Historisch Archief 1877-1940
r
il
b.-:
of
drie jaar uitstellen, daar ik zeer wel weel,
hoe zooi' hol bezorgen ooner uitgave deu geregelde,!}
voortgang van deu arbeid zou belemmeren.
Dr. L. A. J. Burgcrsdijk. '
Dtvouter, 2 Februari ISSi
Ho',
iui-u M;
'?,.?
-,D(. he,v Y.'.lès hield 30 Januari in Fclix MeritU
.o !\vet-dj ïüner voordrachten over Jeau Jacques
lui:-.-t-Lin. Naar aanleiding vau Rousse.iu's
denknver de opvoeding der vrouw, behandelde
d- g.-.--tijo ïpreki-r tle verschillende beginselen
die daaromtrent in Frankrijk achtereenvolgens
W" v^-tcn huKk-iï. Korst de vrouw zooaU do
i\i!i!i!o'i..-'.twe:» iuu'ir wenschlen, enkel huiselijk,
.-u onderworpen, tiv.vna do geharde
ii-^iio jircci\'it*ci volgens Mlle de Seudt'-ry,
.k- vroüie en koning../.iwle/.ooal* 1-Yiu'lon
de Maintcnon haar wildon vormen, .toaii
had iots anders op 't oog, liy wilde de
\\i ?!.-.? vi.i.r niets, opleiden dan voor hel huwelijk,
h.i,.-.- vi'!'ii;ikeü in talenten en bokoorlykhodeii,
iiün-i» met het doel om don man te hclii'.tfon en
y.i, 'i dco;- di-ïon lo doen beininuen. In het dorde
ppiliviii- ïifciu'i1 redo ontwikkelde spreker zijnei.sont1
(k'nkKvhk'ti omtrent de toekomst en bwlt'iinning
tlo.' vi'ohw. Hij wees er op hoc zij vooral moet
v.-.'i'J; oiv'ok-id voor zelfstandigheid, daar toch
betrekkelijk 7.00 weinigen tot hel huwelijk bestemd
i.ijit. l.'it onderwerp, vooral de nnam rii Mies plint,
\\\\f ÏÏH-' hel 00» op eon groot gedeelte van het
pi'il-i'olv der Iw.ingen cciti^szius moeielijk: maar
ik s l'i'i-i'rii Vales geestige eu levendige, voordracht,
y.iju lalout vau eau-eeron zou lusteer /aken sma
kt'!'.'1; lu-bbeu weten te maken, en hij had ook
ilitiiiiV.il bel gewone succes.
De uitgevers maatschappij Elzevier heeft hot
prospectus van een uicuw tijdschrift, getiteld De
jjfrrtfjiu1, vo Uitblad, met platen, vurzondeii.
Difc blad 7.al muaudelyks verschy'urn, do prijs
per Jiiai-ó'.ing van 112 allcvcringca is /"O.'JO franco
¥er pest ?' 1.03. Afzonderlijkenummers T'-j cent,
rar.co per post 9 cent,
? Do bedoeling van dit blad is: bevorderlijk to
Bijn ann do -beschaving der lagere volksklassen.
Het aal dus zooveel doenlijk berekend zyn op
de behoeften en het geestelijk peil van dio leden
der samenleving, dio de ovcrgroote meerderheid
des volks uitmaken.
De redactie zal trachten voor dit doel te ar
beiden.
Het D:u'3chts FaiuiHenlitalt (?1.10 por
kwartar,!, bij manr.delijkschc afleveringen ? O5), geheel
?vrij van politieke kleur en koufessioneele richting,
treedt zijn derden jaargang met meei- dan 50,000
ubonnenten in. Evenals in de vorige jaargangen
komen ook in dezen houtsneden voor naar werken
onzer meesters en geeft het tweedo nummer ccnc
talentvol uitgevoerde gravure naar een aquarel
?van den kunstschilder P. vnu der Velden te 'siiage.
In 't bijzonder verdienen de aandacht do
voortreflV-lyke houtsneden naar schilderijen van Carl
flo'nhaidt: nLoki oh Sigiin" (met test van Felix
Jta'ni); van K. Dielitz: ?yie Cergfee"; van
MortonMuller: ?Norwegischer \Valdsce"' én van Ilugo
Kauft'manu: ;,Di(j Xeujahrsnaeht."
Ook de test is zeei populair en leerrijk on
biedt jrrootc afwisseling. De. eerste schryvers van
Duitüehlawl werken aan het blad mede. De
jaarpring begint me_t ccn roman ?ïfatalio" van \V. .black,
Jifi don lezer in de geheimenissen der internatio
nale soeiaal-demokratio inwijdt; voorts eene poë
tische novelle rder Traum" van Wilhelm Jcnseu,
geïllustreerd door \V. Friedrich. Belangrijk ook
voor ons is het degelijk artikel van F. A.
Petermann: -l>ie Anforderungen derSckule an unsere
Jugcnd,1' waarin duidcujk uiteen wordt gezet,
d;i' vermindering van arbeid voor do jeugd
noodllet Dcittscltes FamiKanblatt schijnt zich tot
roeping te hebben gesteld, doze ook voor llolkind
uiterst gewichtige kwestie herhaaldelijk te be*
spreken, daar zy reeds vroeger uit een hygiënisch
oogpunt zeer degelijk behandeld werd.
Als premie voor lfcS2 is verkrijgbaar ccn album
nut 11! pinten en gedichten, dat zoonis het geheele
tij isclirüt met smaak is eaamgesteid.
EÖU autograaf van Vorst Bismarck is ingezonden.
Men abonncit zich bij alle boekhandelaars in
Holland. ....??
De Gids voor. Februari bevat: Srtiliemann's
Trojr; door Dr. A. E. J. Holwerda; Myn Angeln\
door C. van Uiovelt; Taine, door Mox Ilooses I;
Onze aanstaand? Reformbill, door Prof. J. T. Buiju;
£ï)! droom va» '/ faradijs, Zanggedicht door Jan
van IJsers, Politiek Overzicht en litbUographisck
Alluïn
Het JannarJ-nummer rau JüSJ YlsaF.#Cren be
vat prii-zio van Smit-Kleine; G. J. Dodd; Dr. J.
Nclei de Brmn\vro van Steeknd, T. H. de Ueer
cu Lï. Üiae3. I:tS 'Mui' Volkskttndr, door den'
K-iu-.-teur Po', de Mont; In Rusland en
GrkJccn?(?);,??, d-jor 0/0., SaroJicn, Ome oude liederen,
Criïlf-1:, o. a. van liolliJcc's Etse.n naar Itct leven,
een Mrstc Jrttlcrkttndiac brief uit JST. Nedtiland
van C. de Jonge en KtiiistnicniïS.
ShakMvtüte. Ia de jongste vergadering vau
do New-Shakesnoare-Sociely hield Re v.
J.Tilrkman een voordracht over den zelfmoord by
Shakespewe. Hy deed uitkomen dat Shakespearo
hem niet veroordeelde, en grooter betuekenis
hechtte aan tien strijd, als in Hamlet, dan aau de
daad. Alleen Hamlet en Imogen spreken van
een ?wet vau God die zelfmoord veroordeelt,"
zouder die nader aan te duiden. Van de 14 zelf
moordenaars in Shakospeare, 7 mannen eu* 7
vrouwen, ziju er slechts 2 Engoltchen, alleen
vrouwen. De redenen zijn de meest verschillende;
Ophclia doodt zich om versmade liefde, Lady
.Macbt-th uit wroeging, Lucretia uit schaamte,
Timon uit levcuszütbuid, Drutus, Titinius enz.,
om de govaugcoEchap te ontgaan, Romeo en
JuÜ'-'-to uit waulioop eu liefde. Eene andere voor
dracht behaudokio Shakespearc'a karakter, zijn
godsdienst, z\jü jiolitieke inzichten, waaromtrent
spreker niet veel anders dau ucgatiefi en
algeuicecs kan te bcrda brengen.
Een dame heeft aan dit Genootschap een prachtig
aaubotl gedaan. Het volgend jaar namelijk komt een
Slnikuspc.ircuitg.inf vau do hb. Furuivall en Stone
in de corsproukelijko spelling uit, op kosten van bet
genootschap. De dame wil uu eeu uieuwe
Coiicur(tat.tic op Üuakeipanre bewerken naar deze uitgave,
ook in do oude spelling; zij zal dezen index doen
beantwoorden aan de nieuwste eischcn, de nummers
geven van do regels op de bladzijde, zoowel als
van do bedrijven en toongelen; zal do aanhalingen
een derde langer maken dan zo iu do Concor
dantie vau MTS. Cowden Claike zy'nj zal de ver
schillend» gelijk gespelde woorden nischeiden, ah
tcars (tranen) en tvars (verscheurt), ea ook do
verschillende betoekemsseu van ieder woord, als
iu het Lexicon van Schmidt; zal, evenals dit,
zoowel du gedichten ah de tooncelstukkcn opne
men; zal do waarschijnlijk onechte plaatsen en
wooi'dcu afzonderlijk tcekcncu; zal een aantal
plaatsen ter illustratie, zoo noodig voor lederen
zin luinhaleu; en eindelijk, zal 500 pond voor het
drukken van haur werk bijdragen ah bet genoot
schap de rest vindt. Een dergelijke Concordantie
stond steeds op het programma van de K.-S.
Society, maar aan do uitvoering was nog niet ge
dacht, lic t is te hopcu dat niets do ijverige .dame
zal verhinderen haar goed voornemen ten uitvoer
te brengea, want wat zij onderneemt ia geen
kleinigheid,
De romans der Table-Ronde. Gaston Paris ia
thaus in het tijdschrift Komania zyu studiën over
dezen roman-cyclus.begouucn. De theoriön van
zyu vader hadden herziening noodig. Het lang
vcrwa'chto werk van den zoon is, hoewel niet
compleet, thans op weg van voltooiing. Hij stelt
zich voor, het te gevcu iu eeuo reeks onafhanke
lijke schetsen, en deze aan de discussie van zy'n
broeders iu hét vak te onderwerpen, om ze daarna
tot een geheel om te werken. De eerste schets
is verschenen over Lancclot; anderen zullen vol
gen óver Eréc, Ivain, Ydor, Gauwein, Pcrcival
en den Graal, de geschiedenis van den godsdienst
in Engeland, de ?mis", Kcnnins en Geoffroy van
Momnouth, Merlin, Tristram enz., en eindelijk
de romans in proza. Prof. Gaston Paris maakt een
scherpe onderscheiding tusschen deu vroegsten
cyclus van Artlmr-roman?, ? die van avonturen
en courtoisie, met een zeer lichte vermelding van
liefde, ? eu die van den latercn cyclus, het best
bekend bü de mecsten, die zich bewegen om do
schuldige liefde van Laucelot en Genever, (die
in den eersten cyclus geheel onbekend is) en het
zoeken naar den mystisehcn Graal. Hij schetst
en bespreekt dan den oudsten fnmschon Lancclot,
dio alleen in den duitsahcn Laneclet van Ulrich
von Zasichovcn is overgebleven, en zoekt naar
sporen van den oudsten held op andere plaatsen.
KV.» X>__]_« aimLCUIUjjVIl. ID UCZê SlUQie,
het vermonden dat eon gansche reeks
AngloNormandiïche romans zou zijn verloren gedaan
tusschen do oudere epen en de latere fransche
romans, schy'nt wel wat gewaagd.
Onder den titel van Latt tres jnquecaa (De drie
migruines) is_door D. Muriano Pina y Domingucz
eene " bewerking in spaansch proza .geleverd van
Pailleroh's comcüie: ?Le wond-e 'ofirniis'riiHuie."
Het pluk werd dezer dagen in het Teatro de la
Coincdiii opgevoerd. ?
De Eenhoorn. Een interessant boek, onlangs
uitgekomen is Thc.Unicorn mythologische studio
vnn Robert Brown Jun., by .Longmans te Londen
'verschenen. Het is aangenaam geschreven en
geeft de geschiedenis der Arische legende, die iu
den Eenhoorn van het engelsche wapen eeu harer
laatste verpersoonlijkingen vindt. De Eenhoorn
iü d aa oorspronkelijk d« m aan godin in haar eerste
kwartier; en hierbij wordt door doü heer Bro\vn
olïeriei geleerdheid als bowys aangebracht. Zoo
gaat de ontwikkeling' verder door de oude kunst
van Babylou.fot deu schotschen Eenhoorn die door
Jacobus I in hot enj;clsche wapen gebracht werd.
