Historisch Archief 1877-1940
\'i
l f
»»u*uv voi wo -? IMW «vu» M4V» ^ir*--?; ?
?:?pnatnurlrjkheiJ. Uiwül aan bolden de lokale kleur
der ZttJd-Afrikaansche uiaaUchappij- en
natuurtef«reel«n «en hoog relief schenkt.
In den beide schetsen, trof my nog eene
bQsonderhwd, dat de handeTing niet alleen gedragen
wordt door menschen, maar ook door dieren, en
wel op teer gelukkige wijse. Ken baviaan U de
deus ex machina, die aan de Hut op den
Arendsberg een einde maakt, maar hy doet het lóó
karakteristiek en aanschouwelijk, dat men er
«eer wel vrede mede kan hebben.
I)o meest» deaer novellen spelen op
Zuid-Afrikaanschen grond en men behoeft niet te vragen
of de- auteur geiien heeft wat hij beschrijft. Ge
voelt men sioh na de lezing opgewekt om aldaar
te gaan leven? Neen, waarlijk, zoo rooskleurig,
niettegenstaande het er aan natuurschoon niet
schijut ta ontbreken, ziet het er niet uit. Ik
althans heb geen hooi; denkbeeld opgevat van de
aldaar levende bevolking. Werkelyk energieke
mannen, fiksche strijders vindt men in dit boek
niet en da dronkenanspraatjes herhalen sioh
?óó va»k, dat men haast tot het besluit zou
komen dut de geheele natie is uitgemergeld door
verveling en drank. Misschien is de schrijver,
Byns ondanks, wat heel vee.! op deze volksoudeugd
gevallen.
Hier en daar (b. v. in het weergeven der wal
gelijkheid van de dronkenschap) wordt de auteur
zeor realistisch, of moet ik zeggen: naturalistisch,
omdat men nu eenmaal ten onrechte die school
zoo noemt. Zonder dat bepaald af te keuren zy
hy voorzichtig. Een artist, op welk terrein ook,
late er aich door Reen gevierd genie of talent
van afbrengen om den goeden smaak in eere te
honden. Smaak is het levenselomcut van de kuuat,
smaak is veredeling, smaak is deugd in den
breedsten «in von het woord. Daarom mag het af
schilderen der walgelijkheid slechts geduld wor
den als doortocht naar iets liefs, iets schoons,
iets verhevens. De waarheid is hier niet voldoende,
want ook de heerlijkste natuurtafrreelon, de
schoonste daden staan buiten de waarheid.
Waarlijk, de heer Tromp is nog lang niet waar
hy wezen moet en veimoedelük komen kan, maar
toch is datgene wat hy' schonk dikwijls
vermakeIflk, hier en daar belangrijk en haast overal
goed geschreven. Het spreekt dus van zelf dat
hu de belangstelling van het lezend publiek ten
volle waardig i*.
H. Th. Boelen.
Schetsen, van M. W. Soheltema Ez.
Guldenseditie. No. 138. 's Gravenhage,
Henri J. Sternberg.
Wy meen en het eene hoofdzaak, dat de critiek,
om eon boek naar waarde te schatten, zich éérst
«n vooral plaatse, niet op een absoluut en uit
sluitend vak-standpunt, maar O-D dat zelf, waarvan
de schrrjver van^t voorhanden zijnde boek dui
delijk is uitgegaan.
De vraag stelden wij ous dan ook, bij 't opslaan
van deze schetsen van M. W. Schelteraa, of het
in* de bedoeling gelegen heeft van den schrijver, om
den lezer te stichten, of wel hem kunstgenot te
leveren ? En het antwoord heeft dan, na lezing,
geklonken: leeren bleef hoofdzaak.
Vooral op het gebied van opvoedkunde bewegen
BJch dan ook deze didaktische schetsen. De oude
wlibatair Nurks legt u zijne grieven bloot tegen
Eet behandelen der jeugd als schier volwassen
leeftijd; de lts in de weldadigheid legt de vrucht
foor oogen van de leer, die met de daad en 't
voorbeeld in strijd is; het praatje over belangrijke
onderwerpen behandelt de weezenverpleging;
cte kinderen van 't ff ter en varken geven der
maat?chappü het middel aan de hand om in de ver
waarloosde opvoeding der i rmen-kinderen te
voorzien; de scheutige oom eu ue gierige tante
helderen ieder in practjjk de spreuk op: uwe
rechte hand wete met wat uwe linker aan aal
moezen gaf! enz..... Overal worden gebreken,
y^rkeerdheden en tegenstrijdigheden met den
vinger getoond en een stak moraal gepredikt.
Wy haasten ons er b|j .te voegen, dat de
Bfhryver der Schetsen een geestig en puntig
jjpmerker is. en eene niet ongemeene gare voor
tumor aan den dag legt. Wjj meenen 't daaraan
toe to moeten schrijven dat zijne schetsen, waar
van reeds* enkele m 1859, 1864, 1868, enz.
geeven, zelfs eens uitgegeven werden (als de
'eren van 't {jteren varken), toch nog zooveel
hheid behielden, en zeer aangenaam big ven
Boeien.
"Wü hebben echter ééne grief tegen den schrijver,
tb wy 't eene grief mogen noemen. Wij be
treuren het, dat bij hier en daar wel eena in
't preeken is vervallen, in plaats zich eenvoudig
fe' beperken by 'wat wy wouden heeten, ?de
ep der feiten," de leer die spreekt uit de
Sandeling zijner personen zelven. De laatste
alinea van de lieve schets: Te huis en op
CatcChisatie, kon om maar dit voorbeeld aan te halen,
zonder nadeel wegvallen l Tot daar toe was de
?cheta tot het materieel ware beperkt gebleven;
Toit de toedracht dier kleine feiteu, ? do
handelirijs van Gvrrits pa en de leer van domino ?
bleek. de les klaar genoeg'! Die slotprcek waro
Ui een traite of een lutntiboek op haro plaats; wij
Rebben er hier een hekel aan! De schetsen,
waarin dan ook de schrijver, \vel als verteller,
mnar min als docent optreedt, bevielt-n ous meent.
't Zou zonde wezen, zoo wij ouze
ingenomentoid niet uitdrukten, met den Huiken en vasthü
pennetrek, waarmee schrijver ons, hoewel nauw
?met een paar toetsjes ? het karakter zijner
perfbnen, vooral zijner kinderen en straatjongens
vóór oogen toovert. De goede Paesens, de zoo
genaamd gierige Tante, de kleine Frits uit de
derde schets, Pieneman, de jongste zoon van 't
ijzeren varken, de vogelbestudeerende (?)
catiphisanten nit de voorlaatste schets, allen zijn
ie .springlevend" op doek gebracht.
Mocht de schrijver nog andere schetsen
voorbereiden, moge hjj dan 'zijn boek voor het
hybridische van dit huidige vrijwaren en zich be
perken tot hét leveren van caricatnren zonder meer,
? dan zon ? w^j zijn er zeker van? zijn boek,
biat alleen liever gelezen worden, maar ook veel
meer uitwerken op den geest, dab alle apart
?taande moralisatie. F. D. fL
HET KINDEBUURTJE.
(Naar Longfellon).
Als 't sonnetje staat in hot westen
En weldra ter kimme verdwijnt,
Dan gooi ik myn boeken wat van mij
En 't uurtje der kind'ren verschijnt.
He hoor in de ka'mer daarboven
't Getrappel al van hun voet,
En dan dat een deur wordt geopend,
Van stemmen heel zachtjes en zoet.
De fflnnr nit myn kamer naar't lamplicht,
Zie 't volkje geschoold by elkaar,
Blonde Lize, de zwarte Margretha,
En lachabek Anna zijn daar. .
Eerst flttistren, dan weer eens srwijgeo,
Maar ik zie op aller gelaat
Dot hier een komplotje gesmeed wordt, ?
Men nüj .attaqueren gaat
Bet stormt in eer» door de gangen
?ijEn nit het aangrenzend vertrek.
'ÏÉP drie egden word ik besprongen:
Tftn voren, op z^ in den nekf
itSaa sohnüpUata wordt spoedig veroverd,
G«*a die mij beboeten zal l
fit Wil vrachten... M omvatten mijn knieën...
JJJJn.'
Ze smoren rotf haast in hnn kussen
En houden zoo stevig my vast!
Ik denk aan den bischop van Hingen,
Door 't heirleger muizen verrast.
Vat denkt gyY o dartle bandieten?
Sta ik, met inyn gry'ie haar,
Al houdt gg ing' nog soo gevangen^
Voor u dan maar altijd klaar i
Ik houd n hier vatt, kwade bengels,
GÜ hebt my genoeg getart!
Keen, nooit wordt Ry losgelaten,
Uw kerker ligt diep in ui^jn hart.
Ik houd u, ik houd u terdegenl
Wie die u bevryden zal ?
Gil zult er zóó lang blyven wonen
Tot dat ik in gruizelen valt
II. Th. B.
UIT ?SONNETTES"
AAN BÉ.VTBIX.
Mij heeft nw liefde, als Arindne's draad,
een band van 't puurste goud in hand gegeven.
My strekt tot ster en aids uw zoet gekat;
ik dwaal, gerust en gaaf, door 'tlabyriuui van
't leven.
Zoo menig pad, waar doorn en diptcl stant,
aan gladden rotswand vuige slangen kluven,
heeft my verlokt; der Kixen blank go-waad
deed, van bcgcereii krank, zoo vnak mijn boezem
beven.
Kampspellend grimmen kolken op mijn schrcf-n!
Zwart ii de nacnt ? g*en sterre lacht, gocn een,
eu tastend zoek ik, waar ik uitkomst viude!
O, Breek niet nf, gy draatl der zielsbeminde!
? Stout trek ik verder! Purprcnd plots ontvlamt
de boog!
en gansch de hemel lacht mij tegen, uit uw Oog!
Dooruik, Januari, 82. Pol do Mont.
De Bibliotheek der Universiteit is in do laatste
weken verrykt met de volgende boeken:
J. Hyrtl, Handbuch der topogr. Anatomie. 7e Aun.
"ffien ISttt,
F. v. nocklingliauscn, Cobcr dio multiplsn Fibromo
der Uaut, Bt>rlm 1863.
Tb. H. Hniley, Science and culture. London 1331.
Aichirnvdig Opera. Lat, vortit. J. L. Eoiborg. "
Lip4. 1880?91.
O. RoUim, Dia Oohürorgkn dor Wlrbolthiere. Stock
holm 1381.
3. V. Barböia da Bocige. Ornithologia d'Angola. 2 torn.
LUboüne 1877-81.
H. Lecoq, Etudes sur l» géograpliio botan. do l'Europo
9 torn. Paris 1S51-S8.
Oude Friesehe wetten (doof P. VTierdsma on F.
Drandsma.) Campcn l'tii).
