Historisch Archief 1877-1940
»? ou UMH> i> u.*uuitfi nog erger.
De vergadering d*r liberale kiesvereenigingen,
verleden Satardag in Odéon gehouden, leidde tot
htt bevredigend resultaat, dat al de aanwezigen
?kb verklaarden Toor kieswet-wijziging binnen
de grenzen der grondwet, fcufrrondwetsherziening
niet to verkregen achfl'nt Binnen veertien dagen
«rt «r een kommissie gevormd zyn, die een pro
gramma voor kieawethervorming ontwerpt Zoo
beeft BwgerpUgt't initiatief althans roorloopig
tot iet» goed* geleid.
De dtgbUden bvrattea;
Hot aoHd,UWa<I: Vtitttle-Moatttt-veW zwakke be
hoeftig» «ehoolkiaaertts door Dr. 8, Sr. CoronoL Butl
bj) de reobUprMk (In IndiS).
KMWW* A>tt«r-foiMcA« Cour-o»/: Afkondiging van
T*rard*aiag*n «n ««ttm. 1. II.
O* r«d*riaft<l: De imvouing van hot nt»Qwe
atnrfCtmra»t: Spiegelbeelden.
Co»mHt: Een ?lachte koop
(handttl*inktut met Ftmakryk).
.4ttu<«rttomMA« Courant: Uit de Kamer. Omoleel*
c()f«r» (hamlelatraltUrt).
Dagblad va» Zuid-HoJJani t» '» Gror«nkoj»; De
BtwUbegroating in de Eerste Kuner.
Slaxdaara: Stemopneming. -?Y»n tanden»
grondbegtauol TM financieel beleid.
D» T^d: D» verhouding TUI Kerk eu Btut Tolgeni
Leo XHL De Bomelniehe QoMitio heropend,
Ptrloiaent>rUm« eu Mcmirohie.
De Unlverslteltsvraag.
Hoe gaarne wij de debatten omtrent de
.bezoldiging van kerkelijke professoren uit de
fWMeaiektt zouden sluiten, een nieuw hoofd
artikel van het Nieuw» v. d. Dag verplicht
ons er nog eenmaal op terug te komen,
, Trouwens de zaak is ernstig genoeg om
er bij herhaling de aandacht voor te vragen
en nu men bij de tegenpartij eenigen voor
uitgang kan aanwijzen, zou het onbillijk zijn
ach van dezen aangenamen plicht niet te
kwijten.
Vóór. eenige weken heette het in het Nieuw*
* va» den Dag, dat royaliteit en loyaliteit bei
de vorderden twee kerkelijke hoogleeraren
voor het behoeftige en arme hervormde kerk
genootschap te bezoldigen. De stad mocht
niet minder zijn dan de Staat. Er rukte n
zedelijke verplichting óp de gemeente om de
Hervormde Kerk te Imlp te snellen, die steeds
van haar inrichtingen gebruik had gemaakt.
Zal de stad, zoo zuchtte het MCUW*, de her
vormde gemeente een oud recht ontnemen?
En met het «noblesse oblige" op de lippen
eg zij ?10.000 voor de hervormde synode.
)it standpunt, wij verheugen er ons
:r, heeft het'AWW verlaten, beslist den
rug toegekeerd.
De loyaliteit, de royaliteit, het oud recht,
de noblesse, de zedelijke verplichting hebben
nu, ook in-de oogen van bet Nieuws, hel
karakter gekregen van een gedwongen
fraaiig_heid. De uhgemaakte zaak is een
»moeilyke vraag" geworden. Ea de maa die even
te voren schreef.:' Amsterdam zij uil zede
lijke motieven niet minder dan de Staat:
verklaart nu: Wat zouden wij gelukkig zijn
als do Staat maar niet ware voorgegaan. I
Mep leze slechts:
't Is te wenschen dat men steeds in dezen geest
be»lisae. Tot heden ia de Raad zeer practlsch ge
weest. Zal by het blijven? Ook wanneer de
moeielyke vraag aan hem voorgelegd wordt, of men
hier,.eveniJs aan de Rtfka hoogescholen, de theo
logische faculteit zal aanvallen met. eén.paar her
vormde hoögleerareny Voorzeker'zouinén-kunnen
weuscbou dot.de Stut althans, op dezen weg niet
voorgegaan ware. 't Ia zeer verleidelijk voor ons
Amsterdammer» om nu te zeggen: «tot hiertoe
gingen w^ mode, maar dezen stap doen wy niet!"
EQ toch, ook ondanks al wat de oppositie heeft
aangevoerd, blijven w\j va& meening, dit dit zeer
onverstandig zou zijn,
, luimen eeo«. godgeleerde faculteit, welke tot
«eeite korkeiflke betrekkin* opleidt, it voor de
theologanten wi«t bruikbaar eu met onvruchtbaar
heid gelagen. Ziet dus de gemeente
haarwezenlyk belaog in, dan kan zij ook in dezen niet achter
blijven, nu de Staat eenmaal voorgegaan is. De
ottdei-egeering zal ook thans weer moeten
bedenkin, dat men r?zij het ook contre coeur r?het
gjxevcn model heelt,te volgen, wil men niet voor
n vjjfde te gronde gaan, Yivent les principes",
«egt men, ennet U wel; men weoscht, dat andere
kerkgenootschappen niet voorbijgegaan worden.
Weluu. met de Doopsgezinden eu Lutherschen ia
de stad reeds in verbond getreden, door hunne
boogleeraren tot faculteit «professoren te benoeme».
I)e Katholieke eu laraëliutische theologuuten wil
men ook gaarne opnemen, maar natuurlijk moe
ten dezen dit' wenrcben en voldoen willen aan ?
dezelfde voorwaarden waarop het verzoek der
Uermonnden berust." ?
Nog n stapje en het Nieutot, de vurigste
be\vonderaar: van de door schier de geheelc
burgerij veroordeelde voordracht, is tot
bestrijder bekeerd, .eo wij mógen ons ge
luk wenschen met de zegepraal van het
gezond verstand bij: dit gewaardeerd orgaan.
. -Nog ni.stapje, schreven we. Indien het
nu nog bij de overweging van hetgeen » prak
tisch" is zich niet door groote woorden, maar
door bewijsgronden laat leiden, zal het van
zelf köineu waar het wezen moet.
Zij het ook contro-coeur, zoo lezen wij,
, nnot de theol. fakulieil uitgebreid worden,
»wil men niet voor n vijfde tégronde gaan."
, Indeduad, aldus staat er geschreven.
Indien hel.iVfeuw* nu eens even, al ware
hel slcclus vijf minuten, wilde nadenken, zou
het dan niet tol het inzicht kunnen komen,
dat »sjiocicq" nog iets anders is, dan »ie
gronde" richten?
\Vic wit voor n vijfde te gronde gaan?
Het Rijk had niet moeten voorgaan.
- Welnu wat eenvoudiger dan aan het Rijk
met al den ernst, dien de moeilijke kwestie van
Amsterdam isclit, aan het lUjk gevraagd:
«??plicht ons niet langer u te volgen
V
coeur.'
> 350.295.00
» 272,875.00
» 103,000.00
wanneer
het niet langer gedwongen wordt ook die
vyfde fakultéit te voedenl
Wat bet Nituut over de principes legt,
de opmerking dat de ? 10.000 voor
dogmatisch onderwas geen schending zou zyn
der liberale beginselen, behoeft geen nieuwe
weerlegging. Qe desbetreffende zinsneden
stammen uit de moraliteit-loyaliteit en
obligeerende-noblesse-periode, die het blad ove
rigens schijnt te boven gekomen.
Laat ons praktisch zijn, zeggen wty nul
het blad.
Onze Raad was dat niet, toen hij ver
zuimde te berekenen, dat er minstens een
vetrfy professoren noodig zouden zijn voor
de nieuwe universiteit, die men begeqrde.
Ware hy praktitch geweest men zou iet
zoo lichtvaardig een onderwas-instituut
hebben in 't leven geroepen, dat voor den
lande bijna geheel overbodig en m jfy'n
tegenwoordige gedaante voor de gemeente, een
ernstige belemmering voor haar ontwikkeling
dreigt te worden.
Men is de dupe geworden der onnaden
kendheid en verkeerde inlichtingen of
bedriegelljke voorspiegelingen: geloovende dal
de nieuwe Universiteit slechts eenige tien
tallen van duizenden zou kosten, terwijl zij
honderdtallen vordert
Nu is de redeneertng als volgt: Houd uw
Universiteit kompleet, dan neemt de Staat
liaar ook weldra kompleet over.
Leiden kost dit jaar: ? 624.51 7.39
Utrecht » > >
Groningen » > >
Verdere uitgaven voor
Semioariën en Universitair
onderwijs omstreeks
te samen dus wordt door hel Kijk voor Uni
versitair onderwijs uitgegeven 1.346.000. :
zegge n millioen drie honderd zes en veer
tig duizend gulden
De baten dia hiertegenover staan, zijn geen
andere dan de kollegie .en examen gelden van
p. m. vijftien honderd studenten. ? ?. , ,
Ooze. Universiteit heet toJvoslen/2.74<X)0.
Doch hieronder i&uiet begrepen liet bedrag aan
rente, dat jaarlijks betaald inoet worden voor
de tonnen gouds die ten behoeve van aan
bouw van verschillende lokalen en werk
plaatsen . geleend zijn, en evenmin dat deel
der gasthuis-rekening, dat op de
Universiteits-rekening behoort overgebracht, te worden.
De inkomsten bedragen nocr own hnnriBrH.
du' ' '
cei
apr
f»
zul
aan . k .. ., p*..^.. ..w. «jw**vvib »\«
zijn, tot eenige rijksuniversiteit verheven
wordt, op welken grond zou men dan mogen
verwachten, dat bet Rijk de amsterdamsche
Universiteit zal aannemen, als zij door den
Raad der gemeente hoffelijk ten geschenke
werd aangeboden*? Men wil afschaffing' van
het bestaande om tot een besparing vaa
eenige tonnen gouds te komen en men zou
tegelijkertijd genegen zijn een nieuwe ge
meente Universiteit te aanvaarden, die als
tweede Universiteit, aan het Rijk aldra niet
minder zou kosten dan Utrecht en Groningen
tésamen.
