Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No, 231
l»
Se
263
Sukl.
172
137
?i
Voor 3 maanden Expres fr,
guwoou JJT4 2U6
6 maanden l£att»«« t>GS 4-J8 2e4
gewoon 404 341 227
12 maanden Expres 946 710 473
guwoon 7ö« 567 378
In Sakten wordt voor bepaalde afstanden van
55 tot 75 pCt. korting toegestaan. Iu Engeland
b* Unit een handelsreiziger slechts 50 j»Ct. van de
gvwonit vrachtpryïeu.
liet spreekt van xelfjlat de
Spoorweg-maatsthapjiy.n de noodige eontróle moeten kunnen
uitoeiouwii. Zeer doelmatig schijnt daaito» de
bepaling die in Zwitserland geldt, dut, du
aanviHge om abonnement moet vergezeld syu van
. eeu authentiek bewijs dat do aanvrager inder
daad is handelsreiziger en als zoodanig gepa
tenteerd, van eeue verklaring van ay'u patioon
dat de aanvrager werkelijk voor h e ui ruist eu
van een portret.
Naar ik vern«t>m heeft ook de Maatschappij
tot Exploitatie van SUatwpooiwegen deze
bupalin^uu ingevoerd,
liet eenvoudigste zou misschien zyn, aan ieder
reu'ger die van een kaart der.
Spoorweg-maatschat>p\), «fgegvven na ontvangst dur bovenge
noemde bewijzen vooizien is, zekere korting
toe te staan by het nemen van zyn plnatsbiljut.
B(j do ondersteuning diu het plan van alle
zyden ondervindt,' beu ik gemeend dadel uk de
noodigu stappen te moeten doen en dus het vol
gende adres opgesteld:
Aan Zy'ne Excellentie dun ministervan
Waterstaat, Handel en Nijverheid.
Geven met verschuldigde eerbied te kennen do
ondergeteekenden, allen kooplieden iu Nederland;
dat de aard hunner zaken vordert dat zy
hunne klanten iu het geheel* koningrijk der
Nederlanden door reizigers laten bezoeken, die
daartoe groote koffers met mouters met zich
hebben te voeren;
dat de concurrentie tengevolge v»n het pnul
verkeer met het buitenland hen voortdurend
noodzaakt zich met kleinere winsten tevreden
te stellen;
dat de onkosten aan het reizen met veel
bagage verbonden geheel buiten verhouding Xyu
tot de kleine winsten die behaald worden;
dat zy meenen dat de Spoorweg-maatschappijen
in .Nederland eene concessie in hare tarieven voor
de personen zuowel als de bagage vau handels
reiziger s behoorden toe te staau;
dat zy' uwe Excellentie wijzen op het goode voor
beeld gegeven door de Maatschappij tot exploi
tatie vau Stitatsspoorwegeu, dat juist dit voorbeold
bet weuschelyk maakt dat alle spoorwegen zich
er by aansluiten;
dat d»or dezen maatregel de bloei van den
Nederlaudschen handel zeer zou worden bevorderd
en bet verkeer zou toenemen;
dat zij bereid zijn zich eventueel aan alle bil
lijke controle-maatregelen te onderwerpen;
Redenen waarom zij zich wenden tot uwe
Excellentie met het eerbiedig en dringend verzoek
dat bet Uwe Excellentie moge behagf n in overleg
met de Directiau der verschillende spoorweg
maatschappijen in Nederland in te voeren een
verlaagd tarief voor handelsreizigers, zoowel voor
hunne personen als voor hunue bagage, zooals
dat bij de Maatschappij tot exploitatie van
Staatsspuorwegen reeds bestaat.
't Welk doende, enz.
Dit adres ligt van Maandagmorgen 17 April
ter teekeniug DJ) de Heeren Eflennan, Harms &
Co., pokin No. 2, Ie Amsterdam, t. rwyl heeren,
die in andere plaatsen wonen, slechts een vel ge
zegeld papier met huiine handteekeningen heb
ben te zenden aau het adres van B, Bureau
van de Ainsterdammnr.
Ook de heeren die mij dadelijk bewezen hunner
adhaesiu zonden, moeten dit adres teekenen.
B.
Het bovenstaande was reeds geschreven toen
de Red. een brief ontving van de maatschappij tot
exploitatie van Staatsspoorwegen, waarvan het
volgende een uittreksel is:
Aau den wensch dat de verlaging der tarieven
voor handelsreizigers zich ook uitstrekko tot de
bagage, is reeds voldaan voor zoover onze maat
schappij aangaat, doordien de bagage van han
delsreizigers, voorzien van abonnementskaarten,
niet wordt bevracht volgens het, gewone
baira-jetarief maar volgens do vrachtprijzen, vastgesteld
voor het vervoer van lgoed, die gemiddeld slechts
de helft vau de gewone pry'zen voor bagage
bedragen.
? Jk ben Overtuigd, dat slechts weinig
koopliwiea met deze bepaling bekend zijn eu zou dur
diieohe in overweging geven haar eens lliuk
wereldkundig to maken.
Men begrijp* echter wel dat dit verlaag.l tarii f
voor bagage alleen is voor reizigers die een
abonnementskaart hebben.
Hat abonnements-tarief voor handelsreizigers is
ali volgt:
Voor l maand. Voor 12 maanden.
Noorder of l Ie. 2e. 3e kl. Ie. 2»!. He kl.
Zuidernet. f / 20 15 10 ?500 15» 100.
J»'»orderwi l
ZuiaVrnet. l ?30 22!'3 ^10 /"300 223 150. j
Sluiten de andere Spoorwegmaatschappijen j
zi-h nu hierbij aan, zoo is ons doel bereikt. j
Wie er mfler van wensdit te we'en, vruge aan
de Exploitatie maatschappij hut l Ce vervolg op
de roizigurstarieyen iu binnenverkeer, dut tegen
betaling van 10 Cts. verkrijgbaar is. l
B.
Staatkundig Overzicht.
De jHioschweek, hoewel geluk gewoonlijk arm
aan nieuwst ij linden, liravht dittuual het, heridif,
aangaande ort-ehakofTa aftreden als
IMkskanHelier. M«n ii geneigd au» h«t aftreden van den
gi ij-wan! en zijne 'vervanging door v-v Gieca een
buitengewoon gewicht te hechten. Voor.U wyl
voor Igiia'i.ff, den p'anslavizt. nu de weg i»
nf,gesloten, om ui den eersten tijd eene.
oorlugzuchtigis politiek te Volgen. Na do redevoeringen van
Srobclefl', die zooybel ongëruitheid Verwekten is
di/.e benoeming zeker een 1ieuchel!jk feit Doch
do nationale wenschen blyken steeus krachtiger,.,;
ia zijn dan de mécfet ? ton -den een of -ahiferen
voorzichti^cn staatsman. De benoeming van
vanUiers büwy'-t alleen, dat. Europa nog niet regel
recht drn oorlog tegemoet gaat ?
Du joden ver volgiug in Küflriand is op nieuw in'
sommige dist rikten Uitgebroken^ de politie treedt
z'euds te laat op om'dfl uitbarstingen- der volks
woede te voorkomen. In Oostenrijk is men beter
op zijii<s hoede. Graaf Taaffe zond aan de.
plaatselijko bcntnren zeer gestrenge bevelen om alle
uitingen van anti-semitischen geest tegen t« gaan.
In Duitschland rekent men uit, of het ontwerp
tot invoering van het tabaksmonopolie kans héft
in den BoncUroud aangenomen te worden. Over
Beieren ia men in 't onzekere. Het bericht dat
deze Staat zich tegen die voordracht zou verkla
ren it gebleken niet juist te zijn geweest Som
migen meenen echter, dat de Bondsraad het ont
werp aal goedkeuren, daar men er toch zeker
van ia1 dat ae Rijksdag het verworpen saL
Hoe Bismarck met de kerkelijke wet zat han
delen, weet men nog niet Men «egt, dat hij het
plan. hoeft, de veranderde voordracht in
hetHee,jt*a&uii te. jnrded/gen. ..
Uit Engeland geen aader nieuws van eeaige
bMertenis, dan de rei* van Parnetl naar Parys
om *ijn nW te begrave*. Qet blokt dat de be
kende agitator alleen om de«e
famifie-auagelogeahvid tien dagen verlof gekregen heeft
Eeu der Anierikaaugchöburgers, die om zijne
lersche' s^mpatiën gevangen gezet was, ia ont
slagen, hen. gerucht als «ou de AiueiikMusche
g«a*bt te Londen door een ander worden
vorvangen is nog niet beventigd.
Degeataakt e arbeid aan hut graven van deu Kanaal
tunnel aal nu-echten niet spoedig hervat worden.
De engelschen vreezen de nadeeUu van zulk een
weg met bot oog op vijandelijkheden en xolf*
J)aüy Ncwt keurt bet plan af, omdat EU meent,
dat een honger budget voor de vloot er het
gevolg van zou iQn.
Ook te Madrid vindt het handulstraktoat met
Frankrijk weinig tegenstand.
Met het optreden vitn Arabi-Bey ah hoofd vau
het egyptische kubinet U do rust nog niet. ver
zekerd. Men meent, dat-oen fauicnzucriug is
ontdekt, die ten doel had den genera*! te
vnruioorden. Vele oliicieruu werden in hechtania
genomen. De oorzaak v:m deze oiitevredonlieid
schijnt gelegen iu bevorduringon bg het leger,
waarbij züzich gepasseerd achtten.
De minintBrrnad verwierp het voorstul van
Engeland, bt'tj'efi'endo du grensscheiding tusscheiv
Egypte en Awtb, en Itulii' richtte een krrtsso
iiütjx over deze «aak aan zyn
vertegenwoordigete Alexandrië.
De franschp bladen bevatten uitvoerifro berich
ten omtrent een aïtnviil dui' ti'ocpon op Liuu-Aneiua.
HU wist te ontkomen ou hot doel v.iu Jeu tocht
w«rd dus Gemist.
tiet hanoVl.tractiuït met Itiliëscliijnt in het
p.trleniuiit te Kome niet veel tegenstaml te zullen
ontnioeten>
ló Gataloniüwanr woelingi'i» tengevolgu van
geschillen tunscheu arbeiders on vverkgiivcrs
vcorkwauien, is de rust hersteld. Do stout van bclt'g
is daarom opgeheven.
Po dagbladen berstten
Hot Handrltblad: Givnzi'ii dor Riiiuronton.
Stofvereeriiig door Dr, W. KuMor (Duktoi-on).
Jtft VuilfrlaHii: 1'lnatfi.ilyk pcnuiouufouJ» vin ouJu
woiUieJon cu liuJioaLU'u tu 'a UI-L'.
liet Siemrt fau iltn Dity: Wat baonüula in In.lir «\.unl.
,li'nhr,H»c>n Courant: U<»t Va^lufJiind kontr.i do
AruhuinHcho Courant (het n gocriusjsvcrmogcu di-r liberale
jiarty).
l'irrtUtfhf Courant: F.tfii en nn'lorover npmirwcjion.
