Historisch Archief 1877-1940
l!
i i
l
v
> i f'
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 2M
of Vr
stflscl?
Mun nchrijf' ons uit 'fwenthe:
T*w«oh«n h.'t J).ifibla<t,i\BAms
rattt en hft J\VNKM w» <k" ^'^ on'wikkelt
«?ch v*n tijd tot tj.l e.'ii leflrzame «trui over
rutenie-stelsfl ut'vr.jhuidel.
I>e.-rz»Hii), indien rai'iierftcc is
«'a*- dio poianiieic nitt vi'ü 'e s;n ekou is van m' t het
ueg i p eon l-epaaldr richting *-ai'hrevi'n'«' w.irdon.
MUI n-a-ht te iutiu.i.loeroii. B.'nit-lirgsp of> :u«m
den ktter neer in een zee vau narigheid,of di.wthem
met adflaai* wiekslivg naur boven opdat hij zich
in het \oUicorlyk ptinortma van Twcnthu's
fabrmkswelvnai't g«-heel kunne vermei-n. Ncy i»
hit tijd, o gestelde minMitrn van Nederlan^, om
ons, gwiiki-'.ei', <io r, d <? nde h ni-1 teo tf Btekcn,
zoo W",k'<\;:cn de zwakken, llelast den invoer vnn
buiten in on/.e k-,1011:011, dan kunnen wij r,u*tig
de smaragden plukken uit den gindi'l v:in hot
rijko InsuUndf. t ierder klink' het woord der tegf
nparty. Wü kunnen buiten uwe vaderlijke rorsjen,
onze handel bloeit, onze fabrieken worden ver
groot, ons cy'for van uitvoer stygt, \vy kunnen
bint op eij?pu btteueu stciau iudien wy maar dur
ven en willen.
Om to oordeolen over de vraag of beschermende
rechten al ot «iet voor ona fabriek s wezen nood ie.
«yn, moet men niet _allei>n deskundige zijn maar
bovenal inensch. Want. bjj al het" geweeklaag
aan de ecmo en hrt gejubel aan de andere zijde,
dringt, geen enkel woord tot ons door over ren
der hoofdfac'or«n va» hot fabriekswezen: de
belooning van den werkman.
Men behoeft allerminst soVuli-t te zijn om t«
erkennen dat de vraag of d-- fabi ikanten wel
varen onder dit of dut hnndelssteWl, er een e
beteokenis heeft in vergelijking mot de bedenking
of de vele duizenden dia hun brood zoeken in
fabriakswerk, daarin een redelijk bestaan kunnen
hebben.
Niiar het uiterlijk tooordee'pn zou men «ei-non.
dat de vonviswlirg van verblijf ten roordeclo der
ruime en groote fa blieken l:\vara, doch bii et-n
onderzoek in loco blykt hot tegendeel. Vooral
di? kstocnwevcry'en die zo!:or ine-T handen vrncf'-n
dun al do andere fabrieken te gad-T, vallen hij
nadere kennismaking zeer tegen. T« allwi tijda
verkeert de arbeider in een hclsch gi-rnns en
ademt hy' 'in ver stoffigo atmosfrer, by' «rrootc
warmte i» het verblijf iu die gebouwen
schierondragelyk door d?s buitengewone bi'to en den «toom.
Iu een wevery van gewor.c grootte zij» 500 ar
beiders bijna het geheelo jaar door bijeen vnu
'g morgens 7 ure tot 's avonds T nro, met l1 j uur
BihafHüd op den middtg.
Wie bekend is met het. type van arbeiders uit
de loodwitfabrieken, heeft ook het beeld van den
wever voor zich. Hoewel in 't algemeen de vrouwen
niet zoozeer lijden onder het ongezonde leven der
fabrieken als do maunntn, zijn zij na lang verblijf
aldaar by lange niet meer de krachtige Vrouwen
van weleer toen zij 'tboereuwerk bedrevim.
?'t Is inderdaad opvallend zoo flauw van
uitdrukkiuir, raat van kleur en oj'iu a in vleesck en
stevige knoken het fabrieksvolkje is.
Spreuk met hen en schaars treft ge er een nnn
met frisache heldere stem; men toetst schier ann
zy'n heosch geluid den invloed van het bedrijf op
de borstorganen.
Van zijn 12e jaar af wordt hy werktuig, maakt
deel uit van zijns vaders tafel en wordt aan een ge
touw geplaatst, waarann hy werkzaam blyft tot
dat hij zelf baas over een tafel worden kan Ge
huwd, exploiteert hij it/n huisgezin soo veelvul
dig mogelijk. Zy'n vrouW ? zelfs in zwangernTi
toestand ? vergezelt hem naar de fabriek'. Er
komen dus jaren in het leven van den wever voor,
waarin hij zich in ruim» verdiensten vorhenst.
h'.-t zijn die, waarin de kinderen ouder dan 12 jaar
zijn geworden en den huwelijken staat, nopt niet
ingetreden zyn. Doch zorgeloos als zij zijn en
gewoon om geëxploiteerd te worden, ? maken zij
bet geenszins tot' een' bezwaar anderen desgel
ijk*? te doen, vroeg to huwenen met behulp der vrouw
het gezin uit de verdiensten der fabriek te on
derhouden.
Door deze eenzijdige levensrichting valt er op
don zin voor huiselijk geluk, op den lu&tomzich
oon anderen werkkring to scheppen, of op den
smaak der huwmoeders voor orde, reinheid en
overleg helaas zeer zelden te roemen. Het £ïos
st-a.it maatsehiippi'Ujk en zedelijk op een Inag
peil. In zich zelf zonder kern of pit te midden
vnn stroevn, hautaine meerderen, aangevochten
? door hat gnbere en sombere bestaan, ongeschikt
tot ander werk. staat die groote massa fabriek
arbeiders to midden cener omgeving dio hen
gehruikt zoolang er voordeel in zit.
Over d« hoegrootheid van hun loon kan nit
den aard der zaak verschil van meeuing bestaan
omdat; nitit alle fabrieken gi-lijke Iconen uitbeta
len, maar in het algemeen geloof ik eer iets te
hoog d»n te laaa te zijn, indien ik nanneem, dnt
een weversbaai; f 5 zijn vrouw /'3 en c*n kind
van 12 tot 18 jaar ? 2 per week kan vérdien-, n.
Doch deze verdie.nstan staal! niet vast In dp warme
zomurdagcii b;-eekt de draad miir.igvuldiïEer en
kau. daardoor mind.T werk 'afdekven! word'-n.
da* s'eeds per stukgoed betaald wordt. Dorh
bij groote koude kan dc-so va.ik vóorlc
ramp zulke afmetingen aanUe.tieti dut. do
baas gelukkig is, iudien by ?3 vrij vurdieud heeft
Stel u nu de vele cezmuea voor met tnlrijit
kroo*t waarvan de vrouw thuis moet. biyveu,
neem van die /'3 weckloou ??.75 voor huishuur
en een paar dubbeltjes voor zieken- en
bografeni*foitd»eu »f, dan b lij 11 er voor uienig ceziii vnn
acHt tot, tim personen voor voedxel, verwarming
en kleedij eoü netto weekloon van ?2.05 over in
de strengnle en duurste maanden vnn hut, jaar.
Men zal met my, bij eenift indenken over de
loonan van het Eagelsche fabrieksvolk en bij de
herinnering, dat i u vroegere jaren door oiue we
vers aan premie alleen reeds meer verdiend ward
dan than.i ann lönn, erkennen dat de Twentscho
jabrinkikntiin de schaduwzijden der konkurreniio
met Kag*land hebhen wetcm to endosseeron op
jiunne arbeiden»; immer-g men behoeft geen
rekenotoeater t« rijn otn ,h«?t enorme voordeel onzer
Ij2» looncn irt hét strydperk der konkurrentie ua
to kinnen gaan.
? Maar ?? vraagt de staathuishoudkundigo ?
he.tf-sclit dun by u do wet vun vraug en aanbod
..iet?' . ? ? ??'?.??"'
!')« wet vnn aanbod, ja, die heerscht onder de
i zéér sterk, zoodat or voor elke
op««h>*tor« plaats vele aanbiedingen zyn, maar
do w<«t van ?vroatc" is even weinig te
beal* v.in (Ie toepassing van Van Hout on'e
[v/eft uitge-proVen en de dub.nndeil«i
Uie /.ich togi-n dit ontwoi-p verheven hè'beu, kau
echter du uitspraak van vlou Ltuuilnaad weinig
bebn«u. Dn verhouden Staten, dit* tut
hit duitscho1 Kyk brbuo.fti, kuiiiiun zeur wi-l,
al hm» voor ecu divl belusi üiju op de vi-orloe
ien, die Ui'uwr-ik huu bfliiot'?. liet volk
ovi-rgt nog i- ts tinders dau du belmt'ftdderso'iatkist.
Eu na alle- wat mon nangaaudedeKtfinniiiijr van
dit duitsehe nati« nopens dex.e uanuelegenhe d hc< t't
vernoiuen, nnig mun niet ver*ac-hteii, dut de nu ge
opende |ityk.-dng bet wetsuntwt rj> zul uai-uon^öu
\Vel u.eent UIL'», dat von liisiuaifk hei centrum,
donr de kn-kely'ke wetten uM t« snnctioneüien
vóórhtt tal a' stnonopolie boliandold is in bedwai-g
deiikt te houden, docli bat h to betwijfelen ofd''
katliuliuke purly, von:' welku da ju wetten nllu*
behalve v> Idoende ziju, ttyen ilien j^rij< IM'
tal-akïn<o!.opulic zala;invaant«i>. Heyi-ivu en ^:'.Vsf>i
hebbt-u tfg,*n het monopolie gestemd.
Kor>tgcnoenuie' Staat buvindt z eh met r iLiu eoi ige ainltii't!
in nioi'ilykheid do or de vcihimdinp, waarin de
»t.iatknu.iiue partyen tot clunür >taan In d.
Tw.-iüi.- Kumor' hel.u>en d« kerkolükt-u vi-rrow. g Ue
meerderheid, in do Kursto K mier d»Hrtii:trgoii
hi'ersc'x-u Uw liberalen. H>-t. gevolt; hiervan i^,
dit ülU.'i-lei w^tic-n door de2 Kum«-riwiigenuii:eu,
/.?ioitU b v, dio tot afschaffing d<-r ^.?menj3"le lagure
Si'liDol, door de Ie Kamer wurdwn verwoqien.
Giadstono heelt, zijnu hi-gri)>.t:nj ing-'d'eiiJ- en
daarbij gewezisn op do tocüame der nlf JAMMI
buiten verhouding met die der inkounton. Twb
liedroeg het batig saldo vi-rl^li-n jnnr SM.O'iO
non l st. en verminderde do st.i.v-schuld n>*'t
i .UV\lX1il pst. Vulguns div.c- btvvoutiHg zal h-t.
iiven-ehot voor dit j.iur m<g uii^uvuer di"e uu
een halt' milüfjcn guldens bo-lrnguu. De lirli\«ting
op do rijtuigen z:il een weinig vurhnu^d wOrdi-n
«m de plaatselijke belasting :o kunnen
vermiuderen.
Over de Jsprth-Bovneo-Comijai:} i* nieuw licht
omgegaan dnor opcnl-aiirni ^king v.ia h-.-f
pro-|>ek"tus. Het kapitaiil bedrua.rt ^4 tuill. gulden en
het tt) exploitepit'n gubitJeRft et-n
uitjjestri'ktbeid van 2l),OtVl vie:'-kai:te niijicn.
Parnell is iu zyiio gevangenis tcrtiiryekiv".1;!.
l'ü iersthc moorden blijven nanlio-.uKui. V:'.uv.-f!
pi:wicht is het bc>hiit vau lift r.iiiad.i;;t-o'iie
parlinieut om nnn '.e drüvji'ii op «l.- llonie-i ulo voor I
wOm een povere figuur temaken tegenover Ji hn
lïuH ig een uitdunt vau 34 mille tuch eigenlijk
uo^ vat te veel.
T>e Jl".nr1. Ciiir,!>,f heeft iu "de .'edeeld, d:it er
eeu ?kU-iiu1 iüp!i iu..t. ke iii^eil^Uieiit" i^ ont^taun,
duw vli Neder:, diy!.'iicitic verse*»-!! wai, dut de
D.iid.iUe 1. n voor vri-em.le ooilu^i-icbepcn zyn je
sloten. l)f dlie bilu>, .'u die den Sultan bet
gLi'O'knii*. vau di'ii Ni'dtrl. Lteuw xou !cu
o\e breii:; n, kwameu vuur ueu tovduur. Helaas,
ilp wuier!,-eiuv U oud ^ewurden. lly' heeft i:ijn
(?eh. u.i;-n vi-rloirii. In z.jn jfoedi' il»-j{- u b r <e!it
!lij «ri-nk uiidei- de vij il dcu ?UU UlUtlkt hy het
dé vrienden IsL-t;^ ! t
hn>r
do I\ i
v:: n
!>><
lifivun \V:it
oi tvl.'
de
niet
vnn
n-v,
.M'*'iUit t,
!i-ii K>'U
oiaeu 'üo
U- \ d:it
isvi-'e ba
«eijkt a'j
ri. p ilü
K'rk«!jk i» hot enfant-toiriMo
ifh vr-iey; verlof om den Mini.'ti-r
; m ' ;rii vi;i;;i'ii i fhi.i Wi-tt lylii1
n< :;u n om do oii'^eloiioiihult-ii
f r vo;>r ilou handel u. ( k'iniM!!
nis-t l .luii e. k. ? ci-n bal. in . n
-iou'i.1!! ino.;oit \\oi\L-n gobruikt
r.;oot wordoü li»n utc
zyu (Koaverjio). ? Do cer-to
OtirliUf'lif Courant: Nurf liïtg OT»r de
l>t I'ijil: Waarom do I'»un «jju tyil
bl<jvvn t«ruj;vorJer«ii. - Rjnuiich ^ü» b
H.'t wotMoutwuip op den
cu dou l'iiU4. ?
n
\Vn:t
va:i Ku-kwijk, .dn:ir!
bj don Ruud vau sJt
ou
dr lnv-r H.I:M! a-li wi-t hut cvon
in
k'
in
s ou \ODi--t
i;o ui-I
-r ? r
!! wi'-t h'-t
' hot gt-'.u'urt t.'oh \v>-l nii'cr dat nif
.ni'r i f i'.- vi-:1.!;;1-, w..>arop io.icreon het l>e
t-ml ;u t\vi)oi' i /.on kunnen neven. Mi-n
rch otA i'-Ts vo.ir de kio'.ovs doen....
.tx^nO'il van den ht-er van Kt'vkw'u'k
ieihitlH uu, vc'iór dat ZB zelfs bt-i'tt
iu duij,")). Ai do aarlighoid is or
niptjiii'y van tlcu Ministor, roids
1), '.<>r '-t
l:gt du iiit
jiüuits 'jeha
ut' MI 'dn t
vuotaf liel;oiid
do-i A'norio van (Ier IToovon Rnf in
rriiig o-i'i- d i.1 conversie aan de
minhitiM* oiijiH''tü bi-wewrin^oii toe ? «p
, d.it üij er m. ar uict verder ovi-r
Aanbod? bü hotidnrdcnt Hoevele twaalfjarigen
muct-^n niet naur d» fabrieken omdat zy de
srnflcht-'ii'l bfigeHrd'! pruiüuché daalder wekubjka kun
nen im>iiehreug.«n.
Hier geen ' Inert(jd, waarin de kleinen, evenals
bij al ie nndere bedrijven, in do eerrte jareu niets
bruikbaardars to huii brengen dan eeu hongerige
iu;uig nn immer versleten kleftren, hier voor het
v^ti^ctonw staande krygt hu dadeljjk loon. en
dat geld is d» fdautel van het geheim der rogo
loonou RU tovena het fundament der wet van steeds
.overvloediger aanbod. Juu Bareudse.
9t«atkuaAlg «verzicht.
lund Een iler{(eli.;kr steuulieeft ifioote w:\ardeom
dat dit |.ilt'iïlUrnt h<M OOrdl'i'l uit-ipreeUt VJ'.ll Kü^'el
schou, die, zelf niet. tot hi-t Veiet-inyde lioiiin^i ijk
bL-Looieii.le, oj) oii:ifhiiilte!ijk en m.t-dien o:.p.ir
tijdig stiuid]>unt zich kunnen plaatsen. In 't
:ilpfemcen vindt de ierscbe zjmk iu Aniei-ikiv den
warm-jteii bijvul; vandaar, /ooals'wij onlin^s
inede-leoldeu, komen de meeste jrii'ten voor de
Laud-liga.
Het voorstel van Redmond lot wy/.i^itijj iler
iersche landwet werd door Uladstone bestreden.
eu voor dat vau den Heer Smith, om pachters
stuntüliulp to \erl>enen tot hel naiikuupeu van
lundhpeveu, zal do R«geenng ua ernstige over
weging hare meeuing neggen. Inmid leJs heeft de
kommissie uit bet Lluis der Lords tot underzouk
nnur do werking der Ltn.dtvet, een raiiport inge
diend, w:tarin het denkbeeld vuu deu Heer Smith
ouderSttuud wordt.
Do Decnscbc eerste Kamer heuft het ontwerp
tut versterking van Kopenhagen aangenomen.
De fransche Regeuiiu^ be;iijyut, dat h^t bezet
ten van Tunis iilleen nuttiy; kan /ijn, wanneer
daardoor een betere staat van üakeu mogelijk
wordt. Zy stelt zich voor het bezette gebied eene
nieuwe orffaui^atie te geven. Reeds in een be
sluit verschenen tot hervorming v»n eoui^e
takkeu van het bestuur, ïuïb, de broeder vau deu
Bt-y is uit d« gevangenis ontslagen eu heeft zich
verbonden alle gemeeuschap tnet de vyandeu van
den liey op te (f e ven.
De komniissin voor de lefferwet, onder voorzit
terschap vaii Gambetta, isljv>?n'g uan het werk.
De opstaud ui lialuutië is wel gebreideld, maar
nog niet geheel geëindigd. Nu en dau worden
nog gevechten gehouden, waarin VHU weersüüde
eeuige dooden eu p(ewunden vallen. De hoofden
van het lltstuur in Bosnië én de Herzegowina
hebben een proklumatie uitgevaardigd, wtiarby
aan de terugkeerende opstandelingen vrijstelling
van straf wordt verleend, als zij vóór 20 Mei
nanst. hun woning w.er betrekken.
Deze op -tand heeft aanleiding gegeven tot een
stryd in 3e delegaties. Ka eeu laiiij debat werd,
in een vcrcenigdu zitting van dé Ousteuriikscbe
en Uongaavsche delegatie, bet uaiigevniagde kre
diet vour de bezetting dier gewesten tot t-eu'liiger
bedrag dan de Minister had voorgesteld, goedge
keurd De hoer Szlavy heeft om dien
zuinigheidsmnatregel zyn ontslag genomen. ?
De iodenvervolj{iiiK iu Kuslahd is heviger dan
ooit Du iifschutt'elijkste berichten wordeu daar
omtrent veruouiun. ? Mi u sr'nijut er aan te twijfe
len of het kroniugsfewt wel zal doorgaan, nu
Ue nihiiiften geen poging verzuimen otu het on
mogelijk tu maken. Niets ttlneiiljker om te w*ten
l« Komen, dan de politieke verhoudingen iu de
hoofC'i'e russisclie krihjjon. Van daar, dut men
uu d« bonocniing van Van Gi<-rs lioj? altyd rede
neert over de w-iJiii-schiJiiüjiiheid vau .tgnntiatl''»
Al't.rvdüii als miui-ter van liiiineülandseliy zaken.
Hut reeb'-.! weet mjii d.iarvan iilijulitur niut.
Gviekiii land heeft zijn iiiiii|.-*le,rin we.sr Oen-ï
naar hun (to^(in>l-u, OudaLk i-t '.s wereld»- l.ioii.
llrt kabinet CoHjO'ihdouivs incot nu hcongaan,
omdat het zich te? red»n ^n.*trïd ll'-el't ni>-t lust
stuk Rronil, d-i: li ?: va,1 Tu. kijo hud gcrout'd.
Het had uiertr IIIOL-UMV l-idi ?,-;?.
Even ni.-r d» Z.»:t-ur.ta rii.id h.)'ft da
Spian«nhu Kuiuer het iiiinlisl-'r'iktant.' mt*
tninkry't nmseiioriiisn. !)?? nintU'tt-r 'van
buiteiihiiiijsehe Xiikeii h«cift do viymo-d^iieid gubad,
naar aanieidiiiv; vun bat vi-rinoonlfU v;m oen
Spanjanrd dooreen Kn^elsrli sol lin-it, tp (iibra'tar, te
'verklaren, di>t heul Spinjt: ruikhaUend iiiiir de
ontruiming van de zeestad door do EiigeUchitii
uitziet.
ü« verwarring iu Egypte is noq niet geëindigd.
Da berichten omtrent de zuueiijs'weriiig zijn zeer
zwevend cn tegenstrijdig. De oud-minister van
oorlog, Rufki-pacha wordt van medepiiclitigh.-id
aan het komplot tegen Arabi-l'ey beschuldigd en
werd daarom ook in hechtenis gcnomeu. Het
militaire element schijnt de macht, in handen te
hebhen, doch voor een algomeenen opstand is
men niet beducht. De Sultan, die gaarne in dit
troebel water1 eou viuchen, heeft een kommissie
benoemd om du zaak to onderzoeken.
Ook in het geschil tiisicheu Egypte cn Italië over
hot bezit van Assab h.-eft hy, va» ayn
souvereiniteit blijk g.:vnnde, Egypte in bet gelijkgesteld.
Wederom «preekt men van oen door Turkije be
noemde kommissie,, om iu Klein-Azië
horvoTningan in te voeren. Men wil beRinnen met het
aanleggen van spoorwegen. Zelfs is een nieuw
ministneel departeinent voor de hervorm ngea
ingesteld, onder leiding van Soïd-Pacha.
ftDe
i;ijiis
va:i
".ijn
l:iii::-i!;t, kon ili
i.'./^kt tO ,
lel! Üe'IJVl!
, dio b'j ui'tzondvrini;
ditirrin^ vooraf h:id \f?v< ed
i-lik niov .iiiiineii en zonder
"jj =ch iit gebrachte rede
{."in;; iiii!u,.!-lijk niet !i»n.
de mitideiheid rno-T-t uut
oud.ïiil.j d-.'Oi voch'eii op eeu terrein dat zy'n
teiTi'i.paitj' luid pi'ns^»'Küv»-u.
Om /.ieh t-! wi keil verwe't, hij dftil heor van
dï-r Hoeven, d-it hij ..een nit^es'reheTi L'eüicht"
h ui en vrof.Jt'i' Je JLIV;IU«U tot prulet iriers had
willen vevhweii.
Al:iar dut waren d,ai uok zijn krachtigste
?i»rjJtumeuttu.^
Vier cnncliisiën zijn er thnns in de conversie- i
.
dio van ilo in.'oi derhoid, om de koloniaal-libcriile
jjolifiek tu doen ai-^vioicn, door -recht to
voischuilt;!! aan de in!and.scho buvolkiug; ? lliulc
en duidelijk;
dio van do minderheid om, onder den gchyu
van besuheruiiug der Javanen, den ouden sleur te
handhaven, lauw, niets doend eu niets zegguml;
die vau de lihp ralon, die gaarne willen ? ru.iar
om den vi-iondsedap-wille een dookjen voor het
b'ocden aanbrengen ; ? Iwfcli.ik, erg.hulpvaardig;
die van don b«liou.lsmaii. metlibei'*le-koloni»ld
asspiratiën, dio alli'n zoekt t« bevredigen door
hal)»Uichtij{<> vromn mcnachen voor de toelcomst;
? afwachtend op zien komen.
En sommigen bcw^ercn dat de keuze toch
moeilijk is l
Vrijdag middag begon do heer Van Golstein
niet zijn verdediging, die hy Maandag zal voort
zetten.
Naar het zich laat aanzien neemt de Minister
van Koloniün d« zaak vrij luchtig op.
Althans bij «telde voorop, dut de Regeering in
dezo zai*k eigenlijk nog niet nan 't woord was
gewetst. Eu nu hij dan eindolyk anu het woord
kwain, g*if hij zich vooral monit.9 om te toonen
dat noch de Miiiist.er noch de Gouverneur-Gene
raal vau Lausbcrge zich ooir, anders dan
sympjvthick over de couversio hadden uitgelaten; zelfs
het telegram vau i November tot staking der reis
van deu heer Lavysohn Norman, Was geen be
wijs van antipathie.
Wat kou deu Minister dan beletten om de
meerJerheidsronclusie aan te nenichV Ze wil een
verordening die hfl overbodig acht. Doch 't
overbodi^e is niut per so schadelijk. Ja, maar c«n
verordening zou ook schadelijk zijn omdat ze
pressie zou uitoefenen vóór do conversie.
B» wijst dit dun niet, dat, geen verordening pres
sie is m tegenovergestfildcn zin y
Er zijn twee soorten van Javanen, zei do heer
Schiiepmau in een korte, flinke redt» tot, onder
anen
to'd. Indien bet Bismarck tot troost kan «trekken,
dat de Bondsraad tHn tabaksmonopolie niet
.verworpen heeft, zal net hem aangenaam zijn,
du hu van de 53 stemmen 36 voor zyn plan heeft
kiix au verwerven. Na de afkcucing, dl» de
staathuwJuudlmndig» lUad over kot
n, m
ift IC
t- t m
jfcj a
Allerlei.
net in gereedheid brengen vau het stoomschip
?de Valk'7 voor de reis döj Koninga eji der Ko
ningin naar Eneeland heeft f 34.000 gsku.it.
Daarmee zal het budget van marine voor 1882
moeten worden verhoogd.
Niemand zal bezwaar hebben tegen zulk een
uitgaaf.
Integendeel ? we houden ona ovcrt.ui.jd dat de
natie gaarne bet drievoudige zou hebbon betaald,
indion daardoer.teffeaover Engeland ous ({«zag als
tweede zeemogendhaÜ van EUEMM waardiger zou
z^n opgehouden. Er ligt toch iets ontmoedigende
in, dat N«erla»d>a koningspaar een zeareia onder
neemt kan boord tao «en schier cnzeawaardig
ichip, door vefm idi een drnvende daodkis^ af
geschilderd ea-.dia'Wkaaatl JAnfiLD»iten.«otiëven
steusiing der me.erderheids conclusie: de Javanen
van het eiudrefluiué, gedweeë, ondenv
zame Hchepsels, en de Javanen van bijlage L.L.L.
?? llstandige, ontwikkelde, tegenover do couver.*ie
i-ii;eracUtigd Juvuueii.
De heer van Goltstein heeft de Kamer, bij de
voorle/.ing van eeu rapport over eon
dessa-on.iertini; een derde caiegorie voorgesteld:
windi-Javanen, die vaiidnatf voor den aljrmnuHiien
:iris vntir, cn morgen tegenover audeie
ambtonarcn weder teyen ite couver.sio wtiren.
Men iuoet de Javanen beoordeelen naar
le^eueu die hen in de kamer mvocrcu.,
Do kwestiu-v. d. Heijden is e«n nieuwe phase
ingeii'eden. De wijze waarop de Heer v. Gult.-ttrin
zich geuoopt ziet'b«t ontslag vatt den Rnnrra:il
te verdediijeu, is er^er dan-'bét on?emotïvi;enl
....leend ontslag zelf. Eerstdaags zal nieii natuur
lijk een antwoord van dun generaal vernemen en
by' het licUt. van dezen stryd mag men een blik
werpen op de eif{«nai*rilice'oMv»tiinR vau de
l»efjrippen vnn plicht, ridderlijkheid eu rondheid,
die uiuu iu /ulv«re hoogere kringen huldigt.
De Reg«oring wil den prijs der loten van de
Staatsloterij; zoo ucbrüfb de N. E. C/.,üaiiguldan
hooier stellen. Do natio zal met blijdschap dit
bericht vernomen hebben, daar het Wwyitt dat do
lieer v. Lijnden niot, »til uit om mis finautiawczeu
te hervormen. Vooral echter moet het «eu
aangcnamén indruk mitkeu, dal du Re^eei ing ook hier,
even als vroeger bij de _ periodieke verhoging
van den accijns op do jenever, ? do belangen
van de zedehjkliHiJ en diH der achiilkist w.eet. te
verbinden. Do verhoogde jeneveraecijns diende
om het drankmisbruik tegen te gaan; do
verhoo^de prijs der loten zal wol als middel om do
dobbelzutht te bebtiijdiii aangewtud worden.
Do dngblailen bevatten: ;
Het IfnndelMntl: Groiidbizlt op Java, ? Eoa
ol of Ju loéj{o dop''(HuudolKtiftlitaat ract ïrinliiijl). ?
Mr. J. P1NNER.
liet rechtmatige rouw vergezelde heden een
ni'htb-iro schaar van bloedverwant i-u en vri«tiden
hè1 MoiMijk oviM-schot van Mr. J. l'inner iia»rzijn
liatstu ru tplint*. ? Mivir bn-i-di-r ilnn dn
i'c.«r.vs!o t »'iu de i ei v» n hen, dieoUchoou Z1' niet m do
li-r nitviiart oiigii^vu, zi^h in y«ii!i»c':lüii
vi-riilaüistfn op de plek, wnar lictUi-, ecrbi* d en
d tiil'.litiurhiüd een "droeve h»ar nu-t. de «vh'ii-keu Ie
Vlucht onzer vroege lento toni !c. ? Xunder
iKm::at te buiteii to gaan, mo-.-ht tlitinaal ilo p* n
Hetiiiivn. dut uit. on» inidden «-t»n mun
isveictw*HI-M, v,1!-1!!* vurluM in den ciMsten tijd door velf'n
dirp gevoeld on wiens nagcduchttnis in cero z^l
wD.den gehouden,
l 'e dood >an Pir.ner ? ln>t zoo snnilo gavol^
«i-nor p'otïvlingo ziokte ? heet'i iu Nederland,
lieil> vooral in Am^crdnin indruk «eni^nlit. ?
Ivi die indruk is niet, wtfifgonomeu door di' na'loru
tucilt'diM-li::», dat hi^reigüiilijltnietuhnitBiigHwtoiis
w-i» vuiirgi' vallen, doar de ov;'-iiïdrni' i («cito (i ' jiren
t.'lde wi^rila KOU veli.-n op cVen !? iOry (, lu-t si
'chtifT-r wa» geworden vnn dn barre Noordenwinden,
wiavmedo'in' ous westelylt Europa de \vinterzijn
lltsrlieiil pleegt, to nölnr-n.
VT;i»t Vinnor was iemand, dio indruk maakte
? PÜII man uit vtihtn, een type. of. xooak on/o
Vüilt-mi zeiden. t-et> siüsulier man.
\Vnar?chjjnli.ik is het, dut do keiiiiisinukiii1' niet- h?m, nnn
ii'Vti-und, wiens vorwaclit.iug eunigeriiKito was
op^i-wekt, /ou Kijn teif^llgi'Vid'i'i!. Wa^ dun (V.'7.i'
(iiirt'gi-'lniatigi1 ploiti'r un middelmatige redentiar,
deae zviiiiwni'liii<;u toch xuli'jenin'g/'niio fïjjiinr
du rft'lcfrde prnkti/.ijii. de groole ;id\ocn:it, ile
vaste on hese.heidon denker, wiens lof nu-u liid
hooi-L'ii ïiiigen ? Maar de iVit?i\ waaraan uirt to
tonii'ii va't, üy'n daar om t.u l'i'wij/.i'ii, dat
gi-dui rnde tal van jnivn zeor volon uit ile mc'vt
uiteeulooiieudo kringen der m.iaHehnppij, ann d«.'en
uiiin dio hior iede^ oubuki'üd w;n, ondanks :il
;:'j'i i'i'jreiianrilighfden het. oor hebhun geloond en
i!..av lioni l 'ij hot walsen zijner j-tiv» t u ovv.irinj,'
ald naar eeu meerdere hebben opjiv.isn.
Aan zijr.pn lovfinshcsclirijvcr vi» blijvi» dw taak,
lint verhanü nnn tn wij/mi i iiHschen de opvoeding
en de ontwikkeling van den overleden o. Dn on
derstelling echter schijnt niet te gewaagd, dat
Kijne opkiding henrteling; in Dnit>i:hl:tud- en
Fnmknjk liBin een wereMburgorschtip hehhnn
m*êgL'de»ld, dat hem gHilurcnde zijn giinache
lev.i-n otivcrzofiul hiuld met dio bopaalde vor
men vau dort), denken en spreken, wulko ieder
volk kenmcrkeu, en wt'lke het. ^-derlandscho
volk, vooral in de dagen, toen hier l'inuer zyu
introdf deed, met groote gchfcht.heid aanhing.
Hij zuL'lit muir het, wezen der zi:ik inet eeu liofdo,
dit' (b .vorm, ofschoon geenaziiissMsflinutig door
hem jjuiiiinacht, niet by hem wiat te kweeken.
Gvhechtheid aan routine, ofschoon gedurund*
veertig jaren werkzaam in eon vak, waarin zich
wet. eu recht als een euawigo krankheid vau ge
slacht op geslacht voortplanten, was bij hera ver
te zoeken.
Fim.er heeft verbazend veel te doen gehad.
In üy'ne kamer werd dagelijks file gemaakt..- De
omvang .zynor prnktyk werd, pm-eeu vergeUjkipg
te waijcn met do geneeskundig,» workzaatnhi'id,
lüiatchien ulleeu geëvenaard door diw vnu wü'en
Dr. llive, Duitacher als hij ou als hij in ve>r
oog een" orakel. Wannaer men in hot mid
daguur bfö Piuuer kwam, zag men niet.
zpldau zy'n vermoeide trekken aau. lioo hij zyn
ochtend had doorgebracht. M.uir hieruiedt) is
niet «illcs gezegd, en juist, ni«t datgene wut
op den voorgrond behoort te woi-deu gefield.
l'inuer, die zoo veel werk had, koos niet den
giïinakkelijkfttnn weg. Ondanks dio reusachtige
praktijk, maakte hy liet zioh gel v>*n nog la-t ii:. Il et.
jvw-gelevi-rde rechtssysteem, waurliij hij xx\\ had
unneu neerleggen eu waarmee hy ziju cüeuluti
den noodd had Ttunnen ?bevredigen, werd niet zel
den ter z\jJe gesteld, om het'to toetsen ann
riatgt?ne, wat zioh builen dit stelnel als recht aan
iiem openbaai'de. Ondanks ? , maar, wiiavtuc do
:egcnstelling? JJiet ofschoon, maar omdat l'iuner
zuovuel zag en mot znovelti rcchtsbc-hoeftcu uit
du eerste hand kennis maakte was hij teven» du
ooi-spronküly'ke jurist, die eeu ergernis was in liet
oog dor Bchoolgeleerdheid, wel* e het ?ex jure
iVgula Bumatur" bij goniM a:ni aanraking met hot
,OKJU ter zyde waet te stellen. Of is uien deu hooguu
:oon vergeten waaruicdo de vroegura tTitgutor
van het Weekblad viin het Kegt een studie vun
riniicj- o\vr hündt'lsrccht iu oo Nieuwe
llydrageu bevprak?
l 'iiiner heeft gewerkt. ? Iu dit opzicht heeft.
. y.icli tegenover Kijno cliënten gelit-ul
vcrantw onl kuimeii achteu, maar ? ? en dit cegt meer ?
ook f i-gf novw xicii zelvi-n. Hlukundc van ijver en
?iifrgifi, kon hij het met de N«dfrlaud*:hu
traagn;id niet vindcu. Zyu geliefkoosd thema was het
v.iii ona volk tot wcrki-:i ? zijn
in alle richtingen doorkruist
hobBij hom begronp men d*n zin van het waidtch*
woord ?lloog*r Onderwas'', dat zicli ter pfadhre,
waar het heet geg»ven 11» w»r!eu, uit dtfii awrd
UIT zaak tot litger oudeiwjja munt beperken.
M-uir gwioeg ?Pinnur's nagttbvhtffxit-le^t aan
i -tleru lofrede het zwijgen op. ? Zij hiniuuert
iiüii don ei-oh des levuns, die de ijzeren deur van
bot korkhof achter ons grendelt uu tot den arbeid
terugroept. ? Zü verlangt geen ander* buide
d ui dew, dat du Idoeko hand aan dun
yaderl*u4K-'hen plo^g worde j»«l*gen ter sjioodige revi|M
vin bet vonnis, dat or iu Sfc-torUnd slecht geleerd,
weinig geducht eu aift gewerkt wordt,
AuisterdaiD, £d April
Mr. E. J. ASSER.'
, wions naam dezo rcgolcn siert»
hoont Mn.iiidug e. k. den dag te lierdonken, wnRi (ip
Inj. 'tifltiij jurèn yeltti?, deu doctorstitel verwierf.
llntlrrilimnt-tie Cuni-dnl: Do honvorslo van ho
in In-lié.
Htt Yain-land: OnknnJc oforjcr? Otrtnvcr«lo-qnao»tlo),
Hut Xiemft rnx iliit D>>y' Mindere blom vau Hnndol
ca Nyrerlieid in Ne J. Imliü.
Ai-iilitui»clie Courant: KiOHWOthfliTorming. ? Da natio
nalo partij Iu ItiuUnd en liet optreden van v. Oiora.
Hiddtlbai-yscht Courant; Kou ohvuorzlcno?
?mouilijk
heid."
Amtitrdamicht Courant: HetbyglSniich aohnoltüoilcht,
? Tartaff«rie (i*ak r. d. Hejjden). ? Hot nieuwe luw
delitmktiit met Frtnkryk.
Dagblad van Zuid-Heiland tn '* Grattuhaftf. KonvorslO
Het incident Der-Kiuilui-a» (0«o. v. d. Rovjdta). ? Dr«}(
d» cuotjuét» (KeBYetttv).?£«ut zMk die z46
jdf
>iaiU'
voor u, hi'Hcht
hij den' kuüpbril vour dn ontren eu betuoRdo hij
niet üouder barciume, dut Nederluiidurs,
ouveruit weli;e klasse der maatschappij, nooit,
werken (felaerd baddeu. ?Zij wutou zicli aardig
bi-xi-JT to houden, uitten hooit ahseluut leeg,-onder
bon liiiérscht een bediïju'go. ledigheid, mnar ircrktin,
i-u! dat Verstaat gc(ui hunner."
Het «preekt van /elven, dat de man, dio zoo
doordrong tot den kens der zaken, beroenitlliedeji
nuch reputaHéu (vooral niet iu de magistratuur)
ontzag, dia het ?scen roiddenmiuit, ons wennend"
vau ? l'utfricter.iu toepassing bracht, in
ouzetoongevende kringen niet biüuiitlcr populair was. Hem
deerde bet niet, want hij had deze uitkuuist voor
zien «n gewild. Wakker schudden, niet pryzend
in sbiaii wi«g«n, achtte hij plicht, do roede on
niet de loi'bazuin het in Nederland onmisbare
instrument. En dat juist hy naar harpoon en
roskam groep, kon niemand heul euvel -duiden,
die van zyn nuteloozen ijver de bewonderende
getuige'mocht wezen.
Il^t is hier de plaats niet de vrucht dier
werkzaamheid-op rechtsgeleerd gt>bro>l aan t o wy'zcu.
En h«:t ia te duchten, dat, wiu zich KOU ^«roepen
gevoelen, do fitiilliiiR to staven, dat Nederland
cru i-.yner bestu rechts^eleordun verloren beeft,
v.'rlesen zou wezen aet het bijbrengen van
l>eIiumei-s wat l'inncr geschreven heeft is
weinig e n do vrucht van een verloreu kwartiertje,
terwiU het te betwijfelen valt of bij meerdernn
tijd Pinner zich aan de tsaio stijhvot apdcnduur
zou hebben willen onderwerpen. Toch, de Genestet
herionetde er reeds aan, veel is eeuwig waar, of
schoon 't bewijs niet -daar ia, eu allen, die met
Pi mier in aanraking kwaiuta, waren het over zyn
meesterschap in du rechtsgnlóoiillheid eens.
In zy'n ouderhoud met de jongeren (ook wel
cejis niet de oudei-en) was hy de »rnfewor. Hy
doceerde gaarne en- placht vaak de jongnre col
lega's te beklagen, omdat 'zy zoo weinig op de
hoogegchool «eleeia hadden cn .om hunnentwil
deu weusch te slaken, dat zy zijrio adviezen aan
do cliënten geducends eeuige maanden mooüten
b g wonen. En inderdaad, wauneor men vaveeuf"
punt van rechtsgeleerdheid een bijzondere atüd
had gemaakt, eu na konnisBemtng dwr litterRüiuf
reeds aanvaukelyk een wadiune hnd gekozen,
was het ean waar intntiachwl opnot ? thee te
toet&an aan öe scberi«u»nig)ifia,_. da ,-ejwring.
zal hot begrijpelijk achten, dat te dezer
])la.-tsrt mede ecu openbare Kulukwenioh met dit
::old/auie voorrecht hem worde gebracht.
Leerling van het pymnasunn te dezer stede,
voltooida Asser zyno studiën «dn het
Amfct-or(iani'elif- Athenaeiiui. Romls in xijn pruefschrilt:
o eer recderi/tn, i.aar d« gewoonte dier dugen in
de latynsehe taal geschreven on l Mei 1832 te
Leiden verdedigd, teekende zich dd voorliefde,
wy»rnun hy sedert, ouafnebroken trouw bleef.
S:iel verwierf zich de jeugdign advocaat, later
procureur, het vertrouwt n vau beurs ea
handekwereld, dat uooit hem begaf. Gaandeweg brei-Mte
dn kling /.ijuer betrekkiiiK'<-n /ioh uit en.al meer
wxnrduerde wen den bescheiden, en trol s. Goettie's
woord, toch zoo dcifolüken man. Mef.dn invoerinK
der Provi'-ciale wet, kreeg en .s»dert behield
hij onafgebroken eeu zetel in dit
Rcfeeringscollege, waarvan hy op dit oopenblik de lenier is.
Van de lloofd-Comnvtsie tot da zake.n der Israë
lieten was hij eerst lid, daarna, tof hui e
ophefliug, Voorzitter. In 18-18 hielp hij de Spaarbank
VCH r de, stad Amsterdum in bist leven roepen. Hg
werd Vourzitttr, straks Eero-Voorzitter dier
inr ehtinjSf. Knkeln grepen sleclits uit het
welhebuïtede leven kunnen hier worden gedaan. De
ooenhure connnisüitJii van maatacbappelyk lint,
waarin hij zittirifj erlangde, zijn talloos, golijk
y\y,:<- work/nnmheid onvenswakt bleef. Vorstelijke
>tius'bcwyzen : het kruis van denNederlandselieu
l,eeuw eu dat der Leopoldsorde vielen hem t uu
de ?!. Uoveiwl echter verwierf hy dut hontfste goed,
vvn^i'i'p liij met. volle recht prya stelde : de
oagevuiiiütle hoogachting zijner medeburgers.
En v»oiwa;ir, niet aan een onwaardige werd
die ridderslag verleend, lumiers Asser mag
terugzien op eeu verleden, wsarin veelzydig»
\verky.aauiheid met degelijk talent ou strikt eer
lijke, nauwgezette plichtsbetrachting om den palm
dingen. De traditiën van maftistraUiur en CaMe,
in zijno familie inheemsch, werden doorhem
v«rleveiidigd en bestendigd. Ook hem kenmerkte van
den aanvung ai' die d«ftigh«id der pleibsaal, die
toon cn vormen van goe Jen huize eischt. Ook
heul, de fijne tact, vrucht van langdurige zaken
en menschenkenms, des pleitbezorgers moeilijk
verworven eigendom. Ook hem, de vriendeiflfce
gulheid, uitvloeisel van een gemoed, dat te
intfden vnn deu ernst des leveus kinderlyke
oefeevangenheid behouden heeft. Ook hem, de ztrckt
ooi vau de stroeve, dorre processtukken
vevpoey.ing te zoeken bij de rettereu, die hu liefheeft,
bij de kunst, die hy beoefent.
Vnn wat ui wisselingen ter audiëntie en daar
buiten was hi} getuige! In wat al zaken dieuJe
hij van stveds gaarne vernomsn advies f Wat at
jnirtijer. zag hy ter rollu vergchöueh eu
vordwui.en! By wat al gadingen hield hy met vaute
h»nd den veldheersataf! Bit alles zich voor dca
gsest te brengen, moge, voor hem aanlokkelijk
7.ijn. Voor ben, dje heffi kennen, rijst daarnevens
eene. andere herinnering en haar uit te spreken
il hun e'-n behoefte. Óp zijn gouden eerefeest
deuken zij aan zijn onbezwekeu y'ver, aau züu
oujrereptö trouw, aan zijne belangloosheid, d»
nooit zich verloochent, aau zijn moediQ den atrijd,
met inschikkelijkheid, zooveel het aanging, ge
paard. Ah teKeustander geducht, durus
adver!<ariu4, bediende zich Asser uooit eu-tecen niemand
van middelen, die meor geslepopheid dan waar
digheid, meer sluwheid dan ^e^oud verstand,
liaarkluyerij dau rechtakenuis, meer
chi:anegecst dau rechtsbesef verraden. Ook wie
.egenuver hem het onderspit gedolvou had, reilde
b e m gaarne de hand, want ba eei lijken kamp was
L-UÖ eerlijke zege bevochten.
Vooral op zijn bijzonder arbeidsveld, het,
zeej n het aswurunt.ierecht, was Asser een on«chit1.b»tf
i-aadóinau. \Veiuigen, die tfolijk hij, in de
scliuiliioekeu vau >ojjuo>ssmi;iit of dispauhe, van polis
of chertepalty wisten door te dringen om, aan
vallend ot' verdedigend,' de geheinienisuen bloot
1« b'gncl'i ^'ü beuristü'l, usance of zeecostuum in
luinnen schoot verbergen. Ook waar hij,
po»tubet woord aan iindereu overliet, WHS de
dor stukkeu veelal v;<n heumllhairj mede
at'koinstig. D*) heuMche wenk, riie, nooit
opxedi-ongeu werd, voud williK Behoor. Hoe kon het
aai.lers, waar uit eeu schat van ervaring werd
geml, dio kwalijk wordt 'geëvenaard.
Aldus, iu het volle bezit vau lichamelijke eu
,'ou.stL-iijko krucht, ua een hstlve eeuw vun on- ^
i-tiipooBüo toewijding het feest der academitclié
cere te vieren, in begeerlijk. De Uoiu«in«o)>o ju
rist, hot oog op onzo nobele wetouschnn nn de
rechtspiaetijk in haren /.in Kevu^t.igd, vHi-kluarde:
cujus uierito quis nos sacirrdot':» n|-pe!let ?
de pleitbezorger oefent een piinstcr.«chnp.
RCIIRachtiff ideaal, aan hoe velen ge-teld. dooi-boa
nigeu baieikt! Tot ftanntati)T»nd ^elui^en liiwft
cchiïjvcr deter regelen ?ee.u «euvuuibgekraiu
op ten dag van heriiiieiiiii{ ? roejiin^ intiib
icgillieiu. VeAliiaid echter ninx ^volden,dut
om bet tchoonu doeiwit to uade.ren voor het
minst, Auar deed, wat by' vermocht, eu tot.stuud
bracht, wat hij kon. Jleslaat er voor nutiwJitiHjIto'
werküKaralioid, v^u wtlken aard ook, grootere
voldoening dan anderen tot f-poor.ilug cn opwek
king te at-rékkeuV
Amsterdam, April 1882. J. A. Levy.
Twee berichten, baloiigi-ijk VO-T de
sclieepvaarl, handel en nijverheid to dezer s'ed'?,
levert d« ïi^eloopeu wvsèk. ïlei esi-ste k d «l
do Maatschappij ilntulindt',
wierkui-tniluelulikig vollcckend werd, aan de Koninklijke
Fabiiuk van Sloom- cn: andere Wci'ktu'^en
hel bouwen van twee schrutif-siuoitoclii^an,
ieder met een drüagrenïio^en van ongcvurfï1
3500 ten, heeft toevertrouwd. '
Thans kan de koninklijke fabriek hewij/.cn
wat zij vermag cn allicht zal dit vuorbecUI,
wanneer de opdracht ROCJ -wordt vervuld,
leiden tot andere bestellingen van
gelijk:üjrtigen aard. Kon mei de veilcvundigu^ iiiU'
atoomvaart levens -deze industrie lot. i
bloei gebracht worden, het zou voor
stud van niet weinig gewicht ziju.
En nieuwe bonlcn zijn voor liet zidi ont
wikkelend verkeer met Amerika nooriig.
Üetuigo het tweede bericht waarop wij 'doalik-ri.:
'Be Nieu\ve Autciikaansclie lijn der Kon. Ncti.
Stoomvaajt-Maatschappi) zul i.a de i ~
.
j,nog een boot van wOÖ ton in de vaan
l»r«iift
^^^^
D»or dta onvefwachten lotvloe.l van
[Terbuizfii*ïs b«t megellJV een \vek»:lijtifii:l:o
vaact.in te ricbun. voegt mes daarbij de.
vMH^eadtigcela aü'eis van de booten der
A. S» M., .dan Jwsgtypt roea dat er onder
258
DE ( A M 'S TBR DAMMER, WEEK B L
deze buitengewone omstandigheden een ver
keer tus;clu;n Amsterdam en Amerika is ont
slaan, dat voor den handel en nijverheid
gucdo vruchten moet afwerpen. Juist de over
vloed van landverhuizers stelt de
amsterc'an«ch(i schepen in.de gelegenheid
handelsrclniioi ler veikrijjjlng van retourvrachten in
.\narika aan te knoopen, waartoe men onder
ycguveos niet in staat zou zijn.
Met belangstel'ing zal men het bericht
gcltswn hebben dal »Linnaeus" op 81 Dec.
;i;uitl, zal worden overgedragen aan de ileeren
Dr. G. F. Westernwn, Mr. W. van der Vliet
en A. vun Lennep, voor de som van ?350.000.
DJ naum vun Dr. G. F. VVeslerman alleen
i eed s U een waarborg voor een uitmuntende
jmichttng van deze tuinbouwscliool. Linnaeus
het thans is, laat, in vergelijking met
ko inlichtingen in hel buitenland, al
lo veel to wenschcn over. \Vlj mogen
verwuohtcn, dal Amsterdam door deze
verartlelin^ in het bezit zal komen van een inrichting
dio uan de eischcn des l Ij ds voldoet. ?
lierc Dr. VVcsterman, die op zoo gevorderden
uo£ sioeda de oogen geopend heeft
alles wat met kunst cn weluncchap in
betrekking slaat.
UIT 1)E MAASSTAD.
Met ccn bravo! voor onzen gemeenteraad mag
ik ditmaal niyue weekkroniek wol beginnen. Op
initiatief vau vier zijner Uden heelt hy Dinsdag
niut 02 tegen 5 Kttmmen ecu besluit geneincn,
clat vau kloeken zin eu van vertrouwen in
UottiTilurog toï-komst getui<;t. Waarop uw
correspiiident hieibü doolt, i» natuurlijk voor goen
u.1, er lezers meer onbekend, evcmuin al» de
beimidslnfjiugcn welke aan dat besluit zijn
vooruf(.'uf.'uan, xoodat 11 ij in bijzonderheden over deze
Kmlc zekef uict behoeft uit to weiden. Indien uu
",»dc crediteuren der ?Kolt. Ilandclsvcreriiiginc''
* Hunne toc'iteiuraing geven, evenals giateven tlt>.
aitudeelhuudura dit reeds mplicitc gedaan heb'
iwn, dan zal do gemeente weldra vcov et-n o M mi
\an 4 luiljioen eigenares geworden x\jn -van do
beluuurijko' haveninrichtingen aan de overzijde
dor Maas, welke op do balans der vcrceni^uiff,
verbis ik mij niet, voor eene waarde vau l-i
iiiillioen staail-uitgetrokken. 5[et dit cüfer
verHolekon, zou dus de getueente ecu xeer goeiLüi
koop doen, maar neemt men den toestand van
ibn waterweg naar zee in aaumerkinR cn daar
bij do verre van zokcru kamen, dat hut nau*
kinci^o wuttionlwvrp tot zijno verbetering dot>r
du Kaïnery zul worden aangenomen, dun is 't
zeker niet te loochenen dat by eventueel tot
stand komen vun den verkoop wiutrlijk uitt nlle
voordi-eleu aan de -zijde der gemeente zijn. Niet
temin sprak de raad door ziju besluit, naur 'l
uiij voorkomt volkomun terecht, zijne instenliniiif;
uit, met de woorden van den wethouder
lluülujinii, dat eeno stad als Rotterdam uiet uakel op
hot tegenwoordige, nm.il1 ook op de toekomst.
muet letten.
Getuigde1 z\jn besluit van vertrouwen in dio
tuekoniBt, bet is-ook een vleiend bewijs vnn
vertiuuweu in bet college van dngclüksch bustunr.
liet werd in de discui-sie gerslevuerd, dat men de
berekeningen van B. en W. waarop hun hou
vun 3!'ü millioeit (bchondcuB goedkeuring vnn den
ruad) steunde, niet kende, en toch keurde da r»ad
zuiulei1 eeuig nudur onderzoek, «ene verhoo-jing
(lier BOUI mot 5 tou voetstoots toe, zuli's ondunk i
liut gezegde van den wethouder voor de
liuancii-ii, dat eene verhooging v;in dezo belan^rljku
suiii met niet minder dan i 's riiie.t zóó ver buiten
de berekeningen van U. cn \\'. vnlt", dat liy in
het belang der gemeente niet met bet voorstel
zou ino;!r>#i:m, AU zulk groot vei-schil van
batrekkelijk geringe betei-keiiis guacht wordt, clan
zou daaruit al liuht nftfeleiil mugeii wordeu dat
du berekeningen van li. cu W. jui>t niut met
au^atvallige nauwkeurigheid gemaakt zijn. Over
du rentabiliteit dtr ei:oute werken is trouwens
Wiini/ met zekerheid te zeggen, zoolang nop
iiiut, door den gemecntei-aad is uitgemaakt, op
welko wijze de exploitatie zul g; schiedon en
Wt-lke i o-i iu veil voor het gebruikmaken van di<>
mi'ichtingeu zullen wordtu vastgesteld.
lu anderen voi'm zal zich bij dit la.itite weder
drzeli'de quacstie voordueu, aU in de onlangs
aiiigeiiomi'ii regeling v<in de gngpriJKen der
sem. entelabiiek op t'eijenoord tdiufldi', maar toen
(li)>;r deu rand jlcp.isseeld uu niet, uitdrukkelijk
l)-.:SÜst, werd, oi' du fieiiH'cntc liinuelijk dor^clijku
iiii'ichtiugcu als indusli'iuel behecren mout, d. \v.
ï, Ijij de exploitatie in de allcverstc p'iui's moet
k-t.en-op het dokken dei'imkoEten in zoa mogelijk
Vuur eenu beuourlijki' reule vau htt iu de
inrieiitiu^ geatoketi kapitaal, dnn wel op de In-bilden
.Miii do iiiReïeteuell, d. i. *H Cit< allc!n.rst Viin
ik1!! handel. Hoewel iveda Diii-da^ II. m du
il.ïi-usrie door don -wrflu.-uder Viniiy eu den
ïuumt'ter jfloljaiu uij'li'i's van luit, vcrniut-tlt'lijk
vuies op de ex[iliiitiitie.!;uii(>t.iiii(l wei-den, Idijl'
ii tuuli nog hopen dat d« ? mini, ul< het op 't
?>ii.i'.!-t -llcti (ici1 turk1 vuil aankomt, xicli niut y.;i[
l'l.iatïC'ii op het Bti'iidji'unt, hetwelk hij o. u.
;,iii!i'i:uii loin liet besluit tut ar^chal'luiy van de
üroote NViUijj gunotiion werd, alleeu' ouulitt do
upinvliüiit tlu k(ivli.-:i nii:t dekt.
?VervrüOKd Deursuur" ten uweiit Kal eindelijk
lix-r «iiivoininjj vinden. Zaterdag II. hueft efene
ii.'er druk beduchte openbare vurffudorin^ bare
FyinpathU.' uitgesproken, met het plan, hot welk
iiKir^i1» avond ia eene liijocukóniit vu a hen, iJiu,
'??tl\ lü.-bboii aatigesloU;ii, deliiiiticf zul 'worden
T .>i gesteld. Deii héïreu K. vau der Veen eh
A. Uvereijnder komt alle eer toe voor het in dezes
ü'iiutnun 'iiiitiiiliei', 'en lianijt l<en den heer K. W.
ttliidlfiibcif; voor do \vij/.e, waarop hij iu da
verfiiiieiiny het plan toelichtte en uunpiee11, terwijl
Ut, Lust u u r van het Leo^kiibinct, hetwelk op x.eor
miidii voorwaarden zijne znleit voor de leden,vun
liet op to riiihten Mefcitrian' opunntelt cü do lieer
mr. .M. Mees, die de raadsman der oprichters Wus,
2k-h iu du/u zaak jseer verclieiistélyk bobben
geuuiakt. Aan bet, tot ttand komen dor
ver^ni^iiiir valt, du ikt mij, niet, tu twyfelen en
»(ii toejuichimjeii en lioorbaio bewijzen van
infuuiirii^ der bouderduti hanJelübedk-ndcti, din
Xütfi'ihg de vergadering Lijwooude:>, oi.torak bet
S:et . Toch .verloochend» zich ook weder tbau
!<ic d1 oülit. IlolluiuUcUe «uust van hiuwbeid.
Ül>:''"M(ii bjldcr was in 'tliclit gesteld, van hoeveel
1 el i ','£ liet voor het voorloop^ bestuur zou ziju
?do d|io<nb'tf mogelijk te weten, hoe groot het
l.i i.il liinKlt'hbfdieiideii zou we/.enj dio zich
wil'?.-, (-..'insluiten, e:i er aau den uitgang lysten
gei''d la^en, wi^rop uilen door het plaatsen
huuije.- iiiindtetket.iiiy van hviuno sympathie konden
''V n !>lijkei:, hoorde ik bü bet vcrut.cn d .-r zaal
>ii-f t'c:miaal, neen wel tienmaal op do vraag:
»V;'., i tob jo al geteekendï" bet lakonieke
ant}-'uoid: ?noK niet, ik kan nog tot Dinsdag op do
lijst liij deu boekhandelaar Lecnhof teekenon."
'?<? u «edeit iniiue jon){onrjaren veel op de school
Tcr,i:idtrd, cn ik vrees dat met bet vele verkeerde
°jk het iupienten van spreuken, als: ?stel nooit
tat morgen uit wat gij heden kunt doen", in de
kisled en alï schrüfvoorheeld verbannen is.
lic kitjsvcreenigiug Burgerplicht scbjjnt van
og dat met bet in vergetelheid geraken van
wijze les rekening gehouden moet worden.
avond verfladeido zy tot beliandeliog
h»t. bekende rapport over kie*wetwüziging
gcdcl-^eerden van kicsvaroeuiRingen, maar
ruim 1CU luden toonden zóó groote
belang«telling, dat wegens, geringe opkomst het rapport I
niet in belianüeling genomen kon worden! Et '
cal nu eon twetde büeeukorost voor dit doel wor
den beluitd, maar zal dau blyken dat altban* uoff
?morgen gedaan «al worden, wat ?heden" had
moeten gettobieden? Of is Jaa Salie rwdi voor
Koed iu bet .lÜMrtV' Rotterdam ton troon ver
heven 't
In de kiesvereniging Algemeen JBelaitg\\«\A>eo
elf kdeu, het bentuur ii:clui«, het waarichynlyk
eeu waubopi" pogeu geourdeeül on» voor eeu
tweede bijeenkomst ter bebaudoliug van dit rap
port eeno grootere opkomut te vorwachton, en
dnaroiu do Kaak maar en yetit comité afgedaan.
Uw correspondent kan niet uwc ingenomenheid
met dat rapport deek-n, maar juiitt daarom be
treurt hy nog «eer dan gjj, niÖnhcer de redac
teur, hot zoudt kunnen doen, de wanhopige
laungeid ook hiorby weder aan den dag gelegd. Want
wat zal men zien ««beuren? Dut nis ook de drie
andcro kiesverenigingen alhier met omstreeks
eeu elftal leden, zooala boden Alficmeen lielang,
hunne instemming met het rapport zullen hebben
betuigd, muil na verloop vnn eenigon tyd zal
hooien dat ook de liberalen in Rotterdam niet
grundweUhcraiening, m:iar censusverlafiiiiK
WOBsclielijk lichten. En toch aiil ni ta meer g«ulokeu
zijn dnn d;it ?de liberalen" in Rotterdam in lam
lendigheid voor geen hunner landgcnooten be
hoeven ouder te ducn. G.
Wy betreuren het met onzen korrespondent
dat het puliiiek leven to Rotterdam »luinicrendr
is. Do gevolgtrekking uit de K^rin^o opkomst
map echter nog een andere üijn dan dio vnn
?gebleken lamlendigheid." Het kan immers zijn,
dat men het er voor houdt, dat de konklimc van
het rapf.ort geen boiitr\jding vnn eeniff belang te
duchten en dua ook aan g-en opzettelijke verde
diging bohucitu heeft. Bed.
KIJKST.
«o
TOONEELSCHOOT..
Hot optreden der Tooneelsch'jol, 11. Maandag
in Maisvn titrouekeit, kan zeer verschillend wor
den beoordeeld ; ui' liever, de iiK-cuing over de
wij/» van werken up de school gevulgd, naar aan
leiding van dut optreden iiitgeipioken, vul'dt.
bcbeerscht duur deu eistli, uien men a uu deu uurd
ua de strekking van het ouderwüu \vcu3cht ge
steld te zien.
Legt mun zich er op toe, ééns of t\7cemaal per
jaar, een aantal brave en welgestelde
ütadgeiiuoten, wier knnstli*fdü blijkt uit,' hun Jidmanttchnp
vau liet Tuoneelyerbond, do kans te verschaf!*»
die neii:iiiif voor toriUuwcu te behoeden;
linisvaJcis-Irden in ttaat te stellen met gade eu
kroo-it zieli te kouien overtuigen xiat huu Contri
butie
lijk
tjcs
ueel
- . . ? schuilen, ^viugeuhcid te schenken tus
ti-lieti de iiuujiufVd van lut progrumnia leerzame
wenken*en boschouwingeu min gretige l.uvenmodu
te deelcn ? en uilen een aaugeiiuuien avond te
btzorguu: dan zeker zyn du wélgemeeiido
toejuiuliiogen, de vergeime^de txaligezicliten, eu de
gewisselde betuigingen vau tevredenheid zoovele
bewijzen, dat gotu monniken-werk werd verricht.
Dezo aaiigeuurtu ïijJe vau liet dool, dut zich de,
bestuui'duren der Tooncelschool voorstellen, wordt
verbonden aan een nuttige xijde. \\'e\ beschuuwü
duet y.iïh de/c vuor als liet. Ltreven, uan*du
bustuatide goieluclininiea beschaafde jongelieden tif
te leveren, die, do linluchheid VHU beginners to
houen, met du groiidttn vau du griuipor- ea
kleedkunst vertrouwd, niot geheel van leiterkundise
ontwikkeling ontbloot, aidiia drievoudig
f?e:jii;vlilicecrd, bij de licxettin.? der lichtere werken van
de atukkeiirol in uunmcrking 'kunnen komen ?
vveliui, de proeven van 11. Jlaanclag hebben
gotootid, dat uien uict beneden den gestelden uisch
is gebleven. Geen der dtiuicB of In;eren, die üich
iu dti zuiil bevonden zullen anders dan met ge
noegen kennis nemen van het, vooruitzicht, over
konvi' of liUigcr t'id de jonge dames en jonge
hoeren op de werkelijk» planken terug ti1 Kien.
Mej. A., dio een get-'stig pioiu-ltje uu aardig-?
mauiértjcs lu-ei't, zal in roltetjud (liu tnsscliun het
vak van youlntic eu injenue beeiuuilea, om to
stelen zijn.
Slej. Ij., wat voornamer en wat strenger in
gelaat Cu uitdrukking, Kal, als haar werk wordt
gegeven tu»schen hef gmueligo en hut naïve. niet
min'lcr voldoen.
Mej. C.y eiudelijl», wgt reeds een allerliefst
versju op, eu is e,-n schalksch deerntje, die een
kiudurvuend, ala dd lieer (Jli.uiea Buissevaiu, in
de wang zal knijpen.
Du/.e "eu doigelrjke ovür!cgi{iügcn vervulden de
pemoedcren 'der vriendelijke toeschouwen), en
di.u» hart un vei^faud b/ulu eer aan.
Tueli moet, dunkt m\j. du vreugde d.ie er vun
de tuvic-leli aaiignnieliten (Ier leil-;u nf-trault, het
LC>/ vurbli'.idi'ii, iicich tut handgeklap, lui
ieteekeiieu val) gen.iegeu ('n v.ildaanlu-id, h t oor v «.r- i
liooveii vour lid ei i s i^j ver/ut dat te,\rou .boven
oiiiMihrevi-li dubbel uoijwit der scluul-ovcriiiideil ;
diuul n-u:{;et(:rkpiid. ?
\Vii"UU!cr j;ij, Wiiiirde T.C'.cr, rclug.'1 ilil-jltantcii,
de lede.n vuu e^-n lii.'ÜU'lilji'i-ij-gn.'i'l1^"^;!!, Winir
eeu .beschaafde toon hetrjeht, oude; de
houg.-fbckwnme eu terecht gerBranU," IciJiiig stelt,
tli,aan do Tofjuoelsclioul vvurkzaaia is, en ^ij in.i-xli.yt
hen uit, dn verlooniiig van een pïiu:; K t ui; j -n
xoiider liioeiulijkbcden eeu weltt'illea.d.'i'.v.iiid {je'u.'or
teil bonte tü geve», tlau xal Je Juf uwer
tuvs<:':uiuverij niet houLtisrof kijjer ge t-md wjiv. e;i aullvii de
'protetfiï onder hen niet anders gt-tuigea dan
men Maandagavond iii 3(uiion Struut'fMii uiocht
vt'nn'uien.
Do vurüpn zullen zonder hapercii cn mot
oord>!«l wordüh-,gezegd, de stukje.*,1: vooral -da'-jjnr
dccUeii (lic. in het? j'irgón dat ouk uwe
baicliermcüngi'-n zullen spreken, Bmedoipolen.''tot ieders
gcuoL'geu v»n stapel loopen ?- «n,1 want gy hebt
er een feestelijken dag van wilkn iimkeu ? een
Buupétjc ea een daufjo zullen niet tot liet nürjat
naugeiinmu gedeelte vnn den uvoud wordeu
gerekend. .
Lcerliiignn cencr Tooneclschool, wier optreden
iu het publiek vergeleken kan -worden inct do
resultaten door "fjverigo dilettanten zonder \eel
moeite verkregen, kunnen zich niet gevleid voeten.
'Moet dun, heet do dikwijls herbaalde vraag,
in het publiek verschenen v orden, met proeven
van hoogt-T'treur- ou blijspel, dio voor de krach
ten der spelers zeer gewaagde pogingen zonder
blijken? . .
Mocton wn den vogel der vaudoville, dien wjj in
dn band hebben, laten vliegen om te grijpen naar
fragmenten uit SbakeRpearo, uit Raciuc, uit. Mo
lière, uit Vondel.? adelaren die hoog in de lucht,
bulten ona bereik zyu?
Het even vaak gegeven antwoord luidt: Nie
mand verlangt naar de studiën van leerlingen.
Waacom weuacht gü ?proeven" af te .leggen ?
Zeker moet het aangeduide genre op de school
de onderwerpen van oefening leveren. Jonge
lieden, die m lumeratükjea zien baten toejuichen,
BVJH voor bet groote tooneel geen nanwunten.
Laten zy, aangekomen waar zy behoor en, qiet weten
wat samenspel is: laten hunne banden verkeerd
?taan voor het' eenvoudigste werk, laten 2$ in
grimeer- en in kleedkunst leeken zgn, maar laten
zy macht hebben gekregen over «tem, gebaar,
galaat. Laat de voordracht nauwkeurig verzorgd
zyn; laten z\j de toalleeren verstaan, waarde
ren, uitspreken, laat er, in verzon noch proza
worden gebabbeld noch Bebuld«n3,;maar steeds
?m. ° ?? -T% _ J_t_ .
doorgrond, en de toepawing verstaan. Breedheid, j
rust, kracht, ovtrluiginK mogen de voordracht ken
merken; bevalligheid eu duidejükheid de beweging.
Dit alloe kost moeite e» tid; oefeningen v»o
velerlei aard. De routine, de ultertyke, onmubare,
beschaving van den tooneelspeler aU overgeUteu
aan de praktyk. Zullen de eerste lijd", daarin
doorgebracht, er te moêielüker fin worden ?
geen opleiding, die in de eeriUrt«waren van
eenigeu pruktuoheu werkkring weet te voorzien.
Verro van mü de onderstelling, dat ik de <
alrvjke bestuurderou der Tooneeliönool zou hebben
vóór tn lichten op. den weg, dien sü bewaudelen.
Het gevun vnn wut nienbe«ft,isspreekwoovdeluk
prüzcuswaardig. '
liet roeien mot de riemen dio men heeft, een
aan ieder bekende noodzakelijkheid.
Maar wie dwingt t-r tot geven'/ Wie, tot roeien ?
Wordt men genoodigd op de tentoonstelling
van couta-prenteu door teerlingea eener
icbilderukademiw gekleurd?
Maar copitn naai- Ilembrandt kunnen ztf nog
niet geven. Maar «igeu kompoiitien vallcu nog
niot onder bun bereik.
't Zg zoo ? maar de avonturen van Jan do
Wasscber bieden geen studie-genre vooraanstaande
schilders. - ? '. . .
Do snhalen, door de ramen van eon muziek
school driugend, doen don voorbijganger den tred
verbanstea; cu de awig-éMw, dio gfcun dubbele
wanden eerbiedigen, du imren verhuizen.
Het is te betreuren dat t«d eu moeite aan do
tooneohehool juuiinurlyk verloren gaan, togen
het verlangen der bestuurderen en voorgangers,
«Tl ten pleziero van eeuige rtistijie burRars die
nis kutittlieveude leden door iedere
rederijkerijbont m«t fanfaren Iwgroet wordi-u, cn aicb m
buu uiiddcn met minder zouden vermaken.
Auist., 27, 4, '8:2. F. van der üocs.
MACBETII.
Vertaling van Dr. Bnroersdijk.
Eorste voorstellintr Znterdug
Ü2 April '82, door de Kon. Ver.
lid Ncderlandsih Tooneel te
Rotterdam.
De vcrs^y'king tusschcn de voor;telling,to Rot
terdam van deu N'icledt gegeven, met de
y*rtooning vaa dergcly'kö werkun ten onzent biedt
o. a. dit vcifchilpuiit: over bet geheel gaat. uldaar
een kundig eu Rcocfend oog; do grove gebreken
dio iu Amsterdam duaopnierkzamcntoesch(juwer
oiitstemmeti, wordeu to Uotterdam vermeden; de
heer Lo Gros is een regisseur die z|jn werk
verstn.it, on bij ona schijnen de meeste voorttellingen
zich t au du diensten des regisseurs te niuetcu
Bpeneu.
Temeer is het opmerkelijk dat de indruk door
het geheel achtergelaten, een Amsterdammer
t'unstijz voorkomt, daiir iudo verdecling van den
MIKbeth met du groato ongeriefolijklicid te katupeu
Haspels %iu ?drama" cu küiuedie bereikt, behoef
ik niemand te herinneren.
Hy mist den toon cu do kracht van bet treur
spel. Verzen zeggen is evenmin zy'a zaak als het
vertolken van geweldige hartstochten ofprilioozo
aandoening. Do oogeiiblikken in den AIncbcth
zijn talrük waarop Tjei'le tut voll ? nitdrukkiiig
moeten komen, en in die oogenblikken bleet' de
Heer Haspels Bteeds ondor den eisch.
Ilctiou deu tolcntvollen nn ercs'igen kunstenaar
te kort doen *iju, niet tegewngcu van het vele
goede en tcbo>ue, dat zijn Macbeth te genieten
Cai. Ecu uitvoerigis beschouwing der rol, na het
bü wonen van eeu voorstelling nauwelijks ta
rechtViuirdiïea, zou noodig zijn 0:11 in biüouderbedcn op
du licht- cn scliaduwzyden te v,-y'ïen ? maar de
al'\ve/.i,fflieid van den treurspel-toon in stem en
snel g«f aan het geheel eeu matheid, die door
geeu.deugden van anderen aard te vergoeden
Die matheid werd door Mevrouw Beersmans
in de rol van Lftdy Mttrltf'h eerder verergerd
d&n verholpen. Ook zij had vele uitmuntende
momenten; en niet den tlecr Haspels schoone
tai'creelen. In vele onderdeelen was do fijnheid eu
iuistheid van haaf spel bevvondcricgswa irdig,
'maar de overweldigende indruk, dien reed;' het
k-xen van de rol maakt, wei 'd niet teruggevonden.
STan de ovi-rigc speler» zy sléclits do Heer
Spourmans (Macdulf) genoeiud, wellicht de
ccnige der artistcn, wiens middelen hem bij z\ju taak
ten vollen dienste zonden.
Een zuiver gevoel voor den rytbrans paarde hij
aan een warm eu krachtip( geluid. Zoo wy ooit
etm ? he'idcii-spclcr zullen Iwjzitten, dan is do lieer
Snoormans op weg er oen te worden. In hr.t vierde
bedrijf hnd hij vcrukkdijke gedcellen. Welk een
voort'reiiVliiko. Gèrald in do IJochtcr vnn JlMlunt,
Uit liet rijk'fl geheel dat do werken vau
Slmkesp.":u'R aanbieden, dunkt mij de keus van Mneleth
vior het rottenlamsuhe gezelschap niet gelukkig.
Uit d! hlijipelen zou uiea wellicht eeu betereu
greep knhiion doen.
Intusschen is reeds liet verschijnsel dat het
beste niet te goed wordt geacht, voor it-dercn
vri.ii'l van het toonncl ten hougste aantrekkelijk.
Do heer Bivgersdijk lieet't stijn naam als
vertal-r iloiu- zw\3IaclcUt niet anders dan ounieuw
Levc.'-tiL.'ii.
Amst., i:0-i-ilö2. ' F. v. d. G.
'UÏ'LE RÜTTERDAMSCHE
TQOKEEL\VEUELD.
Ik moet erkennen dat de voorstelling vnn
ZIttfl/ctii door dé Kotterdamsclie afdecling van
het A'ér/. Tvoncd waarduering, grooto waardccrinir
verdient. Xij getuigde vau veel etudie, van veel
jïurg; er WM z«-lfs, KOU niet eenheid van spel, dan
fijcii zeker eenheid iu bet streven merkbaar, om
do vcrtoouing den arbeid waardig to doen zijn.
Muur niemand kan meer geven dan hu heeft.
Oiixe. tooneelrpelevs, niet gewoon, in het treurspel.
op te treden, mitiscn troinrea« nicereudeels het
heroïsche iu voorkomen cn beweging, en daarbU
buvenal de zeggingskracht, die vuor liet trcuripcl
Tn hes algemeen, Shakspere's werken in het
bizouder, onmisbaar zijn.
Üjj gaven dan ook niet te ïien wat te
wenschen waro geweest, maar in do mnto hunner
kniehten en hunner vorming, verdient dat wat
zij to zien gaven, waordecriug. In de eerste plaats
gelde dit Cath- Beersmans in de rol van Lady
MacMh; al heeft hiyai' oivnan sodort haar onge
steldheid onmiskenbaar geleden, hot bleek nog
krffchtig genoeg onii ccp«ard aan haar
zegging»kracht, enkele tooneuien waarlijk schoon te doen
aijn- zoo vooral het tooneel waar sjj haren
erzuchtigen doch weifelmocdigeri gemaal tot de
snoode daad aanzet; z.öo het tooneel-van de
sliiopwamlelwirster; doavt-ntegeu was do scène waar
zij Macbeth, na ?het doen van do daad" de
dolkon van de (dopende wakers ontrukt om die in
Duncan's ' slaapvertrek tcrng te brengen, te zeer
op effect berekend. Do wijze waarop ztf Macbeth
do dolken ontrokte, do manier waarop zo er zioh
daarna raeo posteerde, in elke band een, was
merkbaar bestudeerd.
D. Haspels had als Ju*«<*«i7*, geloof ik, zijn beste
momenten .in de eente tooiteelen waar hy nog
den inwendigen etrjjd -voert ttMBchen zijne, door de
voorspellingen der heksen geprikkelde ee; "*??
zga gevoel van plicht en loyaateit.
zucht
en
Maar
ia de misoaad eenmaal' geschied dan,
liet Baipol) niet^tnoog uitkomen,
boe..elmoodige naturen, abj ze eenmaal
over? tot het plegen van- een daad , waartoe E&
niet te brengen waren, *ot bet andere ui
Ur*« . .t. .!»_?? -_ J__ »_!. _... _ ^J^^.
weg «n »re*de tyranntu worden. Van «m ver
dere Mtprekióg v»n Je vertóohhif «e ik af ;'ik
kan dat te gere«der ddba na wat Ut boveBxoide,
dat allen waanUeriog verdieaen voor wat AU i»
de mate hnnner krochten t» xita gaven.'
Voor Mb uitstekend* mfee-en-soeae wu door
den b«kwamen ragutear Le üras goed MBÓrgd;
alloen B»aquo*« ge«*tvwMb(jning. op»c£oiven4«
uit den itoed, maakte *en sondeilinden indruk;
terwijl ook de heksen-tcène niet 100 imposant
was als «\j bertemd is t* afin, i*ts wat «ebtSr
naar ik m«eu voor «en goed deel ii
toetcschröv«u a*n den toon waarin de heksen spraken.
De voorstelling bad een welverdiend succes;
jammer dat de ongesteldheid vau UaapoU Dinsdag
avond do herhaling er van belette.
Paassen moert waer het Orgel in den Orgel'
draaier voor den dag halen.
\Yü verkeerden nog ouder den indruk TUI een
treurspel van Sb*Jup«*re, toen wü
eeroepenwerden tot bet zien van een cjjaar blvppelen!
Taming of the Shrcto, door Dr. Bargeradyk, meer
juist dun welluidend ? -on hy vergeve my die
enkele opmerking ? in de ^VoMwefttemtner
overgezet.
Wat ik boven zeide omtrent de waarde der
vci-tuooiugen van Sbukespeare's werken in't alge
meen, geld ook voor dit wvrk ? maar tochacut
ik ï'umt»t(;o/'fAei'/(r<«7gescliikter,nieer
beatitwoordendu aau de eischen vau bot bedoodaagsch
publiek eu dus ook gemakkelijker to vertoonen.
l)e reden daarvan |i«t vuor de hand. De
hoofdkamktcrs, de motieven, die hen doen handelen,
liggen nieer binnen onze bevatting. Wij kunuen
ouu gemakkelijker vrouweniiguren als Kale uaa»t
Cdu man aU Pvtruccio deuken, z\j bet in minder
ioiscbe trekken, dan wij on«, in onze ia wezen
en vooral in vormen zocliUre eeuw, kunnen ver
plaatsen ia den zielstoegtana vau Macbe'h «n van
Lady Macfatlt. NV ie eerzuchtig ia tracht die
eerzuciit laogs anderen weg t-o bevredigen; een
. vrouw die m onze verfijnde tarnealeviug baar m«u
tot liet voldocu aan ziju eerzuchtige bedoelingen
aanspoort, doet dut audera. Waardeering van
militairen roein ligt bovendien in onzeu, in weer
wil van de groote legei s, toch auti-militari-ttncben
tijd, niet aieer zoo m dca zin; integendeel, ziet
men soms zelf* door beu iu wie dit uuch kon,
uocti mocht wordeu venvacht, het mogelijke doen
om^welverdieude militaire reputatiüu ui te breken.
Naaxniitte nu de vuor te su?lleu karakters meer
onder bet bereik van het publiek liggen, in die
zelfde mate zul de voorstelling er van beter
slagt n, omdat ook du toonceUpelcr, kiud van zyn
tyd, zich gemakkelijk in die karakters k.iu ver
plaatsen. Vandaar üau ook dut- de opvoering van
de Vruuictiiütnincr bij Van Zuijlen bizonder wel
slaagde, lu de eerste plaats komt daarvan de
eer toe aan Willem van Zuijlcn, dio Fetrttccio
tot een orginoele type maakte; zyn groote
zegEiuKskracht, zijn juist gevoel voor elk detail
werkte daartoe uict weinig mee. Naast lieui \vns
Murrunxr Egenci' vau Dam een soms wat /wakke
maai- toch uiet onvardieustciyke Ktl!c. In de
cii'jte ontmoeting uit-t J'ctrtiSGto, lat«r in bet too
nt eitje met Griumo, waar haar oude, nog niet
geheel onderdrukte tiatuur weer losbarst, bet slot
vuoral vau de toespraak tot do vrouwen iu het
laatste toouecl, wureu hooX't verdienstelijk.
Mevrouw ligeuer?van D;nu, heeft door deze
zware rol voor haar bcneiic-'-voorstalljng te kiezen,
hft bewij-i geleverd dat htt Exc^Lsiur ook hare
leuze is; dut zy voor ernstige studie niet terug
deinst om'zich Je blijken vau sympathie,- die zij
de/.eu wiutcr meermalen, ea dezen avond iu het
b:,ouder in den vorm van toejuichingen met van
Zuylen, en ia tal van bloemen cn lauweren in
allerlei vormen, ontving, waardig te maken.
Ik wcnsch inü ook omtrent deze voorstelling
te oulhoudcu van hot bespreken van de wyze,
\vaaiop iuder der vertooneis meewerkte om het
behuwd succes te ver wei ven. Ecu uitzondering
wensch ik echter te maken en dat ia vuor deu
beer Waguuiur.s, die van Griunh een origiueele,
vermakelijke en toch niet overdreven
vooretulliuj; gaf.
Aau de mis e cn scène en vooral aan de
costumeeriiig was ook hier bizonJer zorg besteed.
IJeide ijicr gevestigde tooueelgezelschappen heb
ben voor hun repertoire eeu belangrijke ;un\via=t
gedaan.
- Teu slottc een paar nieuwtjes: liet 2ïed*,rlan<lsch
Tooneel opent Ue voorstellingen in het
zouierlokaul met <JdMe\ die veieeiiiging blyft. echter
likt den gelioeleu zomer zonder concurrentie;
Van Zuylert komt hier, iu zyn fraaie nieuw* teut,
thans tu 'a Giv.yeuhngt) staande, en tol
zo:uertheater iu te richten, cea retka voomtellingun
geveu. E. V. P.
Hotterdam, 2" April 'S2. . "
IIET AFSCHEID VAN DE UOOGDUITSCUE
Ül'ERA.
Al werd er 1.1. Zondag nog eéno voorstelling
gegeven, ton behoeve vau liet koorpersoneel, feite
lijk eindigde hut speclseizoeu Zat. den laden, en
wtl op üe*r schitterende w^jze. Wie dien avond -.
den schouwburg'voor het eerst-bezocht, zou niet '
vtiïfiiutd hebben, dat het publi-k dexcn winter ,
'in zoovele upaicht.pn teleurgesteld werd. Met j
overkwiit'ge li.aid toch werden t r, on-Joi'
da'vereiul a^piau?, kus;bare bloemtudici's, kiausen eu
mainlje» uit^eivikt. Mevr. Itobiusou u.a. inoear.
bijniv het, iniiiiDgKlijke doen otn al de. bouqutttcn
die li:*»r werden toegehuudeti, in hare aruitr., tot
boven hiHir boufd opem.tu stapeleli.
Wi-1 l'e/.ieii i? liet nl ren zuer zuuderlinge büld'e,
welki) inen dou kunstiu'aars bewijst, door hou te
noodzaken xirb'i'Vcr h.t voetlicht heen te
buigjii, oin daar, vau eene btdiei.de, de
gelykvormige ruikers iu imtvitiigüt te nemen, JIB vrienden ot'
kuiiBtnviiiiinai» vour hou lu'stomden ? dobpaancche
grt\vuonti! ??m de holdublijkeii door piiges ol'
ball.-t.iUnM'icFsrn to l.tten 'uatibiedvii verdient uit
een a'estlictwi-h nogi.unt zeer ver do voorkeur.
MAV. i'obiiiïon nam dieu avond voor goei
nfschtid van bet publiek met de eerste akte van
Fidelio cn Mej. Ivauer behaalde voel succes met
'de groot» scène en aria uit Lucia de
Larmuermuor. Verder verder nog de eerste akte uit de
Euryunthe cu de laatsto uit, de
UegimeutstoclrUumet EMagen van Mej. Kempnor gezongen.
Genoeg afwisseling dus. Hot publiek keerde
dankbaar, maar iu een opzicht niet voldaan
huiswaarts; m n zon gaarne geweten hebben,
bt' bet afscheid van de verschillende zangers en
zangffl essen oen ?tot weerziens" óf ?vaarwel''
bctee-keiide. . .'??',
? Officieel werd daarvan nog niets bekend ge
maakt, trouwens over het algemeen i» de directie
l der opera karig, iu menig ?opricht te karig, met
j hare moedcelingen. Toen het publiek het vorige
jaar inschreef voor een groot bedrag aan coupons,
meeiido men zek'-r te weien van het genot, den
heer Hobinsen dikwy'ls te zullen hooren. Dat
doze geliefde zanger ziek werd was een ramp,
waarin men zich natuurlijk moeit schikken, maar
dat onze eerste baryton, ua zijn herstel, in 't geheel
niet meer'optrad, zoodat men, in plaati van zyn
fluweelen stem te hooren, zijn edelen zang en
voordracht to genieten, do narde stem en de
ruwe wy'ze vaa zingen van den heer Sefalosier
voor lint' moest nemen, dat was eene
onfeiliykheid, die althans eenige opheldering vereischt had.
Wij lullen geen terugblik slaan op het
afgeloppen jaar ? gaf, ondanks alles, toch menige
avofld genoegen, het ensemble geeft ook in de
herinnenng den indruk van een niet geslaagde
zaak, en bever spreken wij den wenwbt nit, dat
de nieuwe commissie er in moge slagen een ge
zelschap bgeen ta brengen met schoone «temmen,
veel muzikale ontwikkeling, met een uitgebreid
repertoire «n -uitstekende gezondheid.
wat nog 'Onzeker moge zon voor het_nienwe
jpeeUetaoen ? ceker is bet, dat
, roginenr MB-«D« tooneel verbonden Wfeft. Dat
l «on «rooi» >«rdi«nrt*n ook op dit gebied ?rkend
rwordou; bleek toen hij met luide item werd
voorgeroêpen, om de balde vmn hrt pnbliek te ont
vangen.
Woen«dag 3 Mei beeff door da Anuterdamiche
afdoeling van d* Koninklijke Vereonigiug. .liet
Nederlandieh Tooueel" de eertte voorstelling
plaat* van Hago Burgei's Jourfiz, vertaald
«Jooi
Dit «tok ii fttpeeld in da voornaamste steden
van Duitschland, Zweden, Rusland, OosUnr^ik en
N. Amerika.
In d«n Stadnehoowbnrg ui gedurende de Mei
maand eene reeks voorstellingen gegeven worden
door bet personeel van het Wallner Theater van
Berlijn. Kaar den naam dien bet g zelschap in
de Pruisische hoofdstad heeft mag men een reeks
van vroolüke avonden verwachten. Noih het
drama, noen bat hoog«re blijspel,.noch de
eigeuIjjke comtdic de mótwt bebooren tot de
stukkenlyst van dit gezelschap, maar het gemukkolyk
komische van von Moser an L'Arronge, dat ook
bij ons ly'ne waardoering vindt Reeds
hiergnnst ig bekend syn Krieg im Fricdc* (Inkwartiej mg),
Lol;ter Kluut, Ultimo, Der Compagnon en Ptt^u
hof s erlaubt (Papa gaf pcrmiuië,) welke stukken
met nog can aantal andere van dezelfde Echiyvcva
* n Sardou'i Cyprienne (Divorcoms), zullen opge
voerd wordeu. De direkteur Lebrun, opvolger
van den stichter WoUner, en de dames Wegüei*
in Schwari »4jn de meest gevierde leden van bet
geiclscbap.
Onder den titel van ?De Vcreenigde
Toonkunstenaren", hebben zich eau aantal artiaten van de
Park- en Paleisorkettcn verbonden om ta voor
zien in do leemte die door de staking der
Parkconcerten ontstaan is.
Wekelüks, te beginnen met de maand*Mei e. k.,
zullen in het lokaal Maison Strottckcn, dat
geheel nieuw en naar de eiscben des tgds wordt
ingericht eu ongeveer drie duizend menschen kan
bevatten, door ?De Vereenigde Toonkunstenaien"
twee concerten en een matinee worden gegeven.
Do jaorlgkscbe contributie aan het lidmaatschap
verbonden, ingaande primo Mei 1882, U vastge
steld op/15 voor heer en dame, meerdere dames en
kinderen betalen de helft van den voor het pu
bliek gestelden entreeprijs.
Het bestuur der Vereeniging bestaat uit de hh.:
G. H. Schoeman. president, T. W. Sütckmarr,
tecretaris, J. Gaillard, penningmeester, G. KI
inmerboom en X. P. Wcaeiney'er.
Da laatste naam vooral zal aan bet Optreden
der Vereeniging goed doen.
Dinsdag 25 April gaf de PhilharmonUche kapel
Mozart, (Secreturis de heer August e K. Hirseb)
iu het lokaal Maison Stroucken eene uitvoering
bestaande in een concert en bal. De kapMblci-k
er naar gestreefd te hebben den naam van bun n
' beschenuueilige eer aan te doen.
Maand.'g avond 24 April had in het lokaal
Piancius het aangekondigde Weldadigheidscoucei-t
ten bate der vervolgde Joden in Rusland plaats.
Eïnc talrijke opkomst bewees, hetzij voor do wel
dadigheid, hetzij voor den kunstzin van het pu
bliek; deze laatste vond ongetwijfeld evenveel
voldoening als do ecisti».
Bodth. Edwin Booth, de b ^roemde
Araerikaansch1! toaneelspeler, zal in bet volgende season
weder Engeland bezoeken. MlwchSen zal hy
dan ook bet kanaal oversteken eu akh op bet
vasteland ducn bewonderen.
Tooneel tn Engeland. Het succes van de schoone
mevrouw, Langtry, de dame uit de groote wereld
die aan liet Hnymarket theatre geëngageerd was,
heeft zich eeu weinig tegen de verwachting d!er
critici bevestigd. Zy' heeft zich tnet ijver op do
studio harer kunst toegelegd en men voorspelt
aau hare roeping voor het tooneel de beste toe
kom't. Ka etmge gastrollen op het Standard
theatre, zal .zij eene kunstrois door SchoUaud en
htt noorden van Engeland ondernemen.
Op het Lycoum-tbeatcr zal weldra R<meo and
Jultet, oiscboou het nog ied :ren avond volle z.ikn
trekt, door Shakespenre's Voriolamts vervangen
wordeu cn daarna ? eenig ins zonderlinge opvol
ging ?? stelt da directeur Irvjng zich voor het
i oude melodrama Itt-bcrt Mucaire op te voeren,
oen der triomfen vau Frédéric Lemaitro CD
waarin living zeil' de hooidrol \vil vervullen.
Coi/rJ^f. In de volgende maand zal 'n do Ecolo
des Beaui-Arts een tentoonstelling van Ue werken
van den echilder Courbet gehouden worden. Do
kern dtr verzameling zal gerormd worden door
eeu vijftigtal werken van den kunstenaar, die nog
steeds iu het bezit van zyae zuster zy'u.
Tlnrnay. Een nieuw, drama vau Felis
Sktildenkunst, zul te Berlijn cp het hoftbcatcr
gompnteerd gv.vorden. Men heelt het in do woon-.
plaats vau ueu schrijver, te Küningdberg, opga*
vui'rd, mot Ludwig Üarnay in de hoofdrol;
zoov,-el deze als de schrijver worden berhoaldomalen
teruggeroepen.
Slrokhalm. Van d_en Zweedsclien dichter Fva:iz,
Hedlierg ij in htt K On. Schauspielhaus een drama
in vijl' bedrijven Slrohlialin, opgevoerd !jewori]e:i;
hot heeft, evenals do andere stukken der Zweden
en Noren,- Hit faillissement, .S/iïtze dtr
(?«c?ïsfh'tft, enz. eeu kalm succes gehad; \vaardcsnng
niatir geen geestdrift. Uet stuk heelt, als d-.'zo,
Cfïi fiiwncieele kwestie, hier ceJ» hypotheek, tot
onderwerp; de figuur vau dt-n woekeraar j.i zeer
realistisch, byna ruw uitgewerkt, aon' daiikhaar
voor. den. acteur, manralsm dcgonoeiiulcstukl;f>ri
mist uioa aangiijpend govoel cu dicktorlükeu gloed
Bi'plicat :n-vcüing. Nogmtwxls vestigen wy <"e
aandacht op do duplicaten- veiling van hrt Am
studarasch prenten-kabiuet, dio Dmtdng ns. 2 Mti
zal plaats hebben ten overstaan vuu do HH.
Frederik Muller eu Co. Kaast do Rijta-schi
tkimcrtt hebben particuliert verzamelingen bnn ec .t
van bestaan en de -veiling, waaruit zy zich
i..e.kunnen aftUTullen, heeft vooral dit voordeel, dat
dé duplicateu niet minder goede exemplaren zyn,
waarvoor het kabinet betere gekocht heeft, iniiar
door do .vereeniging van twee uitmuntende ver
zamelingen, er ware kunstjuweelcn iu do b-isio
exemplaren dubbel voorkwamen.
Van de gelegenheid dat or bnitonhindtcho
kunstkoopers in de stad cullen zyn, is gebruik
gemaakt ten voordeele van het kabinet Yreeaw-jk.
Den 3den en 4den Mei zullen 's morgens dn
tcekeuingen, 's avonds de prenten, door den heer
J. £. Vreeswijk, architeot te Utrecht, gedurende
een twintigtal jaren samengebracht, geveild wor
den. De VUscuer, Delff en de .VandqPMsu'snIjn
zeer goed vertegenwoordigd, benevens eeuiuii.tjl
etners van diverse namen. Onder de toekcnüigen
*9n de oudere het meeit in aantal,'maar vau do
nieuwere een aantal kapitale stukken, een Schottl,
zeeslag, Ary Soheffer, odoration, Bosboom, vjjf
groote aquarellen, Schelfliout, Colamo, Qa'luit en
vele andei'ea.
Bern. De stad Bern beeft aan het verblijf vnn
.graaf Fa d'Ostiani, den italiaonschen gezant,, een
onverwacht kunstgenot ta donken. De gros f het fo
namelgk indertijd van het japaniche hof, als
lyvondere gunst, een verzameling
japaiuiche«ebiUlerjjen ten geschenke ontvangen en deze nog na
dien ty'd vermeerderd. Df verzameling bevat 150
nummert, zoowel stilleven, dieren eu landschap,
ak historietcb'üderen, allegoriën, heiligen ca goden
jomv«ttend ea is door dea graaf voor het publiek
dat daarvan vlijtig gebruik waakt.
i.
ï.'^'.* --l'
f'f'.-n
at l
r:-net moest eonier verbaast bet ona, dat de heer l oongebraehte wijzigingen npipiukkbi
kau