Last ons praktisch tijn, zeggen wij met
hét NÜUUH. Bouwen wij geen luchtkasleelen.
En werpen wij. geen millioenea weg zonder'
«enig uitzicht op de ^bereiking van het doel.
Heft hit Rijk Giosingcn en Utrecht een
maal op, 'dan zal het alleen do medische
lukulteit zijn, die in den een of anderen vorm
hier door den slaat zal onderhouden kunnen
worden. Wie nu het n vijlde afsnijdt
gaal niét voor n vijlde te gronde, maar
wint eert vijfde en meer.
Het is niet zonder letcekcnit d it benaat,
Curatoren en Dog. esluur het in d:ze e<m
zijn, zegt hel Nieuws. Inderdaad, mt i* niet
zonder beteekenit. De drie lichamen waren
het ook, niet zonder beieekenis, eens, toen
/ij meenden, dot men hier slechts een
gomeeotc-universiieit behoefde te stichten om
een rijks-universiteit te verkrijgen. DA vraaji
'n echter of zij het eens zijnde: dwalen, of
op den goeden weg voortschrijden. Gaan zij
van goed lot beter of van kwaad tot erger?
Wij geloofden niet, dat er in Amsterdam
lieden gevonden, werden, die do getneent
universileil duldden en bewonderden, t emy als
middel om oen Rfjks^Univöi'siteft te verkrij
gen. f J-et Nieuw» is de eersle die de
gemeente-univeiViteit lief heef tómdot zij
pemeenteuniversiteit is. Daar bestaat inanr n stem
over de moeilijkheid ora met een Uaad van
39 personen besluiten nopens H. Onderwijs
zaken te nemen en benoemingen van profes
soren te doen. Voor het Nieuws nu, 'l is
waarlijk iets nieuws! heelt een
gemeenteuniversiteit juist dil vóór, dal men mei de
raadsleden waarvan twee derde niets van
H. Onderwijs afweten i pourparlers" over
zaken en personen kan houden. Dit > bekon
kelen" elders «bewerken" genoemd, acht het
Nieuw» een lichtpunt in de historie .... O,
Goddelijke onschuldl welke engel heeft haar
bewaakt, dat zij in onze booze wereld zich
bewegende, nog met zóó reine vleugelen ia
het redaktiebureau van het Nieuws bltfft
rondvladderen*? Men schijnt daar nog ia de
paradijssferen te leven.... zonder het te
weten!!
Terwijl elders alles van hoogerhand door
n man beslist en in het geheim be
handeld wordt, zonder dat er om zoo te zeg
gen, een haan naaf kraait sijn ome
raad*leden gewoon met aüt belanghebbenden de satsen
Maar laat men er nota van nemen. Het
Blad wil niet dat dergelyke benoemingen «i
JUt geheim voorbereid worden. Edoch zonder
linge losxinnigheidl even later lezen wij dat
men de personen in kwestie niet ia het
openbaar beoordeelen mag. Met bet oog op
Dr. Berns' memorie, ook door ons meege
deeld, heet het: bedenkingen tegen het on
derwijs of de aanstelling van sommige Hoog
leeraren mogen raadsleden kenbaar maken,
maar niet in het openbaar; en even vroeger
luidt het: »achtenswaarJige mannen, die een
hooge betrekking bekleeden, sleurt men niet
door het slijk."
Wat moet bet Nieuw» deze week wel
gevoeld hebben, nu mannen als Rutgers,
Gleichraan, v. d. Kaay, v. d. Hoeven, e. a.
openlyk over- daden van iemand zoo hoog
geplaatst als de Minisier van koloniën' of de
.gouverneur van Suriname spraken in niet al
te gunsligen'zin!
Heeft .-het blad wel bedacht «at het
schreef, toen het van idoor liet slijk halen"
sprak en er niets anders geschiedde dan een
ridderlijke aanval, en Dr. Berns de belangen
van de Universiteit in bescherming nam tegen
pogingen die men vergoelijken, maar onmo
gelijk verdedigen kan. Publiciteit sluit »ge
meen overleg" niet uil, maar zonder
publiteii daarnevens wordt »gemeen overleg een
soort van overleg, dal niel in den goeden
zin > gemeen" kan neeten. Wat goed en
eerlijk is, durft het daglicht zien. En waar
er sprake is van ambtenaren, die door de
gemeente of staat worden bezoldigd, m. a. w.
van publieke personen, is het uitoefenen van
kritiek, o, k door dag- en weekbladen, plicht.
De vrije pers zwijgt niet waar hooge belan
gen op het spel staan.
Wij hebbeu nu eenmial de Universiteit,
die, men mag het niel vergeten, leeft ook
op kosten der kleine burgerij, voor wie zij
een luxe moet heeten. Zo kan alleen ver
dedigd worden als zij de wetenschap en niet
persoonlijke belangen dient Daarom wie haar
kracht. bevordert, door het overtollige sfte
snijden en haar. kwalen uilteroeien, heelt
aanspraak op iets'beiers dan verguizing.
JDE BURGEROORLOG AFGEWEND.
De hrer Brouwers, pastoor te Bovenkerk, is
een hartstochtelijk beatrijder vau d» verlegging der
grensscheiding tusschen Amsterdam en
NieuwerAmstcl. Zoodra b|j over deze 'vraag spreekt,
wordt h(j wurm cu heeft hij al zijn aangeboren
digo dorpers m^t huid- en haar t o verslinden, zou
des EerwaardeA tcorn en verontwaardiging niet
hoogcr kuanen rijzuu, dan reeds uu de
peilacliaal zijner invectieveu aangeeft.
lu de vergadmng ia Odéon, oreerde de heer
Brouwers, die ieder bad opgeroepen hem tegen
ta spreken, niet minder dim 1V> uur, en nog
moest hy zioh! bekorten Om zijn gehoor, dat
voor 90 pCt. uil; Nieuwer Amstêllaroa bestond,
den libofcfmhoud z\jner grieven mede te dcelen,
zoodat hy vooe de diskusaie, die de hoofdschotel
beloofde to z^n, niet veel meer dau een half
uurtje kon overlaten. Dat was jammer, daar 4e
heer Brouwars Juist naar diskttssio verlangde.
De heer Levy bestoud het, na een
»cliermut*eKng, waaruit sobeen te blykeu dat de heer Brouwers
hot er bepaald op gezet hbdofficicdc personen te
verslaan, uit den breeden woordeustroom d > enkele
argumenten op te vissclieu, die de moeite eener
nadere beschouwing waard waren. De heer Levy
deed dat met een koelbloedigheid, ^ver.
nauwgèxetlieid en, wanneer men de tegoufitnbbeling
die hy had te'overwinnen in aanmerking neemt,
met eeir beleefdheid, die bewondering verdienden.
Stout maar waar, vroefjbpof des heer en Brouwers
opruiende taal, een verui diviui minister pas te,
eu weeslnj er op, hoede maa, geroepen om vrede
te stichten, de zonen vau hetzelfde volk tegen
elkander opzette.
De hoofdpunten der memorie van den heer Six,
ten opzichte van welks persoon al* Minister de
lieor ? Brouwer.* de barste uitdrukkingen had
<7ebezi#d, worden oen voor n door den Heer Ltiy
foegeliclit eii vet deligd; met de stukken ia du u ui d
toondo de womprekënde rechtsgeleerde BAD, dat do
sterfte «an lVbiTin ijrphoideti in N.-Amstel meer dan
eona zoo groot als iu de hoofdstad was. krachtig
kwum liU on togen de door niets te staven bewering,
dat iemand zich in deze kwestie BAH weteohennm
zou liebbcu schuldig gem akt m zeer te recht
eindigde di beor Livy met net bdtoog, dat deze
gelieelo beAyegiug. trgen eeno latere legalüiCC der
grensscheiding voor N.-AnisNl uiets beteekende,
dan eoüverzet tegen biliyke belasUng-hef&ng.
Wg koesteren d« meeste achting voor den Beor
Brouwers, die moedig, zij 't dan ook in ruime
getale door de zijnen omringd, den Amsterdammers
den handschoen toewierp, maar gijn buitengewone
lieftiglieM in ile«<9 to verklaren, kunnen wjj niet.
Du iltiur B .ouwdrs erkent zeU' dat de duizenden
die <n*ui.ex,«il-d" worden Attnterdnnimert'Z\jiJ,
StedaJiugeu, die urn i-elauting uit te winnen, bun
tenten buiten de oude veste opslaan, maar
in.rtiddelj i.bbjven proüteei-en Tjrt'»1lej wat de
hoafdstaa op het gebied van kuutt, wetenschap,
handel en uy verheid aanbiedt
En hij is en biyft blind voor het onbïftnke dit
er in dwzen toestand ligt Zó» blind, dat hu, ali
er sprake is van de lusten, die deN.-Amstellaren van
Anuturd&m geuieteu, zióU niets weet te herinne
ren dau een vi-y gebruik vau drinkwater en een
duchtige slijtage aan ac.hoenen; voorts, als, o m dn
kroon te- autten op zooveel dwaasheid, hooren wg
hen uitroepen: wtf genieten niet n lost van
Amsterdam of betalen dien l Maar zonden nu de
N.-Amstolluors, eerst dao, niet naar het verstand,
maar op grond der genoten voordeelen, r^jp voor
opuamo m de Amsterdamsche broederschap zjja,
als Aniiterdam hun een diploma voor den schouw
burg, vrykaartjéi voor den tram, gratis
schoolonderwijs en wat dies meer z|{, verschafte ?
