Historisch Archief 1877-1940
J l
f
. 'V
f!
'ti
tfta
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 244
Z. TH., zijn ïouvoreiniteitsrochten worden gu'.weg
««ikcnd. Uf d« overige MoiOBdlu-dun hot geïso
leerd optvoden vau FraükrijV on UugeUud
goedkcurea if uog ni«t KeUeke». Ni«t oonatuurlijk,
dat men t« Konstdntinopel hoopt op de
gevoelybeid der ondcie grooto ftlogenuhedttu.'
Het C*rlUtj»ch Üentnial-Comitó voor de
bedevaiirt naar Rome U op lalt van den Pau*
outbouderi, geluk kat, naar hut feit mededeelt, op
verzoek vuu den Pau* wai onbetreden, /ooveel
hubbun de vertoogeu der IJpaaneche Redering
by het Vatikatn toch cekor uitgewerkt, dat
iran d«ie bedevaart het karakter «ener «taalkun
dige dumotutratie, al«h»u» ofliwcel ij ontnomen.
Allerlei.
Ku
do Kaaer onkniRs verklftarJ heeft, dat do
,-riug van \v.rieugio<( doi- pscht vau het
pei-gre»t 4000 hectaren, in uet district
UoveuSrtiuamo aait de lirma do Jeng, haar uiet
O'erecbtviturdigd vo«ikomt, Wi^s het t» verwachten,
dut geuoeuidu firma op gruud vau diu uitspraak
vecht zou vrngen.
Iliormcê beaiut dio zaak natuariyk weder v»n
veren af m n. AU do Kamer gexiyd beeft: ^»B komt
het voor, dat da iirma do Jong onrechtmatig
paeht-verleugi«g is gewtiscrd..., kan de
rcgye-:...i zjc^ hie(. onttj-ekkfn ann ceu herstel vun
het onree-'.it. Toch hoe eenvoudig dit scbijiie, voor
deu lieer Vuu tJrolUtein U di« suiak byzouder
LUtelig van aard.- Men weet: 2. H hcctl in 111
onbedrieRclijke woorden verzekerd, dat hij niet
waardig zou ayn deu miuistrieelen zetel te bo'
houden, wnnncer de goevcracur vau Sariuami- in
hot ongelijk wicrd gesteld.
*En bijaldien tic gocccrncur tccrkelj/k irts
verJcetrda Jiecft gedaan, dan ware da 3tinis!*r niet
waardig op dcte plaats te staan. De Minister
etiu in dit gerat toch of oimoosel en otilelstcaiim
eg», of medeplicMig; tertium non tla'ttr" 200 luidde
de» mmisicrs plechtige verklaring. Onmfgi'lijk
kan dus de heer Goit&teiu er tou mcdewerk».%u,
dat de ReRceriug het koloniaal goevernemcnt
r.ia;btige uau requesU-ant do pacht vai» de 4000 hoct.
toetettoau eu aan hem tcuadeloosstellü)^ uit tu
,Do Mimster zal du' gonoodzaakt z^n nieuwe
inlichtingen to verstrekken, waaruit voldoende
blijkt, dat do Jong geen recht had op pacht
rerlenging of, zou die niet to geven tyjn, er zich bij
neer nweten leggen, dat de firüia de JOPÉT recht
geschiede ? cn feitelijk erkend worde, dat d<>
goeverut-ur iet» verlwerds heeft gedanu ? wat.
?vo«r Z. E- een reden .U, om als ?onbekwaam,
onuoozel of medeplichtig" ('t zyu Ministers eigen
woorden) heen. te gaan.
Hoe cairnn wy den heer v. Golts+cin dergclijko
tnocieligkhcden bespaard zngen, wij inog«n niet
ontkeuucn, dat hot o. i. voor de eer van het
nedorlandich gezag een weldaad is, wanucer deze
zaak nogmaals op het ttipijt komt cn er, na het
overwegen van alle inlichtingen, die vcrkrpgen
kunnen worden, con besli-sing \vcrdt i»er.nmen,
die voor soed een eind maakt aao de verdenkin
gen, die trij ecu duel der natie maar al te zeer
itoff blijven bestaan.
Toch ? men vergjstö-het niet J- de
gnrinnameche kwestie staat onder de bijzondere boude der
Voorzienigheid. De Minister luccht reeda eeumaal
haar Hand er in ontwaren.
In Het franscJic IJandthtrarlnnf fn fa
RtrrnJiolen, uitgegeven te 's Gravenhnfre bii de Gebr.
v. Cleef, vestigt de heer A. J. W. Fr.rncombc
Sanders de aandacht op de gevaarlijke bepaling
in bet verworpen koncept, betreueiide do uitslui
ting van een verbod tot het uitvoeren van steen
kolen.
ludira bet g^en ovorbodijf werk moet. genoemd
worden, veirichtte de heer Sanders een goed werk.
De ?ópen Iritf van T>r. f'ks faoorcltrld d-ior
Dr. J. jSml'M, valt toevalliir trji m ft n met de
nicdedceüng- dat een kommi«sie zich beeft samengesteld
om den ontsl.igcu offiuiei' vnn gezondheid, uit
dnnhfcaarhcid voor zijn ouderwy? een bowys van
hulde nan te bieden.
uit de brochure van Dr. Smith b'ijkt voor 't
minst, dat I>r. Fles oen zeer bijzondere wijs
volgde oiu zy'ri dienstplicht na te komen.
Onijetwü'fuld hoeft dwi g^Iui'nle noy iet» meer ontbroken
dnn ecu militair uiterlijk. Creliikkig echter is een
verdienstelijk man nog iets anders üou ceu
dienstmun.
Te 'sGrayenbaga Inj üebr. J. & Iï. van
Langenhuysen is intörekotnen ?Ons parlement door
Mr. Hertijn tot Sioevelaar." Do nalio hfeft grooto
verplicbti&gen aan den lieer Mr. Hertijn tot
Stcevelaar. Tot nog toe wist zy volstrekt niet
hoe genoemde Heer zich de toekomst droomde.
Thans bly'kt het dat Mr. Hertijn tot Stoevelaar
liet er voor houdt, dot alleen een Katholiek
n:ininuterio in staat zul zijn oc-n bsteren staatkundigen
toestand voor te bereiden. De erkentelijkheid
van het Kederlandsche volk znl er niet urnder
om zijn, nu Mr. Ilertijn tot Stoerelaar in zeven
bladzijden ruimte genoeg gevonden heeft om zijn
niet aHedaagscken standpunt duidelijk te muken.
D« dngWftJon berstten
Het ir.mrlrltUati: Kidddutriktcn. ? Evonrouigo
ver.
Xiiuift JtuHtnlaniflif Courant: Onzo bel»«tlDp;on.
liet iWeffirnd: Vurzukoring voor da toclomdt v»n du
llrt \I>HICI rail til» Dag: Wat kun d« B*gcerin;f dooa
Vr bcvarücrinK van eouo Juurnsmo vculiging van
Europcanon in Imliü?
Amhtmtflit Courant: Kionrocht. (drie nrtikulcn).
l'trteht-ie'it Courant: Do toekomst der aiipói-wogcn. ?
Bot traktut, mot Frankrijk. ?
Aiiiilrrtiumtcht Ctiiiruiit: E"n nocKÜrcot (Botterdam'J
witerTTOg). ? Eon paar afdoeningen dio ziuh laten
vnclitcn (OTeroonkomatoa met K»B*al-lLiïtHthap[iii on
Huil. I/ioron rponnrcTmaatafiliappij). ? Onze
UtnJcU«tatiHtlek. ? Du zel£»taoJij,'li<.-id dar Gtmtoiitcn.
DayMnd I-«H Xnitl-IMInnd ta 't Grautithuye: Talent,
karakter en moed (Hiniator Sii). ? Een» bcrlonoring
(Koliiorttiltwofltie). ?
SlaHiJaaril : QaÜoonmamheld la boUr Jan olTéranJe
(Aticliioha moskof). ? Huo lang nog vacciacdwans? ?
IWiUttk» deaiieid b(j karkeHjk vorwUl.
II
tl
NOG EENS DE GASKWESTIE
TE AMSTERDAM.
Ta hot vorig nomraer heeft iemand zoeken
to betoogeo, dat de gemeenteraad verstandi
ger zou handelen door in deze zaak tot con
cessie te besluiten, dan door een fabriek in
eigen beheer te nemen. Dit laatste wordt ge
noemd, met het oog op de tegenwoordige
omstandigheden, een gewaagde speculatie.
Daarentegen wordt de verwachting uilgespro
ken, dat de getneente eea concessionaris zou
kunnen vinden, die zich verbindt een fabriek
volgens de nieuwste constructie te bouwen,
en het gas onder zoodanige voorwaarden te
Jcreren, dat Amsterdam al de voordeelen van
den toestand zou genieten, terwijl de risico
op de schouders van den concessionaris werd
overgebracht.
Dit is ongeveer alsof aan iemand, die weet
dat een onderneming voordeel kan opleveren,
naar misschien verlies ten gevolge zal heb
ben, dea raad gegeven wordt: zoek een com
pagnon die de nadoeligo kansen voor zijn
i'ökoning neemt, dao behoud gU do voordeelen.
Zulk een menscliHevcndo compagnon zou
wel niet ie vinden rijn. Zoo ook zal Amster
dam [mf nirar een dergeüjken concessionaris
kunnen blijven zoeken.
De zaak sou anders zijn als kon aaogetoond
worden dat er personen beslaan, die, indien
tij nan Amsterdam gas laverden, in veel voor»
deeliger omüandi^heden coudun verkceren,
dan de gcinecntc. Hierbij denkt men liet eer&l
aan de eigenaars der bestaande fabrieken.
Dezu hebben ecnig voordeel, daar zij beziUen
wat de gemeente en elke nieuwe
concessiounris zou moeien iiatisciuiiïen. Munr dezen
bedoelt de schrijver in het vorig nonmicr
niet. Hij wil een geheel nieuwe fabriek nn
't uenige waaruit hij zou alloijen dat deze,
indien door een concessionaris opgericht, in
\oordeeliger positie zou vcrkeeren dan indien
door do gemeente tot stand gebracht, is de
twijfel ot een /auk door amblonarcu beheerd
wet zoo goedkoop zul wei-keu al* ecu par
ticuliere l'ubrii'k.
Die iwijlel kan verdwijnen door het nagaan
van de; resultaten tot DU toe aan tul vun
gemeenieiijuü labricken verkregen, die als bij-,
Ij^eu 'Mii hul voorstel vun D. en \V. zijn
toegevoegd. ? A priori is niet in te zien
wuuroiu het beheer door vun wego de
gegemeente bcnocnido ainb-Lciiiux'ii duurder moet
zijn dun, dat door vanwege particuliere eige
naars aangestelde personen. In buide gevullcn
zijn het ambtenuren, die men dosverkiezondü
ook in beide gevallen, behalve een vast
iractcinent, een aandeel in de winst kun
veriekeren.
\Vij licbbcn niet ontkent, dat helclecirifrh
liclu vurderingen maakt. Integendeel, wij zijn
bij oiiïö bespreking in hel niuniner van ^-2
.li>H. uitgegaan van de veronderstelling. d:H na
korteren ol' tongeren tijd dut licht zoo alge
meen ?.;il worden ab thuis het gaslicht.Manr
i ztjlls dan biedt het gebruik van gas voor
veriii:hlin-< op kleine sehual voor verwarming
en voor Dewougkmehi, iu verband mat de
grooic waarde der bijproducten van de
gaslabriculie, vyaurborgeu, d;U een gasfabriek
geen onvoordeelige geldbelegging zul zijii.
l Hiijkt het ? waarover .niemand llians nog iets
l mot zekerheid kan beweren ? dat het
elect Uisch licht, om den huugcn prijs of om andere
| redenen, niel binnen cenige jaren algemeen
; wordt, dnn is een gaslubriek zells een zeer
j voordeelige speculatie.
l Die kani, vau> meer of minder voor jeelig,
j moet de gemeente wageu. Nooit zal zij een
i concessionaris kunnen vinden die haar de
nudeelige kausan alkoopt, zonder haar niel
tevens, nu ol in de toekomst, de voordeden
te ontnemen. Indien men den weg van con
cessie bleet' bewandelen, zou er maar al te
veel gevaar zijn, dat de vrees voor eleclrisch
licht de gemeente tot het aungaim van ceu
contract deed bestuiten, tiat nog tal van juren
de burgerij een onnoodigenjast op de schouders
legde. De periode van concessie, die
dourloopan U, moet wijzer gemaakt hebben.
Dr. Yitus Uruinsma.
?EE.V PLltiMIE."
Bij den Gemeenteraad is de volgende voor
dracht ingediend:
lllijkens een brief van den Directeur van het
Kon. Zoölogisch OUD. Natura Artis Magistra,
wordt door hot bestuur vau dat genootschap met
aandrang verzocht verbetering .in den tositai;d
vun de Plabtage-Kerkluan, van do Middellaau
tot aan het hek dier inrichting, en eeue som van
f 1000.? in da kosten van verbetering aange
boden, wanneer die vóór 15 April e. k. wordt
tot stand gebracht.
\Vy erkenden, dat do toestand, waarop in dien
brief gewezen wordt, veel ta wunschen overlaat,
en zouden dus gaarne aan het verzoek voldoen,
ware het niet, dat voor de bedoelde verbetering
on dit oo^cnblik geeno hiiddelnu
Ifet wns om voornemen, om op de eerstvolgende
begroeting daarvoor. gelden aautevrajjcn, doch
daarmede wordt h<-t bestuur van Art.is uietgehol- j
pen, daar het de verbetering wensch te zien tot stand
gebracht vóór het tü-lstip van 's Kouintjs
jaarIgksch bezoek aan de llooi'dstad. Do galdaö voor
djs verbetering, bestaande in het leggen van
klinkerbeatrating eu het,. maken van een verhoogd
voetpad langs bet hek vau Artis, en waanvm
eene uitgave van / 0,100? verbonden is, zouden
echter kunnen gevonden worden door afschrijving
van een bedrag VAU / 5,100? van dea post ?on
voorziene ilttgavonV en overschryving op deu
post ?bestrating" der Begroeting voor den
looponden dienst. liet oatbrekcude zou dan worden
aangevuld duor de hierboven genoemde bijdrage,
welke, dunkt on*, zonder bezwaar kan worden
naogenomnn. Immers, zij wordt afhankelijk ge
stold vap de voltooiing van bet werk binnen een
bepaald tijdstip, en ia derhnlvu meer to beschou
wen als eeno proraio voor de spoedige uitvoering
der verbetering- ter wille van bet meergenoemd
Geuoutschap.
'Dit ii ook do tjieeninfj van do meerderheid der'
Commissie van bijstand, welke Commissie overi
gens de verbetering van deubovonbodoelden
ver.keeriweg hoog*t noodzakeiyk ncbt.
Wg verzoeken Uwer vergadering ons in staat
te willen stellen, het bovenbedoelde werk reeds
nu te doen uitvoeren, ous te machtigen, het aan
geboden aandeel ia do kotten voor' de Gemeent.o
te aanvaarden, en daartoe bek begaande besluit
en Buppletoire Begrooting met Uwe goedkeuring
te bekrachtigen.
De vraag moet gedaan worden of het be
ginsel, in deze voordracht vervnt, wel juist is.
. Een pnrtikulier (in dit geval een Genoot
schap) biedt f 1000, wanneer de gemeenle
een werk verricht waarvoor eigenlijk geen
geld beschikbaar is. Het werk dat f C.iOO
moet kosten, zal dun der gemeente op/5.100
komen, te slaan. "Do gemeente moet een
vol«end jaar -toch de bestraling leggen ?....
Waarom zou men hier iets legen hebben. i. ??
Omdat op die wijs de zorgen van het ge
meentebestuur gekocht kunnen worden en de
lieden, die geld kunnen bieden dan meer
van die zorg ts wachten hebben, dan zij, die
niets te missen hebben.
Omdat, een gemeentebestuur, dat zich door
dergelijke schenkingen lut verleiden een werk
te ondernemen, allicht, onder den schijn van
de gemeente te bevpordeelen, haar benadeelt.
(Gelijk b. v. geschiedde toen om een betrek
kelijk luttele bijdrage van een paar raadsleden
voor vele duizenden gUldtos een houtbeslrating
in de Damstraat Verd gelegd, op een tyd,
toen het plaveisel daar nieuw en uitnemend
in orde was, terwijl elders groote behoefte
aan verbetering bestond).
Omdat, al geschieden dergelijke transakticn
met de beste bedoelingen, het wantrouwen
der burgerij daardoor onnoodig gewekt wordt.
Men stelle zich voor, dat de duizenden
voetgangers, die langs de Nieuwe Yijzelslroat
n.tar de Stadhouderfkado wandelen, bij regen
achtig weer op een hoofd-verkeersweg, door
stroomen waters en slik badende, om de
brug over de Singelgrarht te bereiken, ?
te weten koruen. dut er dan toch nog wel,
als men wil, I'SIÜÜ.? te vinden is, om een
puhlieken weg, waarin kuilen van minuten*
twee voet diepte zijn, waterpas te makefl.
\Velk C'.n induik moeten de/.e schol en lot
betalende burgers ontvangen van de
mecledccling, dat, als er nw-v iemand was die wat
booil, hel gemeenlcbiisiuur wel tot workeu
zou zijn tfl bewegen'?
Dat de kocUeu vun Z. M. den Koning-en
»hoogstde&ells" gevolg zonder hinder»Arlis"
zullen bereiken, is onze hoop en verwachting;
\\uro to dtun pp/.iclue twyiul gewettigd, hel
wakkere genootschap N. A. M. zou recht
hebben op een premie van jf lÜÜU, voor de
waarschuwing, die het op zoo heusche wijs
bij tijds hadde verslrckt. Zoo staan de zaken
echter niet. Integendeel: DA stad Amsterdam
ze£t bij monde van D. cn \V., de 1000 gld.
woiden duor ons aanvaard als een premie
vour de t>pocdi-£c .uitvoering der verbete
ring ter \\ilie van meergenoemd ge
nootschap. Dit is onzes inziens niet goed.
lic gcinecn'.e huelt te zorgen voor goede
bejlrating, dut is haar dure plicht. Kn Amster
dam, dut nu reeds oen premie zich verschaft
in haar. ».<<< aat<ieLl," heelt aUo.nninst op nog
een tweede premi» aansprak. Hel spreekt
wel van zelf, dat als dergelijke premies door
wat al te lang dralen verdiand kunnen wor
den, deze premie kaïi werken als ecu
prikkel... tut luiheid.
De lieer F. Daittela A'ifttw?>i?tit!$ hacft op zeor
buslistc M'ÜJ do pohtie beschuldigd, hem het
uptt-eJen in do hooidstad oiimogul^lc te h-.'bbeu
gdiiüi.xkt. De lieschuldiging klinkt inJord tad
onyoluuHijk. \Vat cnsctmïdigyr dan cle vergaderingen
dio de Ueor üo:>tcl<t ifittnicentiiiis leidt 't ? Ue
vrijhüid vau fprekPn ea vergaderen houden wij
ouilor d>j hocdo van onzen burgemeester
volliomeii gawaiH'borgJ. Toch, nu bist toiji'udeul wordt,
beweerd, in een uiiJorteekcnd stuk ia het Vtiin'.s
y/ut Justitie, zul .het wetiïchelijk K\JU ? dat dou
lieer van Tiunliovcii, bij de ceralvol^ende
nmdszitting, door CBH interpellatie vau een der lede»,
de gelegenheid n orde geopend de onschuld der
Au&terdiinuchu pulitie ya hut licht to stellen. Een
zóó zware verdenking," its de guuucinde, niag niet
op haar blijven rusten.
VIT DE MAASSTAD.
liotterdatu, 23 Februari.
Per circulaire eu advcrtfutic, waarin zij_ aan
buhingiitelluudmi mededeelt dat'op versebill'endu
pUatioii inteukuiiLyüU-ii xijn nuergelegd, spoort du
tiiuuwu linauciiji-'lij commissie voor d« voortzetting
di;r upera, gtdurendu hut aanstaande spuülsaizoeu,
het kuuütliuyund, Kottordaaisüh publiek aan, om
Hüd spoyiliy' iiiogelyk van zijno iilL-duwcrkiu;} to
doen ulijkun. l)ö vornieldiiijf der liuoidtrukkeu
v.»n hut iaiuuciiiulo plau deed ik in uiyu voriui'U
briul' van de opmerking verireztld gaan, dat de
do pruciutie der voor U«t loopeude spuuljaar
geldij;u cuupouü, welko openlijlc voor 40 pOt
bene?den da \vuardo te koop wordenonnguboden, voor
du vultuc-kTüiiiig van het yereischtu bedrag vau
/'iJit.WJj waarschijnlijk niot zeer
beyordorJijk /ou aijn cn dat het derhalve iu het
bflang dw zaak zou wezuu, indien do
linauciuulu couiiüiidia rniur do oorzaak van dit ver
schijnsel onderzoek deed eü 200 mogelijk ceu
lierii.iling ur van bulutte.. Naar het Buhijut,
is dio wonsch reod.-) vervuld, waut in de
door haa'r ia du bladen (jc-planlste advcrteivtiu
staat du^v volzin tü Icnuu: ?Nog iiiitukt de
Jiuauuiuülu comiuiaiiö operabiizoelcers aivudachtiff,
dat de tcgiinwoordiye daiinü van du
couponsprijzen het 'vuhjuudc Si'izoen, ten iiiinste voor
IIL-I Bruutste gödeelti', zal ophouden, wijl v o
1«trekt ge e n u garant ie-aaiuk-Bli-n in u t Co u pons
(de uuiiiiiiiiisieBpiiiJijfii) worden uitgegeveu." Uoor
Uu ijijnuiii«.sio ?aandnditig (,'enuuikt", lu-b ik hare
keurig gKit.yleurd'1 niadeiicel'i-g «ueti «wüttttcht
geiea.-u uu 'hurlezeu, uiiivr tot «een amlerc Blotr,j>m
kunnen ko-.ueu dau dat ?natu- 'tgehijut , zooaU
ik ï.-id,», do wensch, ik mijn vorigen ""*;' ult»er
?spru!«.'n, vörvuld w. 't - Is te hope" «"f1 hut
upera bozouktsnd publiek golukki-jer is ***" u.w
corriïsp'nndiMit cn door da aaiigeliauldp ïlnsu*-.ll|9
(.{L'rustgcst'.'ld, door hooge inhdirijviiiö1311 llu
'behoud der opera voor het voljjend jaar zal
v(T2><ki;ri'i!. EeiiH duidelijkoro on vopr.il meer
ver'stiiwbare opheldering VUB de tïnuncieele
cotnnua»ie zau ï-chter zeker aan het welslagoa der zaak
niet schilden.
