De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1882 13 augustus pagina 1

13 augustus 1882 – pagina 1

Dit is een ingescande tekst.

v ' DE. AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 266 £!. h ' ? V' nog in het begin van deie eeuw, omtrent de een voudigste -taalkundige feiten deels oncekerheid iliMila cuuventie beeruohte. staat het thans vost, d >t taalicetten, even regelmatig, maar ook even menigvuldig en elkaar doorkruisend, als die de aatuur, haai1 verborgen doch machtigen in vlo* doüu geldtfn. Uie verruiming van blik, dat iniich in' dun bouW en stofwisseling van het Ualorga nisnio komt natuurlijk niet alleen ten goede aan da behandeling en beantwoording vau vraagstuk kin v»u olgsmeenen aard, maar doet zich utf di beoefening van icderen afzonderlijken taalstam of taaltak, van elk dialekt gevoelen. Geluk de uatuuruud«nioeker botaniseert en dieren ontleedt, geluk de physicus en chemicus proeven verrich m ijju laboratorium, zoo guat de linguïst het voorwerp vufa zijn onderzoek na, hetzij hot ge sproken woord beluisterend van de lippen vau hi-m die hut spreek*, hctzjj bet in schrift bewaard» uit luttvrkuudieo bescheiden opdelvend. Dit laat kte is natuurlijk de oenig mogelijke weg, waar het geldt de bestudeering vau smaak klanken door vroexero geslachten als middel van gemeenschap gebezigd. Men zal licht inzien dat zulk eea bis toriscli onderzoek in taaistudie, by problemen van algeuieeueu aard zoowel als bij speciale en detailkwentief, van overwegend belang is. Het meest nauwkeurig opvangen met hot oor van de spreek taal kan aiueii doen aion hoo de huidige toeitanc is, tot het verklaren der verscbyntelen ik dit niet voldoende; uien moet weten, hoe zy geworden ?iju wat z(j zijn, en hiertoe is oeu niet miudet nauwkomijjo ontleding van documonten uit vroe gere t.ialptiriodou onmisbaar, liet ligt ook voor de h ind, dat hierin de grooto taalkundige waarde is geleden y.m do oudste letterkundige bejchciduu, waartoe wy kunnen opklimmen. Zjj xjjn de uiter ste grens vau het veld vau waarneming, onschat bare getuigen vau wat iu lang vervlogen eeuwen door ouze voorvaders is gedacht en gedicht. Hoe schaurscher die bescheiden zijn, vau dos te meer bi'la.->g is bet ze met voorzichtigheid, yljjt en oor deel te dourvoisobcn, geen enkele kleinigheid mat; verwaarloosd wolden. Nu kan men niet zeggen dat omzichtigheid en oordeel altijd in voldoeiidu mate door de pioniers van onze taalwetenschap zyn aan den dag gelegd; deels de geestdrift over de nog jonge ontdekkingen, dpels de zucht om xoo spoedig mogelijk tastbare resultaten te voorschijn te bren-jon, maar voor een groot deel-ook omrenoegzaambeid van materiaal benevelden niet zuiden den blik. Werken als BQPP'S Yergl. Gramnia'ik, Justi's Haudbuch der Zondsprache", COESSES'S standaardwerk Clcber die Ausspruche, Vi-calismits u. s. to. de>- Lateinischen Sprache, sfyn al verouderd en zouden thans aan studenten niet meer als leerboeken in handen gegeven mo gen worden. Daarmede i< natuurlijk niet bedoeld de welverdiende, achting, welke die Hunnen van groote talenten en daden terecht gi nieten, te verkleinen, maar te doen uitkomen dat ook na de eerste registreering eu vaststelling der taal kundige feiten er geuoe" ter nalezing en verbe tering is overgelaten. Stelselmatig aangelegde, nauwkeurige, met oordeel ondaruomcne doorvoricbiug in elke richting van het taalmateriaal is daarom ain do orde van den dag. Dit ge schiedt het beste door verdeeling van deu arbeid en zelfbeperking. l)e een ouderz -ekt de een of andere eigenaardigheid van hot taileigen van Ho merus, oeu tweede gaat na hoe Plautus deze of gene Lutijnsche wending gebruikt, weer een ander doet hetzelfde voor den taalsohat der Wedaliedcren, enz. Op die wy'zo wordt taalkennis het zekerst vermeerderd en winnen de algemeeue beschou wingen aan stevigheid van grondslagen. Zoowel op liet gebied van klankleer en buiginasleer als op dat van de syntaxis beweegt zich die groote werkzaamheid. l)e. G.illce heeft zich vroeger reeds ,(1978) door zjjue AUsüelisisclie Lcwt- un'd FlexiOtMlehre nis oen flink medewerker in dien op bouwende n arbeid doen kennen. In het onderha vige Werkje houdt by zich met vrucht bezig met de gotische naamwoorden, en levert hij eea ? verdieu>te!gke en nuttige bijdrage tot de leer van hun maaksel, samonstel eu flexie. Door oene lijst te geven van al wat Vy omtrent ben kunnen ?waarnemen, leert hij niet alken zien dat zij met dezelfde suffixen, als in Sauskrit, Oud-bok'risch en de overige verwante takken, zyn gevormd dit wist men natuurlijk al vroeger maar geeft nauwkeurig aan, binnen welkt) grenzen zich dia wet*THchip beweegt, wat feitelijk aanwezig of be wijsbaar is, wat niet. Daarin ia de waarde van Guttska gelegen. Toch moet m{j nog eene opmerking van het hait. In onze utoomeeuw wordt, en dit terecht, . groote prijs gesteld op snelheid en spoed. Maar die Jofielijke eiyensanap mag niet ontaarden in oyerhaasting, znker niet in een werk van zuiver wetenschappelijke!) aard en vau blende waarde. Dr. (jallée hecit misschien wel wat to veel guoffei'il aan d.'ii afgod van onzen tijd. Zijne collectie zou er met «leciirer op getrordea zij a, zoo hy het vau zich had knuuen verk.-ygeu ze langer onder zich téhouden. Thans vertoont ze otimiaktmbare spo ren van gejaagdheid en hoost, dio men orougaariio iu nantreit. Dit bewijzen, ik neg niet tie vele drukfeilen die bet boeltje ontsieren, maar andere van ernitjuer aard. Prof. Cüsjjn, die de GutUfca in den Spectator recenseerde (ziehutnumuifi-tan woorden wel, welke theorie hy zegt aan te han gen omtrent de onderlinge verhouding van zoog»K»arad strrke eu etcukke wortel*, sterke en gicakke snifixen, maar ik betwyM of de vorm, waarin hij dia theorie voordraagt, Wi>l door fomtuid ? als de zfy'nu erkend zal worden. Noch . D* SAUSSÜUE, de schrijver van het veniale A'yxtènm primitif den vt>yeHe-t noch JIABL BnubMAM, de scbei-püinnigo medewerker van de Morpiiologltchc Untsrswliungen, noch OSTHOW be. weren preciu* dat, wat Gallért 20 schijnt ta l-itau zegv'ftn. Wnnneer Uut op bldz. Vil beet by bet aanhalen der wortel vormen heb ik de vormen pr, mr., enz. gebruikt, waar ik par; mar enz. hkd móeten sehrüvnn, iets wat «remakkeiyker en .meer couswjuent. zou geweest ?.y n," is het verzuimd ta vei muUlxii dat dun ouk i>p bldz. 10 bv. Skrf. luM als ioM, op bid*. 24 bhid nis ?-bbsil had tuue'eu geschreven worden, iets dat het rechtstrvektche uitvloeisel is van gemelde theorie 1). Or*rigen* acht ik voor my het volstrekt niet bewezen dat do zwakke wort el vormen uit de sterke ontstaan z\jn, noch io de verhouding treda: wi<It«fly(») = Foi«V itprs= go t. vait: inlum(v«r» pel. huogd. icli wtü* tafreiioverioir w'asen), noch in die van gr. n/a, tl, i'at tegenover tf» ind. cm», cshi, tti teireuoyer tmii/>(t), it die verklaring, volgens welko "de i in uidma* en irnw nit een oorspronkelijk at' (ar. « en «, Oud-ind. e) door verspringing van net accent zou ontstaan BJJU. xeker of zelfs waarschijnlijk, I3ij het aanhalen van «annkritvormen ter vergeiyking jfi Gallée niet. altijd even nauwkeurig *e werk gegaan. Dezelfde klank is nu eeus ali c geschre ven, dan weder als cA, op blo\Z' 31 vin'tt men vlak achter elkander gach iui>ter ware gacha of gacclia en uchita, hoewel ch in d<;n eersten vorm. efn andereu klank, m een ander lettme*kon vertegenwoordigt dan ia den laatxten, (?emrenl^k getranscribeerd: ucitn.. Als beteukenis van (het di-chts op «n paar plaatsen aangetroffen en daarenboven lang niet duidelijke oud-ind. woord andika 2) stait blodz. 