Historisch Archief 1877-1940
A
l
DE AMSTERDAMMER, WEEEBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 245
< Redakte*r.
Het krachtig bwwp van Dr. Yitus Brui:
op de mannen met biirt in Nederland, met be
trekking tot Multituli, heefl bij velen weerklank
gevonden.
Roept de heer V. B, hen op, die het treurspel,
hoe een bekwaam en talentvol man den Staats
dienst moest verlaten, hebben bjjtfewoond en die
evenals in hunne jeugd nog gloeien voor waar
heid ea recht, ook NecrUrufg jongelingschap heeft
d*»rop liij nionüo van Salomo in No. 041 van
Uw blad geantwoord.
AU wn t«ekcn, hoe Multatnli door htt jonge
Nederland op jrHjs wordt gesteld, heeft de brief
T«n Salomo groote vranrxfc; het is echter aan
twijfel onderhorig of de heu-ch? Salomo
dfnzelfden raad zou gegeven hebben nis zijn noniugenoot.
Wilt tpcli zoa 't pevon. wanneer aan eiken
vreemdeling op de kol. teutoonstoHingecn excm*
pliur gegeven werd van den «Havelaar.'' Zon 't
d* HnvHiiarxnak ten goede komen en zou
Mnltntuli dn-irdoor ib reeds te lang uitgestelde ge
noegdoening vorkrjjgeii ?
Ik betwüM 't zeer.
Meent Salomo dat de Intiwon en slapenden uit
Trees voor '!tit plan, zullen woiden opgeschrikt?
Doch gesteld dit dit zoo vrure, dan zou eene
pressie n!s c'ez? geheel in strijd zijn tnet hettiire
onbaatzucht'ge karakter van llnvrkuir's nutcur.
Door hot gelief Ie Nederlnud<:che volk moet vrij
willig eeuc schitterende genoegdoening gegeven
worden aan den nioedigeu eu tuK>nt vollen man,
die liever betrekking en schoont) vooruitzichten
opgaf, dan moe te werken nau het bestendigen
van een ellendigen toestand: danrua wierp hu den
Havelaar onder Nederland'» burgers, die hu u als
een elektrieke schok door de leden voer on de
oogen opende, voor 't- geen da.ir ginds in 't
?chooue Insnliiiile verkeerds werd gedaan.
Evenals Prof H'irting indertijd den handschoen
opvatte voor de Transvaal, moeten dit nu
talentTolle, bekende mannen voor de Multotuli-zaak doen.
Do eer om daartoe het initiatief te ncineii, blijve
aan de hoeren Pcrelner en ]Jruin?nia.
Wanneer zy in onderscheidene dagbladen eene
oproeping richten, tot het NcdevlamUche volk,
om hen te steunen in het oprichten eener
Multatuli-vtreeniffiiiK, dan zon 't hun weldra blijken
op hoevelc gcedgezinden kan gerekend worden.
Allerwege in den lande moot eene
Multatulibeweging worden begonnen. En wanneer men zich
machtig genoeg gevoelt, dan ga ei- een
monsterpetionnement naar do Regeering, voorzien van
? duizenden hnndteekuningcn. om haar te verzoeken
Mnltatnli's geleden ongeluk te beteren. En al*
dat niet helpt!
Dan zal men zich machtig genoeg gevoelen om
Multatuli toch een schitterend bewijs te geven,
hoe zync moedige daad. zijn hulpkreet ten gunste
van een zachtmoedig, avlieidzunm en braaf volk
geslaakt", weerklank hebben gevonden.
Achtend
Uw dienstwillige dienaar,
Februari 1SS3: V.
MEfitA VOS BABXHELM.
liet een gevoel van wichel legde ik do courant Tin
tsadtg Jl. uit de Landen, nadat ik bet stnk van Prof.
Tliijm over Mimia ton Jianihtlai polczon had. ?
Ik zee, met oen gevoel van wrevel, omdat ik er eon
uitdrukking in vun-J, die eea kl.nl werpt op hot leren
van den edelen denker en dichter, Lessing. Ik bedoel
de uitdrukking deaHcorenThym: De Franschen komen
er trouwens b\) LtKeiag zeer «leaht af; miwtchien ook
al tengevolge van tot goode blaadrjen, waarin ze by
Trederik den Ileufltuiideu, en waardoor Lessing de benoe
ming tot bcrlijnsch bibliothecaris ontging." Lessing, do
mtn, dio niets voor zich, alles ter wille van anderen en
voornamelijk ter wille der kunst deed, zon zich in do
schepping zijner karakters hebben laten besturen door
persoonlijke belangen? Eg zon van Kiecaul oenvalschen
speler gemankt hebben, oin op dundanigo wy'za aan zijd
gekrenkt eigenbelang voldoening to gvvou! Wairiyk, die
EOO Iets van Leaaing durft beweren, kent hom niet en
leefde Lensu.s nog. Prof, Hum zou kunnen rekenen
óp een Anti-Thijm, dat andera klinken zou dan mijn
eenTottdig protoet
Treurig is het zoo iets to moeten lezen van «en min
alt Prof. bgm en ware hy in mijn plaats, ik b;n
ovtftuigd, dat bij zon echryven haddo do Heer M. H. zich
de moeite gegeven om Lefsslng'n leven beter to
baotodoeren, hij zon uitroepen: het la mijner onkuaje in
wijten, dat ik in dezen zoo licfdelooi geoordeeld heb"
Haar ik ben Prof. Thym niet, dus heb ik geen recht, my
aóó uit to drukken. Daarom z(j het mij veroorloofd,
bem eenvoudig to zeggen, dat by zich vergist heeft,
wint Miaiia t'ui: HanilttJin was reeds geschreven, voor
dat Gauticr do la Croze, de bibliotheknris, gestorven was.
Bet in du* onincselyl;, dat Lossing de Franaclien in
ztja MItiiia zulk een Biecht* rol laat spcli/n, cmlat hom
de hcErciiking van bililiothckariu, dio duur dtn
f:-anaehfczindzn Fi'ederik aan een Frnnflehiaan gegeven irerJ,
ontging. Lessing selireef rijn Minna tjjdfns zijn
verbljjf te Brc»lr.fl; van waar hij in het begin van 1765
Tcrtrok en einde ITü'werd in do vacature voorzien door
do b?no:s'_nU];j van den ftinbchoa monnji Antu.i Joseph
Pcrncty (oen echte prul).
Duvciiclicn ben ik het ook volstrekt oneens met des
Hoeren Thijtn beoordeling van hot stuk, Viiór alles moet
man bij da bcoordoeling der Minna niet vergeten, at wfl
hier met cca tcndenr.stuk te doen hebben. Verliozon v,-ij dit
niet tut bet oog, dan zullen w|j moeten verk'nrjo, dat hot
?tuk ontegenzeggelijk grouto Tvav.ie bezit, zoodat hstzelh
ola toaaenzituk -ïich nog over 100 jaren koa sti.iii'tc
bonden en Trof. Tliöm, dio het «tuk natuurlijk kende,
zijn krit'ck kon be^lnrioa met do woerden: Het
boejsemdo mij gfooto belangstelling In, dnt Luatapi-!! in
6 akten" van O, E. Lossing in lerenden lyvo voor mij
te zien vcrsi:bijnen." Wonrin zit do grooto kracht, dio
dit stuk nooit zal doen verouderen, in weerwil der daarin
znivcr uitRoaprakcno .tend«nz. dio Biecht» voor Lessing'»
t^j'l ?waarde kon beLben? Eeavotidig in do karakter»
zclven. Nic". dow intriguc, noch door eeftig Deua es
machina gsbonrt, wat er gebeurt, m»ar ftllea ntoit zoo
GCbenren, omdat het golieel en «l in do karakters en
ta dier < n'ivikkclinc ligt. De karakters zijn zóó irur,
?Óó naturylffti. dot allen zoo komen moest, zöoala bet
kwam. Juist in da karakters ligt de grooto waarde van
di* Ltuttpiel ea 100 liutg ei ai<g tnenscben gevonden
worden, die bij een conülkt tuiachon eer en liefde, de
eer hoogcr stellen dm do liefde, zoo lang zal dit stuk
nleta van rtjn kracbi bobben verloren.
'Wil Prof. Thijm, die, krachtens zijn boginaalen, nooit
fter TCC! liefde TporLcsaing zal hobbon, ounlgo
ouaangenMmbeden aan het adres van dien grooten donker
?eggen, laat h(J dan ha z(jn persoonlijk leren n zfjn
Itinna ettn Samhttm niet aanvallen, daar hy beide nut
foed schijnt to kennen,
M.H.
Aauterdom, 15 febraad 1881.
GtttcJilt Redaetmr!
Hat hooft mij «n velen mjjaor vrienden ten hoogte
Torwoniltnl, dat A. Z. in zona vergelijking van Ma*»tricht
. «n Amsterdam, bet. effende bet afslaan van een der
reente toebehoorend lokaal (zie Amilo-dammtr"
VXtf zio'j bepaalt tot een woord van lof voor Lim
burg» hoofdstad on zijne opinie emtrent de haudelwflze
?nu bet Dagelijks Bestuur vao AmMerdam in toekens
duidelijker geweest
Wat is toch bot «eval.
Het Dageltjkseb Bostnur, Tratit mdenlUadbeblk doM
niet don bebandetoo, beeft een
gMMUit*1°. TOOT MA cursus ia ,
S*, voor een cursus in huisvlijt", ea
t°. voor Usagen OT« de gesoniedente d«r zaulek.
?oodat da» voor drie teraeblUende zaken een loiial
wordt afgestaan, terwijl lm ««rwéfc «oor *t« turnt* in
)itt ttfluinfn ii ytKtigtrt.
Bier bestaat dus era icfctfn v» wfllekeur. Ik Mg
M**», «sadat ik d« taaiste aal tQn, «m de geenodbeid
d»t redenen van de we»(a«bic te tMtw^talen, om W M'
loorra dat bet Dagoltjls Boetaur be» .Ttochtvoor ABen"
iflt bet oog coude verloren hebben. Ik weet immers to
goed door ene tf «***? »«udl« «aa d* hatsU
boezeor dit derle* gebnUUgd wordt.
Doek daarom Ie aww l* het koog aooêig, daakt
4M ook im d«M bet duiaton opfrikeidMd woWien.
daarvoor is het middel «U van aelven MO<ewe«eD.
MO<ewe«eD. Een
der raadaledea atelle door eene Interpellatie hieromtrent
het Dagelüksch Deetaurin do ueleKenheid, om in bet open
baar den redenen mede te deelen, waarom bet tenoek
voor de toeken-eorsue ie geweigerd en de drie andere
aaovtigen «on toegeetaao. Daaruit cal daa blnkea, dat
DOf altijd .het Beebt voor Allen" hoog in eere wordt
Be&ooden, Dit hoop ik voor de e«r van het Dageiykeeh
Setlou.
Jtet de meeste achting,
Vte Dtt. Dinuar,
u. r.
OSCAR CAIUtÉ.
Kensehen vin óndernemonden geest verdienen atcodi
aanmoediging, on torwijl men in hal buitenland
d«rgol\jke prijxeuewaardigo liodvn don weg .voor alle» wat
verfraaiing U.' treft" raiuiicliuuU helpt lH!waudclua,warkt
't al te pruzai«oh Amntanlam op vuüinuigo «-yzv" 00:1
hoogs» verdienstelijk man tegen, welke de grijze
Amstelstad met eon even flink als «iorlük gebouw wildo
vcrZtia naam U Oscar C a r r ó, een Koning in zijn vak !
Kinderachtige vervolging, vooral van policlowcge, «11,
uwer f l a a u vf o c h i c u D o duen dion nlom gcvienlvu
voerder van 's Kuniiijrsivapen, rood* vuur tucUio Waart
Nederland mi8nchion vonr goed vaanrel zeggen, oni in
hot bnitenland 't geld tübrengen, dat ui Auistordaiu
zoo veel D ut had kunnen Htk'htcn.
't Ia oui to kl»g<.<n, 0!i, vrij bolcodigond voor
den heer Carró zuo ieta te uiooton onden'indoo.
O oliedom AmsU'rdutu ! xult gij dan altijd
Kleinstadtiach blijven to werk gaau? 1 i
F. a.
Brussel, l lUart 1S83.
Bevat het spreekwoord ftjteh tn toni eit nu ffaul,
waarheid, dan gaat dit ongotivijfeld wk dour, waar hot
geldt braafheid; meer in 't bicondcr die soort vau braaf
heid, die b\j di> bcoonU-cling van kunst-voortbrengselen
verleidt oin in de ot>rato piaata ti« go wagen van onge
zond", van weerzinwekkend", di:ir waar nieaig ander
tot zuo gfllu.'1-l andcro slotaom komt.
Da touiievl-criiivUüin Uil Xintir* rnii rf«i Daff van
27 Februari jl. waa waiiraehijnlijk ouder den indruk van
grnoemd cxoi-si, toen hij voor het lezend publiek zijne
bevinding bg do dniUfhu opvoering van Odtttr tau boste
gaf. Sdi'dnH brengt ht't er slvcJit by lieni af, hi't «lot
van het artikel i;ecft elfa den wensvli te konncu urn do
talenten vaa t'riedtritltc liüt/nnr tvcilvr in ccn^utJutuk
te zien schitkTen.
Wij gcluovcn dat Sardóu't welsprekend en boeiend
betoog ter vcrkrijjing in Frankrijk vau wat «ij hier
sedert lang ondi-i den uaaiu van Wttt'ge ncheidiiig''
konncn, inderdaad voel liooger etaat dan Je plaats daar
aan in hot Xitiiira wwgcwczeu. liet zou geen bizondcre
tnoeito kosten, stuk vour «tuk do veln onjuiste
besi-houwtagen, het oujrunntigo parti-jirit bjj de beoordccliug
vau dit draum, aau to duiden on blout te leggen, doch
hiermede zon men nllloht vervallen in dezclfJo
wijdlooplghcid, dio do lüor boaprokan iTtiivk aanlUoeft, c:i
haar niet luuitrckkolijkfr maakt. Daarenuoven, ieder, dia
in do gelogcnheid is OiMIe to zien opvoeren liet
Nederhudsch Toonecl bereidt dit naar nieu zogt, thnnn
voor on zich zonder vooringenomenheid ovorgueft au n
den indruk, die de volo treffende en zonder twijfel na»r
het loven gcucliilJerdo tooncelon op heui maakt, kin
het bs»t bcoordcelen, aan welko zyje zich ten dene
gelijk of ongelijk bevindt.
Eeno opmerking, oen wensch moet ons echter van
het hart T Mogun. wij in ona land verschoond M^ven
van ecu teo locl-critiek, wnan-an Htt Ximu-s hier een
staaltje bood on dio tp vergelijken is büdie rivn een
naïef deel van hel publiek in do schouwturgon, b.v. aan
het Lcidsclwpleln, wsar, afgezien van het spel der sctours,
daverend wordt toogejuicUt hot bclooucn van do deugd,
hot ontmaskeren en strafftn van de ondeugd en waar
de hoer Vrttman, ondnnka do verdienstelijke vrjjze,
waarop htj zijne marquO-rollen vervult, .slechts spaar
zaam succes verwerft. Tot die tooneelcritiek rekenen
wij ook te behooren bet schetteren t<?gan hetgeen vijan
dig genoemd is dramt» d'actuttirt. Niet steeds en onder,
lederen vorm is die stoffo passend, maar aangezien het
eenvoudig ignoreeren van een bestaand euvel tol niets
gocda k-iJt, on daarontegen h*t stork belichten van de
keerzijde der galauto werctd, zooals in Odrltr geschiedt,
veeleor eene morocle strekking heeft, ligt de gevolgtrek
king voor do han-t, dat het streven t«gen do zooge
naamde dramf» faduJttre noch het wezenlijk belang
der zedelijkheid noch dat der kunst bevordoiyk is.
M.
Ooetear. Bont. Baak avaaowde 3 pOt., Oblig.
Ootorado Vi pOt Aand. Xaiwell l pCi en Inoome Bonda
dito *4 pCt. Onze BimaenL Spoorwetrwaarden allen tot
minden prijzen aangeboden. Aand. Holl. IJzoren MtaUoh,
zelfs S pOt. minder, de 0«at Hj p. Boitel 'Wezel W/4 pCt
flauwer, de overige soorten olrea I's pCt. lager.
Warschau Weenen aandeelen 3 pCt. williger. In de
nusischo spoorweftwaarden was de stemming verdeelt,
doeb ov«r 't geheel nog al willig, aandoelen Or. maatsch,
Jelez Oriasi, Jele* Orel en Zuidwest verbeterden l a 3
pCt, daarentegen morsten l pCt Hni. Or. njmatsch-, Bilt.
spoorw., Kurak Cbarkow en Honch. Byar. circa l put.
prijsgeven; Iwangorod Dombrowo zelfs 3 pCt. flauwer.
Ainorik. waarden toonon op oene enkele uitzondering
na nog al groot avans aan; vooral Louis Ban Fnuiaifoo
aanJeelen, Ie pref. sandoelen 14 pCt, en de pref.
aaud*«lo& IU pCt. beter op het gunstige verslag, Cort. prof.
aaad. Erio on W«ba«h H t. Loui«, UuffaJo PittsLurg
Fort Waj-ne. Curtif. Clov. H. V. en Columlnis on Bt. Tuiil
Manitüba Sharos kwamen allen 6 a 7 pCt omhoog.
Vertier vrrbeturtlen zirh 144 pCt Central l'acit'.c,
CiietapOhlu, prcf.Chic.Northw.,Chic.Orsnd TrunkUonver
llio thiree eu Obligativn, KaïiMn Pacif., Mo Hyp en
Kinkinc Tund, Oblig. Lonis Nwlivillc, Uichig. Central,
Missouri KaïiWH Obiig., Aand. en Incomo l uu IM, Xu
York. reuuKvlv., Ohio, Oregun, Calif A Toledo, Poon»
2dc Hyp. lucomo lljuJa, de overiyo suorUu allon va»
Overzicht van de EffeWenmarkt
van 25 Februari tot 3 Haart 18S2.
Be vree» door on» in de afgoloopcna woeH gekoestenü,
dat vooreerst de koersen der Amerikaanscbe
spoorrrcgwaarden zich niet veel zouden herstellen hooft zich ge
lukkig bl«t bevestigd, dank zij de betere New-Yorkacho
merken, vergezeld met nog al kooporders. Ook voor
AmaterdnmHcbe rekening w«rd uog al fonds tcrnggekocht,
en op een paar dagen ni nitgcrundcrd kon uien deze
week vrij Vi8t nocmon. Do geldmarkt, elders nog al
ruim, waa hier ovoawel «cliiurdfh, althana ht-t geld op
prolongatie bleef voortdurend gevraagd en moutecrdo
zelfs a 7 pCt.
Op Amerikaanscho waarden was zelfs eenigo dagen
geen geld t3 bokumon, zelf* niet op obligatien, butgoen
natnnriyk de specnlatio zeer buleuimc:dn, dit iu al zucr
bekrompen van do geldgevers, om liever (j'iUe'n to
ver1Dtrekkeu op prullen, zouala cnUelo stantsfniid*o:i d« wivro
n&am verdienen, dan op aolic Jó Aiacrii:ainseitt> s; o
inu-j}vraardon, to moer .daar men vroeger hicrvour ^olbttvUt
geen bezwaar had, en of do kours nu uok tcrn.vJiop,
menig staatnfonds in ook onorüi gedaald, sooalg l!iitso:i,
welks sodurt óon psar jaar, zouals1 <\« Ic'.-nin;; 1^7'J.TLJ,
circa 20 pCt. daalden. Het waa Vfiorz-jkcr BOad dnt ieli
het Douracpuüto hiermeda benioeLli), cu lu-t waió bi-ti-r.
desnoods oen surplut! van 30 pCt. to vorderen, dan i:i
het geheel Rocno Anierikisnselii: waarden in prolnn.u&tic
te nomen, want welke Zdkcrticlil Ixizitton siaat-loudsen
ovor het algeméou meer dun bijv. Et-rnte ilypotbekca
op soliedo auiorikaauscho maatachappijcn.
Do EnropeoucUe. markten hielden zich modo ferm, do
toestand te Parijs en London ook dor overige pluatntn
geven woder meerdere Btof tot animo, do geUUchsarsutu
verdwijnt mear en meer en de Politiek wurdt niet
ongonutiger, do moordaannlng op do Koningin van
Engchwd oefendo ook weüiig of geen invloed uit,
Onze .Uollandscke fosduen waren, uitgezonderd do
vieren, welko óiraa V-i PCt. verloren, vist goatomd, de
Integralen en de drieën verbeterden l/g a 1/4 pCt.
Belgen 11% pCt. hoogor. Hongaren eüOostenrijkors
TOOT Weener rekening hooger gezocht en allon circa l
pCt, beter, bet Is trouwens to verwonderen duur do toe
stand van Oostenrijk nog alles behalve rooskleurig is,
men zegt telfïdat do fondsen zóó enorm op prijs ge
houden worden, daar *r spoedig eene leening verwacht
kan worden.
Polen monteerden l pOt. on Portngeezen 1/2 pCt. Bus
sen over bet geheel l/l pCt. botor; de fondsensoorten
I pCt. aangenamer, zoo ook de Oosterlooningon.
Spanjaarden, vooral de BnltenUn&che Schuld, nogal
gezocht en % pOt williger. Hen spreekt dat zich do
ttinUter net het Engelsche Comito heeft verstaan om
trent de oonversJeplannon, men spreekt van l.SS pCt.
Turken betrekkelijk vast, leening 1806 een fractie boter.
De getuit schuld van Egypte kwam door vraag voor
Parijs en London l pCt, omhoog, het verslag der com
missie, openbaar gemaakt, toont aan dat bot bedrag voor
de volle coupon l Hei a, e. reods meer dan voldoende
is voor de betaling on er nog oen saldo voor do
Kovember-ooupon overschiet, dus Let eonlge kwaad is de
Politiek, die waanchtjniyk wel bevredigend opgelost zal
«orden.
Van d* Noord-Amerikaanscho staatsfondsen monteerden
certificaten Florid», op de bevestigende tijding dït do
nieuwe stokken spoedig verwacht kannen worden, dezelve
konden zich 21fe pOt. verbeteren; zoo ook Mexicanen
met vraag «oor Londen, wolko V* fc 1/3 pCt. opkwamen.
Oeoons. Lonisiana daarentegen ttoosten Sl/j pot. derven.
Tan de uid-Amerik. ?taatasehttlden «aren Brazilianen
weder iets meer go*ooht en een fractie beter,
Columbluen verloren evenwel l/j pOt, Peruanen 1/4 pO t williger.
Kaar Veneiuela's was .weder meentore vraag, er arri
veerde op nieuw eene remise voor de Augnstus-ooupon,
groot Ds 4907; eeno vorhofflug van 1% pOt, valt ook
TOOT dit fonds te vermelden.
In OBM Industr. «aarden beteekende de omzet niet
eL Saar Afrlk. Hand. vereen, ontstond weder meer
dere viaag en tooon per saldo een «vans v»n 4 pOt>
aaa; Havenstoombootd. monteerde IV» pOi, Botteid.
Intern. Cred. Band. vereea., Aaod. Kon. Bed. Stoomb.
Zoloo. Bank. Bottara. Hand. Vereen» en Oblig.
Stoonr. Sederland verbeterden allen l pOt,
daatvntogea Termmderaen Handet* Terean. Amsterdam, Pandt».
HoB. En». BaiA. Aaad. «n Otulf H«d. lad, Baad. Bank
In Trnmaandw!<?n was weinig affaire ; Aand. RUtnig
reentKing vermindenlcn 21 V, pCt. en Oooische Htooni
tram 1L> pCt; in do overige 'soorten ging niota om.
Yan du l'remiclotv n monteerden Amtterdomöebe i f 100
11 s pCt. dito a /'lOOO l.'s pCt., l'aloi» vour Volksvl
kwamen 31/4 pOt. op.
Antwcrfwdiu en Itrusaclsclie nüm l pCt. lager. Hon'
Riawcho l1'* pCt. minier, 8tuhlwei»»i'iiburg ','j pCt.
flauwer; Thfi^aloton kwamen t pCt. op.
Van do (instuur, verminderden Iceninsf 1854 1V4 pCt.
dito 18U4 31 4 pCt. na do trekking. Doden Cred. Anatall
2 pf!t. williger. '
IluiMiiiuho l W.C l'; pCt. flauwer. Madridacho meer go
zucht cu pCt. aangeiiumur.
Prolotvjjatio koer* vtrlveriU van S tot 7 Ct., doch wfl9
wciler i t! pCt. op liet ciudo dor week aaiiKeboden.
Do Illüioii» t'vntral heeft liet ]>l«n do Cbie, St
Louis en Kcw rleana voor UO jaar te pachton
en do Aandeeleti 4 pCt. rento to guarandceren.
Op do pref. Aandoclon der Orcgon C'alifornia Spoorw
Zal 2 pCt. dividend uitgekeerd «Oïdeu,
Er werden vi.rlisn-U-H:
Oorffdcrées K f IS.?.
Cairo Sharos i circa 21 pCt
AMERIICAAXSCHE SPOORWEGEN,
XLUI.
Van hot dclmltiof jaarvorelag van doHu:T.i!orilU'
en Western npoorwejjmaRUcbapvl), u.ur lu-t jaar i
(,'Budo 31 December l MS J, Iu door do VorctMiigiug tot
Administratie, oudor diicetio van llubruuht e. s. eeno
vertaling verkrijgbaar gvstfld.
Aan hot n'.ot van liet vehdag aan de nandcclhonders
zogt de preoiduiit der niiatschnppij, de beer J. W. Jonen:
Het nlgeloopoii jaar is gewmil cou jaar van over
gang vau den vrocgvren toeataud van afhankelijkheid
van woinig bovrietido v-irUintliugon, en van voorbereiding
otu uwo bezitting in eon toustniid van onaf haiikclijkhuid
to brengen, door ons to vem-lierou van een vervoer
en Ier eigen contrók', on uw bestuur gelooft niet ver
trouwen, diit wanneer al do maatregelen, \vell;c ht>t lieeft
genomen voor do.verbetering van nwe citrciidoni. speciaal
jen verlengingen van uwo weg naarbvlKUgrvJkCtiiidpunte
en verbindingen mot andere nutteu, cu du outwtUk'.liu
(? van do koletilaiidcn, welko vour hun Vervoer vuu de
New-Castlc en Oil City on do OU City on Hidgwuy
ppoorwogou gebruik moeten maken, voltuoid zullon zijl'.,
de nitkouiBteu do iryshoid der gouüineu maatregelen
zullon aantooncu."
Zjuder twijlul zUn do plannen, zoo do uitvoering zon
der vertraging, of stoornis kan geschieden, voor do
MaiUjc!j,i])py van groot belang. Wat tegen do onder
neming vult intobrongen, heeft dan ook miudcr betrek
kin;,- op hetgeon voor do Muatsuliappij nog ta doen
ovcrbiyit, dan trol op den toestand waarin do Uuiïalu,
Pittsburgh en Western, zich thans bevindt.
Uit het rerulag knn toch worden opgemaakt, dat de wegen,
die zij in bezit heoftgekr«geuover'tgehoolinsl«cliton toe
stand waron, wat ons niet behoeft to bevreemden, door zij
voornamtilijk voor het transport van steoiikuol uu petro
leum zyn aangelegd. Nu echter hot plan is opgevat,
om do Jjjncn der fattsohapptj, door het bouwcu der
noodigo citonsias, to gebruiken voor het vervoer naar
Chicago, het Noord-Wïstem, Columbns, Cincinnati,
Indianapolis, Lonisville, Sprtogflcla, Bt. Louis en het
Zaid-Weatcn, is hot te vreezen, dat grootc on kostbare
verbeteringen noodig zullen blpen. Of voor dio
verboteringcn ook na de voltoomg der lijnen naar liuflalo en
Silauianca de vcroi«chta middelon beschikbaar zullen
zijn, U uit het jaarverslag niet uptcuukcn, omdat de
b uw der lijnen naar lluifclo en SnUmanca on du
verbetoringcn aan do vjltooido wegen onder eeu hoofd
zijn gebracht.
Aangenomen, dat de bouw dier lijn eu geheel uit de
beschikbare activa bestreden wordt, zoo zal du Maat
schappij in exploitatie hebben pi. m. 350 mijlen spoor
weg, waartegen zullen nitotaan:
Da. 8,U5Ü,000 gcwunu aandeelen,
? ? l.SÖD.OOO proforcnto aanllcclcn,
7,500,OUO ubligati«n O pCt.
Alvorens op do gewone hier ter beurzo verhandeld
wordende aandeelen, iets kan worden uitgekeerd, zal
voor rente worden vereïseht pi. m. Ds. 450,000 'sjaars,
. dividend op do prsfer. aaudeelon 90,000
Te zaracn DU. 510,000 'sjaaw.
Do verbintenissen wegens huur van tuatvriutl ctiz.
laten wy voorloopig buiten rekening.
Volgens hot vcMlag bedroegen in 1881!
du bruto ontvangsten D». 5UÖ,SC3.43,
cxploitatrèkoaton (UO pCt.) 51.27B.07.
Netto ontvangsten Dd. 2i-i,092.7ü,
of Ds. 1IC9.55 por iayi (volgens verslag).
Op Sou nvjlcn' zon dan ontvangen worden Ds, 049,342.50,
of onsevoir het bedrag, dat voor obllgatiün au preferente
aanduekn niinetons noodig zijn zal,
Nu Knu worden aangevoerd, dat wanneer oonmaal do
verbindingen voltooid ziju, wanneer'daardoor de vraag
tiïnr Mtijeiikiiicu kan werden bevrodigd, wanneer hot vorvoor
in meerdere mato ovor de lijnou diirJhlnaUcliappi) wordt
gtlcid, dv ontviiugutcu voel lioogerzulleu worden, «aar men
vcrliczu daarbij niet uit het oog dat dio verbindingen
gróotcndccls nog gebouwd moeten worden; dat uit het v<
rslag niet biykt of du Maatschappij daartoe voldoende
miiid'elon bezit; dat bij do berekening der joarlijkacho
vorplichtingon, de huurprijs van materieel buiten beschouwing
Su gelaten r» dat de oxploitatiekosten iu 18H1 CO pCt, be
droegen, wat voor oone MaatscUappv) als dozo buiten
gewoon laag i».
Mij komt hot voor, dat onder de omstandigheden
waarin wij thaus verkeoron on naar do gegevens, diode
Maatschappij heeft verstrekt, de tegenwerpingen grootcr
boteekania bobben, dan wat ten gunste der onderneming
kan worden aangevoerd en dat voor divldondbetaling
op de aandeolen der Bufftlo Fittaburg en Westcru
Bpoorwog Kaatscüapplj da vooruitzichten niet gunstig *ifn.
Amsterdam, 3 Maart 1889. J. T. d. Burg.
Burgermee Stand.
Ondertrouwd op 3 Maart 1883.
Abraham Berkman met 8sn Johaana Diodricfi,
Willem ThoodornsBertram met Jacobfl van dor Moljden.
Albert Bos niet Anna Adella Jongbloed.
Petrus Uattlious BroekmAns mot ifargnretha Elizaboth
fiazekamp.
Jacob do Groot met EeleoVa Baeltlel.
Bijman llossnls met Klaasje Janse.
Willem. Homborg met Ellsabetb Hormiiut de Boor.
Jacob Jansen met Anna Maria Sraith.
OerardnH Mermsnus Jongobloet met Maria Daanwn,
Métier Kalfcer met S»»rtjo L«vio Auorhaan.
Jan OodfrUtd de Klerk met Jobanna Borendlna da Boos.
Bapbsel da Muta mot Esther lUmint
Hobertns Joh-nna- Fnmaincu» Kolders met Hondrik»
Catharina Kltf-.
