Historisch Archief 1877-1940
.' .*
iil
?'t?'!:
1:1,
En na de caooifrtpnie: ar ifln erger fouten dan
die tegen de spelling. . . , .
Zola w«rdt op d» eerite bladi^de genoemd
,de wttrwrUcbure veroveraar tier naturalistische
tvnttriehtiny." Hii, de vertegenwoordiger der
richting, moet dia haar dan nog ven>Ter«n?E»n
«foato voor haar veroreren in de letterkunde der
volken, dit wil bij. Of sou de «chryver, want op
die wijze Ixdoelt bij het waaneb|jnajk, Julitu
Caesar een veroveraar der Romeinen noemen,
dan geeft de uitdrukkiüg toch tot miiverita&d
Mnleiding. . .
Het kwiitig gebruik van onomwhreven geni
tieven vangt reedt óp bil. 843 aan in dezer voege:
.Dan blijven op den voorgrond de markies de
Fuente en de prior, welke laatste nu weer aan
een ondervragen van den'kant des mirJtieten
onderworpen is" en later: ?HU heeft au fond een
«del hart, wanneer hjj, dankende zoo het vermogen
tot redden in de nund des gcschikten jiersoons
te geven, aan Torquemada den sleutel van t
geheime park overhandigt" ea don weer ?de
beginselen Toinuemadans en*.
Wat de spelling betcrft, moge men als oud
verdedigen: vrolijke, talloie, hopelote, tedere,
efyrj/Mtlgkt, (oo#ent loeiend, vloef/cn, grijiaarto,
turgendt, Ktyends; nicmnnd (v.in Deyssel schrift
niemant) rnl toch voor takkebosschen de wapens
opnemen of eon laas breken voor throon en
fl/iorakter, vooral niet voor die laatste, al* men weet,
dat de schrijver andere woorden tot
in'tbelhchlijko llolland«h mankt, büv. ?een positief
tetjeusUnd*r", .oen ftloxoftesch-itistorie^h dranm."
Het ondichterlüke van rymcuJ proza hindert
den schrijver blijkbaar niet, immers on blz. 340
Inidt het: ?Tn dezen (!) nkte twedt ook
Torquemadft reeds op, maar zwijgend tlerhts aan t hoofd
van eon processie inquisitoren, dio hun
slachtoffera ter stad gaan opsporen. ?Even te voren was
van een dame gesproken, «h ?do werkelijke van
Jtoorjen bloeilti" en weer later komt er iemand ?uit
de donkerte T
De hoofdpersoon in Oucfo's drixmn wordt vuor
«Jjn dood bfgraven als maitelnar, en nu spreekt
v. D. van ?het toonoel der levendige begr»ving".
Mcertdet g\j niet tot nu toe, dat ucii i» cone
intrige was betrokken on tot cenc intrigo in be
trekking stondï Welnu, v. D. zegt: ?be
hoofdpersoon, Torquemada, komt slechts ia het voor
spel en in den vierdeu (!) akte als tot do intrige
betrokken voor.
Ku nog een paar mooie zinnen:
?Hierna onUnoeten wij h«m in 't Gde tooncel,
waar hij, door zyn verschenen Sanche en Hos» op
de vlucht gejna^d hebbende, in eene alleenspraak
van 128 vaerzen zyn wijsgcerig-praktisch btclael
in een lyrische ontboezeming uit-ecn-zct."
?Wij willen een vuur zien branden,
waaraangaande wy ons bewust zijn, dat er ook in ons
binnenste wel een vonkje van te smeulen ligt."
?üe Inquisitor is bekend als sterk gepronon
ceerd tnonarcMstiesch gestemd qeweost te zijn."
Om onder de fouten ook het gallicismo niet te
vergeten: ?Ten 4en akte volbrengt Tprquemada
de vergelding van den hem bewezen dienst, door,
hem mei» anders ovcrblf/vtnde, de kinderen San
che en Roso naar den brandstapel te voeren,"
welke wending gevolgd wordt door ?Vlier x.ijn wij
dan tot het pomt de dénoument genaderd, hier
bevindt tien het schitterpunt der schepping. De
spanning wordt verondersteld groot te zijn by
bet publiek."
Juist zao'n nieuwe vinding als scliitterpunt en
VBD hetzelfde allooi is bliktlaff ?eon
i-euzengemoed, dat een waereld door zijn blik'ilag doet
beven." Zou coup d'oeil tot voorbeeld gediend
hebben?
De personen van het drama worden atnoemd
- -jptfeffrjstniiiteBiutt lyptfii, uuuruuguus wonaernlind
in diamant gestalten." Op de voorlaatste
bli\d«ydo staat: ?Ik leg do pen neer, want ik her
taal ml)!"
Een der gesprekken uit het drntnn duidt v. D.
?an als ?bet ongenietb.-iro rodekavelon, dat ons
ten annhoore is toebedeeld." Zullen de lezers
Ton De Amsterdammer die nifsprnak maar dan
ceker in minder loei ijken vorm op het
boven«taaude toepassen? Ik kan my nier anders ver
ontschuldigen dan te wijzen op de Genestet'a
voord; ?als u het hart tot «preken dringt, zoo
?preek!" en door mijn' hartelijker! wensen, om
in aangenamer vorm nog veel goeds van L. van
Deyssel ter lezing te krygen. Dat zelfs in do
beoordeeling van ?Torquemnda" het g. ede en
?choone niet ontbreekt, kunnen de laatste rege
len van hctartikol bewyzcn. Welgemeende, inni^a
bewondering van Yictor llugo wordt daar in dich
terlijke en toch in sobere taal uitgedrukt en dan
wordt besloten: ?Laat onsgeloovcn aan de kracht
der romantiek, laat ons gcloüvcn aan de k r Acht
van het natnrnlisme en hopen wij op de toekomst
?ener kunst, die uit eene verecüiging van beide
kracht geboren zal worden."
Een lezer.
ANDWOORDTJEtf.
M^n «ty'l ma? ik niet verdedigen: ?Ie style,
e'eat l'honime mcme." Ik geef den ?lezer", met
de betuiging mijner erkentelyklicid voor zijne
belangstelling in tnijn irchryveu, do verzekering,
dat. de door mij gebruikte, van de officiëele re
gelen afwijkende, woordvormen of samenstellin
gen niet uit de lucht gegrepen z'yn, maat' op
logische gronden bcrus-tcu. Alle vraagstukken
vmu spelling acht ik hooR-t gewichtig1. Mij Jankt
niet, dat de logika in de spelling overal voorliet
gebruik onder behoeft te doen. Verschijnt de
.Uzer" met bewijzen zijner bevoegdheid om mij
m dit punt tot vernodwoording to roepen, dan
boud ik op te verzekeren, en lever mijn bewijïert.
2f» zuü dat te veel plaats en tyd kosten.
Amsterdam, 15 Sept; '82. Van Deyssel.
G. Waalner. Gedichten en Gediichten.
'aIIertogenbu«ch.-W. C. van Heusden.
De titel van dezen bundel moge niemand in
den waan brengen rtit één gedeelte er van met
ondichterlijke gedachten, en anders met gedachte
loos» verzen gevuld is. De heer \Yaalner
(p«eudonletu) hééft zich door zjjn bundel van 18/9 en
door een aantal gedichten, hier en daar versche
nen, reeds een goeden wam verworven, waaraan
deze bundel geen schade zal doen. Erzynkenrige
ntakjt» in; onder velo kan men noemen: Wat ik
liefheb; Op de Wandeling; In de Griclische kapel
ie Wiesbaden- Op Pers In Chaise; Vrede en een
smntol der sonnetten; nok zeer goede
veitaliug»n o.xi. Thalfs, naar Hïmerltng.
Minder gelukkig; was Wnalner, waar h'j den
gewonen hollandwhen vorm, die hem zoo vaak
'goed afging, liet varen voordeKlopstockiaansche
oden maat, waarmede Kiopstock wonderen verricht,
Wualner tleehls mislukte toeren. De eerste strofe
vpn De Plant luidt:
H Ouar horftttU met do wild gierende vlagen, bot
UBiuUpcrk, al« .lo ront doodende waatroa treft,
Doorlo«rt hnlvTond do plant inet
Dur wcjaclinjmplonJe lUngolon.
Zelfs nLi m on dezen vorm voor onze tnil ah
geschikt besclmuwt, treft de inderdaad onbehol
pen toe»as»iiig. ?Wild" bijwoord, vóór da caoMiur,
KQn. adjectief er uchter; ?hst" op 't eind \andon
Teriretfol; ?tijd", het hoofdwoord van ?tüdnerk",
in thesi; ?doorleeft" met het aceent op dóór; dé
dichter hwrft hie:-, z^ja lettorgropeu aftellend,
gehcrt v-rget«n dat een vort, zij hut ook een
spondMW, toch anis en theais Eaetl, die de taal
onbewust etscht en doet hooren.
ÜHlra wo liever iotd aan in u|jn oude maaier,
?onder klaMiek» suuvechtingen. U«t gediohtj»
.Trede luidt: . *
Zon hnliije lanai met wraVVott rag
Aan d'ooden Te*Ung\Til,
Waarran MD *ok*l l>r»k bU«f »U*a
Door all* »«aw»a pal,
V»t gra» iMgroeid, dat slolpt door sptat
Zn T0»gen overaL
In op dan innar, wttr schild en iwMld
Vaak vo«rd' een heltUutaalt,
Daar xlt «en m«l>Je, dat «r stil
tf«t Madelieven speelt,
Terwijl een BODnettrtaltje *a«bt
Haar ttiatehf wattfea «treell.
Dit If welluidend, eênvoodif, waar; dit tallen
Waalners meisje, of i\jn vrouw of «y'n dochter
mooi vinden; de geleerdheid van bet andere
wordt door niemand gewaardeerd, allerminst
door de geleerden.
BÜ Gebroeders Binger alhier verschijnt de Ie
aflevering van Oud-HoUand, nieuwe hydmgen
voor do Geschiedeois der Ned«rlam!sche Kunst,
Letterkunde, Kyverheid en»,, onder redactie van
Mr, A. D. de Vries Az., onder-Directeur van
's R\jks Prentenkabinet on Mr. K. de Hoever,
adjunct-Archivaris der gemeente Amsterdam.
Dit tijdschrift zal, zoo vertrouwen de redac
teuren met recht, allen beoefenaars van weten
schap en kunst welkom zijn.