J. Heemskerk Az. De praktijk onzer grondwet. 3 dln.
ütr. 1831.
J. Dïil'T, Snmmary of the lair of bills of excaango.
Ge edit. London 1BC9.
O. Waechtar, Das Vorlng«roclit. 2 Bdo. Stuttg. 18S7. ?
Das Antorrecht. Stuttg, 1B75.
Celloccoa de trMaiïos e concertoj de pazei qne
?atado da Indlc Portogueza, etc. par J. F. J. Uiker.
Torn. L Litboa 1831.
Lonis Blanc, Diacoiirg politiqnes. Faria 18S2.
Der Rigreda, Hit C«mment von Alfr. Ludwig, 4 Bdo,
aff 1876-81.
F. E. Warren, The lltorgj of the Celtic cborcb,
Oxford 1831.
Begesta pontutenm Bomanorom, edit. Jiffo. 2o cdlL
Lipsiao XB31.
V. BteoBevoet. Een tractaet van de consciontie.
Haorlom 1598.
J. B. Bonnet, Oenvroi iuéditei. Fabl. par A. L.
Mónard. Paris 1891.
Cicero, De ftniboa bonornm et malonun. Edid. Kadvig,
Hanniao 1876.
M. Vales. M&rtlvlis. Eplgrammaton lib. L Beo. J. Flach.
Tttbingae 1881.
Thoophllus, Uitgeg. door J. Vonlam. Am»t. 1892.
N. Beets, Dichtwerken 1880?1881. Dl. I?IT. Amstor*
dam 1876?81.
W. E. H. Lecky, Hiitory of Europo&n moiab. 4th odlt,
3 vol. London 18:10.
Dictionnaire hlstor. des paintres, par Ad. Siret. Brui.
1831.
E. Cnrtiua, Altertbum nnd Gogenwart. 3 Bde. Berlin
1877, 82.
J. F. Wood, Discoverios at Epheins. London 1877,
\riih HL
D. Hame, Life and eoneBpondence. 3 vol. Ediifti. 1846,
D. P. D. Fabins, De Frsnaehe rerolntip. Anut. 1881.
3 v,
Epitaphes des Neerlandaia onterrés a Uome. PabL par
V. Gaillard. Oand 1853.
A. C. Kriueman, Frodcrik Muller. Haarl. 1881.
E H. Giolioli, Viaggib.lntorno B! globo della r.
plrocorreta Ital. Magonta 1865?GS. Milano 1875.
N. Morton, Hew England's memorial 6th edit. Boston
1815.
M. Orozco j BOTTS, Apunta pare» U kis tori* de la
goograna en Mexico. Mox. 18S1.
O. do Voor, Waeracht beschryvinsho van dno
aeyrnBicn drio jacron achter malonnderon deur de Koll. end»
Zeci. scbopcn, eni. Arast. 15i)S. Eursto druk.
Historiën van Indion, waar inno vorhnalt i* de
avontuero die do !Ii)li.in>liJ.he nchej«>>i Ijojoacut zijn. Wuor C
J uii-.t O. i
'l n." i'.
«v
i'.'h'.iv.1 l."l.
b-, i ]:.'
, iu ti
de kwestie van den dag. Tegenover de belang
rijkheid van het onderwerp itoud de reusachtige
litteratuur, waarvoor Mr. Werterwoudt niet
teruggeschrikt ia. In een reeks van hoofdstukken ont
wikkelt de schrüver den tegenwoordigen stand
der kwestie in Engeland, Frankrijk, België en
Pruisen, met hare geschiedenis, parlementair en
economisch, tot op dit pogenhlik, om daarua te
komen tot Nederland, de wording van spoor
wegnet en de moeite die zich Ilegeering eu Ka
mers er voor gegeven hebben, ten slot te het
enquöte-voortiel van Maart 1881. Do schrijver
henft velu bronnen, o. a. de boekerij vandelloU.
IJs. spoorwegmaatschappij tot su'ne beschikking
gobad, en is in staat geweost een work te leve
ren dat kan gezegd worden de geschieden!* van
het onderwerp tot op dit oogenblik te omvatten.
Mr. II. Goeman Borgesius, voorzitter van don
volksbond tegen drankuihbruik heeft eene
brochure in 't licht gegeven: Drankbestrijding
en DranJticet; waarin lig de grondbeginselen van
den bond ontvouwt iu togenoverstellinff Y»n
dio van hot afüchaülngsgenooUchap. Artikel l en
2 van het algemeen reglement luiden:
Art 1. De Boud heeft ten doel het misbruik
van bedwelmende dranken te bestrijden.
Ai-t. 2. De Boud tracht dit doel te bereiken:
lo. door den sterken drank als volksdrank te
bestrijden; 2o. door het bevorderen van stipte
uitvoering dor ?drnnkwct" (Wet van 28 Juni
1881, Stbld. Nr. 97) houdcndo wettelijke bepa
lingen tot regeling van den kleinhandel in sterken
drank en tot beteugeling van openbare dronken
schap) eu van mautro^eleo, waartoo genoemde
wet aan besturen de bevoegdheid geeft; 3o.
door in den geest der wet het aantal
vorkoopnlaatgen van sterken drank te beperken;
4o. door het aanmoedigen Van het sparen; 5o.
duor het bevorderen vnu huisarbeid en het ver
edelen van volksvermaken; Go. voorts door al
zulke middelen die aan het doel van den liutid
beantwoorden."
Vooral on alinea 4 en 5, de preventieve, wordt
nadruk gelegd, uuar ook op hot misbruik in zich
zelf en do noodzakelijkheid om het te bestry'Jen
gewezen cu de beginselen dor draukwet, dio niet
alleen moeten gelden, maar ook in bat
volk*bawustzyu leven moeten, iu herinnering gebracht.
Pe Gids van April bevat: Finaniiccl Staats
beleid en lielastinaliervormini/, door Jhr. Mi'. 11.
J. v. d. Jleim; Een Kragitmt.tn-SehiMcr (W. A.
via Rees), door Gemrd Keiler; 2'otkvmst-jUutick,
door Ch. Boissevain; Een doctoraat in tic
(ieschiedenis, door Prof. C. B. Spruyt; ?Vanen
over Setje Wolf, doo-r Joh. Dyaerinck; Lo
In Memoriam, door Ch. Boissevain;
Overzicht en Stbliographisch album.
In Nederland, afl. 4 komt voor: De terugkomst
van een Matroos door W. Nieuvvland; Een
degelyk mensch, door Mevr. Quarl«3', Moderne
romans, (Die Frau Burgemeisterin) dour Dr
Jan ten Brink; Kerstnacht door Jan Steen eu
Liederen van Mathilda Langlet, door C. E. Urems.
In de lc afl. voor 1882 van Los en Vaat be
handelt W. P. Wolters, Ebers lautsten roman:
Die Frau Bürgemeüterin en A. G. van Hamel,
Jong Holland van Marcëllus Ema»ts, terwijl
G. Carolsen onder den titel Een Haart-natuur
cenice bladzijden wijdt aan Baliel, de belangwek
kende joodsohe vrouw uit 't begin dezer eeuw.
In de nienwd maand-afl, van Eigen Haard
wordt vervolgd: Mevr. Bosboom?Toussaint's
Historische herinneringen omtrent het kasteel
"Westhaven op Walcheren en Potverteren van
Martin KalfiT Verder -bevat deze afl. o. a.: Iets
over de mesdjid-Raja te Kotta Badja, door E.
B. Kielstra. over Ome gevleugelde vpand, en met
vele afbeeldingen, door Dr. J. E. Romboute,
Doornen, door Cora, De eerste Nederlander in
Japan, door J. H. v. Balen, Een verlaten hut
op Nova-Zembla, door H. van Broekhuijzen en
Wiskundige Verpoozingen door Dr. P. H. bchoute,
benevens de portretten van den schilder A. H.
Bakker Korff en Prof. C. J. Matthes, beide met
bijschriften en onder meer platen, bn den tekst
behooreude: Watermolens, naar W. Roelofs, De
Ziekenoppastera naar Bakker Korff, Het Trio en
Ki/Jc, lii) eoent haar, naar H. Boui'co.
In de Aarde en haaf Volken, aft. 4 rindt men
een vervolg van de Wandelingen door België
en weer iets over Egypte (Kaïro).
Militaire Kaken.
II. A. V,'. TLf.i.!uwijii^.)
AmEimte «ohipviiurt i;-jr lïv
't.boley.lt vr.n C. !L.-.ir-;\-;i.
Ch. Abluit, A ti '.i'.i
aUiiu naJ diMi:i:i;:i. 12
'Voi>i'ts is von'u'
waarnieilo <1
voriff jaar is
Ter per-o. Zijn de 'üullctiu's I
en J (Aai-di'ijUskan.l*').
De suppleiu^iitbladeu van de inpekometi
bosken zijn op het bureau verkrijgbaar.
Een boekje dat oh) Hollanders veel belang kan
inbo zemen, daar het niet minder dan ons volks
bestaan behandelt en daaromtrent beweert de
naaste toekomst te voorspellen, is G-arde A votts!
1900, uitgekomen by Dumaine te Parijs. liet ver
telt hoe Pruisen in 1000 zich van Weat-Europa
meester maakt. De oorlog wordt verklaard aan
Frankrijk, dit valt ten tweede male door dezelfde
oorzaken als in 1871, p.a. vooral de bedorven
heid der militaire administratie; Noord-Frankrijk
komt aan Duitschland; Nice, Savoie. Corsika en
het regentschap over Tunis aan Italië; Parijs is
hoofdstad af; Duitschland ontvangt de helft der
Fransche vloot, met 9 mtlliarden, Italië 2
milliarden. Engeland heeft de handen vol in
BritschIndië, dat in vollen opstand is, de Keizerin
weduwe in Rusland tracht de revolutie niet te
Onderdrukken maar te leiden, Oostenrijk kan zijn
drie nationaliteiten nooit tot een doel Vereenigen
en strekt steeds verder de hand uit naar Turkije,
zoodat niemand Frankrijk helpt.
Na doién oorlog begint Pruisen den oorlog
tegen Nederland en België; het casus belli is de
eisch tot toetreding in net Duitsche Zollverein,
eon soort continentaal stelsel; de val van Antwer
pen, na een bombardement van negen maanden,
maakt de twee landen tot pro vinciën,- Amsterdam,
Rotterdam en Antwerpen worden Duitsche havent
en Europa heeft weer rnst.
Van het Formulitrboelc van Van den Honert,
de vraagbaak voor alle beginnende praktwjjns
en dat ook later niet verwaarloosd wordh is een
derde druk noodig geweest. De heer Belinfante
heeft dezen naar den tweeden druk .(door Mr,
J. Heemskerk Azn. bezorgd) t;~;:it en alleen
waar de ver»na>r:nSOa in 3e wetgeving het noo
dig maakten, wijzigingen aangebracht
Weinigen doctorandi valt het te beurt een
onderwerp zoo vol actualiteit te vinden als Mr.