34 opgegeven eendraffeud"', 'in het Pek. Lex. wordt het echter ver,ta«ld met. ficitrugend, von einer Pilanzo tnit einri'<(rfD Prielen oder Knollen," op zich zelf reeds eens hyp >:hetische vertaling. Van het suffix >' heer n«t, op bldz. 20, dat h«t was een participaiil sulfix aanvaokelük wel riet met de passieve bete«k^nii, welke hut in hen Sanpkrit ffkfffen het-ft." Ui'net zou men allicht opmakon, 2at Skrt. tia of Altijd at iu d*n regel passieve l bet heeft. Dit i* echter niet het geral. Dtkw^li cijn de partt op na intransitief als: A4«o, oAtwna, yünta. Van dien aard sou het gemakkebjk vallen nog'andere onnauwkeurigheden by te brengen Dr. J. S. I) Zoo»]» b. v. koniekweat g*d**n l* door ODSTAV Hxuu in IJJD8 Oritfkiiein OraiHntatOc, beboorende tot de SammluKf hdoatrmaxitehtr QrammaNkm. S) Er stut: Undtko, kliublijkeltjk een drokfeU. Esffier Burger». Novelle door Anna van Hage, Amsterdam P. K. van Kam pen en Zoon 1682. De schrijfster van dit boek is reed* aan hare familie en het vaderland .welks letterkunde ay beoefende eu verrijkt heeft, door den dood ont vallen. Zij was nog jong: Auiia Christiua Steininetz werd geboren deu 21sten Dec. 18J6. In een woord vooraf over de schrijfster" geeft haar Va der een kort levensbericht vau tijn beminnelijke en begaafde dochter, die bg zoo vroeg missen moest. Zij behoorde tot de jonge dames die geeu vrede hebben met een leven zonder een ernstig doel en legde zich daarom zouder de huiselijke bezigheden te verzuimen op de letterkunde toe. Eerst deed ze examen iu de zoogenaamde Hollaudsche vakken en wel wet douèuustigstenuit slag, daarua in het Engelsch eu Fransch. Onder wijs hetft ze evenwel nooit fiegevou. Het kwam meer met bare neigingen overeen als schrijfster op te treden en biunen een vrij kort tijdsverloop gaf zy' een bundel verbalea eu schetsen, getiteld: Fantasie en waarheid," en twee romans iu het licht: Edith's beloftö" en Ebther Burgers." Do laatste is ous ter aankondiging toegezonden. Dit boek bevat eeu liefdesgeschiedenis eu wel een die niet met een huwelijk emdigt. De intrige ia hoogst eenvoudig. Ueorge Furstcr en Esthcr Burgers zijn zoo goed als verloofd, zy hebben elkander reeds als kinderen liefgehad en het niet noodig geacht anderen over hunne liofile te spre ken. Zelfs Kstber's moeder wi>t niet, dat baar dochter «r vast op rekenen mocht Geor^e's bruid to worden als hij van de zeereis, die hij ging oadernemen zou zyn teruggekeerd. Torwylbyweg is wordt Esther s^ coudante op een kostschool, waar haar eentonig en moeiolijk leven alleen vervroo'ijkt wordt door lic t vooruitzicht dat zij den man harer keuze woldra zal wederzien. Haar liet gezicht en edel karakter trekken intusscbeu de aandacht van zekeren Art hui- een rijk jong raeusch en weldra zegt do wereld dat zy m stilte met hem geëngageerd is. Do lezer begrijpt terstond, dat dit gerucht tot Georgc's ooren zal doordringen. Zoo. gebeurt het ook. Nauwelijks heeft hy voet aan wal ge zet of mea verteld hem, dat Esther zoo'n ry'k huwelyk zal- iloeu, en tot overmaat van smart ziet bij dat zij werkelijk op zekeren avond door Artliur wordt tebuisgebracht die haar met een varliefden blik aanziet eu do hand drukt by het afscheid. Nu zon iedereen verwachten, dat een nobel jong man als George Fouter zijn meisje niet zou veroordeelen zonder haar in do gelegenheid te stellen tot het geven van mogelijke ophelderingen maar dat doet hy niet; bij laat haar als een on waardige varen en vrij spoedig trouvt hy met hare zuster Nellie uit medelijden met dit lieve kind, dat op hem verliefd ii eu dat hy met zijn kalme toegenegenheid hoopt gelukkig te mikeu. Het misverstand wordt ontdekt als net te laat is. Het aantrekkelijke van het boek is minder in de intrige daii wel in de details gelegen. Esther Burgere heeft dezelfde behoefte aan lieide die aan de schrijfster in het woord vooraf' door haren vader wordt toegekend; n de teekeniug van hot karakter der hoofdpersoon verraadt veel fijn gevoel. Wanneer Haar, juist niet door een vriendin, gevraagd wordt: hoe heet de aanstaande van uw zuster? dan antwoordt zy: For.-iter; den geliefden naam George kan zy' niet meer op de lippen nemen. Dat is echt meisjesachtig en nit het leven gegrepen. Dergelijke lijue trekjes uu zy'n in .Esther Burgers" niet zeldzaam. Ook kwynt Esther niet weg als zy in haar liefsten weasch wordt teleurgesteld maar vindt haar troost in liefde te geven, en toont werkelijk karakter te hebben. Over het algemeen pleit deze schepping voor de bischaving en bet hart der vroeg gestorven schrijfter, die ook in haar laatste werk baren landgenooten een waardig en aantrekkelijk sou venir heeft nagelaten, dat verdient op prijs ge steld te worden. V. II. Cyriacvs de Kloöstergelc, historische roman, door Mevrouw uarlts, uitge geven te Arnhem, bij H. W. vaa Marie. Wie van kloosterechandalén houdt kan hier zija hart ophalen, want tnartelipg door lang' zame vergit:igiug is hier schering en inslag. Daarbij 'k->mt, nog dat bet een en ander getuigt van studie der bronnen en daardoor het ver haal een hifttorkchu tint verkri.igt. Mevrouw Q'iarJps sehi;nt in Frankfort, r-ii wat Frankfort. voor I«ze.nawaa-<l:g4 barat, wel thuis te zijn. [Jet ii te vreezi-u dat hr.ir I'hilipp, baar Cyriacua, iniar Ko>'le;-, nll^: drio kloostvr-wanirodrachten uit du eersto jaien na de hervorming, jeen al téonware tyc'-s vortoonup. Historische Wü^rlirid ni^gt; niet outbrekon, vau aaiigrijpen^.'a rarnnoiumkenuis is biur weinig ;e rlndèu. MU' «l'hans hei;fr. ffeen enkel figii'ir JÜtjndei- g*ti«ffeu. Tegenover de duivelen der doosters staan natuitrlyk du. enj.'len der li»-rvormiug. Dn lioofdperrooii is, zooals de chrijf«t«r zelve in haar Voorwoord" zegt: Pater Johannes ^yolf; maar doze is ali hoofdpersoon i voorzeker ni*:t belangrijk genoeg en althans niet jrtsekend met va^-te baiid. Al beklaagt men ipm in ziju onverdiend ongeluk, men g^voeit niet veel sympathie voor hem, evenmin rooi' zijne beminde, welke zich om vry onleduideudo redrnei luat verbiuden aan een ziekelijk man, dien zij uict bomint. Had da dood naar niet van hera verlost, tlan had zij ?wkregen.... wat zij verdiemle, want op zulke waters vaugt men zulke viaechfiii! De figuur van d«n protest antschen lecraar Hart man n Jeijer had ook belangrijker kuuuun zya. Somwijlen wil de schi-ijfoter op eeingwin» zon derlinge wijze wat lokale klour aan do schildrry ^eveu, door er namelijk boofidnitsche ' woordmi u te lawchen, on wel iiiet zelden woorden, die zich even goed iu onze taal laten Keggen. .En met dat al kan toch mijn -oordeel niet >euaald .ongunstig zijn; niet allenn omdat als afereel uit die omgeving on uit dien tijd de schets zekere waarde bezit, maar ook omdat Dommige tooneelen levendig en niet talent geohroven zijn. Het is zekw niet gemakkcryk en goeden roman te schrijven en men kan ook liet zeggen dat. mevrouw Quurlös H ocslangd. Toch is