Niet n onpartijdige zal ontkennen, dat-het
algemeen belang wijziging der grensscheiding
eiiclit en ieder zal tevens inzien, dat men bfl zulk
een wijziging zooveel mojreHjk op de bijzondere
belangen heeft te letten. Pleitte de heer Brouwen
voor oen'behoorlijke schadeloosstelling voor hen,
die door een grens verandering mochten Ujden, wjj
zouden eerbied hebban voor z\Jn goed hart, mot
sympathie hem volgen eu elk voorstel weusohau
te overwegen, dat praktisch uitvoerbaar mocht
zyn. Wat w|j echter tot dusverre aangaande deze.
zaak vernamen, bleef beneden W K'
denken, tot ae overvuitc"» ?«- » < ,
-voor bet behoud vta» d* bestaande greuregeuog
al bitter weinig te zeggen valt
W \j zijn geen blinde volgelingen van ons Ge
meente-Bestuur, of enthousiaste», voor het beleid
van dea beer Six. WQ erkennen dat zyn te
NieuwerAmitel de toestanden gebrekkig, ze bier alles be
halve volmaakt kunnen beet t n. We keuren den toon
der memorie van Minister Six af. Toor ons
bestaan er echter twee argumenten, die onweer
sprekelijk ztin. Een hoofdstad kan niet iu de
hoofdzaken ham administratie afhankeiyk zfln
van een dorpt-gemeente, en tweeërlei
belastingmaatstaf voor ueoBoben die hetzelfde genieten,
is onbillijk en nadeeltje voor den bloei van
Amsterdan),
De heer L»vy stelde dit in rt licht; en *6o In
'tlloht, dat wU gelooven mogen, dat hjj den bur
geroorlog heeft afgewend.
Geen klein voordeel inaerdaad, nu wjj vernemen
mochten, wie in 't naburig N.-Amattl gewapend
tegenover on» zouden «taan.
KOLONIALE TENTOÖNSTELLIKÖ.
Het grootsehe doel waarnaar sedert verscheidene
maanden vele onzer atadgenooten streven, name
lijk 'het tot stand komen eener Internationale
Koloniale- en Uitvoerbe.nd«l-Tontoonatelling in
den jure 1883, nadert zyne verwezenlijking. Z. M.
onze geëerbiedigde Kom'og heeft bereid* tijne
Hooge Bescherming toegezegd. Onze Landa-Ke*
geering heeft niet alleen hare stoffelijke mede
werking tot opluUteiing dezer Tentoonstelling
beloofd; maar u tevens onze tolk geweest by de
Buitenlandsche Mogendheden. Dientengevolge
hebben verschillende Mogendheden reeda aan die
nitnoodiging gehoor gegeven. Onze stadsregeering
heeft door het kosteloos afstaan van kostbare en
uitgebreide terreinen van hare belangstelling in
de Tentoonstelling blijk gegeven, kortom vau
officieele zijde is de grondslag van welslagen ge
legd. Om het contract tot opbouw, inrichting en
exploitatie der Tentoonstelling echter tot uitvoe
ring te brengen, ia het bijeenbrengen van eene
subsidie van ?50.000 en een waarborgfonds noodig.
Terwyl de Commissie dit laatste vooralanog
meent te moeten uitstellen, dient het volteekenen
van het eerste (de subsidie) met spoed te geschie
den, wil de. Tentoonstelling met af de voordeelen,
die ui) aan de Hoofdstad in ruime mate be
looft, tot stand komen. Dit dient bovenal to ge
schieden door allen die bij het tot stand komen
der Tentoonstelling dodelijk geldelijk belang heb
ben tn tl) jrj/rt iair$k. . .
Hötelhouders, maatschappijen van vervoer, eige
naren van koffiehuizen en restaurants, van
openhare vermakelijkheden, winkelier», gs*- eu andere
fabriekanten, iuds-strieolen, enz. zijn in de eerste
nlaHta by" het tot stand komen der reptoonstelHng
betrokken en zullen het meeste voordeel hebben
van hbt met grond t o verwachten bezoek van vele
vreemdelingen aan onze stad. Het geldelijk offer
dat züzulten moeten .brengen ia echter slechts
Kering tegenover de aanzienlijke voordeelen die
hun en door hen zoo vele. anderen die onder hen
arbeiden te wachten «taan? ?to moer o-naaf het
De hoofdstad zal alweer het verblijdende voor
beeld geven va» eendrachtige en geestkrachtige
samenwerking.
EENE TEGENSTELLING.
-. MAASTEICHT w' AMSTERDAM. \
Men leeat iu het Handelsblad van 18 Januari 11.:
Door de heeren Fnabender on Stein, leeraren
aan de 11. B. S. ta Maastricht ia een cursus in
de natuur- en -wiskunde geopend ten behoeve
van onderwijzers aldtuu.'? en ;in'den omtrek, die
zich tot het verkrijgen dar akte van hoofd der
school voorbereiden. De lessen worden des Zon
dags gegeven in het gebouw der H. B. S., dat
daartoe bereidwillig door Jtet stedelijk Bestuur is
beschikbaar gesteld." 1)
Sedert eenigen tijd wordt er door dea heer K.
Bes, leeraar aan een der U. B. S. ulhier een
cursus in het .teekenen gegeven. voor ouder
wijzers en onderwijzeressen in Amsterdam en in
.den omtrek, die zich tot het verkrygen der akte
vau hoofdonderwijzer of onderwijzeres voorberei
den. De leasen worden df s Zaterdags en Zondags
gegeven in bet lokaal der bewaar- en
handwerkachool op de Vq'zelgracht alhier, omdat het teeken
lokaal der H. B. S. door fot stedelijk Bestuur
van Amsterdam is geweigerd, 1)
Eere het Maastricbtaohe Bestuur? En het Am
sterdamsche ?.... l
A. Z.
1) W(j canlreeren, ,
UIT DE MAASSTAD.
Rotterdam, 20 Januari. ;
Het ia natuurlHk zeer wel mogelyk dat ik in
myn vorigen briet volkomen ten onrechte er oria
gemeentebestuur een verwijt van maakte, dat het
tot dusver, behalve het uitlok ken van het bekende
rapport over den toestand onzer twee schouw
burgen en onze concertzaal, nog hoegenaamd
niets gedaan heeft waaruit zijn zorg voor de
veiligheid der uitgaande Rotterdammers in de ge
bouwen voor publieke vermakelijkheden zou kun
nen blijken. Maar als t waar ia, wat nu reeds
tweemalen door een plaatselijk blad gezegd
werd, dat de burgemeester aan de eigenaars
o£ pachters van dea t grooten schouwburg
een teiihjjn van slechte weinige dagen gesteld
heeft, binnen welken een begin gemaakt moit
worden met het uitvoeren der voor de veiligheid
van het publiek noodzukeigke verbet-ringen, met
aanzeggrg dat by niet-nakoming hit gebou*
gesloten zuu Worden, dan is 't tod» in elk ge
val een raadsel waarom deze zaak zoo
gehennzlun'g behandeld wordt, dat ik HOR goen enkelen
mijner stadgeuooten gesproken heb die er ie**
van weet. Misschien bBn ik wel gedurende i e
laatste dagen in dat opzicht buitengewoon
on<ilukkig in myne ontmoetingen, geweest. Gemak»
kolijfc zon ik mühierover troosten en gaarne
eikennën- niet op de hoogte te zfjn, wait
inderdaad steeds onverklaarbaarder worct
het 'verborgen houden der maatregelen, welke
het gemeentebestuur geraden" acht voor de
veiligheidT zijner stadgenooten voor te schreven, zooals
bet in het begeleidend > schrüven by het, bekende
rapport beloofde te zullen doen.
Waarlijk vermakelijk is de beschrijving, welke
een phantasüsch berichtgever ip. de te Luik
verschonende Heuse van de paniek gegeven heeft,
welke den Maandagavond der vorige week tenge
volge van een brandluohtje in onzen schouwburg
ontstond. De heldendaad van een bezoeker, die uu
het hoekbaloon op- het nagenoeg gelyk»loer«che
tooneel sprong ea daardoor de paniek niet
weinig deed toenemen, U in dit bericht niet meer
de daad van hem alleen en groeide daarin aan
tot een akeligen, halabrekenden toer, die eolter
dft tf AAteldheid ^ *
ertotnut
?ns
et Z« feu
«te» ottt
t beticht
«n Belg
..., «*wuAb 'ittf, u«m ju«9»ei' ^WM ^«...^Mt *r*
achen lezer hebben opgewekt, en het kan all
aanleiding geven tot het bezoek van een aantal
deputaties uit Belgische gemeenteraden aan onze
stad, om er zich met eigen oogen van te overtuigen
hoe het moeilijk vraagstuk der veiligheid in d»
schouwburgen hier zoo gelukkig is opgelost, dat
men op de bovenste galerij zittende niet slechts ia
een oog wenk op straat springen kan, maar er dan
ook nog met kneuzingen van weinig beteekenii
afkomt! Tegenover de schitterende verdiersten
van iulk een correspondent leg ik mijne eigene
wenschen het zwijgen op, en iu het belang van
de Amsterdammer raad ik de redactie deren
welingelichten berichtgever op te sporen en h«nt het
schrijven van brieven uit de Maasstad op te dragen.
Men behoeft echter niét tot' buitenlandsche
bladen «ijo toevlucht te nemen om berichten te
lezen van welker onjuistheid men zich met eigen
oogen overtuigen kan. Zoo b. v. de beschrijvin
gen dift et hier en daar gegeven ztta vindeblee*
trische verlichting van het koffiehuis aan den
ingang der Passage aan de zn'de der Hoogstraat;
in wanne bewoordingen ia dit nieuwe licht uit
bundig geprezen en het effect schitterend genoemd,
en toch durf ik de verzekering geven dat elk
onbevooroordeelde n tal zeggen, dat het effect
aüertrenrigst i», omdat de Passage ala met een
Ijjkkleur ia overgoten, en dat het licht zelf zoo onre
gelmatig is, dat het nu eena pijnlijk schel is en dan
weder zoo flauw, dat men er niet by lezen kan
zonder gevaar van zijne oogen te bederven. Op
deze klacht is geantwoord: achort uw oordeel op,
want de proef ia nog slecht* op gebrekkige en
onvoldoende wyze genomen. Maar waarom daar
mede dan niet gewacht V Het antwoord op deze
vraag ia misschien wel te zoeken in zeker verband
tusschen deze proefneming en de aanhangige
gasquaestie, die vóór- 14 dagen dreigde hier m be
ginsel reeds beslist te sullen worden, zoodat er
periculxm in mora was, wilde men het
eleotrisch jicht nog iu de oogen laten schitteren van
de -weifelaars in onzen raad tusachen eigen be
heer en particuliere exploitatie.