Ei:» wipenkrect (Frowoin's Imüiiiiiiamo ol'},-o'l-ilii>nnt?").
Miitlrlbiti-yi>?he Cmirtn,!: Hol rt-fht vin on |ui-U'.
Hou mt-n gesohiodenis m-lirijft (Mr. Schvuirbfi'.uK' Duuj'
u%'er do openbare en do l>\jzimdi.Ti! m-lum'il.
AiHi^enlaaiueht Cuui'ant: Fiunn.'ii''n 011 bcla-ülljri-n.
Mr. Le'vy eii do eed. loupioi; HH/.T kuliun-o iu ludie.
Dagblad van Zuitl-Jlullantl en 's riti'tii/iayi-: Du ver
pleging vin dus Ivgor.
Jtotterdaiiisth Ximirtliltul: (Tcrkccrdolljh in lift Tori^
Nr. onder XïtittPt Huttri'dntnitrhr ('oitt'itttt ^o^laatatj. Een
Teolbcaprcken hnl.lo iMnHatnli).
Standaard; Een omdoersdo Rtomlius (Vvrkieziuic tu
Steenwijk).
' l>t Tijd; Briöf ran Dr. Bebarpnip.1. (Over v, Di'ysm-la
Wodcrwoord). Vau de uivilwu naar de uuJüvoruld.
VcrJrovon
lESWETUERYOflMING..
Aanstaanden Woensdagavond zal Burgerpligt
vergaderen om te beraadslagen over Het door
een kommissie uit vrijzinnige
Kiesvereenigingen opgemaakt verslag over Kieswethervor
ming. Dit verslog, in de dagbladen meege
deeld, mogen wij bekend achten. Met is een
degelijk rappon, waarin op de hoofdzaak:
de censusverlaging, alle nadruk wordt gelegd,
doch tevens wordt aanbevalen grool
kiesdistriklen te vormen, waar linnen een
evenrediglieidsstelsel worde toegepast.
Dij raste distriklen zou de politieke
moralileiloniegenze<;<;ulijk winnen, daarom wenscltl
men een de/tnitiere itideeling.
Dfütiiücvu indeelii)i4 echter is hl leen mo
gelijk bij het vormen van zeer groote
disliïkten, daar de grondwet voor elkcii aanwas
van 45.UUU '/ielen een af^evaiitdigde' meer
verkozen wil zien.
Grooie di.sirikieri echter zijn voor de
itiindtii'licdcn onbillijk, weshalve hinnon die
dif nikten een cvenrüdi;Ji<>ids:>!ulsl.el. liehoorl
ie worden toegepast, aidiii ieile«>:oit de
kommissie. ?
Wij hebben reeds vroeger als onze mee
ning uil gesproken, dat du geest der grond
wet niet de invoering van eeu
evenredi^heidstelsel gedoogt, doch tevens de opmerking
gemaakt, dut m;>g men onder deze grondwet
hel toepassen, tiet voldoende zou /ijn, om
aan de letter Ie gehoorzamen, indien men hel
geheel» land in een puur hool'd-dislrikien
verdeelde.
Een evenredigheidtsteUel, wij iljn het met
den heer Levy eens, behoort in het grootte
worden toegepast.
Zou lang ilil niet mogelijk is, zal men er
wel in bersten moeten, dat bij deze
voorluopiije regeling d« kie^welhervornung tot een
wijzing van den census beperkt worde, 61
dal, de veelvoudige distiiklen weder in enkel
voudige worden gedeeld.
ilet bet oog op het verschil van gevoelen,
dal zich openbaren zal, is het zekar. een juiste
opmerking, dal zelfs de twee op den voor
grond gestelde veranderingen, ccnsusverlagiHg
IQ groote dislrikten met- toepassing van
den evenredigheidsstelsel, wellicht alleen
langs den meer en meer
gebruikelijkelijkeo weg zullen ; kunnen verkregen
worden: nl. door hel indienen van afzonder
lijke wetsontwerpen. Het is duidelijk dat de
kommissie' niet gaarne zou wenschen, dal
een voorstel lol censusverlaging viel, omdat
er een tol invoering van een
evenredigheidsstelsel aan werd vastgeknoopt. En daarin
geelt zij o. i. blijk van praküschen zin. Hoofd*
zaak blijve de censusverlaging en wel eene
verlaging zoo ingrijpend mogelijk, gelijk
Prof. ? Buijs die heeft voorgesteld; doch men
moei het oog niet sluiten voor hel gevaar,
dat zells hiervan misschien niets zou komen,
indien men als eene condilio sine qua non
daaraan een voorstel tot invoering van het
proportioneel stelsel toevoegt.
.Vóór alles, zeggen wy met de kommissie,
bedenke de liberale party, dot aHw>n door
eendrachtige «tmenwerlrin»' liet doel kan wor
den bereikt. Men geve beide iu afzonderlijke
wetsontwerpen, opdat het eerste niet van net
lualsle afhankelijk gesteld worde en er van het
geheel dientengevolge niets kunic. Zij die
wezen tl ij k eenige verbetering wenschen ie
verkrijgen hebben zu h vooral te hoeden legen
elke pogiug, dio aun de zwijgende oppositie een
middel verschaft om mei schijn vau recht
zich legen het voorstel aun te kanton.
Zyn onze inlichtingen juist dan heeft de
Hc^cerin;,' niet alleen een onderzoek ingesteld
naar den invloed von de palentwot op hol
cijfer der ki&hcvuc^dttn, maar heeft de mi
nister ook aan gemeentebesturen van plaat
sen, waar een census vnn omstreeks 5U gld.
bertaut, juliuhtiugeu KOvningd nopens den in
vloed, die eun verlaging vuil den census tol
omstreeks "2U gld. op de kiezerslijsten znn
uitoefenen. Men mug hieruit afleiden, dalhot
plan besUtal tot een tamelijk aljjemeene
verl;i^ing. De regeering in deze richting te
steunen moet o. i. allereerst hot doel der
liberale kiesvcroonisjirigcii y.ijn.
Do kommissie heelt echter nog een
opm iking «öuiiiukt, die, wel als noot geheel
onderaan stunt en diensvolgens vnn weinig
gewicht zou kunnen schijnen, doch zeker
algi'meene instemming zal vinden. De
moeielijke vraag: hoc de kunaciteiten stemrecht te
verzekeren bij behoud van den census zou
inderdaad voor een goed deel beantwoord
zijn, als de Uegücring «eb. liet bewegen de
wet op het personeel in dier voege te wij
zigen, dal die belasting gesplitst werd tussrhen
den hooidbcwoner en du bij dezen le^en
kamerhuur inwonenden. Deze belasting toch
wordt nu. door AD kapacUoitótf als kamerhuur
opgebracht. Hij eeu belangrijke verlaging van
den census en de invoering van deze wijzi
ging der belastingwet /.oude zeker hei grootste
deel der kapadleilen reeds nu hel stemrecht
ontvangen. at men ook de/c verandering op
den voorgrond s lelde, zouden wij gaarne zien.
al begrijpen wij dat He kommissie, die over
AiVjireihervormiDg handelde, haar niet op den
voorgrond mocht plaatsen.
UIT DE MAASSTAD.
Uulterduin, 13 April.
Men kan de leden van opzui} riud waarluk niet
van al t o (jro.it e nieuwsgierigheid beschuldigen,
terwijl zij blijkbaar ook de burgorij gebeur vrij
achten van die tok'h waarlijk uiet <iiij;ep<i3lu eigen
schap,-waar 't de hat.ilrliitgen van
hergnniountebf>stuur geldt. Wat. er hit-r in de laatste maanden
by f en drietal branden voorgevuliun is en hou
optimistisch eu vergoelijkend de burgemeester zich
tot tweemalen toe over deze rampen in den raad
heelt uitgelaten, ia deu lezers van dit blad be
kend, en.ay zullen zich dau ook mijne blijde ver
rassing kunnen verklaren, toen dexer dagen het
Rot i. JlieincMad meldde, dat er weldra eeu brand*
weerpost in het midden der stad gevestigd zal
worden, Welke aau het telephoon-net verhonden
zal zy'n en waai- uonuanuul. .zeker aantal vt<<ite
brandwachten met du reddingsmiddelen voor brand
gereed zullen staan om bij het eerste
brandsignaal oumiddellyk. te kunnen uitrukken. Hoewel
er niet de mint-ta reden bestaat om fa: juistheid
dezer medecteoliiig iu twijfel te trek kou, zou 't
toch inderdaad nipt. ge&chaad hebben milieu zti
heden in de ra'idsvergaderuig olfioicel bevestigd
ware. Met eene korte vra*g aau den voorzitter
ware dit doel ta bereiken geweest, maar geen der
leden j>oheèn h«t uoodig .te achten deuwgery'
hot rustige gevoel van veiligheid opnieuw te schen
ken, hetwelk door du laatste brandt auipei) maar
al te zoer verloren is gegaan.
Is het bericht juist, d«n komt voor een groot
deel xeker aan dr. Slenrs de eer toe dleu hoogst
nuttigen maatregel te hebben uitgelokt, en na
de door hem in deze zaïk getoonde belangstel
ling, waarvoor hij den dank der geheele burgerij
verdient, moet ik wel aannemen dut hy heden
nittt tm- zitting tegenwoordig geweest U, want
nauwelijks U 't te deuken dat h,j zich de groote
voldoening voor gijnt bei'de brand-tnterpel'aties
vrijwillig ontzegd zou hebben, om nu uit den
mond van den burgemeester te verjieineii dat er
buter dan tot dusver in den reddingsdienst voor
zien zul worden. Of zouden du heer Sleur* en
randeledoii misschien reeds in particx'iere
gc'prekken fle Kckerheid hebben verKrpgcn, dat
hut Ruit, NivtiwaUad naai1 waarheid b'unclittb?
NV:in.in.-byiilijk is dit niet, daar tr dun tuoh zoker
wel n lid ^ewo««t zou zijn, die begrepen Imd
dut de burgcrüals eerste belanghebbende boven
al aanspraak heeft op oene otïieieele bevestiging
vau het bericht. lloe hut z\j, to hopen is 't dnt
alsnog op eeue of andere wyze blyke dat het
Itutt. Nieuwsblad in deze niet een wensch voor
weikelykheid heeft gehouden.