Zg, die weten hoe gering het aantal is der
wetenschappelijke studiën over de Nederlandsclui
geschiedenis in den ruiiosten zin des woords,
vei'goleken by lietaeen in de Archieven, in de
Musea, in partikulinre verzamelingen, in Biblio
theken, nog onbe.irbeid vejscbolöii iiflt, zullen
o. i. van het grooto belang en de noodzakelijk
heid van zulk een ttidtchrijt overtuigd lijn.
Meer en meer toch komt men, na een ty'Üperk,
wnnrin de bronnenstudie al te vaak werd ver
waarloosd, tot het besef, dat do historischo
wetensuhop niet het meest gediend wordt door het
gedurig bespreken van dezelfde feiten en het
goren VA u uittreksels van atiderer werken, maar
veeleer door het kritisch onderzoeken der wy'ze,
waarop voorgangers de bronnen hebben pebruikt
en door krachtig eu onverdroten te arbeiden aan
het ontsluiten van nieuwe bronnen en het bewer
ken van wat zij opleveren.
Door gebrek nciu belan^ntelling b|j het groote
publiek, door de onverschilligheid der
Nederlandeche geleerden, door de onwetenschappelijke
wijze, waarop vele scbry'vers zyn te werk gegaan,
heeft peen tak onzer geschiedenis in vroegi-rtyd
zco cckwijnd nis de geschiedenis der
Nederlandsciie Kunst. Is het dan wonder, dat Oiid-JInllanii
zich by voorkeur wil bezighouden roet Kunst
geschiedenis? Inzonderheid over Schilder-, Gra
veer-, Bee'dhouw- pn l)ryfkunst zal dit nieuwe
tijdschrift opbellen bclielxen. Daarbij zal de ge
schiedenis onzer Vn'ioi-hnilsRlm Letteikunde uiet
worden vergeten, terwyl ook aan de geschiedenis
van ouzo Jij verhei l en aan de juitteie kennis
der leteusby'zonderheden van btroemdü en be
kende peisouen uit vorige eeuwen een gedeelte
der plaatsruimte zal worden gewijd.
De reductie stelt zich voor slech's zoodanige
stukken te ]>laateeu, die met ceeu ander oog
merk zy'ti ge chrcrcn dan om nieuw licht te ver
spreiden eu de vrucht zijn van bronnenstudie.
'l och hoopt z(j ? en dit moge uit <le ptrste af
levering blijken ? er naar te streven om dor
heid en ichoolsche styTheid te vermijden en er
voor to waken, dut niet degelijkheid alleen de
goode hoedanigheid vnn hnar tijtiscliriit zij. Door
afbeeldingen te geven van zeldzame prenten of
van min bekende schilderijen eu nndcre kunst
voorwerpen, hoopt zy de belanggtelliog aller
hevorderaars van wiiien^cuap eu kuust in haren
arlrêid t-j verhoogen."
De eerste aflevering bevat: Ken huwelijk van
Rembrandt, door Mr. N. de Roever, (met een
f.,?.?!m;ir,j, V/>.,,Ul;ono I T7-.-j.-4... o,j;,j.i,u
van Joost van den Vontkl, door Mr. A. D. de
Vries Az. en J. II. W. Unger; Het oude doolhof
te Amsterdam, (I.) door D, C. Meijer Jr, (met
een prent); De Ftaatsnijder en Laiidmeter
Cornelis Florissen van lierckenrode, door Mr. A. D.
du Vries Az. (met fnc-aiaiiles); BijdrftKHi tot de
Geschieienis van de Amsterdamsche Potten- en
riateelbakkerijen, door Mr. N. de Roever (met
een prent); Du dichter van de Rocmster van den
Aemstel, door Mr. A. D. de Vries AU.; De
Ruyters lijk en begrafenis, door Mr. A, D. de Viies
AU.; Maarten Luther, door E. 8 .... G.; liet
testament en sterfjaar van Gabriël Mctfu, door
Mr. A. D. de Vrie* Az.
Het tydscbrift Oud-Holland verschyut vier
malen 's jaars, ongeveer om de drie maanden.
ledere aflevering '/.ai tl. m. tien vellen drnks in
4o. en eenige afbeeldingen bevatten. De jirys
van iedere aflevering ia f 2.50. De inteekeuing
is verbindend voor den komplectcn jaarnaHR van
vier afleveringen] Afzoadedyko aüeveringen
worden niet geleverd.
By de firma Langenhiiysen is de inteelcening
opengesteld op een nieuw werk v;m Dr. Nuyen*.
Gescliiedeiiis van het Kederl. Volk van Jölö
tot 1ÊSO.
De Rtrekking' en omvang van dit werk loeren
wy kennen uit de volgend» woorden van de
voorrede:
?In het plan, dat ik my heb gemaakt van
datgeen wat men vroeger in d.t^ou ran atrij.l en
partijzucht, ?Reconstructie der Nederlundsche
iliitorie" geliefde te noemen, heb ik ook
Oj>£enpmsD, het schrijven vaneen geschiedkundig
uvorzicht der gebeurtenissen onzes land* sinds 1815;
vooral met In-t oog on het weder in bezit treden
der katholieken van ïvederlaim van die historische
rechten, waarvan zy «immer hadden moeten be
roofd geworden zijn. Uut weder optreden der
katholieken. van hederland in hunne hmtorisuho
rechten is do grooto 'gebeurtenis, waarvan ik
getuipe ben geweest, waarvan ik met ettelijke dor
haudulende peisonen in niinraking ben gekomen.
De atgcmcvnc gctsclntdenis des Nfdcrlunsclien
vMi i./t de laatste tgden, is, in zekeren zin, de
tegenhanger van de Geschiedenis der
NcderlanihcliC Jieroerlen. In het lanUtgenocmd» werk
is verhaald geworden, hoe de zeventien
Nederlaudiclw GewoKten door de omwenteling der
16e eeuw van elkander zijn geschenril en
hoe het Eatholiuke volk der Noordelyke
Provinciën, van zjjno staatkundige rechton
is verstoken geworden, sin<U en vooral om
dat zy van tlè Zuiddijko Provinciën zijn
ftfgeBcheurd; in dit werk hen ik voornemciii te
verhalen, boo diezelfde zermtien Nedi-rianüsche
üewtsteu, voor korten ty'd met elkander
vereenigd, wederom, voornamelijk door d.i
Gudsdienst-quaeitie van elkander z\jn .gescheiden;
maar hoe onder den invloed van de tnrugwcrking
der algeraeeno Europee^cho toestanden, de Ka
tholieken van Koord-NedcrInnd wederom zy'n ge
treden in het volle genot dier politieke rechten,
?welke door de omwenteling der XVIo eeuw hen
waren ontnomen.
Ofschoon ik het beitok van het werk, dat ik
met Gods zegen nag hoop te voleinden, in
ccnigszins ruimer lijnen heb getrokken, dan De
iilqeineene Geschiedenis des NederlandscJicn volks,
heb ik ze toch niet zóó ruim getrokken ah dio
der Geschiedenis van de Ntdtrlamtsche Mcroerlen.
Ik ben bescheiden in het doel, waarnaar ik
streef: want ik gevoel dot de moeielijkheden,
welke moeten overwonnen worden, nog grooter
zouden zijn, ingeval ik dit werk zou Kchrijven,
gelyk ik het wol wenjchte, dan die, wolka ik on
dervonden heb by het schreven van de Geschie
denis der Nederüindsctie Beroerten,
Ik wil slechts een weinig uitgebreider weien
dan in de Ataemeene geschiedenit des
NtdtrlandSChen volks* In het eerstgenoemde (Ncd. Ut.roer'
ten) geschreven, voornaraelyk met de woorden
voor den geest: Seribitur ad probandum; bet
andere, ea ook dit, waaraan i£ than» bagin, is
geschreven met de woorden voor den geest:
Bcrtbitur ad- narrandum."
Ongetwijfeld «uilen deje beschonwüigen over
de gebeurtenissen der laaUto vjiftig jaren, ook
bun belangstelling inboeiemen, die niet pp Dr.
Ni'üfns standpunt lich bevinden. Misschien cal
dit werk voor protestanten iets minder onbevre
digend ry'n dan ajja Geschiedenis van de
Ntderlandache beroerten, omtrent welke de schrijver
thans zelf erkent, dat het al te «eer hot karak
ter van een strijdschrift draagt.
Het is ons gebleken dat de uitdrukking, . Vanify
fair" in het ingezonden stukje van Sander, som
migen in d«n waan heeft gebracht, dat ook wtf
het huldehetoon aan' Mevr. Bosboom-Toussaint
voor «en kermis der ydelheid hielden, Wij stellen
er prijs op, te verklaren dat wy alleen Sander'a
woorden opnamen, omdat w(j m 6 1 hem raeenen,
dat iemand als Mevr. Bosboora-Tounaiut niït
door een dichter van nasm in kreupele poëzie
mag gehuldigd worden.
Job. Berghuis, Yti-tttttlbotk. Orontngen b(j
J. D. WoKer».
Lectmtr voor kinderen to kleton in een mooitllike ti^'c,
Uclnnr voor kinJerf u te«elirüven «en w«rk, waarbij liofila
voor de klrinen, verbeelding, talent «n kieichhMJ, nog
nanwelüka aan don hooien eiich TolJoon. Het ho.ito l J
voor bon nanwolijk» gued genoeg; i» een kincitirlianil
nauw eevuld, voor «on klndorhari on kinderlioofil noekt
men mot zorg. Wij aubten oui (jelukVitf coa bnnj«ltje te
kunnen aanbevolen, dat »»n lioogo ai«olion voldoet. Do
sprookjes van den lieer li'rgluiis geren indordAftd oon
achat van nieuw» on aangeuaims. Onk zorgen klaacbheid
ontbreken niet; liet bockjo zal roet de attiataanJo tocstan
een welkom kindorgeiclietik kuunon vormon.
Van Mr. II. J. Bmitlta Grsrhifileni* rnn lief trttlot
rnii ttrafrrrlit, nitgnvo H, D. ïjcoiik Willink tollaarlam,
kwam «rtov, {J uit. Z(j bvvat: lu«t vergelijkend overwicht
der stnlmaxima van liet oorspronkelijk
reKeeriiisnoutworp, «i art. 1?153 van liet wetboek van etrafrccht in
vorgelüking gebracht tnot den tekst van do drio ont
werpen, dat tlor Staatscommissie, liot oartpronkolijk
regocringsontworp, en hot go«ij/igd regoüriiii;«ontworp.
