Historisch Archief 1877-1940
v '
DE. AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 266
£!.
h
'
? V'
nog in het begin van deie eeuw, omtrent de een
voudigste -taalkundige feiten deels oncekerheid
iliMila cuuventie beeruohte. staat het thans vost,
d >t taalicetten, even regelmatig, maar ook even
menigvuldig en elkaar doorkruisend, als die de
aatuur, haai1 verborgen doch machtigen in vlo*
doüu geldtfn. Uie verruiming van blik, dat iniich
in' dun bouW en stofwisseling van het Ualorga
nisnio komt natuurlijk niet alleen ten goede aan
da behandeling en beantwoording vau vraagstuk
kin v»u olgsmeenen aard, maar doet zich utf di
beoefening van icderen afzonderlijken taalstam
of taaltak, van elk dialekt gevoelen. Geluk de
uatuuruud«nioeker botaniseert en dieren ontleedt,
geluk de physicus en chemicus proeven verrich
m ijju laboratorium, zoo guat de linguïst het
voorwerp vufa zijn onderzoek na, hetzij hot ge
sproken woord beluisterend van de lippen vau
hi-m die hut spreek*, hctzjj bet in schrift bewaard»
uit luttvrkuudieo bescheiden opdelvend. Dit laat
kte is natuurlijk de oenig mogelijke weg, waar het
geldt de bestudeering vau smaak klanken door
vroexero geslachten als middel van gemeenschap
gebezigd. Men zal licht inzien dat zulk eea bis
toriscli onderzoek in taaistudie, by problemen van
algeuieeueu aard zoowel als bij speciale en
detailkwentief, van overwegend belang is. Het meest
nauwkeurig opvangen met hot oor van de spreek
taal kan aiueii doen aion hoo de huidige toeitanc
is, tot het verklaren der verscbyntelen ik dit niet
voldoende; uien moet weten, hoe zy geworden
?iju wat z(j zijn, en hiertoe is oeu niet miudet
nauwkomijjo ontleding van documonten uit vroe
gere t.ialptiriodou onmisbaar, liet ligt ook voor
de h ind, dat hierin de grooto taalkundige waarde
is geleden y.m do oudste letterkundige bejchciduu,
waartoe wy kunnen opklimmen. Zjj xjjn de uiter
ste grens vau het veld vau waarneming, onschat
bare getuigen vau wat iu lang vervlogen eeuwen
door ouze voorvaders is gedacht en gedicht. Hoe
schaurscher die bescheiden zijn, vau dos te meer
bi'la.->g is bet ze met voorzichtigheid, yljjt en oor
deel te dourvoisobcn, geen enkele kleinigheid mat;
verwaarloosd wolden. Nu kan men niet zeggen
dat omzichtigheid en oordeel altijd in voldoeiidu
mate door de pioniers van onze taalwetenschap
zyn aan den dag gelegd; deels de geestdrift over
de nog jonge ontdekkingen, dpels de zucht om
xoo spoedig mogelijk tastbare resultaten te
voorschijn te bren-jon, maar voor een groot deel-ook
omrenoegzaambeid van materiaal benevelden niet
zuiden den blik. Werken als BQPP'S Yergl.
Gramnia'ik, Justi's Haudbuch der Zondsprache",
COESSES'S standaardwerk Clcber die Ausspruche,
Vi-calismits u. s. to. de>- Lateinischen Sprache,
sfyn al verouderd en zouden thans aan studenten
niet meer als leerboeken in handen gegeven mo
gen worden. Daarmede i< natuurlijk niet bedoeld
de welverdiende, achting, welke die Hunnen van
groote talenten en daden terecht gi nieten, te
verkleinen, maar te doen uitkomen dat ook na
de eerste registreering eu vaststelling der taal
kundige feiten er geuoe" ter nalezing en verbe
tering is overgelaten. Stelselmatig aangelegde,
nauwkeurige, met oordeel ondaruomcne
doorvoricbiug in elke richting van het taalmateriaal
is daarom ain do orde van den dag. Dit ge
schiedt het beste door verdeeling van deu arbeid
en zelfbeperking. l)e een ouderz -ekt de een of
andere eigenaardigheid van hot taileigen van Ho
merus, oeu tweede gaat na hoe Plautus deze of
gene Lutijnsche wending gebruikt, weer een ander
doet hetzelfde voor den taalsohat der Wedaliedcren,
enz. Op die wy'zo wordt taalkennis het zekerst
vermeerderd en winnen de algemeeue beschou
wingen aan stevigheid van grondslagen. Zoowel
op liet gebied van klankleer en buiginasleer als
op dat van de syntaxis beweegt zich die groote
werkzaamheid. l)e. G.illce heeft zich vroeger reeds
,(1978) door zjjue AUsüelisisclie Lcwt- un'd
FlexiOtMlehre nis oen flink medewerker in dien op
bouwende n arbeid doen kennen. In het onderha
vige Werkje houdt by zich met vrucht bezig met
de gotische naamwoorden, en levert hij eea ?
verdieu>te!gke en nuttige bijdrage tot de leer van
hun maaksel, samonstel eu flexie. Door oene lijst
te geven van al wat Vy omtrent ben kunnen
?waarnemen, leert hij niet alken zien dat zij met
dezelfde suffixen, als in Sauskrit, Oud-bok'risch
en de overige verwante takken, zyn gevormd
dit wist men natuurlijk al vroeger maar geeft
nauwkeurig aan, binnen welkt) grenzen zich dia
wet*THchip beweegt, wat feitelijk aanwezig of be
wijsbaar is, wat niet. Daarin ia de waarde van
Guttska gelegen.
Toch moet m{j nog eene opmerking van het
hait. In onze utoomeeuw wordt, en dit terecht,
. groote prijs gesteld op snelheid en spoed. Maar
die Jofielijke eiyensanap mag niet ontaarden in
oyerhaasting, znker niet in een werk van zuiver
wetenschappelijke!) aard en vau blende waarde.
Dr. (jallée hecit misschien wel wat to veel
guoffei'il aan d.'ii afgod van onzen tijd. Zijne collectie
zou er met «leciirer op getrordea zij a, zoo hy het
vau zich had knuuen verk.-ygeu ze langer onder zich
téhouden. Thans vertoont ze otimiaktmbare spo
ren van gejaagdheid en hoost, dio men orougaariio
iu nantreit. Dit bewijzen, ik neg niet tie vele
drukfeilen die bet boeltje ontsieren, maar andere
van ernitjuer aard. Prof. Cüsjjn, die de GutUfca
in den Spectator recenseerde (ziehutnumuifi-tan
woorden wel, welke theorie hy zegt aan te han
gen omtrent de onderlinge verhouding van
zoog»K»arad strrke eu etcukke wortel*, sterke en
gicakke snifixen, maar ik betwyM of de vorm,
waarin hij dia theorie voordraagt, Wi>l door
fomtuid ? als de zfy'nu erkend zal worden. Noch .
D* SAUSSÜUE, de schrijver van het veniale
A'yxtènm primitif den vt>yeHe-t noch JIABL
BnubMAM, de scbei-püinnigo medewerker van de
Morpiiologltchc Untsrswliungen, noch OSTHOW
be. weren preciu* dat, wat Gallért 20 schijnt ta l-itau
zegv'ftn. Wnnneer Uut op bldz. Vil beet by bet
aanhalen der wortel vormen heb ik de vormen
pr, mr., enz. gebruikt, waar ik par; mar enz.
hkd móeten sehrüvnn, iets wat «remakkeiyker en
.meer couswjuent. zou geweest ?.y n," is het verzuimd
ta vei muUlxii dat dun ouk i>p bldz. 10 bv. Skrf.
luM als ioM, op bid*. 24 bhid nis ?-bbsil had
tuue'eu geschreven worden, iets dat het
rechtstrvektche uitvloeisel is van gemelde theorie 1).
Or*rigen* acht ik voor my het volstrekt niet
bewezen dat do zwakke wort el vormen uit de
sterke ontstaan z\jn, noch io de verhouding treda:
wi<It«fly(») = Foi«V itprs= go t. vait: inlum(v«r»
pel. huogd. icli wtü* tafreiioverioir w'asen), noch
in die van gr. n/a, tl, i'at tegenover tf» ind.
cm», cshi, tti teireuoyer tmii/>(t), it die verklaring,
volgens welko "de i in uidma* en irnw nit een
oorspronkelijk at' (ar. « en «, Oud-ind. e) door
verspringing van net accent zou ontstaan
BJJU. xeker of zelfs waarschijnlijk, I3ij het
aanhalen van «annkritvormen ter vergeiyking
jfi Gallée niet. altijd even nauwkeurig *e werk
gegaan. Dezelfde klank is nu eeus ali c geschre
ven, dan weder als cA, op blo\Z' 31 vin'tt men
vlak achter elkander gach iui>ter ware gacha
of gacclia en uchita, hoewel ch in d<;n eersten
vorm. efn andereu klank, m een ander
lettme*kon vertegenwoordigt dan ia den laatxten,
(?emrenl^k getranscribeerd: ucitn.. Als beteukenis
van (het di-chts op «n paar plaatsen aangetroffen
en daarenboven lang niet duidelijke oud-ind.
woord andika 2) stait blodz. 34 opgegeven
eendraffeud"', 'in het Pek. Lex. wordt het echter
ver,ta«ld met. ficitrugend, von einer Pilanzo tnit
einri'<(rfD Prielen oder Knollen," op zich zelf
reeds eens hyp >:hetische vertaling. Van het
suffix >' heer n«t, op bldz. 20, dat h«t was een
participaiil sulfix aanvaokelük wel riet met de
passieve bete«k^nii, welke hut in hen Sanpkrit
ffkfffen het-ft." Ui'net zou men allicht opmakon,
2at Skrt. tia of Altijd at iu d*n regel passieve l
bet heeft. Dit i* echter niet het geral. Dtkw^li
cijn de partt op na intransitief als: A4«o, oAtwna,
yünta. Van dien aard sou het gemakkebjk vallen
nog'andere onnauwkeurigheden by te brengen
Dr. J. S.
I) Zoo»]» b. v. koniekweat g*d**n l* door ODSTAV
Hxuu in IJJD8 Oritfkiiein OraiHntatOc, beboorende tot
de SammluKf hdoatrmaxitehtr QrammaNkm.
S) Er stut: Undtko, kliublijkeltjk een drokfeU.
Esffier Burger». Novelle door Anna
van Hage, Amsterdam P. K. van Kam
pen en Zoon 1682.
De schrijfster van dit boek is reed* aan hare
familie en het vaderland .welks letterkunde ay
beoefende eu verrijkt heeft, door den dood ont
vallen. Zij was nog jong: Auiia Christiua
Steininetz werd geboren deu 21sten Dec. 18J6. In een
woord vooraf over de schrijfster" geeft haar Va
der een kort levensbericht vau tijn beminnelijke
en begaafde dochter, die bg zoo vroeg missen
moest. Zij behoorde tot de jonge dames die geeu
vrede hebben met een leven zonder een ernstig
doel en legde zich daarom zouder de huiselijke
bezigheden te verzuimen op de letterkunde toe.
Eerst deed ze examen iu de zoogenaamde
Hollaudsche vakken en wel wet douèuustigstenuit
slag, daarua in het Engelsch eu Fransch. Onder
wijs hetft ze evenwel nooit fiegevou. Het kwam
meer met bare neigingen overeen als schrijfster
op te treden en biunen een vrij kort tijdsverloop
gaf zy' een bundel verbalea eu schetsen, getiteld:
Fantasie en waarheid," en twee romans iu het
licht: Edith's beloftö" en Ebther Burgers."
Do laatste is ous ter aankondiging toegezonden.
Dit boek bevat eeu liefdesgeschiedenis eu wel
een die niet met een huwelijk emdigt. De intrige
ia hoogst eenvoudig. Ueorge Furstcr en Esthcr
Burgers zijn zoo goed als verloofd, zy hebben
elkander reeds als kinderen liefgehad en het niet
noodig geacht anderen over hunne liofile te spre
ken. Zelfs Kstber's moeder wi>t niet, dat baar
dochter «r vast op rekenen mocht Geor^e's bruid
to worden als hij van de zeereis, die hij ging
oadernemen zou zyn teruggekeerd. Torwylbyweg
is wordt Esther s^ coudante op een kostschool,
waar haar eentonig en moeiolijk leven alleen
vervroo'ijkt wordt door lic t vooruitzicht dat zij den
man harer keuze woldra zal wederzien. Haar liet
gezicht en edel karakter trekken intusscbeu de
aandacht van zekeren Art hui- een rijk jong raeusch
en weldra zegt do wereld dat zy m stilte met
hem geëngageerd is.
Do lezer begrijpt terstond, dat dit gerucht tot
Georgc's ooren zal doordringen. Zoo. gebeurt
het ook. Nauwelijks heeft hy voet aan wal ge
zet of mea verteld hem, dat Esther zoo'n ry'k
huwelyk zal- iloeu, en tot overmaat van smart
ziet bij dat zij werkelijk op zekeren avond door
Artliur wordt tebuisgebracht die haar met een
varliefden blik aanziet eu do hand drukt by het
afscheid.
Nu zon iedereen verwachten, dat een nobel
jong man als George Fouter zijn meisje niet zou
veroordeelen zonder haar in do gelegenheid te
stellen tot het geven van mogelijke ophelderingen
maar dat doet hy niet; bij laat haar als een on
waardige varen en vrij spoedig trouvt hy met
hare zuster Nellie uit medelijden met dit lieve
kind, dat op hem verliefd ii eu dat hy met zijn
kalme toegenegenheid hoopt gelukkig te mikeu.
Het misverstand wordt ontdekt als net te laat is.
Het aantrekkelijke van het boek is minder in
de intrige daii wel in de details gelegen. Esther
Burgere heeft dezelfde behoefte aan lieide die
aan de schrijfster in het woord vooraf' door
haren vader wordt toegekend; n de teekeniug
van hot karakter der hoofdpersoon verraadt veel
fijn gevoel. Wanneer Haar, juist niet door een
vriendin, gevraagd wordt: hoe heet de aanstaande
van uw zuster? dan antwoordt zy: For.-iter; den
geliefden naam George kan zy' niet meer op de
lippen nemen. Dat is echt meisjesachtig en nit
het leven gegrepen. Dergelijke lijue trekjes uu
zy'n in .Esther Burgers" niet zeldzaam. Ook
kwynt Esther niet weg als zy in haar liefsten
weasch wordt teleurgesteld maar vindt haar troost
in liefde te geven, en toont werkelijk karakter
te hebben.
Over het algemeen pleit deze schepping voor
de bischaving en bet hart der vroeg gestorven
schrijfter, die ook in haar laatste werk baren
landgenooten een waardig en aantrekkelijk sou
venir heeft nagelaten, dat verdient op prijs ge
steld te worden. V. II.
Cyriacvs de Kloöstergelc, historische
roman, door Mevrouw uarlts, uitge
geven te Arnhem, bij H. W. vaa Marie.
Wie van kloosterechandalén houdt kan hier
zija hart ophalen, want tnartelipg door lang'
zame vergit:igiug is hier schering en inslag.
Daarbij 'k->mt, nog dat bet een en ander getuigt
van studie der bronnen en daardoor het ver
haal een hifttorkchu tint verkri.igt. Mevrouw
Q'iarJps sehi;nt in Frankfort, r-ii wat Frankfort.
voor I«ze.nawaa-<l:g4 barat, wel thuis te zijn.
[Jet ii te vreezi-u dat hr.ir I'hilipp, baar
Cyriacua, iniar Ko>'le;-, nll^: drio
kloostvr-wanirodrachten uit du eersto jaien na de hervorming,
jeen al téonware tyc'-s vortoonup.
Historische Wü^rlirid ni^gt; niet outbrekon,
vau aaiigrijpen^.'a rarnnoiumkenuis is biur weinig
;e rlndèu. MU' «l'hans hei;fr. ffeen enkel figii'ir
JÜtjndei- g*ti«ffeu. Tegenover de duivelen der
doosters staan natuitrlyk du. enj.'len der
li»-rvormiug. Dn lioofdperrooii is, zooals de
chrijf«t«r zelve in haar Voorwoord" zegt: Pater
Johannes ^yolf; maar doze is ali hoofdpersoon i
voorzeker ni*:t belangrijk genoeg en althans niet
jrtsekend met va^-te baiid. Al beklaagt men
ipm in ziju onverdiend ongeluk, men g^voeit
niet veel sympathie voor hem, evenmin
rooi' zijne beminde, welke zich om vry
onleduideudo redrnei luat verbiuden aan een
ziekelijk man, dien zij uict bomint. Had da
dood naar niet van hera verlost, tlan had zij
?wkregen.... wat zij verdiemle, want op zulke
waters vaugt men zulke viaechfiii! De figuur
van d«n protest antschen lecraar Hart man n
Jeijer had ook belangrijker kuuuun zya.
Somwijlen wil de schi-ijfoter op eeingwin» zon
derlinge wijze wat lokale klour aan do schildrry
^eveu, door er namelijk boofidnitsche ' woordmi
u te lawchen, on wel iiiet zelden woorden, die
zich even goed iu onze taal laten Keggen.
.En met dat al kan toch mijn -oordeel niet
>euaald .ongunstig zijn; niet allenn omdat als
afereel uit die omgeving on uit dien tijd de
schets zekere waarde bezit, maar ook omdat
Dommige tooneelen levendig en niet talent
geohroven zijn. Het is zekw niet gemakkcryk
en goeden roman te schrijven en men kan ook
liet zeggen dat. mevrouw Quurlös H ocslangd.
Toch is naar «troven degelijk, haur styl
gemakcclUki haar Vo»rstelli>igsvcrmouen niet geriug.
Welnu dan, zjj arbeido voot-t eu laat oui bonen
op de toekomst! * * *
OJTDEB DE AOACIA.
boe pf yitt Rt) In volle pracht t
ou rank en slurlQk ryzan uw Ukken op,
VUr twijgen otiJnr 't luttel wicht der
iun»tig goordendo blaaJran
^o§wuift in 't zonlicht sohttrena d» bloesointros
Sn teekent holwlt af op bet teeder blauw
Dos lenUhtmolv boven 'tMidrQk,
Wulg gespuinaB mot brtede walrlng.
Lttl rrU d«n tranraseh w«n«a op broklaad puin,
Ea sla hoo rraohüoo* «tt«v*od uur 'thoog uaur
D* populier tttt dWMUi T«Un8«n
Ttrgttit z(ja«' untatk Oftull,
Geen sou bar roowktaed drugt g' »U de b«nk soo doo4l«b
In blijden bloeitijd: bltdereii, helder groea
En vit gebloemte l ZOOM rokt
Zweeft a alt duiienden kelion tot on» I
Sering en meidoorn kleumen In guur gety...
O{f wacht op toölheid, eer g' u met kransen start
Ra» komt de lomer kwistig strooit gij,
Lsststo dar leote, uw blanke bloemen l
18 Juni '81
O. WAALNEH.
Partische dagbladen. Met l Juli zijn er eenige
veranderingen aekomeu iu de parysche periodieke
pers. Uehalve het tal van kleine nieuwe bladen
die net ieder e u dag verrijzen en dikwy'ls niet
meer dsn enkele nummers beleven, is er een po
litiek blad vau zekere waarde opgericht, Le
PM$nnt van Jules Simon. H«t Paris Journal, vroe
ger het orgaan van dezen, is verernigd met den
(jaulois, ouder IJenri de Pêue. Nog wordt een
nieuw ernstig dagblad aangekondigd. Ulntl
Mndanee (rangin&e, ouder den AiVetAardigde
Charl«s Boysset, dia eeu der hoofden was iu de coa
litie, waardoor Gambstta iu de Kauier werd ten
val gebracht.
Er worden thans in Frankrijk, volgens bel
Annuaire de la l'resae 3272 bladen uitgegeven,
waarvan 1343 te l'aiijs eu 1029 iu de provinciën.
Het talrijkst; zyn do tiimncieele, 200, du u de me
dische 97, de gtilluKtreerJe SS, de mode jour nnleu
3L de politieke 71, de -juridische 64, de
kutbolieke ui, de natuui weteiisebap|jobjke 41, <k- zuiver
lelteikundige 30, eu de kunmydschrifteti 10. Du
provinciale bladen kuuiu u volgens de kleur aldus
ingedeeld wordeu: rejiublikt-it-sclie (i15, k-Ritiinis
tisoho ITT, orlennistische UU, religieusülUcj, bo
" "tcbe 100.
Teksten, De cranf vnn Crawford en
Balcarres. heeft aan do nglish-Tcxt Society
niju uniek exemplaar ? gezonden, van Sir John
liouicbier, bef. Bboke oi duke Hion of Burdeuxf,"
in 1535 gedrukt, als bebooreuile bij de serie Knrol
rüuiain m Engeland, door do maatschappij uit
gegeven.
V»n Taal.vtiiflie bevat da do aflevering: K. tenBrus
gencato, Dtekons' CliUio»; L'étndo do» niot« ot iln
leur signirteation ; !?. M. Baalo, Li Beptituio ódition du
dict. do rAcadéniiej?J. H. Kraniara, Cantilene JoSto.
£ulatie; G. Wessoulyk, lu's dfutache rück^ofluasune
Li-hiiwürtvr; C. H yiunti, What U wantod 'to pas» Ui
lbo Eïumination A iu English.
Mot l Jnll 1882 is het orgain der veresnising .Do
Dagorasd" het tyjschrift rqn dien naam, ccn vierden
jaargang ingetreden. Titel en formaat zijn veranderd.
Overigens ii do gchecle inrichting van hot tijilmihrift
dozeliUu goblovcu. Alleon zullen oflitieol gocienltu in
ingezonden stukken uog cbcrper daa vi-ot'^or vau
olkander gesolioulen . wonlen, Iu het "offlciojl («deelto
zullou all«cn meilcJet-li.'igen van woge do veröeriijjiiij!,
enï. wonlen opjjenomen; .nl het overige zal ouder Je
ingezonden stokken een plaat» vinden.
Het lieetunr deelt mede dat, lioewcl enkele Taito me
dewerker» van vioegcr de voreetiigijig hebbon verlaten
en dus oak ni«t nieor hnn «tüun aan het tijdschrift zul
len verleenoQ, oen groot aantal nieuwe luedowerkera dit
verliet) ruimachootu zal vergoeden. Ouk zal men niet
meer (zoua!» vroeger meestal) mot geheimzinnige letters,
tuaar liefat met oudertcekcuJo stuiken optreden.
Alle atakken de VoreenlKÜig betreffende moeten aan
Dr. H. C. Muller, Sccrotarib van het bestuur, O. 7.. Ach
terburgwal 173; alles do redactie VAD het orgaan
bctrotfoudo, aan MoJ. Eliao Haighton, Fr<ina Ualsïtra&t 15,
beide to Amntenlaui, gezonden worden.
De Inhoud van aflev. I is: Voorbericht; Statuten der
Vcroenlginj* De Dageraad"; TJitreksel uit do Notulen;
Se JaarljjUgch Congres van hot Intornatiouaal
Vrjjdenkersverbond; VojBlag over dentoeatnnd dor Verecniging,
door Dr. H. O. Huiler; Ingezonden stukken: Do
Dageraad, door Dr. Hk. de Vries; Een woord over do
Wet dor Berolltlog, door C. V. Gerritaon; Dat nooit l
door H. O. J. £rijthe; Behoort de toekomst aan het
ChriRtondom, aan den GodciUenat ? door F. Domel»
Niouireuhui»; Sociale toestanden, door Mej.
ElifloHaigliton; Du Olympia-Vcreoniging, door Mevr. A. C.
SmcetsImfflink; Do vrije Oodachte, duor W. fung; Eon grief,
door J. O. ton Bokho]; Da oorsprong der godadlenatige
denkbeelden, door Dr. H. Hartog Ueys van Zouteveen
on Berichten en Mededeellngen.
. T»n air. Tiotti's Ltxteon fltr Toonkunst, Deel H, ver
scheen aüevehog 10. Zy loopt van Krtulttr tot Lèdtima,
oa bevat o. *. artitelon orer: Kreulzer, Koeken,
Kuu«tf«p;e, Lablache. Lalo, Surnuol do Laoge, Dnniël do Lange,
Laraetto, Orlando di Lisao, Lanterbaoh, enz
Het yrdfrlaniiic]i Maffciiijn ifo. T bovat: Citlurini
van Rees, Tegen de leer (Novollc) j - C. L. Lütkehülil,
do eersta ztnger ? Jan Steen, de lattato van het ge
slacht; Ontwaakt; II. C. H. Ilubci-, Stcdedoélingen
nit de onde doos-op militair gebied; Slechts een ge
wone vlieg; Bibliographie.
Ut) W. E. J. Tjeenk Willink te Zwolle is venenenen
eene nieuwe uitpave van do Wit van ilen 23 April 1376,
8. 102, tot regeling van het Hoor, t r Ondn-wlji, met de
?n-ijzi^ingen daarin gebracht door do wottoii van 7 Met
l S 78, S. 33 en 2S Juni 1831, 8. 1G7, benevenu
debenlalton tor uitvoering, nantcekeningcn en ftlphabetiach
register, door L. N. Schuurman..en F. H. Jordons,
Commie» ter Pror. grjföa van Ovorijjol.
Doze druk li thans bijgewerkt tot Juni 1832. baar de
hccren Schuurman en Jordena reeds een 43t»l wetten
op 'leze w(jze bewerkten, waarvan b.v.hunGomoontswot
ruedii 7 drukken bolrpfje, raag de vnrzekerilig, dat hnn
uitvaren in de pi-nktyk doelmatig blykon, wal overbodig
Leoten.
Ouk van hnn wet op de Grondbelasting (wet van 26
llci 1870, S. 82) verschijnt thans eon tweede drab.
LA NOUVELIE REVUE.
Ernest Havct. Les vangiUs. Louis Pauliat,
IA clasJe populaire de Paris. Jules Soury,
Les «lariagM consanguins. -*- Nauroy, ,La femme
du duc d' Enahien. Entest Dattdet,
Pervertis! Mme Ackertnann, MaVie. Guillaitme
fiJs, Puul liandry. Bret-Harte, Füp.
REVDE DES DEUX MONDES.
Maxime du Camp (de l' Acad.), Ateliers de
pointrM. T?yico-amir»l Jurien de la Gravure,
GarnpncrneB d' Alexandre. Mme BlancJie
Lee Cliilde, Alexandrie et Ie Cairo. Georgcs
Picnt (de Inst.) H.Uut'uure.-Mart.he doTbiennes.
Al/red de Foifilléc, La morale de l» beautéet
«t de l'amonr, selon lo mysticisme contemporain.
Jaeiiuf» Norrwincl, A. la uier. F. Mruncticre,
Les Ewais de Macaula'y. ?
NIEITWÊITGAVEJJ.
IttOHABD P. A. TAK REES, Eb en Vlood
(Qnlden»edi:iu Nu. 113;. f 1.
K. II. SCHILD, Donken en werken. Roman 3 dln.; 5.90.
militaire Zaken.
IETS OVER HET RESULTAAT DER OEFE.
HINGEN BIJ DE INFANTERIE.
Eenigfl dagen vóór. dat een gedeelte der.lich
ting 1881, na eeii jaar onder de wapens te zfln
geweest, met groot verlof zou vertrekken, waren
wty in de gelegenheid ons te overtuigen, welk
resultaat de oefeningen hadden opgeleverd; tot
ons leedwezen moeten wty raededeclen, dat wij
dit zóó treurig vonden, dat w|j er ons over
verbaatdcn, en bij ons de vi-nag rees, wat daarvan
wel de oorzaak kon zijn.
Ooi die tu kunnen nagaan, telden wij do dagen op
wnlke een man, die slechts n jaar behoeft te
dienen, werkeiy k tot oefening ouder de wapenen is,
«n krcgtn wü, wetende dat de lichting in 1881 den
lOt-n Mei bij d« compagnieën war aangekomen, tot
en inefc deu 30en April 188:2, zvjnde de daff waarop
zij met groot verlof Li vertrokken, 358 dagen. Daar
nu die lichting in den «gel tot den llen Juli 881
geheel onder de leiding van de
lui^uants-adiudanton is om baar bet exerceren, de beginselen
van het tirailleeren en v»n bet schermen te loeren,
alsmede, dat gedurende dien tfld in het middag
uur het theoretisch onderwus volgens den offici*
eelen leiddraad onder de leiding der officieren van
de compagnieën met haar eonfaanvan^ neemt, om
eerst na dagen oau de oefeningen in de com
pagnie en het bataülon deel te nemen, dan zien
wjj, dat er voor die oefeningen slechts 294 dagen
overbleven. Daar echter de Zaterdagen voor in*
spectiëu eu andere kleine diensten, de Zondagen
voor nut on de paradedagen voor geen
oefeniugsdagen bestemd z|jn, 100 vermindert het getal van
294, volgens den almanak, met 89 dergelijke
dagen; rest dus 206. Stellen wjj verder, dat de
m r. u na l Sopt. aan den wacht- en corvcedienst
deelneemt, dun gelooveu wjj zeker niet te over
drijven als wy zesden, dat bij in 8 maanden 30
maal do wacht betrekt en 35 maal een corvéo
heeft, waardoor hy op die dagen aan de oefe
ningen geen deelneemt; zoodat het eetal van
205 op nieuw tot HO wordt teruggebracht. Trek
ken wy hier nog eens af een verlof van veer
tien dagen, plus een tiental dagen voor ongunstig
weer, waardoor eene oefening niet kan doorgaan,
dau resten er iu het geheel 116 dagen; wel te
verslaan, nis de man door ziekte nooit absent is
geweest of geen gebruik heeft gemaakt vau e«n
verlof gedurende twee maanden, waarton de
Miniater vau Oorlog een groot aantal miliciens in
do gelegenheid heeft gesteld. Verdealeu wy nu
die llüdiijcn voor de 6 hoofdoofeniugen:
tirnilleercii, volddieust, Bcbijfschicten, cxcreofren en
militnire mavscU of voorpostendionst in staat van
beweging, dan wordt iucfer dezer oefoningeu on
geveer i'3 maal herhaald, wat op zich zelf reeds
ivl niet veel is; temeer daar, uit den aard der
Knak, niet altijd dezelfde manschappen by iedere
oefening tegenwoordig kumten zyn, en van een
goiv^clii ondoi-H-jjs dan ook geen spraak kan
wem).
Toch verrneenen wy nog twee andere oor
zaken te hunnen aangeven, die do resultaten
zou treurig doen zijn, en wel: lo. het niet goed ge
noeg besteden v,tn den brschikbaren ty'd, en 2o.
het niet met altijd voldoende zorg leiden der
oefeningen. Dch'ulve in de reeds genoemde
aelcningen, moet do mnn nog onderwezen
wnrden in het schatten van nfatuuden, in het
bnjonctsdierruen, in bet schieten uiut flaubertpatroneu,
in de gymnastiek en in htt gebruik van de
Liuuemunuscbop, welke oefeningen thans slechts
nu en dan plaats rinde», on dn» nog we) soms
ten koste yjia een dei1 hoofdoeleninjfoo, terwijl
bet theoreti«ch onderwijs zich uitstrekt, over de
kennis van zyn geweer, over zijne verplichtingen
in den relddieiist, on bivak en in kantounement,
bij liet tirailleeren, by hot vervoor per spoortrein,
iu den garnizoens- en inwendifjen dienst, llieorieën,
die, boe nuttig ook, tlmn» alleen gehouden wor
den op de dagen, dat de troep door slecht weer
niet kanuittnkken \Vy zouden daarom wenscheu,
dat iedere gewone oefening m den vclddienst,
het tirailleeren ofscbyTscbieten werd voorafgegaan
do»r n uw theorie over een dier onderwerpen
óf door liet schieten «het :iubertp»tronen, terwijl
bet nfst'anden schatten en het bajonotschermen
onder het scbijfschieten, do gymnastiek vóór bet
csörcecren, en het gebruik van de
Linnemannschop bU iedere velddienstoefeiiiiig en bij die in
het tirftilleeren zou kunnen beoefend worden, om,
op de dagen dat de troep uiet uitrukt do overige
theorieën, afgewisseld door andere oefeningen,
gedurende geruituen tijd te behandelen. Nu is
het bijna gewoonte geworden die theorieën niet
langer dnn 2 uur te doen duren, hetgeen wg niet
goed kunnen keuren, juist omdat de tyd zoo
kostbaar is, en er Zooveel te onderwazen valt.
Geschiedt, nu het practisch en theoretisch onderwas
met lust en ijver, dan kan het naar onze meening
niet anders of de resultaten zullen beter worden,
doch hoe dikwerf gebeurt het niet, dat uien door
een jeugdig onderofficier met de manschappen
over een ot ander onderwerp theorie boort
nouden op eene wijze, waaraan de man niets heeft,
en waarby de officier op en neer wandelt, in
plaa's van zelf die theorie te houden, dat men
by' eene velddienatoefenio» verzuimt den geest
van don man gaande te honden door hem niet
op alle zijne verrichtingen te wijzen, waardoor
de man indommelt, en de oefening haar niet
nmt. Waren de oefeningen der manschappen,
die nu op bet punt stonden van met groot vei*
lof te vertrekken in onzen geest behandeld, dan
zou het immers niot mogelijk zijn geweest, dat
het gros vau hen zy'ne verplichtingen in den
velddienst niet kende, noch de signalen bij het
tiraillecreu in gebruik, geen denkbeeld bad om
gebruik te maken vnn net terrein tot dekking,
of zich geen rekenschap wist te geven tegen
welke doelen min zyn vuur kon richten.
En velen wisten niet eens bun vizier te stellen,
de uieesten niet. op welke doelen' rij bij bekend
heid vau den afstand, met hun geweur iiojr een
oed schot kodden enz. et»,; in o woord, zy
Legden eene onwetendheid aan den dag, die wij
iu hooge mate betreuren.
Voegt ratn ons wellicht too, de beste stuurlui
B'aau aan wal" dan antwoorden wij dat dit bent
gelijk is, doch dat wij dit artikel aflnen schreven,
om bij een ieder, die ooit met de leiding eener
oefening belast wordt, de overtuiging te vestigen,
even als die by ons bestaat, dat men. niet te
nauwgezet en met te Mei ijver de aan onze
zorffen toevertrouwde militie kan oefenen.
Y. Z.
DRIJVENDE BATTERIJEN.
Aan den gescbntfabrlekant Krupp te Essen,
is patent veneend voor een nieuw soort drijvende
batterij. Zij is bestemd zoowel voor de verde
diging der kusten als voor, die van riviermonden
en havens en verbindt eene groote mate v*n
stnbiliteit met nlgeheelen Waarborg tegen zinken.
Do bntteryen bestaan nit een cirkelvormig of uit
een veelhoekig schrepsHèhaam, dat in verschillende
ofdeelingen verdeeld is, die harerzy'ds een m-oot
aantal waterdichte lucht kas ten bevatten. Uuder
liet scheepslichaam hangt aan zware ketens een
Kroot hallast-gewicht, dat men naar will«kear
kan opheffen, laten zakken of ?.y'waart* kan ver
schuiven, wanneer de eene znde der batterij op
eene of andere wjjze letsel heeft gMcregtm en
daardoor in dry'fvertnogen is verminderd. Het
evenwicht wordt dan, door het verschuiven der
ballast naar de tegenovergestelde zyde, hersteld.
In geval van nood kan uien het ballast gewicht
ook tot op den bodem der zee laten zinkeu, 6i
wel het vau de batterij geheel verwijderen, waar
door deze nafuurhjk aanmerkelijk in gewicht ver
mindert. Op het dek ii, in het midden der bat
terij, een zeer zware vmirrnond geplaatst op een
Krupp'sch pi vot-affuit zonder terugloop. Deze slaat
vrij, maar de mantehappen zyn door een licht
dak beschermd tegen invloeden van slecht weer.
In de batterij bevindt zich de munitie-voorraad,
die van af het land of nit een geïsoleerd liggend
drijvend magazijn aangevuld kan worden. De bat*
térümoet door itoomsehepen gesleept worden.
o.
NAJAARS-MANOEUTRES.
Van omstreeks 26 Augustus a. l. tot en met
7 September d. a. v. zullen in een gedeelte van
Gelderland, Utrecht en. Noord-Holland
veldmanoeuvrei op uitgebreide schaal worden gehou
den door:
den staf van de Ie Divisie Infanterie;
4 bataljons van het 4e en van bet 7e regiment
Infanterie, door Ae toekeming van de miliciens
der liobtinnn 1879, 1881 au 1882, ingedeeld bij
de 5« bataljons, op d» grootst e mogebjke sterkte
to brengen',
4 veldeskadroni (bet 2e, 3e, 4e, eu Ge), van
bet 8e Regiment lluzaren, ter iterkte v»u W
& 100 troopenpurclen;
l officier en 30 minderen, allen bereden, \an
net eskadron ordonnansen;
4 battery'eu (de Ie, 2o, 5e en 6e), bestaande elk
uit 4 vnnrmondeii, 2 caissons, l voorraadaffuit,
l bagagewagen en l smidswagen en do 2
tieinconipagniön vau het 2e regement veldartillorie;
de Ie veldeoropagnie van het korps genietroepen;
een detachement di.r Ie oompacrnie
hospitaalsoldaten, ter sterkte van 2 onderofficieren, 8 kor
poraals en 36 soldaten;
eene veldtelegraai-brigade;
een detachement van liet ile regement huzaren,
sterk 3 officieren an 69 bereden minderen,
waarouder hot vereischte kader, bestemd tot'het ver
strekken van paarden aan niet-bereden officieren;
een detachement marechaussee.
De leiding der manoeuvres en hot bevel over
do troepen is opgedragen aan deu commandant
der Ie divisie Infanterie, den Generaal Majoor,
buitengewoon adjudant des Koninjf». S. L. J.
Queysen, terwijl als scheidsrechters' by de ma
noeuvres zullen optreden de kolonel Jhr. L, Rid
der van Rappara, commandant vau hst 3e rcg.
Huzaren o» de kolonel Jhr. G. J. A. Ridder
lUrotiet Speelman, commandant van het 2e reg.
Veldm tillerie, alsmede de kolonels A. J. W. vnu
der Selmeck en G. M. v»n de Pol, respectitivoljjk
commandant van hot. "e en Ie regement Infanterie.
Voor de samenstelling der staven lij de divisie
en by' de 2 brigaden, waarin de troepen zullen
worden afgcdeftid, raadplege men verder bet
Ecctitil Militair, blz. 179?182, waarin tevcni is
bepaald, dat p.-durendo den tyd, dat de ann de
ra;inoeuyres deelnemende troepen der Ie divi»io
Infanterie zich niet in hunne garnizoenen bevin
den, in den garnizocnsdiemt aldaar zul moot on
worden _voorzicn door troepen van do 3e divisie
Infanterie. Jfaar wjj vernemen, zullen do
benoodi^dc detachementen geleverd worden door de
iiilnnterie, iu garuiüoen te Breda en te Ber/ten
up Zoom.
BIBLÏOGRAPH1E.
Indisch Militair Ti)dseT>rift. No. 0.
Beschouwingen over het militair transportwe*
zeu te velde in Indië. (Vervolg.) Het iuüehiutcn
iler artillerie te velde. De algemecne voorwaar
den voor de ter behoeve vau het Depavtenient
van Oorlog te houden aanbestedingen. Wijziging
vnn de voorschriften en reglementen der
Cavaleriu. Eenige denkbeelden omtrent het vuren op
proote afstanden eu do oefeningen van onzu
infaiiteriö. oekbeschouwing. Varia.
In de dagbladen. Zr. Ms. rammoniter
Adflcr*liet bureau Militaire Zaker." by het Depar
temoiit van Koloniën. Zijn onze torpedobootej
in oorloo; te vertrouwen ? Een nieuwe oubi ?
lykbeid m zake de officieren van administratie
vau bet Ned. Ind. leger, Kleüo. s. (2V. 11. C7.
19 en 25 Juli.)
MUTATIES BIJ HET LÉGER VAN 20-37 JULI.
Benoe.nd: b\j de arlillerie tot Kapitein de 1ste
luit. II. Van Rhijn gedetacheerd bij bet leger in
Ned. Indië. bij het 4de reg. vest. art de l luit.
J. R. Naeff.
Gepensionneerd: de Off. van adm. 2 kl.
J. Gallas /-1C68, de Luit. Kol. M. .T. J.
Phaff van bet l reg. inf., / 1800, terwijl hem de
rang verleend is van Kolonel, en do Kapt.
der inf. op nonactivifeit W. Wey'tingh / 15CO.
Gesteld op uanactiviteit de Kapt. E. Roelants
van het 2 reg. iuf. en de l Ivüt. Q. J. G.
Vermyne van het 4 reg. vest.
Bepaald: dat de duur der dqtaobeering bij bet
leger in Ned. Indiövan den l luit der inf. W*.
J. F. Bouwers met 2 jaren zal worden verlengd.
SCHAAKSPEL.
No. 81.
Tsn Nobel to St. Pancras,
ZWART.
? AVii gpcoti voor en geeft in i zetten m»t.
Oplossing van Schaakproblvem No, 29,
WT.
l A 6 E fl + D S nt E O (» ,
S J? 7 E e psard + H- iiiat.
l .....* D 5 - E 4
3 B 7 C 5 m»t.
ZWABT.
l Q 3 F 3 + E S nt F 8 (b
a O 3 O l paard + -f nut.
>)
i ..... E a na
9 Ouuo of pion zet iaat.
INGEZONDEN OPLOSSDJOEK.
Jalat w*raa de oplossingen van Mevr. t. E. t*
Kampen; B. ta Rotterdam; L. S. te Meppel; W. v. H.
ta Delft; v. H. op Teiel, allMn cwart (bji wit F 7
78+ moot volgen E 7 nt Ct 8 enz.); N. to t. P.
uitslnitand wit; A. H. C. on Hr. P.Ai.M., lutatganoemda
nitsluiteod aw»rt. Immers wit A. 6 B 6 foult door
C 7 O B. Dit tegenspel is insgelijks »n W. d. V.
ontsnapt, terwijl do oplossing van een psar llefhebbon
balt door E 7 nt O 8.; UatstgonoeBiden allen te
Am?terdsoi.
NAGEKOMEN OPLOSSINGEN.
Tta no. 98: W. d. V. en J. W. U. M. te Amsterdam.
VerleliUngsrarutntea o(f no. 29, Itton «t xtja;
l F 7 F 8 T of 1> ot Vu l'Mlt dóór K 7 ut O 8
8 A 6 B 8 C 7 05
3 A O nt A 3 D 5 C fl
i A 6 D 8 idem.
ZWABT.
fïIt d or E 3 D l
iJotu,
l O 3 P 2
SI G l O l P j .
8 O 3 nt E 3 ' idem.
403 !)*?«?+ B 3 DS
6 C 3 nt E S A6 nt A
BRIEFWISSELING.
N. N. Eet onderscheid tntschon z A! f m s t te n en
gewone problemen boitsat alleen dasrin, d»t men in
plaats van do tegenpartij mat te zotten, IIMV dwingt
on mat te geven. Het is hot omgekeerde «pol, of, tri»
verliest wint. Do regels v»n bot g»wono spel z(jn van
toepatilng; bet tohaak v«n den koaiag b.v. moet of
ontweken, of gedekt, of bet ichAkkgevende link moet
genomen worden, enz. Het oplosten vin deze problemen
is eTon nuttig sis d*t van de ttideren : bet oefent de
?oherpzinnlgbeid en tatorilerd het doorzicht.
Tura. Wellicht zon n van d« kdttinlitrittle spoediger
De Am»' Unimer kunnen
ift 268.
.V 1882,
WEEKBLAD
MMIlltVU.
VerachMnt iederen ZondaffochtencL
Uitgevers: EtLBRMAN, HAEMS k C%
Kantoor: Bokin 2.
HET DUBW-SPEIj. THÏORETI8CH
LIBSRAIJSIIS L WRiATKUNDIO OVEBZIOBT. ALHBLÏI.
OEXEttBBZACSN: B».l TKiIkif van de K»n*r van
oottundïW »*bd»*Mi -f» IQMteKUB, «oor Antonlo.
6l» da Vwuted. uit d. BotltwL KUNST:
Berge Paulno, door P. r. d. O. Migdalen», door L.
van Dernel. Een ' voord naw tmnteldng d«r
ToorStellioR v»n Vag<U!«nft", door Prof. Alb. ThHm.
De Pr^bekM, door L. vu DOTCM!. - LETTïBKDNDE:
Faun», Oewogea «n ....... doo* Dr. J. Th. Csttie.
De Houtmin. Onder vrienden, door L. van Deyaiol.
MILITAIJIE ZAKEN: Driersn uit do ulonw»
Hollandiche Waterlinie door T. i V. Uil Je LeBefpU»ii b«
. CHAAKPBOBLEEM.
n. door Z. HuUtien.
FEUILLETON: Harinn.riagon uU bat
Zoidbnbsntloba DoirpBlaTui, dooi Pol de Mout, n, Putoor of sol
daat? BtoornniBten van hel gehoor by bet
Locomotief»»Monocl, enz. en da inrloed d*»rr»n op de relligbeid
by dfio 8poorwegdi»nHt, door Dr. de Boer Vervoorn.
Eono eeBobiedonlB van het stemrecht der vrnrnr, H,
door P. J. T»H WiMrihs. ALLERLEI.
BBIEVENBÜ8. OVEHZICHT VAN DB EÏFEETEKMABK.!.
AnierUttansobe Sporen, door J. v. d. Burg.
Voilingen. Bnrjterltjkettund. T* hnnr zUnde Woningen,
TergaderiagoD. ADVEBTESTJEN: aehoawborgen, ens.
JLet
liet Handettblad heeft ifl het nummer van
verleden Donderdag medegedeeld wat het
Woensdag namiddag omtrent de jongste wen
ding in de ministerieel krisis had vernomen.
Indien het juist is wat dat blad schrijd,
dan bestaat er alle reden om zich te verba
zen en ie ergeren.
Ongehoord is hot feit, dat een land, terwijl
tijn honing weken lang in den vreemde
ver' loeit, aan een werk stakend deraissionnair
kabinet is overgeleverd, drie maanden achter
een, als ware elke herstelling van het oude
of vorming van een nieuw kabinet volstrekt
onmogelijk,
Maar meer dan ongehoord, diep treurig
wordt datzelfde feit, wanneer men tenslotte
bemerkt, dat het rekken van de krisis, geen
ander doel heeft gehad, dan het tentoonstel
len van den Heer Tak als onmachtig om eea
kabinet $amen te stellen, en van de afstemmera
van het Ilandelstrpktaal als een politiek khibje.
fó Heer van Lijnden heelt verklaard 'be
zwaar te ontmoeten in da vervulling zijner
taak als kabinets/ormeerder of
kabinets-versteller, » zoolang niet een der leden van de
Volksvertegenwoordiging, die het fransche
handelstraktaat hielpen verwerpen, geweigerd
had zich met de vorming van een ander
kabinet ie belasten."
lleeft de Beer v. Lijnden, zoo zou men
kunnen vragen, dat bezwaar bij zichzelf of
hij anderen ontmoet? ontmoet bij serieuse
menschen?
Welk mensen met gezond verstand bedeeld,
kon aannemen dat de kappeyniaansche fnikiie,
na de vernietigende nederlaug van 1371), in
staat zou zijn een kabinet te lormen, dat
hei langer dan veertien dagen aan de groene
tafel uithield, en welk ernstig mensch kan
begeeren die tooneel-krisis met n enkelen
dag verlenpi zien, alleen om den Meer Tak
nog eens finsco te zien maken ? Toch, 200.
was besloten, dit spel zou gespeeld worden!
Natuurlijk tot verhoóging der waardij van
het later optelredetf verl'risclite kabinet.
Den [leer Tuk werd dus gevraagd zich naar
Frankfort te spoeden.
Hij hield zich groot.
De Heer Tak reisde af roet een ernstig gelaat
alsof hij wezenllljk in de oude keuerssiad den
grondslug zou «aan leggen voor een nieuw
iXedei landsch kabinet.
Ter plaatse aangekomen, schoot hem in
tegenwoo'rdi£heid van Z.M. niets anders over dan
nog eens te zwaaien met het bekende vlag
getje, dut indertijd den aftocht dekte,
enreklame te maken voor dé«beginselen" van de
groote liberale Zon, zaliger gedachtenis l
31 Juli, zoo vernemen wij nu, was de dag,
die in de staatkundige annalen van ons koning
rijk boven vele anderen 'schitteren zal. Toen
toch vroeg deze staatsman het verlof.. . lom
onverwijld aan de Staten Generaal d
welsvoordrachten aan te bieden betrekkelijk d
noodzakelijke wijziging van sommige, den
weigever al te zeer de handen bindende
voorschriften der GEONDWÜTT, in den 'geest
als in -1879 was voorgesteld."
Wanneer men dit alles voor goede munt
opneemt, zou men kunnen «ecnen, dat de
lieer Tak in twee jaren lijds niets bad ge
leerd on nóg altoos een onverwijlde indie
ning \an tanige welsvoordracluen betrekkelijk
GUüM)ir£-rsHjjH2iENiKo beschouwde ongeveer
\anhetzelfde gewicht als een onverwijlde wij
zigintj' van een verordening tot wering van de
Ivngziekle onder het rundvee of het uitvaar
digen van een verbod op het duivenschie4«n*
Dit is natuurlijk het geval niet. De heer Tak
maakte eenvoudig van z^n positie, die niei
ver van hel ridikuie verwijderd was, wat er
van te maken viel,?hl) redde zich alduj
uit de moeielijkheid, en men zal hem dat
'gemakkelijk vergeven.
Drie a vier maanden ministerieele krins
nüct geen beter motief dan de zacht om de
tegenpartij zijn onmisbaarheid te toonen.
.Vraagt de Amerütla&sclke Dvibsffl
ZONDAG 13 AUGUSTUS.
Welk een Qdelheidt Drie & vier maanden
krisis met g*» edeler vrucht voor den lande
dan een politieke klucht Daarvoor ityu we
dan eea vierendeel jaars bet voorwerp nft
Europa'g spot geweest, voor de enkelen die
het nog de moeite waard achten op ons te
letten; daarvoor is ten aanschouwen van
de nederlandsche natie zelve de draak gesto
ken met bet parlementaire stelsel en de over
tuiging al weder bevestigd: dal zelfs hel
rcgeermgsgestoelte een Nederlander niet meer
tot het besef van bet booge gewicht zijner
taak kan brengen.
Vier maanden krisis, als een gril, een
grap, een grijns tegen de tegenpartij....
misschien nog iets ergers. \\aar gaan wij
heen?
Men beschuldigt de kamer zeer dikwijls
van gebrek aan ernst, maar hoe zal het
te vergen zijn dat zij met eerbied tot een
kabinet opziet, het eenig mogelijke kabinet,
dat maanden achtereen gén hooger roeping
schijnt gevoeld te hebben; dan zich onmoge
lijk te maken?
Moet deze gevaarlijke toestand nog langer
dan noodig is bestendigd worden, of is een
nieuwe kieswet, dio een kunstmatig ver
kregen zoogenaamd liberale
kamer-meerderheid omverwerpt, niet een onafwijsbare eisch
van het oogenblik?
Zou er, indien de Vertegenwoordiging in
derdaad vo^vertegenwoordiging ware, aan
leiding en gelegenheid kunnen beslaan tot
zulk een voor land en volk gevaarlijk en
vernederend kinderspel ?
De vruchten vnn een valschen toestand zijn
waarlijk bittert
Theoretisch liberalisme.
Bood nat g$ babt, opdat niemand U
air kroos ontrocre.
Wanneer men zegt dat de strijd over kies?
wetherziening > vervelend" wordt, zal er, ge
looven wij, zelfs geen dagbladredakteur op
staan om dat tegen te spreken.
Men lelt de artikelen aan dit onderwerp in
tijdschriften en dagbladen gewijd bij dozijnen
en 't zuu waarlijk niet te verwonderen wezen,
als zelfs zij, diu >eene zelfbewuste meening
over de openbare zaak hebben", er hun
zelfbewustheid bij inschoten.
Reeksen van argumenten pro en contra,
verwarring en misverstand in overvloed,
afmatting der naarstige lezers moet er het
gevolg van zijn.
Wie echter schuldig sta nan
dubbehinnigheid van uitdrukking, de N. Rott. Ct. zeker
niet.
Zij heeft haar standpunt duidelijk aange
geven. Het doel door ^een nevelen omhuld
staal recht voor haar en zij -schiet, blijkbaar
zonder de minste inspanning, ai haar pijlen
in het hart van de roos.
«Oneven, zoo lezen wij in het art. van 6
Juli, kan niemand die uitgesloten wordt, heb
beu tenzij, in dezen zin, dat zijn uitsluiting
de openbare, zaak schade doet."
Censusvcrlaging is dan alleen aanbevelenswaardig,
als zij liet kiezerskorps verbeteren zou.
> Hadden wij vóór ons, zoo luidt liet aan
't slot van dalzelfde artikel, een plan van
cen&us-verlaging met de noodige bescheiden,
waaruit te zien ware op welke gronden men
deze en die cijfers had gesteld, we zouden
kunnen oordeelen of men goed had waarge
nomen en uit de gegevens juiste gevolgtrek
kingen had gemaakt."
edoeld wordt een bewijs, dal bij het dalen
van den census in hel kiszerskorps de ver
houding van hel gelat dergenen, die >een
zelfbewuste raeening over de openbare zaak"
hebben, tol dal der leden van den dommen
hoop" dien ten onrechte het kiesrecht wordt
geschonken, gunstiger zal zijn.
Indien er, zoo lezen wij den 9den Juli,
indien er verband bestaai tusschen hetgeen
de Vertegenwoordiging ontbreekt en de kie
zers, dan zou de gevolgtrekking voor de hand
liggen, dat de kiezers van te zwak gehalte
z§n, dat het aan de kennis, de onafhanke
lijkheid, het inzicht om de ware mannen te
kiezen ontbreekt, dat er derhalve naar kie
zers van meer ontwikkeling, meer staats
burgerzin, meer zedelijke kracht moet wor
den uitgezien, dan zou men moeien zeggen
de census is te hoog (laag?) of de census als
maatstaf van kiesbevoegdheid moet weg."
i In plaats daarvan zegt men: De census
moet dalen, d, w. z. het kiesrecht moet wor
den uitgebreid tot een kring, waar, als ge
heel genomen» de welvaart, de beschaving,
de zeUatandigheid, het staatkundig leven nog
een trap lager staat l Op welken grond stelt
~e, dat uit den kring der kleine winkeliers»
Ier kleine bazen, der kleiae boeren» dia
hoogere vlucht, dia hreedere opiatiingeo, die
de heer
lijkheid
ontvergeleverd
inkt en bet
to gebruiken.
>xou misschien
iflgen naar den
staatkuqÉfap wijsheid de Kfipier zullen
binnaovare»^
Ikt gevolg hii
«bippy rffrltleril
ttwt, dat 'slands
aan do menigte die
werktuig is van wie haar
Zulk een middel tot ben
voor langen tQd de hervoi_._.?_
eisch des tljds onmogelijk baken. Aan dia
politieke waaghalzerij doenjwij niet mcü!"
En nu weet men, roept <p }V. R. C., na
betoogd to hebben dat cenats-verlaging vol
strekt geen middel kan xyn om de ziekte
van ons parlement te genescn, zegevierend
uit, nu weel men, .waarom wij aan de
censusvcrlagiog van hel Arasterd. rapport onzen
steun niet kunnen geven, j
. Wij weten 'het inderdaad L wy wisten het
reeds voor de N. R. C. deze artikelen scLrcef.
Sedert de fransche revolutie heeft zich een
beginsel baan gebroken djtfalle doktrioaire
iheoriöte machtig, langzaam maar zeker
voorttferkt en in bet bewustzijn des volks
opgenomen, of zelfs onbewust ingezogen, bet
kaï-okter van het gezag wijzigt Wrj bedoelen
het beginsel der Volkssouvereinileit. Het > bij
de Gratie Gods," al leest men bet oog in de
olficieele stukken, beleekent, niels anders dan
bij den Wil des Volks," Jüar die
beteekenis moeten de machten en instellingen, die,
buiten dat beginsel om ontstaan zijn, zich
buigen en schikken, willen zij in den
nieuwercu Staat geduld worden tn bruikbaar zijn,
want zoodra zij in slrijd<|komen met den
wil des volks is bun ondet$ang aanslaande.
In theorie moge de VolUHuvereiniteit niet
'aangenomen zjjn, krachtems Je wetten mogen
zij zelfs buitengesloten wezen indedaad werd
zij het alles beheerschendlelement in het
Staatsleven. Wie het vvgeet moet zich
teleurstelling bereiden. ,
Ook in ons land, waar het woord
Volks
beginsel risten" wartergesdSSien. *öo TO^
dat het tot zelfs in koninklyke" ministerien
zijn invloed doit gelden ea Antonio vol
komen recht had te verklaren, dat zij reeds
lang parlementaire ministeries waren gewor
den, liet parlement is de vertegenwoordi
ging van den volkswil, en de Kroon schikt
zich, zeer terecht, naar den volkswil, door
in vermeende of werkelgke overeenstemming
met dien volkswil haar ministerie te benoe
men.
De Tijd heeft zich verbaasd over de
revolulionnaire zienswijze van den Amsterdammer
en Antonio. Zij had zich moeten verbazen.
niet over ons of den schrijver, maar over
het feit, dat Antonio vermeldde. Dit feit
is een gewrocht van DEN TIJD, en brengt
maar al te zeer het verschil tusschen De Tijd
en DUN TIJD, de vergankelijke reaklionnair en
den onslerielijken revolutionnair, aan 't licht l
Het is zoo: we hebben parlementaire
rainisieriöu, en wij hebben die natuurlijk
alleen, omdat men onderstelt, dat de
VolksyertegenwoordigioK, den volkswil, het
volk?inzicht, niet volksbelang verlegen\\oordi^u
De Kroon en het volk beiden gevoelen dat
het zoo behoort te zijn; dat, wil men een
vreedzame volksontwikkeling en een gezond
staatkundig leven, deze alleen op dio wijze
verkregen kunnen worden.
De richlige samenstelling van de Volks
vertegenwoordiging wordt onder deze om
standigheden een zaak van het grootste ge
wicht.
De vraag moet zijn,-hoe zal men het kies
recht regelen, opdat de volksovertuiging in
die vertegenwoordiging zich helder afspiegelt?
liet eenvoudigste middel daartoe meent
men in het algemeen stemrecht gevonden te
hebben. En zeker zal rnen moeten erkennen,
dat de harmonie tusschen het .volk en de
volksvertegenwoordiging het' best verzekerd
is, wanneer de kiësbevoegdheid schier onbe
perkt wordt verleend. In die richting be
weegt zich dan ook het beschaafd Europa.
Frankrijk, Duilschland, Zwitserland, deden
den groolen slap en een.- aantal Staten
schonken aan een zeer gróót aantal hun
ner burgers bet kiesrecht of moeten naar
den aandrang luisletfja om nog verder
te gaan. Alen zou, iriBnén wij, al een zeer
zonderlingen blik op de staatkundige geschie
denis der laatste eeuw moeten slaan, om tot
de overtuiging te kunnen komen, of die te
handhaven, dat algemeen stemrecht, niet ook
voor Nederland in de toekomst ligt. Immers
al moge het beginsel der volks-souvereiniteit
door een groot deel van het Nederlandsche
volk nog niet met bewustheid worden omhelsd,
dat hel reeds krachtig in de toongevende
kringen beerscht is onmiskenbaar* Men wordt
er door gedreven, zondir dat men er zich
rekenschap van geeft.
Na deze opmerking zal het niet moeielük
vallen bet verschil tuBechen de N. Solt. Ct.
Abonntmcnt per S/ra,...... ? 1.?. fr. p. p. / 1.15.
Afsood. Nummers «m d« Kiodcea v*rkrygba*r k > 0.10»
Advortenlign per regel 15 Cte., teMebea den tekat > l.<~.
Dnfajun Clgwrettffi M*e unberelta.".! )Jo Duihim CigarertUa ityi MU itcbt TW
en de voorstander» van ceniosveriafiiBg en
algemeen stemrecht te verklaren. Zff staan
lijnrecht tegenover elkaar.
De JV. HatL Cl., voor wie het slechts de
vraag is, een zeer verstandig parlement te
verkiezen, zoekt alleen kiezers, >mct eed be
wuste mecning over de openbare zaak."
De cenjusverlagers daarentegen, die een.
parlement begeeren, dat wezenlijk de natie
vertegenwoordigt, weten dat liet verstand niet
het eerste is waarop gelet moet worden.
De N. fait. Ct. kan als zij een zelfbe
wuste meening, bij de kiezers voorwaarde
tot kiesbevocgdheid stelt, natuurlijk slechts
denken aan censusv«r/ioc^in^, want hoeveel
duizenden bij duizenden onder den bestaan
den census reeds geen «zelfbewuste meening
over de openbare zaak" bezitten, is moeilijk
te zeggen. Dat zij het grootste deel der kie
zers uitmaken, zal, gelooven wij, zelfs de
N. R. Cl. niet tegenspreken.
Wanneer dal blad dus meent, dat het zijn
pleidooi half gewonnen heeft, als het heeft
aangetoond dal de censusverlaging bet
kiezerscorps niet zal » verbeteren", in dien zin, dat
het een proportioneel grooter aaata) kiezers
van meer ontwikkeling, meer staatsburgerzia
en zedelijke kracht bevat bedriegt het
zich zeer. We gelooven niet dat er a
voorstander van census-verlaging zoo onna
denkend zou zijn, op dien grond iuar te be
geeren.
Men wil census-verlaging ondanks de
welenEchap dat de mannen met zelfbewuste
meening over de openbare zaak niet talrijk
zijn, en men wil dat, dewijl men weet,
dat de Volksvertegenwoordiging, wil zij in
harmonie met hel volk verkeeren en dus recht
op haar naam hebben, alleen door de mede
werking van een zeer breeden kring, waarin
alle richtingen behoorlijk vertegenwoordigd
zijn, kan verkregen worden.
Wanneer men den census verhoogde of
hem afschafte om louter kapadteitCQ.
kieseen zeer verstandige, bekwame volksvertegen
woordiging verkrijgen. Doch aJ ware die
vertegenwoordiging door kiezers uit de meest
verschillende kringen en standen der burgert}
aangewezen, toch zou bet mogelijk zijn dat
zij alles behalve een volksvertegenwoordiging
mocht boelen, daar het kapaciteiten-radikaat
toevallig veel ruimer onder de eene poli
tieke partij dan onder de andere zou kunnen .
zijn gevallen.
En deze opmerking brengt ons op een zaak,
waarover we, natuurlijk genoeg, in de arti
kelen der J\,r. lïott. Ct. niets lezen.
liet is een feit dat de liberale meerderheid
tn da Kamer door de liberale minderlieiddt
volks verkozen wordt. .
Wij vinden dat zeer betreurenswaardig.
a/5 der kamerleden vertegenwoordigen, naar
hun richting, slechts ]/s deel der natie.
Wij, op liet standpunt der
volksouvereiniteit, noemen dat onduldbaar. Het hindert
daarentegen de Ar. Rott^ Ct. volstrekt niet.
Ze acht hel niet onmogelijk, dat bij uit
breiding van kiesrecht de liberale meerder
heid tot een minderheid zat slinken, maar
wel verre van daarin een aanprijzing van
censusverlnging te vinden, is dit voor haar
een middel te meer om die te bestrijden . . .
Wel zeker, wat gaat haar de volkswil aan,
als zij vraagt hoe het parlement moei wor
den gekozen ?
Heb de zekerheid dal uw volksvertegen
woordiging in het minst niet de partijver
houding die onder liet volk heerseht, terug
geeft, gij kunt daar kalm bij blijven, als ge
op het voetspoor van de JV". R. C. slechts
eerst uitmaakt, dat ge alleen te rekenen hebt
met die personen, welke gij op den een' of a
nderen grond met een zelfbewuste meening over
de openbare zaak begiftigt, m. a. v. dal gij
onder de (categorie sdommen hoop" uitzon
dert, wie met uw richting niet ingenomen zijn.
Het is merkwaardig te zien hoe de N. Rott.
Q.in haar pleidooien tegen afgemeenstemrecht
en census-verlaging de laatste is toch inder
daad niets anders dan een poging om, voor zoo
ver de bestaande grondwet dal gedoogt, tol
een Volksvertegenwoordiging te komen, die
niet in strijd verkeert met dea volksgeest
juist datgene voorbijziet, wat ruar lot een
ander inzicht had moeten brengen,
> Maar, zoo schrift zij in bet art van 1 8 Juli,
het is den Staat niet om wetten te doen,
maar om goede wetten; niet on» controle.
doch om zaakkuadige controle. Maatstaf
bij beide dus, wetgeving enconlröle, is het
algemeen belang, van dat ruime standpunt
moet iedere maatregel worden bezien, ook at
is slechts een bepaalde groep van belangen
er rechtstreeks bij belrokken. En opdat
het beoogde doel bereikt worde, moet de
bekwaamheid voorlichten, het verstand den
weg wijzen, de toewijding aan het gemeeaa
Best de beweging geven."
.D*
.Durhajna
MU*d«
De kiezer zoo was te voren omttaerkX
werkt mede au de sauwMteHiBg dor
«ertegenwoordjgrag en de taak der vertege*voor^
diging hepaalt dus wie daaraan méwerkea
mag.
D* JV. R. C. zal on dadelijk toestemmen,
dat men bekwaam kan zijn, verstand bezitten ea
hart voor net gemeeneoest.. en tevens
konservaüflf, klerikaal of anti-revolutionair wezeir;
voorts, dat de geestesrichting of wil nw%
de politieke richtrag, deze drie eigenschappen
beheerscht, zoodat men, naar gelang oer
poltlieke partij, waartoe men behoort, zijn ver
stand, bekwaamheid en toewijding opeabaart ia.
bestrijding óf aanprijzing van .wellen, die dóór
anderen goed of schadelijk worden genoemd.
Wij liberalen hebben langen tijd gemeend,
dat de schoolwet van '57 een goede wet
was. Het verstand had er niets-op aan t»
merken. En toch beginnen in onze dagen
de liberalen zelf in te zien, dat die schoolwel
eea ware ramp voor ons land is geweest^
die den inwendi^en vrede jaren lang ver
stoord heeft en het staatkundig Isven bedor
ven, omdat zij, ondanks de bekwaamheid, het
verstand en de toewijding, van hen die haar
tot stand brachten, gee« rekening heeft gehou
den met de geestesrichting van de overgroote
meerderheid der bevolking. Een fout, die
zeker niet zou begaan zija, als de Ver
tegenwoordiging waarlijk een Vc
*vertcgenwoordiging ware geweest Deze goede wet,
door mannen met de niraemendste bedoelin
gen bezield, ontworpen en aangenomen,
zou goed gebleken zija, indien de natie lïbe
raat ware en niet kerkelijk.
Een wetgeving, die niet strookt met dea
oniwikkelingstrap, welken de natie berei$ft
heeft, kan niet goed zijn, En nu is het m
abstracto denkbaar, dat eea uitnemend par
lement, dal niet in den waren zin des woords
tw&vertegenwoordigiag is, een of meer wet
ten uitvaardigt, die rekening honden met
de 01
po&ieke partBen in dënlaade.
De N. B. Cl., konseqaent als zij is, kent
slechts iwee gevallen, waarin >een ander
kiesstelsel" het wachtwoord zou moeten wezen.
Vooreerst ab de Vertegenwoordiging, de
gewillige dienares» van de kiezers ten koste
van de belangen van andere klassen, bun ter
wille was aan wie zij het aanzijn dankt
>In de tweede plaats, indien e Vertegen
woordiging het vertrouwen des lands verloren
had, niet op haar bekwaamheid, haar werk
kracht, maar het vertrouwen verloren als
volksorgaan tegenover Kroon en Regeering,
of corruptie in hare rijen den weg gevon
den had."
Doch van beide smetten is zijv volgens de
N. R, Ct. volkomen zuiver.
Men bemerkt het, een derde geval kent
de N. R. Ct^ niet.
In het eerste geval, gewaagt zij, blijkens
de daaropvolgende toelichting, louter van
materieele belangen.
Mocht er een zoogenaamde volksvertegen
woordiging zijn, de gewillige dienaresse van
de kiezers ten koste van de geestelijke be
langen, van andere staalkundige partijen, die.
onevenredig zwak vertegenwoordigd zijn;
mocht b. v. de minderheid in hel
landmeerderheid in het parlement zijn dan
is dat een doodonscbuldige toestand, welke
naar geen ander kiesstelsel doet uitzien.
En toch zouden wij meenen, dal de geeste
lijke belangen, ook m het oog der natie,
boven de materieele gaan!
Daar is dus reden om te vragen: Is de
eisen der N. R Ct.: alleen kiezers die een
zelfbewuste meening over de openbare zaak
hebben, bestaanbaar met een gezond begrip
van «oüiveriegenwoordiging?
Staatkundig Orerxicht.
D« egyptiacho en engeltche legers legden eenig»
meerdere bedrijvigheid aan dea daff dun de wewt
te Toren. Het ia zelf* gekomen tot eea Toorpo**
taamvecht, waarin aaii belde zijden vinnig
gestreden is geworden. Hoe groot de macht rier
Engelschen wa» wordt niet in qjfen gemeld, doch.
da £gypteDaan*iK>uden ruim twee onizend man
in het TUUT gebracht hebben ter verdedixi«R
hunner eerste linie, dia echter ter nauwernood
eene linie kon heeten, daar zy niet geretnincu-erd1
was, het waren .de voorposten achter huize»,
boichjes en. wagens venoholen.
Volgent da engeteene telegrammen slaagde dei»
niival, omdat het doel wa» te weten te komen
of Arabi zfy» krSgsmaehf, gelgk gengd word,
terug had-gêtrokken. O»«ngens slaagde q minder
goed, daar da Engelschen niet alleen moer dan,
30 dooden enaewonden hadden, maar terng moes
ten trekken, de Eoyptenaars in het bezit der
aanTanhdjjfc ontruimde pomties latende. Van
een Yeertiebtal kr§gsge»angenen werden na
med«deeüngjen nopen» Arabi't leger gevraagd en die?
«au uinder hemoedigcml dan men moeat hopen.
Het blïkt, dat hQ ruita van geschut en
mitrnilIraïaa u voonien, 130,000- man onder zgn
be?en
rVitt
?ss?
.l\dl.
nfr.
ter
'S
,lt
T
n
te
!t
?t
e
il
fc
f
.t
lit'
j-.it
: '8
D
>.
4n.
«T: *
rv%f
'?j
'i de
.D» Dorsun Cfgtrtttta wordtn getoporioerd door
JOSA1T KOOPIUSS * Co., Amstenlam en Bottudsm.