Ala nu do myn maar niet verkeerd springt en,
vóór de beslissing omtrent deze quaeatie, de niet
zeer geslaagde proefneming de vrees voor con
currentie van het electrisoh Jicht by de weifelaars
wegneemt.' MVant wie dit licht in de Passage
ziet, kan er, dunkt mjj, moeilijk zoo door ver
blind worden dat b_8 niet meer, zien 'zou dat bet
gaslicht daardoor zeker niet verdrongen zal
worden. Eu in die overtuiging kau men hieidjor
slechts versterkt wordeu, dat, de meest bevoegde
deskundigen, namelijk de gaafabrikanten, er
zoowel te Amsterdam ais hier. blijkbaar den
hoogsten pry's oo stellen hunne concessie verlengd
te krijgen.
De aanvankelijk tegen Dinsdag 11. door het
bestuur der Vrijzinnige Kiesverceniging uitge
schreven m b e ti n g, is wegens my .onbekende
'redenen uitgesteld tot Vrijdag 3 Februari. Eet
doel dezer openbare vergadering, » door het
bestuur aldus beschreven, dat daarin de
beginselen zullen besproken wordeu, nedergelegd in
5 Van het programma der Kieavereemging,"
luidende; Verbetering van de. oeoonomiscne
toestanden m onze Oost-Indische bezittingen,
zooginselsb, mot 't oog op de practgk de beisttande
inxteuingeu,. niet zeer belangwekkend kan, wezen.
Maar of dit onderwerp voor de eerste meeting,
door de jonge kiesvereniging belegd, juist zeer ac
tueel genoemd mag worden, betwjjiel ik wel eeuigsi
zins, vooral nu eenoderprlucipieele quaeatie», waar*
over het programma der'Vereeuigiug zich uitlaat,
meer dan ooit' aan de' orde is, de regeling van
het kiesrecht namelijk. In oene harer liatatöver
gaderingen vestigde «en lid dei- vereeniglng reeds
do aandacht van-het bestuur op dit vraagstuk, ala
een uiterst geschikt onderwerp voor eeao.meeUHg,
en al zou ik ook niet gaarne evjne conclusie
onderEcbryvcu, dat men daardoor te weten zou komen
welke oplossing de openbare meening te Rotterdam
aan deiöquaeatie wenacht gegeven te zien, toch was
zyn denkbeeld wel zoo aanbevelenswaardig als het
hors d'oeuvre, waarmede het bestuur_nu de eerste
proef eener meeting neemt. Misschien heeft de
bekende uitnoodiging van Burgtrpiïgt to Amster
dam net bestuur weerhouden, om. aan het ver
langen van het bedoelde lid te' voldoen; maar ia
dit zoo, dan zeker ten onrechte, daar het bestuur
toch wel niet zal meeneu dat het voor het ver
krygen der zoo zeer gewenftchta eenstemmigheid
der liberale party' over het vraagstuk der
Ictesrechthervorming voldoende zou zyn, als de be
sturen van een tiental kiesvereenigiogen het daar
over maar eens kunnen worden. JËeno behande
ling dezer zaak binnenskamers kan aan het xveU
slagen moeilijk bevordely'k ayn, en de oudtu han
delende besturen zullen daaraan toch nog'.vulve
wel geloovcnV
Meer dan. bet koloniaal debat op 3 Februari
trekt mij déopenbare vergadering aan, welke
onze aiaeeling van het Protestantenbond, u»ar
ik hoor, tegen Dinsdag heeft -voorbereid. De
algemeene socretaris van Volksptiderwgs, de heer
Hugenholtz te 'a Gravenhage, zal, o. u. tegen do
antirevolutioaire Itaoierleden Lohmau eu
Keuchenins; de dubbele «telling verdedigen dot de
schoul met den bijbel ia onpaudagogisch en, vau
staatswege ingericht, in slrhd
metdegrondbegmselen van hetNederlandsche staatsrecht. Mii-scliJMu
zyn er onder de lezers van de Amsterdammer, wi«ni
deze modedeeling de zucht ontlokt: acualty'dt.ogdie
afgezaagde schoolouaoaüel Voor zich zelvttn liebbcu
züvoorzeker nelijK, maar vergeten zy niet dut
ze in het publiek laven nog
altyadugiuutastrydvraag u en dat er geen beter middel vau propa
ganda ia dan her, in ons land miviir al to euer
veronachtzaamde, ooutradictoir debat in eene
openbarew.viergadering, we'ke door'peisonen vau
verschillende richting wordt bygtiwoojjd, ontdat
tij vau de aangekondiifde sprekers eene schitte
rende verdediging hunner meening mogen
vuiwachten? Maar tevens hooren zy de arguuienteu
der tegenstanders, en allicht ia «r cén ouder 'di-t
hen tot nadenken stemt Meu vurgete 'r to h
niet, dat de toekomst der neutrale ichoi.I m t
gewaarborgd is door het brutale meerdei )iei<i
argument of de letter eoner grondwet, uiaai- alteiu
?door de liefde van het volk. ?
.
UIT DEHOFSTAD.
No. 83.
'< Ongeluk van Jam de Ilek;
Gemtcnteraadslyke inconsequentie en n»<j i t ,?
Op den 4en December 11. had alhier oen vn > v;
laats, dat twee bejaarde liedeu tot dcu b.-d.* .Mt.
reigt te brengen.
Schipper Jan de Bek, was aan il e Vivnk.i !
bezig om z|jn, met kalk gcludcrï, hou<>i.i .ji.vi
joensobip te loeaen, toon door hut \v-'.<i>t^n ?
van een vat cement, de schuit door h. t. Iu ck
van het achtertouw, waarmede zy au n dn #
vaat lag, op zjjdo ging eu kantelde, vrimnl.i
h«t Taartoig lek werd en ffedealtelflkzouk, tci-.v
-"*^ ?
No. 240
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
de Inding verloren ging. Ala oorzaak van dat
i-ii':«:| wordt door d«u achij per aangegeven: het
? 'li op ongeveer 3 M. van den wat onivr water
i'avi:icffii vau ceu paal of boomstam, waarop z^n
i chiji lUütendo, d-joi- het v*rpluRtteu TH a den
ojniorlust nfgleed en een lek bekwam."
Menschliuvttidu ttadip-iiootcu deden, voor het plotseling
arm en ongelukkig (ruworden huisgezin, f ene
ofu-jepin^ in U c dagbladen, doch er kwam niet
vgUüoiulo in, cm n tegen de ffoineenleeen proces
to vocix'n in cea nieuwe schuit aan te koopen.
Ken dooi- Jan de Bek in den nrra genomen
advocaat, liet de gemeente dagvaarden, om zich
by het lichten \o,n tiet vaartuig te laten
vertejoiiwoordigei. duch toen 't bleek dat voor die
lülitiug eon« i-om van f 300 werd vereisclrt, moest
dn reehtttoleerde namens z^a o'iünt, daarvan
afzien, omdat de Htk die som niet bezat Een
>v<iutst door den sshipper b\j Burg. en Weth
iigwuiend om de UehtMtg voor rvkming van de
gemeente te doen geiclueden, met reserve van
reeliten ty faulc partyen, of dat hem anders
bülyke voorstellen werden ijedaan, wanrdoor M
fijn berotp van. schipper eau kunnen hervatten'',
«?eed gewezen van de hand", en bovendien don
adressant te kenuen gegeven, dat liy' iugevo'gc
art.. 130 dor A)K. l'ot. veivrdeuiiig zorg uio«st
dragen, dat gemeld vaartuig vóór of op deu
l«n Februari u. F. uit de kade is verwijderd.
Dit WAS gemakkelijker gezegd dan gedaan . . .
de man ' bexit uog slechts enkele guldens. De
huvunmuester ontkent dat er zich een paal in het
wittt-r bevindt tui beweert dat er geen ongebluschte
kalk in een houten vaartuig mag worden ver
voerd. De iJ aal ol' boomstam is evenwel gemak
kelijk te peilen, en als het dus by 't lichten blykt,
dut zich una stuurboord een gat bevindt, dan zal
't er al Intter weinig too tvfdoen of men al dan
niet l<alk iu oen houten vaartuig mocht vervoeren,
t geen zeker het zinken niet teil gevolgd kan
hebben, hetwelk door 't stoeten op een blinden
pnal scby'ut veroorzaakt te zyu. Ifet vervoer vun
kalk kou enkel als overtreding gestraft worden.
In plaats nu dat het Gemeente-Bestuur helpt
en tot opsporing der wnavhtid medewerkt, zal
bet na l }<ebr. a. p. do bchting op kosten van
de Kek doen plaats hebbeu, wanrby d-in zeer
. gem.'ikkclük kau gezorgd worden dut de man zyu
gekrunkt recht uifit meer zal kunnen buwy^Hii,
ah met die lichting tevens do paal ongemerkt
verwijder er wordt.
Zou 't nu niet verstandiger zyn als het
GemeenteBestuur, 't welk toch iu proceszalceu reeds menig
bankje van duizend" moest ziju vcrloron gaan
en nog onlangs zich in zake De Niet te
Solicvcniugc-u vrij diep iu do viugers sneed, dien
broodt'loos g«wordeu schipper nun een banntjo, byv.
dat van brug wacht er luelp en daardoor ot-u proces
zou kunneu ontloopon. \V|j' willen het hopen, en
de ninn zou tevreden ziju. 'k /al vau dit week
blad uau elk Raadslid dan ook uep prcsent-miumier
toezonden, miascbwn verteeder ik daardoor ver
stokte gcmocder n."