Van liot Ltrienn der Tooiikiiii»! v»n Str. ITonri Viotta
vertcliofu Dool II, aflov. II. J!ij lonpt van 7.«/c»wii tot
Tioy», on bevat o. a. Loitnintiv, Louimcna-Slicrrington,
Lcneprou, IcRiionr, Lcybauli, Lipd, Liintertafi-l, Lior,
Jenny Liud, Liodorapiul, Llmnander, Lipinnki, Liszt,
Litolff, l'rof. Loman, Lortzing, Lot U, Lono, enz.
Ecnc Tiltgave ran nnzo GronAirft, l 10 centen, Is door
do flrmi v. Kooton. te Schoonhoven, bezorgd ; dezo
bijdrngo tot opwekking van politiek bewustzijn ook onder
hon dio c»r niet moor dun 10 conten voor kuunon over
hebben, ia eon otap in da goedo richting.
Inhoud rsn TV Daijn-natl; ITot .Congres te
Licht- «n Schftdnwbcolilt'n, door J. Ilobbpl : De oor«;iron,i
dor gödajluhstiso di!nkhet>lden, door l' r. 11. llartox'ïi
Jloya van Zontereen; Daririn on liet Darwinisme, ilotir
Jo». SjTiif»; Do Dageraad, II, door Dr. Hit. de Vries;
Du Vrjjo Gi'mocnto, (Stal), door H. C. J. Ki'iitho ;
nomftediging d'ior W. ïtcng ; Do Dageraad in de Ncilerl»na»olie
Verecniging te Parijs, door Dr. U. O. Muller; Geloovige
Doktor», door II. r. A. l*.
JOUIINAL DES~ËCOSOMISTES.
Fmtrnier de Ftaine, La bauque desEmts-Unis.
? De Molinari, Róvolution politiqne (vu XlXme
siècle. ' ? Marcel lffon/)in, \>o» elémrnts «la la
valenr, ? Jïvné Ldvollée, Les claques ouvrières
en Aufnche. ? Josenh .Lcfort, 1'Aoadcinie Jp*
moraloi et politiques. ? Le mavqnis do
? La banqiie du Japon, ? Fréderic
Passy (de l'Iust.) Les ch'inoiseries de la
comptabilite.
QUARTERLTnEVIEW.
The Fnll of the monaichy of ClmrlesT. ?
Italian literature of tlx» Rennissance. ? Mr.
Mntthew Arnold on- Wordsworth and Byron. ? Mrs.
Fauny Kemble's repprds pf her life. ? Chinese
H'eratnre, its conreotiou with JJabylonia. ?
Natnral Bcenery. ? Stote and prospects of' En/zlisli
Agriculture. ? Mcdiueval Hymns. ? Mozley's
Oxford lieuiiniscences. ? Tiie I'uralyfiia of Govern
ment.
LA NOUVELLE REVUE.
Prosper Mfrimée, En Oriënt. ? Snvorgnande
Brmza, La Frnnce au Congo. ? Buron de
Vitralies, 3Iémoir«B : Les Cent jours. ? Jules de
GlOHi-et, Ln familie Uourgeois. ? Pierre de
Xolhae. Le dernier amour de Konsard. ? Jules Val
lés, L'insurgé. ? Aug.usto Hobert, Uu pocte
Suudois, Cail Buoilsky.
Nieuwe Uitgaven :
A. A. W. HÜBBECHT, De hypothese der vewnolde
ontwikkeling duor ooratgoboorto en hare pluta in de
evolutieleer. f O 50
ANNA KEAKY, Oldbury. f 1.50
JCSTÜ3 VAN MAU1UK Jr. Van allerlei «lag. Novellen
en Sflietsen. Per afl. f O 30
Dr. JAN TEN BBINK, Kleine eoschledenis der
NederInndst'ho lottvron. f 1.90
Lxatur of Miidead? Historische bydrage tot de kennis
van het Judȕerne. f l 20
Mr. J. VAN LENNEP, Vennakolyko Anekdoten en
Allodaagnche llokkc-n. f 1.90
Ilrichtsgcleord Magazijn. Tyjachrift voor binnen- en
tini.tvn!andi>elia rnchteRtndio, onder redactie van Mr. H, L.
Unieker. Mr. S. Katz in Mr. W. L. P. A. Molongraaff f 4.50
L, C. MEIJEll, Bpiritiame en Cliristondom. f 1.25
Dr. Jt. S. TJADEN MODDEHMAN, Yooruiteang on
Natiiurwetenjchap. l' O.CO
fflilifairc
MILITAIRE TIJDSCIIRIFTE.V.
. I.
Do 4>1e oüevering van den loopenden jaargang
van het Indisch Militair Talschrift ia
voorloopig de laatste, welke onder reductie van de« ka
pitein van den Gcneralen Stuf W. C.
Nieiiwenhuijzen i:i het licht is verschenen. In het
af-chciüswoord deelt deze mede, dat omstandigheden van
geheel particulieren nar.l hem hebbon genood
z inkt, IniJië voor twee jaren te verlaten en
dientengevolge de redactie aan andere linndtm
over te geven ; volgens dn 5e aflevering is die
reductie thans toevertrouwd aan d^n Ileor L. W,
J. J. Ilamaer, kapitein , der Infuntcrie. Doet de
nieuwe redacteur oen1 beroep op dun steun en de
medewerking van allen, die den voritfcn zoo
ruimschoots steunden, dio tot het Indisch leger
behooren en daarin belangstellen, .overtuigd aat
zy'no krachten alteen ontoereikend zijn, ' om de
aanvaarde taak to vervollen, de afgetreden
redncteur beveelt de nieuwe redactie aan en be
tuigt zijn warmen dank voor den verleenden
steun, zoowel door hen, die dit deden met hun
intfllectueele krachten, al» door den uitgever, de
lezers, d« redacteurs van dagbladen en alle mili
taire publicisten in Indie. Van af l Januari 1879
tot l April 1882 klom liet aantal betalende
iuteekenaren van 400 tot pi. m.9(X3; voorzeker een
dat de richting en strekking vnn het
ty<Uclirift in de laatste 3 jnreii il e goedkeuring
rniicht weadragen van de mo-rderbeid vuu het
Indisch ofliricrtkorps. Mflar Wilt iiog meer zeut,
het tijdschrift wordt telkens door de verschillende
dngbladcn in Nodcrl»nd*ch Indië bes pro Icon en
genra'ipleegd ; het wordt dus erkend als hut orfl/ian
van IH Indische leger. Met recht kan de h-jer
Nit'Uwbnhu^jzen met .voldoening op do veikicgen
resultaten wijzeu én met hem zeegen w (j, dat
h»t is in het helang vnn het Indisclie leger, in
dien dit tijdschrift üly'ft heitnin. Men steuné
derhalve do nieuwe redactie, die voorzeker met
dezelfde liefde en toewijding hare plichten zal
vervullen. ,
TiievnllitterwQze wordt in dia zelfde 4e afleve
ring. l>ij de nankondiaini? van ?do Militaire Gids,"
die op den &0den geboortedag van ?de Militaire
Spectator" z|jna opwachting maakte by het
Nederlandsche '«Re r, een woord gesproken over
de bestaande militaire organen, met name : bet
?Tijdschrift voor het, zeewnzen" en ?De Zee"
voor de j)f urine, ttde Militaire Spectator," het
.MiLuir Blad," de .Verslagen van de
Vereeniging tot beoefening der kragiweiensobap" voor
het Itgtr in Nederland en het ?Indiwh jailitair
Tijdschrift" voor dat in Nederlandse!» Indie.
Daarbij wordt geiegd, dat het aantal voor ons
klein land meer dan voldoende, ja «elf* te veol
is en ?daardoor voor het algemeen belang
scha^oly*, omdat het tot versnippering, in plaats
voii tot concentratie van krachten ? niet alleen
intallectuëele, maar ook financiëele ? leidt,"
Te recht wordt er op geweien, dat het
On.nogelyk ii om algemeene dtelneming te verkryifen
voor al die organen, daar de inkomsten van den
officier hem niet veroorloven zich op al de mili
taire tijdschriften te abonneer en; deze zal dus
eene keuze daaruit doen eu dat tijdschrift nemen,
hetwelk hem hot meeste bevalt. Hot streven van
de redactie moet derhalve weisen, door den
tfl/loiul v«n het tydsclirift, de belangstelling daar
voor op te wekken en zoodoende een groot aantal
abonnès raachiig te worden; duor den financiëelc*
steun der lezers alleen zal hot haar moge)uk
wtzeni bet lü<lsahrife uit te breiden en mitsdien
meerdere plaatsruimte beschikbaar te stellen
voor den arbeid der bclangttellenden in hst
krypswrzen. Weet de redactie nlzoo dit doel te
bereiken,, dan zal haar ook langzamerhand de
alyfntee.nè deelneming toevallen en weldra Imnr
ty'dsclirift worden het orpaan van het leger of
van de vloot, of wal yiiti land- eu ceemacht
b*id«. *
Op welke wijze zal dit nu mogelijk wezen, ra.
a. w. aan welke eisclten moet de inhoud van het
tyd.schnft voldoen?
Alvorens de^è vrang to kunnen beantwoorden,
is bet noodig te weten wat het doel is, met de
uitgave van een militair talschrift beoogd.
Nanr onze raecuing behoort het doel te ï{)n,
om alle belungstelk-nüen in het krggswezen, en in
't bij/.ondcr het korps oJ'ficieren, op de hoogte te
houden van de vorderingen vnn de krtfgsiMtcnscJinp
en van do bestaande inrichting van hot
brijtjsu-cten, voornamelijk van het eigen land, alsmede
van wnt er geschiedt op ander dan militair ge
bied, dnt vnn invloed is of wordt op het ki UB*'
wezen. Behalve deze beitcmming', moet het
tijdBolinfr levens dienen tot tolk der gevoelens van
hen, die tot do land- eu zeemacht uehoort-n, en
dezen op hunne beurt in kennis stollen met het
gevoelen van tle Kcgeering en de
Volksvevtfigonwonrdiging. Uit een en ander volgt dns, dnt het
tü'duchrift moet zijn het orguan van alle
belnngstollenden in hot krjjgaweZen, in de eerste plaats
van hen, die deel ui'muheu vnn het leger en de
vloot, en voor hen, die aangewezen zjjn om voor
de bclanpeii der land- en zeemacht to waken,
het middel om te vernemen, hoo de cegevcn
wetten, besluiten, voorschriften, reglementen enz.
in de priu-tijk beantwoorden aau het doel, dat
bij hunne vaststelling heeft voorgezeten, en welke
wijzigingen in de bestaande regelingen en toe
standen wcnschelyk of noodiakcly'k zyn.
Is hel nu voor een groot htnd mogelijk een
tijdschrift uit to gcvon voor bijzondere
onderdet-lun van bet leger, in een klein Innd nis het
onze kan zoo'n alzonderlijk tijdschrift niet be
staan wegens de groote kosteii, welke daaraan
verbonden zyn, en flie derhalve den prijs, waar*
voor men het zich kan aanschaffen, buitensporig
hoog zouden doen maken.
Jiihf. d?zo omstandigheid is het, die noodzaakt
in Nederland bij de uitgave van een militair tijd
schrift, bijzonder er op te letten, dat de inhoud
daarvan van nlycmfene slrcHïng zij en d«
tibannewenisjirfjs zoodanig genteld worde, dat hij valle
binnen het bereik der financiëcln krachten van
de meerderheid der lezers,' en zoodoende dezen
uitlokke het tydschi-lft persoonlijk \n eigendom te
nemen. Dit laatste nu ? geringe inteekenpry's ?
n door de redactie en de uitgevers van ?De Mi
litaire Gids" reeds in practük gebracht; o. i. zal
die geringe prijs, (f H) wel in staat zijn propa
ganda te maken voor dat tijdschrift, manr of
dia prys dezelfde zal kunnen bly ven, wanneer het
van een driemaandelijkse!! een maandeliikaoh or
gaan wordt, dus ook ongeveer driemaal meer. te
lezen zal moeten geven, zal de toekomst moeten
Icsren. Op dit oogeoblik staat de prys ongeveer
gelijk met dien van ?De Militaire Spectator"
wolke per jaargang op f 7.45 is gesteld, maar
dan ook gemiddeld 43 vellen druk* levert tegen
20 vellen door -De Militaire Gids." Op zich
zelven beschouwd is f 7.00 voor een maandwerk van
gemiddeld 4 vellon druks (of 5 vellen met het
Byllad, tegen eene vcrhooging van f 1) niet
hoog, maar wel nis men zich tevens wil
iibonnccren op BI)e Militaire Gids" en het ?Militair
Blad" (inteeiv'enprys f 7), waardoor liet militaire
literatuur-budget stygt tot f 17.80 en meer; eer.e
uirt'aflf, die Ki'clidc meesten niet kunnen getroosten.
Toch ia het jammer, d-tt daardoor de mcesten belet
worden eigenaars ie worden van al die organen,
omdat zy nlsnu dikwijls wegens gebrek aan ty'd
bolangry'ko bc-icliouwiogen niet Tiuonon keen en
later verfcliillende gegevens niet meer dadelijk
kunnen naslaat!, terwijl van den wensch tot
r<alesing na circulatie in het leesgezelsclmp gewoon
lijk bijna niets meer komt, en dus ook hier toe
passelijk is: nvan uitstel komt afstel,"
Een gering iutnekehprys is dus wel zek*r,
zooals do Hedactio van »de Militaire Gids" in
haar 3e aüevering opmerkt, het lokmiddcl oni de
meerderheid der lezers op het tjjd«ehrift te doen
Int eekenen, en dit dus niet by de kennissen tij
delijk in^ekwnrticrd te zien, maar blijvend in
gamizoen te logden in hunne bibliothekoD. Die
prijs kan echter eerst dan laag worden gesteld,
wanneer veel personen het hunne bydrastnn om
de kos/art, aan de uitgave verbonden, te dekken
en waarvan hut tionorarium, zoowel voorde
Rednctiii als voor de «?cht'y'vers, en het eet-en druk
loon hht grootst* gedeelte uitmaken. Met het
grooter worden dor oplang vnn plke aflevering
vermeerderen d« onknuten B'eclits in geringe m^te,
daar hierbij alteen da meerdere hoeveelheid pa
pier, het loon voor drukken, iuniifuen en verzen
den, alsmede eenige meerdere administratiekosten
in rekening beiiooven to worden gebracht. Hoo
grooter derluilvo het aantal exemplaren kan zy'n,
des to kleiner worden <!e kosten voor elk exem
plaar en dnar dat aantal nfhankelü'k i* van het
Kpfnl inteekenaars, zoo blykt hieruit ten
duidoly'k-te van hoeveel belang het is, dat, één tijd
schrift, welk ook, een groot aantal abonnés on
der zijne lezers telt.
Dit nu zal, naar onze meenln?, "het geval zl)n,
indien de inhoud van het tijdschrift niet alleen
van alffemeene strekking is, maar teven* een
overticlit goefr. van den toestand van het krijgswozen
van het eigenland en mededeelingenbevat, welke
In de gflegtmhoid stellen daaromtrent een oordeel
te vollen of gevolgtrekkingen te maken. l>ie
medcdetilingen behoeven hoofdzako^k te bestaan
in sltttisliirtke 'opgaven betreffende ver-chillendo
zaken, als bijv. drt sterkte der verschillendö gar
nizoenen, wai>ens, dtenttvalrken, enz. op
vastRcatelde tydstippetiXbyv. don len van elke maand);
d* uitkomsten der werving, zoowel voot* 't
goheele leL'er als by' elk korp- afzonderlijk; dio van
de a:iiHohaffiog van paarden; de gezondheids
toestand vnn personen en paarden; de uitkomsten
van de aanbestedingen voor levensmiddelen,
kleedin;r en materieel; evenisoo die van hnt onderwas,
do intellectui'cle ontwikkeling onzer militie, do
militaire rechtspleging, en& enz. enz. Door
dergKlyke oniaven wordt bet mogeiyk gevolgtrek
kingen te maken omtrent de uitkomsten, die de
een« of andere ingevoerde maatregel heeft opgele
verd en te onderzoeken, welke de oorzaken zyn
van het o q. niet beantwoorden aan het doel,
dat men zich daaibii bod voorgesteld. Aangezien
het o. i. van groot belang is, dat niet alleen het
leger b es t aur maar ook het leger zelfkennis ilrnngt
van dergelijke resultaten, 200 beho ir'en de be
trokken Departementen van algemeen bei! uur
alle daarvoor benoorligde ges;even»ter beschikkiug
te stellen. Do taak der Redactie is het die
gegevoui U vragen, ze tot een geheel t« -voegen
BH op eene duidelijke wjjie akn hare lezer* ter
overweging aan ta bieion ; geschiedt dit, wU i|jn
overtuigd, dat weldra de oen of ander
beluiiif?tellende door die gegevens z»l worden aan#<>
spaord, om ü\jne gcvo^htn* me>le te cl'?!ou
oaitrent de ooi zaak van de vi-rgii'iillf» ?'?> de c y fors
«n do middelen, aan te wijzen, om daarvan ge
bruik te maken voor de toekomst, ter verkrij
ging van betere toestanden.
Dergelijke statistische opgaven worden reeds
aangetroffen in het ?IndücU Militair Tudtchrifi"
en komen ook in buittulandtche tijdschriften
voor. Geen hetero gelegenheid bestaat er, na-.vr
ons gevoelen, om zich een duidelük beeM to vor
men van den fe'tolyken toestand vnn cenig on
derdeel van het krijgotrezen, dan om do ci/fcrs
der practyt te raadplegen, ze onderling te ver
gelijken en te onderzoeken welke de oor/aken
«yn van groote verschillen, \MII tnipigowyuo ver
meerdering of verminderiug. Koor eone zoo Iunig9
studie komt men dilcwyls tot (jevolirtrokkiiigeu,
geheel tegenovergesteld aan die, welke men
jjoma'\kt, had ,bj eene oppervlakkige beooi dceling
van da zaak; eu hoe dikwyls wordt, er niet op
zoodanige wyie <je oordeel'! eu wroordccld l
Juist aie verzameling van cijfers ? hoe drnosf
ook op zich zelve beschouwd -^ kun er toe bij
dragen, dat do belangstelling in bet ty'dschrilt
wordt verhoogd; hot haugt slcnhtü van de
Reductie af, om die cijfer* in zoodanigen vorm.
to gieten, ' dnt de aandacht der lezers daarop
valt, wnartuo byv. het iolaischen di«i' cyi'ert in
een artikel, dat het betreffende onderwerp be
spreekt, de meest gewentchte zoude zijn. De
wetenschap, dat de aangegeven cijfers officieele
z^n, zal bovendien den inhoud in waardo doen
toenemen en er toe kunnen leiden, dut er pry'l
op wordt gesieM het tydachrift in cigcnrlmn t«
bezitten. Wellicht gullen de betrokken
clepartementeii van algemeen bestuur de vci-lancde
gegevens niet willen verstrekken, uit vrees, dat
daardoor teveel zal worden uitgebracht, de toe
stand te duidelijk zal zijn te overzien. Ma ir is
de kennis van het kryt;awczen dan niet evenzeer
een utaatsbelang ais die van handel, Echeepvnart,
landbouw, industrie, bevolking, enz. enz? Geheim
houding te dezen opzichte ia, naar onze meening,
meer in stry'd met het belang van den Staat
dan publiciteit, welke voor een iorlor voordcelen
kan uUverpon en \yol voornamelyk voor hen,
die direct en indirect in kry'gszuken hatrokkan 7.ya.
l Wordt vervolgd),
MUTATIEN BIJ HET LEGER
van 21 tot 29 Sept
Benoemd by den grooten staf van het leger,
tot generaal majoor, bu vel hebber jn de Ie mili
taire afdeeling, dn kolonel C. L. S. List, com
mandant van het Ie rog. huzaren; by het wapen
der cavalerie, tot kolonel en commandant, van
het Ie reg. huzaren, de luit.-kol. £. 1). Geukem»
lia!;kor, van het 2o reg. huzaren; bij hut wapen
der art. by den stuf van het wapen, tot inspeot.
der artillerie, 's Kouings adjudant in buitcnve*
wonen dienst, de geti.-maj. F. F. Steenbcrghe,
commt. der bereden ortilerie; tot commt. dor
bereden art. de kol. jhr. C. J. A. ridder baronet
Speelman, commt. van het Sc reg. voldart. ; tot
kolonel, de luit.-kol. M. C. F Simon, gouverneur
d.;r Kon. Mil. Acad. ; bij het Ie reg. veldart.,
lot kolonel de luit.-kol. J. O. C. van l)yk,
commandai.t van h*t corps; tot luit. kol., de majoor
II. M. 'Steenberfïhe, vau hetcorus; by het 2e reg.
velduft., tot commt. van het corps, de kolonel
O. D. .K. Schneider, commt. van het Ie reg.
vestait.; en b(j het IB r«*g. veit art. tot commt. van
hot corps, de luit.-kol. T. M. Collard, van het
4e reg. vest. art.
