v l l DE AMS T E R D A M M E B, WEEKBT7l"D VOOR H E D E R LA ff D. -No. 840 het beoogde doel misschien met eens «ouden doen bereiken. De indeeling in enkelvoudige kiesdistricten, ieder «ooveel kiesers bevattende als het theore tische kieMiMtient «root is, is in dit stelsel van groot gewicht, vooral om deze reden, dat het de verschalende partijen, die hunne sterkt» in de districten weldra «eer nauwkeurjft «tulen kennen, de gelegenheid te geven hnnne eendidaten over die vembiliende districten zoodanig te verdeelen dat er geene stemophooBWg op enkele personen plaato heeft. Geven nochtans de kiecer* daar toe aanleiding door in ovnrjtroote getale op n eandidaat te «temmen, dan weten «ij ook vooraf dat «U daardoor den aldus dubbel gekoaene de macht geven «lob door een ander te doen ver vangenZien wij nn welke de'voordeelen van een dus danig stelsel «ouden «ijn: Ie. dat geen enkele «tem waaraeloos «al «yn, elke stom in elk district telt mede; Se. dat waar in twee of meer districten n zelfde minderheid is, deze, door op donzelfden eandidaat («stemmen, den baar proportioneel toe komenden zetel «al veroveren; 8e. dat het groote bezwaar tegen veranderlijke kiesdistricten, dat nm. de indeeUngswet maar al te dikwijls tot een partüinstrument verlaagd wordt, geheel vervalt, daar bij eene eenigains goede partijorganisatie de gelijkgezinden in de verschillende districten «ioh met vrucht kunnen ooauseeren; ie. dat het-depóttillemerit ja het geheele verkieaingtwerk hoogst eenvoudig «al «fin; 5e. dat officieele partgkeu en officieel* candidatenlïst overbodig »ün; 6e. dat het binnen de grenien van. onze tegen woordige Grondwet toegepast «al kunnen worden. Dece toch vereischt slechts eene restrictie} dat «m. on de twee jaren de helft der leden in .de helft vea het aantal districten «al moeten verko«0P worden. Tei «lotto wenïch ik er nog op te wijzen, dat reede MI 1880 door de Redactie van dit Weekblad te Koe. U2 en 163 van dien jaargang een stelsel is essewikkeld dat in vele opzichten met het hier verdedigde overeenstemt en waaraan de meeste «eet de zooeven aangeoevene voordeden verbonen «ijn. Wq vinden net in het laatstgenoemde ?emmer aldus geresumeerd: Evenveel districten, van een geluk aantal kiesers, als er eige vaardig^den moeten verkozen worden, of gelijke veelvou dige kiesdistricten. De kandidaten geven de rich ting op, waartoe BJJ behooren en, met het oog op de berekening noodig voor de verdeeling der overschietende steramen, tevens de groep, waarbij z£ «ioh willen aansluiten. De berekening van Bet aantal vertegenwoordigers voor elke partij of richting geschiedt naar het totaal der op partij of richting uitgebrachte stemmen. De stemmen in versohUÏende districten op n kandidaat uit gebracht, worden böelkander gevoegd. De be noeming geschiedt vervolgens met betrekkelijke meerderheid." fien «iet ook in dit stelsel worden districten ?verlangt van een geluk 'aantal kieeen, ook hierin tenen 4e «temmen m elk district uitgebracht mede; eene oventomming dus in zeer belangrijke be ginselen. Daarentegen stelt het niet den elsch van enkelvoudige districten maar vordert het weer van eiken eandidaat als zoodanig eene politieke belijdenis. Vooral het laatste punt komt mq minder gewenscht voor, eene dergelijke belijdenis zal niet dan uiterst vaag en onbestemd, en eene classificatie in partijen dikwijls zeer moeilük zga. Wie waarborgt dat de candidaten, die zien bijv. als liberaal opgeven, werkelijk mannen zqn van nzelfde politieke overtuiging? Bovendien twijfel itoraan, ofhetwenscheiiJK is officieel» partykeus tot een wetsvoorschrift, te maken, en ben over tuigd, dat ook «onder dat, op de door mij veorgeslagene wüze, dus ook, behoudens enkele W$BguigBn, door toepassing van het stelsel zelf van de redactie, eene proportioneele vertegenwtmdigiie zal verkregen worden. Heil boude tevens in het oog, dat de verdeeling in partijen geeaeins voorkomt, dat er eene wanverhouding ontstaat tnsschen het aantal stemmen, waarmede de verschillende candidateu eener «elfde party verkocen zullen zijn. Dit alles neemt echter niet weg, dat ik infl, ter wille van het beginsel, «eer wel ook met dit stelsel zal kunnen vereewgen, indien dit meerder kans van slagen mocht hebben. Zoo by de aanstaande kieswet-hervorming alleen maar werd overgegaan tot het vormen van enkele itieadittricten van een gelfik aantal Wewr* in stede van een evenredig deel der bevolking, en tevens werd vastgesteld dat de stemmen in verschillende districten op n eandidaat uiigebrachtbij elkander gevoegd wordenf dan zonden vrij reeds een grooteo, niet te gering te achten stap vooruit zijn op den goeden weg. Op het gewicht daarvan kau niet gonoeg de aandacht gevestigd wordea en da invoering van die beide beginselen z(j dan ook hot naaste doel van allen, die belang stellen iu het tot stand komen van eene billijker kieswet. Amsterdam, Mr. W. L. P. A. Molengraaff. al Februari 1882. (J) Blijken» tenen Ulieren brief in het Handelttilad ) tracht prof. Bnjja dit ta rechtvaardigen door de opmer king, dit hij niot zoozeer Hare's «tabel, «J» vel bot proportioneel iteleel ia het algeraocn wezuchte aan ta boYelen. Wy plaatsen gaarne deze beschouwingen van den lieer Moleugraaff, die in hoofdzaak, het proportioneel stelsel wil toegepast zien, gelijk wij voor eenigen tjjd hebben aanbevolen. Kon men een proportioneel stelsel vinden, waarby het onnoodig ir de kandidaten officieel hun richting te doen aangeven, des te beter; doch zoo dit be zwaar wordt opgeheven, treedt, voor zoo ver wij aien kunnen, dadelijk een nieuw bezwaar Op. De Heer Molengraaff wil, opdat de stemmen op n persoon, boven het vereitchte kiesquotiënt uitgebracht, niet ten nadeele der parta zullen strekken, den meer dan gekozene het recht geven zooveel leden te benoemen, als «tin atemmental het veelvoud van het Jdesqaotient vertegenwoordigt Wij gelooven niét dat men «Joh hiermee zal kunnen vereenigen. .Zeo toch wordt in de handen van n persoon Mn, macht gelegd, die nadeelig kan werken.. Verbeeld 41 dal twee of drie personen, dia; meer stemmen verkregen, dan het kiesqnotient vordert, een* een vier of vijftal afgevaardigden .benoemden nit deselfde stad, Amsterdam, > Hage Of Rotterdam. Het lot kan een distrikt ongunstig zijn, dit is te dragen, doch persoonlijke willekeur mag men niet scheppen of in de hand werken. Ook met het tweede gedeelte van den wenseK aan bét eind uitgesproken kunnen wQ ons niet onvoorwaardelijk vereenigen: dat de Stemmen in vtftchmnde distribto* op n Jumdidaat «Oa&rukt Iff elkander geveegd worden." Zonder korrektief zon zulk een maatregel tot groote ver warring .moeten leiden. Het is mogelijk, dat op een algemeen gewenscht persoon b. v. 10.000 ?temmen in alle distrikten gesamenlOk worden uitgebracht Het gevolg hiervan cou «jjn, dat het exoedent ten nadeele kwam van de partij waartoe d» verkozene behoort Zoo «ouden vele duicende ?tammea verloren gaan. _ (Bed. Orerdeltt. Indien hu niet plechtig verklaard heeft in GodAlmachtig to gelcoven. By eerste lesing werd dit voorstel met groote meerderheid goedgekeurd. In het Lagerhuis werd Majorebank's voorstel om den nieuw benoemden de keus tnssohen eed en belofte te geven, hoewel ondersteund door Glad stone, met 257 tegen 343 «temmen verworpen. Thans wacht men Bradlangh's handelingen, die waanonQntyk een herhaling van de vorige ?allen ?$», af. De motie van Gladstone bevattende een afkeu ring van het berieit der Lords om een kommissie tot ondenoek naar de werking der Landwet te benoemen is met 903 tegen 23» «temmen aan genomen. Het Hoogernuis maakt xich niet be mind. Labonehere zal weder een voorstel indie nen, om het bestaan van het Huis noodlottig voor de Engelsche natie to verklaren. De heer Forster houdt een inspektierei* in lerlano... Boysset's voorstel tot opheffing van het kónkordaat is met een belangrijke meerderheid van stemmen door de fransehe Kamer in overwejring genomen. Freycinet heeft zich geen partij gesteld. Het debat over dit onderwerp kon den lande nuttig zqn, waarom sou men dan de beraad slaging met houden? Een besluit van veel grootor gewicht is dat, waarbij de Kamer een wetsontwerp heeft aange nomen, hetwelk aan de gemeenteraden het reent geeft, «elven den burgemeester to benoemen. Alleen voor Parijs is hierop eene uitzondering gemjMtkt Uit Toni* komen weder ongunstige berichten. In de nabaonchap van Gabee zijn ongeregeld heden voorgevallen. Ook elders openbaren eten teekenen van nieuw verzet Bij Tiguin hebben de Frauschen met Arabieren op marrokkaanech grondgebied gestreden. De Regeering heeft be sloten de oorlogs kontributie aan den Bondgenoot der Franschen,T)«nB*y, af to staan voor de Tu nesische schatkisten. De OMpositie tegen het Tabakdmonopolle is sterker dan men verwacht had. De Bondstoton ?elf kannen zich met dit voorstel niet vereeuigën en de handel is er geheel afkeerig van. Te Bre* men werd een meeting gehouden, op welke na hevige bestrijding van hut regeeringsvoorstel met algemeene stommen resoluties werden aangeno men, waarin het monopolie als in strijd met de belangen van den handel en nijverheid werd af gekeurd. In gelijken geest liet men zich to Dusseldorf nit. De kommissie van rapporteurs over het ont werp tot aanvulling en wijziging der Meiwetten beeft, na eerst eenige amendementen aangenomen to hebben, het ontwerp zelf verworpen. De Land dag heeft' daarentegen de post voor het herstel van het gezantschap bQ het Vatikaan, ondanks den tegenstand der liberalen, toegestaan. Skobeleff "heeft te Warschau op zijn riekende w^js de Polen toegesproken. Nog altijd is men het oneens over de betoekeuis van i4n onverwacht optreden. Zeker is intnsschen dat men to Berlijn zich ongerust maakt en den toestand weinig vertrouwt. Hoe het met den opstand in de Hertegowina gesteld is kan men by gebrek aan berichten met uitmaken. Dd Oostenrqkers hebben door Uleok te bezetten een voordeel van niet geringe beteekeois behaald, maar of de opstandelingen ont moedigd »ijn, dan wel of z$ zich opnieuw organiseereu, weet men niet Te Weeoen zelf gelooft men het gevaar to boven to sjjn. Nu Montene gro en Serviëgeen lust schgnen to hebben op nieuw to intrigeeren is de hoop op een spoedig onderdrukken van den opstand misschien niet ongegrond. Het is echter bekend, dat woelingten als die, welke Bosniëen de Hersegowina in on nut brengen: elk «ogenblik gevolgen kunnen hebben, die niemand heeft voorzien. Serviëverraste de wereld met de verheffing van Vont Milan tot koning. Indien er mogend heden mochten «tin, die deze «elfverheffing der Servische kroda niet kannen goedkeuren, dan was het oogenblik voor dese manoeuvre zeker goed gekozen. Nn de opstond aan de. grenzen neg niet bedwongen is, kan nieaund sich geroepen gevoelen het nieuwe koningrijk den voet dwars te zetten, r Oostenrijk is bezig zfln kieswet te herzien. In de kommissie welke net ontwen onderzoekt, heeft de heer JUenbacher voorgertelëden cenous voor de verkiesing van afgevaardigden op gulden te stollen. De regeeriatf heeft to kennen gegeven, dat jqj ook in deze richting de wet wenscht gewjjzigd to zien. ? Geweldige overstroosaingen in het Missisippigebied hebben grooto schade berokkend. Het verlies van menschenlevens en vee is zeer be langrijk, terwijl er 50.000 personen van hare en dak zijn beroofd. Het schijnt den heer Trescott, amerikaansoh gezant in Chili gelukt to zijn, een vredesverdrag te ontwerpen, dat kans heeft aangenomen te wor den.. Chili zal Tarapaea in beut nemen, doch geen oorlogsvergoeding eisohau althans deze kwestie zou tot later orde worden uitgesteld. De grooto vraag echter is, of er een geregeld gouvernement in Peru bestaan zal, waarmee men een traktaat kan sluiten. Conclhtg tot rechter in het oppergerecht&hof benoemd, heaft -roor zijne benoeming, diéhem button de politiek zou plaatsen, bedankt. De kommissie uit den Senaat heeft haar zegel gehecht aan bet plan voor den srhepenspoorweg, dio over de landengte van Tehuantepec twee zeeën zal verbinden. ; wjs V^Llwl)b«l «P »«r-e%enMe. ! verdediging van de e«r dos Aller» op ncnpniMiea. Lorf Bedosdab , een ontwerp ugMieod, voLren* hetwelk. Allerlei. Het HandeltMad heeft .eenige artikelen gewijd aan een' plan 'om'een stoomyaartlijn op ZuidAfrika te stichten en land verhulling naar Transvaal. en den Oranje Trijstraat te beverderen. Beide zaken verdienen een onderzoek. Mag-men de inlichtingen die men reeds inwon vertrouwen, dan ,«taan de kansen voor het tot stand komen der onderneming niet slecht. Wat de stoom vaartlüo-betreft, de neiging der Teansvalen en andere Zuid-Afrikaanden .om- met Nederland in platte van ntet Engeland te handelen zon zulk een onder neming blonder to stade kooea en de landverhai«ng op groote schaal naar Amerika schijnt to bewij zen, dat ook passagiers naar Zuid-Afrika niet be hoeven te ontbreken. Wat hier van «H, zal men later vernemen. Een kommissie werdjamengeeteUL bestaande nit de Heeren H. J. Bührmann, ond-lid van den transvaaUchen Tolksraad. Mr. H, N. Teding van Berkhout, A. G. O. v. DuyL Prof. J. W. Gunning, J. IL Jansen Jr., D. 7 Schmull. H. H. Timmer en Mr. O. M. J. W lenmler. Snbkommiaiies tallen gevormd worden en men sel «ich zoowel op de hoogte trachten te «teHeo van de soort van land verhuizers, die in Afrika begeerd worden, als van het aantal Neder lander*, dat naar dat werelddeel vervoerd w'enscht te worden. Een bureau van informatie dn* in den nitgebreidsten «in van het woord. Toch «jou het kunnen gebeuren dat hét dece kommissie niet beter vergina dan de offineele Vereeaiging voor Z. Afrika. De laatste, op wier werksaaatkeid men 'vruchteloos wacht, heeft in middels niet stil ggeton, doch men schijnt het in de Transvael-joolrnk to hebben met allerlei dringende «akes, dat haar brieven en «elf* haar telegrammen onbeantwoord «ga gebleven. - WO weten niet of de komwiewe, die thani aan den aebeid ia getogen, in eemjn betrekking staat tó de werkzaamheid va» Prof. . Itomlté* antenoften, Mt orgaan veer de vèerbentabu v* nen «ebeen, te «fr. W&«aadonhet jammer achten vereeniging, die, . Hartuigen de van het hoofdbesttrar der Vewenigtag onwuiekeurig van een arbeidsveld wvden gedrongen, waarop men hen soo gaarne aan het werk sou willen aien. Misschien echter i* de na benoemde kossmissie in overleg met dat Bestuur tot stand gekomen, en in dit geval, heeft men zich slechts to verneigen over hot eendrachtig streven, dat goed geleid, belangrijke gevolgen kan hebben. Generaal van der Heijden heeft in een uitvoe rige memorie de beschuldigingen, togen hem ingebracht, weerlegd. Die memorie, een lijn* boekdeel, in den Haag bij den uitgever H. J. Sternberg verschenen, is niet in den naadel en alleen aan de leden der Kamers en eenig* ander* autoriteiten meegedeeld. Bit verwondert ons eeus<enaato. Wfi hadden van den ge neraal verwacht dat hö, die in de Tweede Ka mer een enquête vraagt omtrent de beweerde wreedheden in Atjeb, ton einde een openlijke recht vaardiging van >j|n bestuur te verkrygen, den ernst van dat verzoek niet in twijfel zou hebben doen trekken door siin memorie aan het publiek, dat eenzndig is ingericht, to onthouden. Wil de generaal licht doen opgaan, "hy beginne zelf met alle geheimzinnigheia to venenden en geve der natie iniajn van atta verdediging. Wjj heSben geen oegenbMk getwtiWd aan de loyauteit van den dapperen Atgen-keW; we doen bat ook nu nog aieUiie,minder omd*t wf inzage van de memorie 'fienfin gehad. Doch dit is voor ons een reden te saesr om er op aan te dringen dat-generaal van de». Heiden de «kak, die een pubheke i« geworde«4 ook pnMiek behandele. Parlementaire oprechtheid en zedelijke moed. BÖde interpellatie van den heer Vermeulen, over de invoering dor wet op de postpakketten, moert de Minister van Waterstaat harde verwa ten hooren. De. uitaUatrog «an M|megen in UeJdédaud; de invoerimr van' den aBaast in Noórdbmbant in slechts M «emeeneen, de bijvoeging dat deze nog gtodtondeeb lagen in den weateljjker uithoek, toevallig in de Kiesdistricten Go es en Zevenbergen; de heele uitsluiting van lamburg; al die verwijten waren er op gericht om den Minister te doen verstaan dat hij de katho lieke provinciën had aohteruitoezet. En de heeren van Baar en Rojjs voegden er nog by dat. als men dan op het intoraatienaal verkeer had gelet, de l^jn Keulen-Venlo, Parijs-Luik-Maastrioht, ^ Bosch en Tlfbnrg allerminst hadden behooren te zijn vergeten. En toch al de iprekers werpen de gedachten van zich, alsof zg aan de opzettelijke verongelykinff der Roomschen dachten. Hun bedoelingen waren niéte dan bittere varwijten, bun woorden enkel betuigingen van ver trouwen op 's Minister» onpartijdigheid. Onbegrijpelijk t Of moet de Minister tijde lyk, by voorbeeld tot na het wetje ter verbetering van den Maasmond, worden ontzien? Een gevoel van dankbaarheid ook jegens den oud-minister Tak van Poortvtiat, wien het e«n ware voldoening moet *ija zoo zachtjes aan zijn kanaleawet te zien tot stand komen," ver vulde den heer He^eorijek b$ de disknssie over de verbetering van den Ouden Ussel. Hoorden we werkelijk goed? Of speeMe ons gedeooen ons parten? Was het dan nijft«Beer Heqienrgok, dioindertnd vooraan sto.nd oo4er d* bestrijders der kanalenwet van den heer Tak ? Ja, maar toen.H.. Toen gold 't niet (fêciaal den Ouden LJaeL De heer de Savonnn Lohman beett zijn wets ontwerp tot wjjzigjw van art. 4 der onderwHswet aaogebodsn. yoqmut xSJb teelsjmtiag raakt hei niet de ei£enl$ke qe^inselen dier wet, maar een vont van .ondevgeltiMet belang," niets meer daa oen- «oheolbouw. Het komt ons voor dat het doel on art. 4 to wgagea; ontarsteming verdient, al zouden wüongaarne er toe medewerken om eenvoudig in dat opzicht den toestand van 1957 (dat is in elk opzicht gebrekkige scholen) to handhaven. Maar wat on* verwondert is, dat nu de aBti-révoluÜonnairen dan tooh het initiatief nemen voer een wijziging, zij de beginselen on aangetast laten on akh toe een kleinigheid bepalan. peinsde de chnateUk-htstoriseh» partij voor een nederlaag op dat alias beheerschend terrein terug? Zjjn de kanonnen vernageld of geldt het hier Ie fremier f as ? In de commissie van rapporteurs voor bet zelf standig onderzoek derinilHie-ensrfit«tter$-wrtt«ri hebben twee anti-revolationnaiwledea, debeeren Seret en Mackay, tw)M kathelieken, de heeeea van der Schrieok en Brouwees, een conservatief, de heer Oorver Hooft (voorzitter), vtif liberalen. de hoeren Kool, Wièherav van der Felts, Ro6u en van Kerkwijk, zitting. De voorzitter der Kamer heeft, door de benoeming der vijf leden, die de afdeelingan niet aanwezen, deze verhouding in 't leven Beroepen. Jnr. KlercK itfdt aan naamziekto. Zoodra er van lengte of inhondsmaat sprake .i», ... hecht deie minister oen b$#eteo*ige beteokeais aan bepaalde namen. Men' weet hoe Z. E. indert^i do keuhclie Vaart het Kanaal naar de Mecwede haeft gedoopt, in de vaste overtuigiag, dat het daardoor op de door Amsterdam begeerde lengte zou komen. Een MOUW .be.wQs' voor dese treur|go geestosbngestoldk«id levert de verdedigde IJTtwfit. De ministoif meende reed* in .1980 dat de vooruitgang van handel en nering hing aan de grieksoh4at^nMbe namen van maat en ; niet van dat | blijft het koe». gewicht. Thans in 1383 is enkbéeld verlost Intogedd , toren met even warme Belde. Het i* zonderling. Een nederlandseh: minister zon reden hebben zich te verheugen omdat do natie zoo gesteld l* op haar inbeemsche woorden; liefde voor de eigen taal moest een aanbeveling zijn . . . en Jnr. Elerck ziet daarid een gevaar voor onzon voorspoed! Wie biedt pier hef geneesmiddel aan, nu zelfs iemand al* Bastort niet* op het.ministrieel gemoed schijnt to vermogen l De Heer B. S; Berenstofta, OpperrabBn te V wenscht dat -veri als-fat Engeland, in Ni n vergadering wordtfbetót! om een protest te gen de Jodenvervolging in.' Rusland te doen hooren en. den vervoladen ook uit on* land stoffelijke hulp te verstrekken. De Hoogleeraar Harting heeft op een dergelijk voorstel, Ejj anoniem schrijven tot hem gericht, in de tr. Ct. geantwoord, en nut verwijzing naar Gladstone'* woorden, voorzichtigheid aan bevolen. Reeds het bestaan en de algemeen bekende denkwijze van on* volk <Ha een protest tegen zulke gruwelen" lohrijft de Hoogleeraar, en zoo vervolgt hq: Zelfs de hofprediker Stöolrar zon hier geen succes op zon prediken hebben." WJT houden deze optimistieche beachonwing»wijs niet boven bedanking verheven. De bekrom penheid is in on* vaderland z«ker ni«t zoo geheel overwonnen, ato men wil doen getooven. Er aowden waarschijnlijk voor. een nederiandsohen Stöoker nog genoeg moitrerwaaten to vinden zjJD,die nit pare ohristelvkheid een klein drijQachye niet «m heel onaangenaam vonden; maar on desa lie den «apen, dient het nergens toe ben wakker te maken. Da bette politiek «al wel deze «#n: noch door oostorsobe orermvoeligaeid, nocb,döor we*torsohe onvrjeodelükheid tot eenige beweging aanleiding to geven. De wj)*i«üi« der reffiitraÜe-wet,cWdeKam« goedgekeurd, ui in hoofdzaak algemeen* goedkeu ring verwerven. Zoo spoedig mogetyk vota* een c ei7adCka&b*rvormtag van Int notariaat Eet laatste zal voor iet platteland nog groeiere zegen zijn, dan da afschaffing van het evenredig recht der overbedeabng. . In do N. Rolt. Ct. deelt de beer Schade van Westeum saede, hoe hij to vergeefs bjj het Minis terie van luitenlandsehe Zaken heeft aangeklopt, om dit te bewegen den Konsul der Nederlanden, te Montevideo aan to speren hem in te hohten nopens de daar tor plaatse bestaande fabrieken van bemwart De Regeering hield zich. aan de perken, door wetten, beoVatton en iattrnktie* voorgeeohreven. Het van den Eevsul gevraagde eskteraoek behoorde niet tot s«n ambteÜJken weHakcsaf en de Eegeering had dus geen recht van spreke*. Zoo sist men dat de Kegeering haar plicht kent en ia t oog houdt. Zou ech ter door dit geval een pliohtlievende. Ronering niet tot het inzicht kunnen komen, dat-de omwhrijving van den ambteljjken jrenkkring der konsuls onverwijld herziening behoeft? De dagbladen bevatten lletBrnnJeMlad: Een botredringlWMrdlgtroostgeioliryf (omtront Dr. Vlet'» poiuionwnnfi). Hat Beglttra^leo«tw«rp. Naar Zold-Afrika, I, n, m. H»( recht van seMl. Indliohe ct)fer« van uitroer. {"UatMlyke gettoldheld (Oftuturtrlaging). ReeMwtUke indeellng. Nifvirt XotterJaiHtchi Courant: Wettelgko van bet militair* ondorwty*, L Htt Vaderland; B* gnmhtskocteft In Htt Nituut ean dm Dog: Nog «ons over emigratie. Ho* aan er in 4« volkevoedteg verbetering wmdngvbtae Ankttmtkt Courant; De botehnegert. Da M«morlevan der Heflden. Verbetering onwr'KotetiMiUoiae*)* en parlemant*ir« maohio*. UtrteUtelit Courant: De pnpUlttuohool ta Ni«uw«r?Inii. De ororeenkomit mal do HolL IJcer#& «poorweg-maataohappy. Onze weerbaarheid verhoogd. Yolkaroediog. Itiddelturyickt Courant: Voor geld .plet te koop (mili taire arUen). Amtttrttamttki Courant: Broeden van hvtselfde hnl» (Standaard en Wagenlngich weekblad). Kea patiënt dien men martalt (mlUUire artion). Vit de Eamar. DayMad van Zttid-Hotttmd en 't Oravmhay»: Ean memorie van verdediging (Oen. ran dar Hadden). Bat Fnnseho HandeUtrakUat «n de steenkolen. De organisatie van om leger op voet van ooriog. Standaard: Orarbvidi-toezioht op d« Tprp^iguig van krankzinnigen. Een Uloitra lohool. EEN KONGERTZAAL. Na de afbraak van het Parklokaal bezit Amsterdam geen kpncertzaal, die voor groote uilvoeringen geschikt is. Geen wonder dat in onze stad, waar de muziek zoo vele be oefenaars en zulk een groot aantal warme. vrienden telt, zich weMra een kowkévormde, om te doen wat strekken kan om in deze leemte te voorzien. De Heeren Joosting, Gnoop Koopmans, H.'A. M. Oyens, Ogtrop, Mr. Hartogh en Sillem spanden hun krachten in en het gevolg was, dat verleden Dinsdag avond, in een vergadering onder voorzitter schap van prof, N. 6. Pierson, een tamelijk gepreciseerd plan kon worden voorgedragen. Men wil een koncertzaal Amsterdam waarg: ruimte aanbiedende voor omstreeks 2200 personen, met nevenlokalen voor minder tal rijk bezochte uitvoeringen en een tuin, die gelegenheid aanbiedt om des romers muziek uitvoeringen in de open lucht te geven. Men rekent, en natf nel schijnt op goede gronden, op de medewerking van de Ge meente en de onderneming »Het Willemspcrk", die een deel hunner terreinen aan de op te richten vennotUchap zullen moeten afstaan of verkoopen om den bouw der Con certzaal in de nabtiheid der verlengde VanBieriflslraat owgoiijk te makea. Drie duizend vierkante meters worden gevorderd, en mis schien meer, want men zal waarschijnlijk spoedig tot het inzicht komen, dat drie duizend vierkante meten voor het beoogde doel een te beperkte ruimte aanbiedt. Een tuin vaa duizend vierkante meters is, gelooven wij, niet groot genoeg. Doch meer grond zal ter plaatse waar de koncertzaal moet verrij zen, ongetwyfeU te verkrijgen zijn. Zoowel de Gemeente ala »Het Willemspark" hebben er bejaag by, dat het plan der kommissie tot uitvoering komt, daar de aanwezigheid van een dergelijke inrichting de omliggende bouwgronden zeker in waarde doet slagen. . Hat kapitaal voor deze onderneming ver eischt, is vastgesteld op ? 400.000. Het zal geen moeite kosten de aandeelèn ad ?1000 te plaatsen. De zaak geldt Amsterdams r, de Kunst en belooft bovendien rentegevend ie zullen zijn. Zelden kwam er een zooverlokkende roepstem tot de gezeten Amstelfaren. De kommissie heeft voorshands geen kla gen. Haar voorstellen werden schier zonder debat goedgekeurd. De meeting was een voorbeeld van harmonie. Geen enkele wanklank werd gehoord. Indien een goed begin het halve werk is, mag het slagen van deze poging verzekerd heeteo. Het is dan ook waarlijk moeilijk te den ken, dal hier nog bezwaren zouden kunnen rijzen. Het eenige, dat tegan het plan kan worden aangevoerd, is de ligging; van het gekozen terrein. Doch een buk M de kaart is voldoende om zich er van te ^fprtltffen, dat de toekomstige koncertzaal aan het ver lengde der Yan-Baerieslraat volstrekt niet verder van het centrum der stad verweerd ligt, dan de plek; waar het Parklotoal stond. Wat de oostelijke muztekvrienden 'verliezen in betrekking tot den afstand, wiflnen d» westelijke en zuidelijke... en. in net cen trum der stad zulk een lokaal'te Douwen, hoe gaarne men dat KOU willen om uilen te bevredigen, is onmojseUjk. Wordt het nienwe geboaw, gelijk-het plan is, vroeg genoeg geopend orami de-in ternationale tentoonsteDing lahlgenoot en vreemdeling te ontvangen, daa taf het eerste jaar ongetwijfeld een flink, dividend' worden .genoten. ' .s. i r En wie «ou dezen vrienden ton wal goed, schoon is en weüuidtden klank, van't zilver misgunnen? Wtt zeker niet; wdiea d» fcommiwie, of wiéaar vervangen mochten, zoo ooit de oodankfaaarbeid haar zetels aooht willen rakant verklaftn, -torge, dat het nieuwe kunttgiBbovw nii f*y ?rouifbetottbch oogpunt een < «terdain-worde* TJTT DE MMS3TAD, Botterdau, & Mijrt. One «tad «Vaat tegenwo ongelukkig gerternte. Weder alhier persoonlijke offers onder een «etr een brand v ________ _ ______ it, nu reeds ten derde male in den tyd van nog geen acht maan den. Eene oude hulpbehoevende vrouw noest door haar «choonioon in het brandende gebouw achtergelaten worden, en dat dit wel eerst in de uiterste nood geschiedde, heeft het overladen van dexen man tengevolge van de bekomen brand* wonden be weeën. Evenals den Ien December, na den noodlottigen brand in de Vondelstraat die vUf menschenlevens eisehte, heeft heden dr. Sleors zich in do raadssitting ten tolk gemaakt van de maar al te verklaarbare onrust, welke hier tengevolge vau deze telkens wederkeerende rampen heerscnt Welwillender interpellatie kon on» dageiyksch bestuur moeilijk verwachten, en al moest dr. Slenn dan ook constateeren dat er sedert «$ne vroegere interpellatie blijkbaar nieti gedaan was tot verbetering van den gebrekkigen dienst der reddinfftoestelleu bj) brandgevaar, dit weerhield hem niet om, evenals vroeger, onbe paalde hulde te brengen aan ome brandweer, wat baar Ijver en de behandeling der bluschmiddelen betreft, en teven* op de meest stellige . wöae te verklaren, dat zelfs indien de reddingtoestellen even sposdiff als de Unsohmidd*)en ter plaatse waren geweest, het ongeluk tooh niet meer voorkomen had kunnen worden. Ab een lid van den raad, die het netnnrujkweten kan, 100 stellig spreekt, dan moet een ge* woon burger, wien de resultaten noch van-een officieel, noch van een officieus ondersoek ten dienste staan, «ich wel by die uitspraak neerleg gen, «elfs al neemt hty, vooral na hetgeen "er hier m Augustus en November is voorgevallen, lulke verklaringen even sceptisch op als uw correspon dent Maar hoe dit in, een niét te loochenen feit sch$nt 't dat de middelen tot redding der in ge vaar verkeerende personen ook nu weder out* braken op 't «ogenblik, waarop misschien nog redding ware mogeUjk geweest En dit feit is te orgerqjker, nn de burgerfy heden van den burge meester de verrassende mededeeling heeft kunnen vernemen, dat er In once stad voorhanden zQn: 60 brandladders bij of in de nabijheid van de spuiten, 7 wagenladders, waarvan n aan elk politiebureau, elk voorzien van een vangzeil, en een niet genoemd aantal respirators en rookhelmen. Al die reddingtoestellen moeten, volgen* voorschrift, op net eerste brandalarm uitruk ken, en onze burgemeester gelooft dat in den regel aan dit voorschrift wordt voldaan. Ik moet tot mijn spijt hier de woorden aanhalen uit het raadsverslag in de N. S. Ct., daar ik verhinderd was «elf naar de zitting te gaan, zoodat ik allicht een onbilluk oordeel zon uitspreken, indien ik uit deze woorden gevolgtrekkingen ging maken. Ik blijf mij derhalve bepalen tot eene reproductie van hetgeen er onder meer in dit verslag voorkomt, en wel van deze twea «insne den uit bet antwoord vau den burgemeester: Maar die voorwerpen worden alleen gebruikt wanneer dit nuttig of noodig is, en daarom denkt menigeen dat z\j n i e. t gebe zigd worden. Dat züniet altoos van dienst kunnen zijn, dit is nog (Zondag) gebleken bj den brand op de Scheepmakersbaven. Heeft dan het publiek misschien ook bij den brand in de YondelBtraat volkomen tan onrechte slechts ge* dacht, dat de reddingstoestellen toen niet gebruikt zjjn? Doch ik wil niet verder vragen, en slechts de hoop uitdrukken dot althans dit deel van het verslag in de N. R. Ct. onjuist is, en daarbtf den wensen voegen, dat de overwegingen van B. en W. over verbetering onzer brandweer in al hare onderdeelen, welke bltikens het verslag reed» herhaaldelijk" hebben plaats gevonden, «eer spoe dig tot zulk een resnltaat «ullenlsiden; dat bet «root/ste deel der bevolking onzer «tad, hetwelk geujk be1kend is, in bovenbuisen woont, zich beter tegen brandgevaar beveiligd kan achten dan thans helaas!, eveneens herhaaldelük," gebleken is het geval te zijn. In 8 maanden tijds 10 slachtoffers by drie brandea, de waarschuwing is waarlijk ernstig genoeg om onverwijld van overwegen" tot handelen over t» gaan. Want ondank* de welwillende hulde van dr.lüenrfl blijft het eene onwedorlegbare waar heid, dat in eene stad van den omvang van Rot terdam eene zoogenaamd vrijwillige brandweer, die slechte door het uitzicht op eene premie wordt bijeengehouden, niet goed kan zijn. Aangenamer dan dese brand-interpellatie heeft mij het besluit aangedaan, heden door den raad genomen, om twee speciale teekenaan aan te stellen, zooals 't op de agenda luidde, in ver band met het onderzoek omtrent den afvoer der fvecaliën enz. in de binnen- en polderstad." Dit voor den gezondheidstoestand, den welstand en de renkzenuwen der burgerij zoo hoogst «ewichtige vraagstuk schijnt dm ook eindelijk hèt stadium der overweging ongeveer te hebben doorloopen en de phoae in te treden, waarin er vruchten z"llt>n zichtbaar warden van de rijpe overweging. Esue vrucht van verwanten aard heeft de bekende, motie van rar. Weienhajjen van 1880 in de aTgeloopen weeks reeds, of juister zeker eihdelgk, afge worpen, een voorstel namelijk tot wijziging van de verordening op het ouderhond van wegen, «tri ton, litnen, slooton enz., waardoor particuliere eigenaars van stinkpoelen en stilstaande riolen gedwongen zullon kunnen worden om hnnne liefhebberij voor hot instandhouden van derge lijke walgelijke merkwaardigheden onzer stnd ton offer te brengen aan de gezondheid on het schoon heidsgevoel hunner medeburgers. Iu afwachting van het latere af voerstelsel van faecaliën, hetwelk twee buitengewone ambtenaren eischt om in teekeninff gebracht te worden en dus zinker erg mooi zal worden, zullen nn de walgelijkste poe len in de polderstad ton minste aan 't oog ont trokken worden. Aan de aesthetica wordt der halve voldoening geschonken, moge nn ook weidia de hygiène ffelyke reden tot dankbaarheid aan ons gemeentebestuur hebben. Over de medewerking der burgerij heeft de nieuwe financieeie commissie voor het voortbe staan der opera niét te roemen. Zty heeft bekend gemaakt dat non Biet de helft van de gevraagde ?130,000 ia coupons of gaeantie-bewijien geteejcend -is, en eene beslissing omtrent hét, voortxetten; der opera- aangehouden tot Maandag a. s., in de noop dat do grootere hnlit van het vervisohte bedrag baar ra deze week nog toestroomen «al. Of züzelve wel ernstig hoopt? Ik betwijfel 't, want z|j zou wel «ienda blind moeten zj}n, als z^ niet begreep dat het couponstelsel versleten is. Ik moet zeggen dat ik er mty gemakkelijk in troosten kan; het stelsel heeft. van den beginne af aan mijne sympathie niet gehad, maar gelukkig behoeft onze opera met dat stelsel niet te staan of te vallen. De nieuwe financieele commissie heeft nu de gelegenheid eens te toonen, dat nieuw bloed ook nieuw loven go»ft; de namen harer leden klinken goed, maar 't geldt 'm waarheid als kunst-Macoenas op to . treden. Rotterdam verwacht van hen daden, nudephra-ei van .de eer der stad bU het behoud van het kttnsönstittiut, waarop cjj gedurende 21 jaren trotsch kon «yn", geen indrnk meer maken. De eommissie toone dat bet haar met die woorden ernst is, dat de eer der stad haar inderdaad ?/,&& ter harte gaat, dat- «U voor geen offers in toewij ding ea 'geld terugdeinst om het terecht gewaar deerde kunstinstituut to behouden; zU belaste xich in waarheid met de «eer «ware taak van finaneieele commissie van controle, en boproeve bet of een bekwaam ea nauwgezet directeur, de heer Pflegmg mij toeschijnt te zijn, deBea steun achter zich, niet de opera nataurUJk* wQie in het leven zou kun henden. Onmogelijk schijnt het mij mV, maar ik erken, 100 iets vergt bekwaamheid, |vet, Toifcardsie en «ut~£tf eenigaa goedem nieuwe wil «allen dese eigenschappen in de eossanes» toch wel tévinden «jju? *üA _JI_ -t ? J t _ _X J^ ^^.***l^H« Tot Bqn groot leec weeën neen se eon««rv«owv« Relt. Oom. «kb in mg bedrogen geskn. EQ had van mQ .den grootsten ernst'' verwacht en tevens dat ik mi) wel tweemaal zo« bedenken, voordat ik «Hj tejienover de meentog herer redactie partfi ?tolde. Hisschien' heb ik het dubbel denken ver zuimd, maar hoewel ik niet weet welken maat?tai züaan den grootsten ernst" aanlegt, kan ik haar toch verzekeren dat het mtj volle ensst was, toen ik haar partüsucht verweet, omdat «il tegen eeu gesonden handel op Afrika waaraohvwde alleen op grond van het betreurenswaardig fiasco van de oude AfrikOMueht Hanéeltver9tniging onder het bestuur van Plncofia. En partijzucht is waarlijk nog wel bet «achtste verwijt aan eene courant, die tegen beter weten in te verstaan geeft dat de redkotie van hare liberale zuster voor klinkende argumenten «wicht Zelve schijnt « die insinuatie echter toch wel wat erg leelük ge vonden te hebbeo, want züplaatste er als motto boven: het «)jn de slechtste vruchten niet waar aan de wespen knagen." CL UIT DE HOFSTAD. No. 88. Eigendaake?(jkheid van het Gemeente bestuur; de bebouwing van het Alexanderveld. Scheveningen blijft maar steeds voor kroniek schrijvers uit den Haag stof in overvloed aan bieden. Nn zelfs weer is het een geheele Duin, de Seinpost," die «4jn contingent levert. Ingevolge art. 21 der keur op de zeeweringen de duinen van Delfland en verdere daartoe oehoorende belangen, vastgeiteld den 20n Dec. 1860, goedgekeurd door Ged. Staten van Zaid-Holland en 9 Jan. 1661, was er door het college van Dijkgraaf an Hoogheemraden vergunning ver leend: lo. Tot afgraving van het Seinpostdnin lot op 7.60 M. boven den rijweg aan de zeezijde van liet duin, onder bepaling van onderhouden en helmbeplanting van net afgegraven gedeelte, en 2e tot nivelleering van de duinketen, bewes**ten Scheveningen b\j den vuurtoren, met dien verstande dat de hooge gedeelten zullen worden afgegraven en do laagten met de afgegraven booste moeten worden gelijk gemaakt, waarop eveneens de bepaling van onderhout en helmbe planting van kracht was. Nu kon men verwacht hebben dat het Gemeen tebestuur, deze bepalingen kennende of moetende kennen, ook by de nu dezer dagen aangevangen afgi-aving streng op de naleving daarvan zon hebben doen toezien, zooals in art. 4 vau liet Bestek uitdrukkelijk geschreven staat: ter wijl verder de geheele uitvoering, zoowel als met de aanbesteden, mede met den architect directeur der gemeente werken alhier moet wór den geregeld en overlegd en het geheal met hunne goedkeuring moet worden tot stand ge bracht'7 Nipt aldus geschiedde het, en of uu genoemde architect-directeur het in 1861 (dus TOOI' dat hjj alhier in dienst trad) gegeven consent niet heeft '"ckend, of eenvoudig nalatig bleef om de door Delfland gestelde voorwaarden stipt te doen na komen, laat ik liefst onbeslist, maar ik mag niet , onvermeld laten de b iliykheid e lacht het dat, in de op deii 2n dezer to Delft gehouden vergadering van Huofd-Ingelanden, door den heer J. J. Duijusteu aan het college van Dijkgraaf en Hoog heemraden inlichtingen omtrent bedoelde ai'graving gevraagd wordtin, waarop door den Dijkgraaf, den heer Vreede, werd geantwoord, dat de heer Duynstej volkomen gelijk had en qyne ontvangen inlichtingen juist waren, want de gemeente 's-Gravenliagüscheen zich niet te «toren aan de verplich ting tot nfgraving opT.DOM., aangezien zy eenige centimeters meer had laten weguemen onder haar goedkeuring," en dat tevens in plaats van mvelleering, de gonieonte eene ai'graviug der duinen aan de atldsz^de had doen verrichten. Nïet ten onro'hte wokte het de verwondering van genoemden hoofdiiigeland, dat het college vna dukgruaf en hoogheemraden dat met voeten tre den van rechten, hierin degebruikehjkc uitdrukking rand er over" saamgovnt, zoo rustig toeliet, en nadat zij door hem waren aangespoord om de gemeente te doen eUllou in verzuim, werden daavrm de werkzaamheden to Scheveningcn RCstuakt. Gelukkig werd de zaak evenwel tipoedig bevredigend opgelost en nadat de Gemeente den II iag met Ddllands bestuur in onderhandeliug trad, toegestaan, dat hot afgegvaveue duin op 7.10 M. boven <ieu straatweg inoclit gclitcn wordeu, Icrwijl du duinen aan do westzijde van Sohevenin!! in hun vorigcn toestuud zullen moeten r.it<'ld vrordëu. t Zul menigeen ffenoegon hebban godaan te outwarcii, dat. ook do heor D 'i/mtcc te vcldn ti'nh tef{eii wwterrachtolijku liandelin^nii, die vooral xvannisw zij door machUioklueders worden geplonsd, dubliel atkBurunswiinrdig zijn eu wrevel verwekken. Do velu dergelijke goviillen, wnaibij aan do rchutkiat van da hootUeiijke-ónislagUetttk'rg tcliatl \vuult tofiyebnicUt, eu waafvuu ons oievaarslifliüer do laatste jaren voovbüt.-ldun to ovor aan biedt (met d<! ufffravilig der watenmrlij had nog grootor flater iilauts), geef ik du iinuntieele tumaiissiu uit. d n llaad in ernstige overwo^iug, in 't vervolg op de gemccnte-bogrootiufr euu uit to trekken van eeltige dui/.ondcnguUt!n, li't'st cnder het korte, ducli roei zeggende optclmft : OMIAMHGIH:DI:N .. ..f?" 'tSproekt tocli'viiii zeil', dat 'tweder indenzelfilcu toestand terugbrengen van de duinen aan do \Vest7.ydc, weggeworpen geld is, waarop het ffomefi.tiiU'itiuu1 iti sommige zaken zoo bospotii'lijk zuinig ia. De door de Ilftiigscho Tratn.vliiut-chiippij bekostigde brug aan de Ir'rederikfitruat, levuvt daarvan alweer een bewijs on her innert, aan het pezegde van de 'cedrtowiie de F' in op de clianddlü", p de oude gevanrlnka brug s'ondcu twco lantarens en do Gemeente kon dus i'ili.jker wijie niot vun de Tram- Directie meer li :ht-st[uidaunb vorderen don er vroeger stondoii, doch in plaats vnu in dio kosten ongeveer dertig gulden bij te dragen, om nog twee lantarens aan t R hrengcn, is er DU op dio brug weer een misutand in 't leven geroepen en alle -symmetrie verjn-okeu; 't Schijnt waarlijk of er op alle bruggen ia den Haag een noodlot rust. Gaat eens kijken, littgftnaars, en zegt, 't me als ik ongelijk heb l \Vruiilclt dnn even door en oordeelt over de bilIjldieid . vau het verzoekschrift,, door de meeste l" toners der Javastraat en Natiaukade onder'.^'i'künd, en heden oau den Raad ingezonden. Zoo.ils ous door do Nieuwe Bott. Ct, van den Ou dezer het eerst werd medegedeeld, heeft Z(ju Kxcellentie de Minister van Oorlog het olies be halve excellente plan opgevat, om ophetAlexandcrvcld, met de gevels gericht op den achterkant der Java- eu Nassauhuizen, 101 woningen te boa)vi n, bestemd voor gehuwde onderofhcieren enz. 't Spreekt, van zelf, dat zoowel eigenaars als huur'lei'K vnn die aangrenzende perceelen, met to beCiijpcn verbazing dit nieuw plan van Z. E. hebben vernomen, en er met kracht b(j het Gemeentei'i'stuur op aandringen dat de Gemeente, die ?jiycnares is en blijft van het Aleianderveld, t- u elk zij' enkel als excereitieveld in eeuwig durend bruikleen aau het Rgk afstond, toen nimmer toelate dat dit .veld ten deele van lj< stemming veranderd en herschapen wordt in «?n hotjesbuurt, waar alsdan talrijke reginients-waschvronwen de kenteekenen horer waardigheid aan touwtjes gebonden met «elfwhagen zullen doen fladderen door de frissche luuht. oe du raadslieden van Z. E. op zulk een 'JflKinnig plan zijn gekomen, is me raadselachtig; wisten zij dun niet flat het eene grove onbillijk- . beid «ou «tin iegens «J de eigenaar* en bewoner* der be*twde%M, «at eUn die ' - ' net eea jordel van hatt te «ingeven,J m ene waardevermindering peretelen onvtnofldelikrtt maker, wisten «i dan niet oat bet «poedig gedaan «ml «Qn met dat Alexanderveld, 't geen als eieroitiepleüi oncesohOrt, en 9 maanden van de 13 onder water «taat? D< daarbQ Haefeu kuenw is bouwvallig en t ui ertpoedig mede gaen soöal* in Brtueel, waar de wontogen vtan den «eMjMt, nit de bevolkte om* gevnur verplaalsjt weideu naar btnten. 'k Heb «ooveel vertrouwen in oncen AcHtbarcn Raad, dat ik b| voorbaat de uderteekenaars van het veraoekechrift wel durf te «eggen, dat hj nimmer «al toestaan nik een derag gedeelte onzer gemeente aldus in waarde en gehalte te verlagen, en *t spijt me inderdaad dat plaats ruimte mij verbiedt om door cijfers aantetoonen dat het gemeentebestuur, «Qne toestemming aan het plan verleenende, in de toekomst de gemeente een verlies berokkent van een half milhoen. In Ifaogsche pexkratitn* no. 88 hoop & dit spoedig te beïnjaen. 's Gravenhage, O Maart 1882. J. A. de Bergh, UIT DE BI8SOHOPSTAÜ. Mün laatste brief, waarin ik over Tivoli «prak, heeft tegenspraak uitgelokt Van moor dan ne kant heb ik hooren zeggen, dat Jan de Bisschop daarop moest antwoorden. Ik vrees echter dal een antwoord weinig zal baten. Ik heb geschre ven maar «eer velen hebben met mij gezegd de beste plaatsen, of liever de eenige plaatsen waar iets te zien viel, waren bezet, toen het publiek toegelaten werd. Niet waar, luide het antwoord, niemand was in de «aal dan de familie van dei president en van den secretaris. Wie zou daar nn aanmerking op maken? Het antwoord had niet moeten z\jn: niet waar, maar juittmoo, maar die daar zaten waren familieleden van den presi dent en secretaris. Wel meende ik to weten dat de president en de secretaris groote families had den, maar dat ze zoo talrijk waren, daarvan had ik geen besef. In die onwetendheid heb ik ge zondigd. Ik vermoedde dat die families waren blijven zitten van een vorig concert en ook dat blykt juist, want het antwoord erkent dat ze er raten, en dat geen enkele andere toegang was geopend dan de noofdingang in de Kruisstraat. Ik had beweerd dat het bestuur bij die gelegen heid met het bestuur en de leden v<m het casino had geschermd met het doel om aan dat feest een extra tintje te geven. Neen, luidt het ant woord dat ij volkomen onwaar. De commissa rissen van het casino waren uitgennodigd om to willen fungeeren als commissarissen voor de regeling van net bal, welke uitn door die hoereu welwillend werd aanvaardf als eene woderkeerige beleefdheid werden de haeron verzocht de leden van hunne vereeniging te willen uitnoodigen tot bijwoning vau het bal en, let wel die leden gijn trouwens bi/na allen OOK leden van Tivoli. Beleefdheid is zeker een schoone eigenschap; OP deze wyze toegepast geeft ztf echter aanlei ding tot misverstand, dat nooit het doel van eene beleefdheid kan zijn. Het bestuur van Tivoli besluit aan de leden een bal aan te bieden. Het draagt de regeling op aan de commissie van het casino alten ledeu van Tivoli uitmuntend. Die commissie neemt de opdracht aan en uit beleefdheid verzocht het bestuur van . Tivoli, dat die commissie de leden van het casino dio ook alweer allen leden van Tivoli zyu nit to noodigen het bal bij tp wnnen, waartoe zij toch als leden van Tivoli niet extra behoefden uitgenoodigd te worden. Als dit casino bij do advertenties gi-en extra dienst moest a.>en en alleen een beleefdheidsvorm was, dan het doet mij leed voor mij zclven schiet mijn beloefdheidsgevoel to kort. Wat da opmerking beduidt dat Tivoli het eigendom is vnn de aandeelhouders en niet vau de ceabonnoüixlen, ia mij niut recht duidelijk. Natuurlijk is Tivoli liet eigendom der aandeel houders, maar aU den leden iets wordt aangebo den, ken ik alleen leden en geon aandeelhouders. Trouwens dat mijne opmerkingen niet uitsluitend die van Jan de Bisschop waren, bewijst de aanhef vnn het antwoord «van verschillende kanten ver,nam men klachten," enz. liet bestuur van Tivoli meeue niet dat Jan de Bisschop zit to azen op aanmerkingen. Uit al raijno artikelen Waarin van Tivoli sprake is, blykt trouwens niets anders dnn do meest mogelijke wnardeeriug van het bestuur. Juist omdat ik de ilihke exploitatie) van het bestuur waardeer, ver oorloof ik mij nu eu dan eens opmerking, waarvutt het partij ':nn trekken. Jun do Bisschop hoort wellicht beter de gevoelens der ledeu duu juist do leden van hot bestuur. Tivoli is op weg en zal zeker, nic-1; zijn ijverig bestuur, iet« vnn bcteükenh worden voor Utrecht. Zoodru echter Tivoli oen cótorio-voroeni^ing wordt ta hor. met Tivoli pedain. liet bestuur beschomve Jan dn Diüsuhüp^tils v. Alphen zijn vriend. ng eu Zondag zijn totaal andere dagen dan .d'i oivri'seii dei' weck. l)<i Zondag is by uitstck do dag vau du mooie kluc.linfr, bij de min dere Btmiduii no'f meer dan bij do rijken. Dan ziet. men allerlei i'vnu'o houden,' veelkleurige dussun en veitcn niet glazen knoupsn. iJns Zatcrbesteedt mon Kiiuc zorgen moer by «ouder L;in het inwendigo. iu v/tl k naUoeu ook, des Zatoniiiijs scliijnoii er moer dorstige kelon to zijn dan op eeu andere dag. Toen ik deu liuitsten Zaterdag vnn een vriend, wat laat, huiswaai ta koerde, onlmuette ik velen diudo.h-siïnneriug una drankwet eeheuen verdronken tp heuben, lluu gaug had dien eigenaardigen K waai gekregen dien ik voormaals aaa sniritu-liën too schreef. VootlUiials zog ik, omdat ik zooaven iu een dag blad leus dat iemand met een in het 0017 vallende :orpulentie een dergclijken zwaai kan krijgen. [emand die buiten den gewonen regel loopt vau vege in het ooj vallende corpulentie wordt niet jeboet. Als er voor de in het oog vullende magoren ook oono exceptie wordt gemaakt dan ziet' het er voor de middelsoort, als gewoonlijk, alweer het treurigst uit. Nauwelijks thuis gekomen hoor jk de brandklofc. [k heb de eer niet bij een brandspuit ingedeeld e zijn, en voor do vrijwillige brandweer govool k mij ia het oogvallend stram; toch moet ik zoo'n brand zien,, kan het zyu iemand helpen. De brand was ernstig, al verbrandde ook slechts een paar zeer kleine huizen. De schade bij de buren ;n overburen is zeer groot. De Zatordagavondlonders, in het oogvallend oorpulent, in het oogvallend mager, en middelmatig, waren het eerst op het terrein, veel eer dan spuiten, politie of schutterij. Naar mijn gevoelen kwamen de spuiten veel to laat, althans duurde het veel te ang vóór zy water gaven. Ik klaag er maar niet over, want anders voorzie ik eene uitrekening dat de spuiten, speciaal de stoomspuit al water gaven vóór de brand uitbrak. Wel loopen bij oio gelegenheid heeren. met stokken, met oUzonlere kenteekenen, tot zelfs met witte blikken loeden, maar al dat loopen ontneemt mij niet den indruk van verwarring. En de verwarring schijnt er niet minder om door de vreemde costnmen. De bedienen der spuiten, vooral de loogeren in rang «ien er vreemd nit, de Zater dagavond-houders zien er gewoon nit in hun costnnm, maar doen heel vreemd en de eerzame wurgers, die hunne legerstede hebben verlaten schonen er allerlei nittuemsohe brandoostnmes op na to houden. Drie dagen bleef de straat voor voetgangers gesloten, en dat een straat waar buis aan huis winkels gevonden wordeirl De .politie achtte «eker drie dagen en-drie nachten noodig .voor ? dsjoeriBg&enden om hnnne zenuwen -te iaten-bedaïtó. heeft De zaak van Dr. Fles is een nienwe den. Dr. Bmitk hsjsA e Hes Hemiitiieuii. D» beer eeoe broobtre, dr. fin t dr. Smtth te woord «ert«se SB wat leert uit dit ata? Vooreent Aai dr. Sufeh n plaats gevonden heeft .ia de broehewevM dr. Fles, waar door de «oBof ver met den «teafreobter in aanralonf «on Inraoen koaen; dr. Fles heeft nn inde brochure van dr. StaWi verenhadene eelkeplaateen gevonden, uit al «s* «sohrijf bMJlA *p nieuw dat de militaire wereld een eiffenaerdige wereld is. En als dr. Fles ssch dan beroept «p zQn handelen in den geest der militaire wetten en besluiten, dan val ik dr. Bmitb. toe, want een militair kent geen geest maar alleen letten dar wet. 9. 3. 1889, Jan de Bisschop. UIT GRONQWfiK. Di mijn vorigen brief maakte ik met een enkel woord melding ven de prijsvraag voor een studentonsocitertsgebouw, vanwege de alhier be staande studentenvereenigiqg ItutaB Fides." Er is over die prijsvraag reeds veel geschreven, doch thans is er grooto kaai dat deze geschiedenis nog 'n ttaart krijgt Behalve wegens de beWngsteUing welke er in Groningen daaromtrent wordt aan den dag gelegd, meen ik ook aan de 56 Nederlanders en 2 Belgen, die aan de prijsvraag hebben deelgenomen, in t bijzonder, verplicht te zfln, een eenigszins uit voerig verslag vau de uitslag der gehouden prijsvraag to moeten geven. De jury (die, tusscben twee haakjes gezegd, met zorg was saacogesteld de heer G. J. v. Gendt voor het «esthetische gedeelte, A. W. v. Dam voor de constructie en de heer J. Kater, ingenieur van den Groninger waterstaat voor den aivoer van het huiselijk water,) heeft hare taak zeer eigenaardig" opgevat. Deze eigenaardigheid bestaat hierin, dat ze eenvoudig vooruit bepaalde: ontwerpen waarbij van surrogaten gebruik is gemaakt, worden uitgesloten." Daardoor vielen er dadelijk 49 ontwerpen buiten mededinging; waarbij dan gerekend ook enkelen welke beneden kritiek waren. Op zich zelf is deze maatregel prijzenswaardig, doch in de gegeven omstandigheden onbillijk. Kn wel Ie wyl er bühet uitschrijven der prijs vraag niet van gerept is; 2e. daar er, met het oog op de bepaalde bouwsom, geen eenigssins fraaie gevel kou gemaakt worden zonder gebruik van surrogaten. Zoo als de jury hare taak heeft opgevat bleef er dus niets anders over, dan dat het ontwerp dat aan de eiichen door do jury gesteld, zou voldoen per se moest zijn : de eenvoud eelve ! Is dit de bedoeling van de jury geweest, dan is ze meesterlijk geslaagd ! doch, dan heeft de heer N. ook volkomen gelijk, waar deze inde N. Groninger Courant van b Maart schrijft: Was 'c om zoo'n product te verkrijgen, noodig een prijsvraag uit te schrijven ? Indien liet in het plan van de bouwcommissie uit do studenten lag om een dergelijk societeitsgebouw te erlangen, dan had men dit even goed kunnen verkrijgen door een gewoou bouwkundige uit deze gemeente te ontbieden en, in bespreking daarmee, een plin te doen ontwerpen. Men had dan ten minste nog dit vóór gehad, de indeeling naar eigene keuzu te kunnen bepalen." Prijsvragen zijn uitmuntend, als school voor jonge kunstenaars un als eeüige zekerheid ge vende aan bouwondernemers of eigenaren om iets sohoous te verkrijgen, doch als er zóó ge handeld wordt, zal de liefdi» om voor prijsvragen to arbeiden, aanmerkelijk ilrn Doch iu dit geval roep ik u aüeu, die bij dezen pryskamp goede ontwerpen hebt ingezonden (en die waren er' to over!) toe: bescuouw uw arbeid als 'n nuttige les voor u zelven ! 13n . . . . ontvang den dank van Gruao's kunstlievende burgerij, die van den oenen dag waarop de ont werpen waren tentoongesteld, gebruik heeft gemaakt, om van uw iwerk te genieten! Toch moet mij nóg n woord vau 't hart. Juuge bouwkunstenaars in Nederland! waarom maakt ge iu eeu geval als zich hier heelt voor gedaan geen sMkcV Wanneer 't ooit te verdedi gen is, dan toch waarlijk in uoo'n geval. Indien uw kunsteuaarsgenioed beleedigd wordt, doortlechte voorwaarden b\j 't roepen om uw werk bedongen, waarom arbeidt go er dan voor'? Daardoor toch roept ge niet. alleun die dwaze toestauden als hier in het leven, doch brengt boveudifcii elke jury m een hoogst moeielyk geval. Wat toch moet 'u jury in eeu dergelijks zaak doen? Eenvoudig dit : f een prul bekronen, f boven den gestelden prijs gaan! Eu hiermee stap ik van eza kwestie af. Nu ik evenwel toch op bouwkundig gebied aan 't schrijven beu, moet ik even terugkomen ojt esn oarecht, iu taün vorigen brief gepleegd, toen ik vau den alhier heerscbeudou wansmaak, bij 't bouweu vau huizen, mrlding maakte. Ik ver zuimde er toen op to wijzen, dat zich een licht puntje opdeed iu den vorm vaneen jong architect die BIC'J liior gevestigd heeft. De door hem ont worpen villa, buiten de voormaliga^Ueerenpoort, tegenover do Lrandeuburgerstueg, heeft (hoewel oi'er haar geheel wat gedrukt) vela goedo eigen schappen. Wanneer do ontwerpen .zien meer met de studio van het karakter bezighoudt, waardoor meer zelfstandigheid in vormen te voorschijn treedt va by do uoigiug tot het pittoreske inde dutaila, de brcc'tïhcid vau het geheet niet laat verwoarloozcn, U hier m. i. grond voor goedo verwachting. J. R. KUNST. EEN TOONEELKRITIEK IN HET BESCliAAFDE NEDERLAND DER 19e EEUW. In de N. Rottcrd. Courant van 124 Fcbr. j'. 1. komt een verlag voor van een opvoering to 's Ilage door de artisten van de Amsterdnrnscke ofdeeliDg der Vereeniging: liet Nederlandsen tooneel. Het betreft: Claudie, drame dcGeorgc Sand. Wij lezen daarin onder meer: Claudie is een tooneeldraak, zooals wjj in langen tijd niet te zien kregen. Het zou met moeiÜik vallen er een zotte parodie van te maken. Maar dit is ee nheel onnoodig, daar de dwaasheden van zelf in ,het oog vaDen n het niet mogelijk is, dit quasi-aandoenlijlc stuk met een ernstig gezicht to blijven aanschouwen?" Bij da eerste opvoeringen van Claudie te Parijs oordeelde Gustave Planche we mogen niet onderstellen dat de verslaggever dion fijnen cri ticus uit de Bevue des deux mondes kent en waardeert wel eenigzins anders. Hy begint opstel, evenveel bladzydou tollend als net r bedoeld verslag regels, met deze.woorden: Le sujet traite par l'auteur de Claudie titan des plus graves que puisse sa proposer Ia pensée hunuine. La raison la plus haute, limaginatlon la plus féconde, penvent trouver dans Ie thema choisi par George Sand un digne sujet de méditation, 1'occation d'ane latte laborieuse En hoe oordeelt Gustave Planche dat George Sand de grondidee heeft weten in beeld to brengen? Entre les mains de George Sand Ie pardon vangélique est devena an poeme slmple et touchant." Men vergelijke dexe uitspraak met die vanden Anonymus. Hen vergelijke verder de uiteenzet ting der diepgedaehto karakters en de kritiek vu ting Gustave Planche met de vertolseltjei van den NnsleissBdeehsu wnlagsjefer en «oen n! met ome tot de «ekerheM heaen d«* Mer een ambachtovan «jen oordeel heeft gereld o ver het kunstwerk va» een MBBM! «renHefct Dft is%lee«! «een aBeenstaend fait Hoe wij weneehten, dei de Kederlandsohe teurnaKstiek, dM in menigetM «psieht, de bette mteUektneele kraenten eu sdeh verbindt, keuriger ware in ban kenee op het gebied der Nederlandsche toonealspee&unst. UIT DE ROTTEKDAMSCHE TOOHEELWERELD. We hadden deze week gasten, wier bezoek velen ?sutgenaam is; ik «on gaarne bjj hun ontvangst tegenwoordig «tin geweest, doch we hadden «el ven een feest in eigen kring en dwaas hij wie, «elfs voor den meest gewaardeerd"» gast, de ge nietingen en de plichten van den eigen knng verwaarloost l liet endere woorden: de Amsterdamsche afdenltng van de Vereemaing het Ned. Tooneel kwam hier Dinsdag Xonyoie opvoeren; bij Willem van Zuylen gaf Mevrouw de GraefYerstraeto Frou-frou voor haar benefiet. Plicht en, laat ik het eerlijk bekennen, ook keus riepen tnötot de laatste voorstelling; trouwens «eer ver klaarbaar, want wat kon ik uwe lezer* omtrent de opvoering van Ifontjoie meedeelen wat «e niet wisteu, terwijl ik hun mogelijk kon melden, dat wüweer eens een Frou-frou hadden, die niet slechts de laatste meer dramatische tooneelen uitstekend weergeeft, doch ook in de eerste bedrijven den indruk maakt, dien *y maken moet, namelijk van Frou^Frou to «ijn. Juist in het tweeledige, het contrastoerende in dat karakter ligt de moeilijkheid. Uitgezonderd een enkele, wier naam thans voor goed nit de tooneelwereld verdween, en die juist als Frou~Frou voor goed van dat tooneel scheidde om het geluk vau den hniselyken haard to gaan vinden, door Frou-Frou met zoo wuften zin verwaarloosd. Die eene uitgezonderd, xyn al onze nederlandsche actrices, die zich aan de vertolking van deze rol waagden, gcstooten op dezelfde klip, namelijk dat zij allen meer of minder voldoende wareu m de laatste, meer dramatische bedrijven, doch in de eerste niets te weeg brachten van den indruk, dien Frott-Frou by haar eerste verschijning reeds moet maken. Alles moet Frou-Frou *ijn, dat wil zeggen door en door mondaine, om Frou-Frou te kunnen spelen. Vandaar dat Sara Bernhardt haar groote succes in dat karakter juist in de eerste be drijven vond. Wui't, dartel, behaagziek, niet zonder gevoel, maar een gevoel dat sluimert onder de alles beheerechende behoefte aan genot, ia FrouFrou, daarom, niet slecht. Ze is mondaine, maar hoe anw de grens zij tnsschen deze en de dami-mondaiiies, die grens mag niet worden over schreden. En de Nederlandsche actrices, die dit karakter voorstelden, ging de eene. niet ver genoeg, de andere te ver, daargelaten nog, dat het naar ontbrak aan naïeveteit, aan dartelheid, en aan nog een gave, waarvan men zegt, dat zij in zich zelva reeds schoon is, Zou nu Mevrouw d Graef?Verstraete do klip kunnun vermydenV Haar jeugd, de haar aangeboren naïeveteit zou den het kunnen doen verwachten; de innigheid waarmee zy gewoon is dramatische tooneelen te vertolken, mochteu bet tegendeel doen vreezen. Wel kwamen ze, dank züde twee eerstgenoemde eigenschappen, meer naby aan dat wat Frou-Frou in de eerste bedrijven moet zyo, doch den indruk, dien zy dadelyk, vooral bij haar optreden heeft te maken, dien van eene door genotzucht en wuftheid, schijnbaar gevoellooze tttondaine maakte ook zy niet. Doch naarmate Tróu-Ffou minder fron*frou wordt en wat er aan vrouwelijk gevoel in haar sluimert, meer ontwaakt, naar die mate won ook het spel van Mevr. de Graef?Verstraete in kracht, iu effect, eu naar die mate werd ook haar succes grooter en werden de toejuichingen en de by'val van het publiek levendiger, een by val die zich tevens uitte m het aanbieden van tol va» fraaie bouquetten, schoono bloeaituilen, kransen en fanfares van 't orchest. Die ovatie was wel verdiend,, niet slechts om wat de beneficante dezen avond te zien gaf, maar ook als erkenning van 't vele schoone waarop Mevrouw de Graef?Verstraete het publiek ont haalde, sedert haar eerste optreden bij Willem van Zuylen's gezel-chap. Spoedig verwierf zy ook de sympathie van bet publiek eu terecht. Ongetwijfeld zal die sympathie uog toecemea, wanneer de jeugdige, talentvolle actrice, wie een schoono toekomst wachten kan, zich geheel los gemaakt heeft vau de tradities dei' dramatische, maar vooral der melodramatische school, waarin zy haar vorming ontving. Mevrouw E^euer?van Dam was naast de beiieficiaute een allerliefste Louise, die goed gevoelde al hè: fijne, het nioeielijke wat in die rol'gelegen wan uu dat met veel gevoel en tact weergaf; naast deze onderscheidde zich Chrispijn als llenri de Sartorjrj door juistheid van opvattingen toon en, om u voorbeeld ta noemen, het onderhoud tu**chcn hom eu Luuisc, om haar over to halen dat zij Kal blijven iu zija huis, waar cea vrouw ontbreekt ca do moeder gemist wordt, was bij beiden een voorbeeld vnn innigheid. Willem van Zuijlen, die <le niet zeer dankbare rol van do Yahvus voor zijn rokeuiug had genomen, was als steeds gchesl iu het karakter van die rol doorgedrongen; een waarlyk aniigrijpsncl ecliooii flogetibiik vooral had hy iu het vierde bedrijf bij de iuede,leelinff dat do Sartorys aangekomen, torwijl ook zij:i houding aan de ontbijttafel, uls hij lueedceliug doet vau do reden van zü'n laat vcrichijneu, do aankomst zijner moeder, eeu model \va.s va:i fijn bestudeerd spel. Vnu da lasrifrc rol van Urigard, den walgelijken vader van Giluerte, had Alexaudor Faassen een goede typo geleverd. Ook de heer Kay'sbroek was als baron do Cambry voldoende; niet zoo, naar i!c meen, de barones, door mevr. Kley voorgesteld. Cy' deze- actrica behoeft meu niet ta vreezen, dat zij, wat zy to zeggen heeft, niet juist zal zeggen, maar ze was te weinig dame van de groote wereld; ZQ was niet de door gratio verleidelijko vrouw, dte ecu geheele reeks van aanbidders aan zich weet te ketenen, en allerminst de elegante mon daine die als 't waro de geleidster van Gilberte dooi- het wufte leven dezor groote wereld is. De heer Wngemans gat een goedo type van Piton den sonmeur, Mej. Holena Kley was een lieve Pauline .... dus was de opvoering over 't algemeen welgeslaagd. Yoor de miso-en-scènc wns door een regisseur Alex. Faasseh ook goed iczorgd _ beter dan voor de vertaling door den eer Bondier. Een herziening vooral va a do drie eerste bedrijven is zeer gewenscht. Terwijl by het Nederlandseh Tooneel alhier Maclctn in studie is, kan by van Zuijlen weldra the Taming of the Bhrew worden verwacht ter benefice van Mevrouw Egener?van Dam; verder s daar in studie, woorachijniyk voor het benefiet van den overigen, onvermóeiden directeur L'aven'uricre en voor het benefiet van Mevrouw Kley, het JBloemenmeisJe. (La Eouqueiière des Innocenti?) Rotterdam, 7. 3. '82. H. v. P. Ter voldoening aan het algemeen uitgesproken verlangen, hoeft Dr. L. A. JTBurgersdyk besloten een compleeto uitgave vnn Shaketpeare's beroemd treurspel Macbeih by den uitgever A. Rüsstegte s Gravenhage het licht te doen zien. Zooals de N. Bott. Ct. meldde, is dit treurspel in studie rij de Rotterdarasche afdeeling van de Koninklijke Tereeniging: Het Nederlandseh Tooneel. Mevr. Beersmans zal de rol van Lady Macbeth ver vullen. r Het blijspel: Reif von Seiflingeti. het vervolg >p Inkwartiering heeft, naar men beweert, iriet iet succes, dat men er van verwacht heeft» Het «tak h te lang. de Antaterdamscheafd Ltuui TTy 1UCOUOU,. 11CI l Btt NederiandttK Tooneel beeft eerste voorstelling plaato van &n een nwawt, vertaGog van het overbaTjende BetaMe At Damet. Op vtrianoen van Z. M. den Koning is dit stuk, met Mevrouw 8. de Vnes ah hoofdrol, op het repertoire gebracht. MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING DER TOONKUNST. Voor baar tweede mtuiekfeeet had de AmeterdaMche afdeeling van bovenrarmeMe maatsohappfl de keuze laten vallen op Rnbinstein* Tkurm «u Balel en Mendelssohns Ertte Walp*rait*aekt. -^ Het werk van Rnbinstein werd in ons land voo» tut eerst ton gehoore gebracht Eene korto be spreking i* dus niet overbodig. Wanneer aea het schoone gedieht van Jufeu Rodenbvrs; in twee doelen snUöt, biedt bet eerste gedeeüs den torenbouw aan en het tweede de instorting van den toren met hare gevolgen. . Na eene korto orkestrale inleiding spoort «n -A*V*e*er (Baryton) het volk aan tof den arbeid. Het koor antwoordt hierop met een lante phrase, waarvan het reraméluidt: ? * ,An 's Werk; Lawet aas bsuen, Eins Stadt und einan Thorm, Dess Spitze bis an den Himmel reicht.". Nimrod, de machtige heencher, (Bas) zal dien toren als cyn zetol gaan bewonen en zegt: Gott werd' kh seh'n in Seiner Majesiat" Abram (tenor) eohtor, de trouwe dienaar van Jehovah, zegt: .Lasi ab, o König, lass ah vom Thurmboa Dn sundigst gegen deinen Gott!" Nimrod. verstoord over zooveel stoutmoedigheid, geeft bevel hem in den gloeienden oven to werpen . Als hg echter onverlet uit het vuur to voonclujn treedt en op nieuw zijn wee uitroept over den torenbouw, beveelt Nimrod hem van den toren te werpen. Plotseling echter valt deze in en de machtige koning roept uit: O wie nichtig, wie erbarmlich Scheint mir, was ich batten wollto." Abram geeft daarna kond van de spraakver warring en zegt Un slotte: .......... ; ; -."^ -.,-*, ^ j .Dann ist die Welt ein goldnes Eden. Drin alle von denselben Geist Erfüllt, dieselbe Sprache reden, Die Sprache, die den Herren preist, Und jeden seiner Einder h*isst : Du solist deinen Nftchsten lieben wie dich selter.* Daarna komt Nimrod nogmaals ten tooneele en eindigt met: .Lass mich dich rnfen, lass mich nonnen Jebovah dich, den Hernn der Welt" Tot slot van het werk treden eindelijk drie koren togelykertyd op. Een koor van engelen, een van menscheu en een van H llengeistor/*Enorm zwaar zijn de eischen, die Rubinstein van de uitvoerenden verlangt Zoowel koor als solisten hebben eene buitengewone taak to vervullen; eene taak, die, en dat ia hoofdzakelijk te wjjten aan de meer dan ongeschikte concert zaal van het Paleis, somtijds boven de krachten bleek to tija der uitvoerenden. De koren onderscheiden zich alle door meester lijke constructie; bet effect dat daarmede ver kregen wordt moet geweldig yn, indien de be zetting talrijk genoeg is en de groepeering der «temmen, op die plaatsen, waar twee en drie koren tegeljjk optreden, van dien aard is dat men werkelijk van verschillende zqden uit het orkest de massa's kan onderscheiden. De koren: .Das Wundcr hat unser Golt gethan i Heil ihm l Lobet ihu L en: Hosianna ! Dir den Schflpfcr der Welt ! Der Weiten zertriimmert und Weiten erbant", z\jn zoo grootsck aangelegd en het effect is zoo overweldigend, dat wij niet aarzelen deze nommers als de best geslaagde van het werk te be schouwen. liet 'sologedcelte heeft op ons lang niet zulk een grooten indruk gemaakt. De declamatorische sclirijfwijae, die in den laatsten tijd door moderne componisten wordt aangewend, heeft pok Rubinateiu gebruikt. Vindt men echter bij do grooto voorgangers op dit terrein melodische phrases, dio door adel en rijkdom van gedachten nitnnmten, Kubinstein ia veelal z«er droog. Een enkele maal o. a. als Nimrod zingt: O wie nicfrtig" en in de kngo tenorsolo bij f* int das Zciclicn des Jiundas" bespeurt mon dat m«n te doen heeft met een man van veel talent. Zeer moeiiyk is liRt een indruk te geven van da uitvoering. Zoovele malen als meu in hel l'aleis ran plaats -verandert, zoovele malen veritndort ook da indruk. Daarom willen wij het koor, dat lang niet zoo sterk was als op het l natste Vincentius-concert ou toch veel zwaarder tank had te vervullen, niet te hard vallen. Eiwerd vrij goed gezongen, ca mochten de attaques al iets te wenschen overlaten, wft konden zonder onbillijk te zijn niet meer verwachten van <le dames en hcercn, die dit gedeelte van het werk vertolkten. De solisten waren de Hoeren: Rogmana, Blanwaert en Deckers, dus allen personen reeih meermalen in dit blad besproken. :,. De Heer Rogmans heeft zeer gelukkig gezongen, hetgeen heel wat zeggen wil met bet oog op dn vermoeiende partij, die Abram toebedeeld is. Wij hadden de vervulling dier partij niet beter kunucr wcnachen en mogen er zeer mede ingenomen z\jn zulk een tenorist onder onze stadgenootcn t< kannen tellen. De heer Deckcrs was niet doorgedronsren ifl zijne partij, zoodat Nimrod op onbevredigend*! wnze-is vertolkt. '+'??De Heer Bkuwaert had in den Thnrm" een ondankbare, weinig omvattende party; hg wist daarin echter nog zeer veel dict'b te brengen. Over de uitvoeringvan de Wolpurgisnaoht" Kun nen w|j tot ons genoegen slechts goeds vermeldèh.-B 5 het werk behoeven wil niet stil te staan; wy achten liet genoegzaam bekend. Mej. E vervulde op verdien ? stelqke w(jze de kleine altparty, terwijl Blauwaert zich hier in znne achoone kracht kon ontwikke len. De Heer Rogmans zong don Jünqling even eens zeer beschaafd en duidelijk, docli do Heer Deckers droeg het: Kommt mit Zacken und mit G-abeln zoo st^jf en droog voordat bii hierin verre werd overtroffen door hét koor, dat by dio plirasc eene schoone mystieke kleur ten toon spreidde. Ook alle andere koren, zoo fijn en doorzichtig als in geen der overige Mendelssohnscbe werken, ?werden uitmuntend vertolkt, terwijl het 01 kei l meer nog dan in den Thurm" op evenredige wfce zijn bijstand verleende. Over de uitvoering van het laatste werk ver trouwen wij dat ook de Directeur Verhul;. f i;v:t ons teer tevreden zal geweest Z$D. TOONKÜNSTENAARS-VERËEMG IN'G. Zaterdag, 25 dezer, gaf bovenvermelde vcrccniging in Odeon" eene uitvoering, waartoe mede werkten het Park-orkest, Mej. Chr. Schotel, soprasAzangeree en do heer Petii, violier, beiden nit Hannover. Met La Chaise de Dianc van den jeur<]!£p:i J. G. H. Mann w*rd het conc»! t gcooaai ' n v» u vu vbeiuiuu. i/o WWO0|(6U Ud*