Loonard Oarel Papet nut Helena Charlotte Maan».
Arfl Penning met Henriatte Wilhelmlna finbke.
Frandscas Joiiaonos ScheicUl* met Jolianna Catharina
Dorothea- Cramer.
Joan Bantoon Bchriek Thlerons met Emma Chrlstina
Pieterse.
Hendrik» JohannesWalravenmet'WcratarlnaEllsabeth
WalravML
Oarl Bobsrt Weber met Anna Maria DrilltaftV
Jaoobns Jdtaoaw van Lewntso mot Lomin» ManMnga.
7«an Baptist Boogwt met Johanaa ElisabeUi PeteL
Hanri JaaqoM Xboman roet Jaooba Aon» Wanner.
Bjoen Vfasw jmt TtiteQ* laafcboni.
Pieter Bandrfk Ooetbart jnotKariaTheoaoradeVooH,
JohSBOss^Hpogtoa Ml IveriÉaa Hsitma Zniteb.
PkeMt Tnoolseas Beek x_et Catbadna'
«
Amsterdam, Maandag 6 Maart 1833, dee'voormiddags
ten tien ure precies, in ,FrascatL"
81 Sonwterrelaan. en l Optlag-Tarrein, Terlengde (koot*
Wittouburitarstraat.
Des atoud* ten zos ure precies.
Een Huilt Mannikondwarsstraat 4.
Een Huis, twee Achterhuizen en eon Open Torrom,
Lauriergracht 78.
Een Winkelhuis, Eorsto Tuindwarsstraat 14.
Twee Huizen, Tuinstraat 84 en 66.
Een Winkolunie, Korte Brouwengracht 10.
Twee Huizon, Bchtpenburgerpad 7 eu 8*
Eozi Wiukolhuiü, Uilenburgurstraat 69,
Ecu lluis, achtor voorgaand 71,
Ecu Huis, Ovortoomschon Vaart.
Twvo Stallen met KooUhuizcu, naby het Frcdcrüspl. O en 8.
Een Winkullinis, Biimcn-Amstcl U.
Ket. Huis, i'alckutmat 18.
?Keu Unis, droote llontstraat 19.
Eeu Huis, Liudungracht U6.
Ecu WinkvlIiuiK, lioomHtraat 3.
Ecu Wiiikvlhu'LS, Uinucn Dummorstraat IL
Eun Winlvelhiiid, lliiug»lniat l*.
Een Wiuki-lhnlu, Cicldcravhckado 4>.
Eon HVÜM, Ie Lindeudw«r»(traat 34,
Keu V.'inkfllmi», Utrocht*che*tniat M.
Eon Ilnis met Tuin, Lange LuidschodwarMtrUt 119.
Een WüikulhuiD. Fooliestraat 21.
Twee llnizen, Bpaarudtmuioratroat 35a en 35b.
Een JluU, rassccniergracht 3. *
Drie Woon- en Winkclhiiizcn, Duiten Oranjestraat l, 3 on S.
Eou Huis, Prinnongracht «33.
4 Bouwterreinen, Iti llngodo Oroot- cnOldonbarneveldstr.
2 Bouwteireineu, Nan»ankado.
In Do Brakke Grond", dca avonds ten O nro precies.
Eon Heererdiuib llegnliersgracbt 114.
Eou Koutsluüa mot l'aardenstalling, N. LooiJerstroAt 09.
Twoo Huizen, Kej-ulienignicht 120 on 128.
TftvO'Huizoo, IlofnlioiTgrauht 101 on 10S,
Ei>n dubbol Huis, Prinsengracht 1019.
Ken Huis, Kerkstraat 307.
Een Hui», Korto Lcidschodwarsstraat 07.
Een Hal», Hcerenntmat U.
Kon Huis, UraveiiBtraat 24.
Eeu Ilniü, t'trvcht.iehfHtruat CO.
eu Koopmnnsliui», GeltfonK'Iick.ido 88.
Een Koopmaiiühul», 'rlnspngmclit 1021.
Edn Kuopinaiirlmis, Kloveaiersburgwal 63.
Een Koopmajislims, HecrcnRrneht B6.
Eeu l'akhuis, liaarlemiuei' lloiittuiuon 1S7.
In Veillns aanae*tairu« Ferceelo»
13 Maart.
Twee Ituizsn, Hccrcngracht O en 8.
Lou Itocrvnhnis, PriDHOiigracht 812.
Epn. Huis, Oovert Flbiekstrut 380.
Eon Hui». SwaiienburgiTatraat 27.
Eon Erf met steunen Lood*, Lang» Qoutstraat C3.
58 Bouwterreinen, Wecsporzijde.
Een lleerenbui», Kostcnttvnat.
Een ICoxipraanühui», Gcldonicho Kade t,
Een Wüikelhuïs, Ocldenithe Kade 2.
Eeu Koopmant-hnis, Keizeragrjcht 444».
Een Huin, Vilenbiirgeratraat 62.
Eeu WinkeUmis, Uilcnbnrgrriitriuit 120.
Een Hul», Utrechtschcdwaivskmat 57, ' .
Ee:i Huis, IteiubraiidtBplcin 18.
.Eon Kmuvr- en Wintorvcrbiyi, Spaarndammersstraal 01.
Een \VinkvlbnIn, Prin*«nwacht 50.
Di-io Huizon, N. Z. Voorburgwal 811, 313 en 313.
Een TVinkt'lhuia, Prinsci.gracht 4.
Een 'WinkeUmis, Singel.3.
Een Winkvlhnlo, S. %. Voorl)Urgvral 29.
Een Winkvlliiiis, Wagonstraat 10.
Tivco Vr'inlielhiiizen, Parkstraat 7 on 3.
Een dubbel Hui», Lindeogracht 113 en 115.
Een VTinkelhuis, Vinkcnstraat 44.
Een Huis, lliilderstraat 33.
Eon HeoreiilmiB, Coustautyu Ilnijgcnstraat (,
Een Koopmansliuis, Spuistraat 1'M.
Eon Hcercnhuls, Hcemogracht &'J4.
Een Villa, Yondelatraat 80.
Eon Hui*, Molenateeg 5,
Een Woonhuis, Prinsengracht 343.
Eon Hui», Watergra«f*iuoer.
Eon Huls, Boomstraat 50.
Een Hais niet Achterhuis. Anjcliersstraat 141.
Een Huis, Ltingo Kcizomtraat, 25.
Een Woouhiiis. Korto Kvixei'sdwarsstraat S.
Drio Winkojhuizen, El. Kattonburgcratr, 174,172a en 172.
15 Maart.
21 Bouwterreinen, Qovert Funk-, Ferdinand Bol- en Jan
Stoontttratcu.
Vergndcringen.
AMSTERDAM.
C Maart. noll. Hypothoekbsuk. Eensgezindheid.
3 uur.
8 Maart. Vorccniging Architcctnra ot Amicitlft.
MaaUch. tot Kut v»n 't Algemeen. 8 uur.
9 Maart. ntvang- en betoalkos. Doelenstraat 33.
3 uur.
9 Maart. Pauorama-Maatsch. Eensgezindheid.
11 nnr.
14 Maart. Vccnon'1,ial»clio Stoomspinnerij on We
verij. N'ut van 't Algemeen. 3 uur.
23 Maart. Amsterdamscho Oinuibua-Maatachappy.
Eensgezindheid. 11 uur.
3 April. Nuaml. Vonnootschap itgovers-Maatsch.
Elaoviier." Kut vau 't Aljjouoen. al/3 uur.
T K U U IJ U
Onder do ruliriolc TE HUtUl worJon gratia opgonomon
oniiigoD, kamers enz. welke vóór Vi-ydag n aar
opgogevon ZIJQ, mot vermelding van btnnd, Lokaliteit,
Huurprijs en wanneer te nanvaitrdon. Opgaven hieraan
niet voldoende kunnen ni«t geplaatst wonlon. By
verhuring wurdt men beloofd verzocht daarvan dlroct
kennis to gaven t«n liet JUareaa van dit lilsd, ilokia 2.
j.
li. csloff. Voor- en Acliterkamer, 118 p. m. Terstond.
118. Gestoff. Voorkamer mot Alcoof, f IC p. m. l April,
Amtttet.
103. Loods, f700 p. j. l Kd.
107. Loods, flBOO p. j. T*rstond of I Mot . ? ?
107. Lokaal, f 000 p. ]. Terstond of l Hoi.
109. Bovcnhuia. f 1100 p. j. l Mei.
11S. QcstolT. Zij- on Binnenkamer, f35 p. m. Terstond.
11. QostofT. Voor- en Slaapkamer, f 20 p, m. Terstond.
titanen n***ti**merntra<rt,
10. Huis, f 1100 p. J. Terstond.
33. Gestoff. Kamer, f 13 i. f 14 p. m. Terstond.
Hnneiitaitt.
44, Huis met Tuin, O Kamers enz., f 1200 p. j. l MeL
103. Hot», 6 E*mor« on«. f «00.?p. ). l Mal.
126. 3 Zolders met VUertog. f335 p. j. l Mei.
190. 2 Zolders, 4o Etage, f70 p. j. Terstond.
17. Huis met sonsterrala, f MQ p. j. Tent.
16-91. Boveuh., 8 kim. enz. f300, f350, f 335 p. J. Tent.
33. Bovebh., Ie Et., 3 Kam., Alc. eni., f 800 p. J. Tont.
39. Buis «n Tuin, 3 Kam* Alc. enz., f 850 p. j. Tent.
88. 3 Oestoff. Voork. 3o Etage, f 90 p. m. Terstond.
Cmmmr Ftteritrma*.
175. 2 Bovenhnizen, 8 Kamers enz., f 250 p. j. Tent,
175. Bovenhnls, 3 Kamen enz., 1300 p. j. Tent.
SB. Oein. Kamer met Alcoof, f SS p. m. Terstond.
50. 3 Q««. Kamen, la Etage, f 60 p. m. Terstond.
70. Oetn. Voorkamer met Alooof, f 40 p, m. Terstond .
93. Kantoor, f 100.?p, J. Terstond.
ZoUÜr, f 140.?p. J. Tentend.
93. Kantoorlokaal, f35 p. m. Terstond.
100. Qem. Voorkamer, lo Etage, f 35 p. m. Terstond.
6. Oim. Voorkamer «et Alcoof, f 1« p. m. Tentend.
t>rte*onimg9m*tr*m*,
U. Bals, 3 Kamers enz., f350 p. j, l Mei.
M. Bnls, f400 p. J. l Hel.
113. 3 Oeo. Kanten en soite, f 80 p. n. Terstond.
184. Kamer, 41.75 p. w. Terstond,
U, Oem. Kamer mtt Alcoc< f 16 p. m. ^Tentend.