Dauruntegen heeft men heden eene andere niet
onb«lHugrijke medndeelin^ uit den mond vau den
voorzitter kunnen vernemen. De lezers, 'die mij
do oer aandoen mijne wekelijkscbo kroniek te
volgnii, zullen zich heiiiinerfii, dat tiuschen don
di.strictsscliöolopi-.ieiier en het gemeentebestuur oen
conllict gerezen w«« overeukelo
tcobnischeonderdeelen van twee gchool-bouwplannun, en dat dit
nauleiding had eegcveu tot ccue interpellatie van
dun h'jer de Moiichy eu een antwoord van den
burgemeester, waardoor by hot groote publiek,
herzy dan oyzettelyk of o u willekeurig, de iiidruk
muest teweeggebracht woi'den, dut hut
scbooltou2ici)t het UvtTig streven van hut gemeeiitebeatuur
t-*»«nwei-kte om in hut gebrek nim sclioolruimte
te voorzien. En dat, terwijl deze booze man nog
a/rijrt dezelfde schoolopziener is, dio reeds vóór
een aantal jaren bij het gemeentebestuur op groo
tere vermeerdering vunTiet aan t n l acboleii heeft
aangedroiiKau l Du nieuwe wet, gelijk hakend, eischt
voor lk plan eener openbare schoul de goedkeu
ring va» den (lijtricts-clioolopüiener, terwyl de
minister Six aan duke aniblenaar», die nutuui-lyk
in 'tivlgcnieen volkomen onbevoegd /ijii om over
zuiver teübuiscliu houwkuudigfl quaesties to
oordeelon, den r(jlu-bouwkun<lige nan zijn
departomuht als hun adviseur iu di-ze nanwees.
Dar dit tot groot oponthoud in do vastatelling der
bouwplanueu aanlunlitig giil', ligt. voor de hand,
maar, zooals ik roHa 14 d»gen gelo-Ien zeide,
door de diBtricsschooicpzieners te herinneren dat
de wet aan hen do goedkeuring der plannen op
draagt, heeft de minister Honluk de moeielijkhetd
niet opgelost, daar hij niet tevens zeide bij wien
da niet deskundige schoolopzieners dan nunnfl
teoluiisehe inlichtingen müesteli inwinnen. Bij een
bekwaam architect van naam misachien of bjj een
kleinen beginner of eeu beunhaai.iu 't bouVrvak
in hunne woonplaats? Wie KOU den schoolop
ziener in het eerste geval de kotten vergoeden, en
waar in 't tweedo guvnl deu man te vinden, dio
zijn gezag KOU durven stellen tegenover dat van
den directeur der gemeentewerken?
Bljjkens de mededeeling van den burgemeester
in de raadszitting van heden hoeft de minister
Hordijk deze quaettie zeef cavaUèrement door
gehakt. De- bezwaren van den deskundige aan
zyn departement heeft by zonder eenige
motiveeriujr eenTOudijf ter ^Jde gernt en déplannen
góedgdkourd, «Ou Jat nu, xooali de burgemeester
zeide, tot de aanbesteding kan' worden
ovorgegun. Voor het geineóntëb«ituur il dit zeker
ze«r aaugotiaam en, met t oog op du zeer drin
gende behoefte aan «choolruiinte, kan m«n ziuh
daarover van hiirtu vwbbjden. Maar voor den
rykabuuwkuudi^e ia deïe 4>audolwyiêvau den
minister xekur tuinder ftaugeuaam. terwijl <>f k de
Jiutrictasclioolop/ienur stil* rkden heeft ziub duor
's ministers houding gekrtvkt te gevoeleu. En
de praclisulie gevolgtrekking, welke deze ambte
naar hieruit voor t vervolg cal moeten makeu,
kaa, (luukt my, gueü«udere zyn dan dat hu óf
met zyu wotteiyken plicht, om nauwpuzet de
bi)uwulninicn te ouderxoeken, \.\f hand licht,
«oolattg dti/.o mitiMter, die pp too uitw^t w«Uuvende
wyze /yue ambtenaren iu 't opaubaar uua
kaakblug geot't. aau het bestuur is, óf de bij hem
inkuniHude bouwplnunen oumiddelyk by dun
mininter inzentlt inut het vurzoek huui met zyne
meerdere techniachit kenuin tut Voorlichting te
willuu zün, W u ut d.it der.e iüdurdAad d«n
Ulinister liordtik ni«t outbreekt, mag hioruit wonleu
ufgrleid dat h\j het niet noodig achtte zeil s n
uiüticf aun deu «choolopüiener meitu te deelen,
wiMirom hij do bezwaren van den deskundige aau
/.ij u dupiu'iemunt niet gegrond achtte.
Eeu iiautHl zaken van Kleiner of grootor locaal
bt'litng werden heden door dca raad, ungouocg
zun-ler diücusHit-, nl'geduan. Daaroudér de
rugolini.; van hut vergunningsrecht tut verkoop van
aturkvn drauk, wtuuouilveut niet betrekking tot
du opvatting van art. (J der wet verscMI bestond
tussclu'ii G udt*p. Staten ou hot g«uu>eiitebf;stuur,
wuurliünaar 't my voorkomt do i-erste do letter
dur wet/ on O. eu W. hut practiscbe inzicht nan
buiuio njjde hadden, ou wnnrin do miuiülcr tegen
ons gemeentebestuur beslist heeft; verder de aan
wijzing vnn torroitien voor drie nieuwe crholeu,
de regeling dor wedde van deu nieuw te
henoe111 nu gomuetitu-ontvaiiger, de wyziging der v6roi^
deuing op het tarief eu do Wïirwaardeu voor het
leveren van gas door de gemeentefubriek aan de
overzy'de, ea», enx. Naar nahleitliiig vau dit. laatste
voorstul sprak ulleéu de heer Viruly deu wenscb
uit dot, ais enumaal de.gatleverautie ook aan deze
mjdo der Muns door de gomeeitle geschieden zal,
de priji zuovt-el uiogrijjk uuitorn en teveua zoo
laag mogelyk vuor de verlvuikers gesteld zal
worden. Voor do vervulling vnii dezen wcnsoli
zal dan toch waai-lük de Raad w«t org dragen,
ook al was er boden niemand die er tegen op
kwam, dat. door lint thans aiin^euomeii tarief aau
de overzijde de kleine verbruiker» op onevenredig
drukkende \vijzn getroffen worden. WaaMcbynlijk
paaide de meerderheid dei' ledcu nieh heden niet
de overweging, dat aan den uvttrkant, der Maas
nog zou weinig particulieren wonen, zooditt door
het progresuiove of juister degressieve tarief
nog zser weinig bürgurs benadeuld worden. Toch
is dit geen ar^nment, eu eker ftl een zeer schrale
troost voc*. dio wftinige" particulieren, die het
van gemeeiilewego verstrekte gas nog even duur
moeten . betalen als de bewoners van den rechter
Miins-oever aan de particuliere fabrieken, aan wie
juist die pr\ja al» zoo groote grief wordt aange
rekend. Xelf» tegenover n enkelen kleinen ver
bruiker is 't een onrecht, als du gemeente voor
dezelfde dieimten vdu hem eeue vergoeding eischt
30 40 pUt. hooger dutt van den grooten ver
bruiker, terwijl dit ook .niet verstandig is, nu van
lieverlede onder den handel de neiging zichtbaar
wordt de kantoroii naar de ovoiviido to
vei-pliiatseu. lint cargadoors-kantoor vau \Vamberaie & Co.
is thans ook de Amerikaiuigche stoomvaart daar
heen gevolgd, en waarom nu ook niet, al a do ge
meente het zonder eenige schade doen kan, den
kleineren nog d«n overgang gemakkelijk gemaakt
door het vooruitzicht om op het gasverbniik
3 uta. per «tere te kunnen ? sparen? Geen verstan
dig industrieel zal moedwillig de kleine verbrui
kers afnlooten, en hoe zou dit dan in het voor
deel der gemeente kunnen liggen V MÜis' dat
niet duidely'k. . G.
UIT DE nOFSTAD.
No. 92.
Kwajongens ?, 't Paleis Van Willem u.
Als er ooit do.or onzen achtenswaardigen Uur"
gemeester, als hoofd van Ae Genieente-politie
(waardoor, tussf.hen twee haakjes, de titel van
houfilcoiinniisaris v. pol. ouwetUg is) eenu ilinke
duud werd gepleegd, -dan is het zeker de door
hem uitgevaardigde circulaire, zoowel aua du
hoofden van de openbare als van de bizondure
scholen alhier gericht, over de vnrregaande, en
al erger en erger wjrd&ixle bKlddadixheduu op
de publieke straat gepleegd door hut schoolgaand
veelbelovend geslacht. Z. E. A. vurüoekL deu
onderwijzers om hun zadelijken invloed te willen
gebruiken, ten einde de bjj hen ter school gaande
jongens het gevaarlijke en onbttiim-lijkövau
zulk een gedrag voor te houden; do ouders dur
n vuikeei'en i» voortdui'endeii angst over
de dikwijls voorkomende straatgevechtou, waarbij
van stokken en steencn een roekeluo:i gebruik
wordt gemaakt, at de poiitiu die troepagewy//!
of man tegen uian geleverd» straatslagun niet
steeds on overal kixn te keer caun, duur van mo
gen wu haar geen verwüt maken. 't. Gebeurt dan
Kiev, dan daar, en nieamnd ' kal ven ngeut iu
stnat achten, om tegen zulk een uitgelaten zwerm
helden, in Spt iets te vermogen.
't Publiek, dnt immers .ulles van de politie vargt,
zou bij de eerste de boste arrestatie vau een aan
voerder-belhamel door een agent godaau , den
kwajongen ontzetten en met een verontwaardigd;
Laat dien jongen los, 't is immers geen dief of
moordenaar!" den trouwen agent bovendien met
amaadredenen overladen, '/.oo iets gebeurt bulaas
al te dikwijh en ia 't. dau te verwonderen als een
politieagent bij 't uitgaan van de school achter de
kerk, iu plaats van «"aar d» straatjongens liever
n au r hut bierly'k nieuw wapen des konings, vóór
het magazijn, van' deu heer Simone kijkt n do
opmerking maakt, dat 't wel vreemd do .-h precies
is, zooals 't hom onlangs werd voorgelezen door
mijnheer don inspecteur, die toevallig du wet van
21 Augs. 1815 (Staatsblid No. 4ü) voor aich had
eu, hoe ongaarne ook, moest ei kennen, dat de
overige wapens door hóiliweinnoii'n gevoerd, mat
uitzondering van de HII. Punjicr, Kruse en Bl'wme
allen uithangborden «n versieringen zün, die men
volkomen het recht heeft tondcr toestemming des
knnini)$ te voeren, om de eonvoudigo retlu'n,- dat
geen van allen koningswapens zya.