naar «troven degelijk, haur styl gemakcclUki haar Vo»rstelli>igsvcrmouen niet geriug. Welnu dan, zjj arbeido voot-t eu laat oui bonen op de toekomst! * * * OJTDEB DE AOACIA. boe pf yitt Rt) In volle pracht t ou rank en slurlQk ryzan uw Ukken op, VUr twijgen otiJnr 't luttel wicht der iun»tig goordendo blaaJran ^o§wuift in 't zonlicht sohttrena d» bloesointros Sn teekent holwlt af op bet teeder blauw Dos lenUhtmolv boven 'tMidrQk, Wulg gespuinaB mot brtede walrlng. Lttl rrU d«n tranraseh w«n«a op broklaad puin, Ea sla hoo rraohüoo* «tt«v*od uur 'thoog uaur D* populier tttt dWMUi T«Un8«n Ttrgttit z(ja«' untatk Oftull, Geen sou bar roowktaed drugt g' »U de b«nk soo doo4l«b In blijden bloeitijd: bltdereii, helder groea En vit gebloemte l ZOOM rokt Zweeft a alt duiienden kelion tot on» I Sering en meidoorn kleumen In guur gety... O{f wacht op toölheid, eer g' u met kransen start Ra» komt de lomer kwistig strooit gij, Lsststo dar leote, uw blanke bloemen l 18 Juni '81 O. WAALNEH. Partische dagbladen. Met l Juli zijn er eenige veranderingen aekomeu iu de parysche periodieke pers. Uehalve het tal van kleine nieuwe bladen die net ieder e u dag verrijzen en dikwy'ls niet meer dsn enkele nummers beleven, is er een po litiek blad vau zekere waarde opgericht, Le PM$nnt van Jules Simon. H«t Paris Journal, vroe ger het orgaan van dezen, is verernigd met den (jaulois, ouder IJenri de Pêue. Nog wordt een nieuw ernstig dagblad aangekondigd. Ulntl Mndanee (rangin&e, ouder den AiVetAardigde Charl«s Boysset, dia eeu der hoofden was iu de coa litie, waardoor Gambstta iu de Kauier werd ten val gebracht. Er worden thans in Frankrijk, volgens bel Annuaire de la l'resae 3272 bladen uitgegeven, waarvan 1343 te l'aiijs eu 1029 iu de provinciën. Het talrijkst; zyn do tiimncieele, 200, du u de me dische 97, de gtilluKtreerJe SS, de mode jour nnleu 3L de politieke 71, de -juridische 64, de kutbolieke ui, de natuui weteiisebap|jobjke 41, <k- zuiver lelteikundige 30, eu de kunmydschrifteti 10. Du provinciale bladen kuuiu u volgens de kleur aldus ingedeeld wordeu: rejiublikt-it-sclie (i15, k-Ritiinis tisoho ITT, orlennistische UU, religieusülUcj, bo " "tcbe 100. Teksten, De cranf vnn Crawford en Balcarres. heeft aan do nglish-Tcxt Society niju uniek exemplaar ? gezonden, van Sir John liouicbier, bef. Bboke oi duke Hion of Burdeuxf," in 1535 gedrukt, als bebooreuile bij de serie Knrol rüuiain m Engeland, door do maatschappij uit gegeven. V»n Taal.vtiiflie bevat da do aflevering: K. tenBrus gencato, Dtekons' CliUio»; L'étndo do» niot« ot iln leur signirteation ; !?. M. Baalo, Li Beptituio ódition du dict. do rAcadéniiej?J. H. Kraniara, Cantilene JoSto. £ulatie; G. Wessoulyk, lu's dfutache rück^ofluasune Li-hiiwürtvr; C. H yiunti, What U wantod 'to pas» Ui lbo Eïumination A iu English. Mot l Jnll 1882 is het orgain der veresnising .Do Dagorasd" het tyjschrift rqn dien naam, ccn vierden jaargang ingetreden. Titel en formaat zijn veranderd. Overigens ii do gchecle inrichting van hot tijilmihrift dozeliUu goblovcu. Alleon zullen oflitieol gocienltu in ingezonden stukken uog cbcrper daa vi-ot'^or vau olkander gesolioulen . wonlen, Iu het "offlciojl («deelto zullou all«cn meilcJet-li.'igen van woge do veröeriijjiiij!, enï. wonlen opjjenomen; .nl het overige zal ouder Je ingezonden stokken een plaat» vinden. Het lieetunr deelt mede dat, lioewcl enkele Taito me dewerker» van vioegcr de voreetiigijig hebbon verlaten en dus oak ni«t nieor hnn «tüun aan het tijdschrift zul len verleenoQ, oen groot aantal nieuwe luedowerkera dit verliet) ruimachootu zal vergoeden. Ouk zal men niet meer (zoua!» vroeger meestal) mot geheimzinnige letters, tuaar liefat met oudertcekcuJo stuiken optreden. Alle atakken de VoreenlKÜig betreffende moeten aan Dr. H. C. Muller, Sccrotarib van het bestuur, O. 7.. Ach terburgwal 173; alles do redactie VAD het orgaan bctrotfoudo, aan MoJ. Eliao Haighton, Fr<ina Ualsïtra&t 15, beide to Amntenlaui, gezonden worden. De Inhoud van aflev. I is: Voorbericht; Statuten der Vcroenlginj* De Dageraad"; TJitreksel uit do Notulen; Se JaarljjUgch Congres van hot Intornatiouaal Vrjjdenkersverbond; VojBlag over dentoeatnnd dor Verecniging, door Dr. H. O. Huiler; Ingezonden stukken: Do Dageraad, door Dr. Hk. de Vries; Een woord over do Wet dor Berolltlog, door C. V. Gerritaon; Dat nooit l door H. O. J. £rijthe; Behoort de toekomst aan het ChriRtondom, aan den GodciUenat ? door F. Domel» Niouireuhui»; Sociale toestanden, door Mej. ElifloHaigliton; Du Olympia-Vcreoniging, door Mevr. A. C. SmcetsImfflink; Do vrije Oodachte, duor W. fung; Eon grief, door J. O. ton Bokho]; Da oorsprong der godadlenatige denkbeelden, door Dr. H. Hartog Ueys van Zouteveen on Berichten en Mededeellngen. . T»n air. Tiotti's Ltxteon fltr Toonkunst, Deel H, ver scheen aüevehog 10. Zy loopt van Krtulttr tot Lèdtima, oa bevat o. *. artitelon orer: Kreulzer, Koeken, Kuu«tf«p;e, Lablache. Lalo, Surnuol do Laoge, Dnniël do Lange, Laraetto, Orlando di Lisao, Lanterbaoh, enz Het yrdfrlaniiic]i Maffciiijn ifo. T bovat: Citlurini van Rees, Tegen de leer (Novollc) j - C. L. Lütkehülil, do eersta ztnger ? Jan Steen, de lattato van het ge slacht; Ontwaakt; II. C. H. Ilubci-, Stcdedoélingen nit de onde doos-op militair gebied; Slechts een ge wone vlieg; Bibliographie. Ut) W. E. J. Tjeenk Willink te Zwolle is venenenen eene nieuwe uitpave van do Wit van ilen 23 April 1376, 8. 102, tot regeling van het Hoor, t r Ondn-wlji, met de ?n-ijzi^ingen daarin gebracht door do wottoii van 7 Met l S 78, S. 33 en 2S Juni 1831, 8. 1G7, benevenu debenlalton tor uitvoering, nantcekeningcn en ftlphabetiach register, door L. N. Schuurman..en F. H. Jordons, Commie» ter Pror. grjföa van Ovorijjol. Doze druk li thans bijgewerkt tot Juni 1832. baar de hccren Schuurman en Jordena reeds een 43t»l wetten op 'leze w(jze bewerkten, waarvan b.v.hunGomoontswot ruedii 7 drukken bolrpfje, raag de vnrzekerilig, dat hnn uitvaren in de pi-nktyk doelmatig blykon, wal overbodig Leoten. Ouk van hnn wet op de Grondbelasting (wet van 26 llci 1870, S. 82) verschijnt thans eon tweede drab. LA NOUVELIE REVUE. Ernest Havct. Les vangiUs. Louis Pauliat, IA clasJe populaire de Paris. Jules Soury, Les «lariagM consanguins. -*- Nauroy, ,La femme du duc d' Enahien. Entest Dattdet, Pervertis! Mme Ackertnann, MaVie. Guillaitme fiJs, Puul liandry. Bret-Harte, Füp. REVDE DES DEUX MONDES. Maxime du Camp (de l' Acad.), Ateliers de pointrM. T?yico-amir»l Jurien de la Gravure, GarnpncrneB d' Alexandre. Mme BlancJie Lee Cliilde, Alexandrie et Ie Cairo. Georgcs Picnt (de Inst.) H.Uut'uure.