1 Bij het personeel van den geneesk. dienst der
landmacht tot off. van ?ez., 2o kl., de arts L.
A. H. Jansen, «eb. te Woerden : tot oif. der orde
van de eikenkroon, de kapt. Jlochell van hot
reg. gren. on jagers.
Uverffoplaatst: by het wapen der inf. in N«d.«
Indiü, de Ie luit. C. G, T. van Erpera Hoyoards,
yaa liot 5e reg. inf.; bjj liet: reg. gren. en jagers
in hunnen rang van len luit., de Ie luit.-adj.
L, IJ. A. Bonemeijer en de lo luit. P. T. Lam hert,
beiden van het 2e reg. inf.; de Ie luit. T. Schartor,
van het 3e repr. inf., de lo luit.-adj. W, Vermeire,
de Ie luits, W. J. C. van Inc-eu en Ü. J. \V.
Verkoutcrcn, allen van het 61e reg. inf.; de
lo luits. O. \V. Westerotiwen en Meeteren en H.
J. F. van Overveldt, beiden van het 7de rog. inf.;
en de Ie luit. S. C. My'nasen, van het 8e retf. inf
28 Sept. '82.
Y. P.
SCHAAKSPEL.
No. 40.
Tse V. ilieses.
(D. SeJi. Zin.)
ZWAKT.
»,? mm mm ?,.:.m
a b o .d ? t K
WIT.
Wit «peolt voor en geeft In 3 zettm mat
Oplossing van Schaakprobla«m No. 38,
l A l ? H 8) JJ 7 nt E 6 (»
8 H 8 ? C 3 Wat z\r. wil.
3' C 3 ? C i nat.
(a)
l ..... D 7 nl O B (b
3 E « ? P 4 ?«? D 8 ? 05
3 Dame zet mat.
(b)
l . . ; . . D7-E8(e
3 C O? D 8 Ad libltum
a a 8 ? D « mat.
(c)
l D 5 ht E 8 (d
3 H 8 ? O 8 + Wat z\r. wil.
8 O 8 ? O C mat.
(d)
l D 7 rit C R (e
3 E 6 ? F 4 -t- OnroiHchiUi*.
8 U S nt C 8 of H 8 ? 03 mat.
l ..... ' D 5 nt O «
9 H 8 ? A B mat.
Bovonitaantf problci-m werd Jnltt nj>c«lhit dnor D. t
B. ti Utrecht; U. A. T. X.t«....: J. J. n. II. »7 cnUftjMet >'n
vieren 37?SS; lleori 38 on 39; zoomoil« Pi-üiitiqucr'. t}
Mr. P. A. L. M. on W. d. V. helden 39. allon to
AniHtcrdam, insgulüka W. v. H. tn Delft ori E..,.S te 'n Ha^e.
BRIEF WI8-SELISO.
Met »'n vioroO. H«t Antwoord is de rorifie wsok
ondaldeltjk afgedrukt. I>U Oen laataten zot gaat do zwart*
kauing op C 5.
V. d. MJ te U. Wo ïüllan het toetveu. Idem W. d. Y.
No. 275
D E
AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Isadk in 't Panopticum.
AMSTERDAMSCHE SCHETS,
(Joer
, j u s t u 2 van Haurik Junior.
. . . ; j i i .
'k Ueb dezer dagen «30 gelukje gehad, en
weetjo welk? 'k heb hel Panopücum gezien,
dat nieuwe groote mooie gebouw in de
Amstelstraat. waar zo een wassebeeldenspel
houden. Grootrnogendsie vadert wat een
pracht; 'k heb in vroeger jaren toen er hier
nog kermis ivas, wel eens zpo'n ding gezien;
waai' ze koningen en keizers, geleerden,
boeven en moordenaars van was hadden
zeggen.
Onderlaatst sta ik met mijn schoenenbak
op den D.im, 't was mooi weer en een zin
delijke straat, dus niet veel te verdienen met
poetsen. Wat moet een mensch doen,'k loop
met mijn tramkaartjes heen en wéér en
schreeuw: »Tra na kaartjes, aandeden
Omnibusmaatschapplj, heeren 111 centen bij Isaak!"
Komen er een paar boeren naar me toe en
vragen: >Zeg, ken jij ons ook zeggen waar
't P.mopücutn is?
Bij mijn gezond l denk ik, dat's een mooie
gelegenheid om die wassenbeeldenboel te gaan
zien. »Ilecren!" zeg ik, weet je, 'k dacht als
ik i boeren" zeg, worden ze misschien
kwaadaardig. Heeren! zeg ik dus, 't Panop
ticum 'is in de Amstelstraat. »Is dat ver?"
vragen ze weerom.
Ver? dat is tot daaraantoe, 't is maar wat
jö ver noemt? loopen ken .je 't wel, rijen
ook met de tram... Afijn, je weet 'k heb
een goed praatje over me, en we worden
't eindelijk eens. Ik zal ze den weg wijzen
en zij zullen me meenemen; zij betalen de
intree, en ik zal uitleggen wat de beelden
beduiden. Zal ik gezond blijven! 'k wist
er net zoo veel van als zij l u i, maar ik dacht,
Isaak is goochem en die boeren, nou, dat
bennen maar boeren, 'k Zal ze wel zooveel
vertellen dat ze tevreden zijn. 'k Verkoop ze
eerst drie tramkaarijes, twee voor haarlui en
een voor Isaak, en wo gaan op de tram. We
stappen op het Rembrandsplein af, gaan de
Amstelstraat in en slaan eindelijk voor 't
gebouw. Wat zeilen, die boeren een gczichl
toen ze dat mooie groote huis zagen, ze
deden den mond open en ze keken hun oogen
uit i Dat*s een pracht Heeren! zoo vindt je er
piet veel ia de Uilenburgerstraat," zeg ik.
NeenJantw. ordt de een ea vraagt meteen»Zeg,
wat beteekent zou eigentlij k Panopticum.
>Blijf gezond! dacht ik" ik weet het niet,
maar Isaak is niet gauw verlegen en daarom
zei ik brutaal weg, »Panopticum beduidt
zooveel als 't It een Pan," zoo van alles
doormekaar zie je. Wassenbeelden, levende
menschen, rijke en arme, oud en jong, een
herrie van alles, dat noemen ze hier in Am
sterdam Een Pan, Dat 's nou goed on wel,
zeit de andere boer, maar wat bedoelen ze
dan met Opticum. Wist ik veel wat het was,
maar ik zei, >dat 's er achteraangezet omdat
't gekleed staat." 'l Boertje was tevreden, wat
wil je meer?
Eerst hebben we gekeken in de groote
poort naar de Tiroolsche jager, die zijn ge
weer aanhoudt op een man die in zijn
boezeroen op zijn knieën ligt. Dat 's een mooi
stuk en 't kost niemendal om er naar te
kijken, 'k Heb hen verteld dat die twee lui
ruzie met mekaar hadden gehad van wegens
't meisje van den Tiroler en dal hij jaloersig
was op den anderen omdat hij kermis met
haar had gehouwen.
Of ze 't geloofden weel ik niel, dat doel
er ook niet toe, do beelden zijn er niet min
der om. We gingen de trap op en door
dat ijzeren draaiding, dat is een heel aardig
vermaak om te beginnen, maar 't kost 49
centen als je draaien wilt. 'k Zei heel beleefd
aan den diender die aan de trap slaat goeien dag,
'k nam men pet nog al voor hem af, m.w
hij deed net of hij 't niet mórkie. 'k Ging
naar hem toe. I^aak bent toch bijna alle
dienders: als je zoo lang op den Dam staat
is 't, geen wonder, 'k Den altijd op een
goeie' voet met de politie geweest, gezond
zal ze blijven l Hij kwam me zoo bekend
voor, daarom vroeg ik: Is uwé van de Ou we
"brug? ? geen antwoord; van de
Ilalvemannslëeg.? ? geen antwoord. AMemogendste
vader! op eens krijg ik 't in de ramen dat
'teen diender Js zonder bezwaar van 'srljks
schatkist. Hij was, van was, en'k dacht bij
men eigen, gevaarlijk is hy niet, maar in 't
zonnetje zetten kun je hem toch ook niet.
\\at een gebouw, wat een trappen! 'k Heb
nog nooit van mijn leven zoo'n prachtigheid
gezien, de groote Diamantslijperij op Uilen
burg is er nog niks bij. Myn boerljes zeiden
niks, niemendal, ze konden ook niet, want
haarlui mond stond net zoo wijd open als
de poort van 't panopticum.
Boven in 't portaal slaat een klein vrouwtje,
met een mandje met negotie. Bi) mijn
moeders leven! zoo natuurlijk, dat je meent
se f laat daar alléenig omdat ze niet naar
binnen durft gaan van wegens haar pjofele
plunje, 'k Heb eens in haar mandje gekeken,
maar de heele negotie is geen cent waard
en toch verdient zo geld; maar, voor de
Ilecren van 'l panopticum, begrijp je?
Als je binnenkomt in do groote zaal zit
er een oude lieer met een hoogen hoed op.
De boerljes hadden een catalogus gekocht
en ze zochten 'j. nummer op, 91 ?- dal'a
Rothschild, las do een. Toen begon ik mijn
uitlegging en zei: Zie jelui, dal's nou
Roihscm'ld, de. groote bankier die zooveel
geld- had als hij maar wou. ? Godbewaarme
wat en jas draagt die man. 'k Ben altijd een
liefhebber van ou wekkeren geweest, maar,
voor zen heele r*kjc geef ik geen 2 rijksdaal
ders en dat voor een man als Rothschild. Een
hoed op had hl), gezond zal ik blijven! een echt
petroléumhoedje ? aan de Sint Theunis
vindt ie ze beter voor een paar stuivers. ?
>Ben jij nou Rothschild en dan zóó sjofel,"
zei ik uit gekkigheid, weetje! 'k dacht me dood
te schrikken! daar draait hy op eens zen hoofd
om en ktykt me aan als ol hy zeggen wou:
»Je mocht willen dat je 100 sjofeï was".