Ala die zelfde ngent, wien 't aan«pm«rkingBgeeet
niet schijnt te ontbroken, zijn oog richt nnar de
houten stelling, vlak vóór hem, om 't Stadhuis
aangebracht, dan zal 't hum spoedig duidelijk
zijn, waarom dio vervaarlijke loods het kerkplein
bijna geheel verspert, en met ,d« teoüater
kiosk-Mottton do' passage geheel belemmert. Zij moest
daar geplaatst worden om dienst U» doen büde
verbouwing vmi 't Stadhuis; zeker kon er goen
meer nul>\Mnde plek voor gevonden, worden,
en men moet' niet onredeluk zyn daarom
zal ieder sich dien tyduiyken Binder gaarne ge
troosten, offchoou hét voor huwehjksvolti-
kkmgeu die men niet tegen. moet gaan vry las
tig wordt gemaakt. Doch men fluistert mij zoo
even in dat ook hier weer' door den
architectdirecteur eeno eigondunklijke handeling is ge
pleegd. Oude, geen stokoude Hagenuara, herin
neren zich nog bet zeren hek, m 't verlengde
van de rooilijn van 't Stadhuis aan den kant der
Driehoekjes, op 't kerkplein, rondom de kerk
geElaatot ; he~t terrein binnen dat hek gelegen bleef
et eigendom der. kerk. Nu wai men zkh ten
Stadhuize -wél van dat recht bewust, doch af
gaande op de orakeltaal vaa den «roh.-directeur,
kreeg men de zekerheid? dat die grond, vroeger
binnen het thans, verdwenen hek gelegen, nu het
eigendom was van 4* gemeente. ^
En toch sohy'nt zulks niet het geval te soja.
Kerkvoogden zullen, naar men hoopt, niet aan
dringen op het afbreken van de loods, maar dat
y hun verwondering zulten te kennen geveu (als
hun recht waarlyk bUjkeii zal) dat men huu tot
die plaatsing gseii toeutouimuig vroeg, is billyk en
te verwaohteu. 't Zou alweer er to. bydr»j(ett
om 't geen ik in my'u vorig stuk zei, te vers t ar
ken, 't Is eene blauwenug c^uaastte iu 't klein/
doch nu men met een cnriitel^k kerkgenootschap
te doen heeft, zal 't wel zeker zouder schadelijke
gevolgen voor de gemeente-schatkut, met <*u*
«inner aÜoopen.
De vele bewijzen van ingenomenheid met het
geen ik in dit blad van jl. Zondag ovei'genoemden
architect -directeur schreef, inüvan vele kanten
geleverd, kan ik en dit ia eane iunigo
voldoeuiug voor my met eeu ofticitwl bewijs ver
meerderen.
Uet Kaadslid van Stralen, Voorzitter van d«
Coca missie van fabricage, ging zich in loco over
tuigen van mijne opmerking, gemaakt over den
door genoemden architect nieuw gecreèerden
troittoirbund-iuis8,tand rondom de fouteiu, en hoe
gaarne misschien ook, vermocht hy aan zijn
gemoed geen geweld aau te doen en *af( de
gegrondheid myner aanmerking in. Zal hy uu
daarvan party trekken en tenminste grooter
dwaasheid voorkomen? Verbeeld u, geduldig
lezer, dat men langs dien trottoirband bovendien
nog een ijgeren buk Wil plaatsen, 't Spreekt van
zeli', dat t er dan met de waterpas-quaeitia nog op
verergeren zal, maar buvoudien ontneemt tnen
aun de foiiteiu de eerste eigenschap, die haar ge
steld wordt. Naiuebjk om voor den wandelaar
bereikbaar te zyu. Nu weet ik wel dat men
hier gewoon ia om goede voorbeelden uit 't Bui
tenland eerst dan te volgen ala er eerst leergeld
betaald is, maar zou roon nu niet beter doen
duor ia plaats van tusschen de straat en het bassin
bloemen, afgesloten door een y ze reu hek, te
planten, den wandelaar in de gelegenheid te stel
ten om oumiddelük het watervlak te kunnen
beruiken? Is de neer van Stralen wel eens in
Brussel geweest? Daar denkt men auders over
't doel vau fonteinen. Verfraaiingen iu eeuo stad
aangebracht, behooreii op pry's te wuruen gesteld
door hare bewoners, maar als men half werk le
vert, vermindert het genot er van.
Dit is ook zoo gued als zeker het geval
met de voorgenomen sïooping van het onmisken
baar aan historische eu architectonische waarde
zoo ryk bedeeld l'aleis van wijlen deu beminden
Kroonprins Wtllam van raiije. In iMysuhe
penkrassen" no 40, besprak ik dit
yernioliugsplan reeds met weemoedigheid, daarby' tevens da
gewunschte verbrucding van het UeuUtraatie niet
onopgemerkt latende, doch nu er bij het V
mierland" en deu heer Martinus Nyhuff' een adies
aan Z, M. den Koning ter tue-kening is gelegd,
ten doel bobbende om de vernietiging van een
der .schoonste gebouwen van 's raveuhage te
voorkomen, moeten allen de handen in elkaar
sluuu en medewerken um te trachten Z. M. tot
andere gedachten te brengen.
Alen geloofde (volgens deu Haagschen corres
pondent der N. Gron. C t.) dat het in 's Koniugs
plan lag aan de gemeente graciouselyk den
vryvallenden grond, noodig voor de verbreeding van
het lleulstraatje, ten. ? geschenke aan te bieden,
douh niets is verder van 'H Konings bedoeling
verwijderd dnn dat. Z. M. verwacht vau de zy'de
der gemeente 's Graveuhage een aanvraag om
den grond voor die straat-Verbreeding benoodigd
to koopen. 't Spreekt van zalf dat de
Gemeeuteraad nimmer daartoe zal besluiten. De
Heulstraat is wel smal, doch de verbreeding, hoe
geweuscht ook, is niet bepaald noodzakelijk. Daar
voor duizend» guldens wog 'te werpen, zou on
verantwoordelijk zijn, er. Z. M., die du drukkende
lasten van de gemeentenaren kent, zal
zeli'erkei.nen dat zulk een uitgave niet te .rechtvaardigen
zou zy'n, en dus niet te verwachten is.
Mocht 't zijne Mujpsteit behagen het merk
waardig gebouw tfl sparen, en afgesohèideo van
zijn bouwplan in den groot en tuin, dat plan enkel
tut de aauhóorigheden daarvan te beperken, dan
zou mijns inziens de Kegeering vau deze gele*
heid kunnen gebruik makeu om over den aan
koop vau dit Valttis met Z. M- in onilerhandeling'
te treden. Wat zou er een prachtig ministerie
van Duitonlaudsche zaken vau te maken zijn!
't Bestaande is dit behoeft waarlyk niet ge/sejjd
te warden leely'k ou buuwv.iüig. M<;u zocht
eu do dagbladen melddeu, dut reeds het oog
gevestigd is op 't Paleis van nu, wijlen Prius
Predertk een waardig gebouw voor de buteaux
van den Raad vau State; ook daarvoor /.ou
't Paleis op den Kucuterdyk zeer geschikt ziju.
'k Heb willen mede werken om de slooping er
van te voorkomen,, doch dit kan ik-met bijna
zekerheid voorspellen: 't zal niet baten en binnen
enkele raaanUan behoort d« woning van ean
Wassenaar btlam, vau Vader nts, vau Koning
Willem II en Kroonprins Willein tot 't roemrijk
verleden.
't Is wel jammer l
J. A. de Cergh.
's Gravenhago, 13 April 1882.
UIT DE DISSCUOPSTAt).
De zitting van den gemeenteraad van 6 April
was vry onstuimig. Een vraeselijke donderbui
ontlastte zich, die, niwtr wij hoputi, di ntmocfeer
zal gezuiverd heblwu. Ik deelde u in mijn vorig
schrijven mede, dat de lieer de Ucer gezegd luid,
wij uouwen liier goed, ruim e«r sierlyh, maar te
dutlr. Da Reut' Duvvis vulde dezo tuededueliui;
aun met de opmerking: wy bouwen hier duur,
zeer duur en nii't mooi. . .
Toen nu in de zitting van 6 April de ontwer
pen van de scholen waren aangenomen, de 1 1de
de voorzitter mPde, dat. U. en NV. du planr.en vo ir
do scholen in den raad ter tafel zoude breiiger.
wat trouwens1 van zelf sprak wnnt Ae.
raad had alzoo besloten. en dat U. en W. dio
plannen zouden opdragen aan den Htt-ik-lijkou ar
chitect, die, n»ar hun oordeel, Vollcometi bevoegd
eu gn<chikt is om zich vnn die t.t.tk te kwij'cn,
met kennis, goede trouw <-n goed iunith'. hiii
gewoon burgonuensch zou alweer xcxgen: i!at
sprevkt als een boek. ."Wie, anderu zal brftiekken
maken voor het, bouwen vau stadsguhotiwuii dau
de stads-arcliitect? Ook deze luududueling scii^ii
overbodig, maar zij had oene bedoeling1. Aau i l u
lodnn van deu raad móest kenbaar gemaakt, w
<iden dat zij buit<!u "bun boekje waren ge^aua. Uet
komt hier ter stede, wol meer voor, dat men h-.:t
j euvel duidt, als een aanmerking wordt <,vniaa)jt
op iemand die' in een aoed blaadje staat.- ?? '
De Heer Kol vatte hut. pont vuur on di-
medodeol'ng van" d^n Voorzitter. nM:ig dan <><.>n lid
vau den raa.i niötn zi'gfjen, dat B. i;n W.
IIIHhaagt of over niets zijnB afkeuring uitspirktui,
zonder aanstonds als een scliooljougeii tu
woi-den terecht gozer. V Hij meent dat het vitlslivkt
uiet naugant oio dergelyke bedekte nr'pipiin;ini!ei
te goven, wanneer iemand, die elders iets £<!«irii
heeft; wat naar zUn oordeel beter is dun wit w
hier hebben, .zich veroorlooft daarop te
2öl
DE AMSTEKDAMMEB, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
.of verklaart dat hier leol^k gebouwd wor.lt."
De Ueer Kol hoopte te vernemen dat hij zich
vergiet had en Ky zal dan terstond homvl iï«- ,
vonden worden zy'n excuses voor h«t thm« door
hem gesprokene aan te bieden. Maar tot zoolang
moet. DU .verklaran, dat hét gedrag van II. 04- WÏ.
hem niet bevalt.
En toen nu di Voorzitter verklaarde dat <Te
opmerkingen van de vorige vergadering tot do
mededeeling aanleiding hadden gegeven, toen
antwoordde de lieer Kol en noemde zulk eene
behandeling van raadsleden niet liberaal, maar
zelfs zeer «iiatokratisch t
De Heer Dnyvis voegde er een hartig woordje
»nn toH. Toen h|j liet van den Gemeenteraad
werd,, heeft h\j tien eed afgekgd, dat hij do be
hingen der gemeenta Utrecht zon behartigen naar
yit beste weten. Als hij meent dat hier
goedkoopw gebouwd k;in worden, mag hij dat dan
riet zeggen? Ui) «al en bjj moet hot «eggen en
Inat Biob. door d«bit*4 imnmerking van B. en W.
liaaivrtii niet wenrhoudBii.
Do hoer v, Eedon betwist de bevoegdheid van
B. eu W. om, wanneer «oue opinio hun minder
nui'geimnw in de ooren mocht kliuk'.-n, daarop
te gronden vermaningen of insiuuatiün als hfj
hiot- h««ft gehoord.