Voor hiiri dio Leeuw en Eenhoorn vercenigdea
sohijnen zij nog de bctoekcnis van zon en nnlan
.o\a tegenstelling gehad 'hebben, liet bock is
met talrijke illustraties versierd.
liug vfto een derg/lijken gi.as. Geen werk wordt
zoo versclu'Hendlncooritew. :ls ^uist ccn r-::1^:,::
zakboèkjo. De p&n acht een zeker onderdeel
overbodig, dat juist onmisbaar voorkomt aan zyn
collega; daarentegen viudt e on derde het geheel
onvolledig, omdat naar zy'ue meoniug het ecu of
ander onderwei p is weggelaten of onvoldoende
behandeld geworden. Met recht is hierop dan
ook vau toepassing het gezegde ?zooveel hoofden,
zooveel ziuut-u."
In hot buitenland weet men echter over dit
bezwaar been to stappen eu niet zonder succes,
getuige dj talryke bestaande zakboekjes, waar
ouder er worden aangetroffen, dio ware- voorbeel
den ter _ navolging z<JQ, zoowel door inhoud als
door inrichting. Gaarne zal worden toegestemd,
dat wegens gcmii nan rosoliug vau vele
oudcrdeelen m ons ki-ygswtzin dj tijd nog niet geko
men was, om zulk een werk mot vrucht te onder
nemen ; uu. echter meerdere stabiliteit in de
Iegcrinrichting verkregen is, kan mot hoop op goed
gevolg de proef genomen worden.
H«t doel met alt schrijven beoogd is don wensrh
kenbaar to maken, dat cim'.elyk in het jaar!3S2
oen zakboekje voor den Ked ofiic'.cr het levens
licht aauschouwc, met welken wcnsch zeker vele
oflicieren iusteinrntn,- die b'y'ua dagclyks het
gemis gevoelen.
Mocht het echter daartoe komen, dau vertrou
wen we, dat het met recht aanspraak zal mogen
maken op deu nnaul dien het draagt, d. i. bestemd
te zijn om in den zak gednigcn te wordeu.
Hoo,w»n»...-^ ^? uu verecniging tot beoefening der
»rygmeten$chap of de verspreiding van fcennt's
aangaande 'stands verdediging is hij geen lid
Naar concerten of comcdios gaat-ie-Diet!
Zijn uniform verlaat-ie-niet l - '
Sigaren! och! dat smaakt-hem-met!
Een borreltje, o! genaakt-htm-aietl
Belasting! a;e botaalt-ie-niot!
Hoo hu er komt, verhüilt-ie-uiett
,_ De atumpert zit zoo in de knel!
Wat hem mankeert? hy weet het wet
Dutric.
?DE MILITAIRE GIDS" ES ?HET MILITAIR
BLAD."
Do eerste afleveringen vau de in den titel
vcrraelda militaire tijdschriften, waarvan het eerste
een geheel nieuw, het laatste eon getransformeerd
bestaand orgaan van de Nederlandsche krijgsmacht
ie, hebben onze gunstige verwachtingen ? uitge
sproken in No. 332 en 235 van de Amsterdammer
.* i \ i---^.. ---.-..,
hebben gehiAdeld, door de aandacht viui üijnt
Ititfs ? wy willen tevens hopen alox'.iés ? en
medewerkers, hetzij in bet voorwoord, hetzy m
hot bü do eerste aflevering toegevoegde prospec
tus, met eon enkel woora to vesting op do door
ons vjrscbafto gelegenheid, om meer dan eenmaal
t in do drio maanden onderling openbare
cones:j nondentio te kuunou voeren, «aar de niet
medej! deeling daarvan nu de kans oplevert,
.j bcnogdo doel niot wordt bereikt.
dat bot
met beschaamd. Van verschillende zijden, en
niet het minst van bevoegde personen, mochten
\vy een zeer gunstig oordeel vernemen zoowel
omtrent den inhoud en de keuze der stukken,
als omtrent het kleed, waarin een ,«n ander door
tl ' ' '
. 'J.'<:ni;i/sOH. Hét tijdschrift Ülaciniïïnri's
Kt!'1', bevat in zijn Februnrinummer een nienw
peJiciit, van den peet hiurcali:, getiteld: 2Vw
cliurgt of the iictivy brigade.
PI> lVbn!;-.';i-Aucvcring van het tüi'sehrift:
(l- ?.?;. ',if-\v.t: : ' ' ' ,
\. ','.. Li!'>, F.r.n en üiidcr over mist en
mklt-'guril-:)!: ? Dr. ï'. J. Hoilnian, Een Jionipas der'
loJAiiiiist; ? Do aanstaande tentoonstelling van
sc)'ivj):;mude!k'!i te Londen ;..? Inrichting voor
hui ,-|..ft-;l'g -percéd Diaken van sloepen (mei [ilanl); ?
!V-is v, n ISatavia naar Hiiukow en Londen; ?
Tei' ?_;.. fi .i-ho verbinding niet vuurschepi n t.-m.;? l
M<.i'-ï>i''jiopUche opjjiiven op het eiland Mauritius
verxitüielil'; ? De_nieuwe Taybrug; ? C. A. W.
Hiilvcihont, Umuidcn; ? Correspondentie; ?
MuUUien bij liet personeel der Kon. Nod. Marin'.-,
van KJ DucimK'r 1881 tot 15 Januari 1S82. ?
, Sanhu. Het gaat den frunschcn tooneelschrijvor
als- dni ezel uit de fabel: do eene beschuldig!i g
wekt do andere; weldra zal er peen tooucel uu
zyn ttukkcn, geen regel uit zijn dialogen zijn, die
hy niet zal heetcn gestglen te hebben. Prof.
Alexander Büchner heeft na het .schandaal over
O Ictto-Fiammina, thans te Caen een brochure in
't licht gegeven: Boffmann et Ie Boi Carottc,
waarin hy hewyst dat Le rot CarotUi wat intrige
betreft gestolen is uit een der sprookjes van
Hoffmann. Of men het' ooit de moeite waard zal vin
den to bewijzen, dat prof. Alexander Büchuer te
Caen iets gestolen heeft of niet van hetgeen hy'
iu 't licht geeft, is twijfelachtig.
Nieuwe toeken. Op de statistiek van nieuwe
boeken, door do H.I1. Sampton Son, de uitgevers
van den l'ublishcrs Circiilar, zouden eigenaardige
ccmmcntarcn te maken zyn. De nieuwe boeken,
in l&Sl in Engeland gedrukt, 'zijn 4110 in aantal,
de herdrukken 1290, totaal 5406, tegen 5708 in
1880. Dezn vermindering is opmerkelijk, vooral om
dat in 1879 er 0834 uitkwamen. Een zesde van
al die boeken kwam uit in December, het kleinst
getal in Januari en September. Wat de onderwer
pen betreft, vindt men de theologie bovenaan, 045;
opvoeding «n onderwijs 682; roman en letteren 674;
dan werken voor de jeuad, kunst, geschiedenis,
enz. De werken voor de jeugd zyn dit jaar zeer
verminderd, ook het gemengde in de brochures;
er is echter zeer veel geschiedenis bijgekomen, ook
j roman en letterkunde. In de juridische boeken ia
j do ? liclft herdrukken, in do medische werken een
?j derde. Verzen kwamen er slechts 111 bundels uit,
t-gen 416 romans.
UHUalre Zaken.
MILITAIR ZAKDOEKJE. ;
Ongetwijfeld '«al" elk bevoegd beuordcclaav, in
dien In j billijk is, mooteu erkennen, d:tt
niettegx:ustannde er nog veel en niet altyd zonder miei»
geurutteH Wordt, het krü^ncstimr in uits land
sedert Iö70 tpoh niut. stil gezeten .heeft.
Belangrijke verbeteringen in ous ki'ijgswezen
zyti tot bt-and gekomen, fietzrj door het
tjanbrcuiViingeheele, hetzij iloor-gcdoeltclij'«ö w(jzigiugen
bestaande %aken cu toestanden, waarvan vcln
reeds het burgerrcclit verkregen hebben, al mojyjn
ze dan ook vau buitenlandsohen oorsprong üijn.
Niet in de laatste plaats ma? daarbij Redncht
worden aau het opvoeren van het wetenschappe
lijke gchalto der aanstaande officieren van allo
wapens. Evenwel bepaalt zich dit niet uitsluitend
tot de opleiding voor den luitenantsratig. daar
terecht wordt ingezien, dat de studiën, volbracht
aan de kon. nul. academie en aan de cursussen
by de korpsen, slechts de algemeene grondslagen
bevatten, waarop verder voortgebouwd tnoet
worden, wil men de noodigo geschiktheid be
komen, zoowel voor de reeds verworven, als voor
de hoogere rangen.
Kaast den arbeid, die door de chefs aan hunne
pnderhoorige officieren wordt ongedragen en die
zich steeds tot oen minimum behoort te bepalen,'
wordt bovendien veel gewerkt uit liefde tot de
wetenschap en het moet worden erkend, dat de
krijgBichool (3de Afd.) hiertoe veel heeft bijge
dragen, ïloewel by lange na niet een volledige
maatstaf ter beooraeelinfc zijnde, behoeft men
slechts een balans te maken tusschen hetgeen
tegenwoordig iu ons land op militair gebied in
druk verschijnt met vroeger, om van de waarheid
van bet bovenstaande de volle overtuicinc
tebe.« zyn ??. ? a_
veel goeds indertijd ook gezegd kon worden van
het nu vcroudeido zaküétek van den kapitein
Xiürmana, het was te onhandelbaar om buiten
de studeerkamer geraadpleegd to worden. De
voornaamste bestemming moet blijven by oefe
ningen op het terrein te gemoet to komen nar.
het geheugen; in het studeervertrek kunnen meer
uitsebreido boeken geraadplscgd worden.
Voor dat hoofddoel kun groolo volledigheid
zeer goed gej:;\nrd gaan aan beperkten omvang,
door het b-.^igËU vau tulegramslyl en een kleinen
druk. De meost mogelyke volledigheid kan
boreikt worden door het to bestemmen voor
ofticiorun van alle wapenen, anders gezegd voor do
officieren van den geuoralen staf. Mocht het
werk hierdoor to lijvig worden, dan geve men do
voorkeur aan twee, zoo noodig diie, deeltjes
boven één van te grooten omvang.
Om het zakboekje voortdurend op de hoogte
de3 tyds te kunnen houden, moet het met wit
papier doorschoten worden, of wel er uioet ge
legenheid boataan tot hut aanbrengen vaa
wijzigimreu of by'ïchiyvingen op de marge.
Wellicht zou het Ju oorlogstijd blijken, dat en
kele gegevens omtrent onze naburen van veel nut
zyn.
Wat eindelijk het uiterlijk voorkomen betreft,
moet, behalvo het reeds besproken zakformaat,
de omslag buigzaamheid aau stevigheid paren,
do'hoeken moeten afgerond en gelegenheid aan
geboden worden tot-befpiug- vau ecu potlood, een
lengtemaat-JD enz.
Dit i'.yu de voornaamste eisenen waaraan vol
daan moet wordou, wil het zakboekje pracüsch
bruikbaar zyn.
Uit het voorgaande blijkt dus, dat de bezwaren
verbonden aan de s.imunstelliug volstrekt niet
over het hoofd gozieü wordeu, maar eenmaal hot
uut erkend zyude, dat aau hut bezit van zulk
oen boekje voor do officieren verbonden ia, belot
niets van hoogerhaud desgevorderd eeuo gemengde
commissie van daartoe bij uitnemendheid geschikte
officieren te benoemen, tot samenstelling vaneen
zoodanig zakboekje.
Het is van vry algcmeeno bekendheid, dat de
chef van den genenden ttaf al eéui^e jaren over
het vervaardigen van eeu dsrgulyk werk zijne
Re,1 ...!.<.._ i.?^fc i..tw.« a.,...j t.» a.m.wjtj reecis vele
onderdoelen door verschillende oflicieren hctft
doen voorbereiden. Wellicht ia dit de reden, die
andere ouderen heeft teruggehouden een
dergelyk werk van eigen compositielwt lichtte doen zien
We besluiten daarom mofc dun weusob, dat ge
noemde autoriteit, binnen een niut, to lang
tydsyerloop, do vruchten vau dien arbeid do'wereld
hueiidu en mogo hot dan al niet volmaakt xijn,
dat dnn voor oogen gehouden worde: lo wieux
! est souventTenutiui .du bicn l Wunschelyk geble
ken venindcringeii, wijzigingen, aanvullingen, enz.
kunnen immers ui een volgendeu druk worden
aaugebracht,
EEN OUD AANBEELD.
Met genoegen is voorzeker in den lande het
bericht, gelezen dat het plan bestal bij den Mi
nister van Oorlog de traktementen der
onderoflicierftn te verhoogen. Ook wij lazen dat gaarne,
want verbetering van de positio der onderofficie
ren, zóó wat het geldelyke aanbelangt aU wat
betreft hunne woningen, is zeker een stap op den
?wtff tot oplossing dor kadérkweut ie. '
Temcei' zagen wij het gaarne, omdat daardoor
wellicht ook de wanverhouding zou worden
opgeheven, die er 'bestaat, en dio uu nog grootur
nal worden, tusschen de traktementen van luite
nants en onderofficieren. Wij misgunnen hun niet.
dat vooral do gehuwden, die gewoonlijk een {{root
h-iishouden hebbon, bekoorlijk wordeu gesalariöerd.
Maar, de luitenants zijn ook noodig, ook zij
moeton kunnen Icvou; zy staan boven de onderoffi
cieren, zij moottn stand ophouden, sociëteiten be
zoeken, 'in gezelschappen vornchijneü, enz., dnt
kust alles gcltl ou uij behoorcn flus goldblijk niut
te 'jtaan onder üommigo kli«3:-en van onderoffi
cieren. En dat zij dat doen, Ituuuen de vulgondo
adiudan't-onderoflcier der infanterie b. v.
lijk versierd met de broazon medaille, heeft
Soldij p« dag . . . . ....f 2.12 of f '
Voor kleeding por dftg. . ? 0.33
? brood B ? .. »0.10 .
B woning per week ± n o.UU
lige .tu,.*,,,,,, ,,?*..- _
betering ondergaan; hnt formaat en dte Dualiteit
van bet papier, alsmede do tlians gebezigde
let,tersoort voor bet Militair liliuï maken dadciyk
een aangenamen indruk, hetgeen niet kon gezegd
wordeu van den eersten jaargang van dit tijd
schrift, waarvan het uiterlnko bHna geen verschil
opleverde mot het WceKblaa vaiiAc/recA^terwyido
typographischo bewerking de lezora zeer vermoeide;
daar gelaten nog, dat do inhoud hen dikwyls zeer
verveelde.
Dit laatste nu is geenzins het geval met do
beide genoemde tijdschriften; de bewerking en
do inhoud der opgenomen ouderworpen zijn van
dien aavd,- dat zij bevattelijk zijn voor den lezer
diens belangstelling steeds gaande houden,
on
terwyl^de artikelen van de Militaire Gids iiog
duze goede zijde hebben, dat zij onderwerpen
buhandelen, dio aan da orde van den dag zyn en
inderdaad ? zooals het voorwoord en het pros
pectus 'vermelden ? gegevens bevatten, dio niet
onder ieders bereik liggen "" n"lr "-L '1° nm-stn
eu ook nu. do eerste
kennisneming steeds geraadpleegd kuunon worden,
Wat ous in 't bijzonder voor het Militair Bind
gunstig stemt is, dat do redactie een overzicht
heeft gegeven van wat in het jaar 1882 op bet
gebied \au ous krijgswezcu zal worden verricht.
Wij hopen, dut zy den iugcslaflen weg zal ver
volgen en zoodoende de gelegenheid verschaffen,
om een algemeen deiikbuiild te verkrijgen van
de inzichten dor hoofden van do depurtumenten
vnn algemeen bestuur en dio der leden vau de
Volksvertegenwoordiging pp het gebied der
landsdefensic. Wy vertrouwen^ dat zij daarbij onze
krijgsmacht in Oost- en Wci>t-Indiü niet zal ver
geten en ook aan onzo 'verhouding tot het buiten
land ccn woord zal willen wijden; naar onze
meening toch, beïta.tt te dezen opzichte nog te
grooto onbekendheid, terwijl gewoonlijk in ons
land alleen die Kaken het meest op den voor
grond treden, welke betrekking hebben op dat
gedeelte onzer krijgsmacht, in 't bijzonder voor
hot. gebied, in Europa bestemd. '
Bovendien uiten wij den wenscli, dat zy in
haro kolommen zal vermelden de niciiwo maat
regelen, genomen omtrent nllo z-.ikeri, die, hoewel
niet juist tot het militair gebied bohoorende, toch
daarop van invloed zijn, als bijv. onderwijs, aan
leg van spoorwegen, telegrafen, verbetering van
rivieren, enz, ?
rdei
Vttll UCU WU T TJUiJmmju. _ w »?_?_.» »
komen. De schaal aan eeritgenoemde"ziitle slaat
?? -? ° ?? -_v??
te spoedig door, om dienaangaande nog eenigen
twüfel over te laten.
Worden deze pennevrnchten; meermalen het
uitgezien naar een werkje, waarvan het gemis zich
meermalen doet gevoelen, nl. een militair zakboekje
ten behoeve van de officieren. Hoofdzakelnk zal
dit 'wel moeten worden toegeschreven aan de mat
geringe bezwaren, verbonden aan de
samenstelIA)
.36
? 100
Summa summarum ...f 1086 'B jaars.
Voegt men hier nog bü, dat het den
adjudantonderofficier niet verboden is, zjjno ledige uren in
dienst bij anderen to gebruiken, en dat enkele
bizondoro baantjes als 't beheer van continos ot
maKazynen, het geven van onderwijs op school
of in de schermkunst, enz., hunne eigenaardige
extratjes afwerpen, dan komt men ver over het
brutü-traktement van een 2en luitenant.
En wel U dat traktement bruto! .
Zien wi| eens ho.e een 2e luitenant op 't einde
van iedere maand ziJBOVcrdeelings divisie maakt.
Hu wordt uitgetrokken 'B maands a l/,j van 1000
Brulden . . . . . ? ? ? ? ? ? ? *ö33d
gu?
Hiervan gaat af:
Weduwen- on weezankas
Officiers kleedingfouds .
Muziekfouds. . . . .
Sociëteit . . , ? . .
2.08
10.00
0.75
1.00
f 13.83
f 6i).60
: : f 15.00
Blijft alzoo te verdeelen i ;
HU begint:
Kamerhuur . . . . .' ; ".
Brand, licht, brood, boter, koffie, thee,
fooi aan de meid, enz. . . . . , , ? 15.00
HU eet op zyn kamer & f 0.80 ? 24.00
Oppasser ........ , . ? ; ? 2.50
Linnengoed & f 24'a jaarl .*, i . < ? SiOO
Schoeisel a f 30 's jaars . . r . . ! l ? 2.50
Waschgeld ; ; . . . .__»_ 3.00
Te zamen f 64.00
Bovenstaande cijfers ? men zal het mg* moeten
toestemmen ? zijn waarlijk niet overdreven. In
garnizoenen als Arnhem, Utrecht en*, komt men
daarvoor niet terecht. En hoeveel niet opge
noemde zaken zy"n er nog die betaling eisenen,
aio het paardrijden des winters, kleine repar&ÜSn
aan tal van zaken, boeken en reglementen, te
veel om op te noemen l Van een of ander k«S'
, . .
Verder geven wij aan ao redactie m overweging
om haar blad zoodanig in to richten, dat
het niet alleen door oliiciersn, maar 'ook door
hen, die een lageren rang in het leger bcklecden,
kan worden gelezen.
Deze categorie van militairen toch hebben
evenzeer, zoo niet meer, voorlichting noodig dan
do otlicierenj voor wio thnns drio
nederInnddche tijdschriften ten dienste staan en wier
geldmiddelen hen niet veroorloven zich alles in
eigendom aantesclnffen. En toch i.i dit laatste
etjne hoofdvoorwaarde voor het bestaan van een
tijdschrift. Is het dus daarvoor noodig, dat het
Militair Kind veel «bonnet, dus koopers telt, dan
is liet ook zaak ftllcj aantcwondcn om die te ver
krijgen en jlaar wij vermoeiion, dat die niet
onder de officiereu zullen wordon gevonden, zoo
achten wij hot. in het belang der znak geraden,
het tij-ischrift tevens ? zoj niet hoofdzakelijk
dienstbaar te maken voor den onderofficier,
die over. het algemeen gaarne kennis neemt
van wat op militair gebied wordt geschreven.
Jlen zie slechts hoavtèl dergelijke tijdschrif
ten iu het buitenland bestaan eu niet het minst
in Duitschland.
_ Zal bovendien een militai:- tijdschrift veel geie
nen f-n gekocht worden, ook door de niet militai
ren, dan moet de inhoud tevens van dien aard
zijn, dat hij niet slechts bevat beschouwingen
over militaire onderwerpen en toestanden,
gestoken in oen kleed alleen passende voor
officieren of mannen', van bet vak, maar
bovendien nog meerdere zaken, welke ccn
ieder <? in 't bijzonder den bnrgtr ? belang
inboezemen en dit; reeds dadelijk bij deu eersten
aanblik do aandacht tot zich trekken. Behalve
de titel en de populaire icijxa van bcln>M*^{n3
vau het onderwerp, tl'-nup'k »"* ?««.?'fianiwe.ang
zeer veel bü d» ««uvoesmg vaii eene tcekcning,
«uo illustratie, waarvoor du talrijke geïllustreerde
letterkundige tijdschriften het beste bewijs .leve
ren. Dit is o.:;. ook begrepen door den Ion luite
nant von W e de 11 vau hut Ie Silezischo
grenadierrc-giment No. 10 te Ureslau, dip onder
steund door bekwame militaire schrijvers,
gezcchto bclletristcn en voortreffelijke teokenaars,
mét l Januari de uitgave heeft ondernomen van de
tdlgcmeine ïlliistrirle MiVt-Jr-Zcltunif, waarvan
het propfnommer ? teveiis het eerste van den
jaargang ? door de verschillende boekhandelaren
ter kennisneming is toegezonden. ?
Dit geïllustreerde militair tijdschrift, waarvan
de redactie dezelfde is als die der 3f ililÜr-Zcilung
voor de reserve- en landweer-offtcieren van het
Duitsche leger, verschijnt eveneens tweemaal
's maands ? den len en den 15n dag ? en kost
slechts f 3 per kwartaal, terwijl elke aflevering,
groot 16 bladzijden, van folio-formaat (waarbij
nog dié komen voor advertentiün) a f 0.60 ver
krijgbaar is gesteld.
Wij gelooven, dat dit voorbeeld wel ter navol
ging mag worden aanbevolen; te meer daar niets
meer de bevatting van het geschreven woord
bevordert dan de toevoeging van een
aanschouwelyk beeld.
Onzes inziens zullen tal van nederlandsche
teekenaars, daartoe aangezocht, hunne medewer
king wol willen verleenen, terwijl het wellicht
aanbeveling zonde verdienen ook die van
belletristen en humomteu in te roepen.
Mochten aan de .uitvoering daarvan te veel
kosten verbonden zijn, dan zoude zij b(jv. kunnen
geschieden door eendrachteiyke samenwerking
vau alle vereenigiogen, welke zich tot taak hebbon
gesteld, het nederlandsche volk op militair gebied
voor' te lichten en zyne. belangstelling in alles,
wat het krijgswezen betreft, op t» wekken. Van
de zy'de der uitgeven is ? venueenen wij ? alle
ondersteuning te verwachten, daar deze tponen
niets onbeproefd te laten, om aan het Militair
Blad eene verzekerde toekomst te verschaffen,
waarvan o. a. de daarby gevoegde portefeuille
opnieuw een bewijs levert.
Het boven den titel geplaatste vignet la reeds
een begin vaa uitvoering van het aangegeven
denkbeeld. Onie beschouwingen besluiten wjj
'met de opmerking, dat de redactie van de
MUitoire Qiat in het belang van het tijdschrift zoude
VENTILATIE
Men herinnert zich nog wel het vergaan vau
de engelsche oortogskorvot Dotercl, tengevolge
van twee ontploffingen, terwijl zij te Sumly-Poiut
in straat Mngellaan tcu anker lag.
Do commissie, benoemd om onderzoek te doen
nanr do oorzaken dezer zcerauip, oppert de
meening, dat men, daar do koleu voorraad mo:st
worden aangevuld, met eeu open licht een ruim
is ingegaan, waardoor het kolengas in dat ruim
is ontbrand, wat dl oogenblikkelijko ontploffing
iu de andere ruimen tengevolge zou gehad hebben.
Do tweede ontploffing zou een gevolg geweckt
zijn vau de eerste; het ontbrnmllo gas nou dei
?weg gevonden hebbon naar do kruitkumor ei
daar do uitbarsting hebben veroorzaakt.
Do commissie is van oordcel, dat do
konunaudant, noch do overige gercdil?!' schuld hcbbon
aan de ramp en van elk verwijt moctan verschoond
blyven. Men is het met de meening der com
missie omtrent de tweede ontploffing niet eens,
omdat er 20 u 2ü seconden tusschen de eerst» en
tweedo ontploffing verJiopen; meer geneigd is
men om aan te nemen, dat door de eerste het
dek der kruitkamer is vernield, waardoor
brtmdcud hout of touwwerk op uano of andere \iijze
met buskruit in aanr.ik'ng 'u gekomen.
Do admiraliteit is hot eens met de commissie,
zooals blijkt uit door haar uitgevaardigde bevelen
omtrent den bouw der Inflexible. Dat hot ver
lies der Dotercl is too te schrijven aan ontoerei
kende ventilatie der koleiiruim on betwijfelt echter
niemand. En hoevclo schepen doorklieven niot
den Oceaan zonder eenige ventilatie der
kolenruimen ! Hoe bepaald ventilatie noodig is, vloeit
voort uit de omstandigheid, dat iu zee door slecht
weer de kolenruiuien soms dagen gesloten moeten
blyveu. Wanneer er al weinig ongelukken in
dit opzicht plaats hebben, dan bewijst dit alleen,
dat het machiucpcrsoueci met veel zorg te werk
gaat ; één onbewaakt oogenblik echter ia voldoende,
om bot schip verloren te doen zijn.
De ventilatiekokeTs, die op do Dotercl van elk
kolenruim naar den schoorsteen liepen, wareL
zelfs niet voldoende om het ontwikkelen van ?cue
groote hoeveelheid kolengas te voorkomen.
Slechts gedurende twee dagen konden op do
vaart van Montevideo naar straat Magcilaau de
luiken der ruimen 'worden afgenomen on profes
sor Abel, dio door de commnsie als deskundige
gehoord werd, verklaarde dat, met de aan boord
der Dotcrel aanwezige vcntilatie-iuriohtingen, ? als
de luiken niet werden afgenomen, ia 48 ureugas
in de kolcuruimen ontwikkeld werd. ?
Werd eenigen tijd geleden in. die weekblad do
aandacht gevestigd op liet wunschelijku vau aan
boord een genoegzaam aantal pompen van grooto
capaciteit to bezitten, met do ramp der Solerel
voor oogen, dient ook aan eene voldoende venti
latie der kolenruimcn de coodige opmerkzaamheid
to worden gewijd. Van alle middolen, dio 'strek
ken kunnen om zeor.impeu te voorkomen, most
met ijver wordeu gebruik gemaakt.
BIBLIOGRAPHIE. \
Militair Mad No. 2.
Opstellen. Aankoop van paarden bij mobili
satie. ? Draagbaar spoorwegmaterieel by den
aanval en de verdediging van vestingen en Forten.
? Een woord, naar aanleiding van bet opzamelen
eu bewaren van electriciteit. ? Vooruitgang op
het gebied der legerverpleging in Nederland. ?
Medadeelingen van gemcngden aard, berichte»,
boekaanliomligintj, benoemingen, adccrtentiSn.
To Parijs is onlangs een werkje verschenen,
getiteld: ?les fenx de giierre" van den franschen
kapitein der infanterie, V. A. Bazin. Iu bet voor
bericht zegt de schrijver, dat hij heeft getracht
den weg aan te wijzen, om de grondslagen te
leggen voor eene taktick, niet meer gegrond pp
bespiegelende redenceringen, maar op de ouder
vinding,
Het infanterie en het artillerievuur zijn mot
elkaar in verband behandeld, wat als een voor
deel mag worden beschouwd.
Het geheel is verdeeld in vier afilcclingeu, vooraf
gegaan door eenigo algemeene grondbeginselen
waarnaar de infanterie op het oorlogsveld zal
moeten te werk gaan, en gevolgd tt'or twee aan
hangsels.
In de verschillende afdeolingen wordt achter
eenvolgens aangetoond, dat het bataljon cp 3000
M. van do artillerie de verspreide orde zal moeten
aannemen, en dat het vuur op grooto afstanden
een natuurlijk gevolg is van do meerdere
billis
Hscho eigenschappen der wapens ; vorder wordt
behandeld het aantal geweren, dat in werking ge
bracht moet wórden en do verschillende vormen
die een aanvallend bataljon zal moeten aaimem-'ii.
In het ?Aanhangsel" wordt de verdediging een er
positie, alsmede do invloed v»" kei terrein !»?
sproken. ,
Kr ' kom* ??« h>--c werk van den kapitein Bazin
zeer vcoi wetenswaardig voor; er worden zóó
vele behartcnswaardige wenken pcgevon en alles
op zóó heldere, bondige wijze, dat wij de lozing
en bestudeering daarvan ten zeerste aanbevelen,
vooral aaa den infantenc-officier.
SCHAAKSPEL.
?Auancr dor riilloaophio wolso ich
?ketn co piitoa Trotbmittel dos
?Geliirns «tg hficlistcnj Kaffe»
?uod Soliacli".
TE.IX FAtIL,
No. 6. ??
Van den Oad-Redaoionr T»n ?Staan".
ZWABT.
b.
f-
Bd. e.
WTT.
Wit ipcolt voor en geoft in l zettan m»t.
Oplossing van Sohaakprebleem No. 4.
' l H 7 ? f 8 Koning nt pril.
3Ë5 ? H8ofB8 nut.
Ooodo oplossingen ontvingan irü van H. to W(jk bjj
Düorstodc, J. J. E. ta Hardorwp; Movr. U. t. K. te
Kampen; P. A. T. (« Delft; O. O. to Lolden; Duo to
A.; Hotel BL F.; Solman; Met 7,'n vleron to A»d.; O. L.
Ch. to Coblenz; v»n oen pair liefhebbers; HenrijE. H.
te '? H»go ; ?rhUldor" to Zanndam; H. E. E.; SUcn; B.
F. K.; W. T. d. Mark; A. F. K. U.; Jaqties; U. H. en O.
T., .woa to Amsterdam
No. 241
DE A IJ S ï'-Ê R D A M M E R,, ?' WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
FEUILLETON.
l'it </(-? lt?>'!HtnTtngeit nu» «v* ArtiUcriv-Offictei'
door
P. A. U U l S.
11.
Eon prliilwog met oen vaarl daarnevens en aan
^\?|>???sxijilcii el/.eii on \yilgvn; langs den wog een
rö h'ii'jciï, zonder conigc ortlu of rcgoliaaat ge
bouwd, suumiigc vau steen, andere van liout, doch
nii;iwt alle met stroo godekt; langs de vaart eenige
\vouini;eii iloor tuintje* en slooten omgeven en
met den weg verbonden door witgesehilUerde
draailinijrjii's, niet oneifJiWiirdig kippcnhrugjos genoenul.
Tegenover het eilaiulje waarop zich tic kerk, de
patinne en de school bevinden, een sleenen huisje
Jiui twee jriualle rarnea en eon deur beneden en
twee nop smallere ruinen tluftrbuven, l>eiieveiis een
Iiürd w;iarO|» met euy lieel vixvnid s>oorl van
golliicki- letters hel wtïoi-d ?nuulhiii*", torwjjlzich
n.i'r' doven de deur een Rhw beAirult mei ln-t
opsc:iri!l .M. Stollels Af, Uier en sterke dranken."
D:'iikt men xieh dit u l los omgeven door
moerus en uitjjeveciule plassen, <lan lieel't inen een
tamelijk jui.it (lenkbeehl van liet dorp Veeiulijk,
Wii.il1> ik met mijn detachement enkele dagen zou
vel loeven. ? l
Wij Inukleii vóór hel ?raadhuis'1 luilt gelioutlcn,
waar tic bagage werd afgeladen; vooi1 ile raincii
en i-ï t!-? dom posten van de wonmscn in de
nabijliei'.l ,-n i M 11 Ion enkele nii-uwsgieriaen, de dorpsjeugil
]i:ul xii-h in een halve kring 'om| ilc wn?eu
geseliaai-il ui de dienaar vau ilen heiligen
llerinanilatl bewaarde de orde,
?Wal zou-i zijn, 't is eru Jfoogo!" riep een der
jongens ? die vraag gokl natuurlijk my ? ?zeker
een- kornel."
?Uen jo mal jong, 't is een ollesier ? keik hi
hel spomi an."
,Üat komt_ omilal-i van het paardcvolk M.''
?Zou'cii die porden dan van imi sein?" vr<
e^n tierde.
,L,''iU je keken, zukku m.igei'o knollen! Sijn
paufd ki'ügt niktf as haver."
, Hot veel zou zoo'n pak wel kosten?'' wilde een
lier meisji.'s welen.
.Allah, op zü, Jongens!" riep de veldwachter
niet zün stok ruimte makende. ?Alluh óp zij.
tiuor je nift!"
?.Taaie!" werd er geroepen.
? IK1 vekhvaelitei' hiel' dreigend zijn ^luk omhoog,
\\aaroii een aaiilal jongens hej haxenpad kozen
olKlerfleleschreenwvan: t!ine" ? li><'i>'
vroeg
I Iel kroost VHII deu Itrievenbesleller ?
.schoenlapper scheen zeer talrijk!
l!il'issi:lit'ii was ik de gdajikanior
binn.cugclreden, een groote kamer niet wille niiiiun en eeu
donkerbruin' geverfde tapkast; alles w;is er recht
hoei'.-ch, zoowel tle inalteii stoelen cu de verllooüe
lal'ell.je:', ids heJ gl-oote billai'd niet. de riei'iielje.s
lui tl'1 allertrcurisste. platen, die tle geschiedenis
van-lienovevu voorstelden.
.Als j<> uie maar volgen wilt, mijnheer de
lultcitiintl" zei du kastelein eu hij opende ecu deur,
dii' do-j;1 eeu Lrupju . naar een Kinal porlaallje
l'-idde, van wtiar men door een iinder trapje ??
iliti, ;vl heel Virl op Cen att-il laddertje geleek ?
lüi-iraiiR kreeg lot de raadziutl.
,'Icilige eenvoud!'' riep ik onwillekeurig uit,
lOL-n .ik de zaal binnentrad waar Veendyk's
liwlireveitü vaderen huiiue zitlin^en hieklen.
Keu litüi; vertrek, bijna achter meter lang c-n vier
mei e:1 bard, mei geel poverfdii /.oldi.-riug en wan
den, gestulïeerd door eeu pi'oole taU1!, eeu
Ilink"kolom kachel en een do/.iju muiten stoelen, met
wi brjiievi-ns één imlten leimiu^stoel; op de tafel
prijkten evii grootu inktkukoi1, een koper komfoor,
et-.'i tabakspot eii een pypeiibtauduard met eeu
xeveiikil pijpen, tlie ieder behoorlyk vau 'een naam
waren voorzien; anders nk-ls. toliuil .uioU . . . .
.ii tiü-h. in een der koeken vau hel vwliek stond
,!lii'V bel) je de bod^iede," üef de kiisleloin eon
p«;:r dcui-yn opeiieiidt'. .en d.iiii-,'' hij lUi'S naar
t.-er, ^i-onte'n deur lci;(.'i:ove!' de bedsle. wi;lke deur
hij ou!^!')i)l. ?t-iL-dtuU1 heb ji: ik1 kiist, sil? je nu
Vi'al wilt iiehben, mep jo maai-, want de vrouw
heeft nng'Vergelen.om eon bv.-! van de meid .vau
doin;!i-/c (e kenen, do bel yun du yemeenlc is
kii|'<i:,M : . ?