Er staat overal 't is verboden de beelden
aan te raken, maar ik heb toch stiekem eens
eventjes aan Rothschild gevoeld en gewre
ven; lis wel alléenig een beeld, maar't geluk
zit in een klein hoekje, je kunt nooit welen
als waar 't goed voor is.
Het boekje dat-de boerljes gekocht hadden,
was heel aardig, daar stond alles tn, en als
je me nou rechtuit vraagt hadden ze mijn
niet noodig gehad voor de explikatie, maar
alljo, baak was er nou eenmaal in en daarom
wou hij er 't zijne van zeggen.
Mcnsch! Mensch! Wat een rykdom, wat
een heerlijkheid, als je verder naar binnen
gaat; je wordt er miserabel van, ik kan het
je niet alles zoo naar vervolg vertellen, maar
noem alleen 't voornaamste op, ? Daar heb
je bijvoorbeeld, een «oude schoenmaker met
een gezicht, van oude lappen hoor! en een
klein meisje, dat kykt hem aan en naar haar
schoen, dien hij in zijn hand houdt. Je ziet
hem denken ? iKapores! niets meer aan
te doen!" Gekheid, de man verstaat zijn vak
niet, want 266 erg kapot kennen de laarzen en
schoenen niet wezen ol »Dick" in de
Kalverstraat maakt ze weer in orde. 't Staal in
de krant te lezun en dan is 'lwaar hoorje!
Midden in de zaal leit een juffrouw,
overbeheerlijk aangekleed, rijk hoor!; ze slaapt,
en je ziet duidelijk als hoe haar boezem hijgt,
net als een mensch die moe is. In 't boekje
slaat, dat 't de camille dame is die van een
danspartij terugkomt. Allemogendste hemel!
moet dal mensch moe wezen om zoo in
'l publiek te slapen, 'k Heb 's morgens vroeg
op den Dam ook wel Camille dames zien pas
seeren, die in de schaakenbaan aan de rol
waren geweest, maar die hijgden heel
anders, lang zoo neljes niet en sla
pen? kun je begrijpen. Daartoe waren
ze veel te opgewonden, dat 's ook al weer
een verschil met No. 86 van 't Panopticum,
Zoolang ze opgewonden is slaapt ze; is ze
niet opgewonden, dan ? nou dan slaapt ze
ook, maar zonder mécaniek. Ik wist waar
achtig niet naar welke kant ik me zou draaien
en wat 't eerslc te gaan zien, en 'k slenterde
zoo wat rond door de groole zaal. Daar
zie ik op eens een tableau, daar moest ik om
lachen. Een dikke kloosterbroer, die een dikke
keukenmeid een zoenije wil geven. Wat een
gezicht heeft die man, je hoeft niet te vra
gen of hy afschaffer is, Aansehaffer geloof ik
eerder, want zijn neus is ? afijn! rooie neu
zen moeten er ook wezen. Terwijl ik zoo
sta te kijken zegt een heer tegen me, »dat
's nou die groep waarover de Tijd zich boos
gemaakt heeft om de onverdraagzaamheid
die er in ligt". Bennen ze dan gek, zei ik.
Ze verdragen raekander juist heel goed,
kijk maar, hij pakt haar heel aardig
en gezellig, noem je dat onverdraagzaam?
»Neen", zeit dieheer, »ik bedoel, om 't ge
loof'. ? Van wegens dat 't een
kloosterbroer is, die de keukenmeid zoent? vraag
ik, gezond zal je blijven, de man doet toch
geen zonde. Eon zoenije in eere kan nie
mand deeren. >Nou maar de Tijd was erg
kwaad", zeit die heer weer. ? Weet ik nou
veer wat de tijd is. De man bazel ie, en zei
nog dat 't toch eigenlijk ongepermiileerd
was en dat er zooveel Oesschen stonden, net
als in een tapperij, en zoo meer van die
viezevazen.
'K maakte me eindelijk nijdig op dien
mensch van den lijd, en 'k zei: k heb
geen lijd om langer over jou lijd Ie hooren,
't wordt lij d dut je ?phoudt, »'t Is .toch,
ongepermitteerd" zei hij en ging heen! maar
of ik hem gauw terug riep en zei:.Mensch!
praat nou toch geen onzin van niet geper
mitteerd; je zanikt, kijk dan, er slaat op
»Vergunning" wat wil je nou meer? Wat
keek die heer mal, toen hij 't las, hij zei
nik?, maar ik kon aan hum zien dal hij er
over prakkiseerde of die Vergunning w as om
te tappen ot om te zoenen. Ik weet het ook
niet, maar 'k geluof voor allebei, in
allegevclle, is de klooslerbruer buiten schuld eu du
groep heel komiek.
In dio zelido zaal zie je nog een mooi
stuk: twee groote snuilpolten, mul een
junge juffrouw van 't b:tllet er tusschen;
n fijn mei.-je hoor! keurig in de kleercii;
voor dat pakje geef ik contant een tientje, en
voor de potten als 't echt pprcelein i», nog
een paar'centen meer. Uit die eene pot kijkt
een gezicht. Godbewaarmo wat een
gauwdiovenironie, om bang van te worden.
Kijk eens in je catalogus zei ik tot mijn
boertjes, dan zal ik jo uitleggen wat het
is ? »Ali baba, en de 40 roover?," las hij
voor uit 't boekje. Lieve vader! dacht ik,
dat's bluf; 40 roovers en je ziet er maar
één ? afijn, 't Panopticum is nog niet
heelemaal klaar, zeggen ze, de 39 anderen bennen
zeker, nog in de iraaV. 't Ij een mooi stuk, maar
natuurlijk is 't < iet daar kan ik over
oordeclon, want 'k heb indertijd op de groote
Schouwburg meegespeeld als zwijgende
roover in Ali Baba, voor 30 centen per avond,
maar daar hadden we heel wat anders ie
doen als in zoo'n inmaakpot te zitten; we
moesten vechten en schieten, dat jo de koorts
op 't lijf kreeg en dat voor dertig centen.
Alles was toèh in vroeger tijd goedkooper.
Nou eigenlijk gezegd kun je dat niet vol
houden, want vroeger Op de kermis betaalde
je ook. 49 centen voor 't wassenbeeldenspe),
maar dan stond' "\ mooiste van buiten en bin
nen in was 'tsjofel. Maar hier is't andersom,
als je nagaat dat er meer dan 200 beelden
en figuren zyn, ben je voor een spotprijs
't heertje, meer du 4 voor l cent, als
jo 'l uitrekend, eja dan nog die
kijkglazen op den koop (OA
Mijn boerljes waren moe geworden en gin
gen op hun gemak zitten, 'k Dacht, kijk
jijlui maar door die stereoscopen, ik ga men
gang en 'k nam den catalogus mee, om de
uitlegging verder te studeeren.
Da»r m die kamer zit een kindje in een
kinderstoel, precies me kleine Sampie toen
hy twee jaar was. God tegen 't lieve kind,
't zit zoo natuurlijk te spelen met
dominosteenen dat 't liefhebberij is, 't is een dotje
boor l maar met zijn dominospel zou 't ge
sjochie wezen want 't heeft al de steenen
aangezet en zit roet dubbel zes in zyn bandje,
? dat's en leelyk geval!
Ze konden dat vertrek heel goed de
kinderenkamer noemen, want aan de overzijde
zit nog zoo'n klein wurm met een Janklaassen
te. spelen: 't is de peine waard om het te
tien. 'k Hoorde een juffrouw zeggen: »'t is
om op te eten!'* 't Menscb bad gelyk; zulke
kinderen zie je niet alle dagen,'rustig en
zoet bennen ze altijd, verschooning hebben
ze niet noodig, dwingen doen ze niet, maar
toch heb ik liever de mijnen hoorje! al eten
ze je de ooren van 't hoofd en schreeuwen
ze tusschenbeide dal je meent gek te worden.
Dan heb je er nog een kleine meid die bezig
is, om een zwarte negerin schoon te
wassclien, dat's met recht den Moriaan geschuurd,
en 't is geen wonder ook dat ze 't mensch
niet schoon kan krijgen. Kijk maar eens
naar 't water in 't bakje, dat's van zija leven
zuiver geweest; voor 't bakje geef ik anders
dadelijk driehonderd centen, voor oud.
Ik heb een heele lijd gekeken naar het
beeld van Arabi Pacha, daar staat nog niets
van in den Catalogus en daarom vroeg ik aan
iemand die ei' bij stond, waarom hij zoo met
zijn arm rechtuit wijst. >Zie je dat niet?"
zei hij, thtj wijst naar den Sultan Abdul Hamid
en 't is net alsof hij zeggen wil:
De Engelschen moeten eerst de laan uit, en
dan jij; dimr is dn deur. De Sultan draait hem
zijn rug toe, wat zooveel beteekend, als: Ze
hebben je ingerekend, ik heb niks niemendal
meer met je te maken; ja kan me gestolen
worden.
Meneer Gladstone slaat met. rle Sultan te
pralen, net alsof er nooit iets lunchen hen
was voorgevallen. Zie je dat 's alweer een
voordeel van een Panopücum, daar staan de
groote lui bijmekaar zonder ruzie te maken.
Dicht in de buurt slaan de mannen van de
Transvaal, Piel Joubert, Paul K! üjjer en Brand,
dal bennen kerels, daar heb ik nen pel voor
afgenomen, al bennen 't maar beelden, 'k wou
ze toch bewijzen, dat 'k respect voor hen
heb, omdat ze voor hun vrijheid gevochten
hebben.
(Wordt vervolgd.)
I» HET CAFÉ CMFANT.
Eau tljdrags tot de
't Is kermi* op on§ dorp. Wie nog werkelijk
in de jneening mocht yericeeren, dat het stand
punt van ontwikkeling en beschaving by de groote
massa veel hooger is geworden in den
laatsteh tijd, vindt ruimschoots gelegenheid van zyn
dwaalbegrip terug te komen.
Ware het nog maar alleen de trein van
leegloopers en oplichters ; bleef het slechts bjj de
losbandigheid van het zoogenaamd gepeupel!
Mtiar een belangrijk deel der groote en kleine
burgery is aangestoken door een genotzucht,
die bevrediging vindt in alcohol, onzin en
liederHjkheid.
Even treurig bijkans als bet verschijnsel op
zich zelf i's du reden, die men er voor aangeeft:
?'t Is «enmail in 't jaar kei m ia! Men mag wel
eens eenmaal den geest omspannen! Men kan
toch niet altijd zich met ernstige dingen bezig
houden." Alsof er bij de echte kermisvierders
ooit sprake was van ernstige geestesinspanning l
En welk ontwikkeld meusch kent rechte uit
spanning zonder geestesinspanning l
Maar 't zou than» nutteloos zijn, de lieden van
hun eigen onzinnighcjd te overtuigen. Jan Hap
grijpt .alles «an, wat losbandigheid veroorlooft;
de ryke. doch onontwikkelde plattelander reik
halst naar eene gelegenheid, om met rijksdaal
ders te rinkelen en- whn te morsen, ? en ds
middelstand derft de 'nood ge zelt'atnndighêid om zich
te vrrzetten tegen neigingen, die alleen voor 't
i-n _ laag gemeen geschikt zijn. ?Wie niet
innedoot is een kniesoor!"
Sticks worden we z-lf meegenomen in den
mn 'Utroom, eu ? vallen eene zaal binnen waar
en je rlnintunt g'noiHen wordt. Unfa chantant!
'rin^ehaiignl! EiT koi'iiehuii zonder koffie, concert
zonder muziek! ]*K Uiiiti-clicrg komen met hunne
liLinkn.ilioutsing 1:01: het dichtst bij de waarheid.
Akoütfo instelling, die in snel ofda ende trappan
den overgang, vormt v»n de opéra-comiquo tot
het lioi-dui-1, vnn de «oubretta tot de
geprostituo>'rde; walgelük product van da 19de eeuw, \raar
de opgeschroetvto jeugd eene lucht inademt, die
do ki«Tiieii der zeilelükheid verttikt I
Glihbarig pud, dat honderden tot ontucht voert!
Slui{fholcn der grO'ita stedi'O, waar overblijfse
len vuu vrouweliik schoon, door de verfkvrast op*
gelapt, door goslicht in een vnlache aureool ge
huld, strekken moeten, orabanrdelooze knapen te
gewennen aan den idiote&Iach der sensualiteit,
om iu do fletse oogen van een verwoest individu
eene val*cho flikkering te doen ontstaan of om
een apatischen vleeachklomp «en oogenblik van
on reine n lost t« doen rillen ? ? ca/c chantant l
waarom moest men u overbrengen onder onze
plattelands-btyolkingl
Erotisch gewas, dut slechts welig tiert in het
slijk en vuü der groote steden en zoo gemakke
lijk ademt in een bedorven dampkring; waarom
móet gij wortel schieten in onzen stuggen
kleibodem en onze zuivere zomorluchtea verontrei
nigen?
Men moge hier da vuilheid nog een weinig aan
banden taggen en een zekere mant bewaren, ter
wijl men in de s'ad g«ene grenzen kent, behalve
het luttele gezach der w«t; daar staat tegenover,
dat dé eenvoudige (?) dorpelingen in volle naïve
teit vrouwen en meisjes deelgeiioóten maken van
eeu vermaak, dat ginds slechts de sterkere helit
van ons ge -lach t zonder risico van reputatie
geniet l ?
Verbeeldt u een miniatunr-tooheel. Op den
achtergrond een valsche piano, een schelle kla
rinet, een dubiense violoivcel, overstemd door een
oorvei doovend pistongeblaas. De exeoutanten
geven op aanschouwelyko wijza een overzicht van
de verschillende perioden in een lev«n, ««D dit
emplooi Re wijd.
De violoncel wordt gestreken door een knappen
mgen van een jaar of zestien, een blonden krul
t-"1 bjj «iea d« laatst» si>orea v*t> '
bsvallighsid en natunrUjkaeid, kampen twen de
?ioh ontwikkelende brutaliteit van'denlvagaDond;
de pianist is een joogmeosoh v*n 23 ? 24 j**r
met loentchen blik en aohtelooxe bewegingen, die
met een paar «choone ?nauch«U«n, wat minder
ringen aan *yne vingers en wat minder
opsiohtigen das, miüchieu nog een fatsoenlijk uiterlijk
zou hebben; een dik heer van een 35 j»*r ver
spilt »\jn kolossalen adem aau het blaaiinitrument,
diit ev«n als ZEd. van veire nog heel w»t glimt,
maar oaderbjj beschouwd reeds tamelük roestig
en vol deuken is; ? de klarinettist eMeljjk ja
een wellicht leventlgjarig père de familie met
verglaasde oogen en e*n sufferig voorkomen,
eene ruïne van een menich, wiens achtbare grijze
lokken eene parodie schijnen op de
eerbiedwaardigbeid van oen ouderdom.
Op den voorgrond drie of vier exemplaren van
het vrouwelijk geslacht. En welke exemplaren!
Alleen grove zinnelijke lust mag hier schoonheid
ontdekken. Verlepte gala-gewaden of
maskeradekleedjes, die bovea of beneden met de schaar
behandeld «ijn, naarmate er overblijfsels van
schoonheid gevonden worden aan hals of voet;
vieze coiffures, poudre de riz, verfkladden en
sieraden uit een' schellingswinkel.
Waar de natuur volstrekt niets uit te stallen
geeft, ontmoet men b{j wijze van valsche stem
migheid een ordentelijk kleed, dat nergens te
kort is.
Het gezelschap wordt aangevuld door een' zui
geling, dU nu en dan achter de schermen vrij
onbarmonisch accompagnaert, tot eene der dames
gracieuselük achter het dennenbosch der
z\jcoulissen verdwijnt.
't Publiek bestaat uit eenige deftige heeren (de
eersten vaii ons dorp) die door hunne tegenwoor
digheid als 't ware ae kermüpret sanctionneeren
eu den kleinen man door hun voorbeeld gemeen
zaam maken met het kunstje, good geld tegen slech
ten wijn te verruilen; verder eerzame bnrgerlieden l
met hunne echtgenooten, die wijn met suiker
lepelen, voorts de zoogenaamde kleine stand in
al zijne schakeeringen, de lui, die voor iets nut
tigs nimmer, voor pretmaken alt t/d geld hebben;
jongelieden, die de wereld moeten leeren kennen,
knapen, dio geen beter plaats weten te vinden,
om roet hun aangebeden meiske den grond te
loggen voor eene reine liefde, en ? dank zy den
vooruitgang! kinderen van eiken leeftyd.
't Is nog vroej op den avond. De muziek speelt
een wals of potpourri; 't publiek trommelt de
uiaat, en als er maar de uoodjge
straatdeunmotieven in voorkomen, is 't applaus oorverdooyend.
Een stok met zilveren of gouden knop is by
zulke gelegenheden een uitstekend middel, om
muzikale voldoening uit te drukken en het groote
publiek eene vinger w ijzing to geven, ir«< het mooi
moet vinden.
Na eenig wachten (ffroote pauzen behooren tot
het nccoord met den kastelein ? de toehoorders
moeten behoorlijk drinkeu!) treedt de oudste en
leelijkate clmnteuse op, die verder in den avond
toch geen opgeld doet. Zy debuteert met een
lied, dat tragisch moet heeten en erg aan een
Maartsclien avondstond herinnert. Onze dorpe
lingen zijn trouwe kerkgangers en hebben eerbied
voor alle soorteu van phrasen ? applaus!
Weer muziek, oorvei doQvead.
N n komt eene mooie (!) chaoteuse en geeft iet j
populairs, dat men juist niet kiezen zou in
eenigszins fatioeniyk gezelschap. Sterker applaus, dat
zeker voor een groot dsel voor rekening komt
van de kolossale kuiten, het raison d'être voor
't verflenste rose ballel jurkje.
Straks verrijst eene gedecolleteerde psendo-witte
balrobe en behaalt ongeloofelyk succes met een
nieuw lied en ? 't gemis aan een' halsdoek.
Zoo gaat het voort: spelen, applaus, drinken
? zingen applaus, drinken?da capo «d infinitum.
Als de zaal zoo vol is, dat er geen sprake meer kan
zijn van behoorlijk zitten of geregeld ademhalen en
een dikke rookwolk d»n aanblik van 't theater
nog topverachtiger maakt ? dan leemt het pièce
de résistance vau den avond: de komieke scène.
Dit zijn gewoonlijk dingen, die alle beschrijving1
te boven gaan. 't Is onmrgolijk er een anderen
indruk van te bewaren dan: hard brullen, flauwe
grappen, dubbelzinnige woordspelingen en
vreeselijke verdraaiingen, genaamd dansen. Uet laatste
is vooral kunstig mot het oog op de beperkte
ruimte (hoogstens een dozijn vierkante voeten!)
en de menigte hindernissen in den vorm van
bier-, wijn- en grogglazen, die 't tóoneel bezaaien
in schilderachtige ordeloosheid. Er lijn altijd
dwazen genoeg, die hun geld niet spoedig genoeg
op kunnen maken om eigen dorst te lesschen, en
? elk geufierd gltu grog ge?ft natuurlijk e«n
sirenenlonk van de vieze nymfen op het theatertje.
Langzamerhand verdwijnt hat oudere en zoo>
genaamd deftige publiek en 't gepaarde jonge
volkje neemt toe. De komiek (de pistonblazer,
die zoo laf mogelijk uitgedost, door zijne keel
ruimschoots hot gemis van zijn iusiranient ver
goedt !) wordt stouter, de clumteusa ontplooit
hare gratie in tot dusver ongekende mate.
Gelukkig is een «root deel van het auditorium
zoo ver heen, dat het de uien slechts half verstaat.
Bij voorkeur komen bekende refreinen aan de
beurt, die in koor door ruwe keelen worden
uitgegalmd.Spoedig kunnen chantense nnch 'komiek zich
meer verstaanbaar maken. Vutten stampen,
handen bonzen op de tafels; men «rooit stoe
len omver urn plivuts to maken voor den dans.
Enkelen selii eeuwen steeds door om muziek. De
wijn imindcert nllc*, de wanden gloeien, da oogen
flikkren onnnt.uurlyk; 't is ten leven nU een oor
deel. No? cennmnl tracht de kortgerokte s>-hnone
de aandacht te boeien tnet liet viegste, wat haar
repertoire bevat. Eindelijk vvnrdt. hut Hein tot
den dans gegeven, eeu ouschuldigen, landel/fken
dans l
De afgewerkte, half slapende kunstenaressen
verlaten het tóoneel, zonder krans, zonder applaus,
zonder zelfs te worden opgemerkt, totaal verge
ten, ? om den nacht door te brengen in een of
ander hok; misschien nog wel by genoegens.