Oom. Kamer met 8la«pkamer, f 13 'p. m. Terstond.
U. * Zetdtn, 1100 p.J. Tantsttd.
«.Gwtoff.
J7.H«ta.»
tt. Gwtoff. Bovsrtu^ 3e Wage. f M n. «v Tesatond.
«os, H» p. L l UW of l
a«, t« ».). IXetef UdaL
Bovenlinis, 5 Kam«rs ens., f; 50 p. J. l Ilci of UanL
67. Oem. Ztj- «D Bintwnktmor, f400 p. j. Tuisluad.
«#**?*?«! M**m*trttmt.
n. Cestoff. Ksmer niet Blupk,, Ie Et, f 18 p. m. Tent
9d. leBovenh. Voork., 3 Aio., K«uk. ens., f 3.80 p. w. Tst,
9d. Ie Boveab. Aebterk., 3 Aio., Keak. «n*., f 8.SO p.w. TaL
9d. 3e fiovoah. Vuork., 9 Alc., Ktuk. enz., f3.30 1>. w. T»t
Bd. 3« BoTouh. Aditerk., 3 Alc., Keak. era»., f 3.?p.w. T«L
9d. 8« Borenh. Acbtoik , tl Alc., Keuk. enz., f 2.80 p.w. T«t
W. Ie Bovonh., 3 Kamen ens. f 300 p. J. Terstond.
Mr««si4e«sM#t* jMawrr«f«e«.
1. Ong«m. Kamer mot Alooof, f30 p. m. Terstond.
S. Vrty bovenhms f860.?p. ]. l Hol
179. IS Bov.nl>.. 3 Kam., 2 Aio. on*., f275- p. j. Tont
80 Bovenb,, 3 Kam.. 3 Alc. enz., f 200 p j. Ti-nt
131 on 133. Ondento Doveohuixen, f5 p.w. Torstuud.
63. OostofT. Voorkamer mvt Kost. f 30 p. m, Tors'.uad.
100. Kamer mot Kost, f40 p. m. Terstond.
11. 3o Bovenhnls, f 800.?p. J. TentniKl.
9e Bovenhnl», 9 Kam., Aio. enz, f130 p. j. Torak
17. HuU mot Tuin, f400 p. j. l ilm.
33. lo Bovoiihui», 4 Ksmera ouss , 1 300 p. J. l MoL
15. Bovenst Bovonh., 3 Kamera on»., f 30 p. m. Tornt
85. lUutoorl. met lossonmr on knikken, f 900 p. j. Tont
43. onxom. Zy- on'Bintioukamor on Snitc, f35 p. m. l Mei.
585. Oom. Kamer mot Kont, f 48 tot f K p. m. l April ot vr.
87. Hnia on Tntn, 4 Kamers onx., f 375 p. J. l MoL
80-01. Terrein mot Luudsen, f 1000 p. j. Tontond.
Jarott tuut C'mm[t«m*trmmt.
l. Oom. Ktmer, f20 p. m. Temtond.
30. Otwloff. /.U- en Slupktmor, f 18 p. m. Tontünd.
113. Oontoff. Voorkamer, flO p. tn. Terstond.
118. Ie Bovcnlinis, f25 p. m. Terstond.
Jacuh V*H t^emat-vttrmat.
3. Oota. Voortianer mot Koet, leEtn^'O. f 40 p, m. Tent
36. Gom. Voorkamer met Blaappbits, f 3.50 p. w. Tent
141, Oem. Zit- on Slaapkamer, f 30 p. m. Tcratond.
439.
5S7.
Qem. Kamnr mot Kost, f45 p. m. Terstond,
Oem. Knracr me' Kost, f30 p, m. Terstond.
Iluia on Tiün, f!)00 p. j. Terstond.
KfrKttraat.
Vrty Bovenh. 5 Kam. onz., f G50 p. ]. lo Mol a.s.
Oestoff, Kwner, f 12 p. m. Terstond.
3 Oem. Kamen, f40 p. m. Terstond.
Ie Bovcnknlg, 9 Kamora enz., f 260 p. ]. l MeL
78.
101.
356.
398
16.
30.
80.
92.
139.
133.
60.
63. Takkoldar, f 1.50 p. w. Terstond.
134, Oeatoff. Voorkamer, f 10 p. m. Teratond.
Oestoff. Voor- on Staapkamer, f 8 p. m. l April.
Korte PrimtemgrucM,
3e Bovomiuis, 3 Kamers enz., f 2C5 p. j. l Met.
K routine Wamt.
OeBtoff. Kamer on Alcoof, lo Et., f35 p. m. Torst
tMtific IJclttrcheitivat-tftraat*
Oostoiï. Kamer, f 12 p. m. Terstond,
Oestoff. Voorkamortnot Alcoof en Kost, f 40 p. m. Trt
Xjatirterttraat,
Werkplan!*, f 250 p. j. l Mol.
f*ei<t*che*traatt
Oem. Kamer mot Kout, f45 p. m. Terstond.
201. Voor- on Achterkamer, i 3 a f 3.50 p. w. Terstond.
15. lo Bovonhnls, 5 Kamers enz., f275. p. j. l lloi.
16. 2o BoïcuUuis, 5 Kamers enz., f 250. p. J. Tersb
l H. 2o I'oviulmis, 5 Kamers enz., f230.?p.}, l Mot.
20. lo Bovcnhtlis, 5 Kamers qpz., f800.?p. j. l MeU
2o EovOnlmi», 3 Kamora ouz., f275.?p. J. Terat
95. Ilnia, 4 Kamera onz., f30 p. m. l Mal,
110. Oetrtoff. Zijkamer, f 12 p. m. Teratond.
Mn Hrittttrmmt.
8. Huis, 3 .Kamer» enz., f375 p. ]. Terstond.
ftHttlcrgt^tckt.
3. Bovenhais, 5 Kamers enz., 1400 p. ]? Teratond,
6. Fakkeldcr, : 4 p. w. l Mol.
5. Huls, B Kamora onü., f750.?p. J. Terstond. ?
Vrfl Bov9nhnii(,'7 Knraers onz., f650. p. J. Tent
9. 2o Itovcnli., Knm., Salcoven onx., f325 p, J. l MeL
10. Hnia, B Kamen onz., f450.?p. j. Terstond,
75, Huis, 4 Kamers one., f450.?p. j, Terstond.
2 Boveoh. 4 Kamers enz., f 300 p. j. Terst.
76. alïoveah. 4 Kamers enz., f300 p. j. Tcrot.
78. Geatoff. Kam. mot Alc., 2o Et., f20 p. m. Teratond.
Xttt.
66. Kantoorlok-ial, f250.?p. j. Terstond.
79. 2 Oem. Kamers, f400 p. ). l MeL
ATteattuejid 0*.
18. Oeatoff. Kamer met Alcoof, f20 p. m, Terstond.
199. Oom. Achterkamer, f 20 p. m. Tontond.
22'J. .Oom. Kamer mut Alcoof, f 30 p. nu Teratond.
Gcm. Kawor, f20 p. m. Torstond.
339. GcitoQ'. Voor- on Slaap*., f 30 p. .m. 15 Maart of later.
Iftemwe f,vfie»traat.
11. Gestoff. Voorkamer, f IS p. m. Torstond.
39. liovonbnis, f325 p. j. l Mei.
40. Huia met Tnin, f 875 p. j. l MeL
70. Huis mot Tuin, f410 p. j. l lloi.
Xtenioe t.*ritue*gracht.
1. Huis, f1075 p. J. l Mei.
44. Oagcm. Achterkamer, f 10 p. m. Tewtond.
rroarltttrmfirkt,
? 8. Gem. Voor- en Achterkamor, lo Et., f25 p. m. l April.
115. Vrij Bovenlinis, 3 Kamers enz., f300 p. J. l Mei.
Sf.Vi. Voorburgwal,
73. GofltO"". Kamer mot Kost, f40 i f45 p. m. Tornt
98. 2 Gentoff. Kamer, lo Etugo, f 50 p, m. Terstond.
932. Kantoorloknlen, f 350 tot f 800 p. J. Terstond.
Ourfe Iictiettraat.
4, Gostoff. Voovliain. met Alcoof, lo Etugo f 20 p. m. Torst
tt. L i'narlutt'fjival.
1S5. 3 Gem. Krvmera on Buit», lo Etage, f 45 p. m. l Mei.
824. Gofitoft'. Blakpkanwr, f 8 p. m. Torstond.
328. 2 Geatolt. Kamera, f 30 p. m. l April.
F. f. H«*ft*traat.
80. Qem. Salon mot Alnoof, Parterro f 20 p. m. Ter«t.
6a. Onuom. lo Etoso, f450 p. j., vr\) van boUstlng. T«nt
84. Oeni. Zit* en Blaapkamor, f25 p. m. Tcrut. of lutor.'
134. Oom. ^it- on ttlaapliimer, f35 a (40 p, ia. Tont.
t* iet e r Vlaintngftraat,
72. Bóvonhnla, f3.60 p. w. Torstond.
Itavenhaia, f 3.25 p. w. Terstoiid.
76. BovcobuU, f 2.90 p. w. Terstond.
170. Qcatott. Kamer f 14 p. m. Teratond.
192. ?Winkellmin, f 000.?p. J. l MoL
937. Go 111. K&mcr mot Koet, f 50 p. m. l April.
Vit). Voorkamer met Alcoof, lo Etage, f 18 p. m. Torst
frtntettttraat.
fl. Gom. K»mor, f 15 p. m. Tontond.
.
16. K&ntoorlokalen, f300 tot f 800 p. J. Terstond.
120. .Bovcnhuls, 3 Kamers enz., f800 p. j. Terstond.
.
IS. Qcstaff. Voork. met Kost, f30 p. m' l Apiiloflafcr.
42. Gvstoft*. Voorkamer mét Alcoof, f20 p. m. Tornt
49. ZJjk&mer mot Alcoof, f28 p. m. Terstond.
73. Oestoff. Voorkamer met Alcoof, f40 p. m. Torst
Rapenburg.
18. Huig, 4 Kamer» enz., f600.?p. J. Terstond.
99. Huis met Tnln, 8 Kamen ent., f 500 p, j. l MoL
.
167. Buis. 4 Kamen, Alcoof enz., f750 p. j. Torst
Reettraat*
4. Gom. Voorkamer mot Alcoof, f90 p. m. Terst
3. Vit) Bovenhuiu, f 1000 p. j. l Mei.
42. Zit- en Blaapkamor, f35 p. m. Torstcwd,
MttHttm,
110. 3 Ongem, Kamers met Alcoof, f 30 p. m. Tent
Romitlenffffg.
S. Gestoff, Voor- en hlaapk., Ie Et., f 20 p: m. Tent
169. Onderste Bovenh. 4 Kamen enz. f400 p. J. Terst
164, la Bovenlrals, f5.60 p. w. Terstond.