W. J. M. Westerwondt voor zyn academisch
proefschrift gekozen heeft. ?De Staat en. de
[^Spoorwegmaatschappijen" ia in een aantal binden
REGELING VAN HET MILITAIR ON'DERWIJS
BIJ DE WET.
Ongeveer gelijktijdig met het artikel van
M. in Ni). Ü5 vau De Amsterdammer, waarin
hij nis zijne overtuiging ie kennen gaf, dat
c"'iio nkuwü regeling van »de tweede
afdeeliüx der krijgssuhool voor officieren" ia
verluiiïd' iiuiet i-tiian met de geheele inrichting
v;i a het militaire onderwijs en dat dit in zijn
"clrcisl lij de vet geregeld behoorde te
woriliin, versctieen te 's Hage bij Gebrs.
Balin(untc in druk het door zeven mannen
pndertcekende i Adres aan Zijne Majesteit den
Koning", waarin zij het verzoek doen, dat
het den Vorst moge behagen: het mili
taire onderwijs- ter opleiding tot
officier in zijn vollen omvang bij
de wet te regelen.
Hoezeer zich in het adres zelf tot eene
eenvoudige vermelding der voornaamste gron
den van hun verzoek bepalende, hebben de
onderteekenaars in eene daarbij overgelegde
Memorie hunne denkbeelden en beweegrede
nen nader en meer uitvoerig uiteengezet
Zoowel het adres,, als de' bijgaande me
morie met toelichting, is «en schoon en
merkwaardig stuk. Fraai en helder van in
houd, spreekt daarin zóó duidelijk de innige
overtuiging der adressanten en wordt door
dezen op de gebiedende noodzakelijkheid
gewezen van de wettelijke regeling van het
militaire onderwijs, waardoor op do ruimste
wijze uitvoering zal worden gegeven aan het
grondwettige voorschrift, dat regeling bij de
wet van het openbaar onderwijs vordert.
Weinig hadden zij kunnen vermoeden,
dat reeds zóó spoedig na de indiening van
hun adres, uil het leger zelf een stem zich
zoude hebben doen hooren, om eveneens op
die wettelijke regeling dep opleiding van
den officier aan te dringen» en zoodocn^
dé ucgtjüjluieia van het ?officiêrskorps te
verhoogen. Waar, Vooral de "kleinere staten,
het gemis aan getalsterkte van de krijgs
macht, waaraan de handhaving van hunne
rechten en de verdediging van hunne onaf
hankelijkheid is toevertrouwd, moeten
vergoeden door de deugdelijkheid van het
gehalte dier krijgsmacht, daar beeft het
volk voorzeker het xecht te vorderen, dat
alle maatregelen worden genomen tot ver
hooging der zekerheid, dat rij.aan wie een
.zoo gewichtige laak ala de landsverdediging,
de handhaving z(jner vrijheden tegen vreemd
geweld is toevertrouwd, daarvoor ten volle
zyn berekend.
Do ondervinding heeft helaas! geleerd, hoe
zeer aan ons officierskorps de moreele en
intellectueel kracht ontbreekt, welke noodig
is tot het verschaffen aan Nederland van een
degelyk nationaal krijgswezen. Deze levens
behoefte voor onzen Staat kan dan ook al
leen de vrucht zijn van den arbeid van een
in den vollen zin des woords krachtig ont
wikkeld, degelijk gevormd oliicierskorps. Ten
volle waar zijn de volgende zinsneden uil
de memorie:
>Hoe beter het gemiddeld gehalte van dat
korps is, des to krachtiger steun zal het
kunnen verleenen aan de mannen, die uil
dat korps zullen geroepen worden tol de
stoute taak der hervorming van ons
krtfgswezen.
»Iloe helderder het licht is, dat er van uit
straalt, des te beter zal de natie met allen,
die haar leiden, worden voorgelicht omirenl
hare militaire belangen en plichten.
»Hoe krachtiger de invloed van dal korps
is, des te meer zal de zware taak van den
militairen wetgever verlicht, des te doel*
treffender zal zij volbracht worden.
i Hoe hooger eindelijk het standpunt is,
hetwelk dat korps inneemt, des te sterker
zal hut tot zijne aanvulling de edelste ele
menten der natie tol zich trekken."
\Vcrilt nu aan de wetenschappelijke op
leiding tot zoo menige andere betrekking m
den Staat de uiterste zorg gewijd, waarom
(liezellde zorg niet besteed aan de opleiding
van den officier; waarom het militair onder
wijs ? evenzeer een nationaal belang ?
a;m de zorg van den algemcenen wetgever
onttrokken; waarom dat onderwijs niet
bescliomvd als een onderdeel van het nationale
onderwijs in het algemeen en het met de
overige daartoe behooreude takken in verband
gebracht?
liet is derhalve dringend noodig regelen
te stellen voor de wetenschappelijke opleiding
van don officier; te meer, daar zelfs tusschen
de deeten van het militaire onderwijs geen
onderling verband bestaat en op dit oogenblik
niet dezelfde eischen gesteld worden aan allen,
die den ofliciersrang wenschen te bekleeden.
Zullen die regelen .stabiliteit erlangen, dan
bohooren zij te worden vastgesteld bij de
wet; door die wettelijke regeling zal boven
dien de belangstelling der natie opgewekt
en levendig gehouden worden in de groote
militaire vraagstukken, waaronder die betref
fende de regeling der militie en schutterij
en van het vestingstelsel eene eerste plaats
innemen, en zal langzamerhand de afstand
tusschen volk en leger verdwijnen, zoodra in
het laatste ook de beste elementen van hel
eerste worden opgenomen.
Die toenadering lot stand te brengen eischt
de samenwerking van alle krachten des lands,
maar nog meer de voorlichting en voorbe
reiding door groote militaire krachten. Deze
te verkrijgen kan alleen geschieden door aan
de opleiding van den officier een degelijk en
ontwikkelend onderwijs tot grondslag ie leggen
en aangezien dil ook de basis vormt van die
takken van onderwijs, welke reeds door de
wet zijn geregeld, zoo dient het militaire on
derwijs daarmede in verband te worden
gebracht. Het is dan ook de aansluiting van
het militaire aan het middelbaar onderwijs,
welke door de adressanten wordt verlangd,
en, ofschoon wij die aansluiting op_ eene
andere wijze zouden wenschen dan in het
adres wordt voorgestaan, zoo scharen wij
ons echter in beginsel aan hunne zijde.
Door hel indruk doen verschijnen van hun
adres, hebben zij nan de natie do
pelcgenliuid willon verschiiflen hare stem omtrent
dezft ;ïcwi( luijio quatistie te doen hooren en
alzoo 'to vpi'UH.tnun, ot' hunne overtuiging
?dtwr l:ct nyeerciiiliv:! van hel volk wordt
gedrtold.' WeiisdirJijlw ji zelfs noodzakelijk, is
'het det'liulvis, (J.it hun worde geope?)baard,
hoedanig hunne handeling in den lande is
Opgenomen; de zaak i's van te groot belang,
dan dat zij als 't ware onopgemerkt mag
voorbijgaan. Zal die mededeeling echter ook
voor het algemeen dienstbaar kunnen wezen,
dan behoort zij zoo veel mogelijk in het
openbaar te geschieden en tevens de Koning
de blijken te ontvangen van de al of niet
ten voordéele van laaUttfteöemde geweenoori
«on beslist worden.
Eerstgenoemd vraagstuk schijnt ijjn*
oplosBing nabü, of il wellicht opgelost, door de uit
vinding van gun-cotton-powder, d. i. schietkatoen*
kruit.
De heer W. F. Reid, scheikundige a.\n de
fabriek van ontplofbare stofl'on te Stowmarket
in Engeland, is er de uitvinder van.
Sohietkatoen-kroit wordt vervaardigd van ge*
woon schietkatoen, dat vermengd is met ander*
stoffen, eu daarna gekorreld wordt. Zoowel ge
noemde stoffen, als de wyzö vau vervaardiging
van het kruit, c\jn een geheim.
Dit nieuwe kruit heeft een belder gele kleur,
terwijl de korrels er van ongeveer even groot tijn
als dia van gewoon jacht-krnit Maanden lang
kan men het in 't water laten liggen, zonder dat
het bederft Eene bepaalde gewichtshoeveelheid
vau dit mengsel heeft deselfde ontploffende kracht
van ongeveer driemaal zooveel bu«krnit, «Wanneer
men met scherpe patronen, gevuld met dece stof,
uit een geweer schiet, is de terugstool hijua niet
merkbaar; kruitdamp ontstaat «r zoo goed als
niet; de kogel heeft dezelfde aanvankelijke snel
heid en hetzelfde indriDgingsvermogen, alsof men
schoot met buskruit. In den loop van het geweer
blyft weinig krniUlnm achter, en de knal LU het
schieten is met harder dan die van een slaRhoeJje.
Het kruit moet ontbranden bU eene hitte van
360° F.; terwijl bet door schokken niet ontploft.
De terugstool bij het schieten is weinig merkhnar,
aangeeien de lading langzaam en achtereen volgens
verbrandt, waardoor de spanning van het
kruitgas nagenoeg dezelfde blijft over d,* goheele lengte
van den loop.
Voor zooverre wij er thans over kunnen oor
deelen, schijnt het een soort kruit te weien, dat
uiterst geschikt ia voor militaire doeleinden. liet
is nu maar te hopon, dat het op den duur
praotitch aal blijken, en er in de vervaardiging niet
do eene of andere kleine fout ia binnengeslopen,
tengevolge waarvan wij plotseling uit Lngcfand
zullen vernemen: de fabriek van ontplofbare
stoffen te Stowmarket is in do lucht gevlogen
door zelfontbranding van schiotkatoen-kruit.
De reden ,waarom wy hopen, dat het nieuwe
kruit bruikbaar wezen znl, is reeds bjj den aan
vang van dit schrijven gezegd; het zal veroorza
ken, dat de strijd over de meerdere of mindere
doelmatigheid van repeteer-geweren, wiskundig
zeker ten voordéele dezer wapenen beslist worde.
De bewapening met een repeteor-gsweer, dat ifl
een geweer, waarmede men een aantal schoten ach
tereen kan doen zonder opnieuw te laden, komt voor
namelijk den verdediger ten goede. Door den hoogen
trap van volkomenheid, waarop thans reeds de
vuurwapenen staan, moet de aanvaller zich op
groote afstanden sprongsgewijze voorwaarts be
wogen, terwijl bij telkens gebruik maakt van elk
voorwerp, van iedere terreinplooi, om zich te
gen het moorddadig vuur zijner tegenpartij te
dekken. Wanneer de aanvaller vooruit gaat, g'jeft
hy zich bloot, terwijl hu natuurlijk zelf niet vuren
kan. Vooral op korte afstanden is dan het ge
schikte ooffenhuk voor den verdediger daar om
den aanvaller met kogels te overstelpen, en kan
het repeteer-geweer in al zijne kracht optreden.
Men behoeft dan slechts de patronen, die het
magazijn bevat, oordeelkundig te gebruiken om
den aanval af te slaan met groot verlies voor d«
tegenpartij.
Ook tegenover een cavalerie-aanval, en in de»
vestingoorlog, kan het repeteer-geweer met succèf
gebruikt worden door den verdediger.
De rol, die by een toekomstigen oorlog in Eu
ropa ons land wellicht te vervullen zal hebben, ifl
juist de bescheidene, maar eervolle, van verdediger.
Wy weten niet wat de toekomst ons brengen zal,
vrede of oorlog. Van 't grootste belang is hot
daarom, dat legei en schutterij spoedig bewapend!
worden met het beste geweer dat er bestaat;
terwyl, uit dit oogpunt beschouwd, het vraagstuk
der repeteer-geweren een landsbelang mag wor»
den genoemd. ^ R a
BIBLIOGRAPHIE.
MWair Blad. No. 6.
Over de opstelling van het geschut op de
oorlogschepen, in 't bijzonder op onze kruisers
ie kf, ? Opmerkingen betreffende het opstel:
?Het vizier bij het nederlandsche klein-kaliber
geweer." ? De voorwaarden van overgang bij
het schQfschieten. ? Mededeelingen van verschil*
lenden aard. ? Berichten, enz.
De Militaire Spectator, No. 4.
Opmerkingen omtrent een hoofdstudievak: ?da
schietoefeningen der infanterie, door L. Brender
è. Brandis." ? De topographie in Nederland, dooi
F. de Bas. ? Een merkwaardig adres. ? Een
wensch van Mambrtinns nader beschouwd, dooi
M. Leod. ?- Eenige opmerkingen omtrent d«
Pelotons- en EskadronsBchool te paard, doovX.??
Een woord van protest en toelichting, door G. F.
W. Borel. ? Overzicht van buitenlandsche tijd»
schriften.
Ho. 250
DE AMSTERDAMMER. WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
SCHAAKSPEL.
No. 15.
Van E. A. Bohmitt (?)
ZWABT. .
instemming van het "adres; op deze wijze
alleen zullen de volkswenschen kunnen wor
den gehoord en c. q. ingewilligd.
Reeds moet door 541 leeraren aan hoogere
burgerscholen aan Z. M. een adres van vol
komen instemming met het gedane verzoek
zijn toegezonden,; moge dit voorbeeld navol
ging vinden, bij bent die direkt in de zaak
betrokken zijn.
Ares.
HET VRAAGSTUK DER
REPETEERGEWEREN 18 EEN LANDS BELANG.
Het vraagstuk ?welk stelsel van repeteer-geweer
is het meest geschikt, om ingevoerd te worden
voor de bewapening van leger of marine' is in
tal van landen aan de orde van den dag. Met
deze (juaestie zijn twee andere ten nauwste ver
bonden, namelijk: .
1. Bestaat de mogelijkheid een ontplofbaar
mengsel te vervaardigen, ter vervanging van het
gewone buskruit, dat, b(J minder volame, toch
dezelfde, of hetere, eigenschappen beait dan ge
noemd kruit? , ,.
2. Hoe groot is het.V££ï VniiDer, dat men
geven >an aan geweren, die bestemd zijn voor
militair gebruik V
Door oplossing van ieder dezer vraagstukken
zien wli de mogelijkheid te gemoet, dat de pa
tronen kleiner en Echter worden dan thans het
gevnl is. Hen zonde dan ook hnn aantal in het
magazijn vatt een repeteer-geweer kunnen doen
toenemen, zonder het gewicht van dit wapen te ver
meerderen; tengevolge waarvan de strijd, die door
de voorstanders van gewone achterlaad- tegen de
repeteer-geweren gevoerd wordt, onherroepehjk
a. V «. d. «. tg. h.
WIT.
Wit speelt voor en geeft in 3 «Wen nut,
(*) NeèrUndi gavietde probleomdiohter, In 1880 ta
DelïahaYan qverleden op rnim 76j»rlgen loeftyd. Dit
probleem en oog een 0U1 andere niet gepubliceerde
preblema's werden ons uit 's nuns ntUteiuchsp ge
schonken.
Oplossing van Schaakprobleem No. 13.
l A l nt O 3 + 1 D 8 ut C S
a D a ? D 5 + r i » D »
807 ? E 8 mat. .
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
van E
OnJuUt
U dl» v»n v. P. ta Hondsholrodjjlc. Van No. 13 goed
van Hat z'a vieren.? A. B. D. Daarentegen onjuist van
oYrolao W.'i 'te 's Hlge; ÏÏÜ !? W.KWJngen; B, ,to
Zwartsluis; Mevr. t. K. te Kampen, W. v. u. r? Dcla*
MoJ. H. 0. B. te 'a Haga; H. P. E. en 0. H. D., to Am
sterdam.
No. 13 U goed opgelost door B. v. W- te Oolembiurg;
B. to ZwarUlois; Mevr. t. K. te Kampen; Een Adelborst
te V.; Duo; ICavors; Henri; tfej. B. 0. B. en P. A. L, M.
t« Anutordam. De belde W.'i to 'a H. cagon voorbt)
nrart'i Juiite tegenspel D fl ? ' E 5,
BMEFWTS8ELINO.
N. to BL F. Het probleem U goed, maar U 't
oorspronltelUkT K, B. to Delft. Zal geplaatst wgiJ-*i.
O. IC. D. te Amsterdam. Otarnc zoadcD-<rH< ? **
vernemen»
Wij ontvingen goede oplossingen VAD No. 11,
E. E. to Amtterdtm en J. W. d. O, teEimpea.
FEUILLETON.
TWEE CONTRASTEN.
DCOB
JOHAN GRAM.
(Slot).
Drie maanden later waren de juffrouwen
Lemkcus voor dc< ik weet uiet hoeveelste mnal ver
huisd, e» do goedhartige Adri.iau was met haar
meegetrokken. Du gemeubeleerdo kamers hadden
voortdurend leeg gestaan; het depot vau thee,
Noordbnibautsch linnen en audure artikelen had
gekwijnd; zoodot het docht et pa.ir van den majoor
onmogelijk do hoogc huur kon btitalen. Zy woonden
nu in eeu ivfgelegen gedeelte der stad; de woning was
kleiner de vorige; de twee kamers van Adriaan wa
ren nog schraler gemeubeld dan in 't vroegere huis;
maar de goede candidaat kon er niet tos besluiten
de twee fatsoenlijke vrouwen, dio het noodlot zoo
v reed vervolgde, te verlaten. Ging hij mco, dnn kou
h j allicht nog een zijner vrienden de twee kamers
ainhevelen, en bleef hare woning meer bekend.
Zijn gevoelig hart was zoo bewogen met haar
tegenspoed, dat hy zolfs de stekelige aanmerkingen
van Dokkers over zyno gehechtheid aan dio ?oude
modellen" en do schimpscheuten der vrienden
over do kale inrichting der kamers trotseerde.
Op zekeren dag ontving Adriaan eeuo
uitnoodiging van mijnheer van Daal tot het bijwonen
van oeu partytj» dut ter gelegenheid van het
aaustaaud huwelijk van zijn neet', oen jonh ont
vanger) gegeven zou worden. Adriaan was boven
de huizen. Hoe meer Lij Kntoo gezien on enkele
woorden met haar gewisseld had, hoe inniger
z\jne genegenheid voor haar geworden was. Zijn
hartstocht nam hnnd over hand too. Op zijn
notariskantoor had hij reed* tal van vellen ge
zegeld papier verknoeid, door in hypotheken en
testamenten allerlei ontboezemingen neer te
echrUven, daar zijn hart vol van waa.
Eiken dag wandelde Adriaan minstens drie- of
viermaal voorbij Katoo's woning, en daar do
Ïmge dame meestal in de voorkamer zat. werd
driaan's beleefde groet gemeenlijk op de in
nemendste wijze beantwoord. De twnc zusjes
hadden ontzaglijk veel pret in die stille bewon
dering van Adriaau. Er werd natuurlijk druk
over hem gesproken en ? gelachen, want ver
legenheid vindt ook in do oogon van het t«ere
gesbcht geen genode. Eeu te ondernemend
cavefier, die onder de kênsnreuk: die waagt wint,
ccne overwinning tracht lo behalen, zal voor zijne
Stoute poging veeleer vergeving erlangen dan
een sukkel, dio niet durft en zijne ooiren
neerBlaat voor het stralend gezicht eener schoone
jonge vrouw.
Natuurlnk plaagden de zusters 'Kntoo met
Adriaan. De mooie Katoo lachte, dan en keek
in den spiegel om daaraan te vragen of Zooveel
frischheid en bevalligheid peen hoogere eisenen
mochten stellen? Hare ijdelheid gaf daarop een
toestemmend antwoord, maar de goedheid en
bescheidenheid, die al het doen' eu laten van
Adriaan kenmerkten, waren van den anderen
kant niet zonder invloed pp het. jonge meijeshart
gebleven, en zij dacht eigenlijk veel beter over
Eem, dan z$ haar zusjoa nog ooit had doen
blijken.
Toen Adriaan achter Dokken, die ook gevraagd
was, met een kloppend hart en eene linkscne
houding de ruime ontvangstkamer binnentrad, was
er reeds een vrij groot gezelschap bijeen, dat
elkaar nog te weinig kende om de traditioncele
stijfheid prijs te geven. De dames zaten in een
grooten kring en de heeren rookten een cigaar
m de andere kamer. Terecht legt ook Bullwer
dan ook de cigaar en de vrouw in de weegschaal
èk vraagt welk van beiden voor velen het
zwaarste weegt.
Mijnheer van Daal, die de gulheid in persoon
was, maar tevens da slechtste pasthecr, dien men
zich donken kon, had gemoedelijk een langen
gauwenaar gestopt en zat een paar oude hoeren
te vertellen uit den tijd toen hy nog voer. De
gasten moesten zich verder maar vermaken. De
drie dochters deden, echter al haar bhst om het
de gasten aangenaam te maken. Do jonge bruid
en bruidegom, ter wier eere het partijtje eigenlijk
gegeven werd. bemoeiden zich met memand als
met elkaar, geiyk men het van zelfzuchtige jonge
pareu gewend is. De jonge dames vau Daal
hadden echter een zekeren mynheer Zijls
uitgenoodigd, iemand die den naam had vaa altijd
aardig, een onverbeterlijke grappenmaker te zijn,
en zij stelden zich veel van dezen komiek voor.
Een ieder was het dan ook al in het oor ge
fluisterd, hoe grappig on dol dio Zijls kou wezen,
en langzamerhand waa men er zoo vol van, dat
de minste beweging van Zijls gadegeslagen wer
den ? en grappig oe.vonden.
Na de thee. werd do pianino opengeslagen on
droegen de twoe jongste juffrouwen vnn Daal
eenige romances voor, dio de hoogte van haar
geluid zoodanig deden uitkomen, dat de officieel
erkende grappenmaker onzen Dokkers in't oor
blies, dat het was aUof men naast een fluitende
locomotief, stond. Daar echter iu bealoten kringen
delettantcn alles veroorloofd is, werd er warm
toegejuicht. Daarna bood men wijn en taartjes
aan, en ga,yen do dames van Dnal, daar haar
vader maar altijd bleef zitten doorvertellen uit
den tjjd toen hy nog voer, den .grappenmaker
allerlei wenken om toch eens iets te doen. Zyi*
verontschuldigde zich, dat hy er niet on gerekend.
had en op 'toógenlijk geen aardigheid wist. Dat
geloofden de meisjes niet en op aanstoken der
twae jor.grten, begaf zich nu pens deputatie vau
drie Jonge dames naar den beklagenswoardigen
Zylfl, met het beleefd mnar dringend verzoek om
eens aardig te zyn. Deman zette een verwonderlijk
dwaas gezicht pp en verzekerde dat het hem met
den besten wil der wereld niet mogelijk was
-pp algemeen verkerend verlangen" aardig to zijn
Dat konden de nufjes maar in 't geheel niet
begi'ijpen, "bracht niet alleen groote teleurstelling
£« weeg, maar gaf ook een gevoeligen kwak aan
de reputatie van den kroniek. ?
Dokkers, die druk met katoo had zitten praten,
werd nu m den arm genomen, en deze was
ontniddeiyk bereid, een programma samen te stel
len.
In da groote. tuinkamer was immers 't kleed
opgenomen en wat doen jongelui liever dan
dansen.
Eertt eenige dansen, dan eono wandeling door
den tuin, eu daarna kon mon aan talclgaan. Dit
vond katoo goed, en haar vader zou er zich ook
wd mofi vereenigen.
Mon begon mot oen wals. Adriaan kwam
raRolrecht op katoo af, maar vernam, dat Dokkers
naar geëngageerd had. 'Stamelend en met een
booff roode kleur beval hy zich voor den vol
genden dans aan. '
Hot was een zachte Septembermaand; do maan
scheen helder en tooverde hier en daar heerlijke
parföen van licht en donker. Adriaan had met
katoo gedanst en stelde haar c-a ^n^getjo
.fiJ"LfeJ0"' -* ?ld<> *Ü g<wrne.
ling»wn wa^,uien ^ ]angg ,t rMe3a.pai,jt on(j|r
'Oen morroUenboom, welks schadew scherp op den
grond werd- afgeteckend. Zg spraken beiden geen
woord en Adnaan voelde zich onuitsprekehjk
geInkkig, toon hy zoo stil aan hare zgde gintr.
ZNuüêaebtcr stond eon bank, waarop zy zich
Men DMDMttcn. Geen van beiden had opgemerkt,
dat eau paar jonge neven, in dien hoek bezig
waren om vuurwerk geroed te maken, dat zy ter
«era van het feest zouden afstaken. Zpodra de
hen bespeurden, hielden zij
Toen Adriaan daar zat, achtte hij het beslis
send oogeublik gekomen. ?Juttrouw Katoo!" be
gon hu niet eene haperende stem. terwijl zijn
gansche lichaam beefde.
Doch Adriam werd zóó bedremmeld, zóó ze
nuwachtig, dat njj uiet sproken kon. De dicliterlyke
declaratie, dio n\j dienzclfden ochtend nog met
jHoud u veel van morellen¥"
Katoo keek hom verbaasd van ter zijde aan,
en begon even te lachen. De maan kwam nu
juist achter een wolk te voorschijn eu verlichtte
het jonge plaatsje, en katoo, dio inderdaad sym
pathie had voor don gocdhartixen candidaat,
wiens verlegenheid zy doorgrondde, plukte
oenrcseda om hem gelegenheid te geven, zich te her
stellen,
?Juffrouw katoo!" herhaalde Adriaan nu met
boveiimenscliclykv inspanning.
?Meneer Adriaau hernam zi) dadelijk ep bnzonder
bemoedigende toon. ? Doch in plaats dut Anrioan
nu voortging, riuji op eenmaal een vroulüka'atem
aciitcr hen:
.Houdt v veel vau perziken ?
Onrsteld vlogen katoo en Adriaad op, en de
ondeugende plaaggeosten die hen zoo beet
gcuomcu hadden, lachten de vluchtelingen luide uit.
Verontwaatdigd over de brutale /jongens, boos
op Adriaan. dut hij haar aan zulk een dwaas
tooneel had bloot gesteld, liep katoo driftig heen
en de danszaal weer in, waar zij in het gewoel
en do drukte haro ontsteltenis trachten te ver
bergen.
Adriaan bkx-f achter. Kaast het Icoinetre aan
'tachtereind van don tuin liet hij zich op het
gras vullen, eu gaf zich duar aan ui zijn wanhoop
uver.
? Verloren was zij voor licin, want door zijn
duizendmaal verwcnschtn blooheid had zij een
bespottelijk figuur gemaakt, hetgeen ze hem ze
ker nooit vergeven BOU. Verloren was zy voor
hem, dio hij zoo onuitsprekelijk lief had.
Terwijl hij zich zelven aluua op dn bitterste
wyzo beschuldigde en foltcfendc ziejesmarten leed
hoort liij ou eenmaal voetstappen in 'l koeucltia
en trefiun hem door 't geopend raam bekende
stemmen.
?Men zal ons missen", wordt door eene hem
boven alles dierbare vrouwenstem gefluisterd.
?Een oogenblik slechts," iluistcrt eeno mannen
stem, die- hij maar al te wel kent, een oongenblik
slechts, lieve juffrouw katoo, om u te zetfgen dat ik
nooit ecu meisje ontmoet heb, daar mijne gansche
ziel zoo van vervuld ia. Toon ik u voor do eerste
maal zag, waa ik in Verrukking over uw uiterlijk
schoon, iiia.ir toen ik u opnieuw ontmoette, vergat
ik uwe lief- talligheid voor uw goed hart en
vernuft...
Wat? hoort hij goed? Zj/nC declaratie? Ja
waarachtig! Daar ging de stem vloeiend en
overredend voort.
?Och lieve juffrouw £atoo, zoo ik het duizendste
part van den indruk, dien u op mij teweeg ge
bracht heeft, op u mocht gemaakt nebben, wat
zou ik dan van du toekomst nog mogen verwachten!
Katoo, ik heb u zoo innig liof!"
Die ellendeling! Met zyn eigen declaratie ont
roofde hij hem Kafoo.
En z\j, wat zou zij antwoorden? Adriaan's hart
bonsde zoo hevig, alsof het uit zijne borst wilde
springen. Stil hoorde hn antwoorden: ?spreek er
met pa over, mijnheer Dokkers, en laten we nu
gauw naar binnen gaan!"
Buiten zich zelven van wanhoop en gramschap
stond Adriaan op, sloop omzichtig don tuin door
en den gang in en liep 'thuis uit naar zijne
woning.
Eenige dagen later werd het engagement pu
bliek van Jan Donkere en juffrouw Katoo van
Daal. Jan hafl kort voor het partijtje uit no
tariële stukkeu het groot verin gen van mijnheer
van Daal leereu kennen, en toen vaat besloten
alles in 't werk te stellen om de hand van Katoo
te verwerven. Het geluk had hem daarbij
b{jzouder gediend.
Adriaan werd zwaar ziek en door het zustcrpaar
Lemkes zóó voorbeeldig opgepast, dat hij, beter
wordende, besloot die tweo paria's niet meer te
varlaten. De vrienden plaagden hem met die
dwaze ingenomenheid niflt zoo'ii paar ?oude
printen", zooals zij haar noemden, doch hu liet
hen begaan eu bleef de majoorsdochters steunen
tot haar dood.
En toen jaren, later Dokkers als notaris en
vader van een groot gezin zich naar het buiten
land verivyderd had, omdat hij 't geld van zich
en van anderen zoo door elkaar geklotst had,
dat er geen rekenschap meer van gegeven kon
worden, was het Adriaan, die op kieache wij zo
zorgde, dat Katoo en hare kinderen ondersteund
werden, zonder dat zij den naam van den gever
vernam.
Zoo leefde hij stil, vergeten, gemarteld door
zijne Bchichtigheid, maar met een zonneschijntje
iu 'thart, dat zijne edele daden hem bezorgden.
Allerlei.
Het verslag van ccne .zoo eigenaardige instel
ling als het Zeemanshuis to Aiuutcrdam over het
jaar 13S1, kan niet nalaten de belangstelling te
trekken. In het geheel logeerden iu deze in
richting 054 zeelieden, waarvan 225 Nederlanders
eu 42'J vreemdelingen, zijnde 60 stuurleden, 576
onderofficieren of matrozen eu 18 ligtmatrozen of
jongens. ll«t aantal kostdageu was 1010 hooger
aan in 1880 en bedroeg 10740. By de gewone
zorgeloosheid dia bij de zeelieden wordt' aange
troffen, waar het geldt hunne dikwijls moeielyk
verdiende gagie nuttig en zuinig te horteden, mag
het een verblijdend verschijnsel genoemd worden.
wanneer ook meerdere neiging tut sparen is waar
te nemen. Hoewel er toch 12 zeelieden minder in
het Zeemanshuis logeerdei), bleef er ongeveer
2000 meer dan verleden jaar guduponeerd bij de
paarbank. In het geheel werd door hen inge
bracht ?13,983. 20, waarvan slechts werd opgevraagd
?4,421.99, zoodat per resto gedeponeerd bleef
?9,561.21, een cijfer dat tot uogtoe nimmer be
reikt was.
De gezondheidstoestand waa over het
afgeloopen jaar zeer gunstig en van besmettelijke ziek
ten bleef de Inrichting gelukkig vrU.
De Zeevaartkundige ochool werd' weder iets
drukker bezocht en wel in het geheel door 11'
leerlingen, zijnde 7 meer dan in 1B80.
De Commissie drukt den wensen nit dat de
reedary'en, evenals reeds de maatschappij ?Neder
land" en' de ?Kon. Neder), Stoom
vaartmaatschappy'" doen, de afmonstering hunner
equipagiën m het Zeemanshuis zullen nonden. De zee
man vindt daar ruime zalen en afzonderlijke
slaapkamers, beneyens billard, kegelbaan en boe
kerij. D« inrichting is opengesteld voor alle
zeelieden, tegen een te betalen kostgeld van:
eerflte, tweede en derde stuurlieden en
scheeosdokters per dag / 1.25, boots-, timmerlied«B,
matro, licht matrozen en jongens f\.?
e instandhoud-^ ^er nuttige inrichting kan
met geno#g aanbevolen worden, en dat dit juist
wordt ingezien door hen wier positie hen in staat
ételt over 'het betrekkelijk nat van verschillende
inrichtingen te oordeelen, blijkt uit het aantal
aanzienlijke namen in handel en bestuur die de
der contriboanten bevat.
De Amsterdamtche
Gymnastiek-OnderwjjzersVereenigiag gaf Woensdag 6 April in Maison
Stroucken een openbare gymnastiekles met de
volksklasse, die bewees welk een vligheid en
kracht door zorgvuldige en oordeelkundige oefe
ning ook hier verkregen kan worden,
Uit Breda is door eenige industriielen, hande
laren en gezeten burgen aan de Tweed* Kamer
der Staten-Generaal een adres geienden waarin
zi) verklaren:
Dat sü met innig leeawezen alom in Neder*
land hooren verkondigen dat eene hervorming
der aanbestedingen van den Staat, hoognoodia
is in 't belang der ny verheid en der zedelijkheid;
Dat zy torens ten zeerste de klachten bejam
meren welke vernomen worden over de schrome
lijk* geldverspilling door ons krjjgsweMD.
Dat i g kennis namen van het verzoek om
enquête daaromtrent, ingediend door het
OudLid van den raad van Meerlands-IndiB, de heer
Jhr. H. C. van der Wijck;
Dat s|| in openbare gewhriften de krachtige
beschuldigingen lazen, tegen de aanbestedingen
van h«t leger, onderteekend door een op dat
gebied erkende specialiteit, de heer J. F. de Booy;
Dat helaas l nog geen wederlegging van die
als feiten gestelde punten vernomen werd;
Dat 's Lands waardigheid vordert, dat een ern
stig onderzoek wordt ingesteld, om daardoor
wederleggiiig uittelokken, of wel om op hervor
ming aan te dringen; - ????? ??*-' «*-??
Dat de Kamer die zich geroepen voelt eene
enquête over de Koopvaardijvloot, over
spooren waterwegen enz. iotestellen, ook niet «af aar
zelen misbruiken %yeg te nomen als n blijken
mochten in ons krygsweien to bestaan;
Redenen waarom adressanten do vrijheid nemen
uw hoog staats!ichanra te verzoeken:
-lo. liet houden ceoer enquête over de geld
verspilling LU ons krygswezon; en
2o. E«u crnilig onderzoek to gelasten over
de aanbestedingen van het leger en de
aanbestedingen in 't algemeen.
Wellicht doe ik 17 goên ondieoit, door do aandacht
uwer lezern lo vestigen op het feit,d»t,bohouilenigoed
keuring vin hooger h»nd, eentUwgs to IJttsrlum de eerste
NederUndsch» paeiimttiacho Inrichting zil gcopuiiJ war
den, bahalro i»mertJB voor i pursonca naar vordiltto
liu-lit wordt inK«ad«md zullen tal run luclitkcelku' l ? >
wt'rktnigea uuwtxis z\ju. Dr.Fyan hnoti do leiding o[; ? ch.
(.'. .:iiut;ti, on lli ModerUadEcbe Uuoglewaron IMIWI.,..j
achriftulyk bunuo iiishiinimng. Aan hun die ie U meer
ivutun willen, xy goxe^d, dat eoratdug» do advorttniiëu
zull«u melden dat brochure» verkrijgbaar zijn by de
Dii'cctio op «leu huize Öophiadal U Haarlem, togen
iazoadiug T&U /1,30. X.
Onder liandteekening van de heeren Baravelli,
Bellaiguo de Bugha*, Mon»y (bonum omen) eu de
Vetwera is een veruag verwihenen omtrent de
de Egyptische Staataichard, waaruit blijkt dat de
geuiiiüeerde schuld op 31 December 1881 nomi
naal ruim 57 pond sterling bedroeg; de geprivi
legieerde 22 millioen pc na. Het omstandig
ver«lag, met tal van hg'lugen geeft den indruk »lso f
de Commissie zich met ijver op hare taal heeft
toegelegd, al scliünen dan ook de onderdeden van
het inkomsteiytelsol, havengelden, yisohbelasting,
rechten op do dadels, geen -zeer hechte grond
slagen voor oen betrouwbaar budget
Een gewichtige DuittcJu uitvinding. Ka jaren
lang voort#eaette proefnemingen, is het den heer
Julius (roimatm iu Berlijn gelukt om dé gewone
naaimachine .fot een vfeel hooger trap van vol
maaktheid te brengen, zoodat üy nu zonder moeite
den zoogenaamde ?overhandschen" naad, knoops
gaten in allerlei soort van stof, vetergaten en
een steek tot versiering maken kan. De nieuwe
inrichting is gemakkelijk te gebruiken; zy wordt
den aan de gewone noaimadu&« -vastgeschroefd
en behoeft er niet weer afgenomen te worden.
Door middel van een kleine bew«ging aan de
schroef wordt de werking geregeld, en weer tot
den gewonen stiksteek tesoegebracht. Op het
oogenblik bestaan er no« slechts tien exemplaren
van dit, in bijna geheel JEurops. gepatenteerd
werktuig; in de fabriek van de firmaVïtccenberg
en Frankel te Berlyn is men met dft vervaardi
ging bezig en binnen een ik eek of vier hoopt zij
aan alle bekende naaimachinenmagazijnen van
haren, voorraad mee te.doelen.
In de nabijheid der stad Ontario, in Kftnada,
staat sedert eenige maanden een bron van na
tuurlijk gas te branden. By gelegenneid*van een
boring, vond men op een diepte van zeshonderd
voet een petroleurabron; een gasvormige damp
steeg uit de opening omhoog, geraakte in brand
door den fakkel van een werkman, die op dertig
voeten afstands geplaatst was. Sedert brandt
aldaar een vuurkolom van dwöjf voet hoog; van
tijd tot tqd komt ook zwavtl&cblw water te
voorschip, d»t echter de-vhunmen nut m'tiluaoht,
maar die met allerlei £naie tinfttn kleurt. DM
nachts komen tal vaa vogels op het fantastisch
natuur verschijnsel af en. vindan, door deDigloed
verblind, in de vlammen-tun dood.
' Het idee van volksschouwspelen, door Eduard
Devrient uitgesproken en voorgestaan, schijnt in
onze dagen werkelijkheid ta zullen worden. Het
Beiersche dorp Benedictbneren, l Va uur van
Kochel, heeft daarvoor weer een nieuw bewijs
geleverd. Een aldasr wonend ongeletterd dich
ter, de eerzame schrijnwerker N. schnster, heeft
een treurspel geschreven: -De smid van Kochel
en de heldhaftige Obedanders in den slag by
Sendling, in den heiligen kerstnacht van het jaar
1705." Dit verdienstelijk geschreven volksstuk,
dat echt dramatische tooneelen bevat, is door de
boeren van het dorp met veel-talent opgevoerd
geworden. . ' .
Selderie, De Grieken schijnen groote liefheb
bers van selderie te zyn; weinige maanden gele
den werden twee Grieksche matrozen te Plymoath
ernstig ziek door het eten van dolle kervel, die
zy in de buurt hadden geplukt, en voor selderie
hadden gebonden. Deze week vergiftigden zich
weder drie zeelieden van dezelfde nationaliteit,
di*J tot een schip, daar voor anker liggend, .be
hoorden, op dezelfde wijze. Zij maakten een wan
deling in den omtrek der stad en vonden aan den
poel de begeerde groente, aten er naar harte
lust van en werden kiek. Twee zijn aan de betere
hand, de derde zal waarschijnlijk overlijden. ?
OP DE WANDELING' OESTOOBD.
Het Is naar aanleiding eener be»cli>TJTing, voorkomende
in het weekblad de Amsterdammer No. 217 van 19
Maart 11., zyndo hot tweede ged»«lte eeuer wandeling
door Amsterdam, dat ik mij tut de geachte Redactie
wend, tot opnamo dezer. Hot ia waar als ik zog, er
zijn er velen, zoowol vakgenooten ala leekon, dia
ZaUrdag'a avonds, welkom de Amiteriamnitr togrooten, die
echter mot mty by hot lozen dor ?Praatjee over
kanat" zich zelf afrroegsn hoe het
, dat* hun
weekblad in zulk een knorri»:: recht aniUigen
AmaUrdammer ontaard "i=i ?
Een ojibekonde, ten ninsto Ik geloof niet, dat de
iamilio Dnplex ten etadluiize ia ingeschreven, «laat links
en rechts zijn goeielroedr, wandelt door 's Heeren straten,
ziet ve»l, ziet alles, maar mot zulk een narren blik dat'
hy nergens iets goeds ziet, of kan bat ook zijn alleen
zQn eigen ik, dat hU verbergt achter de barrikade, van
waar hy zyn Duplei-frninilec naar hier en ginder werpt.
Doch tur zake, niet iedar leest, mot de attentie dik
werf roor oen goed begrip noodig, welllgt vali d» aan
dacht van andereu slechts op enkele regels, er ontstaat
oen svhoeve voorstelling, en hot oogens cbtyniyk zog
doodouschnldlg ?Praatjo uier de bonwkunnt," wofdtran
don «on. tot don ander gaande een hoogst geraarljjk
praatlo, dat werkelijk verdienstelijken arbeid, verkeerd
doet booordoolen.'
En dat U een onrechtvaardigheid, die al kan ze niet
voorkomen, minstens weerlegd dient te worden.
Waarl\jk wij mogen elke poging tot vooruitgang wol
met vrengdo Begroeten, en moge er al eon' dissonant in
bet goheel zijn, het volmaakte ligt toch niet oader ons
?n dat is .gelukkig,
Dnplei, 100 srültn wij 4*a c»h*lmslimlg«
bUveonoem.D. U U de iUlvMitratt, hjj sehtfntMnlieatel)b*rva0
die »lr«»i, wtnl bH U «r voor da twoida mtiL
liet eoa vorstelijk* wuidlgbMd, ii«n wQ bem ia <u
T«rb«elJi4j iUsn op .het trottoir TOOT het hult der
flrrn» Uuff», de uieuw vemteae gobottwen «u do over
zijde boziea.
Het gedurig schudden met »(jn hoofd is bet
kontoeken, dit er weer niets goeds in de omgeving te, vloden
Is, het WM Immers d* vorlgo mul ook soo. Xaar
wacht, dMr begint op eens i|ja» afkeuring slok lucht
te geven. De gevel vsa d« b*kk«rswmk»l Is w»t
arohltectnnr betreft stiefmoederlijk bedtold, de portumdcament
speelt eon hoofdrol, die Mn gehouwen steen wis toege
dacht, kortom bet geheel veredelt niet.
Hat kloedennegizijn gelijkt een gebouw godncen door
écn ipiegelrnit, wel beeft men de {(teren balk willen
uitdrukken, doch to vergeeft, immer» gebronsd noot l»
nog geen \jior. Te groote rijkdom vsn beeldhouwwerk
doot verwarring onUUmn, de *tgl is veelvuldig, do
harmooie afwoilg, en toch maakt die gevel door sj)Q keurige
afwerking oen Mugenamen indruk.
Hebt f6 ooit grooter onsamenhangend o omaeortjving
golioord, boe U bet moogljjk dat kourigo afwerking
alloen in staat i», een a»ngen»men Indruk teweeg te
brungen. Trekt een misvormd raenicb.de fijnato
kleëderen aan en bij zal in on» oog, welligt nle» soo
terog?tootend, toch «lt(jd minroraid bljjren, wel een bewjji
dat het geheel heenoht over do ronnon, waaruit bet
zamongeateld U. Zoo ook bier, bet kl«ederenmaguijn
U een Uier bouwwerken, die do Kalventraat inderdaad
tot «ieraad *ijn; de gevel geeft oen rijkdom vsn gedach
ten, «on gre«p In de indeeling om te zien,,tot hodon
goheel nionw voor on* en legt de getuigen!» af, dat eon
bekwame hand het werk bealierde.
Door eau enkele »pi«gelrull gedragen, ?mtorDnploi
hoe laat op don avond wa* bet wol toen go a in de
Ualvtntrut bovondt om te kunnen atggon, dat go ge
zien hebt, dat die ruit eenige draagkracht moest
Tertoonen. lli-bt ge wel ooit eon perceel gezien waar zoo
juist serantmeerd de ijz«ron krachtbalk zich afteekent
all bior, ifotound door do beide geornoerde eonnolen?
W&8 het voor uw oog ook behagelüker gewoent all
men, om met bot volk te «preken, do balk maar in de
rovde mrnie gelaten had? gelukkig dat do bouwmeester
dan betere en meer verfijnde gedachten had. Noen,
velen mot mij zullen het cu-kconcn, dat het klcodoren
Mtgazijii een werkolijk sieraad voor de iitraat, een verre
van onverdienstelijke arbeid in, ja zeker tot eene der
buAto gevolg uit de Kalveratrtat gerekend kan worden.
Eu na de buurman; ge verwijt daar het gebruik van
Purtlandcemont. Maar ik zoa. haaat vragen: hebt ge
vol ooit iets zelf gebouwd, gij Duploi, zoo ja, dan zult
ge n-ct«n dat by de gewune BcliaalTerdoeling onzer
tcdkeningon, er ook nog een anders is eu wel dio der
dubbeltjes.
l)o oon wil rijker prjjs dan de andore beatoden; voor
dun een alzoo de duurzame materialen, voor den ander
de Biurogaten.
Maar kan van belden de vorm daarom niet even goed
zijn, eb ia dat hier ook niot cenigziaa het geval? Vondt
gjjwoUigt de vroegere winkel naar uwen rmaak gezelli
ger? mimcbicn liei>,t go daar niet zoo in het oog, aU go
don van ouda vermaarden bakkerswiiik»! bezocht, dat gaat
nu niet meer, en spijtig keurt ge daarom waarichgnlijk
den vonn dor nieuwo af.
't Ia oen vuraohijniel waarin wg on« mogen verheugen
dat al doot do een in minder mate dan do ander, or
iiog zooveel ambitie bestaat iet» goeds ta maken, en
daaronder rekenen wy ook gaarne, ieder volgens hunne
opvatting, deze beide bouwwerken. Waarlijk JDuplex gjj
jnjuJt de bonwliülhebbcra de liut en de moed ontnemen
on daardoor, vrelligt onwillekeurig, vole iigvorcn zunder
werk brcngon.
Met een a tip zooals alleen Eloin Duimpjes wildeman
vormogt, stapt Dnpl«x van do Kalventraat naar wijlen
bet Leidvche Boich.
Uut wueahuii en de Hervormd» Kerk moeten het mis
gelden. Het oerste met eono schuchtere poging tot ver
siering gaat ook al in do doos van de weinig fraaie
wurkcii dia Duplei schynt op to zamelen, het tweede
ii een' gebouw mot zooveel ala nloU dat goed is.
'Wat het wecslmi» betreft, moeten wy gnlwcg beken
nen Duplex n ni*t to begrijpen, in do Kalvfirstraat was
het te groote rijkdom van versiering, hier daarentegen
het gemis daarvan dat wrevelig stemt. Haar is die be
oordeeling wel billijk, kan Duplex ook de gulden mid
denweg voor do bouwkunstenaar* all regel aanwezen?
Heeft bij or wel eon» aan gedacht dat regelmatige in
deeling, goede verhoudingen dikwerf de schoonste
veraieringen van een bouwwerk z|jn. Een slecht geordend
ontwerp wortt door veMieriug niet fraai, eea goed
daarrantegen kan deze missen wanneer bet-doel der stich
ting er niet naar vraagt Wie ia er die het karakter
van het weeshuis niet als uitmuntend geslaagd noemt,
hét is waar de gavols hadden drokker kunnen tijti,
maar de vraag la of ze dan beter geworden waren.
wy betwijfelen het. Btü, kalm en hoogatwaardig doet
het geheel zich voor, de ){jnen en verdeellngen zfj mo
gen praktisch en eenvoudig zyn, zij zijn tüTens schoon
«n atrekken de omgeving van het Vondelpark tot een
werkelp sieraad.
De bouwmeester Godefrcy bouwt niot veol, maar wat
bij doet, draagt bet kenmerk van een uitnemondcn blik
én de schikking van het geheel draagt bet nitcrlgk do
tand de* tijd» te kunnen weerstand bieden, en heeft ieU
in zich, dat meest ieder tevreden stelt. Ziot de Kraam
inrichting op het Rokin, van dezelfde bouwmeester, zich
In z$u eenvoudige» baksteen waardig afteekenen tegen
de Stabiele wanproportiën van de Nederlandscbe Bank.
Dat zal uw hart etelen O Dnplex, ateenmassiut overal,
die Noderlandache bank, lijnen en ornament van boide
wat, maar hoe? kan zoo iets ook nw smaak bevredigen,
dan zon ik baast golooven dat ge een halve eeuw to
1111 gekomen waart.
. Neeu, gaarne begroeten wij het Weeshuis all oen dege
lijke opvatting op bouwkundig terrein.
Bij de bemarkingen ten opzichte van de Hervormde
Kerk daarentegen, zijn wij uwe meening toegedaan Duplex,
indordaad; zoo wQ iets schoons bezitten, dan ia het wel
in onzon korkcnbouw, nit bet gulden verleden der bouw
kunst, en niot ten onrechte vraagt, ge daar: maar welk
oen stijl, het is of men een toren van Habel wildo bou
wen, en er in de styi spraakverwarring ontstond. Alle
eeuwen komen er in voor. Bovendien welk een Ingang
en massieve opvatting, die zelfs de ontwerper zeker niot
m«degovaUen is, daar al die zwara plinten die het ge
bouw steunen voor het moerendcel 'op ijzeren doken en
preken over de bonwmnren hangen. .
Duplex wandelt do Vondelstraat door; de overladen
L gevel by hot begin geplaatst, \sij zya hot mét hom eens
is niet wat het zyn moert, msir zeer verschillen wy
mot y.\jne opvatting waar hij in do verlengde Vtmdelatraat
geh'eel verkeerdelijk oordeelt Het verdient wel een'
woord van lof, wanneer bouwspcculantan, bowjjzen
gevon. iets boten te kunnen leveren, dan kaaemonhuizen
mot galon cu zoo al meer.
Dat betere vinden wij in de drio gekoppelde buizen
In de verlengde VondeMraat terug. Wanneer do om
geving in harmonio met het geheel. is gebracht, dan
goloof ik dat ieder volgaame zal orkenntn, dat de drie
middelste perceeleu verre or van zijn een ongelukkig
figuur to maken dan zullen do motieven. z(j moge ond
Hollandach Dnitaehe renaissance of hoe ge zo ook wilt
noemen van afkomst zijn, Duplex, niet nalaten bet ge*
heel behagelyk t* steunen en als oen goede poging te
beschouwen zijn, op den weg tot vooruitgang.
Lang genoeg hebben wy gezien tegen moren mot
niot», toen mochten wy met recht ontevreden z(jn, maar
laten wy nn ceriyk zyn. on daarom den liut en den
moed toejuichen, waar d» weg van bet wcrketyk goede
betreden wordt Indien go zoo vourtgaat Dnplex met
kastydon, vertrouw ik dat de prijzen uitgeloofd tot fraaie
bebouwing van de de Buytèrkade, nooit zullen worden
toegekent, want man zou het snijdend (Waard ? vreezen
waarmede gy u als een onbekend en gabeinozinpig rech
ter opwerpt. '
Het is moeieiyk een eritlcn* to critiseeren, maar het
i* uiet edel elke poging te verbeteren met ean afkeurend
gelaat to verstikken, liever waagde ik my aan de
moeielyke dan aan de laatste taak. ?
, J. de Haan.
Bjj de ftplireeieering van bovenstaand sObt^ven boude
men in het oog, dat' do steller bet steenhouwwerk van
bet bewnata kleedermagaüyn vorvsardigde. 't Is hier dus:
?T! prfchi pour ta paroittt," Mi«*chien vindt bij zelfs
het daartegenover verrezen gewrocht van denzelfden
bouwmeester wel fraai l
Onze architectuur gaat thans vooruit, maar cal niet
verder'komen door gebouwen als het weeshuis, dat, ?wat
drokkar" (l!) had kunnen zijn, maar m. 1. Volmaakt
styiloos i», evenmin door do drie aaneengobonwdé villa's in
de Verlengd* Vondelstraat, die trachten Oud-Hollandach
te zyn, doch met hnn bouten frontons, vreemdsoortige
dakvaniters en gepleisterde fries, alle* behalve
,ttijlgtrtcM' zyn. Wie het steonhouwwerk aan deze gebou
wen leverde, woei ik niet.
Do steller van hot bovenstaande itok ion
waanchidnlyk de kritiek liever achterwege zlon bljjvon, Hy en vele
anderen toch worden er door in bun» eigenliefde
gekwotit, wat minder aangenaam i*.
Doch waar bot geldt, onze to diep gezonken
bouwkunst wat te relëveeren, moet men zich over dorgolyko
beawsren beenzotten.
Ik' beb or nimmer na&r goatïeefd, myn praatjes on
schuldig to doen zyn en het zal my ateeds oon voldoening
zijn, M^onspr*ak t» vernonen, doch dan niet met veel
omhaal vaa woorden, maar zoo xaak'ryk mogelijk.
Xlnplex,
P 0M*Mt BtJelttMUr
W hebt gt) a ditmaal slecht laten InUebUn betreft
fende den gang van bet natourhlttorUob ondernü» sa*
de HandeUsenooL Uw* voorstelling «r van is daa ook
zoo onjuist dat ik als leenaraand* genoeside inrichting;
niet mag n»UUn U eenige opmerkingen to* te sendto,
In de hoop dat d* levendige, maar vnbcb* vootttelhagea
door n gewekt als nog door betere mogen worden ver»
vangen. Want nw verhaaltrant U boeiend, ja m*e*U*p*od,
waar gü d* kip, .d* karpet», hagedissen ra aadn*
dieren" by uwe les«r» Inleidt,
end«ieramptabg*alaehtoffers **ulg* oogenblikkvn daarna laat aangrijpen doot
de leerlingen, allen gewapend met schaar en lancet Zon
men alcb niet verbeoldeu reeds In htt toekosMttfe
abattoir te ztjnT Wat oen amusante lectuur voor «we
lexers, H. d. B., voor coover »ü leeken »(jn InoaderwtJs
zaken, naar boe verbazingwekkend tevens voor allea
zoowel binnen all balten d* hoofdatad, die ez min of
meer me* bekend «go. sty dunkt dat iMtstettxwMd»
sicb wel hebben afgevraagd 'of d« l**raar in dé
naMttflyke historie, de directeur, de comoüaaie vanto«iioht*a
bot dagelijkach bestuur wel recht by hun
ainnenstyng*treeet, toen z(j mot aando«ul)jko «endrachögkeid goM
vonden dat de leerlingen der hudolsaobool weiden l*~
oefend In de banteering van bet onU**dmes.
Vergun my u even te seggea waarin de dwaasheden
door n vermeld hebben bestaan.
De ondergeteekende sinds btina leven Jaren btlatt
met bet onderwijs in plant en dierkunde, ontleedt
jaatHjks voor de leerlingen der 1ste klas» een koogn, VOOT
die der 3* een kip, aomtyjs voor dio der derde een
kikvorecb, en heel zelden (ik berinnor mfl sloobto van
é«n ke«r) eea baar». Dus de Irrraar hanteert bet mes,
AU ontleedt het dier, dat ('t U misschien niet overbodir
bet uitdrukkelijk te vermelden) gedood is, voordat het
in de Imkamer wordt gebraabt D» ontleding van *??
dier geschiedt opdat de leerlingen in eea paar nor tyd»
een volkomen duidelijk denkbeeld kannen verkrijgen van
de onderlinge ligging der inwendige organen. AU«m
op deze wjjte verkrijgt de leerling helder» voorstellingen,
die niot te bereiken zijn door hot gebruik van de
volmaakste platen of de levendigste voordracht Zoo soa
ook aw berichtgever, K. d. B. veel mee^pvonenkomsttc
do waarheid hebboa getuigd, wanneer hy hek ondenrij*
aan do handelsschool met eigen ootjen gititu bad en
zich niet bad verlaten op berichten van dozen en gen*n>
liet ontleden van dieren wordt eenvoudig gedaan, niet
om den leerling af te -matten, maar in tegendeel om bent.
afmattende beschrijvingen naat aanleiding van afbeet»
dingen te besparen.
Ik heb er altijd naar gestreefd de leerlingen
derhandel»scbool te leeren tint, omdat ik begreep dat bet MB
eerste behoefte voor den koopman is, dat hij *M, oftutjf,
oHdtrtchtidt. Ik acht dit van meer waaide dao'he.t öfr
stapelen van oen aantal feiten, die voor den koopmwt
van geen beteekenl» ztjn, gedachtig aan do w oorden va*
Hontaigne, waarmee Dr. Öilrerila Byn leerboek b*ciatr
.pour moi, j'aime micux forgor mon ime qua de la"
meubler." - i>-»- ? ? --??
Ook ow vertelsel van .de geheimen van het men*
schelyk oog in verband met bet Daltonlsme" welke la
tegenwoordigheid van Mr. van Nierop een nor lang d.»
leerlingen zouden hebben 'beziggehouden, is onwaar.
Vooreerst vertoefde de heer van Nierop slwshts een rnüf
uur in de klssse en in de tweede plaats haalde de leenar
in do natuurkunde bot menacheiyk oog ain, als
toepatshig van do leer der Uchtbrektig die by in ander*
lessen besproken had. By wijze van klein uitstap]»
deeldo hy enkele bijzonderheden mede over kleonn
blindheid, een onderwerp dat in doa laatsten tydinv^Jji
bcüchaafde kringen besproken wordt.
Ziedaar nn uwe beschuldiging tegen de natuurweten
schappen zooals zy aan de handelsschool worden onder
wezen! Onwaar, en onwaardig! Afgaande op gerochten
en op berichten van h*n die bet ondenrija in n*tnm>
wetenschap niet kunnen beoordeelen, hebt gy o doorde
komische zijdu van een' gepinkte kip laten verlaiden om
beweringen neer te schrijven die van onze inrichting egt
volkomen yalachon indruk geven.
Mot welk gevolg de natuurwetenschappen aan
dehandelschool zijn gedoceerd, U een vraag die ik «heel
In het midden laat Maar wilde men de resoltatenTastsu
kennen, dan ware het zeker meer aantebevelen, denwd
leerling om getuigenis te vragen, dan om to veel af te
leidon uit ?de verzachting van alle leerlingen".
Ik wenschte alleen maar ernstig te protesteeren tegen
de wtyze waarop volgens uwe berichten de nattrarweten-i
schappen worden behandeld.
Ontvang mijn dank voor de rnfl verleende plaetaruÜSite
in nw blad en geloof my hoogachtend Uw. Dw.
Amsterdam, 4 April 1882. 3. 0. Costerija.
Deze weerlegging maakt een zonderlinge indruk'
iemand die lezen geleerd heeft WQ schreven a
hetgeen w^j van Mr. v. Nierop, in den raad, telf
v*mstmen. Of nu do karptr, waarvan bet raadslid gesproken
heeft, een baan gewoest zy, doét zeker weinig terzake.
Do opmerkingen golden niet de nuthadt van oiufervg*
door den heer Costeros of ztjn ambtgenooten ge
volgd, maar de takken telf. De heeren Coeterna e. s,
bebooven zich daarvan niets aan te trekken. Het
profrramma schreef dat ondenrija voor ? doch Juist tegen
dat programma kwam de heer v. Nierop op.
Bed.
Delft, 6 April 1882.
Aan de Redactie der .Amsterdammer," WoekbL r. U.
ifytihetr de Btdacttur!
In het .Algemeen Handelsblad" van 3 on 3 April las
ik een paar stukken over ?de Xnltatuli'beweging."
Veel staat er in die artikelen, waaromtrent ik (eer
gaamo nader ingelicht zoa wenschen te worden (o. a,
hoe do Hoer Mr. W. B, Bergvma, die tfax Havelaar van
onhandigheid en van gebrek aan zelfverloochening be
schuldigt, in diens plaats gehandeld zon hebben), maar,
men moot niet zoo alles vragen ; dat vinden de mensohen
lastig. Daarom houd ik dan ook myno verzoeken om
inlichtingen terug ... op cén na.
Do atelier van het artikel van 3 April noemt MulUtull
een genie; op regel 31 van boven echter zegt hjj van
diena wijsbegeerte, dat ze opptrrlakkig it.
Zv> Ut d. RI zoo'n wezen kan ik me niet voorstellen,
ik bedoel een wezen, dat geniaal en oppervlakkig is.
Lang .heb ik er over nagedacht, maar het ia en blijft
.me 'n raadsel. Misschien komt dit door m'n gebrek aan
ervaring, want, ik behoor tot de Jongelingen," die nog
elochts zeer onlangs don voet hebben, .gezet op hef zoo
glibberige levenspad.
Ik heb me al eens de vraag voorgelegd: .Zou IC. Uit
veituaab zóo'n oppervlakkige wijsbegeerte er op na boaden,
Of ... uit luiheid t"
Die vraag heb ik echter ontkennend moeten beant
woorden. Het vraagstuk blfjft dus voor my «en onop
gelost raadsel Daarom zou U rnjj, on misschien vele
andere onervarene, het leven pas ingotrodene jongelin
gen, een groot genoegen doen, als U deze letteren eens
in uw .blad plaatste, opdat bet raadsel ter *ploHÜig voor
gelegd worde aan tl do wyzen en schriftgeleerden des
lands.
Ik ben overtuigd, dat lij, die 60 jaar oud z'tjn en dut
zoo bizondor v«el ervaring bezitten, en vooral diegenen
onder bon, 'die II. 's ?ongelokkigen invloed niet hebben
ondergaan, en o. a, niet zoo'n onkieaebe, onedele opvat
ting van den omgang tosschen man en vrouw," hebben
als lui Havelaar, zeer spoedig tot de oplossing zullen
komen. .
Ik heb do oer te rijn,
Hoogachtend
TJw Dw. D».
F. V.
' Den WelEdelen He»r
P. Haverkom van Rysewijk. llede-redaCteat»
vaa do Xittttti Botttrdaintcln Canrant.
jLmietl
Zooals gij geilen zult hebben, komt de Amsterdamsen*
Afdeeling van Het Nederlandsen Tooneel den 7den
dezer in Rotterdam de Dtmi~Mo*dt geven. QQ znl t tooh
by de vooriteUing tegenwoordig isyn, niet waar? Ds
vervul dan een belangrijke rol en deel o dit mede om
dat ik weet dat het a genoegen «al doen. Sedert tal van
jaren ben ik gewoon, telkens wanneer ik het voorreeht
had in Rotterdam op te treden, door U too vriendelijk,
tm welwillend, too ttrikt qttpartijdig beoordeeld te
worden. Uwe aanwezigheid ia dan ook letterlijk oen be
hoefte voor my geworden. Beschouw dit niet als vleierij l
Noen ? ik meen bet oprecht,
Sommigen zeggen dat alleen blinde ingenomenheid
met m|jne geringe talenten n zoo doet oordeelen; stf
beweren dat, torwyi anderen om , hun gebroken pittig
door U worden doorgehaald, ge voor myn fouten steeds
de oogen biyft «luiten ? maar alleen afgunst doet b*n ?
zoo spreken. Wio U beeft leeren kennen. sobaU als ü»
weet ook dat rechtvaardigheid by U boven alles staat
en dat ge noch Ingenomenheid, noch vooringenomen
heid kont.
Tot den Tuten dan, niet waar. Hoe gaarne zou ik voor
uit weten, of ge In den aohonwborg zult aijnlüw
aanwezigheid is voor my een waarborg dat ik goed sa!
spelen.
Vaarwel l Met verschuldigde gevoelens.
Uw dankbare vriond,
ATJOÜBT HOKIN.
Midt-lid tait it Ke»iHkl\jkt 7trtmifi*g Tut
Tumttl, J,fMU
l
i!'.»
» ?: