentlyk was het eon geluk voor den goeden
pastoor, dat ZU'Q vrouw, zooals zy het noemde,
thans op zyn geldzak zat; zü kouden tic h veel
veroorloven, wat sy zich vrnegcr moesten out'
?eggen, en bovendien, boekt EliM»etk «Ike tamaA
eeu oardüfl! sommetj* in de spaarbank. Haar uu
en dan kwam Cluophas toch in een moeielyke
positie, wanneer een zijner vrienden hem in
roereilde taal züa verlegenheid schilderde en by hem
niet helpen kon. Op een avond, toen de dokter
hem honderd gulden Irad gevraagd met de belofte
ze binnen dne dagen te zuilen teruggeven, ver
mande zich Cleophas en hy trachtte üyn vrouw te
vermurwen. Maar dat gelukte hem niet.
.Ik had niet gedacht dat je zoo gevoelloos
waurt,"'zeide hij eindelijk. ?Je zuinigheid gaat
al ta rer. Je bent uiec voel beter au een vrek
die zijn geld begraaft."
?Gun rk jou .«n de. kinderen rist alles V" ant
woordde zjjv ?Maar dat- je je geld verkwikt, dat
duld ik niet meer. Dat uc een goede huisvrouw
ben, dat moet je waardeeren. Je kunt daarover
den volgenden keer prediken. K:es de spreuk: ?
?Een vlijtige vrouw is dé kroon van haar man,"
tut onderwerp en vergeet niet op een geschikte
ptuuts den vofüin in to iasschen: Wien eeu deugd*
/ame vrouw is geschonken, die is veel edeler all
du kostbaarste paarlen".
?Je bout veeleer een tyran dan een goede huis
vrouw".
?Zegt de Schrift niet «Een vlj'tige hand aal
beersclien",. antwoordde z|j.
nlk zul den volgeuden keer preeken over da
spreuk: God heeft bent gestraft on ia de handen
van een vrouw overgeleverd".
Do pastoor was zelf verschrikt, toen hy dit
had gezegd, maar tegen verwachting bleef
lilisabeth volkomen bedaard.
?Je ziet teu minste in, dat God je in n*ojn
handen heeft gegeven", zeide zij lachend, ?manr
ik zal je niet langer ongelukkig maken en je <ins
volkomen vryheid geven. Wy zullen scheiden en
niets belet je dan meer de hoogste kerkelijke waar*
dizheid te verkrijgen".
?Maar Elisabe?E -"
?Ik wil dat jo volkomen gelukkig zult zyn.
Spaar dus je vertoogen; ik kon je nu eindeüjk en
zal daarnaar handelen".
Den volgenden dag reed zy' naar de stad; toen
z^j terugkwam vroeg Cleophas haar beschroomd,
waar zü geweest was.
-Bij den biachop", antwoordde z'J kortaf.
luderdaud kwam kort daarop e^n brief van
den bisschop, waarin deze de a pastoor beloofde,
bom tot domheer te zuilen benoemen, wauuew
liti bereid waa zich van zdjne vrouw te -laten
Mheiden"»).
?Uat heb je aan mij-te danken", zeido mevrouw
Gauizki: ?binnen tien jaar ben je bisschop". . <
?Elisabeth", «prak nu de pastoor berouwvol,
?maak mf] niet rampzalig".
?In tegendeel, ik wil je alleen je vrijheid terug*
geVon."
?Ik verlang die niet-kom, ween nu niet boos
meer, ky'k me vi iendelyk aan. Ik wil immers
alles doen wat jo vau roy verlangt."
?O, dat gaat m'et zoo gemakkeiyk ala je denkt,"
antwoordde z(j, terwijl *u hem streng aankeek,
.eerst moot j o op je knieën om genade smeekcn,
dan «uilen we zieu." .
nlk kan niet," stamelde hij, ?als iemand het zag!"
?Niemand zal btt zieu. was haar antwoord,
torwyl zo do deuren afsloot, ?uinnr je moet jo
dit küer volkomen ondcrwerpon, Cleophas, versla
je V Eu oui jo dit gemakkelijk to maken zal ik
mijn kazabaik» aantrekken."
Den volgenden Zondag preekt o de post oor o ver
hoofdstuk II van deu tweeden brief vau deu
apostel Pauliii aan de'Corinthiers ?Over Itct
op«terne» van den boctvaardigen eonduar"
') Om liooger» kerkelijk» w»»rJlfthoUen to vorkr(jgon
mootOQ do Orieklijlio prientcrs bligahuwd r(jo, of xioh
TUI bun vrouwao latoü acfieiden.
Allerlei.
Men leest in het Maandblad van de Vcreeniging
tegen de Kwakzalverij:
?Hiaat Ursem entflnfistelpot. ^«tvolknotuit
alle chronifnbe etteren ilo geaiv«tt)-n fit(el*fufyohvp"
JiPf wW.,..i;ii» .1. -?*??'!- ?? ? ^