45. Oestoff. Voorkamer mot Alooof, f 14 p. m. Tnrstond.
69. Onderste Toorkamer met Alcoof, ?3 p. ir. ToraL
?69e. Oom. Voork. met Aio., 2e Etage, f 147 p. m. Tent
ttarpltmtlstraat,
1t. Bovanhafs, 4 Kamen eni., f 800 p. J. l MeL
117. Bovenhnls, f750 p, j. Terstond.
88. Oem, Voorkamer, f 16 p. m. l April.
57. Hots, 0 Kamen ens. f 600 p. 1. l Mei.
«6. Ondentok, f MOr- p. i. l Mei.
84. Bovenlrals, f850 p. j. t MeL
164. 3 <J*stoff. Kamers, f M p. m. l JteJ.
164. Omtoff. BlaapkaoMr, 3» KU«, f 14 p. m. Tent
«98. Kelder voor Bergplaats enXaatoor, 130 p. m. Torst,
SOa BoTSBtaJs, flOOO p. J. l Mei. \
tO. Ie Bovsnhnls, f 19 p. m. Terstond.
SOa. *? Bovanh,, 9 Eanwn soa, 111M f. m. l MeL
A?.- tig»
WEEKBLAD
NEDERLAND
Verschynt lederen Zondagochtend.
Uitgevers: ELLEBMAN, HiRMS & C°.
Kantoor: Bokin 2.
ZONDAG 12 MAART.
Abonnement per 8/m ? l?. fr. p. p. ?
A&ond. Nummer» atn de Kiosken Terkrggbaar k »
Advertentiën ran. l?6 regela ? l?iedere regel meer >
1.15.
0.10.
0.15.
INHOUD:
KET YUEGESDB TAANDEtB E» SLAAHDB TBOM,
door J. A. Levy.-?B3E8WETHEB70BMIHG, door Mr.
W. L. P. A, Moleugraatt BTAATKONDIQ
OYEBZICHT. ALLEKLEL?GEMSBNTEZAKKK; Een
koncortzaaL Uit de Maasstad.?uit de H*f»tad. W de
Bl»»eJiops«tad. Dit Groningen. ffUUBT:
EentoonoeV-criUek In het beschaafde Nederland im de 19e eeuw.
Uit de Botterdamscbe tooneelwereld, door H. t. P.
M»et»oh»ppütot bevordering van toonkunst
Toonknnsteaaan-vereenigüiff. Uit Londen, door 0.
LFTTESBLUNDE: Metrische vertalingen, door A. B.
Soboevers, Yerdedigtog, door J. v. d. Vllot. Een
wt)ag»« aaabet voord, door O. Lesamg-aaU-franseb,
door prot Alb-Th.?80HAAKPBOBLEEM. FEUIL
LETON: ,DE JONGE MOlfNIK," door Jan Btoen.
WAARAAN VTU LIJDEN, door 7. A. Blentjea, IL
AT.T.nnr,ieT BBIETKNÖUB. OYBBZ1CHT VAN DB
BFTEKTENMABKT. Amerikaansche spoorwegen, door
J. v. d. Burg. Tellingen. BurgeHJke stand.
Te huur atfnde woningen. Vergaderingen.
ADVEBTENTIhN: Schouwburgen, enz.
9fet vliegende Taandels en
slaande Trom.
Doet de invloed der militaire wetten, reeds
bij voorbaat zich gelden? Hebben wij van
nu af, aan den stormpas, ook op geestelijk
gebied, ona te gewennen? Zijn er eensklaj
verontrustende berichten ontvangen, dat Ui
land in nood verkeert? Heeft een plotseling
dreigend gevaar veroorzaakt, dat het Regle
ment van Orde voor de Tweede Kamer der
Staten-Generaal in staat van beleg verklaard
en daarvan de parate executie verkregen
moest worden?
Deze en dergelijke vragen doen zich op,
nn des voorzitters, door tien leden overge
nomen, voorstel nopens de wijte van behan
deling der wellen op de militie en schutte
rijen een voorstel op 2 Maart jl, aange
kondigd, op 8 Maart daaraanvolgende, na
schriftelijke voorbereiding en mondelinge
gedachtenwisseling, afgedane zaak k Wie nu
nog beweert, dat de vertegenwoordiging niet
grif en vlug met 'slands aangelegenheden
raad weet, kan door de stukken worden ge
logenstraft. In een oogwenk alvorens het
land tot bezinning komen kon, alvorens zelfs
de olficiöele stukken allerwege zich kunnen
bevinden in handen van het leesgraag pu
bliek is de verrassing beraamd, geleid,
volvoerd, gelukt. Eer men buiten de Kamer
tijd tot nadenken had m de Kamer
denkt men steeds na zijn ettelijke voor
waar niet de minst gewichtige bepalingen
van het bestaande Reglement van Orde voor
het front gefusilleerd. Eer men op-of omzien
kon, zijn voor de militaire wetsontwerpen
ingevoerd: zelfstandige rapporteurs, naar net
model der werkwijze, bij het jongste, nog
steeds in theorelischen toestand verkeerende
strafwetboek, gevolgd. Tijdelijk slechts, zóó
verzekerde men geruststellend, zijn de zelf
standige rapporteurs parlementaire instelling
ten onzent geworden. Tijdelijk slechts en voor
ditmaal. Wij willen er het beste van verwach
ten. Zij echier, die de macht kennen,
doorpraecedenten en antecedenten op ieder
regeeringseollege geoefend; zij, die weten hoe aan
trekkelijk het eens gevolgde spoor voor veler
traagheid of behoefte aan berusting is, kunnen
nog wet blijven hopen, doch doen zij het
iiiiii zonder grooto beduchtheid.
Wan, dat men geen oogenblik het zich
vcriieiü, Een allergewichügsl beginsel is door
Kamer \s ware het in 'l voorbijgaan
bet. Een beginsel, zóó ver reikend en in
grijpend, dal het schijnbaar onschuldige voor
stel nopens de werkwijze der Kamer het
middel worden kart om dien tak der
VerteijoHwoordiging feitelijk en metterdaad geheel
ctt al van karakter en bestemming te doen
veranderen.
De zaak is noch ingewikkeld noch
omflnclitii». Ten aanzien der voorbereidende
«jetfnehtenwisseling over wetsvoorstellen
bedelst de Grondwet in art. 106 de na volgende
twpaling: »0ver eebig ingekomen voorstel
dfs (ümings wordt door do volle Kamer niet
}> rna-lslaagd, dan nadat het is overwogen
iu de onderscheidene afdeelingen, waarin al
<le leden der Kamer lich verdeelen en welke
"P gezette tijden bij loting vernieuwd
worf(<in". Niets eenvoudiger dan dit voorschrift,
naur men ziet. De gecursiveerde woorden
echier zijn overbodig en schadelijk. liet op
nemen van dergelijke bijzonderheden is des
Rrond wetgevers taak niet, en het btinde lot
« het geschikte middel niet om de op zich
'?elf nuttige vernieuwing der Aideelingen tot
stand te brengen.
Iniusschen de Grondwet heeft
gesprok'Mi. en het gevolc kan zijn, dat d«e of gene
AMccling zich verheugt in tal van bevoegde
beoordelaars van een wetsvoorste), terwijl
een hnrer zn sieren op dit punt toevallig
nititrsi schamel is bedeeld. Dal zoodanige
mogelijkheid aan de vruchtbaarheid der
toorl-toïjige gedachtenwisMling «a «n de
lijkh'id vnn het daamn op te ankifi
^j^ ai breuk doen, moet, is tflmftlfllt*"flttid^
Het onderzoek in de Afdeelingen ia wel eens en
niet onaardig garnitoentdientt geheeten, in
tegensteUingderparadövandeopenbaro beraad
slaging. Is het beeld juist, denvoorbereidenden
arbeid mag het allerminst aan taakkundige
leiding ontbreken. Daarin nu beoogt men
zooveel doenlijk te voorzien door de instel
ling van zelfstandige rapporteurs. Hun
is, de zwaarwichtige zorg voor doel
treffend gemeen overleg tusschen Kamer en
Regeering opgedragen, liet kenmerkende hun
ner benoeming is, dat men, te hunner aanstel
ling, niet is gebonden aan keuze der Af
deelingsleden. Het kenmerkende hunner taak is, dat
de wijd en zfjd verspreide, onsamenhangende
opmerkingen in de Afdeelingen door hen tot
een stelselmatig geordend geheel worden
bewerkt en verwerkt. Zij verhinderen, dat,
gelijk thans veelal geschiedt, in de
Kamerverslagen de parlementaire schietspoel kris
kras her- en derwaarts wordt bewogen, zon
der dat het een sterveling gegeven is, den
eigenlijken aard van het weefsel te onder
kennen. Zij beletten dat allerlei Men's; elkan
der gestadig naloopen zonder ooit in het
blinde krljgertjes&pel elkander te achterhalen.
Zij brengen loon, teekening en kleur, inén
woord: systeem in het werk der voorberei
ding en geven daardoor juist aan het
voor'g onderzoek een tastbare slotsom.
iets wenscbelljker, mits daartoe hun
javkkring beperkt blijve, 'Niets verderfelijker,
'mdien hunne roeping builen die grens wordt
uitgebreid. En dit laatste is geschied krach
tens de jongste principifiele beslissing der
Kamer. Dat, in afwijking van het bestaande
Reglement van Orde (art. 30), de Commissie
van Rapporteurs een beredeneerd verslag uit
brengt, (art. 4) het behoort met beide han
den te worden toegejuicht. Het gemeen over
leg kan er slechts bij winnen, indien met
vaste hand het spoor is afgebakend, waar
langs het debat zich te bewegen hebbe. Dat
daarentegen taan de Commissie wordt
opge»dragen het aangeven van hoofdpunten om
«schouwingen in de afdeelingen'*, (art. 3), is
reeds uitermate bedenkelijk. Ten aanzien
der bepaling echter van art. 6 luidende:
»0ver elke wijziging, door de Regeering na
>het uitbrengen van het in art, 4 bedoeld
»verslag vóór of gedurende de beraadslaging
i in de ontwerpen gebracht, gelijk mede over
«elke wijziging, van de zijde der leden
voor> gesteld, wordt gedurende de beraadslaging
»het oordeel gevraagd der Commissie
ten aanzien dezer bepaling kan de
veroordeelende criüek niet te streng en te scherp
zijn. Uitvloeisel en oorsprong beurtelings
eener onduldbare tyrannie, 'vervalscht en ont
wricht zij de verhouding van Regeering en
Vertegenwoordiging. Zij plaatst het
overgroote deel der Kamer onder het toezicht
van enkele bevoorrechte woordvoerders. Zij
ontzielt de verantwoordelijkheid voor
regeeringshandelingen, door haar steunpunt over
te brengen bij eene Commissie van
Ujdelijken duur. Zij ontneemt aan de parlementaire
werkzaamheid den ernst en de klem, die
uitsluitend het gevolg zijn eener onbelem
merde, vrijelijk gevoerde gedachtenwisseling.