-Mart.he doTbiennes. Al/red de Foifilléc, La morale de l» beautéet «t de l'amonr, selon lo mysticisme contemporain. Jaeiiuf» Norrwincl, A. la uier. F. Mruncticre, Les Ewais de Macaula'y. ? NIEITWÊITGAVEJJ. IttOHABD P. A. TAK REES, Eb en Vlood (Qnlden»edi:iu Nu. 113;. f 1. K. II. SCHILD, Donken en werken. Roman 3 dln.; 5.90. militaire Zaken. IETS OVER HET RESULTAAT DER OEFE. HINGEN BIJ DE INFANTERIE. Eenigfl dagen vóór. dat een gedeelte der.lich ting 1881, na eeii jaar onder de wapens te zfln geweest, met groot verlof zou vertrekken, waren wty in de gelegenheid ons te overtuigen, welk resultaat de oefeningen hadden opgeleverd; tot ons leedwezen moeten wty raededeclen, dat wij dit zóó treurig vonden, dat w|j er ons over verbaatdcn, en bij ons de vi-nag rees, wat daarvan wel de oorzaak kon zijn. Ooi die tu kunnen nagaan, telden wij do dagen op wnlke een man, die slechts n jaar behoeft te dienen, werkeiy k tot oefening ouder de wapenen is, «n krcgtn wü, wetende dat de lichting in 1881 den lOt-n Mei bij d« compagnieën war aangekomen, tot en inefc deu 30en April 188:2, zvjnde de daff waarop zij met groot verlof Li vertrokken, 358 dagen. Daar nu die lichting in den «gel tot den llen Juli 881 geheel onder de leiding van de lui^uants-adiudanton is om baar bet exerceren, de beginselen van het tirailleeren en v»n bet schermen te loeren, alsmede, dat gedurende dien tfld in het middag uur het theoretisch onderwus volgens den offici* eelen leiddraad onder de leiding der officieren van de compagnieën met haar eonfaanvan^ neemt, om eerst na dagen oau de oefeningen in de com pagnie en het bataülon deel te nemen, dan zien wjj, dat er voor die oefeningen slechts 294 dagen overbleven. Daar echter de Zaterdagen voor in* spectiëu eu andere kleine diensten, de Zondagen voor nut on de paradedagen voor geen oefeniugsdagen bestemd z|jn, 100 vermindert het getal van 294, volgens den almanak, met 89 dergelijke dagen; rest dus 206. Stellen wjj verder, dat de m r. u na l Sopt. aan den wacht- en corvcedienst deelneemt, dun gelooveu wjj zeker niet te over drijven als wy zesden, dat bij in 8 maanden 30 maal do wacht betrekt en 35 maal een corvéo heeft, waardoor hy op die dagen aan de oefe ningen geen deelneemt; zoodat het eetal van 205 op nieuw tot HO wordt teruggebracht. Trek ken wy hier nog eens af een verlof van veer tien dagen, plus een tiental dagen voor ongunstig weer, waardoor eene oefening niet kan doorgaan, dau resten er iu het geheel 116 dagen; wel te verslaan, nis de man door ziekte nooit absent is geweest of geen gebruik heeft gemaakt vau e«n verlof gedurende twee maanden, waarton de Miniater vau Oorlog een groot aantal miliciens in do gelegenheid heeft gesteld. Verdealeu wy nu die llüdiijcn voor de 6 hoofdoofeniugen: tirnilleercii, volddieust, Bcbijfschicten, cxcreofren en militnire mavscU of voorpostendionst in staat van beweging, dan wordt iucfer dezer oefoningeu on geveer i'3 maal herhaald, wat op zich zelf reeds ivl niet veel is; temeer daar, uit den aard der Knak, niet altijd dezelfde manschappen by iedere oefening tegenwoordig kumten zyn, en van een goiv^clii ondoi-H-jjs dan ook geen spraak kan wem). Toch verrneenen wy nog twee andere oor zaken te hunnen aangeven, die do resultaten zou treurig doen zijn, en wel: lo. het niet goed ge noeg besteden v,tn den brschikbaren ty'd, en 2o. het niet met altijd voldoende zorg leiden der oefeningen. Dch'ulve in de reeds genoemde aelcningen, moet do mnn nog onderwezen wnrden in het schatten van nfatuuden, in het bnjonctsdierruen, in bet schieten uiut flaubertpatroneu, in de gymnastiek en in htt gebruik van de Liuuemunuscbop, welke oefeningen thans slechts nu en dan plaats rinde», on dn» nog we) soms ten koste yjia een dei1 hoofdoeleninjfoo, terwijl bet theoreti«ch onderwijs zich uitstrekt, over de kennis van zyn geweer, over zijne verplichtingen in den relddieiist, on bivak en in kantounement, bij liet tirailleeren, by hot vervoor per spoortrein, iu den garnizoens- en inwendifjen dienst, llieorieën, die, boe nuttig ook, tlmn» alleen gehouden wor den op de dagen, dat de troep door slecht weer niet kanuittnkken \Vy zouden daarom wenscheu, dat iedere gewone oefening m den vclddienst, het tirailleeren ofscbyTscbieten werd voorafgegaan do»r n uw theorie over een dier onderwerpen óf door liet schieten «het :iubertp»tronen, terwijl bet nfst'anden schatten en het bajonotschermen onder het scbijfschieten, do gymnastiek vóór bet csörcecren, en het gebruik van de Linnemannschop bU iedere velddienstoefeiiiiig en bij die in het tirftilleeren zou kunnen beoefend worden, om, op de dagen dat de troep uiet uitrukt do overige theorieën, afgewisseld door andere oefeningen, gedurende geruituen tijd te behandelen. Nu is het bijna gewoonte geworden die theorieën niet langer dnn 2 uur te doen duren, hetgeen wg niet goed kunnen keuren, juist omdat de tyd zoo kostbaar is, en er Zooveel te onderwazen valt. Geschiedt, nu het practisch en theoretisch onderwas met lust en ijver, dan kan het naar onze meening niet anders of de resultaten zullen beter worden, doch hoe dikwerf gebeurt het niet, dat uien door een jeugdig onderofficier met de manschappen over een ot ander onderwerp theorie boort nouden op eene wijze, waaraan de man niets heeft, en waarby de officier op en neer wandelt, in plaa's van zelf die theorie te houden, dat men by' eene velddienatoefenio» verzuimt den geest van don man gaande te honden door hem niet op alle zijne verrichtingen te wijzen, waardoor de man indommelt, en de oefening haar niet nmt. Waren de oefeningen der manschappen, die nu op bet punt stonden van met groot vei* lof te vertrekken in onzen geest behandeld, dan zou het immers niot mogelijk zijn geweest, dat het gros vau hen zy'ne verplichtingen in den velddienst niet kende, noch de signalen bij het tiraillecreu in gebruik, geen denkbeeld bad om gebruik te maken vnn net terrein tot dekking, of zich geen rekenschap wist te geven tegen welke doelen min zyn vuur kon richten. En velen wisten niet eens bun vizier te stellen, de uieesten niet. op welke doelen' rij bij bekend heid vau den afstand, met hun geweur iiojr een oed schot kodden enz. et»,; in o woord, zy Legden eene onwetendheid aan den dag, die wij iu hooge mate betreuren. Voegt ratn ons wellicht too, de beste stuurlui B'aau aan wal" dan antwoorden wij dat dit bent gelijk is, doch dat wij dit artikel aflnen schreven, om bij een ieder, die ooit met de leiding eener oefening belast wordt, de overtuiging te vestigen, even als die by ons bestaat, dat men. niet te nauwgezet en met te Mei ijver de aan onze zorffen toevertrouwde militie kan oefenen. Y. Z. DRIJVENDE BATTERIJEN. Aan den gescbntfabrlekant Krupp te Essen, is patent veneend voor een nieuw soort drijvende batterij. Zij is bestemd zoowel voor de verde diging der kusten als voor, die van riviermonden en havens en verbindt eene groote mate v*n stnbiliteit met nlgeheelen Waarborg tegen zinken. Do bntteryen bestaan nit een cirkelvormig of uit een veelhoekig schrepsHèhaam, dat in verschillende ofdeelingen verdeeld is, die harerzy'ds een m-oot aantal waterdichte lucht kas ten bevatten. Uuder liet scheepslichaam hangt aan zware ketens een Kroot hallast-gewicht, dat men naar will«kear kan opheffen, laten zakken of ?.y'waart* kan ver schuiven, wanneer de eene znde der batterij op eene of andere wjjze letsel heeft gMcregtm en daardoor in dry'fvertnogen is verminderd. Het evenwicht wordt dan, door het verschuiven der ballast naar de tegenovergestelde zyde, hersteld. In geval van nood kan uien het ballast gewicht ook tot op den bodem der zee laten zinkeu, 6i wel het vau de batterij geheel verwijderen, waar door deze nafuurhjk aanmerkelijk in gewicht ver mindert. Op het dek ii, in het midden der bat terij, een zeer zware vmirrnond geplaatst op