In do zirting van lieden heofc de cremeenfcera.id
wi.'iuig uiL'er gftdaan dun «Jen ftchterstan-l dor vo
rige- week opruitnim, die reeds alléén vokloende
wlis om du geheele zitting 'in beding to nemen.
liet langst \rerd stily<:ataan by het dóór I), en W.
ffijianiUii'ii'de voorstel te ophei'nng van do Groote
Waag en du .KuaaWaAK met l Juh a. s.,-ondank.?
dnn t«i[unjitiuid dien dit vooritel bij een
belangrijken t:kk vitn den hnui'.cl, i a nejijk
dieniuAiniiriknan che tabak, had uitgelokt S u met 24 tegen '
8 stemuion tot die opheitiug H besloten, zou het
onnut n.ipleiteti z^n, iu eene uitvoerige kritiek van '
dit besluit tó treden. ICn dit te minder omdat, naar
't mij voorkomt, de tabakshandelaars zich ook wel,
zonder de gameentewaag zullen weten te helpen, al
blijft lint wanr dat do weigering vanden nuidom
di-ze focihtoit aan den haudel to verleenen, geon
celukkig bestuit genoemd kan worden, liet wegen
van handelswaren ia geen gcmeentezorg, zoo betoog
den do wethouders v iruly en Hoffmann, cn
iriaosfrncto kan uien de juistheid dezer stelling toe
geven. Maar waarom -zulten dan ook in
t.vcr'volg varfcons en boter wel van gemeentewege
worden gewogen? merkte terecht do heer Muller
op. Toch uiut omdat do gemeente uit doze waag
geldelijk voordeel trekt! Volstrekt niet, antwoord
den de Wethouders; dit geschiedt alleen omdat dit
wegen verband houdt met de vee-on botermarkt.
liet kan uan mij liggen, maar dit argument schijnt
mij al zeer weinig klemmend, want waarom het
wel gemecntczorg ia om faciliteiten te geven aan
den handel in varkens en boter en 'niet aan dien
in tabak en andere handelswaren, is niet
gemakkelyk in te zien. Doch, gelijk gezegd, het besluit
is geen ouovcrkomeiyke'rnmp, maar hoogstens eene
inconsequentie en een mir.uer gelukkig» wijziging
van een toestand, welks behoud de handel ge
toond heeft to wenschen, maar uu het gevallen
u, eigenlijk van to weinig belang om er laag bq
stil to staan. ,
Veel trcnricfcr zeker acht ik een tweede besluit,
heden door den raad, eveneens op voorstel van D.
eu W. ueuoinen, oflievor, zooala uit de stemming
ia gebleken, op voorstel van euue meerderheid in
het college v.in dagelyksch bwtuur van 3
atommen teo«u 2. Hut betrof het vtoioelc vi»n 181
ouderwüaers om aUnog over 1861 de verhooging van
tmctement te genieten, welke hun bty raadsbesluit
vau 17 Uucaiuber l<ftü) waa toegakund. Overeen
komstig do met l Novomhcr vun d»t jaar inge
voerde nieuwe onderwijswet werd op
bovougeuoomdtüi .'jitum de uencele regeling vau het lager
onderwijs iu dti« g^Hieeata iu «éne verordeamp
vaxtgedteld, maar, gelijk bekend, maakten üed.
St Uen bezwaar die goed te keuron omdat het
uitgebreid lager ouderw^a niet voor on- e» min
vermogende kindereu was verkrijgbunr gesteld.
Naar iianlnding daarvan werd 5 maanden later.
coiui wij/igiog in die verordening door deu Knad
goedgekeurd, waartegen echUr in Octobcr wede;1
boüwaren door God. .Staten werden ontwikkeld.
Eorst d'iarnn werd uit die verordening do
rnjieling der ond»rwyiürstraktinneiituu 'gelicht, welke
tegt'U lu-t einde vati IvSl als u&on'U'rlijko veror
dening vastgesteld en door lied. Ktuttn
goedgekcurtl werd. Het gevulg van de/,en loop van
y.ivkan was, dat de/e rejce'iing eerst ongeveer et-u jaar,
urtdat zy was vastgesteld, rechtskracht kreeg, niet
omd-it ditnrtt>g«iu i-öiiig bezwanr geopperd waa.rutar
alleoii omdat, iu afwij&iug van vroeger, du geheele
ivfjeliug v.in liet lagi'r underwija iu ('-MIIO
verordol-.iuii wa3 samengevat. Van deae iu den
grond der zaak weinig In-duidcmlrt nieuwigVicid,
xuoii'a ten overvloede bleek uit het boiiuit
van het eindo van lï*81 oiu do tractonii'ntitu
atzomlerlijk te repelen, niju de onderwijzers liet
aladitofier geweest, daar bij behoud der vroegere
iiCüOiulurlijto regeling, «eu bezwaar van üed. Sta
ten tegen de verdoeling der scholen natuur
lijk geen hinderpaal geweest zou xiju voor de
.
17
^oodkuttriug der verordening betrefTende de
tructeineiiten. Pe dupes ouxer eodificatie-zueht van
deu raad, althans 184 buunrr, hadden vergoeding
vau de/e huu berokkende schade verzocht en de
raad was klein genoeg ? inderdaad dit Woord
is niet tu hard ? om .dit billgk verzonk mot 17
tegen 14 stemmen vim de hand te wijzen1. Om eene
s:rjn van iiiiijevüer /'Ö<XI'>. ? te sparen, heeft du
meerderheid van den ruad, otidnnka lu't ajviea
van den wethouder vun oidiTwijs, den heer
Kiekiu». eene prievondc onbillijkliriil begaan, welko
do raad zelf reeds vóór eaH mar mxiiulen
fiensleiiDiiig i'i-kiMid hoeft, t-oijii hy do regeling van
d» trixctciuwiton afsulit'iddo van do
h-assilie.itio der scholen en by nfzondtrlijkü
veroi\iening vaststelde. Inderdaail, waarom ü;t.
ia, indien het toekunnen van een bij
vastgesteld tractement eone
?mildmet het g»«Ul der
behwtingürlnilgonoemd kan worden, door jtewi der
iio raadsleden la dezu inronsciiueutii!
opil. Zimder die iit'sclieiding zou nüüschièii
üo;; voor eou jiinr oene som van /~8fXH). ? op dn
3e.hittüro'.ide tractemeuten dar oudorwijïera
bciuiijd kuisnen ziju!
UIT^Dfi
? ' Ko.
*e kreeft.ongang in
Als het liadhuis achteruit gaat,' wordt
bet brzuek aau Zeerust groolcrV
Aan hot U(rechtsch DayUad wordt heden uit
Parus geschreven:
?Van d-) voorgeriomen exploitatie van bot bad
huis to SctiavcningeH door een Fraaioh
Binkio.-shuia, zal wnarHchynlijk ciuts komen.
De Uaagsclie lieerea, d. w. z. de leden van den
Ilaagichen g.jmeentefftiid, schijnen te twijfelen of
FrauEch gftld wel oveu goed is al* Hollandsüli.
Op een tot tweemaal toa gedaan verzoek oru op
gave der verkoopkouditiën heeft
hètgcmeontnbotituur zich althans oiet verwaardigd eenig antwoord
to geven. Alleen zond het onder kruisband eoti j
kaartje der terreineu en de voorwaarden tot
dcopnnbaio inschrijving, maar daar de termijn tut inschrij
ving roeda «odert deu Ie* dezer maand gesloten |
is, geeft dit niet veel. Uit den aard der zaak
moéten die kondities thans gewyzigd zijn.
Men wil verkooiien of uiet verkoopen. Wil men
niet verkoopen, waartoe dan den achija aan tü
nemen, dat meu het wél wil doen? Wil nien het
inderdaad, dun kun de Uaad niet zeggen liefheb
ber» te kust en-te keur té hebben. Integendeel,
/iju badhuis schijnt tamelijk otiverkoopbanr. Op
do inschrijving 'kwam geen enkel bod. . Daarna
ziju een tweetal aanbiedingen gedaan, maar geen
dezer schijnt hot gemeentebestuur bijzonder toe to
lachen. 'Wrxaraan mag het dan wol zijn toe te
schrijven, dat. ftan een derden lief hebber n iet eens
de noodzakelijkste iidichtiugcn verschaft worden ?
Omdat hij geen Hagenaar, zelfs niet eens een
Nederlander is? Of wel omdat niet door, maar
voor hem inlichtingen zijn gevraagd? .
Het eersts argument is er geen, het tweede
oven min.
't Zou jammer zijn voor den Haag en voor
Scheveuingen beiden, als de .zaak onverhoopt niet
doorging; eu vooral ala de schald daarvan in da
eerste plaats lacf bij het gemeentebestuur, doordat
het, een der liefhebbers niet eons iü de
niagciykheid heeft willen stellen, een bod te doeji."
Waaraan door de redactie de volgende be
schouwing werd toegevoegd:
.,De ffisler verrnislde bealijsing van don
Hoaggclien Ilaod is wel geschikt om te doen ver
wachten, dat, wat onze parSwho korrospondent
vreest, werkölïjkheid zal worden. De kwestie
van den verkoop vaji het badhuis te Schoveningen
schijnt voorloppig van de rol, en do «eör onvol
doende cxploitatiu onder stedelijk toezicht zal
voortduren.... tot dat de zaken wellicht uog
slechter gaan."
Inderdaad gaat de lijdensgeschiedenis van het
badhuis alle* te toven wat mnn ons en
ontvoorgeulAcht tot nog toe op gemeentelijk administratief
beheer te aanschouwen gaf, en de begeerUjkhoid
van deze, tegenover het' eigenbnlaug van gene
raadsleden ia van dien ongehoorden tooataud de
oorzaak, en met, de teleurstelling door den niet
verkoop van 't Badhuis riet én het deksel op
den neus van oonigo raadsleden én tevens hun
diploma van ongescnikUtcid voor de voeten.
.Zóó ver is het uu. gekomen dat wij na ]ang
tobben, beraadslagen, hamoren en modderen niet
eens zóó ver zyn a!> verleden jaar om dezen tyd,
cn er zal, naar ik vreet, weinig anders overblijven
teven», dan het in strtfd met het fmanctael bnlang
dor gemeente wederom verlengea der verpachting
aan den bestaanden exploitant, namens de ge
meente, i
. De Heer Stoel cï. bood f 600.000 voor hét
Badhnia met inbegrip van eenigen grond er vóór en
de Renbaan er achter, 't Is waar dat die koop
som, nu de Renbaan daarbij begrepen wordt, te
gering is, maar de tapii vah 6 ton wa» toch dunkt
mjj belangrük genoeg om verwacht ta kebben,
dat de Raad daarop voortgaande, B. en W. sou
hebben gemachtigd om in nadere onderhandelingen
to treden. Men zou zieh immers tot niete ver*
bonden hebben, on na toch ook zit men «til.
De Burgemeester gaf als Voorzitter van den
Raad in de zitting van eergisteren als ztfao opinie
ten beate dat ?men door den aankoop van de
renbaan voor t 100.000 zich dekken wou voor
den koopprijs van het Badhuü." Ongeremder
beweren is wel niet denkbaar. Bg het ontwerpen
der grootsche plannen van verbouw vaa hot Bad
huis, waartoo de HH. Stoel, es. het voornemen
hebben, om Soheteningen te d«en worden wat
het door ligging ea omgeving worden kan en on
getwijfeld worden cal: ?Een dar grootste
badplaaUen van Europa" bleek bet dal da door de
Gemeente to verkoopen grond rondom het
Badhuia reedt spoedig te weinig ruimte ipuoplevaren,
Indion de Badplaats «al «chitteren ia den glans,
die haar toekomst a, oli haar niet langer wordt
ontbonden wat reeds te lang is gesehied:
uiteo amBieoenL Ma de ttaad, hoewel
na lang tobben besloot om de Keubaan te
verkoupen of als Bouwgrocd uit te geven, ffioeude
d» Heer Stoel M. an ik raet hem, djt.dn Kiad
met beide handen de gelemnheid »ou hebban
aangegrepen om aan den verkoop van het Ridhui»,
teven* dien vau dia Renbaan te verbinden tot
»adénteuning van bet groottoha plau.
Daar waar bujkt dat-de Badplaats sind» jarsn
aohteruit gaand* it en waar tonduai Soheroningen.
Zaudvoirt, Katwijk en Wjjk aan Zee zich and
ontwikkelen en ScheveniDgen dreigen to over
schaduwen, was het oogeublik aangebroken, urn
de pogingen te ondersteunen vun die oi.dorue*
mende mannen, die zich verbonden om hot
ben«odigdo kapitaal te verschaffen o u Sch«veniugen
de haar toekomende plaats te doon inuemen «u
verzekeren, of dien nchteruita.tnndoii toestamt
voor langen tyd, wellicht voor nltyd tv bestendigcDn
't Giug daarom niut aau, dut ü. uu W. zonJcrV
eenigen grond daarvoor uan Ie voeren, oiigucslift
S rea d viseerden en de som vau / COO.OUO lieuedun
e waardo noemden.
liet Itaadslid Houton was dan ook over dit
preadvies niet to vredoa eu met genoegen zag
ik uit tune gezonde rcdenecring dut de redniieu
van ongezondheid, waarvoor hij ah lid van f nkelo
Conimijsien uit don l!r..id zya ontslag n n ui, en
waarover ik iu royn vorig stuk tchreef, ge)ukk;it
niet van zulk oen crm.tigun nard waren. Wij
wenschen er hem eu ous geluk mede. 'k Kan
Biet beter doen dan ZÜD pructi^hc livschouwinfi
over to nemen, zooal» hjj to in een kort vcralag
opgenomen, te lezen caf.
?Het terrein van net Badhuis is voor feesten
te klein. Uitbreiding U dns to verdedigen. Kan
dat op do aangegeven basis? DA p/ijü voor het
Kadhuis is op f 50(1,000 g«tc!d; b'yft dus voor de
Renbaan CD bet meerder aangevraagd terrein
f 100,100; maar de gemeente zou f 7-t,(K.)0 sparen
voor den aanleg van straten, en wel f 120,000 of
t'110,000 voor flen aanleg van riolen, gas enz.,
die de, heeren S*f el c.. «. net vragen. De gemeente
zou dus eigenl(jk f25U,000 ongureer verkr^en
en sparen. Het blijft moeilijk to bepalen, ot' die
soui voor do Renbaan voldoende is. Maar de vraag
in, wat do ürnm Stoel c. s. met de Iteabaan zul
doen. \Vat wil meu raet het recroatis-ffcbuuw?
Zal men waarborgen geven, dat do Uonbaau -in
hot belaug der badplaats zal worden geëxploiteerd ?
Uat waren in du gecombineerde vergadering de
vrasen. Nu stellen II. «n W. eenvoudig
deafwy?/mg voor ? maar hij is veeleer \o*r een voort
zetting der onderhandelingen ter verkrijging vuu
betere voorwaarden".
En d-s hoer Mouton had volkomen gelijk. Waarom
o]i eens d* onderhandelingen afgebroken en uiet
veeleer B. f n W. gemachtigd om in nadere
truüain-'iëu to trrdcn.
Doch wat vermag de minderheid, als de meer*
dcrheid in den Uaad, soms eukol door de
welspnekiindheid vnn één roadaÜd medegeslecpt, het
on^^roradu zijner redevoering niet inziet.
Bijvoor|n;olit aldus het raadslid de b rauw, die
?nadereondfirh.videlingen voor den Raad ongunstig acht,
omilrtt. de Raad door publiciteit zjjn zienswijze
openbiuirt, m nar de kooper de zijne geheim houdt."
Hij meent dat een varkoop beter knn worden
uitgesteld tot een nader gunstiger tydslip, doch
hij ziet over het hoofd dat wo dan minstens weer
ecu verliespost op do exploitatie (met inbegriip
der baden) zullen hebben van f 20,000 eu zeker
kun hij het raadsel niet oplossen, dat iaën vroeger,
t.ren de gemoerte «W verpachtte, onder Iwt beheer
van den tegenwoordigen pachter vele duizenden
verloor, en diezelfde pachter ? toen Jiütbaos ?
nu d« pacht voor p. m. 6 mille hebbende, daarop
voordeel genieten kau. Dat U tooverkuust of iets
andera.
Wat er tevens voor bezwaar in gelegen kan
zijn dat men ? het koopziek publiek? de ziens*
wijze vnu den Rand in al hare uitgestrekthetc
kent, verstout ik mij niet goed te bcffrijpon
'k Geloof dat ah do Raad aau zijne zienawijzi
? nan zijn plannen ? ook in buitenlandschi
bladen ivat meer publ citeit had pegeven, dat
we dan niet in zulk een bedroevcnden toestand
zouden gerankt zijn, en tot den aanhef van deze»
brief a.mleidini; 'ou hebben gegoven.
liet raadslid Bodaan, wiens Leidere blik ? ; '
vele zaken, hem het vertrouwen der kiezers waar
dig maakte, vergat zich op erbarmelyka w^ze.
Niet tevreden met de zeer goed gemotiveerde
redencering van het raadslid Monton, voegde hij
daaraan als een betweter toe: ?dat men de kas
ten van ophooging der renbaan ook nog raacat
berekenen. Wist de heer Bodaan dan niet dat die
ophooging door do erfpachters van Seinpost gratis
geschiedt, zonder dat zulks óf den eveutueelen
kooper der renbaan, üf de gemeente iets kost?
Als bij het niet wist, dan weet hy het nu, en ten
overvloede verwijs is hem naar mijn brief ?Uit de
Uofötad" no. 83, voorkomende in dit blad van.
uit Januari jl.
01' hij in ign verder pleidooi wel blyken gaf
van bokwaamheid om eventueel als taxateur van
onroerende goederen of arbiter op te treden, mten.
ik met zekerheid te kunnen legnospfekcn. UU
toch noemt de geboden som van ti ton goud vooi
BodhuiJ en Renbaan to zaaien zót> laag, drtt men
kooper wordende, 't Badhuis als bet ware om niet
zou hebhen.
De Renbaan is meer waard dan f 100.000.?.thans
daarvoor geboden, doch den-prijs op f (500,000.?
te aahotten i* overdrijving en dat ? inün vriend
Bodaan zal 't me nu moeten toegeven, w«s inde
gegeven discussiëu, een zeer onverstandig advies.
We willen hopen dat hy 't in onbcdachtzaamheid
deed, dan behoeven wij dien (later ten minste
niet te stellen op gebrek aan ondervinding.
Nu 't gevaar dreigt' dat 't Badhuis weer gedu
rende een jaar van gemeentewege wordt geëxploi
teerd, zijn we bfj 't sluiten der rekening, naafloop
van 't saizoen, weder op een verliespost vau 20
millo voorbereid en voorzien wo dus teven* de- .
zelfde gebrekkige exploitatie als voorheen. Zij
kan enkel dienen om den reeds aan 't tanen ztynden
roem van het Gemeente-Badhuis nog meer te
verduisteren of... (ot bevoordeeling vau de nieuwe
Hdtel-iori^iting -Zeertat", waarvan tot Directeur
is' benoemd de Heer St<tm, Lid van den Raad,
terwijl bovendien nog een tiental raadsleden ?
vergeKjk de in de Ned. Staals~Courant opgenomen
statuten ? aandeelhouders ?.yn.
'tl* nu middernaaht en du* to laat
omgevalttrekkingen te maken... .Een volgende keer mis
schien.
'a-Grivveohaffe, . J. A. de Bergh,
23Febr.'Ö2.
UIT DE BISSCHOPSSTAD.
Vroeger hoeft men herhaaldelijk geklaagd dat
Utrecht zoo vervelend was, omdat er nooit gele
genheid bestond om tut te gaan. Alsof uitgaan
de hoogste gelukzaligheid van den ineuach warn!
En alsof wij met dit uitgaan do weinige huiselijk
heid, dio wijbü reputatie nop bezitten, niet g.wn
verteren. Maar er zit tegenwoordig een
atrooming in do lucht om uit ta gaan. Overal g*»t
men uit, gaat men hoe langer hoe meer uit; d'e
leveranciers van gelegenheden tot uitcaan varen
or wel by. Wil men tegenwoordig in Utrecht uit-'
gaan, er bestaan gelegenheden to over. Om »!'<?>
bij te wonen u ó«n lichaam niet voldoende. Woens
dag-avond b, v. kon men genieten van een Opera,
van een concert in Tivoli, van een nntslezing, van
een particuliere lezing van dr. Bronsveld ?
uiUschieu van nog m e w. Van al die uitspanningen
? als het uitspanningen zyn, wat ik van de
meeste, zoo uiet van alle lezingen sterk
betwyfel ? van al die uitspanningen verslag te Keven
acht ik onnoodig. Bovendien EOU ik ook al
uithuizig gaan worden als ik dat alles moét zien en
hooren, en mijn maag is niet als die Ta». een
struisvogel. Iets bijzonders moet ik me^deelen. En
ieU beef bijzonders ook ten minitevoor Utrecht:
No. 244.
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
3
«en lul musqué door en voor de loden van Ti- ? tot «tand komt verxekert het succes.
voli ? dat wan nog nooit vertoond. Do neiging Als ik wel heb dat inderdaad dit laatste het
tot uitgaan openbaarde xieh iu Innige, mam- do geval in, dun valt de ooreaak daarvan niet mofilük
l'trechtsdie gceattoch nog in huogere niute. up l<* aporon. Zoowel d(< liandelini; aU dcdiuloog
Du Tiyoli-direc'tiu verxtuut de kun»t vun exploi- cn du kui'uklerloc'kbtiing i* uiterst konvciitiontt'l,
te«-ren uitinuuti-tid. Twee opmerkingen moet /ij
mij veroorloven, i n uy /.al dat doen uuubit haar
jjvel' to'unt dut /ij het xhigon vun hnre
undeineiniii{' oj) hooijen jiryH stelt. Wiiiiroiu nuiest bij dat
Ibtl iii-t ('afiiio g-'liunld wordenV Wiiiirinu moes
ten de coiiuiiiiMii is^i-ii van hot Cii^ilio ook
t-ouijui-iKuiisMen vau hot balz\jnV Het Casino staat hier
lii-kend als een ye/elfchaji? uooaN meu dut
beliell te noi-ineli--vuil de iji'Outc liti. lleï
iiieel'elideel der leden cn be/ockeiu vun Tivoli
i:Uu burgers. Waartoe nu dut Casino er bij
gfliiiald? ' Wa.-< het onk om du biu-gerleden tu
krniK-H te geven dat /.ij muur liever moeiten
toeliijken dau int-cdoenV Deze _y;ivsiiii{ \\erd door
vi'leu geuit. Wel werd er nok tegen luingevuurd
«lat alle leden vnn het (.'.isiiio onli leden van
Ti\o',i i'.i.jti, maar uls dat üdo iv, I_|MII wn^ het
nneii uut r het wt;lsh\gen wordt door deze ejgensühap
uu-I hfdreigd. \Vtit, in ulliu'lei vonnoii <>u
afwjjkintien. honderd kucren is vertoond, zal dun honderd
cn üuivlon keer geen schipbreuk lyden. Kr ziju
t-narou iu hel tieiiiot'd vandenscliuuvvhurg-Kaugcr,
du1 d«>ur deüc'lldi! midilelon in bowc-ginp gebracht,
niet niytslc wordon denzolfden wcuiilank tegüven.
Ik-t luiden van oen klok klinkt L-oiitutiig, iiuiur
tloordringeiid.
l)e iiei-sonen zijn in hut algemeen Wiöi'
all'vduafstlie tooiii.'eh)üp|iL'ii, on sproken ci>:i taul iinur
hun aai-d. /i»u Ier uil/uadunnz vcrlooiu-n /.ij al
te oiihi-srlieideii het iiavcliiR'rk cK-ncr
aarts-biir!«'lijkr> j-ohoorti'. Hun gevuel treft niet; hun
vroolijkhi'id is niel geestig; hunnt' gudachloii
lulti-1 in aantal en arni aan diepte of oorspron
kelijkheid. Du perswiel) si-liijncii allen goen
meu vau liet I1:isiiui meer dan ?ivt'rbodijf. De jjis- \vourd Ie luci.'nuli van l»;t(;efil /ij zogfjen. De
Miiy vau velen houd ik vuur de juiste. Umler de i wcllu-kwulo Aiualia, die baren vader verzekert
tii.';-fhi)U\\er.. waren velodiuiies en hei-n-n die y.ii-li ! .den Kraal' l c lieiniiinuii iin»l al het vuur et-iier
te^'i-ii hun xia tot to.-si-liiuiivi-n bi'piuddeii ? otn- ( tt'rsle liefde" kan up bet ' lewi-uj; brengen van
ilutV Nu ja uiiiilut /.y .nit-t anders durfden. 0|>- ' pct'li «lii-pci'CH indruk bo^un tlan muvwiiiw de
/ini en KrMi tvrug trt-kken \uorf;niveii. ba runnen Itarolllie.? vuil Stcenderen lot Li-iluu-ll. als zij haar
cn joiikhr'i-n-ii is IIMT mi!,' erj; iuhei-in-cli. Noif ' ?--?--' ?'--- ' ...
velen bwehouwcn een iub-llijk hi'i'i1 «1« uit :uuleiv
.-tuf gt-l^riiieerd; lu'üi di yn-n ol' vau di.'n-t ifijü.
dul. uatUQrlijk im* :ille resiiect, iiuiar XM'lLiilït liit"
van Partys, btttomd voor K«pmliag*a, «w tweede
Panorama hebben ontrold, waaruit mis*chi«u voor
dtn maker van het eant* «en ea ander te
leere» valt, hebben uit de roputaüe, alhier door ben
verkregen, aanleiding genomen, om ons eenig
werk vun hen, Iwpoald bioaeii enkadrenionten,
in de kleine taal van Arti ter beschouwing to
biodun. Wanneer meu dd vcrrclutiiienbeid van
richtipg, vun vatbaarheid voor de natuurindruk
ken eu van methode van bewerking beschouwt,
dan is het haast onverklaarbaar, dot de lleeren
JuleüGarnier, Ifoory U«luuioix en E. Debat-l'onsan
met zoo goedtm uiulug auu één kunstatuk als
hot 1'anoraina d" r Üoltvonug van Parij-i Inbbwi
kunnen samenwerken. Kr U ecu groot verschil
ui het wurk d«r drie kuiisUnauri, golijk wo 't
hier voor uo;(<m krijgen.
Dn Juli-stè/ic der uinlceliug van de vlug, 'en,
door den Prezident Grévy, is op vrij grooto sc
door di;n l leer Jules U.iniier liolwnJuld. Voor
deze ichildery' gtanudn, dio blijkbaar bedeelt por
tret te Zijn en wourop dan ouk do vele houder
den koppen met groote zorg «Ij n WKtr£en>meu
eu gcsctuldcitl, krijgt mui ter-»tpud den indruk,
dat de auteur geeu ander groot ich-lder voor/.yu
klsur heaft willen kopitxrcn. Het i» hiur, meu
Delpit, dw in 1672 den prix Btonthyon met een
dJchtbundel behaalde, maar wwm» o«r*U
tooneelwerken weinig opgang maakten, aagnu we, deaer
dagen, het uit ittn roman te FU$ de öoralie getrok
ken toooeeUpeT door het DuiUcho gezelschap
Van Lier met veel ensemble wrtoonen. Aan hot
(tuk »\jo venchillende beoordaelingeu te-beur
tgevallen. Hot is hier niet slochti «en «onechte
xoon" die wordt opgevoerd; maar ook de moeder
van dezen, en wel cuoe, die, ichoon «int» de laat
ste jiren ordelijk optredend, het meest wdtloos
verledan heeft. Wy voegen er echter spoedig bjj,
dut van den beuiu af het verdiend-nvmpzilige
van den toeutand dezer vrouw, boren
allubtxle:ikihg stnat; dat aiu de muaticbappu' door
de ïtr«kkiug van nat stak geene verwijten
wurden gedinn.-cn dat de vrouw-xelre diep voelt, dat
u'lieenrouw en boete iustaatzijn,?chulduitto
wisscheu. Da Ueeren zedemeeiters, die dus laag op
de fi'aujchedrar.iatUten vallenen het niet
anndurvon Go«thc te veroordeeleo, mogen toe/.ien, of
de figuur vau CortUtc niet zedclijkcr is dan die
van net geapotheozuerdtt Grclvlien,
Met guod begrip v<in de franiche toestanden
eu het charaktur der geheele kompositie werd
het stuk door de Duitaohe nrtieüt-ju i/uspecld, Aau
l . . » ? . ?. i. > . ?-?* i ^.*
bijni xejjfaa, cena foto^raliièho voorstelling, i hen ligt niet dat de natuurlijke leointen van «jen
iu. ll.it lichte liliuiuw van dij uuifornmn, met dut ' »-a;in. \Vut u het toe h ja :u mor, dat
.. l' l.i.___._.».. 11 ._. .. '.__._?__. IÉ?_. . .1. ! _.'..!. .. .__.! l ll_ ' ._ / ?
en tb1 ini't-st oiiliillijki- \iijxi-." \Ya;ii.-i'!iijij|ijk DII)
h't -.'i-bniiii rla;n'o\er te outü.uui ^h-lilc uu-u vuur
dit bal fji-i'll jfi'leffi'liheid tot bexpreken upeu. Ten
!l ure ;:dii lu-t bal b<»giuiieii, ten huil tl de >:;uil
i:<-i p -lid worden.
.Vii:m» .-liondi'il ti',i,'.'il )l;ill' O i'l-lli.'.'f Jioiiili'l'i
vi'jiliiiiii'i'lc liiiiMi'i'l-pas.-ii-iiiel vi-nnijill. __
/ijn di' gi's|,\i-L'kkuii iu de iiiet-liiiiistiiclili'lüke
zedci-llcn, uitC'i'st ni.it van tuuii en Uiibcliingi'ük van
inliiiiiil.
Met
ü; ::i-,-!
liet iiil-eetizetloiv van de/e (trit'Vf.'ii bedoel
het vellen v;in eeiMHi|;eiii/.i!ivei!nl
voiimakor i» niet, edel; zünlicktam vleklops,
livide. De Mui-ia, die haar handen uituhuit boven
den tieurenden groep, heel't een zeer ordinaire
gttlnatsüitdrukki. g cn haar gebaar is th«atr.ial.
Dn Heor l )i.»lncroix, getrouw aan zijn na.im, zoukt < rainl'. De uttnigüzinj Ij
ziju toekomst in do kleur, lïij heeft hiur ook ; dour den lleei'Mii!ler-F
li deu ^.ieh te verdringen vuur dn deur. (ïehikkUr . ui-: in.iur ili.' l'o:it(Mi vun Ijuvriiiiciiiicuidi'.'i aiml, eon suhildery', ï«. r/tvuc, eeee ivv.iunomii: zou
\vviiliil ini'invsiiienL'hnii lift publiek ni.'t KUO hart*- diu ik uuren in het werk te ontdi.'kkfii, kumiüii ] uig aangenaam, dut zo wel uit,êuii ut'armer luiniig
in-htelijk iu:inl;t als iiii^st. Dut er ir'-i-u ou^i-liik- ;i|leiMi worden lioloii'^il iloor ecu uilvui'riRi: In.1- | doek van I'Yani IlaU Fchynt wodigttloopen.
h.-u j.'elieiii'di'ii was i'i-litt'i' meer }."i'lu!t dan \vij- srhoiiwiirj! \.\\\ hd i^Jioel, en ik kun hioi' ski-Hls i \Vii;iroui of dut ongt-iciëiue stuk veikliinrd w,
lirid. L'c ."tni.itjmigriM li.-iiMen ei1 lit-el vr.-l
xier iii. dat x.uiiviM'l lueivii i'ii dames el knar
viTib'OiiLyii niii in een luill\veii ^'1111',' U' kuiivii.
want ?? uok ei'ii vreemde uinatre^el nN veel nu
-n«elien ii!i;iv hiinii'ii moeten -- uien opende nli-<:ht s
ile helit Vuil <!e (K-iir. Ik was onder ili'<vi>.!eii n|i
de trap iüi:ir di.1 tiah'rij: ik verkueutet-ile mij a!
d|i een best. plaatsje -- in:t:ii' tin-u ik linvin
kwam waren al de hef-te plaat-ji:s reed*
iitcrm»uien. Wimwhyulijk waren die. uilen ovi vlilijvi.'ii
/itlen van een viu-ij; ejiieei'l. «fik xnu <i'.4. al weer
de fii«iii'; moeien ijeloi'Ven, dat viior enkele
«.vlieiu'djjden een niiden- deur ii'eofiend wiit yeworden.
't Wil< dl' iil 1,'tli'clit. nny iiiuiit feil li.il miis(|ué
v.'ü.-i \ei-tnond. liet stnuunde i)iL'n>fhen. l!ii de
ll'i'.aie lui!- tijdens1 (Ie sttu(i'li(eii-ree»ten. tneii er
jTiehtijje eustitint'S en li.jne toiletten te bekijken
vielen. \\v.s er niet KIKMI drum mciisclien id'>,t'\:in£.
lv\ mei een vulliiM'i'lin.if een beter»1 '/.:\;\\< wnard1,!.'.
l'levi'ii /ij düai1 ziü u. x'aan en handen tor Liai
in den nacht.
Kn mi lik'! bul' ?/,>'}{": liet wiis ivn eer-'e!iii-; in.
? l' nU'eeli'M'lie fjee-t in :uill!liri'l:ini,r^'eno:!ieii lm!!1.
iil lu VIvdijA'IiiI. l'e ilaii-'ei's i n il'ilisei'ej-':i
liaili' 11 behaald liei beteiv (h-.'l fjeknüen. Xij li.id'le'i
., , op vr.-i?fit>ri.» tou-toon-stoUiii:;: ?Exemptdu l'i
_ Aaii^i'iiiiincu il.tt lüu-iiktcr-tcckrning een \vi-- i du jurv d'adniisïiun'-?
risclitc wtirdl in i»fii tiVuV'chvi'i'k il.il niiac bi.-t ! 'Mevrouw Dtfluiroix, een 2'2-j-iri^ niooi
Friltli-tvilii-;:insi.'l .Tart ]i;inr l'art" p-fdnrvi-ii schijnt, on | zetj ' " ' ' ' ' ' '
i'.iinl.u'ht. iiu.il1 y.ij Kolven
!diu:hlc'ii!oo<, lli\LU' lilliilii'
... .-- . ... ...'lijkt! geüiclireu
/.en«, ile srliri,|M,'i-ri iink 'op dit onderdeel hnnni-r j ken. Do Koven jjnjfo Dam»?, die hoiri konion bs;
li»;tk v.-einip' ui-hl ln.»bbeii pe>lii;;fn. I)i; wij/i: j zoeken, >c!iijneii vuurkoinoucl: liet stuk htrïlt
wanrctj) xij nii't i'lka
CM liicr Icrcdf d(» -.-l
d"ti tlai; - ? li-i'kl do
lülcti niis kiMtd eu
i.-ii;.:ii nallilir.
O-u;!1 di.! üi-hvijvrrs on/.o Ki.lii'cli-a:\udnehl vrrv'C'n
v-xir den \>-i'^, <lirn /ij li(;\v.itnli'li.'ii nul tol i-en
Ivh.i'ii-lij;;!1 i.intkiio<i|ii'i'.; Ir kinnen, onl'r';t:il «ivti
vi'(-!.-!:tii ui) (liL'ii vyi'j.1; lli-n blik i-u spri:!^!1!! uwt
;il h.' -iiidK' dui'k'lijriliL'iil iu Iji't do;,' A'itt IIK-II j
i'i !!i:i/iii.-: hiiiijiclilcnd .tuovalÜj.'.hi'ilen" niii-iiii. :
in.-i;»r die de "//.';'?/.'.- <!t! tl'-'i'itrr iiic' kan olillifn-ll. '
Ui' l.ülisl \iin (lm Iii0lii!<:l»i:la'ijvi:l' r-la;'>J;l i'i Hl; i
l
'?r itl iiiiiirakin^ komen -- l di'iuilt, maar vele d,v.e;- k jjip'en ^«lijkt'ii naar
? xijdc vau lii-'i wurk jiiin j niet». Dj k'.'us van Ir;' (inderwe)1!» i> ocik vreHfiul. :
| En nu hubbiin wij 1111^ het wurk v.m d-.'ii IL er i
i E Debnt-l'onsau: £une dfnijoimudü ouder ?
Louis \lV,.en ik inot-t erkennen, dat ik in '
lang, hier iu Amsterdam' cjn üoo voortrcllijk
liistori-jsttik niei: gei'xpoüt'ïrd zag. .Ven heeft
hiur met een kunst wet -k te doen v»:i (k-a uaril v.m ,
de opera /.'.'s llit'/itvnols en G.illiiti l.-l'iün i<ui
JfyiiiuHtuHHwrm'.ilvt kunst-i de:! heeft de aart ii».sk
di'i'-nnti' bezield, dat een ver.'O'.'doi1 dor kunst
volstrekt niet. sterk, noch ook het t-w.ir ia het
!?: bejesrtc vi'idt uitfj.'Llrukt !i-':t
,,I)a pre lei'emb mee=terh.iud van den d-rccti^ir
tleniK'i Kul voaraekei' wel zorgen U;it koo:1 en
orku.st vr.tiEUiit'.iid, zijn vooi-bpruij." .
Alet 'Uzj w.joi'den eindigden \v;j on;:11
besc!v)uwiu»f over ..'l:a L.'joiKtü vun düi' huitj^cu
EUsab.-t!i'' v.ia FianK liiizt.
Dat dïze veronioritelling ceiK1
i'lüuir Ie doen ve«!i;;eti o;i de liHSl.ui- j gen i['i kerkulijke politiek van Lonvois te huldigen.
'ivoiiiMi. ? Xeide ik linvuii, da! wel | Ik '/.\%. lifMV dagen, door een hoogst,
verdienste. .- . i ........ - ..... -. ? -- t,--- -- --- --?.. .........
rniiüte, ('.-rwijl bij de tuesehóuwefï ieder l.ii;n'|i ; h'1! lno.'ici.-l, iu:«i' nifl d'.1 lt'!(e|-k(iruli; don;1 den | üjlc lieooieiinar rter gewijde muziek du lotis
van ruimte Dinno-jelijk \vir:. Jlaur wat een liai i o^iünivj; v.iu 7),- M'lnl.1 \v.is vecrykl, dan heb ik i pont- l'art als een ?ludl'ios liegiusel" anndiiiden.
'i -ij t-'i i i ? i * i - i ,'. .'. . , , 11 1., .. .,.-.. 11 l . . .1.1 ..... r. l ______ ;..-._ ' ?? * ? ' *
gee«tigh"eilen.
fii~'l!iiivli ? dat alles oiitbr.i-k. Keil «'ave duinino- j
i i'idfiiiii' lif.'i'r.U'lite in de balüanl. Nu r.ic» n-liti-r
i". ?:i--a liceü dat enkele burgers liet waagden in
i'e/< l'<!<.> Knul, delinell'deil diliiK op di-xell'de'iimKiek
te ilnüMMi als lillinie ariistocl'iitiKcho llledoledon en
t"i'li geüiind üi;n geblcvei). zal het een volgend
j;'a" wel beter /ijn.
JJ. 2. IW1'. ' J.vv l)l'. I'rssi iio:1.
KttT.YST.
Di; SCill-ü).
T'OtioolJpi-l in vii'V lic.lrijvrn. t\<: .1' "r. T.
clcM tin C'usla on J.in C. ,1»''Vnn. K-rsti. V'"
illl..; Jll'il' II- l Xnlil'1'IHllnfll 'J'nillKl, Xllli
i.-i::t diii'.! livci1 hel-huoUl (:r;:i(.':i.
liulin.-rl Inch, oefent bel-
wels!;i-vpi-itiikelijk- werk, al is bij tic
van een
met naar
roem ja'.-tivefd, o|i de Jeiler
j lïij is in dat punt eenstemmig mtt ... Alexindre
Duiaas l'ils (lud l:(Lux csprils go rcitcontrcnt):
.?Toiite littératurc i|ui n'a pa^ en vuu la
perfoctiuitité, In iiioralisution, 1'iuiMl, l'ivile, en na mot,
. ?.---- ---. -, ..... ------ , , ., , .
kiindt! een mvloea ton goede. Dunden, bijeen- j est HHC littérnturo rucliitiqua et raal-aine, nee
' ' ........ ' ...... ' ' ' ' ' morte ... l\irt flour l'art, troia mots abaolumcnt
vides de scns." '?').
Goed begrepen, zaldeleuzetoohbüjkcndeeenig
wave, tegen verwarring beveiligende, kunsttcsr
-n j uit, te spruk»n. Te Keggen, dat do kunst ten
' vollo haai' dool bereikt, uU zij fiuie idealeu ver
knmsten, ix-devoeriugeii trekken ? loejuiehin^en
\vi-kkcii.
Andert'ii. dio in «Ie -gc-f-cliikt dezer Mrhr
«Icrli.-ii e< ft dniiiiii. c:en Ji;iii<li,'liii5 voor te Ht
e:i bovfiiiiirn «li; ir.ivci >:<'iiulani;{i'iiiindelin:;to
viTi-ii-lileii ilüiü1 ini'iisrhi.-ti, ui! hel leven £<?;:.
en ibi.ii' -den i^n'ili'lijki-n ailum ilc- kinisli'iia'irs
[<;! i'i-n ruimer cn Hi';ri- leven gewijd : andeieii,
(lii- t(e/e s-1'»'e vt'i'liii'.ili'ji uan (!,.'iiüu'lil, ijirii ti-l^ou
liimiii-i1 ilniir ile we,'ki.'lijiJii'i.-l bevriiclt-io
verheeliluiu ei-ll l,1.,il tu MjltL-ijilr!» d'k-li..-i vollilii.-ikti;
vot'l'hii;: vun dii'pi.'i-i' eu /,lm'yl;e iied-iclilcn is, d:m dun
kiiidi'i'i.-ii d'-i- alli! ilaii-.isclilii'i.l len ili.-nsti-
;;ta!Xlrali'.'fivü -vilinii-n nie! dim i:ieli klMi.-litit; up^i-wekl
CI-VIH-IIMI dm)!- i t-]i \VC-I.-'[.;L:V;I, il.it lip grodle
d"iis;tli'i' \vi.i.-l, .-irlinoii hi'l r-'L'ii pebivküii vi-rberp:!.
Di' \r.-i'\\':irlil_iii;; schijnt ^ryi'nnd, tlal. «Ir1 eersten
oui in di-7.e:i ./.iii met ili:ii vnoi'siiord YÜ'II l>\' !^rl,,ilj
(?? v,iicl-.i-ivn, ïiilli.-ii xijn de Jli'OiL-n 3k-!i.le-i Ja
(.:.:,-' - c:i ii.- V,- , ?
Ani.-li.-Ml.i.m, -21 Fcliiiari 1S>J.
F. vun il-,- On.'s.
werkuiijkt is niet godloaer (wanr. on J
zal liii-'r dit wel te verstaan zijn) dan de leer to Deckera :ila Lund^raai' Luïhvi£; fungeerde en dn
- '-----'-1 '- ??' ?- .-?>.- . jjeui. 3£ossi.iiaort de kleine bas-partij.in op ziL'ii
genomen had.
Mevr. Muller-Ilonnelrnvjer heef: een schoDn,
bi'.i^üaani qcluid, hetwelk echter tU"Chenbei'le
wel teniji.-iïiïH ccherp klinkt. Voor da lyrisch»
phi'a'cs, w.'IIce in het eerste deel van het werk
voorkomen, k-ent /.ich haar talent zeer goed. Wan
neer echter wiuriliülicid' en hartstocht, in de
puns:ig« betcekenis van het woonl, moeti'u worden
uirgedruk^, schieten hare krachten te kort.
Xüj wet'd de scène van hrt Hoxonwunder zeer
? I-i d- li'-rli^ii-ii-lijk i:"<-l'i In-i'pnlili'rk?.:j.ii-wi-liv.il-. i iii'-iHineiigd, st-iiij
H-i,.,;i.i.| i,!i:[ii!i|iel/ihiiiü d'M'.'i l'li.!!;i-ii, (MI il,- ,.ji. . bülio.irt, du
kimii'!IJKXEI'IET VAX IIDL'AKD
Kr Ktja V.IM ('cnifto faniiliün, ir. wier middc-n
nooit een kunstenaar .pehureii i-', en bij wolke,
waiiücer nien hun fliloe'. xoo vormloos op «len
f!rij/.»n lietiu-1 des diiifelijkselieii levens riet
alateken, het optreden van een pi'rsonriiijklii'iil. j
op w:(-r vuiirluiofd de yiiiiu draalt van hè! ;,'i-nic, i
Ii:i:i5r, on'jrloollijk y.nü voorkoiiion. tJaar KÜII :
.?ird-jre famüieü, wicu du kunstzin, hun dan oo!c
verkondigen: In inédcciii^ ]>d;!>' la
1'nstroiwmia poitr .l'a^tronnin-i', la liny
pont' lit linf!itisti»><:', of i'i'jtiitttlion jurar l't:iïi'
talion. Kunstoel'eneij, kuustgunieton moet on-s
verhel)"»'!!, moet- ,ons wiiarlijk f!oluk!tigL>r maken,
? rjiiar du kunst heelt allejn tut vuuraehi'ifr. dit
te doen Inngü hart-u eigenen weg. met hart'
eigonani'digi' middeien. liet is volstrekt niet
verboden, onzen zcdeiykeu zin ni«?t o:i:'.cn
schoonheidnziii te doen sauiengaaii om cenig fft'ekt
to-weeg te brengen. Draagt oen vader, wieus
Koon van het revhte pad is afgeweken,
oenen kunstenaar óp het i.lurp:i{!e;;icht te
schil«leren van du geboortcpla.its des dwülc-ndun
: .. i. K .. -. ^..11. !?: i. .' i. . i l -l _1 ^A .,!_ j
-, ? zendt hij hem het schilderstuk toe
in du hoop, dat het gezicht van het dorpskarkjen
uiut, u'jn Minkend huiintjc.ii op het krui-> cn van dige moeilijkhedtin gepiurd ira.in. tvï'lit'ti wij Unar
dun we£ dio derwaurds leidt, dflil jóngelinif aijiie | dit nii't te liöo^ aanre!;t>ner!. lïij hpt l'.rl>nnn<.n\
kindshiji'.l zal herinneren c:i dat lïij, gedi-n'voad i ff( deint n l'i'-fcn sieh 'midi Ihijtn wa.-1 du toon
aa-il de sclinl i>li>r>yli,'iil dier da£i'n, van zijn ver- juist,' daarentegen schoot hare stem'1e koi't om
ven?\vaiKl"l zal tc-rus-komen: dan doet het. mitehtijre (l Ilfrr ili:s Hiniti'd'g up.juiste
vijïi.t-j vertolken. Daze nitr<i'-p mout'.ik hot
KW,I::IIIJplint der crni- beschouwd worden cn indien hier
die v.v-k'r iets üyiir rooorloofds, j.i prij.-"jlrjks; maar
men input ni-)t Keggen, dut. eau latidaclupschikloi'
i:, die 'een tnlurei»! in het leven roept,
,
nt aarijfelwi-en. 'l'yt een /uilto i wu.ir'i]> .üiillc een dorpskorl; ontbreken /on. Als
,. .
iin,: selnjnl overliddi^, dnOi' aki'ni
!!.!!:'; i|! ^'.-lii1!.;-. er-" t-.
? /.j :;,i\e:i en jutM-le liin
wk-r.s I
!«US eil t.uuiii-ü
boven ile'f.if reduien ti: li';;ea staat-.
/'jon., v» 11 den gces*i;i.-n {ri><>':lii:laiir, di'! het
ri.üliplutiiii vau -..liofint-.chaiiicuN''. viT.iicrt', p»
? *? .1 i i' , ? . , . *
ii'idi-l!.!.; iii's.:;'-'-!i:-.iki;ii >Yin-|n:!iK'. w.i:ir Ir | mn'b.-din;^'' had'. .u'eiKK; Kd. ïiuniV-r.-,' ree.! ^ van
' ?.ij!i KI.I j.mr »fvlutoiiniiuUp«elkiiii-v. èu IHioor.le
tut die. aUt.v'iiv.-,, welke jihnni'M' oiitruilo:! vs.iiider
f>' door
dudit nii-tr.vi
'.f'II V i i yi-Hl-M-n. Vl-!'l:ri|! l|.'
t«'.l r-'!liJ!l Viill VIIO-.'-iüL'i'ilO^ -Illll-iil lip y,i,.-|| |<.
!<'OiM: i-ii !i;;:r.' lil:i.nu Lnn lli--!' \viji';l'.'!i L>-<-|III:II|.-II
Vi'i-r !,.-( nilvI'M.-ifel v;-:i ei-n [Mui -n- (uiil"',\.-!i-!,|,.>
'-'."rlit |i|| vi'tfll op een (ii-WTiichl. dn! (i'iil-:1 i!e
Mi!iviM-(-i!ii» hi».-:rhenni!i£ st;i:i! v;'m hi'! piddii-k.- .
' -N.'-! /rivier o;*-'». \vi.is il; i,ieliiadr.uk oji i|.-n
i.-' !''-l;i.iijild. Allo op/iUi»,! luch is- verdiend: \-tl
li'-l -lip' aan haar (iiivi'hnir^oii, \v;iini(.vi' de kri
tiek hel. Avekl.igeii'. van oen tuuneolsliik ijiniir'.'i'rt,
om ?/.'.i-I' m persoonlijke on derhalve
t-i-li!-ii\vii;f:,Mt ti.' venfii'pi'H.
lid -'uc'.-is van D:' S'-hidi! eehler, holmef! p'^n
fti'ooli» .?'«?liei'pxiniiiiilu'id om verklaard Ie worden:
<?'? d.-üi'pd»;!!. die» het voi-y.C'ki'i'oti. spi-mpen in li,-t
t"c. Du iiiiiiles en ontwikkeling
dcrhaiKMing'vul'<!:i.-n aan die, -Joor de mei-sli-n unbowiisl gi-sielilc,
?'isi-lii-n, welke- il<; (IramatHche w.iaulu vau oeuig
'!er)iw_ viifii-lfellelijklii/ul, van \vi-lkeu aard nok;
P|'hynt iu ,>lii;U den opgang van een toon.eoJwerk
ji- Verzekeren, wanneer de (?«'?.lirüver zicli niot
hèknmiiietiMie-.'l't om /.ijn diU'i-il plicht, a!ui «lieeischcn
liyeiiiiiel tu komen. Du lol<n'e-.Rllen van menig
(j''is|in,iiki-ly'k tnonbclsl-iik vun den lu.Uïto-n tjjii
li'b! i-n ilczo. stelling helpen binvijxi. n; wi uil hul
Svi-ls'a^i-ii van i)i' 8:-linld valt wederom af lo
lei'l'';i. d.'.t /ij, omgekeerd, even/eer wiiarhoid boyat.
"m ojiganti; te maken, kan dn toonoulsnlirijvur
v<>l:-taun jitüt den pcncmmdon plicht na to ko'mcit,
«dnliT iii.-li in het minst te slorcii n;m de om
dat tiv oen andere maatslaf Instaat,
eene /.uk(!re trilling vau j.'üiidu^-ï
ücliimwbiirg':iiiil Kfl'inile t c' maliën.
I)j nu'lereu onder ons hurinneren zirth niet
alU
lïonn, noodi^ te i-c!ceneii hier bij te voegen, dat
het s-ehunu'.! niet tuut het goede in strijd kan üijn;
allefu. niet genoegen zijn oplrt-den in hrf, gezel- ' distraktie, wanneer hij ssegt, dat t
f.r!ii-.p JJinis on Judels en bij do. io!turd:iisscluv , uiet /'« mwuUsution, TutHü beoogt,
troep, maar'ook, hoo hij con dor voornaamst a j hot 'bedrijfvanden..groflier" enden..])
cierudcji was van den K/w'/t/w-scbouwburg d«d De kunstenaar spreekt zijne ziel uit;
Héeren Duport, waar hij, ,m«t<lo to-reciit gevierde : grifiiür e:i do fotograaf niet.
J'ulV. üartman (bitor Mevr. Kleinu), Jic (rfnvi/t>« [ l*e kuust bereikt haro heatemming, wanneer zij
da KlniHjicniHttatetcr, 3toc(Ie.rteyen,tl<sLyfeigenc, schoon is, en deze schoonheid minder dankt aan
Stiiydalena, om., speelde. Een waru reputatie do natuur dnn aan het genie des kunstenaars.
m.iitkiu Jiij zich in ? Lcknin .in. iliiplö, ia J)citr- i -J^"0 dan onderzoek ik niét, of in der tijd by de
Drawanr'dir Lustig, in de Jiloedxuigo\i, in het Kind j gonmulcs een nog jouge huisvader aau den stijl van
tvni dua Hitinc, 'm zoo monlao audt-ro Vauduvilla. "J"~ ' ''' ' """" ' ' ' " *
liftst deze p'.iat-i Inar clü.'Ct. liet is inderilaa-l xijor
da.' liindsi.-htip' maar sub non i', dan zal hut den | jammer dat dit m-.iiuottt, w:viro:n zich .allrj
eunlüi'^'liMiiv.'er viirlieifeu, bo'cr, g<>lukkiu'cr maliën; : centreert, j/.'i'j b:jtiaoiiopi«euv.Tkt. voorliijuMiiz, daar
dn liïiize l'ttrt poitf Tart w dnn in praktijk j;e- ! al liet overige zeer venüunstelijk werd w u er sj"
bracht. Ik zal iiiijn lezur het onrecht niot aiiu- geven.
In het tweedfl deel is het. boofdzakclyk het:
\on.U.ngarn':» Kiinig*s':iti:üic
Din aU Fiiritin ich geboren!' '
dut veel t« onlu-iluidend \ver«l gezongen. V,-:) do
maje-teit, die iu woord cn muziuk is ne Veruule^d,
\fsti nicti te bomerkuu. Ouk li<-t ?\Veli uu-ine
Kinder" was tu zwak aan uitdrukking, terwu'l de
bede:
Xur eine Nacht oh' ich von h'nncn geli'
Lass inich im si''!''-? Haus die "
h t i.choone. d-it het, ülcehi'o bevordert, houdt op
SC'IJOM ti» xijn. Dezu stelling ia zoo oud als de
weg luim1 li-mic, cn bc'iourt niet meer herhaald
te w.i, dan.
Waf .\le\andre Diinris betreft ?.'hij heefteen
"de knust, dio
, vervalt tot
--., ....hotographe".
De kuiHteuaav spreekt zijne ziel uit; dat doen de
Wiui.'mcile \vordl bepaald wal uien de
('ii'i> waarde heell genoC'iud.
/'? S-'uilil. uil een Huiver dramatisch oogpunt
i'eschi-iwvd, vorlK'Tl zi(^h hoven het gcwon<? peil,
l''i i< in st;iat de vergelrjkinR mol de hissle
inheoinS|:lie!im(!ellentfi doo.st.ian. }Ict stuk blijft
daar«ntüR'-'U verre heneden dnt hoogtepunt in letterkundige
vcrdinislc. In oen boekerij van gespoelde
Tooneelmankt hel aanspraak op een fioedo plaats,
ne v<>r»iniclnar v.m Dichtwerken zal het nio.l te
Rfj-d ac.litim vt*or dr; snipponnand. De h-indeUng
i; ve verdient evenmin de aandacht als de personen '
die er Ucel aan nemen ; maar de vijze waarop zij
Uok iu het Drama He Vouueurapcf van
hadden oppervlakkige gecdten, die niut zoo licht
de tranen achter den glimlach, het diepgcvooligc
onder het komische waarnemen, gelegenheid 10
bespeuren, met welke veelzjjdige, echt
humoriselumoaten, deze kunsteuaarsnatuur is toe
gerust
Na Paschen zal do aileugs in jaren klimmende
tooheelspclcr zijn 55-jarige loopbaan als
tooneelnpelcr gedenken, eu voor dit zyn juliilcum op
treden in een der meest geliefde komische
charaktcrrollen.
Do Schouwburg op hot Leidschc Plein zal.voor
die «clegenbeid, ter zyner beschikking worden
gesteld cn het gezelschap der Hoeren Van Ollefen,
Moor en Veltman zal den kunstbroeder zyne
goede diensten verleenehVr ?
Wg yoeffcQ onzo wenschcn by dio van
allen, die do hoop' uitspreken, dat eene talrijke
opkomst den vast grijzenden kunstenaar bewezen
moge, dat het Hollandsch publiek kunst ver
diensten wil erkennen . en vieren, die het nooit
betwist heeft, en gevoelt, dat de luide toejuichin
gen 'van gisteren onder verplichtingen leggen
voor heden.
A. Th.
FRASSCHE KUNST,
in ?Arti" en in het ?Grand-Thcatre":
Schildergen van At bouerkeri van het Panorama
beleg van Parijs ;Leftltde CwaÜe, van Delpit.
De bekwame schilders, die ons in de belegering
ledikauty met keel en armen is vastgesnoerd
geworden; of zijne vrouw, outkomen aaneen
\-reeslijko worsteling, tor aarde is gevallen en mot haar
uitgestroktcn arm de soldaten vervloekt, dio het
vertrek verlaten en haar schreyend kindcrpaar
meevoeren; of die soldaten met eene mengeling
van minachting cn spot op die mishandelde per
sonen hebben necrgezion: maar ik neem dien toe
stand aan, die mogelijk in, al zou ik wel
gewenscht hebben, dat bij de ?gelaarsde" krijgcrj
wat moer uitwerking van sterken drnnlc ware
zichtbaar geweest, om-hunne onmanschelijkoh.au*
deling verklaarbaar ti; makeu. Bohoudends dit,
plaats ik mij voor het levensgroot tafereel ea git
er geheel in moe, al de hoedanigheden van dit
?tuk ten hoogste waardeorende: uitdrukking, sa
menstelling, teekening, kleur, penceelibehandeling,
natuur, afzijn van gemaaktheid, oprechte, eerbie
dige, keurige uitdrukking van wat do kunstenaar
govoeld heeft. Van den zelfden schilder
(Debat-Ponsan) is hier nog een studie': unc Paysanne du
Midi, waarvan vooral het slapend kopjen fraai
van behandeling is; en een heerlijk levensgroot
vronwenprofiel, waarop alleen valt aan te merken,
dat do blaanwn achtergrond, open lucht verbeel
dende, strijdig schijnt met de belichting van den
kop, die binnenshuis gedacht schijnt.
Het is een buitenkantjen voor Amsterdammers,
die Parg* niet of «elden bezoeken, door het
Deensche Panorama-stuk en deze werken der auteurs,
de nadere kennis van zulke vcrdienatehjke man
nen gemaakt to hebben.
Van' hun taalgenoot, den Amerikaan Albert
niet was de bede uaner gelcrenktü koningin, die
door het noojlot gedwongen is /iü voor een
slecht, wreedaardig wezen te verdenmoedigen.
Verder konden wij geeiie warmte bespeui'eu m
De Heer Membaert was ten volle voor xgne
ondankbare party berekend. liet doed Iwft )>«>?
goed de warmte to kunnen genieten, waarmede
hy' voordroeg de woorden:
Die Itüuber ibrer Habe n'ad verfaUcn
Des Himuieli Strmfe und dee Ueiches Achtt
Ipdetitu iie nach ihrer Leiden Nacht
r Urbitterin uni ward im ewgeu Lichte.
\Vellicht Kullen enkelu onaer lezen meenen
dat de w aanmerkingen ten opzichte van deu to
taalindruk kleingeestig zijn, wy meenden zo niet
te mugen weerhouden, daar d* voortreff-Hike ver
vulling vin koor ea orkost eea «chorjM» kritiek
eisuht over de aolopnrtyen.
Als wij koor en- orkest zoo gedenken zou h«t
ondankbaar ïyu de drie dames, die do Engelen*
partijen op zich genomen hebben, niot wel lof
toe te brengen vuur hare schoono voordracht cn
den luiyeron, rcinen eu bei^hiiatdéü klank, waar
mede die voordracht vergezeld cin?.
liet is deu lezers uit de dagblade:! wa irüchjjolük
reeds bekend dut lieinza een schittercudo ovatie
is te bcui't gevallen eu dat do Dames eu U«eren
van het Koor hem sla b) ij k vau wairduürüjg een
zilvert*:i lauwerkrans hebben aiui^'eliüdiüi, terwijl
dn Cornmisiiu hem een vleu/t1! uit do fabriek v.m
Ivapj heelt vet-cei J voor du beiitiii(lurixtf to
enerUieke njedowerkinff, waarmrdv hij vijl' f n twintig
,i»ren achtereen de Vineeatiuifconrerrer) houft ge
luid ; met vet l «yinpathic hebbeu wij die ovat'e
waargenomen, DO avond vau 10 1'oUninri heeft;
wu.lerum bewezen dat Ileinze eeit ktmstmmnr is,
ondiji- vvioos leidiag iedereen giiw^jircerd vrordt.
j GürueuivDii, dio to-rceht iuait-.', dut hare bevallige
persoonlijkheid niot aadei-s dau uog wititiH) kttn
duur een natuurlijk spel, ? h«t zij. dat dit haar
aangeboren is, ot de vrucht van juiste
waimekomieke parrije-i wei'dcii
[''ubrioiujcn Fi'iiitlcln Uieci
mot i'Cfi'ii gesjiL-L-ld; ook do Heerou Conradi eu
.lüi^rni had t»ju klem1 iii.hunnu vertouniiii; vnn
den iiaturalisiisvlieu koajponist eu don geneesheer
weten t-; bi-en^on. De min-d-inkbare p-irty van
den i!?t.:im werU in»j;e]ij!c^ (dojr dea lieer
\Voruer) voldjendtf vervuld.
De heer Wilïcm van Zuylen, Directur van hét
Uottardams'di Tooneclgjz(-i-< hap. hei-l't het, uit
sluitend recht gekocht rot opvo^ in1;,' in de
Nederlaiulsche taal van K-iiff cotl Itei/lwiien, hwt nieuwe
KI uk van Von Moser en van .'Selioiihan wat als
'ten vervolg op Krieyiiu Fi'itil.'it (l>il;iciirtiering)
kan worden b^s
U:j liet gemis vau een frnnsche troep (het
cijren. -.---;- v---, ? ?- i ?^ ?-, ! ? -?-? Jyk gevolg vau de wei'nigu gcuK'enznii.aiheid ouzcr ?
eyeiniiin een j:ei|i,'ii-sjii;l als inlriLj'j-stuk i^, dau l Le Hun ilvrenn vtcii.i ton-toou-ffe-iteld. .Mc'ii ïi-^t, . busctiaiu'dste standen moe Let l'r.tnsch.door
l-'rimtlii.'iit IIIL-II kie (i-geven, d.'lf lïij In?! IL-U loujiwli,1 vi/e- j ter zyde van de trtJ'ul, nlles lx'h:il\e in zijn s-chik, i üclieu gesproken) is het waarlijk zeerittmgciiuaui,
ren \an al di.v.i.- uiilieluii^rijke c-n kk-:it Ino/.i- \ve- een y.tei' o ad Hoer cn t'ucc loi'lijkugeüiclireutrok- i de stukken van de eerste rtiumasisten der \vaerelJ.
Vrij lasfavond voordo hut diiit'^ie jcrezelsch.ip
van deu heer van Liui- hut nieuwe stuk van
S^rdoy, Oihltc, op, met m-j. l'reieriki lïo^nar
in da titelrol. Haar succei, vooral in de derde
en vierde acte, waj zeer j.'roit ; teriüiroepingen,
zelfs bouHiietten en één 'krans ontbruk->n nier.
Du hoer Kulaii fpeeido den graat', zeer goed;
ni!«.j. Gornemiinn het jonge mei»JL' ; de
misj-euscène van d-iii heer Led :rcr was wel doordacht
eu niet zonder sieilijkheid.
door iiitelligoute Duitschcrs, op de \vijue uU nu
plaats hooit, ten tooueclu to zien breuken.
21 Feb. -82. Alb. Th.
?) /.. f,'/ .?Ha,: l, Pn f., 1..1. 27.
! Augustc ISnrbicr.
j Hanri Auguste Barbier, den i< April IS.)3 fo
i r»iijs geboren, ia de/.oi- dage» overieuea. ilo«w«l
het aantal door hem gescnrevcu mecatcrstukken
h'.uin is, waarliorgen i;ijn«; .sutiri1.- h«:i toch ecna
'
k-urn vaak ïn hen ti.- lieiiinnlelrn. Ol'ile ;i,nnlai-lit af j tionair clivuent dei- XVIe Eetltt' of hst.ve'.'/ot. te- zou ondurvindet:. als du uitvoorincjop lij l'ebnuri
'" ' ' '?''' '; ' ' ' ' ? ' ' '-""-- '??' ? ' -- ' ? ? "? beult bewezen, konden .wij e-jhtcr uiut denken.
Di'/u twee gro-.)te bsstanddedoa van het werk
liïbben uune vertolking genuten, die wjr!:elijlt oolc
iu onze srad ;il.i zeldzaam schoon mi^ worden
güiioerad. Uver.il was eenheid oa d-j niïe-itu
samenwerking te bespeuren. Attaques lieten niets
te wvuschen over, tsrwyl opk het koor in da ruimte
tegen lie.t orkuist was opgewassen.
De unverJeeldo goedkeurins;. dio wij dien twee
machten kunnen schenken, zullen de
artumcrkingc:i, welke wy over de solo part yen mei-non Ij
m x-'eu maken, niet al te zeer ten ongunste van
dea totaalindruk doen uitvallen.
-Mevr. Mittfor-llonuoburgur uit Berlijn vei-vuHo
da Eliaabvth-, Jlevr. Van Uphemert-Schwencke
uit' Ilötterdam de Sopliie-p'irtm terwijl de
lieerl*.' t w ._ !_._ - .' l *l _ ? . ^ .- ..l- . l
Ulijvendo plaats onder ^'ranktijks ilietiiera.
In Mui i;<H herrees op tic /:ailder! l'iaca
Vend.'iiiu het beeld van deu, grooteu Napoleon, en de
dichter fcUreel', in dun gloeJ zrjiur
vcrontwaavdigiii,', ho: pueaai: VLhïc, hitj-.-i/a ik liiorbij, m
aa verzon overgezet, soJgen laat,
HET AFGODSHEELD HERREZEN.
i
; Vnkanus, aan bet werk! Koai spoedig ! Grnïs en
l ? ? koleal
En dnarna koper, yzer, tin !
, Breng voe_lsi:l aau bet vuur, te lang in de n:u-d
. . .
! Schep door, den qfipend' oren in!
j YrafitKUCiitiff i» de.tuuüdiu 't koper moet vormalen.
' Ha, werkzanm blijv' het f'orsch gebit,
Dat dm de bron van vuur met stseds vernien\7de
stralen
't Verhcmelt prikkel' en yerbitt' !
Ha, y.iu de felle vlam, zoo prrillipr en zoo ij'jlijk!
't I« in die kolk ééu sult'^rijloeJ,
En boven ?t gloeiend vuur \voedt vloeiend rvtar
l'e vredige iiil weergegeven. Wel W;13 da uitroep
.Guliobtni', tr,\-j-j nie'it'1 te onbodui.diMid (Li^-t
.
lieel'i in het kiüïieruittrek-el al.s toe'iclitinir
dc/;o phr.'tsf- het woord dcmit'liij gepla.itstl, d >c'i
aU «ene plotselinge intrede, waaip!;uv.l>3
ei-,'i'i;,i,iir''
df> stom niot'tfgi-n hot orkest i--opppu-assrn.
verl - . l 1 *^i t» . ? W . . '. ^ . . l
Hoe zie.lt en bobb-lt 't roodo b'.o
En alii'j woelt en wringt ia zyn metalen beugelen,
(J p lood het staal, op koper lood!
'tOüihelsti voisïheurt eltcai'u' in' tochten, niet te
teug'icn
Al* hehche geesten na den dood. ?
IK't werk is eind'iijk klaar, ui» o-jk de vlammen
doven,
Dan enkel smook en dan niets meer.
Nu Van di poort dier hel den grendel afsrusehoven ?
r.-iit door den tiotsclie ? i- uw Opp'erhee;1?
VerwccJe goli', bruij voort! L" \v.iehti.n eoinb'ro
wegca!
Ontvlucht uw cel, doorren uw ba.in.
Plof uit ds hoogte -neer «,'elijk eou felle -regen,
Gij. 'uitgebraakt door dion vulkaan!
Yioei (Soor het adernet gi'lijk de lavustroomcn
TAls 't bloyd bij 's monsvlu-n hurteklop.
üij. broii^s, daalde al' als slaat', maar xult to
yoorecliiju komen!
Dim. . . lioft fie als Kefc-?r 'thojt'd weör op l
II.
i v
do pbrasn:.
Ilab Dank fiir nlle holden
H.ib Dank dn Haua dos inir die IklmMli gab.
T«u slotto vonden wij noff do regels :
O Herr lass deinctt Scgcn thauen
Auf meinss Vatcrlnudu j Aücn !
to gering aan uitdrukking.
Litsz wil dit iwi freien Vorfraye gezongen heb
bon, terwijl een schoon aangewend cresc. eene cli
max te weeg brengt, die van ontznggelijke uit
werking is op den toehoorder. Uieevan nu was
wederom niets waar to nemen.
Oneindig veel beter werd de Slorvonsscène
gexongen; ctio partijen trouwens, waar ccn imposant
geluid niet zoozeer op den voorgrond behoeft te .
treden, vonden in Mevr. Muller over hot
algame«n ccne gymde vertolfciter.
Mevr. Van Ophomert-Scbweneke had de
Sophiepnrt|j niet voldoende in *ich verwerkt. De wrcedo
hartstocht hebben wy geen enkel oogcnblikm baron
zang kunnen ontdekken. Ook- in het Trio en den
bcurtzang met don Sene?chal was z\j onroldoendo.
Da Heer . Decker» heeft met z\jn metaalryk ge
luid gewoekerd. Dat zijne uitspraak van do
Duitscha tont na eenmaal niet meer üaiverheid heeft,
is een betreurenswaardig feit, waarby wy ons
moeten neerleggen.
Zijne voordracht echter misto over liet geheel
den adel, die zijna rol eigen U. Het zon ons to
ver voeren te wtfzen op al de tekortkomingen;
wij willen co'.iter eens herinneren aan do phraso
nWarum hiiltst du die Rosen m ir znriick."
De bmcbheid, waarmede die uitdrukking werd
voorgedragen, maakte een treurig effect.
Ook WA» do herhaalde uitroep Elisabcth! niet
warm genoeg.
Napoleon alweer, en steeds dia wezenstrekken!
Maar uch, het streven diens tirans
Kon d-our z\jn bloeddgrst nivt als leed on honri'
vCfwekken,
Voor lanwren van zijn rigen krans!
O, 't was ceu droeve dag! Heel t'raukr$k lag
verslagen!
Men wierp zijn held van 't pïëdestal
Als waar' liij lui;o schurk. Zij wroi»gon in die dagen
Deu strop hem om, en bij xijn val
Zag men daar ixan den voet van de kolom vereemgd
De vreemdelingen, dicht opeen! . .
't Is of 't hourruh-geloei geledeu rampen lenigt,
En.. . 't monster plettert naar beneêa!
I Ia, 'D oogeublik grypt aan! Detl harden kop
naar onder!
Zoo ploft omlaag het log govaart,
Zjju zwaarte pent hem neer en .... met een doffen
donder'
Ligt djwr 't verbrijzeld l|jk ter anrd i
Do Iluu, de domme Hun, zoo ruw enongcwroschon,
En bü zijn toorn zóó laag als wreed,
Voerde, in zijn dronkenschap, door vuilnis en
door plassen,
Het hoofd van hem die Keizer heet!
Voor ieder die een hart voelt in den boezom branden
.Weegt doze dag zoo zwaar als jood.
Dat is de zwarte stee, die, gloeiend in zijn banden,'
Öos pijn verwekt tot aan den dood l
Heb ik .hen niet gezien, bandieten, die hun wagen
Belandden met een marmerschatV
Zij velden 't prachtigst hout en lieten 't heewn
' . ' dragen.
Terwijl hun ros do boomschom vrat.
Ik zag den man van 't noord, dio mot zy'n
breede kaken
? Ooi bloed zoop on ons vleesch verslond,
Ons 't eigen brood ontstal en steeds naar meer
^ bleef haken
En alles wat on« lief was schond!
'k Zag, jeugdig Frankrijk, hoe onwaardige
boelinnen,
Uw vrouwen toch, de onkuische tocht
Van een kozakkenheir door naaktheid wilden
winnen,
Den dronkaard volgend naar zijn krocht!
Bij God, ik hob 't doorleefd! Wat tyd van tod
en schande!
Mtar niemand dto ik haten kon,
Ala hem dia aan ziob-ielf ons bracht ten offerhande t
O, wees gevloekt, Napoleon l - ?"
l
SI
'£-? i
rtt
m
V/*
m