.]}?: ksstcli.'Iii voi-ilwei'-o, tk-koffiM'swi-i'iK-ii boven
g.'!>i'.!i-M i.-ii tliuü'Jia hliuul ik alleen iü liet groole
ve-li-'T.. liibbereiido vau krv.'i ec. natheid.
_ !'!(:,edui ? iu de gi'laskauii.H' ? hadden enkele
1 Yvcii.iüjkt-r.-.-. tt*n piiHjj liillai'd aaiisi.'Viih^i.'ii: de
lüillü'i m.iaklril eeii verschnkki'lyk geweld eu onder
d(.- _l"i,li-;icliligsl<! lum- eu opmerkingen .werden
?(.-!:!? r na eiken .-tooi de ijiieën op deu grond
ge!-t:ilii|i!. da't het davoi'do.
? Mij tilot*!!" sclieetiwfio. oc'ii.Vt'erirfijker -- boem!
boü,! ?' 'iWiW alsof du vloer het moe-jt
onlgeldpii.
n K:'.!.'. ? mooi sooi!" duo van i\voe (|ü
11: l '
D.
d:i ,?!?
(O
.
x.ik!'1 ?Oorüoovüiid' gi-laeh. ruiï'cl
Jv ^ uirnc vuur in tic kaciiel wenselilc en
i'jol g.uti'iio iets tö etOn had, «liiniple ik
O C'jnF op (iun vlnpi' om df,-!i kMlolojn
tov.'aarsv i.i'.vi.'ïi, doch -zoinli'!1 gi.'Volz. Kituldijk bocron ik
tu schiveii wen en weldra si ond de kastelein voor mij.
.Ijólieil inijuhec'r tle luitenant K-tVr"
Jlyiihu-,-:1' t lts liiileiuiiil vroeg wai hij te eten
kon krjjiw.'H.^ ?
?Uan /.d fk jo di> vromv sturoii!1'
Uo ku^ii.'!ein venlweuii en welkra verschoon ?tic
v.-cf.nv."
,X"3 een»," 'zei ik,'ein blik op tic kachel wer
pende, ?kun-je niet wat vuur geven?"
?Dan zul ik u mün man sturen."
?Ü.it ia heel goed, maar.... wat kan ik Ie eten
i-on?'1
m
??VVat U maar will."
? ,MoOi zoo ? een 'Bcdfstak?'1
?.lawel, niynheer, wanneer wil mijnheer
hebben?"
? ?Liefst zoo spoedig mogelijk." .
_ Üo kastelciiwchc trok een zeer bedenkelijk ge
acht;. ?ziet u, ik moet nog vlcuüuh' van Dergum
laten halen, als u mi een uurtje zoudt willen
wathlen!"
?fieef my dan rnaar vast een broodje."
?Ja, mijnlioer, . . . mct-lc . . . kaas 't broodjes . . .
heb. ik eigenlijk niut... wql bolerhaimnon."
?Laiit maar gauw ccn bcafülak halen en de
kachel aanmaken... zorg dan dat ik van middag
Wat Ie eten heb. en breng mg nu ccn kop koffie.
?Ue.sl, mijnheer." Du vrouw werd afgelost door
deu man en weldra zat ik bü de warme
kolomkachel een paar brieven te seliryvcn.
De bcal'=tak Jiel intussclicn lang op' zich wachlnn,
de kodio was ellendig en hel peschi-CLiiw en c<-"
stamp in de gelngkamer beneden onverdragclijk ;
ik kon hel niet Jnnger uitiioudcn, daarom besloot
ik ondnnka den regen om zelf ingno brieven op
de pusl lc brengen.
Heel spoedig was het postkantoor gevonden,
doch het gat in de muur vergunde met om er
een langen dienstbrief door to steken ; dientenge
volge trad ik het kantoor binnen, welk kantoor
bestond uit een hokje van zes vierkante meter,'
dat al aardig op een ainsterdainscli pothuis geleek
on het welk gedeeltelijk was ingericht voor snoep
winkel, aardappelpakhuis en schoenlappers werk
plaats.
?Ik zal mgn brief maar hier afgeven," 'ik was
W.iwiyk nog in tweestrijd of ik wel in hot
?postkiinto!)!1" terecht wus.
,.I.t, mijnheer de .officier, dienstbrieven moeten
UT worden afgegeven." '
,. ? . ' **?? *?*?*?? -'
,Dat xvil ik met pleizier doen, doch de postwet
zegt, dat ik ze in de bus mag stekqu."
,Ja, die postwet...,. die necren in den Haog
hebben goed praten, maar met zoo'n wet maken
ze hier het gat niet grootcr.'/
Voor zulke logica zweeg ik, gaf mijne brieven
over en verliet het Veendukschc postkantoor, niet
zonder eerst myn hoofd tegen den 'deurpost te
hebben gestootcn. Recht verlangend naar mijn
beafstuk trok ik weder naar de raadzaal, toen ik
het Vecndyksch factotiim, stralend van geluk,
tegenkwam.
,Ik heb 'm, lult'nnnt, hy zit er achter!"
?Wie vroeg ik belangstellend, ' ? ? ' ti
,\Vel, die jongen van SlolfeU, luit'natit, hy
schold mij uit voor .taaie" ? dat hebben die
hl.... rakkers van Wiebes 'hi geleerd ? maar ik
kieeg 'm te pakken en nu zit-i er voor ccn paur
nur achter. ? Hy wou me nog vertellen, dat-i
naar Bergum moest om bcafstak te halen, maar
jawel, ik neb 'm die wandeling bespaard."
^lomelschc gerechtigheid, ? daar school mij je
binnen dat Stoffel de lierbergier was en dat my'n
beal'stak alzoo...
?Weet Stoffels dat ?" - - ''
.Nou, hij zal wel luien om liet 't Juiw te ver
tellen!"
«Ha eens even mee," verzocht ik den veld
wachter, en ik nam hem mee naar Stofl'éls. Arme
yeldv,'iieh(er, ik liet liem ondoordacht in deu vul
loopeti. ?
,Uat is me g een mooie geschiedenis!'1
vloekte Slollelsi, toen hy ?de geschiedenis" had
vernomen eu liy braakte1 iu miiiiler dan geen ty'd
zooveel verwenachingei» uit, dal de Lieve tlccr zo
met deu besten wil van do wea-ld uiet uilen had
kunnen vervullen.
?Er uil!! zeg ik je!" riep Slofïel*, bleek van
woei Ie.
?Ucdaar maar, bedaar maar," zuslc de dienaar
der gerechtigheid, ?ik zal 'm de sleutel, zie
.10, de sleutel..." en hy tastte in al zijnu zakken
om den sleutel vnn hel hok te vinden.
?Ei; uit!!" herhaalde de vertoornde kastelein,
en liii sloeg op de toonbank, dat er de glazen
nukmkeldeu.
L)o -vi-oiiw, do kinderen, de billariUpclers, niks
schoot toe t>p hot miih.iar van dei'i heer des huines.
terwijl de veldwnchte:- erg zenuwachtig nos altijd
naar den sleutel zocht, die hij niet kon vinden.
,L)e bnrgemeoiiter, de konmiiüsaris zullen lift
y weten," en Stollel* linaldon er in nijn drift '
110^ tul van auluiitoitcii tijj, die allen te \eendyk i
jicliitlerden door afwezigheid, en die Stoffels waar- !
^cliijidijk daar nog nooil gcxieu liad.
?Ik kan deu sleutel.... ik geloof...!'' zei de
veldwachter.
?Wa-blit-l';-!" bai-sttc StnlTfls uit en hy plaatste
üich mei yebaklen vuist Icgi.-novi-i' den
yertcirenwooi'dijii'i- der Veonilijkscho politie in.eigi-n per
soon, terwyl de aanwezigen in ecu liriugciitj<; om
hel tweetal stonden gesch.iard fii 'l vrouw haai1 i
i-Kii bij ili-n arm pukto met een: ,Hou-je nou toch !
ln.'i.laai-d!" om d.iarmi tot don veklwucliter voort
lo paan mei: .'t i.s joa .tdnild, as m'n man 'n ;
)».-foi.T;-- kriju't, Icelü'ke' kerel J" !
.Taaie!' wen! er bicliljt'!).-- jnroopen en in do
deur.'van de aciileikamer verscheen ik.1 lacliiMidi; .
trim!'- van dio.ïcin; v;i'i SloiTels siJi-uiii-n, i.lii- i-p
ditr óii^piiblïk tie oorzadc van allo'-howeging was.
Tableiui. .
l>ü vt'ld'.Viiclili.'i- s-lom van verbazing ? hij lorh
luid zelf deii jongim ?erac.'itor goxcl" en. hvj kwatü
ijexe er nu uit l' ? de k^teieiu mot xijii eigi-'M
liijuur verlegen en du uuisUndurs uitbiiratwiilo in
luiil Relacb. Alleun de kastck-iiiecb sch-.-en te kun
nen spreken. ?
.Waar kom je vau daan, geiiieeiiejonsrcnV" riep
x.i.| den suliiililii-ü 10'.-. die heel #p->i-..lig van gi'l.ï.lt
vet.iudi.-rde en Oi-p bedrukt tenanlwuurd^al': ?Uil
liet Imk, moedfi'.'
?Leeiijke i-akkei-l!" n'ep de knstt-k-in uit. .hier!"
iiHüi- (k' jruigen .was 7.00 v/ijs oin lU'ii aftocht
liblazen, ^rliie'i- ovcrlnif-1 dat mi all" toorn ik-s
vnilers in dubbele bülefk-.-nis op z'ju koold zou
lo.'liai-sicMi
,lk /d ,jó weer bon-cis schenken!" klonk h^t
daarop tk-u vfMwai-hler U-gen uit den mond van
(k-u kaitel!'iu;-,ik zal jou g ", j;..-lukkitr kou
ik den dl il'tkop tot bedaren luviigon: mi.1! cviii^e
borrels werd ik.' /nuk weer bijiii.-li-";:'!, en d-,1 vrouw
.vurklaiii'di' mij ints late:1: ?Ueh. nif'l u. niijuhow
do liii'cuaul, ui'n man is aii'l.-rs ;: ij mak a,- 'p.
lam. c;i leüi-n'Van l'ultcri, du veklwachler. li-it-i
nik;:, niemendal, Yun' l'ulten krijgt liter dikwijls
<*mi>(.'i eeii boiTü!" '? mi^liJcn \vel w.sl al te
u'i.-l voor zijn preslisi.1. tUwht ik -~ m:\-.\r 't is uo;i
>'.imist mol .die )"eii'";;,<>k : >«V. ï-r0.". i-; dan erg t>i>
de x.iak. moet u weten."
Twee uur latei1 kroeg ik mijn lui? 1inïeei-'lcj
lieafstuk eu daaniy een oiiï-'amiii! voi-ii.u'.! y;ui ik-
ka<toi.'iii^lii.- ? di.; li;>''.r inüitdi;;'xee:- ^ofd kon roeren ?
o\'er (k- onlyliK-htin^ van eyu lui rei1 zonen : .Die
jon?.-'(.?ns vau,_Van l'nltivi, iiiijulieei-. diUüijn ook strop
pen en dien iianu veel mot die.jim.roii van mijom. on
daarom lichtten /.o deu sleutel uit de /.ivid.-i'!».:!»:
broek van Van PutLen pehaulil c-n loén er Irï hok
open gedaan. ? Och. mijnheer, vivl-ii. \'nn
Puiten
kerel1? tiaü
niks van
. .
üo^^i.'ii. ijje li.,!'J mol1 xijti i)i|on:l werkt. Knar,...
lioc '/il-'k 'l wfzt.-ii ; hij heil goeti
nu'r.-ii'h'.-nverÓnoo?, iiij woot Uu hu uii't goetl aau te
}>.*M.'M.,
rs werk no
iheng en
niet om
d-üv t.' g:ii.\i ..... 't is
goed v.'ld.v.ïchlel1 te
'
?wezen
? Ziruwes wel t.'eiii'.ikkc'.ii-'i'"
eutiJk'laji.s iia.ir vorhnal af, tije:i :<ij iiöüiorkte d. il
ik neii oiitlü jas np iiiijn si'oiM liviii gi-lesd, d.'..vrilo
harde xit'ling niy hinderili: ? .?win-iit. ik zal u
t'i'eis helpon," en nit ti<ii\ kast. wevli-ü Iwei'jji'ooiie
'kusiioiis gi'li.i;1.!1.!. ?Dat zijne ei^eniy); d.;
.tro'.iwliiwsens, wcelHi, als er UMI p.iar i;-oii\v!.!"
Ik zat op hol trotiwkti.-ifi.-n, nu ü; lMii.;>d-'',t g»o:i
bruid of bruidegom or noit xnlk" :o:i:!:'.n,;' ;? ;HL;'
in-en op üal doorbrenge-i. H!M i'. o;> die.i ;::'!?.!,
i^avond. Hel was om dol io v.-o.-iL'ti: ti.v.'vlj! do .
serccant benpdoh iu de '^laakamor trooixi-! èü e.-.
onder welwillend Bvkoiit viin .x^jit knul il'1
:\anSolxnkrnc vt>fyüweJ)i|ij:fn eenooi.-; U;-r\vijp ix tw;ec
mijner kunnóiuiiers" oifulaiiks de:i ;-fieu itxlo;1 nu.-t- i.-wi
'Iwrinifit hai'l don arm" zijg i.;ondWii\idelen, 'verging
mij hopren eu zien door het lieidonsche.leve.t van
dj tjiieëii en:het billard; ? als tclkoiis hol
slu'nipen niet dc.queëii een goeden 'sloot bc^i'QcVc; dan ?
Kiin do Veendykers. al ceréfe moeslers iii hel edele
billnrdspel. ?
.Tot laat in den avond werd er gespeeld en ge
stampt ei) geschreeuwd zonder ophouden, en toen
ik eindelijk iu de groole beiUlede een rustplaats
had ftexociit, zag ik in den droom de vcldwuchlor
mnl deu kastelein en den brlevenbesleller vechten,
en ik zag het hok en den brievenbus waar geen
brieven -in konden, en jongens die almaar ?taaie
diender!" riojien en de hemel weet, hoeveel
Veendyksohe merkwaardigheden nog meer.
.. ? .. (Wordt te r Kol y <l.)
De Crisis te Parijs.
Sedert Tiet begin van Januari lieten zich op onze
effcktenmnrkt vcrschijiibt-len waarnemen, aio
bopaaldelyk de nnncLlcht van ieder,die muar cenipszina
bjlanghcbbenileis.uioestentrekken. Du koersen van
alle, hoofdzakelijk echter der Kuropocücho fondsen,
zyn plotseling on in aanzienlijko sproiiffon achter
uitgegaan, de handel iu bijwaardon staat bünn
atilT de waarde van het gc-ld zoo voor prolon
gatie van fondsen als disconteering van wusela
Kueft een ongewone hoogte bereikt, eu do stem
ming ter beurze toont oon opgewondenheid, een
zekert bangheitl, die anders alloori door gebeur
tenissen van bjjzonderen aard in 't loven geroepen
wordt. Toeh is goen storend element iu den loop
van zaken in tms land opzetreden, en evenmin
hebbeu ernstige politieke gebeurtenissen plaats
gogrei>*n. liet antwoord dat door deu
kounuissionair in eifekteu aan menigen patroon verstrekt
werd, die door de diiling y.yuer geldbelegging^;
fondsen verontrust om opheldering vroeg, moest
veeleer in do weinige woorden bestaan, die wy
aan het hoofd dezer beschouwing gephuxtat heb
beu: ?Do Crisis te Tary's"; en dezelfde vier woor
den vormden ook tor bourze het onderwerp, waarom
sedert vier weken zich bijna alle gesprekken
draaiden. De van de crisis schijnbaar
oimischcidelyk geworden namen rDontoux" en ?Union Géné
rale', die vroeger (N IJ. m het tijdperk van kun bloei)
nooit hier genoemd werden, waren nu iu alk-r mond,
eu wü hebbeu zelfs in de Kifekten-Societeit wedden
schappen op den volgenden dag zien nangaan hoe
veel honderd francs lager de afkomende Koers der
Uniotis Koude «yn, Vanatiën van eenigehonderdt
francs zyu weliswaar een op zich zelf ongewoon
vorschijuiel, gelukkig niet alleen by ons ninar ook
op de markt waar ie U:::cn-u.^iidüeleu t'huis
behoorun;eu de mogelijkheid zulkoi'vaviniion to ver
klaren, is hctxi-llde als een .roltias vnn het ont.stAan
en verloop der jontr^to groote Parysehc
beursbtwcgina te leveren. NVy gclooven dat een terugblik'op
hét bewogen tijdocrk 1H78?18yi, en een korte be
schouwing der uitbreiding' en veriuoedelijko
gevolffcuder tegenwoordige cnsiawcl cenig nut zullen
U«bben en menigeen ter aanvulling en verduide
lijking der Pm-ijiwhe berichten zulk-n dienen,
wnarmcdo allu dagbladen op dit ouirrnblik i|iia4i over- j
stelpt aijn: becijteruifren en btiiti.itiekeu nan be- j
voegd'.'i-B pennen overlatende, hopen wij uit onx.o
dngi-Ujk.si.-ho aanraking met bc-ursziikeu de nu
bouwdtoilt-n te putten.
.' noodige
Het jaar 1673 kenmerkte zich aan alle br-urzen
door het laagrfto «tandpunt der koersrn vun dit
decennium". Op de hevige cruis van IM":J was een
tijdperk van bewogen markten, van lan^üuuien ver
deren achteruit gang der in de crisis stvrk
g(sleprecieerde waard'-n en eindelijk, nu do door den
Kussisch-Tiirküclien ourlog gevormde interruptie
koinpletu stilstand gevolgd. JItu begon iu du- gi.lcdi.-n
waarde-verminderingen' to berusten, zuiiJcr hoop
op beterschap niaar tevens nfkeerig vnn :il!i-s vrat
op nieuwe ondernemingen koude gi/lijki-u. Het is
eene oude leuze, dat juist in zulke momenten <k-r
nlgenieene moedeloosheid een ommekeer het
dichtst voor de deur v t out, tn xoo bleek lit-t o'>k
toen. Op de besparingen gebaseerd, welke h^-t
kaJjitanl na iii'schiyviljg di-r aan do beurs g«.-li-deli
^e.-liezen intu.-j-chön in h.indel, luiulbi.raw ea
nfjvi-rlicid Vf'rworvc.i luid, ging vau <«ee
houfilbeurü»n nieuw stivven tot vfi-lwferinï v.-.n «u'l<; en
schepping v.in cieuwe beliingeü uit: van i\.rij.-i
en van New-Yurk. De bi-wegingen vin'
laut>tg..nocmde j)l;mt.-; trekken hier wrlJni d.- iil^eiiif><.-iid
aand'-icht iu Bulken mate, zootlut de evt'sti'1 bijna
d:i;'iduor vergeten wer^!. T« I'arii-sbegonii'-n de nieuwe
.
ter <poet!i;,' dat
ti-od'.n \v, V.L n,
.
liet groutu publiek en dourdc '..i-dv-rii-nii-rr! xclvoii
niet kleine vci-.va^htiiison npi/,'vat. H ..-t M"'.!; ech
d. -zo verwac'itingL-n rijk.-ly'k
uveruijsy:liion wel orjidut <-r j-ii=t cyk
urri'Utie enz. Bti!--*:u;«l w.i*
^^k'>.i'eldluai-kt l'rtVori.-ivi'.l.f (';.? inet
onder uvi-rdi'.'vr:i wir.stl:1.1; 13
b>--!.!::^!.!! hoef^bsiilielijk op 'ii. '
_'i.:v.i'.tii- en
hyircthi'l-k-iu.ntj.-h.iii.; nt Sitiuk leverdtf «jvv'r.-iliuti-.'u op
ulj;jt, til il^-cil' J-a ^t.i^i ?i'('"te
vüi j u uitzicht sti-ik'ü. l' ;
liit-r.
;.!?,?!]. i'o vuiu:',1
vorst.ind en ' z
tve'.l v.in ?,-?'.
}iiji?n, (!?_? kü':i
net iVa-ischs; !.
opeiiL.ii-0 wti
iltor :iau (k- itijverii
VyrinurrJcrde ii.iai i
d ui- spoorweg..1:! en
leitin r.i'v .s.;:-n t-ii:d
g..'l(lbe!^;;e.:it .r.y.:!i.
was ten yfi>!a:ii:j
1-uur.int in het vuwl'j
op (Mju IJL Jj.trd-.1 iii.liiier.
.<poedii( Oulc (l- nui"iact' siell m'-t
tniieivii, t-ii !Li.l:it i."-:ia !i^^ v^rtr.inv.
pulilU'k iloor de ;:vv,\i't op wit 1. .-'.y.
gi.'woun-.'ii W.H, yol^k- \vi?!..!r.i ??.'!
rush n la h.tii^i'. XOLM!-: sri-wi.ui.
tic bi'Wégi:!;,' /.ii-h om bep.i'ilde
(1-jor hun buiu'-rd--1 ïy :t«;liiai{(n
do hoogi;:1'- l!:ia!;-."plH-i-!-n i m
van Jo J)an<|ii(- il'Ivinmiiitc. i-u in
kiil-itiov,- om i'liillip.trt v.md ?
lirl>e 2'jui.T Vi-i-livp undev L-us;.ulL
spvUuliitievo vlui'lit. en in
iv-.-;ls x.Jo hoog, dat de
ko!^:-tejl /oo.iU irdil1.-."
i.-rtjdiut-i!:*ti'!!ini;i-n. Al i'
ijk 3e aanJ.a'.h* \i':i
Ij ti-"kk-:i, en h<-t ^--,
i-i)3v:i dor geheel.-' 'pi
«? v.'n l»7'.i. A-.i:iv:uik?
de siii'kul-i
?d-" /ar.k
do
in
.
itiu;roji
bracht,
kcado. L1^
ik'n val d-y Diiiiiju
.'n van PhiÜppari;
kort to vuren de p.anile.'K'ii
toen on?i'hoorJi.'ii koers 11' '
dezen in woiniiio da^on op
door. hom g«'p.it rouisi.'ordv L
in dit. jfvv:il
urtm Si.uii-yrin
-' xuiver
"spt-iiiii- K'.U-.IJ)IV.V!I',
u^lüigi; toeii;iiiie dfi1
!ut iwj.var ree-i iie::i
markt, inc-t ami
iV-rojn, ze iii.-t inec-r
, v.iropóji'.e en
^'.mb.-}-!-;!!!. ui-?
."iji'.-.-i- b.-.uk op
x^Jrevi-u ha. l,
'.'U ? . (len koi'i's
L niliO<
.
lijd op '2') ' tv-riigloopen. on be.-.!iiot toe:i tvt
?c.'u-ii ttil-TiiOV.'-iïi kalnu'.rc {wlitiiik zijner b.i
U-Ï-'
VAU
,.
d:ui' uit hef It-veii
'i! l'al'ijüciie lK'Ul>'
D;>.t blc.-'k uit nit-ti J
il-it over de daling van doïe en eoiiïge
pepareuIterde vak-nrs gemankt werd, éualhoewelil>:
zoogeniiaiii'lü krisia niois me-.-r dan een geduchte les
voor ee.i zukercn kring spekulaiiten was, duurde.
iit! Oui.-.U.i-»iïiing tot diep iu het-j-iar 1?SS\ Toen
echter kwiiui ailengs weder viu-.iiiili.Ting. De
g.ii:BÜg'.- 'gL-sitiklhi-id tier poh'tiek eu tle ruimte der
gv-lduiarkt hielUen nau, eu moedigdi-n overal
tot ulluï.iiiug van oiulo vorbintenis»eu tegen.dure
ivnte en hunne rciuplaccering door goetlkooper:*
leeüingen ii-iu; du algemeene pretentieu a:\n(?.'Uin(lJ
(L- i-cufiiüiliteit vau b'rleggingn-ibiuUt'n werden
vci1lïiind-i'd, daardoor echter tevens do aïiiulacht (K-r
nu iu'.ig rentegunot verlangendcn op feuekulalk-vu
ct.'.at^toiKlvüii gericht; U . pet. Hongaren, 5 pet.
KjjyptJ en kilcr ook l pet. Spanje traden op den
voijigro:ul der aiïitjre,. en: verwierven na'nr* nutte
nij re/i-n deu imam van aokede fbndsen. Ook voor
(lo lumlcsluu in, fi-anscho luaAtschapptjon Iteortlc
du goiifstige steiummg terug, én deed deze vooral
tegen hei einde des jaars gostadig rijzen;
cenryziuj, dio foeh reeds de Verbazing en het wantrou»
wen van uieuigeu Icalüfcn bcoordeelaar wekte,
inaur door de weder aan het voer gekomen
haussicrs, die op de dagelijks meer aan het licht ge
treden koopkracht der l'raiischo markt steunden,
mot eon glimlach gekontrolecrd werd.
Het jaar 1831 bracht de verdere ontwikkeling
en het culminatie-punt dezer merkwaardige bewe
ging die, naar mate zij de voor haar bestemde
hoogt o naderde, niet te wilder vaart en
tedolzinniger vooruitstornide, om eon te vreeselykcr
val to. gemoet te ijlen. Do maand Januari reed»
bracht koeraverhoogingen, dio een geheel anderen
maatstaf dun do' variatiou van 1880' vorcfochton;
rijzing' van 2 pet. voor Spunju en Turken viel met
A-B '2M avans op Foncier cu den dobbel in Gns et
Omnibus 1'rtrisicns ^anien. Februari en Maart brach
ten nog eens ontnuchtering: het aftreden van het
Bp.iiinsche ministerie, de grieksche grcnsquestie
Ineldeii do beweging korten tyd tegen, manr met
do vcrwydcring dcucr zwarte stippen viel tcvcna
de laatstu barripre, en begon 'do wildo wedren die
woldra naar niets meer luisterde. De konvcrsie
der Ilongiiamchc qoudrento door do
Hotliochildgroep bezorgde do haussiers nieuwe winsten, de
baiisiens zware verliezen; maar tevens werd zijde
oorzaak van het fait, dat tot de tegenwooruige
rnmp gevoerd heeft, namelijk dat do Union Gé
nérale in openbare mededinging met de oudera
Haute Bnnquë Om de heerschappij over de Party*
s:lie markt trad. ?
De Union Générale is?neen was ? een bank, die
in het jaar 1878 door eenigo leden der klerikale f
rausche arütokratie opgericht werd en met oen kapi
taal van frs 25 miUioon, waarvan een kwart gestort,
niet zeer uitirebreidio zaken dreef. Andera werd
dit, toen in 't begin van het jaar 1879 tot presi
dent der instelling gekozen werd de heer Kugène
. Bontoui, vroeger direkteur der
Oostturijk^chLombardsche spoorwegen, een man die niettegen
staande den uu aan zijnen naam klovenden smet
door work?a unhcid, energie en ruimen blik ver
boven het gewone uitstak. Door zynen
vroegereu werkkring en- daariu gevormde groote
konnektiënzichvooraliuOosteiii'ijkschezAkcst'l:vi*oc.
voelende, begon hij met de reorganisatie eeniger
spoorw.-ninntsch. van dit land, om tegen het eiiide
van 1880 de oprichting der Oo»tenr. Laenderbank te
Weenen, vervolgens die der Hongaarsche
Laeuderbank te Lludapest, en in het jaar 1881de overname
der konstruktic der Servische spoorwegen en de
fubioneering der grootste Oostcnrijksche mijnwerken
tot de Spciété Alpine, beneven» tallooze kleinere
transaktien, te laten volgen. Het spreekt van zelf,
dat dit alles niet met het origineele kapitaal van
frs. C';« nüllioen gestort geld uitgevoerü werd: in
't begin van 187!) werd het verdubbeld, einde 1SSO
op frs. 100 millioen nominaal gebracht,ruin Xov.
i&81 nog eens de uitgifte van ft'». 50 millioen
gedccreteerd, üy de eerste verdubbeling werden" tle
nieuwe stukken nan de oude. aaud^clucwtlTrs met
het matig agio van frs. 20 toegestaan, by tlé
tweede verdubbelin» reed.-i »toutni>,-»uió'er frs. 173
agio geviaigd, eu deze winst op reserve geboekt.
Altijd echter wns uit-t meer dnn 25 pCt. van het
nominale bedrag gestort, en dit verenigd met
het beginsel der agiotflge bg de emissie der eigen
nandeelen en nnuVrhaud van die der op«f-i-icTite
maat-ioliiipiiijen zijn de twee foutei', die met
deltijd den val der Union yeroorzankten Met do
uitbreiding harer transactieu en winsten rees
i.-cht«i' nstuurlijk haar invloed op Imre vols^lingen,
vooral leden der to Parijs en Lyon gt-domiliccerde
klerikiik,- ariütokiittie, die, twileVt het aftrcdm van
MacOlahon uit de politit-k verbannen »ou de beurs
een nieuw terrein voor haar ambitie zoeht. De
deposita bij de Union rezen van 8 millioen in
I'S ti op 30 einde 167!', 71 einde 1*$\ meer dan
l'Xl (-inde Ifsjl, svaaronder groott- op lange
teruijiien geleende bedragen van geestelijke
congregittiün, (iiu uit vrees voor de expuUit-wetten' op
liuiine tigeiKlommen geld tegen hypotheek van
Cri'-dit-I-'oncicr opgenomen hadden.
De waarde van een aandeel der Union bedroeg
dus einde IS*") omtrent frs. o'75; in April l*£l
noteerde het 11 W), cenigü inaantivn' later reeds
1-1'd.i, aangeprezen door bevriende bankinstellingen
te Lyon, weJ:e pl»at*ri]i5edig dehooldzc-tel der spe
culatie iu l'niou* en ual:('.eeleni harer groep was,
? in een umvaite dio Zf-ll's de 'wilde roékulntip te
Parijn verre oy-rtrof' en iiN eeue koorts alle klas- i
:-en dor niaut-iclwi/nij nnnta.stte. ? Te gelijker t'jd
erhtcr lek tv uit d-.it d'; lliut.i-U.u-.cjue te Parijs,
jaloersch op de iucci >-.oii vau UoiitoUX «roote
!y(.di-iii;en hiirer i^mdeek-n in bhnco verkocht
i-:i d*- biiitfiiiaiKhc-lii- sj-ekulati,-, koersi-n vah.tixJ
pL'r. niLt u'^wüdii. li.inr vourbeeld Ctevolgd h,ld.
lidlitotlx iict xii-h lii'T'lour ni'.'t van .71111 rtuk bren- '
gi-n; hij kon on l-r z!;n vri'-ndeti etn groot .iiin- f
tal z:jn..T aaivleok-n c...!ifrnlt.-:-rei!, g.vl' iïet \racht*
-.vn^ rd tvt veivii-ix' a;iük.:..ipi-n op gi-oote .-.ch.xul, :
e:i b---wer!:tc- ZuO, gclioljun di>or d- wi:Ue hausse |
ucr gfiii'-.-!.) PariJMcTie i::urkt en Iv-t -incce». waar- :
n:.ilo al x:jn vvr.!i-ro d.-ir. iro-lie.* in i>'>itf:nrijk door '
d-j iiisth:kkr'-hjkht.-;d van dt-n minister Dmwjew.«ky !
bokruiiiiii n-frden. e.'ii rij;:;:j;.-:->t niiitivnt irsiijm, j
u'i'iyk ;i«' jiL't. IA- biiiteiita.1 oschc ^;>-kujatie, diu i
??ok op nvl-re .'^«??.?(Ud'.ur'.ij.-. :. i,-1' i.rijsch»>
waard..-ü a U k;i,-se g..«ut{i>i.j«.rU «as. werd in't nauw
u'odrifTt-n en n:n^r ïiu.t zware \vrlieveu «lokken;
haute b:uu|ue kon vuorloopig
taudcuknar1 (k- ];;>.'.rti:.i O}> /J-!- L:.v;---n.
v.^.n
in de aandeelen dezer nog niet eens ff
siouecrde Banlj had de Lyouscho doübclwoedd
reeds groote omzetten eu zeer aanzioulyke
wiasteu geeffektueerd. Plotseling kwam het bericht,
d«t do Oostenryksche Kegeeriug, iu het _ idee
Bontoux daardoor te verplichten, de
koucessiegoweigerd had. De aandecïen der Banquc de la
Loire daalden van 1500 op 500, de op Triester
aondcelen rectln op het papier behaalde winsten
vervielen on ter Lyousohe ueurs heerschto paniek.
Het aanbod van Uuioil-^andcalen to Pary*
voor Lvonsclio rekening werd 20° sterk, d»t
do instelling het hoofd niet meer daaraan bieden
kou en nadat zy dus op 19 Januari besloten
deu koers niet vorder op te houden, zag <!'.'
paryschc b«urs 'OD dien dag Unions (lóuéi-iilej van
21UO op 1100 dalen. Deze, cenig in haar soort
staande gebeurtenis werd ook t« Parjj-i hut sein
tot een alxemeeuo paniek. \'oor iedereen \vi\.ihet
duidelijk, uut de partikulicre klandizie onmogelijk
met het eindo do-r maand d(t cnoniiiï surplu^^oii
op haar uk-t minder enorme jtoyiti-n zoiidü kun
nen vokloun, en het daaruit gelxiren -wantrouwen
tegen de kommi-wioimairs werkte tegelijkertijd
loodzwanr drukkend op de kooiden eu
verUmtUfiüd Gï> i? ftfl&uw, voor allo maar ergens iu
het buitenland verhandelbare fondsen word ecu
debonolié aldjuir gezocht, ui;>ar de zuiver lokalu
waarden wareu geheel :'an hun lot overgelaten.
De toefitiind werd er uiet. beter op, nu da
Banquë de la Loïro door oter.'re terugtrékkii^on
van slecht boite-dde dejio.sit* y(-:\ooclzaakt \vevd
hare betalingen te .-'taken; do ?run" oj) (tcpositti
vond weldra ook by de Union en te l'urijü i'n te Lyou
ijl-uits, en slechts door de hulp harer vü'indei; van do
hnntt; finnne?, di« hrt govnnr voor de geheel*
markt iuz.i^en en besloten hot te keer tn gaan, werd
het aan de instelling mogelyk jjomaakt aan allo
Januari te voldoen. Intusschen
700
tot 28
brokkelde do koers
harer aaudcclcn op fi-,
al', allo andere valeurs raedeslcepcnde. l'o Parijs
wiw de toestand, alhoewel kritiek, toch door
verkoopen aan het buitenland dio den koers van do
meeste internationale fondsen heden nog boven
liet laagste Punt van 1861 handhaven, uict zoo
wanhopend als tu Lyon, waur eindelijk een
algemoene instorting ultints vond en de geheele
korporatie der kouimissionnars, door haar klantlisiu
m den stpek gelaten, nioest besluiten onder hulp
der rechtbank te liquidoeren. De spcelwoede hjelt
allo bewoners dier stad schier zonder uitzonde
ring in den diopsten nood en daaraan
geevenredigdc verslagenheid gebracht; tal van droe
vige. tafereek-u wordon door de dagbladen ?
trouwens ook ten opzichte van Parijs ?
op"ehanjren, die wij echter liéfit buiten dexa
bespreking willen laten. Te Parijs bleef
intusde
sel
foux oj> <!-n t-.iime!, di-.- reeiU si".l Tt M-'i t-* P~"i.i<
;-':i l.yon h--vi-:\:.! ?: xiju bank w.ib nu met h-^t
!'i glip hi-,:?i.' a out:and.1 vereenzelvigd. Het
.M-;i'-:-u a!--(if ulio rf Jeiv.-oringmt ile'T'ranschfc btur.;
' i-n v.-,:-, o-i ""
fchi-n de iiaute linsnce, in overleg met het
gortvernemcnt on Je Banquë de Fran'cc, druk bozig
met het beramen van uiantrogvlcii, die de Bours
voor een hoortgi-lijko geheele rniue als te Lyou
kouden behoeden. De toestand werd nog
bijzondor bemoeilijkt, door dat do Union aan dj offi
cieel? kwnmisuonnaiis (r<i;(?nt.5 <k- change) groote
surplUïifrn op duur ffekochto ei,£ren aandeolt-n to
yol-lotfu hii-1, en uit de niet-officielo markt (de
cou!>.-e) dn:iroritegen groote bedragen op de aldaar
vourloopig geïntroduceerde nieuwe aandeelen liad
t-1 o:itvai:gon. Het kwam er dus in de eerste
PI.I.IU ojj aan, voor de gezamenlijke agcnts
(hot zoogeuaninde Purquct) do noodige
surpluston. die van de clientèle, en daaronder de Lnion
zelve, niet te verwachten waren, te bezorgen:
hierin slnejzde men door de uitjnfte ecncr soort
Ifoniug, wier aflossing wel is waar vele agenten
tot li'i'.iidatie zal noodzaken, ui au r die intusschen
!:i.i:.l
IV U*
t.Jt
d-ii
- .k-r
t; tot
Jo, t"t
d,:;.', on d
.
Irüiul i'iü;l:-.t stoods nieuwe
--;i t o -. iiijf-n on
Ï...-/..I- -k- ;? ?.!? j- KUJ \"iviennO
o- :i vers;i*-ir..i: naar l
li.i.-f-'wcd-irij:! in
ut iiot wi.id.en
n^igi'ini-nt dun
souiitr» te
iiru;,-;'n5ti.'i? feiten
o. vit v;iu
ondo 'or'L' van
t o moer
ver,
ni:i».ivl, '-ra hot
il'.'ii v..'l^t-nJ.'ii r
' r t.pvijivk'n van
..'!)-o*vnVu di*r h;>u-<i
i.':.in^fit,'o w H :IMI
hiui--ioT-i w.-rdon
k.:,:i
iroiïiü
ti.inil
oopi-rs tot hoogoro
uardoor grooto win>teiv
kolyk to i-.'iii^e-'ri'ii \\iiren. IKit
langhamero vour prulong.-'tie to lie.-'ti-deu ronto
bili!.iT kapitülistcn hun sroodo
riir lr»»i,"
waarden v. m iio
rt»:it<> l"
próHt-'iil'o-.-i kv.-.r.i -n
hauU ?to'Kkn utsi vnn do:;;»
s-c'!. iht k. ''>;?.?!?- v.i:i hot sl-c!iUt-j
.ixor'.' o\L-r hot.
oa. dij Jo
po. . 'tuüi-i. . jjesi'liil
lt..iiv-) v .in lij l tut tij l (ii.ni- kl..-ini
ir.storuui.l.it a..:,- sttv.l- door te
oi's.rv/uil Wi-rdon. . Do rt'ilfltc
> liir-i- on; ,i!:i- 1v:'ir!.itii'-:i to
koinchctJc;.-:i v ij njv.-.or'.to'.i ..l.-.;. ' torwijl vau
:mbor l ssion vnn li(H on Jii'V, tiuez
vti-.ii-f-kt,'i.
>lo!-kort.'
?üiitbri-'.f-n: nll
Mei tot >'y\
van 17'.>'> ror
ilM op
;i Paniui-t-vt'f eontre van l l'ebr. voor 't oogenblik
f.vel lueft d jen niloopcii. De coulisse thiarèntejien
.sriiecn umi h:iar lot overgelaten, eu cU-ze
ovurtui;.ing ii'.i'afcte do ;!f*st»ldhcii[dor iiiet-officieele markt
«iiïvlijki ^üml'l?l?iler. Eindelijk kwam ook hier
vviUrhtiüg ei p 30 Januari door een feit, dat de
v.i-reld v.el niet meer verbaasde maar toch
pijniiji: aamli'ed: de at;ikiüg der betalingen der
r:ii(?n_ GéiléraK'. ton gcvolgj dor weigering
li-r VN'ufnei- LaL-nderbank, dus knar eigen doch-.
ter. om een bedrag van frs 17 millioen voorde be
taling van wi=«éls oftsstaaq. Men sprak wel eerst
vuni'on voorloopige stakiug, mnar intu.;schen mocfc
rei-d.' het tiiliisseinont door da rechtbank uitge
sproken, en d t- president Uoutoux geaiTeiteerd zijn,
en. v.tn d.1 hw.cn plaatsvindende algemeenc
vor'j.-adi'rinïr ven\v.;hteu wij wel wilde tooneoleu op
grond van rcoil-uitgelekte
kompronJttanto<J«t»tfc»cr.itrent deu doplonibelen stand der gevonden
attiv:1., iiinsu- geen hulp. \\\-l wa? er hulp voor
?k- eon!i!.--n gekomen, want do noodzakelijkheid
om in d-?' liquidatie frs.
op de nog altijd iiiot-offick'
ii'ii céiicr intu;.--.'hon gel'ailleerde in*f'.'lïiiig uit te
keen-ii wa*' een-'k'.i'.pj w<-^t,'encimen en tevens wer
den poging»1!) (l:-r Inute'lii):i:v:j bekend, om door
vergenükkelyking der prolongatiën ook dit ge
deelte der markt ti) leikk-n. De coulisse is ou
1 .oogenblik, dat wij dit schrijven, nog met eeu
1 10* nüllioen surplussen
cioel geereéVrde '
aandcerr<v. ,V,in:it-lio .">
M op 11 l > T. -ï pCt van t"-i;j op feil
Do l'.ii'i!- iiiun-.--.' h.'d 7.''.'h ib^ >.'.:'
u-ntevan
niet ijontoux l o»-»." r;." t n ik kon, en hii-ld zi<"h alleen
met Iwor i-ó^pi-kui-v.' )!e!:ii'_vn ? hor pott^ocren
van !ip;Mi;.*cho :"ui:ilsol!, Üttoiu^üi.-ciio U.mkeli
ena. ? 'l'o.-ïl^; l!..'i^.otis tchtor bi'-kiuf tix'on
üovemlH't', duo;- e-, u nieuw <jru jte opi.Tatië ziju
geia^ over' Jo i'ariJ!».'liu 'ii'iirs voor ifoóil to
v«iis?i-ki".'l)i' uitgifte di-i- l'^Mfii) .ni-.-nwo aniifk-i-'e.i
werd L'oili'i-votOL-rd, on \\\>\ in di-r vot^'O, d:il zv
voor . 'frs. tr."i'> volgoiiinrn.'OMl nitgoir..'Vi.-;i' zouilor.
.worden,. waiii-ti'-jcM iiiv do vo^rhahrton i-eaorven «i
'.vin^oH do ^iNM'i'H oii'.l-. skvhf-- uut lï'-J. lir)
geibvune rde aandeolon volgol'.'Uiiio*rd \vi-kl-i(ti-tl óf
?.i'.t-L jimU-i-ü woordea i.-i .t ivii tlivitlonii 'viwï 5k>0
iiüt. op 'hoi- go^toi-te . k,ipit;i.Tl godoteerd vvjrii-.-n.
te ilir-ki-.! nitvoo.fintT vnn dit iivctitV.'.irlijko )>lnn
werd echter i ort iiui.'J door ecu ct-i'üólteV' d:iliiig,
dit- iiiidiU-n I«o-:.-inlW ilo' gohoele markt tengo- ,
vol^o.'dï'i1 Kgyptist-hi) kotnplikatiën trol', en iüs-1
voorloopster tier to^.'iiwohrdigo crisis mag
beschonwil worden.Vt.pniichtigc liodou b:;goiinon toen
ix-cunb i tlcii'vicos'ol.iJIcgL'spaimch toestand der liicun
nlle OJi/iigfiuenten to ?? .vi<vmiiideren en het bly'kt
nu, uut de lijdondo banklifinn's veel van hun
positiëu öprüiuuleu, tevens hun belang ii la Baisse
in Boutoux-waarden vergrootten. Alleen de ff roep
der Union was hetaanhaiu- prestige verschuldigd
al bereikte de prolongatic-ronto ccn ongelopflyke
hoogte, voet by stuk te houden, en dl) ter
verkoop komende of van zwakke volgelingen ge
kochte aandeelen hnrer maatschappij op te nemen,
schoon de president nog kort te voren iq fle al
gemeene vergadering verklaard hftd, dat bundel
w eigen valeurs geheel buiten hun werkkring lag.
December vorlieu kalm, maar in de laatste dVg«u
van het jaar werd nog eens onder de leiding der
Union vooral door do Credit, Provinciol te Lyon
door onnoemlyk 'groote aankoopen, eene wildo
rijzing on touw gezet, zoodat Onder andoren
Pananmp, Tin t os, Ottoman-Banken frs. .1<X),
Spaninardun. 2 pCt in weinige dagen rezen en alle
fondsen tot do hoogste koersen het jaar besloten.
Dit was de laatste opüikkcring.
'' Uct nieuwe jaar begon droevig, de berichten
uit Dalniatië drukten, het bleek dat de Lyongche
markt begon topzwaar te- worden, en groote be
dragen fondsen moesten voor rekening dier plaats
to l'ariis verkocht worden. Suez daalden in de
éérste helft der maand. frs. 700, een ongehoord
feit, allo andere waarden in verhouding; toch liep
de rescontre van 15 Januari nog geregeld at,
alhoewel met zware verliezen voor do hiussiers.
Union-aandeelsn alleen bleven, schijnbaar onwrik
baar vast, op 2700 staan, en .niemand dacht dat
haar val door haar eigen vrienden aanstaande
was. De Banquë de Lyon et de la Loire, had by
de Opitenrqksche Regeering kancesSsie voor op
richting «ener Bank to Triest aangevraag'l, «n
doorstaan heelt: Natuurlijk ziju zware
vergfletlcu, on zullen nog ?ióor godv.-ongen
lingi.'ii goicdc'n woruen, mnar hot prestige
dt-r markt blijtl gi-hiindhaafd, cu geregelde atl'nirt;
kiin terugkcereu gezuiverd van de oureëele
clcmonteu èii bevrijd van het koortsachtig karakter
der livitste periode.
Niet van'belang' ontbloot is een terugblik op
de koeriten der waarden, welke in deze beweging
liet meest op den voorgrond traden:
hoogste koers nu
Union Génerale . . . . 3200
O.isteur. I.SsuVrbank . . 1300.
Itong. 'Larr.dcrbiutk. ? ? S30
Aluina-niiJnt-n . . . . . 320
(avdit-Provincial . . . . 'J'^KT
ik- laatstgenoemde maatschappij heeft gisteren ook
liare betalingen gestaakt.
. Vt'êlkc uitwerkingen de hierboven beschreveu
crisis op do beurzen buiten Frankrijk gehad heeft,
hopen wy in. ccn volgend artikel aau te tooüën.
Amsterdam 3 Februari 1882. M.
430 nominaal
460
375
KW
25;
Allerlei.
Wtfnfabrielcen. De offioiëele statistiek TM de
wqnprodnotie in Frankrijk bewijst dat er, zonder
de vervalschingen in het buitenland te rekenen,
in het wijnland zelf heel wat geknoeid wonU.
Niet minder dan 47 millioen gallons wyn wud
gemaakt van tuiker, niet minder dan Si millkea
van rozynen; de spaausche en italioanscke wijnen
ter versnijding werden ingevoerd tot «en bedrag
van 154 millioen gallons. Dit alles is juist een
,1 l- J 1?? 1 J-^ r t .*.. ??
van den opbrengst in 1870; terwijl hier nog niet
bögorekond is de aanzienlijke invoer uit Grieken
land, Syrië, Klein-Azie en de eilanden der
Middellandsche 2*3.
De phylloxen, helaas, breidt tioh nog stee;1!
uit. In 1880 varen 00,000 bunders wijngrond
aangetast: in 1881 niet minder dan 250,000 bun
der*. Ook het oïdium, een andere ziekte neen t
toe, terwijl de wijnjaren er niet beter op worden;
1831 leverde slechts 748 miUioon gallons of 70
percent van het gemiddelde ovor de laatste t;en
jaren, altoos echter nog beter dan 1879 en 1830,
die slechts 638 en 550 millioen gallons opbrach
ten. Vooral de Girondfi, het land van dan
DordeauxwQn, leed ? oi;'di oogst wat er slechts de
helft Tan eon gewoon jaar.
l