In da zaal gaat het wilder en wilder toe ?
troepjes stormen naar buiten, nieuwe troepen
gieren binnen; tot aan het heldere morgenlicht
galmt de nieuwe kermisdsan langs de straten, ?
en strak* is hij de baas, die door loome leden,
slaperige oogen en gedunde benrs de beste be
wijzen met fcich draagt, dat hy goed U ?uitge
weest."
'tb naar eenmaal kermis in 't jaar l
H. J, 8.
?CAFES-CHANTANTS."
Onderstaand Adres, voorzien vnn 130
onderteekeningen, is dezer darren by den
Burgeraeeeter van Amsterdam, als hoofd oneer gemeente*
l(jke politie, ingediend:
Amsterdam, Angnstus 1882.
Aan den Edel-Achtbaren Heer Surgtmtester
van Amsterdam, hoofd der Gemeente-Politie,
Geven met verscbnldigden eerbied én gepasten
aandrang te kennen de ondergeteekenden, allen
bewoners vau perceelen in de Warmoesstraat te
Amsterdam:
dat zÜ sedert geraimea tijd met groot leedwe
zen en diepe ergernis hebben bespeurd, hoe de
Warmoesstraat meer en meer de geliefkoosd»
plaats van vestiging wordt van zoogenaamde
Caféa-Ohaniants, Cafés-Concerts, Théatros,
danslokalen, genuene kroegen, en», en*., die zich
naar goeddunken overal vrijelijk in onze it«d
kunnen nestelen, Urwgl daarentegen tal van eer
lijke en nuttige indastriea en bedreven in dtt
opricht aan allerlei beperkende wetsbepalingen
ivo onderworpen;
dat de bovenvermelde inrichtingen daar in den
laatsten tijd op schrikbarende wü«o tuonemon,
zelfi in die mate, dat de voormaai* zoo rustige
en stille Warmoetstraat thans geheel en al een
vooi-Uetting schijnt te worden van de maar (U te
wel bekende Amsterdamicbe .Nes";
dat de Warmoesstiaat uioutengevolge dei
avonds de verzamelplaats is geworden vau licht*
vrouwen en deiulken die ha ir gwsekchop zoeken,
waardoor de passage vc:r hst fatsoenlijke pubbVlt
er grootelijks belemmerd, ja, voor vrouwen ra
meisjes byna onmogelijk geworden is, hetgeen
natuurlijk voor de winkeliers en neringdoenden
in den omtrek een niet geringe financieel») sobade
met sieh brengt;
dat echter vooral na middernacht ? en dit II
wel de voornaamste grief van adressanten, ? de
zoo gewensehte stilte en rnst in de
Waraoeastraat en aangrenzende buurten op de brutaalst*
en ergerlijkste wijze verstoord worden door d*
huiswaarts keerende bezoekers v»n bovenvermeld*
etablissementen, die, meestal in zeer beschonken
toestand, ztah niet ontzien-om op de meest luid
ruchtige wy'ze, door allerlei «tr/uitscliandalen, de
nachtrust der bewoners herhaaldelijk te verstoren.
Oddergeteekenden nemen bescheiden! ijk de vr^*
beid, de aandacht van UEd. Achtb. ten dringendst*
op dezen onhoudbaren toestand te vestigen, waar
tegenover de gewone straatpolitie machteloos
schijnt Zfj verzoeken derhalve (JEd. Achtb. eer*
biediglijk, aoodanige maatregelen te willen nemen,
all kunnen strekken om de voortwoekerinff van
hot boven aangeduide kwaad in hunne buurt
krachtig en afdoende tegen te gaan, en aan adres
santen in het algemeen de nachtelijke rust, stilt*
en veiligheid te willen waarborgen, waarop z(j
als ordelievende en vreedzame burgers aanspraak
meenen te mogen maken.
Hetwelk doende, enz.
(Volgen 130 handteekeningen.)
AULERÏ.KI.
DE INTERN. KOL. TENTOONSTELLING.
Het Comité voor de Intern. Kol. en
Uitvoerhandel-Tentoonstelling heeft eenige bepalingen
uit het kontrakt niet de ondernemers gepubli
ceerd, ten bewijze dat de Nederlandsche
industrie niet met handen en voeten aan de buiten»
lanchche leden van het komité is overgeleverd.
Tevens werden de voJgende nieuwe bepalingen
ter algomeeue kennis gebracht:
?A.» handelaren, handeli-agenten en traflltknttn wordt
do gelegenheid Aangeboden hunne hind»Uartik«l»Q, T»D
baitenlimlschen oorsprong. t«n toon t« stallen In «en
af/onilerlijka ruimte binnen of buiten het hoofdgebenw,
ter keuze TJO bet uitvoerend Comité, onior de navol'
gende bep«lin;6n:
a dat voor de plaatsruimte de volla Uriefprüi vta
f 23 per vk. M. moot woeden betaald, en t BO voor
geisoleerJo rnimte ;
b dat de iaïendingen blijren bnltea beoordoeling, et»
alzoo geen «auepraak kuanen taakea op bskroning;
e dat de inaemlera de Reheele venmtwoordoiyUieid
draden tegenover de baitenlaodiche fabiilcActea T*n wi»
iy hunne goederen betrekken ;
<i dat vóór tilt. Ootober a.a. miniten* voor
eenoppsrvlakte van 2000 vk, M. moet zijn Ingescbreven. .
Op voordracht van de plaataelpe eomlté's, la bijzon'
dore gevallen, ter booordeeling door hot comité van
uitvoering, 'zal aan werk- en ambachtslieden, dia on
machtig zijn de koeten van tentoonstellen te dragon,
de plaatsruimte voor producten van hunne nijverheid
koateloo» worden verleend.
Het vervoer tot Amsterdam cal meerendesli kostalooe
kunnen geschieden.
Het verroer vin de plaats van aankomst naar hst
tentoonatollingfltorrein kan door ieder naar goedvinden
gOHchicden, doch in bet belang der inzenden verdient
het da voorkeur indien de pUaUeljjke csmitó's voor
getamenljjke en gelökttjdige inzendingen, tot hun
rea?ort behoorende, willen zorg dragen, waardoor het uit
voerend coraitó zich in ataat zou zien geata'd op gun»
Btige foorwaardca voor dat vervoer te contracteeren.
Hat, comité zal, dos verlaagd, norg dragen voor d»
verzekering tegen brandgevaar.
Hot comité zal zich OYfazeeT belasten met hat ont>
pakken, uitstallen, bewaren der ledige collii en later
met do terugzending, of*choon eon directe vertegenwoor
diging voor tle inzonden verkieslijk bljjft.
De kosten van een en ander komen ten laste van ds
inzender» en zullen zoo apoedig mogeljjk worden bekend
gemaakt.
D.ior Je administratie der tentoonatelling zal worden
feleverd aan belanghebbende oxpoaanten : Water tegen
cent per 100 liter. Gas tegen 15 eent per ka b. H>
Stoom togen 10 cent per nur en per paardckncht.
Alleon voor de aansogoren uizendingen vuor nlb
October a.i. by het uitvoerend comité ontvangen, kan
zekerheid worden Regavea voor behoorlijke piaaUiug,
latere aangiften zullen kunnen worden geweigerd."
De Kamers van Koophandel en Fabrieken be
ginnen ook eenig teeken van leven te gevent
Den Haag en Amsterdam besloten tot het zen
den van een adres aan de 2e kamer ter goed
keuring der voorgestelde rijkssubsidie van
f150,000.
De Vere^nijnng ?Algwneen Kies- en Stemrecht*
heeft aan Z. M. den Koning een adrea doeii toe
komen, waarin zy, met het oog op eene zinsnede
ia de Troonrede, ?da* een onderzoek zal worden
ingesteld omtrent de vraag, van welke bepa
lingen der Grondwet herziening raadzaam !?*,"
vóór alles op' herziening van art. 76 der Grond
wet aandringt, en wei ia. de richting van het
algemeen kiesrecht.
?la een werkelijk vrij land, isooata rhen Neder
land EOO gaarne noemt, «clirrjCt d« Vereen
iginjfmoeien alle burgers niet alleen in naam maar in
der da»'l iidyk voor de wat zijn, gelijke rechten
hebbeu, geiykö plichten hun worden opffi-legd.
In zulk een land mtif noch census, uoch capa
citeit, mnatataf der kiesbevoegdboïd ««n."
Zij «telt dus voor, den censui uit art. 76 der
Grondwet en uit de artikelen die daarmede sa
menhangen te doen verdwijnen en..art 76 alleen
te doen luiden: ?De Volk*vertea.enwr>«rdiging
wordt b ff geheime stemming fff koten door alle
meerderjarige ingeertenc», Nederlanders, in ket
yolle genot der bargerl$keenlmrgerschap«rttkte»\
De VerftAiging tegen drankmisbruik ?Volks
bond" heeft» eenige jaren geleden «en stuimt»
ftpMrbaiffc ^opgericht, die veel by val vindt, liet
bijffajid/overticht kan bewijzen hoe de inleg
tteedi toeneemt en vooral boe het ingebracht*
het uitbetaalde blijft overtreffen. ?
Vergelgtend merilcM,
Tod. Inbreng.
f
1059._ 3023.88
l 2437.65
8479.06
3246,40
34&3.05
4720.65
9013.40
9010.06
9687.90
9667.75
Meer wgebr.
2e kw. 1879
3e ? ?
4e
Ie
2e
3e
4e
Ie
2e
8e
4e
15.35
43a70
1464.18
2768.55
1910.05
2216.10
2389.06
3429.80
6182.65
4647.95
7454.70
Uald"
1043.68
2585.18
973,47
710.00
1831.31
1236.95
2333.60
5684.10
2827.50
5039.96
2212.05
Totaal fKSW.68 ?32921.48 /"2Ö879.2Ö
De vrg groote uitgftven die Mn de ipaarbank
verbonden «UB, het personeel. «pMrbons, lineV
ten, rente, refervekapitatl, mmkeu nog rteedi
bKEgn van welgeziodao gewenscht; maar Ook
besteed. De Multaprtiorsbond heeft dit ook
apen ea «icb. in den Volksbond opRelóst. H«t
eentrulbestnur be»U»t alt d» HU. L. l'. Schmidt,
J. Abrahamion ea Jhr. Tb. A. Ü. de Geer.