D« Heer de Geur had verwacht dat het
dogeljjk»ch bestuur, na «ene mededeeliu^ dat. hier ta
duur gebouwd wordt, xich teoude bi yverd hebben
om te onderzoeken, of het dan hier ook niet
goedkooucr kon. Allerminst kon hy verwachten
dat hij daarover eene bestraffing ion ontvangen,
alsof men daardoor zich schuldig maakte aan een
miidnad van majevteitskwetsing, alsof't hier ovtlige
peraouen gold, vraaroan men niet raken moottt.
Oergflijke vermaningen, derfjelyke insinuatien
i-»l liüzich niet stilzwijgend luten wu)pt«vall«n,
?u voorat zal hij er «ich niet aan «toren.
De heer uy vis ral do"r bestekken «n inschrij
vingen uantooiien dat elders scholen van
deuzellden omvang voor 14 mille inindor wurdcn
geboujvd. Dnt ia zeker de meest nfdocmle
bewyuvoering. Over het mrer of minder mooie zjjn
natuuvlgk niet zulkii afdoeiulo bewezen te leveren.
Ik kon mU uitmuntend verklaren hot geloof
van deu Voorzitter dot mon het b«*t deed der.e
diakussie thans te sluiten, en dat hg du volgende
voordracht (het plnntseu van bliksemafleiders op
het Bied. ziekenhuis) een gepunt onderwerp vond
na de gehoudene diokussie.
De voorzitter hoopte dat-uit -dezen echok van
meeningou" ton slolte iets goed» mocht geboren
worden. Wij hopen hut ouk. Voor den stads
architect was dena di^cnuie zeker het minst
aanvenaMm. De vele scholen dia gebouwd on ver
bouwd moeten worden, govon hem voldoende
gelegenheid urn te hoor,'n, dat hu mooio en niet
te dure scholen kan bonwon.
Over de Hoogere Burgerschool voor meisje*
hoort men nu en dan weer rare praatjes mogen
het alleen praatjes zijn.
Het overige gtdcoltc van dio zitting was gew\|d
aan een k!ud«r>ipcc;lpla!rts. De bestuurdors der
vereeniging tot veredeling van volksvermakcn bod
aangeboden, hot lieckeivntpleiu tot openbaren
kiiiderspeoltuin in to richten, mits het
panifeutebt3;nur het onderbond on toezicht daar vau later
overnam. Zoo'n voorstel zon men movntn dat
met alle hauden würd aangegrepen. O neen! hut
dagelijkse!» bestuur «af eun afwiiaeiid ndvies.
En al was do diacuuio over dit onderwerp heel
wat minder heftig, het dngelijksch bestuur njoest
zijn advies verworpen ziun. Do eerate
kiudorHpeelplaats zal verrijden in de volkrijke buurt
van wijk C. \V(j hopen en vertrouwen dat HU
meerdere in andere gedeelten zal
weldra door
gevolgd worden.
Utrecht, 6 April 1882.
Jan de Bisschop.
UIT GIIONDÏGEN.
Men heeft mij opmerkzaam gemaakt op era
verzuim, door mij in mijn vorigen brief geiu lakt,
ten opzichten van onzen reinigingsdienst. Volgens"
sommigen had ik niet met zooveel lof \uu do
drekstuep" mogen gewagon, al* ik iiiefc tevuns
oen woord vau hulde ueerschrojf over onzen
reinigingsdienst in het nlgemeun Men vonii het
ophalen" per open kar, en cvenzoo den anderen
tak van dienst: het fiere corps straatvegers!
minstens even indrukwekkend.
(janrne mank ik thans het gemankte verznim
aan het hoofd van dezen brief goed, door de
verklaring neer te scl.rijvou mijner onbcgrunuda
bewondering.
Het systeem dat in onze gumcente l>ij de
verBchillenue takken van openbaren dienst in toe
passing wordt gebracht, vind ik prachtig. Ik
beducl het, oude mamuitjes-systeemf
Ik ga dan ook volstrekt, niet moe met hen
die zich voortdurend vorontwaurdipd toonen over.
do zeuxkouiaclitige wij/u \vaarop liet schoonma
ken cler straten, pleinen ewz. plaat* vindt, en
zich daarbij som* vermakau mot rte uitvocret\do
directie van dien tak vnn dienst tot bet voor
werp hunner spot te mak"n, door duze te
verrteelen in: atdfdragers roet een en niet twee prui
ken! Neen, ik viivt bet integendeel pr
<;enswaardig van uns gtmetnto boituui. Duariiijor
immers verkrijgen wy uiet allenn d« gemeente
diensten goedkoop (!) verricUt, maar zorpon
daarmede .teven» op eenvoudige wijze voor den
ouden dag van boiioeffijje gemopiitoiaren. En
welk'een lierc, wat ed.-lf1 iircionver-vürging!
Als vervolg op eon (indei fjiMe<.'K:; van inyn
vorigen. brief, zij geuseid, dut iu de jongsto
Gtmeenterriadszittiug op oaiibuvuliüg" vuu Ji.
en W. tot. directtur der ftemeentcwerteit alhinr
is beiiocnïd, de heer A. Srlii-am dri Jou«'te Luik.
DCZÜkeuzu is ougetwijluld in het wnaracl^
belang onzer gemeente go/clu'ed.
HI\leti" zegt, 'dut ur eerst een ut'ir Xn l van
di; vqordiiKsUt.zon geworden zijn (<,x-n' vui'baz<!u<i
knap m,in, hoewel zonder UU'l!) doch tnkrii'
Kandbledon verbeeldden zich in bun waaawijshvii'
d;it deze persoon er ingedrukt wci'd bij wijz<; vnn
i'ficndjustwnst, wnardooi' gcncujrtide .lieer n.-^
iÜdig niet knapheid.00 nl werd terzyjo Keïi-t.
Zulke brutale raadsleden !! ?
Eene keuze diu in alle opzichten mug %varuüu
toegejuicht, is die van dtu lieer -Mr. l>, van.
Koijen, oud liurgemeuster van Groningen, tot
lid dor Eerstn Kamer Gronii.'cri-a k«ii uiofcU:iijlc
beter vertegenwoordigd zijn *.'ii voor fio .Khmer
elvu is do verkiexing v,»r» den lve«;r vj.n K..^cii
in waarheid eeu aanwj:ifit.
Eeu andere belangrijkheid voor onzo gemeente!
is de toekomstige veroudering vau liet
spourwegstation. ' .
Hoewel het plan nog niet officieel is vastgesteld
en in de détafls ook no^ \v;.'l enkele wü'/igingnu
kuuueii worden gebracht, zoo kixn ik toch
voor«ker melden, dut in het |>liiu riict i<t opgenomen
(zoo als onlangs gcmekl is door enkele bladen)
het afbreken van het viaduct Daaraan zijn zoo
vele bezwaren verbonden, dat zelfs de hoeren
ingenieurs die dat monster indertijd in de wereld
hebbeu gebracht, geen kans uien daaraan veran
dering te brengen. En het ondoelmatig gelogen
stationsplein zal nd de verandering dan ook even
onpraktisch in den belaehelijken boog bleven
liggen. Uet nieuwe stationsgebouw komt dan ook
genoegzaam op de seifde plaat» te «taan. waar
het thans bestaande gelegen is. Toch ZH! de ver
andering voor Groningen een verbetering zijn!
Tal van lui hebben van d«- Paasch-dagen ge
bruik gemaakt, om de nieuw aangelegde
pUuiteoenen eens te bezichtigen. Op de meeste
plunt<ln ia 't nog koud en onbehagelijk, doch het zon
onbillijk zijn daarover te klagen. In betrekkelijk
korten tijd ia er reeds veel ten goede veranderd
??wüleven daaromtrent in een t{jd van
ovcr. gang l De aanleg tuwchen de Nionwe Ebbiugo,
en. Nieuwe Boteringe straat, belooft een reer
aantrekkelijk gedeelte ta zullen worden; zoo ook
de omtrek van het Reitdiep. Ook de uitbreiding
Van het Sterrebosch kan een aohoone verbetering
zijn en na het plantaoen op bet Heereplein voor
het publiek is opengesteld, verdringt men zich
daar, om het springen van d« fontein .......
lielaoa, de fontein is nog in rust*, Of beter, in
het rijk der drooiMn l en zoolang déboeren hot
oneens bljjven over het effect" van het sprin
gen,11 zal daarin geen verandering komen.
Intustehen zou het niet onverstandig cqo, ala mett
vodrloopig den bak vol water liet loopen, en daarbfl
eenige «atarpiaato& liet groeien. loven» heb ik
dan nojf ,een ander werkje, waarvan de noodza
kelijkheid nij op de wniKJeling is gebJokftD. Maar
aanli idiiig daarvan ben ik voornemens het
volgoudu adres aan onzen gemeenteraad te zenden:
Aan den Baad dor gemeente Groningen,
Geeft met verschuldigde» eerbied te kennen
J. R: van beroep reporter van »de Amsterdam
mer" weekblad voor Nederland «o hater vau
wonstftlti >hed<?n, wonende to Groningen:
dut liH met weemoed beeft geiten, dat in
versehJlleude plantsoenen, en na ook op bet
Hoerepleiu, loratn geplaatst fijn, waarop m*n leien
kan, dat het verboden ia buiten da voetpaden te
loopen en het plantsoen te beschadigen;
dat die lorden omstreeks een D Meter groot lijn;
dat dia witg*schilder<l6 borden de aandacht meer
tot zich trekken dan do bloemen «n heesters;
dat dit da bedoeling vau ou gemeentebestuur
nltt kan geweest zijn.
Redenen waarom adressant, met een beroep op
de meermalen genoemde meerdere ontwikkeling
van ons volk, verzoekt:
Dat genoemde borden zoo spoedig mogelijk
wordei» verwijderd, of KO daartegen
unoverkomolijke beawaren bestaan daarvoor in de
plaat* te doen stellen, ronde borden van plaatijzer
50 duim in diato. op ronde ywsren stang. Stang
«n bord donker groen' geschilderd, met opschrift
in witte letters.
't Welk doende enz.
J. U.
P.8. Ik heb vernomen dat een jong advocaat
alhier beschuldigd" wordt de blieven uit
Groningen" in de Amsterdammer te schrijven.
Ik *tel er prijs op te verklaren, dat dt> mitn er
part nog deel aan heeft!
Om het. Bnccea b(j het oeken van mijn naam
te bevorderen, wil ik wel melden dat ik noch
jong noch advocaat ben.
J. R.
HVMST.
POSSART
is FAUST KN HAMLET.
Fanst en Hamlet zijn voor lezer of toeschouwer
de oiiiitrekknlijkstctoouuclirtiikken. De verklaring
ligt voor de hand. Een ieder heeft een Hamlet
nutuur, een iuder voert deu strijd tus^cheti den
wil en de daad ; een iuder heeft de dagen gekend,
wanrin de twijfel hem aangreep, omdat allo
inenBchelyk weten eu kennen -nem moe en ouvuldiuin
liet; een ieder doorleeft met Fuust nog eeniunal
den vroegerea ftryd. Naast Fanst en Hamlet
staan twee wczeni, die vollu sympathie wekken :
Grctehcn eu Of e i ia. Beider iunighuid, beider
kinderlijk en opoiTereud gelooven in den man
dien zij liefhebben, kenmerken h,aar al
bolioorende tot den GermaaiiBuhen atam, waarvan
Faust en Hamlet door hun deukend eu
fiuhouwend" laven telgen zijd,1 Verro staan Grotenen en
Ufelia, meisjes van 18 en 20 jaren boven de dertig
jariga vrouwe^i der nieuwere Fransuhedram.iiiclc,
vrouwen, die. hoor zingonot en dierlijkheid kwalijk
tracliten te vorgoelij een door eeu vurdorveit
verstand,
De natuur van Faust heeft in alle couwen ge
boeid eu bekoord. In du 7de eeuw krijgt, zj het
eerst gestalte in de persoon van Theopliilu-'. een
monnik die zijn ziel aan dan -duivel verkocht; in
de 15de en 16de eeuw gaM-s^n leven over op
dat van dokter Faust, een werkelijk historisch
persoon, en van toen af nan wordt het verbreid
door volkskomedie, dichterlijke bewerking (de
Engelsche Fnurt van Marlowe.) en volksboeken.
liet eerste Faust boek hiul den volgt'ndeu titel :
Historia von Dr. Johnn Futwfcn, ilcm tvcit~
ocsctircfjtèn Zattlcrer und Sc?tu'<tr(ekünstler, wie
er sich' gegen df.n Teu/fel auf eine lenaadtitXnit
vcrschrielien, Was er hierzwischen jür «dtsame
Abenthctter geselien, Selbs uugerichtKt vnd
getricHen, bise er endtlïclt seinen vsol verdienten Lvhn
emp fangen. Mtlieitlieils aus seinen eygencn
hinderlassènen Schriften allen hoclitrat/enden, fttr
witeigèn und Gotüosen Mensshen euth
schrccklidien Beifspicl. abacheulichem Exempel, und
ireuliertsigen Warnung eusammcnaeior/en, und
in Druek verfertigd. Jacoli III f. Sci/dt Gott
unterUtflnig, widcrstehet fam Tuufel, Vo flevfict
w vnn enen. Cum Qratia et Privilcgio, Gedrttekt
eu Fra'ckfurt am Mayrt, durch Johunn Spies.
1587,
Göthe was 23 jaar ond, tnen hu de sage van
Jiuktcr Fuutst leerde kennen; die kennismaking
WHS beslissend; treffend de indruk, door hem zelf
in ijüWithrheit wid Dichtung beschrevon, Het
grootste deel zün» levens, van 1772?1832, heeft
hij be»t«ed om dnn Fawt voor zijneu en l a tere n
tijd tot oi>n -unntrckkeiijk en geliuiuiüiunig dicht
werk to maken,
Om eun gueden indruk van een
tóoneelvoorvuil Faust to krü;?«n, moet liut stuk
worden als een mysteriespel, en het
to.utieol uit drio verdiepinj^cu bestaan, uit hel,
awde en hemel, een inrichting, ? die do
tafdt'eelwis^eling zeer bekort e» het eitnig ware, beeld
vnn het, geheel sr^elt. In bet voorspel, wordt, hot
ook iiifdrukkelijk door den tlmütur-directear
So filirpiret in dflm epgen Bretterhnn*
Don gatiKnn Kreis der Schiipfun^ nnn
Upd ivniidelt mit b<'ditcht'^er SühünlU
Voni Himmd durch die \\~elt zin- liülle.
Dit; njivaftihff werd bij do voiii'srelliiig;-!! dozer
rt;uid m lifit- Thi'&lre vnn 1-ier niet, goi'üigd; maar
toch w»s nnn de tonncels^hikMng nlle m'ogelijke
«n lofwBiirdigii zorg besteed. Die voorHtelJitii/ was
een triiiinf, voor den heu- fossai-f,. l'us^rt speelde
Mt>fl*tofd<!s; hii wag een lavende commenhiur; do
meexto topBchonwerR hadden nooit, d« fijnbixiou
van dit karakter zoo goed begrepen als Possart
lie vermocht weer te geven. Het glangpunt was
iet onderhoud met den leerling, welke rol zeer
verdienstelijk vervuld werd door den jongen acteur
chniidt. HU heeft zich voor overdreven
onnorzelheid behoed; vooral »i(n weggaan, niet
bedo woorden in hut stamboek, was
voorDoorgaans strandt do nanvangur op
klip. Do groote deugd van Possnrt als
klifistofoles is zijn gematigdheid, bet uiet te veel
en. bet niet te weinig, bet pussende van het
ge)finr en hut juiste der standen. In tegenwoor
digheid van Faust is hij geen duivel, maar den
luivtilg; onder zijns gelijken komt zijn ware aard
joven, hij voelt zich aangetrokken door
drinke>roera en vroohjke gezellen, op den Bloksbergia
>ij thuJs en door zich in dezen schijn te
vertoonen, oefent bij die groot o macht op Faust
uit. Ware hu hem verschonen als eon duivel, hy
zon hem verstooten hebben.
Gretohen werd droagbjk voorgesteld door
jufrouw Honnef : haar zang was goed ; had zübeter
tegrepen, dat diepe smart atomtne smart i*. zQ
/ou niet in declamatie kracht gezocht hebben,
maar door innerlijk en stil spel een aangrgpenden
indruk hebbeu gemaakt Raar persoon is te groot
voor Gretchen, naar spel deed dit niet vergeten.
Als doorgaans was ook zq te mooi gekleed. Gret
chen is geen edelvroaw, maar een eenvoudig bur
germeisje. DéznoeieUkite rol, die van Fatutzelt,
werd door den heer Eulan zeer verdiensteUik ver
vuld. De drinkebroeri-Mène hi Aoerba«as keiler
was reabatiech, dank ?$ den heeren
Muller-Fabrienav Hmhn «n ConradL
Aan da voonteDi&f vast Faust «loot die van
Hamlet nek waardig «au. Z{jn creatie is «en
BMtvterverfc. Te roemen valt a&t «pel Ui de
jning van den «Mst; da gejaagdheid van
?emcodatoertand. de eerbied voor de ver
as* verpletterende van da vernom«n
mededeeling werden met de grootste natuurlijk
heid weergegeven. Hboge kunst wa« «ie
ailcea?praak: eenvoud en waarheid vereenigdeti zich
em er den «tempel van het cchcone op to druk
ken; zij sloot zich by het voorgauudeen volgoide
aan ; twn-jjl het doorgaans den bchQn heeft, ulaof
Hamlet etn vun komt oj zeggen. Do teène bij
de tooneelvoorstelliqg wa« even frisch van
g»dachte als onnpgeimukt v»ri nttvoeriu,', tartend
tfln houding tegenover don Koning en sober het
spel met de uit, w*«r allo val*ch effect verme
den werd. De latere houding van Hamlet tegen
over zyn moeder, het duel, bet vermoorden van
den Koning, onderscheidden zich door afwezigheid
van kunstjes en kunstgrepen. De gehe«le creatie
droeg het keumerk vau jrrondig* studie.
Mej. Ilouoef was als Oftjlifi beter dan retchen:
zy «peelde oenvo'ulig en waar en bedierf de scüue,
waarin r,\j waanzinnig i', niet door allo mogelijke
luchtsprongen ; z(j was verreweg do boste Ofulia,
die deaen winter gezien werd.
De voorstelling van llamld werd besloten dóór
oen huldo van den directeur A. van Lier, do
Duitsche artisten en het pnUU«k aan l'osaurt,
als edel mxnsch en groot kun.itauaar. Treffend
wareu de wo rden toen gesproken. Moge het
vaarwel een tot wedcrziens zyn.
Do nanM-c'^ightiid v.in mannon ala Bornay en
Possart kan hi«t andcm dan de Nedorlaudticho
tooneelspeulkunst ten goede komen. Heiden bebbc
de overtuiging doen vernieuwen tui versterken, dat
een waarachtig knnstennur ftllcrt-eertt eu ontwik
keld rneoüch moet zyn, dat beschaving hom onont
beerlijk is, dat. Int phutigche dur tooncelspoelkuust
een hooidz.'uik ia, dat men goheel voori'ci-eid voor
het vootlicbt vcrïcliijne en nie's aan het toeval
overlate, d;it hot gebaar bet woord toelicht tn
gpcn averechtsch bewugen vau handen is, dat de
meuBchciykfi sU-m alles vertn;ig ala oef «c ing «iet
versmaad wordt, dat hot wél spreken zijn -r taal
een eerste vereisi;hte voor den tooneelkun.stcncuir
is, wil by mester zijn van het gemoed dur
tocchouwei-j ; cu dat litcritit'e kciini-i van ieder
tooneélarlist gevergd kan eu moet worden'
Zoo opgevat is tooneelspelen . . . knust en niet
een ambacht of broodwinning.
't Zij tot lof van het Duitsche personeel ge
zegd, dat büde meeste ledcu vele van do biei1
boven genoemde gegevenu aanwe;:if» zijn; terwijl
bu _ de voorstellingen van urnoy en Poï'Sart
schittert ud bleek welk ee;i veeUti.idig ontwikkeld
en artistiek man de regisseur Luderer ii. Hem
komt alle lof toe voor hot weinigen dor
moaielijk iu scène te zetten toooeelwoiken.
Ook in de keuze van het repertoire hebben
Barnay eu Posaavt eeu vingerwijzing gegeven: bei
den hebben hun stukken niet b'üvreemden
geleend. Alles ivas, ,op eon kleine uitzondering
na, iritionaul en WA» hbt vau vr«emden oorsprong,
dan droeg de keus de goedkeuring vau den
Btreugstcn rechtor weg; gceu bliu-lweg grijpun,
maar met verstand kiuien was huti leuze.
- N.
Dr. L. A. J. Hnrgorsdijk hccff, zynfl v«rtnlinff
van IHaclctJt, «IL- in hot eind dezor woek volledig
in druk .verachijnt en vnn uuijtcekoiiiiigen voordien
w, optfHdragcn aan Prof. P. W. OpKJoiaor to
Utrecht, diu dc^u op'dracht heeft aanvaard.
Solisten in dit werk waren de dames Van den
Bvrghe en Sbolgi eu de hoereu Vitaux eu Pi>n«.
Het heerlijk, krachtig en vol geluid van >' me.
Van don Herghe verhief zich stonds boven kooi
en orkest en paarde zich bijv. in het een-te nummer
uitmuntend aan de overige beatonddenlcn van hut
quartct. $/Lm. Sbolgi moest hier natuurlijk bij
afvallen; vooral in het duo was dit zoer duidelijk
merkbaar.
De heer ViUux droeg zijne aria met veel smaak
voor; hij hoedde zich voor te veel pathos ; had
hy dit niet gedaan, dan zon het banale effect
van dit nummer zeker nog meer voor den dag
gekomen zijn.
Do heer Pons was lang niet krachtig genoeg
voor zijno aria Pro pteeatis; het orkest over
stemde hem gedurig.
Het Koor ontwikkelde wel een. sterken klank,
althans de geringe bezetting iu aanmerking ge
nomen, doch aan zuiverheid liet het zeer veel te
wenscben over.
Om der volledigheid* wil Ie vermelden wy nog,
dat de laatste nnmraerx van het werk, een
solo<] nart et zonder begeleiding en de elot-fuga 4jn
weggelaten.
Tooneel m DuittcMand, To Weenen is alle
aandacht in beslag, genomen door de buitenge
woon prachtige opvoering van Boïto's open*
Mefisto/eb:, waar de smaak van de nitstekeudste
kunstenaars met het geld van een verkwistend
directeur heeft, samengespannen om het geniale
werk van den Italiaan waardig te onUnnten.
Allicht kan het hieraan toe te schrijven zijn,
dat achtereenvolgens van Moser L>er Zumooel,
van von RedvnttScMot* Monlotthew, van
Mamroth die Uneufriedenen, -van Frei die TochUrikra
Mannes en van BerladwTim, allen gevallen znn.
Alleen een stuk van Einaar, Pattr Lortna, sehetc
uit het Weener volksleven, mocht behagen vinden.
Te Praag i> met veel bijval opgevoerd het
stnk Sogadüeen klein biyapel van den onlanoi
Mstoryen Murad ESendi; ti.Wtetbaden
dtr^fainonit, een draaia van Wildexbruck,
Te Berlijn werd «eer goed opgenomen een stnk
van dn Zweed Hedberg. Strohltaimi aeer
belangwekkende karakterteekeniog wai de meert
gewaardeerde eigvnioiiop.
Salon te Parijs. Den eersten Mei wordt de
salon geopend. Reeds «fin meer dun 7000 stuk
ken ingekomen, waaruit de jury bosig ie een paar
duttend te kiezen. Een ander plan echter! e ooft
iets zeer uitstekend*. Tegelijk met den salon cal
in de Rne Seze, in de galer(j VAU den heerPetit,
een kleine tentoonstelling geopend worden, waar
toe een zestal buitenlandschu ea vier Froiwcbe
J kunstenaars zich vereenigd hebben. Engeland
< wordt vertegenwoordigd door Millais, Italiëdoor
J de Nittia, Belgiëdoor Alfred
Stevens,'Oostenr^kt HongarHe door Hunkaozr, Spanje door Mudraio,
1 Duitschland door Monzcl en Nederland door
Isroëls. Voor Frankryk treden op Muissonnier.
Jules Dupré, Gustave Morean en Uaudiy. De
toegang tut de tentoonstelling cal konteloos zijn.
Toonttl ie Purlft. Onder den titel Le Vakan,
'u m het Théutre dus Palais Royal te Parus een
nieuw stak van Gondinet, Oswald en Giffard
opgevoerd. Uet beachr^ft het Dtrouw en de
kwellingen van een rijk boitryeois die de dwaas
heid beeft gehad eene courant op te richten en
zelf de leiding op zich to nemen. Het stuk is
voldoende bevallen, hoewel het geen gebeurtenis
kan genoemd worden. Geott'roy, notr steeds de
oude, m>iar goede acteur; Luguet en Numès ver
vullen de hoofdrollen.
Louis Gallaif, Van den beroemden Belgischen
schilder, die thans 7'2 jnar i», ia een groot schil»
derstuk, de pest van Doornik, op weg naar de
Wiener Tentoonstelling. Het ontwerp voor het
?tuk werd reeds 30 jaai geleden gemhetst, de uit
voering in olieverf ia eer»t van 1878. Uet stelt
de proecfsie voor, die gehouden wordt om van
don hemel ufwending van de rump van Doornik
te gmeeken. Bisschop liadlxmd gaat aan het
hoofd mot de heiligenbeelden en reliquiën.
Een'.? menigte volk omrintrt de proceetrie, op wier
weg zich stervenden en lijken bevinden. Op den
v.-orfrrond ziet men honden die een slecht begra
ven lijk zooken op te wroeten.
De HH. Dülinnnn *n Roothaan geven Tiit:
Salon Jïlumcn, goedkoope pianomuea-k, n fl.^
per doel, bevuttenda ierter deel 10 i 12 nummers
geliefkoosde nnlon-muziek. Men heeft nn reeds
do keus uit l'.» bundels, en in de eerstvolire&de
maanden tallen er nog een zes ot achttal ver
schijnen.
Mr. Henri Viotta'g Jjtjticnn (?(r ToonJntnst i*
thans tot KL. genaderd; belangrijke artikelen in
rie laatste aflevering (II 8) un o. n. klavier,
klaKist^ Kleine, Kithara, Klemm enz.
Deze weck zal de AinsteHamsche
van do Kon. Veroeniging tiet' Nederhmdscb
Toojie.el tweo nieuwe si ukken opvoeren, het drama
Marcel, met Louis Bouwmeester m de titelrol, cu
het blijspel Gevaarlijke Vrtrittcen ? (Les femmes
terribles van Dumanoir), waarin Mevr. Sopliie da
Vries en du Heer Moriu de hoofdrollen vervullen.
CONCERT SPIRITUEL.
Zij, dio Zaterdag 8 dezer het Paleis ztjn bin
nengegaan iu de meening een concert spirituel
bij te woueu, zullen zich deeriijk in hnnue
verwachting bedrogen hebben gezien, want op
geen der nummers, door hut Frtinscae
openipersoneel uitgevoerd, was Uet adjectief spirituel
van toepassing.
Meyerbeer's ouverture Pardon de floermei
maakt in de opera reeds een schraal effect;
in de concertzaal was zij nog voel minder op
hare plaats. Uet C/ioetir des pélerins van Verdi
is te midden zijner omgeving te dulden ; wanneer
het die omgeving echter verlaat, i« het niet van
de ininate beteekcuis, nl zou het ook eene meer
gesoigueerde uitvoering genieten dau nu het ge
val WPJ«.
MHe Arnaud droeg in vereeniging met deu
Heer Holmeester Gounod's Ave Maria voor ea
met pianu-accompaitnicinent de Variatiëa vau
Proch, onlangs door uicj. Ueuraui- gezongen.
lut het eerste nummer kon zij ons wel
behaeen; bij het twocdu'was li-jro. voovdmcht ec'nt«r
lang niet zoo vóortrelfelijk uls die VHM Mpj.lSenmer.
De lieer Selrack bew.ecüil.tt eeu kuustouaur,
die op het toouonl volkomen thuis i«, iu
de coucert/.iial zich toch wtii niot op xijn piaatH
kun l»evinden, al huns Bynn vourdrnnht van
Mebul's Atiii 'Vaiitcnitiit Pluti'aon gaf>
nsslechfseene flanwo herinnering van zijn Romeo on
Capitaiiie noir tR genieten.
liet tweede deel werd uehecl ingenomen door
Ilo^Hini's tHabnt Muter. Dit werk vond in
verBClieideno plaateen van Europa, ook in Amsterdam,
ettelijke tt« ntttllen vau jaren geleden zeer veel
Bn.i-es; sedert dien tijd zijn ^öbegrippen van
vcrwA.'itschup tuKschen muziek en ti-kst zoodanig
ten gunme vecandeid, dnt men thans niet ton
onrechte verklaart dat Rottinvten' opzichte dt-r
nchoone woorden, dikwijls triviale muziek heoft
St. Sfarcvs. Naar aanleiding run het perehrijf
over de voorgenomen reetanrntie van St.'Marcns
te Venetiëheeft de itsliaansche rcgeering een
commissie benoemd om er voor te wnken dat bjj
toekomstipc herstellingen het onde werk onge
schonden blijve.
Den Heer Jos. A. Alberdbgk Thgm.
Hoog Geloerde Heer,
Hoe aangenaam het rnjj vas, Uwe uitvoerige
booordecliug run myu -Ettsai d'iine bïttioyraJiie
de l'hiatoire spéciale de laveinture et de la
gravure 'en Rollanfle et en Eetgtflic in JPe
Amsterdammer nan te treffen, zal ieder kannen be
seffen, wicn het gewicht van Uwen naam op 't
gebied der letteren en kunsthistorie bekend i».
lloe hooger rang immers een recensent op dat
gebied inneemt, des te grooter is het voorrecht,
dat door zijne kritiek den schrüver van een bock
te beurt valt. Maur met des te meer recht
ook mag laatstgenoemde eischen, dat het vonnis
vau zulk een kunstrechter in alle opzichten juist
zjj. In het tegenovergestelde geval schvome hy'
niet, om met den moesten ernst en nadruk op
eene revisie van het oordeel aan te dringen. Tot
het laatste vraag ik thans verlof; noch Gij, noch
de Redactie van dit blad zult de onheuschheid
hebben om mij dat recht te ontzeggen.
U v, e grieve betreffende het niet opnemen der
titels van verkoop-catalogussen van beroemde
kabinetten, ?wordt ongetwijfeld niet door iedereen
beaamd; te iniuder, wijl een zoodanige lh>t reeds
door Di. A. v. d. Willigen vervaardigd is en op
blu. 77 van mijn bock vermeld staat. Kr zon een
tal van vermakelijke staaltjes kunnen worden
medegedeeld, hos kunstkoopert in vroegeren ttjd
(deels uit zucht tot winstbejag, deels door de
schromely'kate onkunde) werken van meesters van
minderen rang toeschreven, ja opdrongen aan het
penseel van meer beroemde kunstenaars. (Zie hier
over o. a, de correspondentie tusschen v. Gooi
en Huet.) De soms onnauwkeurige, soms onvol
ledige beschrijving veroorzaakt bovendien, dat men
dikwijlfl niet dan gissen kan, welke schilderij be
doeld is. Dientengevolge wordt het nut van die
vet koop-catttlogussen eet.f twijfelachtig en ontried
dnn oo.t de lieer J. P. v. d. Keilen, Directeur van
'a Kijks Prentenkabinet te Amsterdam, mg* ten
sterkste otn mijn werk met dien ballast te bezwaren.
Voorts schijnt het nwe scherpzinnigheid te znn
ontpian. dnt, hoewel ik in de voorrede verklaarde
do tiingraiiën van Bildordgk, Erasmns, Anna Maria
vnn Si/hurraati en anderen te zullen uitsluiten, ik
fiica niet nngelaten heb om de twee eenige
artiki'lï, waarin van Bilderdy'k's graveerwerk en
Eri:sin:if' schilderstukken meer bizonder melding
ffüma<ikt wordt, op .blz. 100 en 119 te' citeeren.
I u d« 3o iddocling werd niet; vermeld het
onnzienlijk aantal catalogen van buitenlandsclièinuseo;
eerstens omdat ieder deskundige weet, dat er iu
<iu kanstgalerijcn van het Louvre, van Madrid,
C«ssel, Dre=den, Berlijn, Müuchen enz. kostelyke
meesterstukken van Holl. en VI. schilden bewaard
worden ; ten tweede, tvijl ik mjjj de vryheid voorbe
hield, die later te beschreven te gelyk met den
inhoud der kunsttijdschriften, buiten Nederland
e u Belgiëuitgegeven. Men moet wel in het oog
honden, dat deze proeve geen bibliografie bevat
van alk werken, waarin iets over de. geschiedenis
der Nederlandsche knnstscholen voorkomt, maar
alleen van die geschriften, welke speciaal aan de
beoefening van die geschiedenis gewijd zyn. Het
eeno is een hemelsbreed verschil net het andere.
Uet geven van eene ly'it Van de
kunstenaarsnamen, in de verkoopcatalojraisen voorkomende, is,
hoe interessant ook, minderde taak van een
bibliograaf dan van een kunstgeschiedschr^ver.
Portretten van kunstenaars acht Gy' niet m
eene bibliografie op hunne plaats; m. i. ten
onrechte, wijl ik alleen die portretverzamelingen
beschreven heb, die als boeh tijo. in het licht
gegeven. De korte bijschriften, aan de portret
ten van de verzamelingen vaa Cock en Hondras,
v. Dgdt en Megssens toegevoegd, werpen dikwtihi
een eigenaardig licht op den leeftijd of do werk
zaamheid van den afgebeelden persoon, on xy"n
meermalen do eenige Kenbron vóór zyn kunste
naarsbestaan.
Verder verwet Gy' my, dat, hoewel do rnbriek:
HïHtoire de la peintnre is uitgebreid tot do ver
melding der werken over tApijtbehangsels
(Tapisseries de haute et de basse-Dce), waarvan de ver
vaardiging in de 16e ea 17« eenw m
Noord-VLumderen een_grooten Mooi
enevengrootovermaardheid bereikt hoeft, ik men plaats gegeven heb
uu het werkje van Schinkel over de kunstig ge
graveerde bokalen .der Visschers' dochten, on Eet
kniptalent van Joh. Koertea Kok m«t«tarwtkren
bon voorbygegaan. Het t$ aan uw eig*n oordeel
overgelaten, of oéno t*k,v«a knnstny'verheid, tóo
BMW vtnraat nan de seMderktuist, datd« groot
ste neoston, al» Bog. v. d. Weödn, Albr. Dürir,
Raphtól, P. P. Eabtsu en ?ödm naaoea «n
naam omtwerpars der b«h*ng»el-d**aim warea,
niet owdor op TORmelding "*"T*^rt ha^, "
eene tijdelijke kunstvaardigheid van enkele per
sonen.
Een bUk op blz. 78 en 81 en aanheteiivfov.in
nüjn werk bad D ([«raakkelijk kunnen overtuigen,
dat het werk van Blonc en dat vnn Itob, Dannio
weldegelijk door nuj vermeld zyn. W i;iroin mij niet
van die blaam gezuiverd? liet uei-k vnn tUnnc,
dat de kun»t«ejchi«deni« ran alle volken omvat,
il naar de sciuhdersctiolen in afdelingen vnn een
of meer banden gesplitst. ledore school w;is
aftonderl$k in don handel verkrijgbaar; ik deed
er dus wel aan om de Hollandache school I>U dn
Artiates hollondois en de Vloamsche kchool bij
de Artistea belges te voegen.
Mag ik U ten «lotte voor Uwe aanmerking op
de uitdrukking Journanx (voer tijdschriften) ver
wijzen naar oen Dictioonaire d« l'Acad.'fnie, en
U de verzekering geven, dut de Fransen» tekst
is nogeaien door eeu geboren Parijxenaar, Leer aar
aan eene Latjoscbo school in Gelderland?
Geloof mij met de meeste hoogachting
Uw dv.
J. F. van Someren.
AANTEEKKN13G VAN PROF. AtiB. TH,
Ik heb'er niet naar gestreefd in mijn artikel
dingen te zeggen, die iedereen beamen" nou.
Ik heb wel geiien, dat ur onder het hoofd
Blographits spMales voor Uiiderdijk verwezen wordt
naar de Kttnatkrohijk, m»ar was dat genoeg V M u
door liistwrt t^tnalt verstaan wordt
gprehrilten welke speciaal (uitsluitend) aan
de'geschiod«ni» der schilder- en graveerkunat gewijd ijn"
dunkt me, dat de auteur te veel geéfr. Lcteekent
speciaal niet uitsluitend, dan betreden wy 't ge
bied der appretiatiën. Mij was onbekend, at
bij de door eckhout geteekende portretten (bl.
67) text was gevoegd. Wat door tijdelijke
kucttvaardigheid" te verstaan is, vat ik niet.
Ik heb in mijn artikel gezegd, dat de werken
van Itlunc en Dohme voorkwamen in het boek,
maar niet overal, waar men ze zoeken zou. Ik
weet wel, dat Journanx niet alleen dagbladen
beteekent, maar geen Fransohtuau zal zeggen:
La Revue dia dtuss moitdes et la R-Ü-M
britunniguc «ont de tres estimablea journaux."
Het dunkt mij niet belangrijk voor het publiek
in het licht te stallen, welk ongebruikelijk Frausdi
de Heer van Somcren «chryft. De geboreu
Pivrijzcnaar" zal, in Gelderland, zijn taiüeen weinig
verleerd zijn.
14 April 1883 A. Th.
Wouter Leueenaar en twee andere
vertellingen, door P., van Oort,
's Gravenhage. llenri J. Sternberg,
1882.
Is P. van Oorteen pseudo? Hebben w|j hier vóór
ons, zooals de eerste bladqden van dk wrrkhct
voorgeven, oen oud ?eevaarder, die Bedert meer
dan twintig jaren voor goed vaarwel reide aan
het leven op de zilte baren", oi' is zulks eenvou
dig een poëtische leugen? Dit toch staat vast, dat
weinig chryverft met meer verisme, vooral met
meer 'voorliefde, het leeuuutBleveu in Nederland
tot stof hebben verkozen dan P. van Oort.
De zee met hare kalmte, haar zwellmdea ea
eu keerenden vloed, hoi e stormen ea windhozen; de
eroote handelsschepen, met hunne ruime kajuiten,
hunne kerken, hunne bemanning en pasagiers; dat
alles is hom tot onbetwiste specialiteit geworden.
Hem deed de zee Schipper Ve»rfify« aan de hand;
de lieve novalle, Bootsman Barend, uit de Tijd*
spiegel, speelt by'na uitsluitend aan boord; van
het- huidige boek beschryveu weder op 22ci bl.,
li't) het zeemansleven.
liet bizonderste verhaal gaf z^nen titel aan 't
bock: Wouter LeurenOar. Eon jong stuurman,
Wouter, is met Suze, de dochter eens eerlijken
beambten, den ouden llulsteeu, verloofd. Oui met
haar gelukkig te zijn wacht liij iiog enkel zjjiie
benoeming tot den graad van kapitein hij is
reeds eerste stuurman en onderscheidt zich door . ,
allerlei aanbevelende deugden en hoedanigheden. ' '"'?
Alles gaat evenwel niet naar wensch... De .200
heet verlangde verhoogiag volgt niet... Suze ?
wordt ontrouw en treedt in den echt, met een
jong domiuó, van Heiveld. Juist op het oogenblik
dat Wouter lis kapitein weder in zee steekt, ver
neemt hy het vreesebjke nieuws! Yoortatui ia zy'n
leven een leven zonder doel l Hjj keert in cioh
«elven terug, twijfelt aan alles en gaat op in 't
volslagenst egoïsme.
Intucgchèn sterft van Heiveld en iaat Suze in
armoede met eon zoontje achter l Do jonge Herman
bekomt een plaats op eon schip der firtna, voor welke
ook Wouter werkzaam; is?eu het toe val brengt den
knaap op goen ander dan op Leuvenanrs vaartuig.
De tegenwoordigheid vau Suxe's zoon heropent de
woeden in des kapiteins hart... hij haat dio
tronwelooce meer. dan ooit, doch leert het knaapje
liefhebben en waardeeren, na dat het, eenigzins
door den moedwil de» kapiteins, uit den nxurt
gevallen, krank te bed ligt, om voortaan voor
net ruwe ie«miin?werk onvatbaar te zijn! Wouter
bekomt nu voor Herman een plaats op het kan
toor zijner patroons, en beschermt deu knnap.
Doch Suze js tot inkeer gekomen. Zij doet eenr»
poging om den hardvochtigen on toch
edellmrtigen verstootene te verzoenen, doch wordt van de
hand gewezen. Wat KUT niet vermag, daarin schaft
evenwel het toeval raad! Eene vrouw «lijdt,
's nachts, op de besneeuwde straat uit Wouter
snelt toe, en richt baar op l 't Wa« Suze. Nu
heeft weldra de verzoening plaats en Wouter
wordt van Heivelds weeip tot'een vader!
Men ziet het es ist eine alte Geschicfitet
doch zy' wordt ons op zeer belangrtike w^to ver
teld en groepeert xteh uitmuntend rond oenige
goedgeteekende figuren. De goede onde Hulsteen,
dio met zooveel tegenzin de lichtzinnige Suze met
domino Ueiveld Biet. in den echt gaan; wy zouden
hem graag beide .handen drukken. Wouters k»
rakter is «eer goed volgehouden wq meenen
evenwel dat de ? invloed, door het kerstfeest op
«(}n versteend hart uitgeoefend, wat overdreven .
wordt; om dien toestand heel en al
waarschijnHjk, psychologisch, waar te maken, had sehrgver
ons, van t ootfenbuk af dat de kleine Herman *
op Wouters schip verschijnt, den strijd .tnssehen
do oude onverzadigdo liefde on hot diep gekwetst
on wrevelig mannengemoed in den verstooten
Leuvenoar moeten toonen; dan was Lonvenur
bQ het bezoek van de verouderde Snzo niet zoo
onmenscheujk kond gebleven, doch zon veeleer
reeds gewankeld hebben I... Wfl meenen dat zy'n : f; ?
karakter in dit geval veel meer floteur EOU ge
weest «On. Na U liet wel sekor schoon, dpch met
zonder aan idosJisoering to doen denken.
Zeer aardig vonden wy het tweede vorhaiO,
de twee Kapiteins. Uit de botsing van twee schier
op n patroon uitgesneden karmktórs, «en zee
n een infiutterio-kapitein, beiden verwaand,
opgeblazen; Ijchtgeraakt en... epicurüreh.
spruiten mor boeiende toestanden, «auin wederom
?Qne groote ni«DMh«nketml> a*>n don dag
zfln «ebter gedwongen dese korte recensie
niet ta sluiten, «onder orer de vrg talr^ke taal
fouten, die wfi In 't boek onderstreepten, een
W? halen Toorb«»ld*n aan, 10 van eigeutók»
twJfooteo, tl»-mam lesanansloopbaanTluj had
Vsggsn druMm, «NU gedwaald, atdertdiemtoadc,
te mfiniM gunste, HUL... of geldt het ook some
drukfeilen?
2e. van verkeerden «insboow, «b: een naam,
in dien uu Goede Hoop veranderd en... door