De -werkzaamheden aan bet hooge duin
Soinposi" to ScUeveningen beginnen zeer bclftngrijk
te worden, en dagelijks komen honderden
stadgMiuoteii het ciijenaardig schouwspel van die
afgraving in oogenscliouw nomen. Over enkele
dagen zal alles in vollen gaug zij u, en t>tutli<£ z;il
deze of geno photo^raaf van du RelepeuliL-iil ge
bruik maken om oeue merkwaardige nerinuermg
aan dit veel besproken werk in den handel te
brengen. Ook hierbij was de Gemeente weder
niet »eer edelmoedig. Zij liad namelijk een groeten
flater begaan door in de voorwaarden vau erf
pacht en wegrniining verzuimd te hebbeu -te be
palen, dat al bet zand va» dit duin af te graven,
m de aan de (iamswt* twho^rondo, daarbij
poIfgen Benbaan zou worden gebracht, en uu de
ondernemers, wie -'t niet vergaud werd o ui het
zind ann zee, voorbij 't Oratijehótel, te storteu,
da Gemeente voot stelden zulks in de Renbaan
te. brengen, waartoe, ion einde bet vervoer per
locomotief te kuuneu geauhieJen, rails in de
Waastnaatacliesti-aat mo«steu worden gelegd, maakte
do Gtmiecote do bepaling, dat de straat, bij vol
tooiing van het 'werk, op kosten van den onder
nemer weder in denzellcleii toestand zou ? worden
gcbr; clit, w.iartoe ongeveer eene som van o 40U
Kuldtu voldoende zal z\jn* Dit was eens
katidulü>£ diu ik -wel eens heb hooreu bestempoleu niet
deu naam van krynteriyheid in optima forma" \
wanfc teseoover die geringe opoffering van ge
meentewege stant een voordeel, dat niet
overdroveu op vyl'eutwintig duizend gulden kan
worden geschat, omdat de laag gelegen en
genecidcntcerde Konbaau aldus met een zware
zandlaag zal worden bedekt, nu als bouwgrond veel
meer geld waard is.
Van d» Rrrrrootsche plannen door de Gemeente
in 't schild gevoerd roet deze Renbaan hoort men
nog weinig of niets; in de zitting van 24 dezer
iverd er een onrijp appeltje over opgeworpen, 't
Spreekt vau zeil dat het haast je maat' niet"
ook hierby niot, uit 't oog wordt verloren, al dringt
? men van alle kanten er nog zoo op aan, om toch
guhoor te geven aan veler weusch tot het uitge
ven van bouwgrond in die baan, opdat zoo
spoedi,' mogelijk, 't zy het 'plan Van Stolk of dat vaa
efïi ander, om Schcveuingen door aanbouw van
villa's, aanleg van boulevards on lommerrijke
waudelwegen met een sierlyke fontein en look-ont met
de bo.iclijes en zoo met den Haag te vereenigen,
worde uitgevoerd.
als wo zijn, met eene Commis
waariüslecht} n bouwkun
sie
diga zitting heeft, bestaat zeker '.nog niet spoedig
du kans dat deze tchóone gedachte, welke
Schaveningen z?er ten goede zou komen, zal worden
verwezenlijkt.. liet hiuken op twee gedachten
duurt oneindig voort en maar al te dikwijls we
ten de sterkste drijvers in den Rood cfot recht.
wat zo eigent lij k willen. Daarvan gfti de
Riadsitting vau eergisteren weer een vermakelijk staal
tje Kin beste, 't Raadslid ZCouton, dat nog
kortelings zulk een ongelukkig figuur maakte
in de Maas- of Vuilnisstal-verplaataing
quaeitie, en waarover ik my verstouten zal in
Uaagsclie Pcnkrasscn No. Si het een en ander
in bet midden te brenpnn, gaf bij de bespreking
der traróaangelegenheden zulk een t doorslaand
bewiJH van inconsequentie, dat mon zich er over
yerliazeu moet hoe hy, in menig opzicht een
vfiig raadslid, zich zoo kon aanstellen. B(j de
\ ei letten jaar dófir.itief vastgestelde tramcoiicessie
WAS hy het. vooral, di« er op had aangedrongen
dsit het Plein tot centrum van het tramnet werd
gjrnaikt, eu wanrtoe ,dan ook by grcote meerder
heid vau stommen was besloten. Koa wachthuis
V( rreea or, en du rnils werden gelrgd. Doch nu
kwum do Meer Mouten, met de raadsleden Bloem
en Van Geuns op de proppen met bet voorstel
om iu art. 10 der concesate eene verandering te
brengen, door aan te nemen, dat men, zoo het
algemeen belang dit' vordert, van art. 4, Ie lid
(lint Plein als centrnm) zou kunnen afwijken.
Terecht wekte dit voorstel, dat met itf> tegen
7 steramen werd .verworpen, d« verbazing van
v»le leden op. Dfl heer van Btill, en hierin had
liy volkomen gelijk, beweerde dat de
gemeenteraad zyne bevoegdheid t« buiten zon gaan, als
hij- ia de bestaande conceasie, tegen den wil der
Tramweg-directie, ennige wyziging bracht, en
de geachte spreker eindigde met de zoer
behartenswaRrdige onmerkuiff, d'it men de
Tramntaatscluippy niet Icknibbekn moet of vernietigen ;
itcf algemeen belang vordert dat tj) blffve
bettaan."
Met 15 Februari a,s. treedt het «tuiveriteltel
per sectie in werking, en inderdaad zullen dan
«te ingexel«nen niet te klagen hebben over t
hoog tnrief, te meer omdat ook op diw» dctnm .
abonnementabóeVjea, inbondeode 26 oonpona voor
*en fvAttm, d» ad vier eent per oeopon, xndea
worden gettetd. Als 't wél ia
't iüvea, en men IcM tock baswavitik van d
coftta ^i^jf^fln^<^f||||h|rf| ^ J0|» WMPMK 4tt bs)*
dienden een even hongerige maag Rebben als elk
naam niet noemen geschiedde, aan elk manne
lijk reiziger e«>n rijkadaalder cadeau geeft, bene
vens een peperkoek voor moeder de vrouw.
VOcaveuhage, 26 Jan. 1882.
J. A. de Bergh.
KU^'ST.
HAMLET,"
BIJ T NEDERLANDSCH TOONEEL."
De meesterlijke vertaling van Dr. Burgersdyk
is met goed gevolg door de artiesten van het
NederUuidich Tooneel" in studie genomen en
gespeeld.
Te-recht heeft de vertaler begrepen, dat dra
matische werken van de eerste helft der XVII'
Eeuw niot ten tooneele kunnen worden gevoerd
voor het schouwbnrgpubliek onzer dagen zonder
aan nieuwere eisenen, te worden getoetst en dien
overeenkomstig to worden bewerkt.
Dut do bewerking met grooten eerbied voor
bet oorspronkelijke, met kieschheid en smaak
moet geschieden, vooral met in-acht-neraing van
den cekonomischen regel des Kngolschen staats
geleerden, waarbij gerekend wordt,- naast an
ability to improve" op a disposition to preserve''
dit spreekt van zelf; en Dr. Burgersdyk heeft
den regel niet verwaarloosd.
Toch hoeft hu vry' wat gekapt Elders ben ik
voornemens vollediger verslag te geven van zyne
Hamlet vertolking Wat de eerste pagitiaas betreft,
komt het my voor, dat zyue oordeclkundo hem
meestal goed geleid beeft.
In Slmkcspeares text vindt men somtijds
vaerzen, die aan alle maatverdecling ontsnappen. Ik
aarzel goed te keuren, dat de vertaler Aezegratitr
ncgligcntia -oma gevolgd heelt: byv. in den be
roemden regel:
«Let me not think on 't. Frailty, thy nttmo is womon;?"
We;{ die godacliton!?ZwnkUeiïl, uw naam l* TI-JUT,.!"
Heter dunkt mij, dat hy korrigeerde:
Het ia zeer goed en pr{J«lyk in u, Hamlet,
?waar Shakespeures uitgave te lezen geë.'t:
'lis Bireci and cammomfoblo In your nature. Hamlet.'"
Good Hamlet." in den mtmd der Koningin, had
niot niet hot XVlil'-eeuwsche Mijn llauilut"
moeleu overgezet worden; ook had ik de wim
per»" daar wel willen missen. Twee maand
padood," zegt men niet; t wee jaar en f wee guhteii
gaat aau. BI. 12, v. -l h to lezen, God! o od!''
(niet 2 maal o). De extralegale regel: Hyperion
to a SRiyr: no loving to mv mouter," dunkt «ij
door Een Znngod bij een Sater; zoo teeder voor
rayu moeder," verdedigbaiu- overgezet; ofschoon
da Zoügo l" misschien juister wure, ondanks het
gevaar (.-;, dat er Fiebus onder verstaan zou
worden.
On enkele plaatsen heeft-, de Hoer Burgersdijk
zelfs ciera-leu ft la Slinkespearc toegebracht:
bijv, waar Opbelia zegt:
My lotA, hèhftth Jmpnrhincil rac irith love
In hutiuu
Vertaalt de Heer B. bet laatste met
,En ln,jiHo_ocr .cn:d(ipcil^.'.._-^-.
En als Folonins daarop laat volgen:
Ay, faaliion, ;ot rany coll U;"
Brengt de vertaler geestig een ander woorden
spel aau:
Dcagd! Ja, maar 't dcngt toch n'.it."
Zoo moet men vertalen: verliest men eene aar
digheid, door het verschil van t aal eigen, dan
moet men er iets voor in de plunts ueven aau
eigeu taal ontleend; en bet ialicel dwa^s, dut
eeu lieoor'deelaar vun de vertooniug der veel be
sproken komedie vau Pailloron het een grief vovr
i)r. de Jong maakt, dat hij ondernomen heeft,
dat door en door fransche stuk op bet hollandsch
tooneel te brengen en de lieden dan ook
hullandsche spreekwazen te doen gebruiken. Vau
bedenkelyken aard zya kleine misverstanden
iu die overzetting, als bijv. gorge door Itals, oi
ook de titel', een wereld, waarin", Znl men
voortaan moeten zeggen: do karaer, wiiarm ik
u ontmoet heb," de Kalverstraat, waarin het
zeer druk is," het balkon, van waarop zij mij
tepen wuifde"?
liet is aangenaam voor tooneel spelers, een zoo
zorgvuldig bewerkt stuk te mogen uitvoeren. In
teressant was de vergelijking met de voorstelling
der Duitickers. Barnny had ongetwyfeld zijn
uiterlijk in zijn voordeel. Van zijne opvatting
gaf ik rekenschap. Ondanks het meesterschap
van den beraamden Duitscher, aarzel ik niet,
mijn gevoelen te zeggen, dat do Heer liouwmees
ter in enkele tooneelen boven Oarnay uitmuntte.
Z«r mcesterly'lt, diep doordrongen vau Iltimlers
zieletoestand, sprak en speelde büo. a. bet be
roemde tooneel met Ophi-lifi.: To a nnnnery, go !"
Mejufvrouw Jos. De Groot (als Oplulia) beeft
nieuwe lauweren geplukt, 't Is van haar een
ware en treffende schepping geweest: in
zonderbeid in den toestand van waanzin, 't WOB diep
roerend, ruk geklaard en toch harmoniesch.' Ui r
nit te blinken boven bt-t FrUukin Ant. nv>t Rarnny
speelde was trontvens niet moeily'k. Dit-maal zagen
en hoorden wij eene filiïlia. De schooue
zuigstem van Z, M. -s cantatrice schaadde bovendien
niets aan het effekt.
De Koning werd door den Heer van Schoon
hoven voldoende gespeeld. De weinig door
Sliakespeare gecharaktorireeide rol der moeder was
in handen van Mevr. Kleine; dus in zeer goede.
My dunkt, dat de eer Ising Poloniiis niet
begrepen heeft. Deze i* een sluw hoveling en
geenszins de brave zedemeester, dien wy Ixier
zagen optreden, t Ia vreemd, dat de Heer laing'
den Heer Muller Fabricius hiervoor niét geraad
pleegd heeft. '
De ? Heer Toürniaire, die . zoo uitmuntend den
Paul Raymond heeft gespeeld, was in het
Iloratiokostnum weinig thuis. Trouwwis de rol ia van
geringe beleekenis.
De Heer J. O. de Vos kon ons maar ma
tig voldoen. Sbokespeore hoeft van Laörtes ook
wel .weer een soort van.wüigeer gemaakt; maar
het droge in de voordracht werd hierdoor toch
niet gerechtvaardigd.
De Heer de Jong (?Ie Tooneelapeler") beeft
M weinig weten te motiveeren, wat Hamlet na
derhand van By'ne opgewondenheid zegt. ?
De misi'en-teènt was verre van voortreffelijk.
Itt de koktumen heerschto da grootst mogelijke
tijdsverwarring, en personen, wier kleederen hen
een paar, honderd jaar van elkaar verwijderden,
traden hier m gemeenzaam gesprek. De geest
verschijning was materieel, zonder illusie,
kerraiateotacntig. D* grootst mogelijke zorgeloosheid
eit ook steeds voor bödelxiïiehting der
tohermen. Laohtfriea«n van ueht blaauw werpen don
kera schaduwen op bet achterdoek. Een
tooverlontaarn-effekt toekende een groot en bal ven cirkel
op een der koeliaen af. Ali men leest, wat in
aommiff* laaden, reeda in de XVII», ja m de
XVI* Eeuw gedstaaw«rd, ow ittiuita te scheppen
dan moet ZMB MRMa, dat w^j w«Maaf vooruit
?go g«ga«n. En bet ergst* Je, dat het
axmt*e>vin «« swlletteo b«w«st, 4rt me» wd wmt fcw»;
maar dat men zien TOOT ernstig»
maeattrwarken g«eli voeite wfl mvea,
KOM dat beter wort*.
27 Jaa. <82. Aïb-Tk
l
HAMLEt.
(ent* toortldBujr 11 J»nn»ri 1881
door U* Xeiiilonilitk Tovntil,
L
Vet hoe warmer belangstelling en hoe ijveriger
nauwkeurigheid men de schreden gadeslaat, dio
door het whetmsoh, tooneel op den weg van den
vooruitgang worden afgelegd, dea t* juister leert
men de hinderpalen onderscheiden, op dien weg
te overwinnen. Want «aker moet het streven
naar ontwikkeling van ons tooneel er toe leiden.
dat werken behoorlek tot hun recht komen, die
aan het bewind, even ala aan da uitvoerende krach
ten der gezelschappen andere, zoo niet hoogere
eischen stallen, dan de vertooning der atukkeorol
van den dag pleegt te doen. Eerst don kunnen
wy roem dragen or vorderingen van beteekenia,
en vertrouwen schenken aan de toekomst, wan
neer de voorstelling van werken, waarop ik zin
speelde, slechts zooveel te wenachen overlaat, als
redelijkerwijze iedere poging verschilt van het
deale.
En juist het feit dat dit verschil nog niet ge
zegd kan worden tot het begeerlijk mmimura te
zjjn ingekrompen, doet de genoemde bezwaren
helder aan den dag treden.
Wellicht Echjint de meening te rooskleurig,
maar my komt het voor dat die bezwaren, hoe
groot in aantal en krachtig aan invloed,
voortspruiteu uit een stand van zitkon, die voor
veruuderiug in geonendeele onvatbaar is.
Do omstandigheden waarin bat tooneel hier te
laudo ia gephiutst, tijn o.'o ernstige eu voordu
rende bedreiging van zij u ontwikkeling, Dut het.
juist de omstandigheden zijn, en geen ongeneselijke
uiwendige kwalen blykt uit de gevolgen ten goede
die het optreden der verecnigiug het Jfederlandich
Tooneel heeft gehad. Bestonden zoodanige or
ganische gebreken, als hardnekkige afkeer ynti
OJIB volk voor dramatische kunst, onoverkomelijk.:
.^geschiktheid van Nederlanders voor de taak
Min acteur of toonecldichter, dau zou het strercu
dier vci'ccniging zonder eetiige vrucht zijn ge
bleven, liet \YiJziguu der omstandigheden wan
hot eenige doel dat zy zich kon tWlen, eu het
eenigo dat zij zich behoefde te «tellen.
Vooral bij de ver'oouing van het zoo-genoemd
dichterlijk drama blijkt, wél-beschouwd, de onbe
vredigende indruk veroorzaak"-, door wat, geloof
ik, de niOL-ielykheden zijn, medegebracht door
druuistaudigheden waarin zoowel het bestuur nis
de leden van het gezelschap zich bcvindei).
Duidelijker dan ooit te voren, echten dit bet
,'CViil liy ile voorstellingen van Hamlet.
D<j vyoi-atetiingi'ii werden ontsierd door zeer
Vfle kk-iue en groote gebreken; gebreken echter,
die, 200 zij ten deel» :'an de vertoouers-zflve:i
en aau de regie to wijten waroti, voornamelijk
voir lehenin-j kwamen vjn uoraaken, wnaruitii
ge:icn noch dezen sciiuU hadden, of ek :ht-, in
staat wiren liea to weven.
OndVr do kleine gebrekon reken ik het gemis
tyvn vftstlinid en juistheid dat de gelievle
vo^rstt'lliiig en ik spreek nie^ van da o-rsto ,il!.,-(.'n
kenmerkte. Enkele replieken kwanifnti; vroeg;
zesr vu'e lieten himler.lylc Lm? óp -M -\\ \vachtL-:i.
IJijiii dik der artisten. scheen lood in <!?? sc!ir»rn>Mi
eu een blinddoek voor duoo^cutodriiLfen.
\Va;:r-chijnliik zal een ? b<ih(>or!ijk «amens^el bereik*
zijn, wuitneer geheel Amstcrdaui het ttu'c RCZWM
heeft, uu dit. dui nfgespwld h. Door e>;ii gruoter
iMntnl repetitiün, en zorgvuldiger gelumdi n
rpjn-titiën zou dit gebrek en daarom iioemde i!c
-.et klein te verholpen zijn geweest; maar de
omstandigheden verbieden gouwe! het een aUhut
aodcr. Qint d» >olu n «hh<^4' f.--*r, ^'ü!>"uitilgen
tot utorens toe ran dt-n indruk veler tnlereclen.
Maar de omatandiglieden risuhuii van d<.-?arti»ten
zeer vcol arbeid en dit strekt hiet totveniuogiu'?
van hot gehalte.
Groo^e fifbrenk ann hè*- -n-^slasen doet An
hetrcuTeasw.wrdigötoestand \BI» het decoratief.
Goed ' Uecjratiet' voor eenij? kl»»xi--k tom.eeMieiit
is als een fraaie lijst om een sclmono f-liiMcrij:
als het niet uitaiuiittii'l is dient hut ^rhrul. weg
gelaten ; wanneor het, slecht is, u'oeJ't hut .W'.sfout.
Uok het tooneel in het (T a'.d-rii'-iMre i-* vi-il 1o
klein, en do aeant-aécnc 10 hekrompfii om cén
schikking te veroorloven, die noodzakelijke illusiëu
iu du ii-ind wei kt.
Maar men getroost zich te roeien met de rie
men die men heeft, als het vooruitzicht hestnat.
dat, weldra eeu lliuke bries de zeilen zal doen
zwellen.
Dieper liggende oorzaken, en moeilijker te
gc... lam1 nog geenszins onuiti-oeibaar,- gaven,
on hunne beurt, aanleiding tut zeer veel
onstichtelyks.
Ln de meeste hoofdsteden van Europa geldKck'
regel, dat de voprnaaiu«tc ludca der
ge?.elsch»ppeii yerkeero'i iu d« kfingcn der artistieke «n
literaire wereld. Van Parjj'i is dit algemeen ba
keud, mnar ook in Londen vonnende
bi.teenkotusten eu club* der tooueelspelers hoogst aantrek
kelijke middelpunten yun lutterkuiidïg verkeer.
Uier te lande schijnt die regel slechts door hooge
uitzonderingen bevestigd, en worden dan nok de
voordte'on, die bet volgen er vaa elders afwerpt,
zoo gued als geheel gemist. Wanneer ten onzent
«tukken worden gegeven dio een verhevener geest
ademen dan de koranlie of het melodrama, dn n
ont!>reekt uteeds aan de. vertooning de dichterlijke
wydiug, die de pvertuigins schenkt dat de speler*
dien gve>t begrypon on Wiiardeeren. liet verkeer
en de aanraking, die de literaire beschaving der
topneelistcn téu krachtigste zou bevorderen, wordt
bijna geheel getuist, en de pogingen dio men in
de laatst jttren tot een behoorlyküopleiding der
jongeren 111 het werk heeft gesteld zoo zy al,
up de huidige leest geschoeid, ooit zullen sla
gen beloven eerat vruchten in eeu verwijderde
toekomst.
Iu bet gegeven geval der
ZTa»iW-voorstellingeu, blijkt hst nadeel, door de afscheiding
tusBchen het tooneel en de letterkunde veroorzaakt,
van groot gewicht. Ik geloof geen indiscretie to
begaan, door de onderstelling te uiten, dat de
heer Bouwmeester verstoken ja .gebleven van bét
nut, dat bekendheid met ~>ptge geschriften over
het werk, en gedachtenw:a«eling naar aanleiding
van zijne rol, nem ontwijfelbaar zou hebben op
geleverd. Hulpmiddelen als deze nebben
buiteuland.-c'ne kunstenaren voor het grijpen: gelegen
heid to over, Om door gesprekken, en onderzoek
hunne opvatting van klassieke rollen vast te stel
len en te zuiveren.
Nog wensch ik op n omstandigheid te wijzen,
die zicli evenzeer by' de vertooning van den Ham
let teu kwade deed gelden, en met het zooeven
peiioemde euvel in bet nauwste verbond staat.
Ik herinnerde reeds in my'n artikel over de laatste
voorstelling van den G$sbrecM van Amstel aan
een beginsel, dut m. L by de verdeeling van
tooneeldichton dezer soort dient in acht genomen.
Het-zell'de geldt van den Hamlet.
Er zyu eenmaal artisUn, die, en ik zon er hen
ongaarne een verwijt van maken, in elk genre
op hunne plaats z\jn, maar noch door de natuur,
noch de muzen uitverkoren schijnen om in de trage
die op te treden. Poetischen ernst uit to drukken,
verbiedt hen hunne gaven en hunne richting.
Zelfs da Heeren de Vos en Toaraiaire, en wie
betwwt hun uitnemende ge«chikt,hiid voor de.
komedie, zou ik tot deze kW e vau
tooneelspeler's willen tekenen; ea de mind«re rollen waren
in handen .van personen, op wie Melpomene nim
mer zagenend de handen heeft {elegd.
Toch eiacht het noodlot der ouMtandiffbaden,
dat ook -Au» satarea in da verdeeling van den
Hamlet moetten betrokkm zyn, al vul de voor*
gemakkel^k, d«t de vertooniag er
nanweDC na winnen.
Mag. JM. de Groot beeft den gow'winaazs.
nteafl- deor kaar optrwUsi in de. Werttd
varworvan, op bedenkelijke wjjse fn_ de
waagInleidende beschonwingen als d> bovenstaande,
op een behandelüig van de voorstelling zelve, dach
ten m^f niet ongepatt, nu de haastige
dagblodeaIritiek, ook bef Vaderland van Donderdag, door
dik en dun hollende, wederom toont van geen
maat houden te weten, (SM voiyt.)
Amsterdam,
27 Januari 1832.
F. van dor Goa*.
FRASSCHE OPERA.
LES HUGUENOTS.
Meermalen reeds hebben wij de gelegenheid ge
had de Uiteekeni* van Meyei-oeer als opera-com
ponist in het juiste daglicht te brengen. Van al
de goede en kwade eigenschappen, die men in
s$ne werken aantreft, is voorzeker geen zyner
opera'a c oo ruimschoots voorzien als LcsHugwcncts.
Met uitzondering van de vyfde acte, die een
volkomen mislukt product is, treft men in geen
Byoer andere werken zooveel mniikaal dramatiicho
toestanden aan. Daartegenover staat dat zoo er
gens dan hier de jne psychologische
karaktarteekening verwaarloosd ia eu te veel oun het
vulgaire, zinnelgke effect wordt gehuldigd, met
ppofferüig van b«t woovlyk scboone, poütuch ideale
in de muziek.
Een der meest bekende duitscbe
muziekgeleerden zegt van hem: Elitet ut darin, aber dieser
,fclffu(.t wirkt, wie weuu Jemaud eiuen FaustsculoK
in 'H Auge erhült."
lloexvel wy duze uitdrukking niet ga ir n e tot de
onze zonden willen maken, moeten w(j toch er
kennen dut het Deeld in de groudtrekkeu veel
wmirs bevat.
Ging chumann, als vaandrig, der
Dcutsch-Romantiache.Schule,"m zqae bestrijding van Meyerbecr
wel wat ver; Liïzt, ala kampioen, voor de
cNeudeutiche Wagucrscht Schuit," heeft, hem terecht
de hand boven het hoofd gehouden, doordrongen
van du voordeelen die Meycrbecr, aau zijne rich
ting heelt tougebrauht eu in de overtuiging dut
ilie richting tevens de docd wordeu vau
Meycrbecr's heerschappij.
Do böiluliee-vuorst^iiiiig van Mme. Vau don
Berghc op Din-d.ig 11. was in hoofdzaak ceue zeer
voortrtfl'olijke. Zy zei va i-jirt-iddüduarin eeno
uitdrukkicj teu toon, die wy, in zoo
ruime mnte, yrot-ger nog niut by haar hebben
aati»tttroU"<;n. Du gehn-lt tl orde en vierde acte»
wai-uu l-.«u!er prhinsMJke oveiwmuitigeu voor baar.
Niutte^cnttu.ku.le dun uUschooiicn en al'sLuiteuden
nhoud van d«n t«kst, wordt men onwillekeurig
uee>;eale?pt door hiire juuttieid van uitdrukking
en haar tuuesterïciup O'vur het stcniorguan.
iioewel de hi-;r Vitaus als toonceispeltr niet
by h'iar iu de schaduw kan Bta.tn, was by toch
a\* litioiil coa iiituiuuti.'nd zanger, Iu de
vericlul.üiidy «'jL'iieg van di> vierdu uctt> w.is zooveel
i-oortit!l'-!H;j aan to wijieii, dat uien /ter
lugeluyneu niiie'iit n:ju nitt e vervn'iÜng H'!ïfcr panjj.
Do lifer Pon j ah Mun'd detid -\ja ue»t au wjj
:onl liij stt m.
De hu'ereu t)e!rnt en De Grave, ah I)-i Nccers
eu Si. lift*, iuaukti.-u \f.u hannu jiartijeu wat er
van te m.ikeu (f. DJ hv.--.-r De (irave w;is hier eu
daar wel eeu weicig droog; duyh wij willcu dat
yjji-ne tütacliryveu aau zija rol. te tueor daar
enkele goed g»jchrevea zettingen in fin eeu
Z'j^;- voldoeudf vertolker \or.den.
^f'ii--.- KI- n-y' w-»* niet bij machte dtir
moeilijkhcdeu van 'de Reine Jiïargiivrih het hoofd te
.... i i,. Uescluki zij ui uvL-r ceue vry govd
ontwikkélde tttCüriMik, «t geluid is iu het hougo
i oHiaU'i zoo sciirüen laarer. dat turn voo«*r.«i.u«.
niet in fcUat is MeyerCtor asttik te wflten voer de
ocigtnjotivcerdu ItüaiUïchachiige zetting dezer
PU t ij.
Geheel anders was MIUC. Duf.iy als de p.i?e
IVtiit». Oiarae hebben wij lol' voor de naïve
en innetnende vertolkjug, die zij dezen persoon
deed te bturt valicu.
De i-ulleu van jl'ii.aiu)-:^ en £ois Tïrtsrzgn niet
geschikt voor het ejgeu;iardi^ talent van den
lieer C.ib.inues. \Vy \vi.k-u uein dus hicria niet
te
Het minüenkoor WAS ovoral vovinrtffdijk, ter
wijl het vrouwenkoor £ich nergens boven bet
\te.l van het ujidde'm.itiire verhief.
Dat vau bsidc bcstui idec'lp;i eener opera zoo
uitmuntend woidt partij ge; rokken, in Les
UuKucnots wülea wy guariiv n;s lui u^iüin cotapobist
vermelden.
liet orKcst worstelde lieli onder leiding van
den directeur (deiij heer Uranier?) goed door de
moeilijke partituur heen. Dai de begeleiding v^n
het kuur BónliCur de la tiMc veel te .-t er k was,
wiilïU wij slechts oiu der volledight-idswille
aanstinpen.
lltt deed ons innig genoegen te h;-merken, dat
on; c lovte-chanteuse Mme. V'»n d'ju Iterghe met
zulüc! oprechte syuijiathe nllerwcge wordt
gewa^rdefrd (de scuoont: cadi-aux en de
omstundightiJ dat get-ne enkele pliuti s meer aan het
bureau ta verkrijgen was dienen hiervan aU be
wijs). Wy wenschen dat du iranscUe opera zich
iiO,r lang iu h:;ur be/.it zul mogen verheugen,
terwijl .haar «URageaieut tevens een onderpand
Zil zijn voor.dcu bloti der opera.
DE IIOQGDUITSCÜOPERA TEUOTTERDAM.
Het ia dezen winter geen dankbare taak om
iets van de opern te vertellen, want hoeveel er
ook te prijzen mag vallen, ia het algemeen wordt.
de rechte deur geutiat. Het i* alsut de dood van
den beschermheer zijn stempel op alles drukt,
zoowel op de bezoekers als op .het repertoire en
da zangers. Ziekten vau laugaren of korterea
duur mnkcn het nu dezen, dan genen
arti^tonmottelyk op te treden, zoodat het Vin te voren
nangekuuUigde" stuk ter elfder ure moet worden ver
vangen door iet* anders; de beloofde nieuwe
opera'a V> lij yen om dezelfde reden achterweg»;
du gasten die zich af en toe bxten hooren, geven
prnoteudeéls teleur»tellin« eu de heldentea«r nlijft
t :eds afwezig. De heer Robinaon en Mevr. Jaïde
^ju beide reeds sinds eenigen tyd ongesteld, en
al bestaat ei kans dat de fluweelen stem van Onzen
liariton zich spoedig weer zal laten hooren,
kan bet anders of het ongunstige veelal mis
tige weer eu de droeve noodzakelijkheid voor het
opora-personeel om telkens heen en weer te rei
zen bemoeilijkt zeer een volkomen genezing?
Behalve dit alles osfent natunrlyk ook de
Weener ramp hier invloed uit op het bezoek, en de
paniek welke men deze week hier bad, bg di> op
voering van de Hugenoten, toonde duidelijk hoe
veel reden er ia tot anffat. Het geëerde publiek"
schijnt toch in massa niet te bestaan nit
verachillende perionen met eenig gezond verstand, maar
louter nit n heraenlooaIndividu, in plaata das dat
er uitgangen.-in tQd van nood" te vinden «ouden
zijn, moest elke plaats, waar «enachen bijeen
komen, zoo gebouwd worden, dat ieder gewend
raakte «en voste en breede uitgang vlak voor
zijn neuii te hebben.
Een van de lichtpuntjes welke de
ongesteldheden der zangera en zangeressen aanbrachten, aan
de wederoptreding van Mevr. H. v. Opbemert
Schwencke, die bier vroeger zeer bemind wit*,
wier stem nog denmelfien li«f«ljjkm klank heeft be
houden on die ondanks hare lange afwezigheid
zich nog op het tooneel ala voorneen beweegt
Stellig xal liet blijken, wanneer zfl *iah in de
vroeger door haar wet zooveel lof vervulde rollen
b. v. ala Sextas in de Titaa liet hoeren, dat haar
«faaa nog deaelfde kracht heeft. Frftolon
Kuupcr, dw deMr dMT6&, tiolflMnai Pw^Bnl*11 IM*
woont0«liare wlo ving door de courant meatdÉawe,
aehfint ona fêlukkig aog niet dadalgk to aaülea
v«rlateo, « awagt Mt hare b«ide
jeagdafe-kanatnttm, da> dénei ^m^ *t K^'T n>*t leficMM
het publiek zich meer te gewennen «n de beer
Behrens behaalde behalve met zoovele andere
rollen, weer een schitterend succes ala Marcel ia
de Hugenoten.
De opvoeringen van de GrootJiertnaSn wm
Gerolftem, Offenbach's dolle opera-bouffe; in den
schouwburg Fraacati in de Plantage, blyken wedtr
iu den smaak te vallen. .Ka het nieuwe, ia er
niets «oo goed ala het oude, zeide Scribe, en de
Grootbertogin heeft sedert 1867 hare sporen ver*
diend. In de hoofdrollen, de Groothertogin en Fi-iti,
worden mevr. Spoor en de heer Kreeft toegejuicht
Zy zingen en wisselen hun grappen onvermoeid.
Vau de minderen zijn die van Wanda (mej. Hemt).
Generaal Boum (Jean Doré) en Prins Paul
(André), in vrij goede handen. Voor decoratief
en costumecriiig is zorg en va.ik veel smaak aan
gewend; jammer dat zich bij don boer Prot n:et
eens een corps koristeu aanmeldt, ftan wie dia
smaak beter besteed ia.
Ten voardecle van het genootadup Liefdadig
heid na»r vermogen" hebben eenige dames «a ?,
Heeren dilettanten benevens de Heeren
LouisSchmidt alhier, eu N. II. Andrieasen van
tlaarlera, Donderdag 11. eene uitvoering gegeven ia
caféFlora, welke in velerlei opzicht genot heeft
opgeleverd. ?
?Benige quartetten van Bralimi. Schumann, Ver>
hulst en Gade, een duo uit Uuydu's Jahreüzeiten
«n eenige solo's voor piano vau den heer Schroidt,
vormden o. a. het programma, De beer Scbmidt
bezit eene goede techniek en heeft voorzeker veel
talent, hoewel wij hem gnarne in een werk van
eenigen omvang zouden willen hooren, teneinde
dit laatste met meer grond te kunnen
co&stateeren.
De Heer Andriessen maakte zich verdienstelijk
door op echt muzikale wy'ze de
quartetvoordrachten te begeleiden. Het quortet. zelf had een
goeden klank; over enkele onruiverheden willen
wij de dames eu heeren dilettanten niet te h&rd
vallen.
De Heer Hofdijk bezorgde eene nadgcnitno
ofwiaseliuff door de voordracht vun t-cu om
vaagrijk gedicht, dat groo'en indruk maakte op
de vry tnirijko aanwezigen.
-mr-iinmtfati^ en alOerhaÜ. Aam d»
na dn batf Baomaa h«ijtnt
Zaterdag a. a. heeft ile dnitjcbe acteur
zijn beuefice-voorstelling met Vncl A<.o->tit, \vnarin.
h\j de titelrol tal vervulkn: in de verschillende
rollen, waarin bij naast dn beroemde gasten zich
verdienstelijk mankte, werd hy genoeg eevrnardeerd
om nu op de sympathie van het publiek te. mogen
rekenen.
FrSuWn Frieclorfke Bognar, wier ^Gaa^spiel" bjj
het Duitache gezelschap vun den beer vun Lier,
(Ut van Ma^da Irs'cbik zal opvolgen en dun -tden
Februari b«git>t, doet ons eene reeks uitknipsela
van Duitsche couranten, toekomen, waarin iiaar
sncceesen gertnafd worden. loderdoaid is zij eem\
der uitstekendste talenten onder de duitichft
aotiic~a; hare verbindtenis nnn het Wecnerlkfanrg
th'.-üter i» voc-rafjepfaan door eeno reeks van tri
omfen te Berlijn, Msinz, Haratur-r, Praaff,
Angsburg. Frankfort, Stutti^art, enz. /ij speelt zoowol
de klassieko rollen van Jfudtu, Esther, Sappho,
Jttditfi, PtitWra. Ctcopnfra (v. Conrad,) Adclheid
^n tiöts) als de meer moderne, Adricnnc Ze*
coicrrrtir, Deborah, Dame mit den Camelien,
Jfiss M"lton, het gsheele repertoire vau Clara
Ziegler, met welke zij steeds vergeleken woitit.
ttutiuni»iv** Bv)UMu^ -Te r «-.u» ny Esiier 4i.
e«n werkja uitgekomen van Charlea Casaü, JPefitS
3lusèes de Hoflande et grands peintret ignoris.
De. brochure, boewei niet veel meer gevend dan
cenige aanteekeningen en notitièn van
venchilleade tentoo<Mtellitig«n, » vooral merkwaardig
om de zorg die de schrijver besteed heeft aan het
opteekeaeu van naaien en datums der verschil
lende door hem vermelde kunstwerken, en omdat
liij de aandacht vestigt op een aantal onzer oudere
.'childcrs, die den Europeeschen roem welken zij
verdienden, nog niet zyn deelachtig gewerden.
Onder de peintres ignprés" bedoelt ny vnors.l
Ravesteijn, \erm*er of Van der Meer vau Dr-lfr,
Jau de, Bray (leerling van Frans Hals), Cornelis
van Haarlem en Maarten vau Heemskerk. Do
werken van de meesten dezer zijn bciteu Neder
land weinig bekend; alleen te Haarlem toch kan
men Jan de Droy behoorlijk bestudeercn, meest
in den Haag rUvrsteyn; hun voornaamste werken
werden ook nooit gegraveerd. De fr-xaie Vermeert
d:e verleden .-jaar op de tentoonsteUing der
Uoyal Academy te London verschenen, vestigden
op hem de aandacht der Encelschen; xjjn ferma
toets eu eigensuirdise klcnrenbarmonio van blauw,
umler en groen, wordt meer bekend en zal wel
meer werken van hem doen ontdekken. Het meest
zou er aan doen wanneer een uitstekend en sym
pathiek etser voor hem deed wat Ui ge.* vo>r
Frans Hals godaan heeft, en op deze w jie Lun
talent algemeene waardeering bezorgde.
Ttc't epmk*nrd» Minne, doorC-Terburch»
Utrecht, J. L. Beycrs.
De heer Terburch schr'ijft een niet gewonen
stijl. Hy heeft van hel Nedcrlandsfh studie ge
maakt, de geheimen der taal zijn lwm bekend.
De klassieke tijd onzer letteren mocht zijn liefde
verwerven ea zijn vereering draagt een pnrktisch
karatter. Wie z\jn proza leest bespeurt alm»,
dat lm er zich op tockgt zich juist, Bierbjt en
welluidend uit te drukken. Daarbij zyn oude
vormen hem welkom. Spreekwijzen als: duikers
aardig, odiarm, leider, trouwclük büstoatt, ruwelijk
afrukken, trekken hem aan. De heer Terburch
schrijft iemand met een t, nog en weg met een
ch, ver met twee rr's en een aposlrof, swrlijk
met een c en acht den onvolmaakt verleden lud
van werkwoorden met een dubbele t eerst recht
geschied, wanneer de e van de laatste t gescheiden
is: als hij hervaU'e, hq'. belett'c. Men tal
moeilijk een fatsoenlijker Nederlandsen vinden dan
deze Beschaafd* taal. En toch de zoo torgvvltfg
eepolyste .sprake" weerspiegelt, dunkt on*, eer de
deftige netheid der 18de, dan de zwier,
pupticheid en kracht der 17de eeuw. Wanneer men on
porcoleinachtig Hollandsch leest f denkt men
onwillekeurig aan een pruikie, zij 't er dan ook
een, waaraan geen haartje verkeerd zit Een pnrikje
zóó keurig fijn en verleidelijk lief gepoederd, dat
menigeen er misschen zijn natuurlijken ktuUebol
voor zou willen prijsgeven,
Wy mogen ons xeu niet verhelen, Sa\ deze be
kentenis gevaarlek is. Of hebben njet Bcets,
Schaepraan en Huet bq' een vroegere gelegenheid
Terburch's proza geprezen? Het is zoo. Toch
gelooven wy goen tegenspraak te moeten duchteu,
wannér wy beweren, dat men Bcets, Huet eq
Terborch's pro» slechts m n opricht opgeHjke
lijn kan BleUen. De taal'van deze triU ia vloeiend,
zuiver ea helder als glas. Maar wanneer inen een
bladzijde van Huet of Beets leest om daarna eene
van Terburch te genieten, blokt het, dat de beide
eersten fonkeknoen pareienden wyn schenken,
terwql de laatste niel veel meer dan mineraahraUr
biedt. De stijl vu Terburcii is zonder geest. Het
gevolg daarvan i» een gevoelige teleurstelling. De
voornaainheid ?waarmee Terburcb'a proza zich
aanmeldt wekt groote verwaehtmgea,
aicnietvarvuld worden. De kleerén maken den man en de '
man zelf lijdt aan bloedarmoede, hoe «etond hjj
ook scaikie.
Leest iaën in de rste daer .Sfrtïm v»
Xmne" (bbds. B) de oobwjetsat van ósn
jpromoveerdat drie «x twiaijarif»
lil
ii M