een Krupp'sch pi vot-affuit zonder terugloop. Deze slaat vrij, maar de mantehappen zyn door een licht dak beschermd tegen invloeden van slecht weer. In de batterij bevindt zich de munitie-voorraad, die van af het land of nit een geïsoleerd liggend drijvend magazijn aangevuld kan worden. De bat* térümoet door itoomsehepen gesleept worden. o. NAJAARS-MANOEUTRES. Van omstreeks 26 Augustus a. l. tot en met 7 September d. a. v. zullen in een gedeelte van Gelderland, Utrecht en. Noord-Holland veldmanoeuvrei op uitgebreide schaal worden gehou den door: den staf van de Ie Divisie Infanterie; 4 bataljons van het 4e en van bet 7e regiment Infanterie, door Ae toekeming van de miliciens der liobtinnn 1879, 1881 au 1882, ingedeeld bij de 5« bataljons, op d» grootst e mogebjke sterkte to brengen', 4 veldeskadroni (bet 2e, 3e, 4e, eu Ge), van bet 8e Regiment lluzaren, ter iterkte v»u W & 100 troopenpurclen; l officier en 30 minderen, allen bereden, \an net eskadron ordonnansen; 4 battery'eu (de Ie, 2o, 5e en 6e), bestaande elk uit 4 vnnrmondeii, 2 caissons, l voorraadaffuit, l bagagewagen en l smidswagen en do 2 tieinconipagniön vau het 2e regement veldartillorie; de Ie veldeoropagnie van het korps genietroepen; een detachement di.r Ie oompacrnie hospitaalsoldaten, ter sterkte van 2 onderofficieren, 8 kor poraals en 36 soldaten; eene veldtelegraai-brigade; een detachement van liet ile regement huzaren, sterk 3 officieren an 69 bereden minderen, waarouder hot vereischte kader, bestemd tot'het ver strekken van paarden aan niet-bereden officieren; een detachement marechaussee. De leiding der manoeuvres en hot bevel over do troepen is opgedragen aan deu commandant der Ie divisie Infanterie, den Generaal Majoor, buitengewoon adjudant des Koninjf». S. L. J. Queysen, terwijl als scheidsrechters' by de ma noeuvres zullen optreden de kolonel Jhr. L, Rid der van Rappara, commandant vau hst 3e rcg. Huzaren o» de kolonel Jhr. G. J. A. Ridder lUrotiet Speelman, commandant van het 2e reg. Veldm tillerie, alsmede de kolonels A. J. W. vnu der Selmeck en G. M. v»n de Pol, respectitivoljjk commandant van hot. "e en Ie regement Infanterie. Voor de samenstelling der staven lij de divisie en by' de 2 brigaden, waarin de troepen zullen worden afgcdeftid, raadplege men verder bet Ecctitil Militair, blz. 179?182, waarin tevcni is bepaald, dat p.-durendo den tyd, dat de ann de ra;inoeuyres deelnemende troepen der Ie divi»io Infanterie zich niet in hunne garnizoenen bevin den, in den garnizocnsdiemt aldaar zul moot on worden _voorzicn door troepen van do 3e divisie Infanterie. Jfaar wjj vernemen, zullen do benoodi^dc detachementen geleverd worden door de iiilnnterie, iu garuiüoen te Breda en te Ber/ten up Zoom. BIBLÏOGRAPH1E. Indisch Militair Ti)dseT>rift. No. 0. Beschouwingen over het militair transportwe* zeu te velde in Indië. (Vervolg.) Het iuüehiutcn iler artillerie te velde. De algemecne voorwaar den voor de ter behoeve vau het Depavtenient van Oorlog te houden aanbestedingen. Wijziging vnn de voorschriften en reglementen der Cavaleriu. Eenige denkbeelden omtrent het vuren op proote afstanden eu do oefeningen van onzu infaiiteriö. oekbeschouwing. Varia. In de dagbladen. Zr. Ms. rammoniter Adflcr*liet bureau Militaire Zaker." by het Depar temoiit van Koloniën. Zijn onze torpedobootej in oorloo; te vertrouwen ? Een nieuwe oubi ? lykbeid m zake de officieren van administratie vau bet Ned. Ind. leger, Kleüo. s. (2V. 11. C7. 19 en 25 Juli.) MUTATIES BIJ HET LÉGER VAN 20-37 JULI. Benoe.nd: b\j de arlillerie tot Kapitein de 1ste luit. II. Van Rhijn gedetacheerd bij bet leger in Ned. Indië. bij het 4de reg. vest. art de l luit. J. R. Naeff. Gepensionneerd: de Off. van adm. 2 kl. J. Gallas /-1C68, de Luit. Kol. M. .T. J. Phaff van bet l reg. inf., / 1800, terwijl hem de rang verleend is van Kolonel, en do Kapt. der inf. op nonactivifeit W. Wey'tingh / 15CO. Gesteld op uanactiviteit de Kapt. E. Roelants van het 2 reg. iuf. en de l Ivüt. Q. J. G. Vermyne van het 4 reg. vest. Bepaald: dat de duur der dqtaobeering bij bet leger in Ned. Indiövan den l luit der inf. W*. J. F. Bouwers met 2 jaren zal worden verlengd. SCHAAKSPEL. No. 81. Tsn Nobel to St. Pancras, ZWART. ? AVii gpcoti voor en geeft in i zetten m»t. Oplossing van Schaakproblvem No, 29, WT. l A 6 E fl + D S nt E O (» , S J? 7 E e psard + H- iiiat. l .....* D 5 - E 4 3 B 7 C 5 m»t. ZWABT. l Q 3 F 3 + E S nt F 8 (b a O 3 O l paard + -f nut. >) i ..... E a na 9 Ouuo of pion zet iaat. INGEZONDEN OPLOSSDJOEK. Jalat w*raa de oplossingen van Mevr. t. E. t* Kampen; B. ta Rotterdam; L. S. te Meppel; W. v. H. ta Delft; v. H. op Teiel, allMn cwart (bji wit F 7 78+ moot volgen E 7 nt Ct 8 enz.); N. to t. P. uitslnitand wit; A. H. C. on Hr. P.Ai.M., lutatganoemda nitsluiteod aw»rt. Immers wit A. 6 B 6 foult door C 7 O B. Dit tegenspel is insgelijks »n W. d. V. ontsnapt, terwijl do oplossing van een psar llefhebbon balt door E 7 nt O 8.; UatstgonoeBiden allen te Am?terdsoi. NAGEKOMEN OPLOSSINGEN. Tta no. 98: W. d. V. en J. W. U. M. te Amsterdam. VerleliUngsrarutntea o(f no. 29, Itton «t xtja; l F 7 F 8 T of 1> ot Vu l'Mlt dóór K 7 ut O 8 8 A 6 B 8 C 7 05 3 A O nt A 3 D 5 C fl i A 6 D 8 idem. ZWABT. fïIt d or E 3 D l iJotu, l O 3 P 2 SI G l O l P j . 8 O 3 nt E 3 ' idem. 403 !)*?«?+ B 3 DS 6 C 3 nt E S A6 nt A BRIEFWISSELING. N. N. Eet onderscheid tntschon z A! f m s t te n en gewone problemen boitsat alleen dasrin, d»t men in plaats van do tegenpartij mat te zotten, IIMV dwingt on mat te geven. Het is hot omgekeerde «pol, of, tri» verliest wint. Do regels v»n bot g»wono spel z(jn van toepatilng; bet tohaak v«n den koaiag b.v. moet of ontweken, of gedekt, of bet ichAkkgevende link moet genomen worden, enz. Het oplosten vin deze problemen is eTon nuttig sis d*t van de ttideren : bet oefent de ?oherpzinnlgbeid en tatorilerd het doorzicht. Tura. Wellicht zon n van d« kdttinlitrittle spoediger De Am»' Unimer kunnen ift 268. .V 1882, WEEKBLAD MMIlltVU. VerachMnt iederen ZondaffochtencL Uitgevers: EtLBRMAN, HAEMS k C% Kantoor: Bokin 2. HET DUBW-SPEIj. THÏORETI8CH LIBSRAIJSIIS L WRiATKUNDIO OVEBZIOBT. ALHBLÏI. OEXEttBBZACSN: B».l TKiIkif van de K»n*r van oottundïW »*bd»*Mi -f» IQMteKUB, «oor Antonlo. 6l» da Vwuted. uit d. BotltwL KUNST: Berge Paulno, door P. r. d. O. Migdalen», door L. van Dernel. Een ' voord naw tmnteldng d«r ToorStellioR v»n Vag<U!