Zij verlaagt de Kamer tot een bureau van
registratie, geroepen om zijn zegel te hech
ten of te weigeren aan de uitspraken eener
bij huishoudelijk reglement in het leven ge
roepen Commissie. Zij verleent aan deze laat
ste, uit werkelijke of vermeende specialitei
ten saamges t el d, een bevoegdheid, naar den
vorm en schijnbaar onschuldig, in het wezen
en metterdaad, dictatoriaal. Deze kleinigheden
zijn door het jongste besluit der Kamer, voor
eens naar liet heet, bij overrompeling inge
voerd. Men slaat, verstomd te zien, dat een
deel der gezaghebbende pers van iedere rich
ting niet slechts met berusting ze aanvaardde,
doch zelfs bij bet parlementaire keerpunt ju
belende fanfares aanhief.
Laat ons zonder omwegen en op denman
af de werkelijkheid onder de oogen zien.
Men slooft zich uit om de Vertegenwoor
diging derwijze saam te stelten, dat zij van
de toongevende meeningen in den boezem der
natie eene zóó trouw mogelijke afspiegeling
bevatte. Men verdooft ons met jammerkreten
wegens ongenoegzaamheid van het stemrecht,
dat men, hier meer, daar minder, in allen
gevalle veranderd, gewijzigd, uitgebreid wil
zien. Men zint op, men peinst over maatre
gelen tot herstel van grieven: Grondwetsher
ziening, censusverlaging, evenredig, algemeen
stemrecht, wat niet al.
Waartoe dit alles, bid ik u? VermoedelQk
toch wel om hen, wie de kiezers hun ver
trouwen waardig keuren, in de gelegenheid
te steflen vrijelijk en onbewimpeld, des
vereischt, van hunne meening te doen blijken.
erbest, en ik neem aan, dat het gehikt
w dergelgk iddaai eener Vertegenwoordiging,
wat hare herkomst en haar mandaat aangaat,
tot Btand te brengen. Ahoo, de gekozenen,
die rt waardig en belcwaambebt geacht tot'
hunner, orovangrlfltfl f taak,' staan
luTuuiug uuuuci, vmtauftiyac f mam. Ham ;
gereed aaïVte' altaarden.-,Wrt etihter go-',1
b.i- ? V ? ? '- " . *
schiedt er vervolgen»,? ftu vinden zij een
keurslijf van bepanggtJi, waarby ia d* han
den des Voorzitters fakgd,4s de keuze ge
heel of ten deeie van nwüen, die zoowel
het Afdeelingsondenoei beleibandèn als de
openbare beraadslaging genadig bewaken. Ge
schept in de CommUafr van Rapporteurs een
College, dat voortdurend op den uitktjk, volgt
het n «treek, voor de overigen afschrikkend
werkt door het zeker niet aanmoed%end ge
voel, dat men?voor militaire handelingen, mili
taire beelden tegen d« aaneensloten linie
een tirailleursgevecht te openen cal hebben.
Ik bid u nogmaals, waar ta uw logica?
Begeen ge eene specialiteite*-regeering, zoo
staak uwe klachten en berg uwe plannen
voor kiesrechtshervorming op. Verlangt ge
daarentegen eene Vertegenwoordiging als zelf
standig orgaan der natie, zoo. gun haar de
ruimte van beweging, die zij behoeft. Het
een of bet ander, want het een en het ander
is onmogelijk.
Men beroept zich op het Strafwetboek. Nu
het voorbeeld telkens wordt aangevoerd, is
er geen reden te venwijgea hetgeen weini
gen onbekend behoeft te zijn. Set Strafwet
boek is niet behandeld. De Kamer heeft met
inachtneming der parlementaire vormen, te
recht op den door wrochten arbeid der Staats
commissie vertrouwend, het Strafwetboek door
de mazen laten glippen. Zoo iets het
openbaar debat kenmerkte, was het
moedeen lusteloosheid, matheid en lijdelijkheid.
Terwijl de groene banken bedenkelijke leeg
ten vertoonden, werden tal van gewichtige
bepalingen, waarnaar niemand omzag, een
voudig afgehumerd. Men venete echier niet,
dal het hier eene techaisch-juridischc wet
gold, en het inderdaad zeer oe vraag is, of
voor wetten van dien aard niet het eigenlijke
en ware steunpunt elders dan in het Parle
ment moet worden gezocht
Sedert wanneer echter k het zaak een
doorgaanden leefregel te Oftleenen aan het
geen slechts'by hoogst zeléjjame uitzondering
?eweuigd 2ija Jue? ita>> kgd vaa-htttaO^
lingsverslag over het jongste voorstel, had
Art. 6. onder meer ten doel: «versterking
»der waarborgen, dat niet bij het openbaar
> debat, door wijzigingen, hetzij door de
Re> geering, hetzij door de Kamer gebracht, de
> eenheid en samenhang van het wetsontwerp
i worden verbroken." Dit laatste is een kwaal,
waartegen werkelijk niet ernstig genoeg kan
worden gewaakt. Aan de middelen om haar
te bestrijden is er waarlijk geen gebrek:
resolutien, herhaalde lezingen, Hernieuwd
sectieonderzoek enz. Doch indien men t de een
heid en den samenhang" erlangt, door fei
telijk ieder den mond te snoeren, die met
de toongevende Commissie het niet eens zijn
mocht, is. het offer wel wat groot en de prijs
wel wat duur. In een commissoriaal gareel
is er ruimte misschien, doch ongelukkiger
wijze slechts voor koers in ne richting. ,
Is de eenige, zoo even afgeschreven zake
lijke grond, dien men voor de nieuwigheid
geeft, ook maar tegen een oogenblik
nadenkens bestand ? Heeft het eenige houding Ka
mer en Regeering onder commissoriale
curatcele te plaatsen, beider amendeering met
terdaad ca feitelijk niet toe te laten tenzij de
Commissie een verlofpas hebbe uitgereikt?
Meent ge,' dat. in dergelijk formalisme, in
soortgelijke maatregelen van bedwang het
middel gelegen is om het licht der speciale
kennis in n brandpunt bijeen te brengen?
Ge vergist, u deerlijk. Onbekwamen behooren
niet gekozen te worden. En bekwame geko
zenen behoeven het niet te zijn, noch zijn
zij 't steeds, op dezelfde wijze. Qui n'entend
qu'une cloche n'entend qu'un son. Dat de spe
cialiteit gelde en ruim gelde. Dat zij echter
niet gestadig aan het woord zij en allerminst
alleen gehoord worde. De eenzijdigheid, aan
speciale kennis vaak verknocht, moet worden
aangevuld door verscheidenheid van» inzicht
der bevoegden, wier blik open en ruim zijn
kan, ofschoon, wellicht omdat zy niet steeds
in ne richting plegen te staren. Waartoe
anders dient een Parlement? Is het om
wettenvervaardiging door Commissiên te doen,
uilbesteding aan deskundigen ware gemakke
lijker en minder omslachtig.
Formalisme en concentratie van gezag be
zigt men om overijling te weren. Het doel
is loffelijk, het middel verkeerd. Wie het
zwaarste M, niet wk als zoodanig door
presidiale keuze wordt gewaarmerkt, moet het
zwaarste wegen. Aan kwade trouw denkt
natuurlijk niemand, doch daar bestaat ook,
rij het onbewuste voor- of
legeaingenemenheid, vrucht ran allerlei indrukken, die met
talent of zaakkennis niets ter wereld hebben
uitstaan. De pmona gtata speelt zeer vaak,
en taat, enkel in bet diplomatiek verkeer,
eene rel, aan haar
»aerlijkgehalteniet*v«iretfag. Ww waai butf t, zelfs. bh den besten
, dB prendiaie onbevangenheid? Wie staat'
er voor in, dat de kenze des voorzitters
«ds gtl&dg genoeg z$t al om aan
alrei invloeden to oatnappenT Wie verze
kert, dtt ieüeran Voorzitter, naast de noodige
onpartijdigheid, de bevoegdheid tevens eigen
is om ieder lid der Kamer naar waarde te
schatten? Wie verleent aan het oordeel der
Commissie een gezag zóó onfeilbaar, dat
hare sanctie noodig geacht wordt om een
denkbeeld in overweging te nemen? Het
welk recht verplicht men de leden der Kamer
telkenreis een afmattend voorpostengevecht
te leveren?
De meerderheid, die het jongste voorstel
tot wet verhief, heeft twee zaken verward:
leiding van het debat en voogdij over het
debat. De eerste, waarborg voor degeiykheid,
is een onontbeerlijk hulpmiddel. De tweede
is rechtsaanmatiging en machtsmisbruik, an
ders niets. Wil men de proef op de som1?
Wy weten het reeds, de Commissie zal het
afdeeungsonderzoek beleiddraden. Op dit punt
nu kan men in het Afdeelingsverslag de ge
moedelijke verzekering lezen, dat de leden
aan het richtsnoer der commissie niet uit
sluitend zijn gebonden. Voorloopig maakt het
nog slechts een klucnlfgen indruk een
goedgeefsche geruststelling te vernemen, wier tegen
deel vlakweg Grondwetsschennis zijn ion! Art
106 Grondwet immers spreekt van overwegen,
zonder beperking. Een fraai huishouden in
derdaad, indien het Reglement van orde eens
u'èl voorschreef, dat men, op straffe van on
genade, naar leiddraad overwegen moest?
Doch ligt in de gracieuse verzekering zelve
niet een ernstige vingerwijzing?
Elk wijzigingsvoorstel in de openbare be
raadslaging moet van commissoriaal, dal is
collegiaal advies zijn voorzien. Dit bèteekent,
dat de gelegenheid .wordt gegeven om eene
meening en bewijsvoering onmiddellijk onder
commissoriale en collegiale
stemmenmeerderheid te verpletteren. Daarmede is een
eerste geweldige dam opgeworpen en de
zaak, ondanks theoretisch beroep op de Ka
mer, voor meer dan driekwart beslist Dat
het de minsten zijn, die aldan nog lust ge
voelen of moed bezkten om bedoeld beroep
door te zetten, w ' * ~
vut i» stellen, rangorde waarin d* briefte door
het stembureau opgenomen m geopend worden,
een overweffendea invloed op de verkietiogea
bhjren uitoefenen.
Voor hem dus, die om deze of diorgellike
thoore**«*? ««treken het itelsel van Bit? verwerpt.
«al het door het voontel Botti niets
wivMmaW« '"den. Het it dan ook to venrondere»
dat Z. H. G., aan wieni tcherpen blik deae b*>
swarea ntet verborgen kunnen «on, geen enkel*
THUdnMMlaiu? nm «>«* «- -" - 117
van Hare veel kant heeft hier ooit ingevoerd to
worden.
Van «elf rijst daarom de Traag, kan op veen
andere «oo mogelijk eenvoudiger wi«e hetatlfil»
resultaat,- MM approximatief proportioneel* ve»
tegenweordiging verkregen worden (want hè*
absoluut pïopprboneele, het ideaal in deae, aal
wel naniner door welk atekwl dan ook te berei
ken aqn) f £al men daartoe niet kannen geraken
zonder een hoogst ingewikkeld en omalaehtig
procédézooals dat van Hare, of zonder het kieieB
v*n eene bepaalde parqj met officieele
candidatenInst tot een vereüohte te «tellen, «ooals in het
stekel van Roget? Ia er eindeüjk geen ateliel
aan te wyien, waarby men het gewenaebte doel
zon kunnen bereiken, ook zonder grondwetsher
ziening? Altemaal Tragen, welke eene beantwoor
ding overwaait! «yn, vooral in dezen tjd, nn de
aandacht meer dan ooit op het kiesrecht en dtt
kieswet gevestigd ia en hersiening Tan beide
onvermydelyk wordt Elke welgemeende poging
om dat antwoord te geven heeft, naar ik meen,
een recht Tan bestaan, een recht om «ichtedoen
hooren. Dit geeft my den moed de volgende be
schouwingen aan het oordeel van het publiek t*
onderwerpen; mogelyk dat het «al bUjken da»
daarin een bruikbaar stekel wordt voorgestaan.
Het doel Tan elk proportioneel kiesstelsel moet
njjns inziens dit zyn: zooveel mogeltjk aan eiken
groep van gelijkgezinde burgers, voor soovem
zn een zeker kiezei-aquotient en «oo dikwüls zy
dit bereiken, de mogeiyltheid te verschaffen een
daaraan geevenredigd aantal Vertegenwoordigen
hunner keuie te kunnen afvaardigen. Steeds toch
zal er een bepaald aantal gelükgeainden moetan «ja
willen zy aanspraak kunnen maken op een ver
oordiger. Gesteld bijv. er »vn 10.000 kieien,
tegenwoordiger. . . ei,
welke 10 afgevaardigden moeten kieaea; dan
callen eerst IfJüOgeujkgesinden aanspraak kannen
maken op n afgevaardigde, 2000 op twee afge
vaardigden ena. Meestal zal het echter Toorkomea.
dot er een duizendtal kiezen gevonden wordea
schnwheid voor
nu eenmaal eene nederlaag gelieft te neeteni
Houd nu slechts met deze vr^j algemeen
menschelljke hebbelijkheid rekening. Verme
nigvuldig alzoo de oordeel vellende commissien,
de prealabele kwestien, wat dies meer zij.
Breid in n woord het formalisme uit, en
tien tegen een of gij hebt Voor overheersching
hier, al of niet gedwongen volgzaamheid
daar.de deur wagenwijd 'geopend.
liet kan zijn, dat dit alles ontzag voor hei
vrije woord verbeelden moet Mij dunkt
evenwel het heet anders. Het Nederlandsche
Parlement heen vele en groote feilen en is
het zich bewust. Zijne breedsprakigheid
b.v. in te krimpen, behoort aan iadividueele
zelfbeperking te worden overgelaten. Doch
igemaassregelt" een woord, dat wij den
Hemel zijn dank niet vertalen kunnen
behoeft het vooralsnog niet te worden, ook
niet door Commissien. Niemand onzer, zelfs
niet een zelfstandig rapporteurs-college, heeft
de alleenzaligmakende wijsheid in pacht.
Een weinig eerbied alzoo voor de minder
heid, mijne Heerenl
Hopen wij, du de Kamer, zoodra het aan
gaat, terugkotne op de gevallen beslissing en
den nadrukkelijker! wensch uitspreke: zelf
standige rapporteurs, als correctief der blinde
kansen van het lot, ja; zelfstandige rap
porteurs, als onverantwoordelijk
Regeeringscollege, neen. * ^.^i ;
** *^ J. A. LEVY. ' ,
Amsterdam; O Maart 1882.
'
KlESWETBERVORMTKff.
In het merkwaardin en veelbeteekenende op
stel tmee aanstaande Refcrmhffl" in de jongste
Gtrts-aflevering Terklaart sich Prof. Bnfjs, «on
der zich joist een bewonderaar van Bare's kies
stelsel te noemen, toch in hoofdzaak TOOT de
toepAsring daarvan als een der vele middelen door
hem voorgeslagen, om zoo mogeltfk genearag aan
to brengen in dm parlementairen en politieleen
ziektetoestand van om volk. In hooftuaak, «eg
ik, want eene onveranderde toepassing van het
stelsel sooals het daar ligt, komt ook hem niet
gewenscht voor. EB geen wonder, de
be«waren daaraan verbonden «8n to apert om niet
wegingen en restricties dragend notdzakelSfc
te maken. Het oorspronkelSk stelsel kan het
verwet «an onpnetiscn t« «fin niet geheel ontgaan.
Z. B. Gr. stelt daarom d* Tolgïnde transactie
voer. YerdeeUng van het land ra tien
prorindale kiesdistricten (Oronininn en Drentne
TWeentgd) en toepatsing ia elk dier districten Tan
Hare's kiewtelwl. In plaat* van «« district doe
tieo diatricten, waardoor de moeilijkheden aan
het dépmüUetnent woonden awunerkel^k nlkm
TermindereB. Hen; die dan ook geen andere
be«waren tegen hrtataia«ls)an^o«nnelantoefaniBOBe,
zal deae sofotie nsktehien vrij wel kunnen
bovredigeQ; niet atooo dengeao, welke hoewel
erenieer TOOMtasjdtt» eener proporttoneele
vertogenwoardiginft ook. beawaren vmat eest
geheel^aaosnB sjsvn to oerasj iKfeswev, iMiwtjMtt Mricht
tegen da werking V*B haAatobwIielf. Defonten,
die men meenTdat het ta dit opnek* MnÜaren,
vrordem door het voontoi Big« geeuine
wguTt .
_____ twee richtingen bestaan, Waarvan
de eene 6400, de andera 3600 aanhangen telt.
De eerst* cal voor elk duizendtal aanhangen op
n vertegenwoordiger, ergo in het geheel op «s
vertegenwoordigers aanspraak hebben; de tweed»
Kelükerwjjs op drie. Ka bleven er echter 1000
Kiezers over, waarvan 400 tot de eerste partö;
en 600 tot de tweede partij behooren; hier zaF
de meerderheid, hoe men het ook neme en in
welk stelsel ook, moeten beslissen, en in easu aaa
de tweede party de vertegenwoordiger toegekend'
worden. Wil men dit resultaat (preporaoneele
vertegenwoordiging) bereiken, dan moeten er
echter middelen worden uitgedacht om zooveel
mogeUjk U voorkomen dat op een candidaat meer
dan 1000 stemmen worden uitgebracht, die toch,
welke er boven dat getal op n persoon vereenigd
worden, gaan ten leasten van eenen anderen
candidaat oerzelfde richting verloren. 1000 s temmen
is daarom in cafu het maximum aantal stemmen
'noodig om n vertegenwoordiger verkozen te
doen zün 500 het minimum. Dit maximum zal
steeds het quotiënt zfln van het aantal kiezers
gedeeld door het aantal te kiezen afgevaardigden.
Bet getal, dat deze verhouding aangeeft, wensch..
ik hei theoretisch liesquotient te noemen, terwjjl
de helft van dit kiesquotient theoretUch het
minimum aantal stemmen is, noodig om verkozen
te worden. Ik noem dit het theoretisch
kiesquotient, omdat svy hier vooronderstelden dat allo
kiezers aan do stemmincr deelnamen. Feitelyk
aal dit echter nooit voorkomen, eu zal men dns
altijd het quotiënt van het aantal opgekomen
kieaers gedeeld door het getal te kiezen vertegen
woordigers sis kiesqnotient moeten aannemen.
Dit quotiënt is het wcrkeij/kc kiuquoticnt voor
elke verkiezing.
Is dit de juiste theoretische grondslag van het
stelsel van proportioneele vertogenwoordiffinjf,
dan kan het slechts de vraag zijn op welke wjjzo
de kieswet moet ingericht worden, om tot eena
juiste toepassing dier beginselen te geraken.
Het stelsel dat ik met het oog daarop wenschto
aangenomen te zien is dit:
Men vcrdeele het land «oo nauwkeurig
raogeUjk in enkelvoudige kiesdistricten, elk tenzelfdo
aantal kiezers bevattende, en in aantal gehjk aaa
de ta kiesen leden der Tweede Kamer, wrlke
telkens na een bepaald aantal jnren uilen to;;el@k
aftreden. Elk kie-ér brengt slechts un stsin
uit en mag alecbts den naam van óa persoon op
het stembillet schrijven. Ter béoordeeling of
iemand gekown is wordt het oantnl stemmen, dat
höin elk district verkregen heeft, luj elkander
gebeld, waartoe de processenverbaul van nüe
kiesdistrkten naar era eentraalburean, böv. in den
Haag te vestigen, opgestuurd wordeu. Voor ieder
eanakUutt word. dns nagegaan hoovele stemmen
m het geheete bmA op hem nitgebrncht zim. Do
86 pertoneü(gesteld de Twoede Kamer icit 88
Joden), die de meeste stemmen op zich vereatsjgd
hebben, worden n-cosm verklftnrtl. Eeu tusscht-v
töds openTallendiB eetel wordt ingenomen tolïb»
door aeng-ne van de overWQvpndfn op- willto do
meeste stemmen sQn nügebracht
Zon er op n .persoon meer stemmen
bracht dan jbot werkelQk kiesnuoüent ba.l
dan wordt dit ercodent afzonderlek genomen om
daarop, waneer het anntitl van die stemmen
daartoe voldoende is, do candidaat voor do tweede
Baal enz. gekozen te verklaren; den
aldmtwve«f mö-fMaten verkoWne wordt'hert recht toege
kend een of neer anderen aan to wyzan om ile
op de» wf-« door bem. verworvene meerdera
ntels in te nemen.
De verkfezing ffeschledt derhalve Lij'
betreftkoHjke meeiderhMa; een minimnm aantal stemmen
t«f vortewn afc VDonraardo om gekozeu te _!ja
is in «ea proportioneel stelsel niet wvl trioffelijTc,
temf -MCI evenals Mr. W. C.1). Olivier a.in plko
veHcwng den taogvtyke» nasleep raa een aan
tal ?MmtBn-bgA «m wfflen toevoegen,