«nft", door Prof. Alb. ThHm. De Pr^bekM, door L. vu DOTCM!. - LETTïBKDNDE: Faun», Oewogea «n ....... doo* Dr. J. Th. Csttie. De Houtmin. Onder vrienden, door L. van Deyaiol. MILITAIJIE ZAKEN: Driersn uit do ulonw» Hollandiche Waterlinie door T. i V. Uil Je LeBefpU»ii b« . CHAAKPBOBLEEM. n. door Z. HuUtien. FEUILLETON: Harinn.riagon uU bat Zoidbnbsntloba DoirpBlaTui, dooi Pol de Mout, n, Putoor of sol daat? BtoornniBten van hel gehoor by bet Locomotief»»Monocl, enz. en da inrloed d*»rr»n op de relligbeid by dfio 8poorwegdi»nHt, door Dr. de Boer Vervoorn. Eono eeBobiedonlB van het stemrecht der vrnrnr, H, door P. J. T»H WiMrihs. ALLERLEI. BBIEVENBÜ8. OVEHZICHT VAN DB EÏFEETEKMABK.!. AnierUttansobe Sporen, door J. v. d. Burg. Voilingen. Bnrjterltjkettund. T* hnnr zUnde Woningen, TergaderiagoD. ADVEBTESTJEN: aehoawborgen, ens. JLet liet Handettblad heeft ifl het nummer van verleden Donderdag medegedeeld wat het Woensdag namiddag omtrent de jongste wen ding in de ministerieel krisis had vernomen. Indien het juist is wat dat blad schrijd, dan bestaat er alle reden om zich te verba zen en ie ergeren. Ongehoord is hot feit, dat een land, terwijl tijn honing weken lang in den vreemde ver' loeit, aan een werk stakend deraissionnair kabinet is overgeleverd, drie maanden achter een, als ware elke herstelling van het oude of vorming van een nieuw kabinet volstrekt onmogelijk, Maar meer dan ongehoord, diep treurig wordt datzelfde feit, wanneer men tenslotte bemerkt, dat het rekken van de krisis, geen ander doel heeft gehad, dan het tentoonstel len van den Heer Tak als onmachtig om eea kabinet $amen te stellen, en van de afstemmera van het Ilandelstrpktaal als een politiek khibje. fó Heer van Lijnden heelt verklaard 'be zwaar te ontmoeten in da vervulling zijner taak als kabinets/ormeerder of kabinets-versteller, » zoolang niet een der leden van de Volksvertegenwoordiging, die het fransche handelstraktaat hielpen verwerpen, geweigerd had zich met de vorming van een ander kabinet ie belasten." lleeft de Beer v. Lijnden, zoo zou men kunnen vragen, dat bezwaar bij zichzelf of hij anderen ontmoet? ontmoet bij serieuse menschen? Welk mensen met gezond verstand bedeeld, kon aannemen dat de kappeyniaansche fnikiie, na de vernietigende nederlaug van 1371), in staat zou zijn een kabinet te lormen, dat hei langer dan veertien dagen aan de groene tafel uithield, en welk ernstig mensch kan begeeren die tooneel-krisis met n enkelen dag verlenpi zien, alleen om den Meer Tak nog eens finsco te zien maken ? Toch, 200. was besloten, dit spel zou gespeeld worden! Natuurlijk tot verhoóging der waardij van het later optelredetf verl'risclite kabinet. Den [leer Tuk werd dus gevraagd zich naar Frankfort te spoeden. Hij hield zich groot. De Heer Tak reisde af roet een ernstig gelaat alsof hij wezenllljk in de oude keuerssiad den grondslug zou «aan leggen voor een nieuw iXedei landsch kabinet. Ter plaatse aangekomen, schoot hem in tegenwoo'rdi£heid van Z.M. niets anders over dan nog eens te zwaaien met het bekende vlag getje, dut indertijd den aftocht dekte, enreklame te maken voor dé«beginselen" van de groote liberale Zon, zaliger gedachtenis l 31 Juli, zoo vernemen wij nu, was de dag, die in de staatkundige annalen van ons koning rijk boven vele anderen 'schitteren zal. Toen toch vroeg deze staatsman het verlof.. . lom onverwijld aan de Staten Generaal d welsvoordrachten aan te bieden betrekkelijk d noodzakelijke wijziging van sommige, den weigever al te zeer de handen bindende voorschriften der GEONDWÜTT, in den 'geest als in -1879 was voorgesteld." Wanneer men dit alles voor goede munt opneemt, zou men kunnen «ecnen, dat de lieer Tak in twee jaren lijds niets bad ge leerd on nóg altoos een onverwijlde indie ning \an tanige welsvoordracluen betrekkelijk GUüM)ir£-rsHjjH2iENiKo beschouwde ongeveer \anhetzelfde gewicht als een onverwijlde wij zigintj' van een verordening tot wering van de Ivngziekle onder het rundvee of het uitvaar digen van een verbod op het duivenschie4«n* Dit is natuurlijk het geval niet. De heer Tak maakte eenvoudig van z^n positie, die niei ver van hel ridikuie verwijderd was, wat er van te maken viel,?hl) redde zich alduj uit de moeielijkheid, en men zal hem dat 'gemakkelijk vergeven. Drie a vier maanden ministerieele krins nüct geen beter motief dan de zacht om de tegenpartij zijn onmisbaarheid te toonen. .Vraagt de Amerütla&sclke Dvibsffl ZONDAG 13 AUGUSTUS. Welk een Qdelheidt Drie & vier maanden krisis met g*» edeler vrucht voor den lande dan een politieke klucht Daarvoor ityu we dan eea vierendeel jaars bet voorwerp nft Europa'g spot geweest, voor de enkelen die het nog de moeite waard achten op ons te letten; daarvoor is ten aanschouwen van de nederlandsche natie zelve de draak gesto ken met bet parlementaire stelsel en de over tuiging al weder bevestigd: dal zelfs hel rcgeermgsgestoelte een Nederlander niet meer tot het besef van bet booge gewicht zijner taak kan brengen. Vier maanden krisis, als een gril, een grap, een grijns tegen de tegenpartij.... misschien nog iets ergers. \\aar gaan wij heen? Men beschuldigt de kamer zeer dikwijls van gebrek aan ernst, maar hoe zal het te vergen zijn dat zij met eerbied tot een kabinet opziet, het eenig mogelijke kabinet, dat maanden achtereen gén hooger roeping schijnt gevoeld te hebben; dan zich onmoge lijk te maken? Moet deze gevaarlijke toestand nog langer dan noodig is bestendigd worden, of is een nieuwe kieswet, dio een kunstmatig ver kregen zoogenaamd liberale kamer-meerderheid omverwerpt, niet een onafwijsbare eisch van het oogenblik? Zou er, indien de Vertegenwoordiging in derdaad vo^vertegenwoordiging ware, aan leiding en gelegenheid kunnen beslaan tot zulk een voor land en volk gevaarlijk en vernederend kinderspel ? De vruchten vnn een valschen toestand zijn waarlijk bittert Theoretisch liberalisme. Bood nat g$ babt, opdat niemand U air kroos ontrocre. Wanneer men zegt dat de strijd over kies? wetherziening > vervelend" wordt, zal er, ge looven wij, zelfs geen dagbladredakteur op staan om dat tegen te spreken. Men lelt de artikelen aan dit onderwerp in tijdschriften en dagbladen gewijd bij dozijnen en 't zuu waarlijk niet te verwonderen wezen, als zelfs zij, diu >eene zelfbewuste meening over de openbare zaak hebben", er hun zelfbewustheid bij inschoten. Reeksen van argumenten pro en contra, verwarring en misverstand in overvloed, afmatting der naarstige lezers moet er het gevolg van zijn. Wie echter schuldig sta nan dubbehinnigheid van uitdrukking, de N. Rott. Ct. zeker niet. Zij heeft haar standpunt duidelijk aange geven. Het doel door ^een nevelen omhuld staal recht voor haar en zij -schiet, blijkbaar zonder de minste inspanning, ai haar pijlen in het hart van de roos. «Oneven, zoo lezen wij in het art. van 6 Juli, kan niemand die uitgesloten wordt, heb beu tenzij, in dezen zin, dat zijn uitsluiting de openbare, zaak schade doet." Censusvcrlaging is dan alleen aanbevelenswaardig, als zij liet kiezerskorps verbeteren zou. > Hadden wij vóór ons, zoo luidt liet aan 't slot van dalzelfde artikel, een plan van cen&us-verlaging met de noodige bescheiden, waaruit te zien ware op welke gronden men deze en die cijfers had gesteld, we zouden kunnen oordeelen of men goed had waarge nomen en uit de gegevens juiste gevolgtrek kingen had gemaakt." edoeld wordt een bewijs, dal bij het dalen van den census in hel kiszerskorps de ver houding van hel gelat dergenen, die >een zelfbewuste raeening over de openbare zaak" hebben, tol dal der leden van den dommen hoop" dien ten onrechte het kiesrecht wordt geschonken, gunstiger zal zijn. Indien er, zoo lezen wij den 9den Juli, indien er verband bestaai tusschen hetgeen de Vertegenwoordiging ontbreekt en de kie zers, dan zou de gevolgtrekking voor de hand liggen, dat de kiezers van te zwak gehalte z§n, dat het aan de kennis, de onafhanke lijkheid, het inzicht om de ware mannen te kiezen ontbreekt, dat er derhalve naar kie zers van meer ontwikkeling, meer staats burgerzin, meer zedelijke kracht moet wor den uitgezien, dan zou men moeien zeggen de census is te hoog (laag?) of de census als maatstaf van kiesbevoegdheid moet weg." i In plaats daarvan zegt men: De census moet dalen, d, w. z. het kiesrecht moet wor den uitgebreid tot een kring, waar, als ge heel genomen» de welvaart, de beschaving, de zeUatandigheid, het staatkundig leven nog een trap lager staat l Op welken grond stelt ~e, dat uit den kring der kleine winkeliers» Ier kleine bazen, der kleiae boeren» dia hoogere vlucht, dia hreedere opiatiingeo, die de heer lijkheid ontvergeleverd inkt en bet to gebruiken. >xou misschien iflgen naar den staatkuqÉfap wijsheid de Kfipier zullen binnaovare»^ Ikt gevolg hii «bippy rffrltleril ttwt, dat 'slands aan do menigte die werktuig is van wie haar Zulk een middel tot ben voor langen tQd de hervoi_._.?_ eisch des tljds onmogelijk baken. Aan dia politieke waaghalzerij doenjwij niet mcü!" En nu weet men, roept <p }V. R. C., na betoogd to hebben dat cenats-verlaging vol strekt geen middel kan xyn om de ziekte van ons parlement te genescn, zegevierend uit, nu weel men, .waarom wij aan de censusvcrlagiog van hel Arasterd. rapport onzen steun niet kunnen geven, j . Wij weten 'het inderdaad L wy wisten het reeds voor de N. R. C. deze artikelen scLrcef. Sedert de fransche revolutie heeft zich een beginsel baan gebroken djtfalle doktrioaire iheoriöte machtig, langzaam maar zeker voorttferkt en in bet bewustzijn des volks opgenomen, of zelfs onbewust ingezogen, bet kaï-okter van het gezag wijzigt Wrj bedoelen het beginsel der Volkssouvereinileit. Het > bij de Gratie Gods," al leest men bet oog in de olficieele stukken, beleekent, niels anders dan bij den Wil des Volks," Jüar die beteekenis moeten de machten en instellingen, die, buiten dat beginsel om ontstaan zijn, zich buigen en schikken, willen zij in den nieuwercu Staat geduld worden tn bruikbaar zijn, want zoodra zij in slrijd<|komen met den wil des volks is bun ondet$ang aanslaande. In theorie moge de VolUHuvereiniteit niet 'aangenomen zjjn, krachtems Je wetten mogen zij zelfs buitengesloten wezen indedaad werd zij het alles beheerschendlelement in het Staatsleven. Wie het vvgeet moet zich teleurstelling bereiden. , Ook in ons land, waar het woord Volks beginsel risten" wartergesdSSien. *öo TO^ dat het tot zelfs in koninklyke" ministerien zijn invloed doit gelden ea Antonio vol komen recht had te verklaren, dat zij reeds lang parlementaire ministeries waren gewor den, liet parlement is de vertegenwoordi ging van den volkswil, en de Kroon schikt zich, zeer terecht, naar den volkswil, door in vermeende of werkelgke overeenstemming met dien volkswil haar ministerie te benoe men. De Tijd heeft zich verbaasd over de revolulionnaire zienswijze van den Amsterdammer en Antonio. Zij had zich moeten verbazen. niet over ons of den schrijver, maar over het feit, dat Antonio vermeldde. Dit feit is een gewrocht van DEN TIJD, en brengt maar al te zeer het verschil tusschen De Tijd en DUN TIJD, de vergankelijke reaklionnair en den onslerielijken revolutionnair, aan 't licht l Het is zoo: we hebben parlementaire rainisieriöu, en wij hebben die natuurlijk alleen, omdat men onderstelt, dat de VolksyertegenwoordigioK, den volkswil, het volk?inzicht, niet volksbelang verlegen\\oordi^u De Kroon en het volk beiden gevoelen dat het zoo behoort te zijn; dat, wil men een vreedzame volksontwikkeling en een gezond staatkundig leven, deze alleen op dio wijze verkregen kunnen worden. De richlige samenstelling van de Volks vertegenwoordiging wordt onder deze om standigheden een zaak van het grootste ge wicht. De vraag moet zijn,-hoe zal men het kies recht regelen, opdat de volksovertuiging in die vertegenwoordiging zich helder afspiegelt? liet eenvoudigste middel daartoe meent men in het algemeen stemrecht gevonden te hebben. En zeker zal rnen moeten erkennen, dat de harmonie tusschen het .volk en de volksvertegenwoordiging het' best verzekerd is, wanneer de kiësbevoegdheid schier onbe perkt wordt verleend. In die richting be weegt zich dan ook het beschaafd Europa. Frankrijk, Duilschland, Zwitserland, deden den groolen slap en een.- aantal Staten schonken aan een zeer gróót aantal hun ner burgers bet kiesrecht of moeten naar den aandrang luisletfja om nog verder te gaan. Alen zou, iriBnén wij, al een zeer zonderlingen blik op de staatkundige geschie denis der laatste eeuw moeten slaan, om tot de overtuiging te kunnen komen, of die te handhaven, dat algemeen stemrecht, niet ook voor Nederland in de toekomst ligt. Immers al moge het beginsel der volks-souvereiniteit door een groot deel van het Nederlandsche volk nog niet met bewustheid worden omhelsd, dat hel reeds krachtig in de toongevende kringen beerscht is onmiskenbaar* Men wordt er door gedreven, zondir dat men er zich rekenschap van geeft. Na deze opmerking zal het niet moeielük vallen bet verschil tuBechen de N. Solt. Ct. Abonntmcnt per S/ra,...... ? 1.?. fr. p. p. / 1.15. Afsood. Nummers «m d« Kiodcea v*rkrygba*r k > 0.10» Advortenlign per regel 15 Cte., teMebea den tekat > l.<~. Dnfajun Clgwrettffi M*e unberelta.".! )Jo Duihim CigarertUa ityi MU itcbt TW en de voorstander» van ceniosveriafiiBg en algemeen stemrecht te verklaren. Zff staan lijnrecht tegenover elkaar. De JV. HatL Cl., voor wie het slechts de vraag is, een zeer verstandig parlement te verkiezen, zoekt alleen kiezers, >mct eed be wuste mecning over de openbare zaak." De cenjusverlagers daarentegen, die een. parlement begeeren, dat wezenlijk de natie vertegenwoordigt, weten dat liet verstand niet het eerste is waarop gelet moet worden. De N. fait. Ct. kan als zij een zelfbe wuste meening, bij de kiezers voorwaarde tot kiesbevocgdheid stelt, natuurlijk slechts denken aan censusv«r/ioc^in^, want hoeveel duizenden bij duizenden onder den bestaan den census reeds geen «zelfbewuste meening over de openbare zaak" bezitten, is moeilijk te zeggen. Dat zij het grootste deel der kie zers uitmaken, zal, gelooven wij, zelfs de N. R. Cl. niet tegenspreken. Wanneer dal blad dus meent, dat het zijn pleidooi half gewonnen heeft, als het heeft aangetoond dal de censusverlaging bet kiezerscorps niet zal » verbeteren", in dien zin, dat het een proportioneel grooter aaata) kiezers van meer ontwikkeling, meer staatsburgerzia en zedelijke kracht bevat bedriegt het zich zeer. We gelooven niet dat er a voorstander van census-verlaging zoo onna denkend zou zijn, op dien grond iuar te be geeren. Men wil census-verlaging ondanks de welenEchap dat de mannen met zelfbewuste meening over de openbare zaak niet talrijk zijn, en men wil dat, dewijl men weet, dat de Volksvertegenwoordiging, wil zij in harmonie met hel volk verkeeren en dus recht op haar naam hebben, alleen door de mede werking van een zeer breeden kring, waarin alle richtingen behoorlijk vertegenwoordigd zijn, kan verkregen worden. Wanneer men den census verhoogde of hem afschafte om louter kapadteitCQ. kieseen zeer verstandige, bekwame volksvertegen woordiging verkrijgen. Doch aJ ware die vertegenwoordiging door kiezers uit de meest verschillende kringen en standen der burgert} aangewezen, toch zou bet mogelijk zijn dat zij alles behalve een volksvertegenwoordiging mocht boelen, daar het kapaciteiten-radikaat toevallig veel ruimer onder de eene poli tieke partij dan onder de andere zou kunnen . zijn gevallen. En deze opmerking brengt ons op een zaak, waarover we, natuurlijk genoeg, in de arti kelen der J\,r. lïott. Ct. niets lezen. liet is een feit dat de liberale meerderheid tn da Kamer door de liberale minderlieiddt volks verkozen wordt. . Wij vinden dat zeer betreurenswaardig. a/5 der kamerleden vertegenwoordigen, naar hun richting, slechts ]/s deel der natie. Wij, op liet standpunt der volksouvereiniteit, noemen dat onduldbaar. Het hindert daarentegen de Ar. Rott^ Ct. volstrekt niet. Ze acht hel niet onmogelijk, dat bij uit breiding van kiesrecht de liberale meerder heid tot een minderheid zat slinken, maar wel verre van daarin een aanprijzing van censusverlnging te vinden, is dit voor haar een middel te meer om die te bestrijden . . . Wel zeker, wat gaat haar de volkswil aan, als zij vraagt hoe het parlement moei wor den gekozen ? Heb de zekerheid dal uw volksvertegen woordiging in het minst niet de partijver houding die onder liet volk heerseht, terug geeft, gij kunt daar kalm bij blijven, als ge op het voetspoor van de JV". R. C. slechts eerst uitmaakt, dat ge alleen te rekenen hebt met die personen, welke gij op den een' of a nderen grond met een zelfbewuste meening over de openbare zaak begiftigt, m. a. v. dal gij onder de (categorie sdommen hoop" uitzon dert, wie met uw richting niet ingenomen zijn. Het is merkwaardig te zien hoe de N. Rott. Q.in haar pleidooien tegen afgemeenstemrecht en census-verlaging de laatste is toch inder daad niets anders dan een poging om, voor zoo ver de bestaande grondwet dal gedoogt, tol een Volksvertegenwoordiging te komen, die niet in strijd verkeert met dea volksgeest juist datgene voorbijziet, wat ruar lot een ander inzicht had moeten brengen, > Maar, zoo schrift zij in bet art van 1 8 Juli, het is den Staat niet om wetten te doen, maar om goede wetten; niet on» controle. doch om zaakkuadige controle. Maatstaf bij beide dus, wetgeving enconlröle, is het algemeen belang, van dat ruime standpunt moet iedere maatregel worden bezien, ook at is slechts een bepaalde groep van belangen er rechtstreeks bij belrokken. En opdat het beoogde doel bereikt worde, moet de bekwaamheid voorlichten, het verstand den weg wijzen, de toewijding aan het gemeeaa Best de beweging geven." .D* .Durhajna MU*d« De kiezer zoo was te voren omttaerkX werkt mede au de sauwMteHiBg dor «ertegenwoordjgrag en de taak der vertege*voor^ diging hepaalt dus wie daaraan méwerkea mag. D* JV. R. C. zal on dadelijk toestemmen, dat men bekwaam kan zijn, verstand bezitten ea hart voor net gemeeneoest.. en tevens konservaüflf, klerikaal of anti-revolutionair wezeir; voorts, dat de geestesrichting of wil nw% de politieke richtrag, deze drie eigenschappen beheerscht, zoodat men, naar gelang oer poltlieke partij, waartoe men behoort, zijn ver stand, bekwaamheid en toewijding opeabaart ia. bestrijding óf aanprijzing van .wellen, die dóór anderen goed of schadelijk worden genoemd. Wij liberalen hebben langen tijd gemeend, dat de schoolwet van '57 een goede wet was. Het verstand had er niets-op aan t» merken. En toch beginnen in onze dagen de liberalen zelf in te zien, dat die schoolwel eea ware ramp voor ons land is geweest^ die den inwendi^en vrede jaren lang ver stoord heeft en het staatkundig Isven bedor ven, omdat zij, ondanks de bekwaamheid, het verstand en de toewijding, van hen die haar tot stand brachten, gee« rekening heeft gehou den met de geestesrichting van de overgroote meerderheid der bevolking. Een fout, die zeker niet zou begaan zija, als de Ver tegenwoordiging waarlijk een Vc *vertcgenwoordiging ware geweest Deze goede wet, door mannen met de niraemendste bedoelin gen bezield, ontworpen en aangenomen, zou goed gebleken zija, indien de natie lïbe raat ware en niet kerkelijk. Een wetgeving, die niet strookt met dea oniwikkelingstrap, welken de natie berei$ft heeft, kan niet goed zijn, En nu is het m abstracto denkbaar, dat eea uitnemend par lement, dal niet in den waren zin des woords tw&vertegenwoordigiag is, een of meer wet ten uitvaardigt, die rekening honden met de 01 po&ieke partBen in dënlaade. De N. B. Cl., konseqaent als zij is, kent slechts iwee gevallen, waarin >een ander kiesstelsel" het wachtwoord zou moeten wezen. Vooreerst ab de Vertegenwoordiging, de gewillige dienares» van de kiezers ten koste van de belangen van andere klassen, bun ter wille was aan wie zij het aanzijn dankt >In de tweede plaats, indien e Vertegen woordiging het vertrouwen des lands verloren had, niet op haar bekwaamheid, haar werk kracht, maar het vertrouwen verloren als volksorgaan tegenover Kroon en Regeering, of corruptie in hare rijen den weg gevon den had." Doch van beide smetten is zijv volgens de N. R, Ct. volkomen zuiver. Men bemerkt het, een derde geval kent de N. R. Ct^ niet. In het eerste geval, gewaagt zij, blijkens de daaropvolgende toelichting, louter van materieele belangen. Mocht er een zoogenaamde volksvertegen woordiging zijn, de gewillige dienaresse van de kiezers ten koste van de geestelijke be langen, van andere staalkundige partijen, die. onevenredig zwak vertegenwoordigd zijn; mocht b. v. de minderheid in hel landmeerderheid in het parlement zijn dan is dat een doodonscbuldige toestand, welke naar geen ander kiesstelsel doet uitzien. En toch zouden wij meenen, dal de geeste lijke belangen, ook m het oog der natie, boven de materieele gaan! Daar is dus reden om te vragen: Is de eisen der N. R Ct.: alleen kiezers die een zelfbewuste meening over de openbare zaak hebben, bestaanbaar met een gezond begrip van «oüiveriegenwoordiging? Staatkundig Orerxicht. D« egyptiacho en engeltche legers legden eenig» meerdere bedrijvigheid aan dea daff dun de wewt te Toren. Het ia zelf* gekomen tot eea Toorpo** taamvecht, waarin aaii belde zijden vinnig gestreden is geworden. Hoe groot de macht rier Engelschen wa» wordt niet in qjfen gemeld, doch. da £gypteDaan*iK>uden ruim twee onizend man in het TUUT gebracht hebben ter verdedixi«R hunner eerste linie, dia echter ter nauwernood eene linie kon heeten, daar zy niet geretnincu-erd1 was, het waren .de voorposten achter huize», boichjes en. wagens venoholen. Volgent da engeteene telegrammen slaagde dei» niival, omdat het doel wa» te weten te komen of Arabi zfy» krSgsmaehf, gelgk gengd word, terug had-gêtrokken. O»«ngens slaagde q minder goed, daar da Engelschen niet alleen moer dan, 30 dooden enaewonden hadden, maar terng moes ten trekken, de Eoyptenaars in het bezit der aanTanhdjjfc ontruimde pomties latende. Van een Yeertiebtal kr§gsge»angenen werden na med«deeüngjen nopen» Arabi't leger gevraagd en die? «au uinder hemoedigcml dan men moeat hopen. Het blïkt, dat hQ ruita van geschut en mitrnilIraïaa u voonien, 130,000- man onder zgn be?en rVitt ?ss? .l\dl. nfr. ter 'S ,lt T n te !t ?t e il fc f .t lit' j-.it : '8 D >. 4n. «T: * rv%f '?j 'i de .D» Dorsun Cfgtrtttta wordtn getoporioerd door JOSA1T KOOPIUSS * Co., Amstenlam en Bottudsm.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl