Historisch Archief 1877-1940
l'.
No.
DE AMSTERDAMMER, WEEEBLAD VOOR NEDERLAND.
'ii
l
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 276
Elk c«i>!»citeiten*tel«el moet dus naar all*
critwiia Kieken, d« e*u werkelyk en niet maar
her*enscnJniwi# vermoeden van bekwaamheid aan
de h*nd dü«u. En nu wil ik wel boVennen, dat
prof. Spniyt te recht wh'st op Uo beiwaren,
waarin men vervalt alt men bep.ilen tal, waar
de capaciteit" ophoudt"; doch dit mag den
wetftrer nooit afschriften,, want uei.iaaken vanm*
wet M eeii nit ent bozwaariyk werk, en hu tal
hier de kixclit om alle b.-zivaren te boven te
kuruMt viiul-n in de ovrrtuigiug, dot er niets
onzinniger* beslaat dan het ceusumtel-el ennie's
Rfvau-iykers itan uet algemeen stemrecht,: medio
tutii iwus ibit".
Men lou dtu b.v. tot eono regeling au de
volg nde kunden kumen;
In de Uroudwet aöhrUft men:
be leden der tweede kmner worden
recht?tre«k* door de kieken bjj gwheime btemniing
T'iko»en. Om kiezer te «m» moet men sün
m 'erderfarig. inge*eten, Nederlander, ie liet volle
genot * i] uer bm\er)yke en burgerschapsrechten;
de verdere veroischten voor tte kie*bt»voeg.lheid
vermeldt de wet. liet kiesrecht en de uitoefening
daarvan worden door dezelfde wet geregeld.
En in tte Kieswet:
Om kie«r te lyn, moet men door een van de
j nul ijk* door Ou» te benoemen commiseiën heb
> -fin iti'zelegd een examen in het lezen en sohryva»
d T >'eJeiTandiehe taal, in het rakenen en iii de
b' -xi'intleu der staats-, provinciale- *n
geraeentefarichtinff van Nederland. Van dit examen e\ju
vrijgesteld aft die lielibca afgelegd: het
eimloxnmen van eeu gymnasium, «f het admisMeëxauien
voor de hoosesehool, of bet eindexamen itwr U.
B. S. met vyljnrigen cursus, of h*t
candidnatnotarit-examen, oJ het groot of klein Indisch
ambtenanrs-esamen, of bet eindexamen der Kun.
Mil. Akadeinio. van een der hoofdcuiiussen of
van bet Kon. Instituut v. d. Marine, of het eind
examen der veeartieuysshool, of het hoofdonder
wijzers-examen, on*, enz. enz."
Ik geef deze regeling voor beter. Doch mtlico
men net kiesrecht althans in dezen geest her
vormt, behoeft ram op den duur niet bang te
wezen, dat bet kiezerscorps gedecimeerd zat wor
den, althans niet, wanneer men een
overgang*en Toorbereidingbtijdperk laat vei loopen, alvorens
het eerste kiezersexamen af te nemen. Het
kiezers?xaraen moet niet meer omvatten dan het minimum
Tin -die beschaving, welke in den kiezer noodlij
word\ geacht" (Prof. Buya Gids van Febr. 11.) Wio
dan werkelyk zooveel ceeft om de kiesbevoegaheia,
moet dat examen maar zoeken af te leggen; die
dat niet doet, hoeft de gevolgen aan zich zei vi»n
te wyten. B('zondere bezwaren zullen tegen dit
examen niet bestaan; in sommige land?n moetm
immeis de kiezers reeds bewezen, dat zy lezen
«n schrijven kannen. Indien het examen niet
loopt dan over vakken van positieven inhoud, en
bv. niet over het zoo betwiste gebied der
yaderlandsche geschieden», behoeft men ook niet be
vreesd te zijn voor partijdigheid der commissiën
in toelating of aanwyzing van aspirant-kiezers.
Bütorpassing van zoodanig eapaciteitenstelael
zal l en alleen de intelUgenten kiezers K\jn. Doch
dat il nu reei'a het geval, volgens de Redactie
van dit Weekblad. Ik stem dat toe; m»»r, w-t
den toestand dan van den tc^enwoordigen zal
onderscheiden, is, dat alsdan elk kieper vrijwillig
en met zelfbewustheid over zijn ne ttem be
schikt, terwijl thans enkelen als ware rutteit'
koningen ter stembus verschynen.
Utrecht 19 Sept. 1882. H. J. B.
1) D* liataU, door mfl gecursiveerde, woorden
teekwwn weer deii vryiiri<Ui»v«nden min, don waalizamen
vijand T»n alle willekeur.
Den Heer B. te overtuigen, valt zeker moeilijk.
Voor iemand diéde uvpirant-kiezers wil
examineeren, kan het kap*citcitenstulsel veel
aantrekkeiyks hebben; de Heer B. bluft, hetzij tot zijn
«er gelegd, Jconcekwent. Waren alle voorstander*
-van dat ttéliel sóó koniekwent, elke bestrij
ding kon overbodig heéteo.
Bed.
Overzicht.
? De egyptische zaken komen langzamerhand in
een mter regeloiatigen toettand. Da gendarmerie
wordt geoi^nniseera en in Alexandriëschijut
de vriliK&ei i weiuig te weoschea ovar te lateu.
Te Damiette daarentegen waa het tioodig eeuige
Sersonen, die van saiuenzweriag. verdicht wer
en, waaronder het hoofd, dec «otabclen, in
hechtenis te nemen. . .
Ofschoon engehiche troepen gereed «taan
Egypte te verlaten, en nu-n bepaald heeft, dat
?lechts 10.000 inau de hoofdplaatsen zullen bezet
.houden, ujaakt de Sultan, eu zeker iiiet töon
recht-, zich ongerust over de plannen der
EtigeUche Reg-sering. Z. M. heeft zich tot Dufferin
gewend om Engeland'a plannen te vernemen,
en gedreigd de Mogendheden om raad te zulleu
vragen, ala hy geen antwoord ontvangt. Volgens
berichten vau de Morntntjpont tiju Uuitschiand
en Euxeland twt over de gedraK«l^üten optictite
Epypte eens en het bind leidt hieruit uf, dat
ook Oo«t«nrjjk en Ituliötegen de door Kugelaud
gowenacbte regeling geen bezwaren ia deu weg
z illeu leggen, Of iTruukryk en Rusland zicli
d.nr tegenover zullen doen gelden, moet nog
blijken. De Times spi-ak in deu lautaten tyd zeur
vriendelijk over Fiaukiijk, maar wil van geen
gemeautclwpiieluke controle weten. Wolseley
lióopt reed* voor het einde deaer
maand.naatEngeland, terug te koeren, terwijl-Beker-pacha hut
ejiyptuche leger reorganiseert. Men zal zich
heriuue/tsn, dat deze Baker zich iu engelscheu dienst
onrooiteiyk had gnraaakr, eu daarom indertijd naar
Tur«y« is verhuisd. Thans heeft Engeland hem
weder iioodig en zonder den Sultnu te verlof te
?vragen is hy uaar Egypte gegaan om zyn
landgenooten te belpen. De heer Gkdstone, die
?edeit lang niet meer kan reizen zouder aan
apoorwrg»tutious roet tuecpraken te worden
ikftig gevallen, moest op weg naar Hawarden
een lofrede bonden op da engelsche troepen,
die Arabi hebben overwjnnon. De mini-ter
getuigde, dat deze ooriojff «ver een rechtvaardige
«aak wa* ondernomen en hoopte^at Egypte, uu
bet militaire wanbestuur-vernietigd wat,tot
weiTaart zou gebracht worden.
De boer Gambetta heelt itya lang ttuzwügen
vei-broken en weder over den scrutin, delitte
g«?proken, all de groote maatregel, die Franlu^k
moer. redden, met andere woorden, hem opnieuw
aan het ro.r moet brengen. Geruchtmakend wa* de
uitvaardiging Tan een cirkulaire, waarbij de
ondertekreUrit van het departement Tan finantiën, de
pref ekten heeft uitgenoodigd rapport nit te brengen
over den finantieelen toestand en Hchtiug dérfitkale
ambtenaars. De cirkulaire verwekte zulk een itorm,
dat ze »eds weder werd ingetrokken. De
seuretaris Labu«e, die bekend ttaat al* een warm
aanhanger van ambetta heeft door deze onhan
digheid zijn party zeker geen goei gedaan, nu
niet den naam van Gambetta reed* het denkbeeld
van autokralie zoo nauw vereenigd i* geworden.
By «iju redevoering, waarvan wy hierboven ipraken
?loot do gewezen premier zich by Ferry en Paul
Bert aan en verkondigde een iterk anti-klerikale
itiatkunde. Zeer woelige werklieden-kongretten
wurdon te St. Etienue en Roa&ne gehouden.
De muiitterraad houdt zitting en de beer Davet,
belast met de portefeuille van Justitie beeft een
wetsontwerp gereed gemaakt tot hervorming der
recliieriyke macht. Hierin wordt de
oaafsetbaarheid behouden.
Iu Oostenrijk «On de jodenvervolgingen weer
begonnen. Ia hot bijzonder te Presburg. Doch
in vale andere lieden u d» tOMtaad gupanaen.
Een groot aantal Israulieteu is naar Weenen
uitgt-wukeu.
K»*»uth, de groote hongaanohe vryheidsmnn,
heeft te Turin'zy n tucht i >(*t«n v«rjnant»g gevierd.
Daar hy te zwak wa* om zét «ie'liuldute out-.
taux^u, die *ija volk heui had toegedacht, hoeft een
der Kamerleden de d-puUtie, die e.-u «.dros van
gelukvjrtiusching uetSO.UUU lundtfckuniujjeu kwain
aaubieden, iu zyn n am toenes|>i*iikcn.
De tofspraak door vorst NikoUu* vau Monte
negro te Moskou grtlioude.i, wordt door de
bladen medogodeeld. /Jij tn-kt vooral do aiiudKcht
om den hiidruk, die daarin op het pauslavUuie
als het behoud der Slaveu woid^ geU'gd.
(riiekenland klaagt by de Mogendheden over
Turku»'* 'draleu.
In de laatste dagen gingen er in Italiëallerlei
g-"uehten volgens welke kierikaleu zoutluii i-.y
aangespoord tuu b|j do verkiezingen, dl ? tungovolge
van de nieuwe k k-a wet moeten plaats vinden, van
hun stemrecht gebruik to maken. Thans it
geb:ttkeii, dat het V'utikaau nog met wil, dat men
den Btrül oiuivatrdt.
Bg de verkiezingen voor de eci-ste knmer in
Zw. den zyn de party verhoudingen iu dut lichaam
niet gewy<igd.
De dagbladen lMVAtt«n:
Uil UantlfltMaii: Opli«lderins«n.? (van bet ministerie
omtrent de kieswet). Eeu blik op bel teger te Aljeli
(ingozonden).
Xiruiri Jlottn-a'nmtrhf Ctiifunl; Do si>l>ncp>bouw in
Mudtrlanl. Oomeeatu- of HyKBUiüvtTauoit?
ffrt \'a<ltrland: Hot koluuinal w«rl'U>i>üt,
Uet Hinntt ta» <ien JJay: U» g»oyrafwohe dionst alt
de begroeting.
Arnhrm»clu Courant; Eeae tvóre oetoUs» kwestie (d»
Troou>o|)vulgiH|;)Utrtthttrlit Courant; Da tweed» «MoelinR iler
krijg*?chaul. M» hot debat, Een zonderlinge retlono eftng
(Prof. KüSentteln).
jlmttrrdnmiclte Courant: Uit do Kamer, Hot verslag
der HtauUkommisslo ovenlt-n toentind vanhotbeataande
Pon»ioeufontlK, enz. Eun un amlür over het eteisol
van beicliermiog. De Indische Fmanoüiii.
IJoUatini-bolofion. De Iiidiacüe be^ra«.iin^.
Dagblad van Zuid-Holland t» 'tGrnivahait: Arbeid
vau geVangeoao. Een advlsa nit liot radikale kaïup
(Do Anutordammer). Een B tem uit Suriname (Dr. Zaal
borg orer den eed). BeUoche aan licht (Leidiulie
werkütsking. Hok wert'danót te Harderwijk. Da
AmstarJamai'ho Vniverniiuiit. Een vrieiid van tle
monarcliiu (do heer van Houten).
Standaard: Hoogere belangen. Nalezing. Begla
ad eiemplir (de kooiug roiat op Zondag). De malie
Luliman-Kcucheniua.
Di Tijd: De motie van Hoaten.
Kationaal-Internatlonaal. De tentoonstolling. Een gewichtig
?taatsbelaog (Aanbeitedingen).
G'tOOL K K\ VK'A A K. KX.
AMSTERDAMS VERHOOGING.
De Beer Pljnappel heeft ia de jongste
raadszitting eaiie interpellatie tol het Dag.
Daluur gericht betreffende de verhooging,
die eenige punten in de stad onderdaan, om
voor de A. O. M. liet spoor te effenen.
Hij wees er op dal dezo verhuogingcn
zoowel in strijd waren met de eisenen der
gezondheidsleer als met de bepalingen der
pulitie-verordening, welke laatste verbieden
dal de bencdenvloer der woonhuizen beneden
den begancn grond komen te liggen. Nie
mand zal de gegrondheid uier opmerkingen
loochenen. Het spreekt wel van zelf, dat
woningen, aan welker souierrainen door de
ophooging van den weg hel licht wordt beno
men, of waarvan de vloer; beneden den
beganen grond komt te liggen, voor de gezond
heid der bewoners minder voldoende zijn.
Daar komt bij: een aantal perceelen ver
liezen niet weinig in waarde, of nopen de
eigenaars tot belangrijke uitgaven bij de ver
andering van de hoogte der wegen. Van
daar dat zeer velen ontevreden zijn, wij! zij,
om der A. 0. M. kosten te besparen, genood
zaakt worden, zonder op eenige vergoeding
te mógen rekenen, min of meer belangrijke
vertimmeriugen te doen uilvoeren.
liet' komt ons voor, dat de gemeente tot
dergelijke wijzigingen van liet profiel der
wegen niet behoort over te gaan, tenzij in
gevallen van duidelijk gebleken noodzakelijk
heid. Wanneer de gemeente in de nieuwe
wiiken ecjwnaal de hoogte der wegen heeft
vastgesteld, en de da'rirop gegronde bouw
plannen goedgekeurd, is eene afwijking
da>rvan huojjsl onbillijk voor degenen die
einar huizen hebben opgetrokken. En in de
oude slad, op eens, lieele straten of ge
deelten van stralen belangrijk van proliel
te véranderen (men denke aan hel voorstel om
al de benedenverdiepingen vmi de huizen
aan de llaiïngpakkerij. tot kelderverdiepingen'
temaken) liet schijnt ous een onnootjiye,
onverdedigbare kwelling vau de in die
stniien. wonende burgei ij toe.
De gemeente, die als de noodzakelijkheid ge
bleken is, met mag aarzelen doorlatend te
handelen, behoort met de meeste zorg
de -belangen dei' inwoners te ontzien; elk
noodeloos ingrijpen in veler belangen dreigt
de goede verstandhouding lusschen burgerij
en gemeentebestuur te storen, allhans het
zoo onmisbaar vertrouwen van de burgerij
op haar vertegenwoordiging te verzwakken.
Hadden onze raadsleden zich kunnen voor
stellen wat-men bezig is van de Spuistraat,
te rajken, men blijft nog eenige duimen be-.
neden de toegestane verhoogintr, zij zou
den Mker zich nóg eens bedacht hebben,
voor ZIJ 4aartoe vergunning hadden gegeven.
Het is te begrtjpan, dat de meerderheid
uit de stukken en teekeningen niet voldoende
allédetails kun beoordeelen en daarom op tiet
volledig ingelichte Dag. Bestuur, in 't bijzonder
op den Weih. voor publ. werken vertrouwt.
Doch met dat. vertrouwen moet men voor
zichtig'zijn.
Zeer zonderling schijnt nu vooral de hooge
gemetselde Kaai langs hel Singel tusschen de
brug bij de Luthersche kerk en die bij het
Koningsplein.
De brug bij de Lulhersche kerk zal ?erdwij
nen, tengevolge der reeds goedgekeurde dem
ping van den N. Z. Voorburgwal. Toch is de
hoogte dier brug als norm aangenomen voor
den nu aangelegden hoogen Singeldijk. Zal die
verhoven ringmüur met bet daarnevens gelegd
verhoogd trampad na de demping van den
N. Z. Vooib. en de verwijdering van de
brug worden yerlaagd? vroeg de Heer
Pijnappel, doch de Heer Bergsma kon geen
^antwoord .gevaa. Zeer wel mogelijk, dat
men 't verhoogde pad heeft aangelegd
om een brug die op 't punt stuat afgebroken
te worden, en men nu de omliggende terreinen
weer zal gaan ver hooien; omdul hel verhoogde
pad er nu esmuiial ligt.
Waar zulke gewichtige belangen van vele
burgers op het spel staan, behoorde men,
dunkt ons, met meer nauwgezetheid dejwken ie
overwegen, vóór men cea dergehjk werk liel
vurrictucti. Laat ons hopen dat wal nu ge
schiedt althans een leer is vo)r hel
vervrfl'jr. De verminking van -hel schoone
Rokin trekt al te zeer de aandacht dan dal
men behoeft ie vreezen, dal der A. 0. M.
spoedig nieuwe vergunning zal geschonken
worden om grachten te bederven; de oogen
beginnen op dit punt ji^n te gaan. Wij
er tevens op rekenen dat te eeniger.
ons g'iineentebesuiur wel weer de
overzal post vatten, dat waterwegen, welke
elke Iwndelgtud, die ze niel bezit, zou b u-pee
ren,?uo£ iets beters zijn, dan zoogenaam
de tloiilenmLi" mei onze mnalle echt liolluiii)
sche \voun-cn winkelhni/e >; ook dat de ver
drijving van desdiepennaurüiiii buiienrand der
slad, doadcfenffouilig lasl eu nadeel is voor
een groot -deel der huigerij, dut zich toeft
reeds niet in vooruitgang van handel en
nering fnng verheugen. Men zal nog vóór
hel ie hut is, hopen wij, inzien, dal hel al
ie dwaas is, de voordèelen, die wij boven
andere Europeesche huoldsleden bezitten,
prijs Ie geven om op zeer ondoelmatige
wijs na ie bootsen wnl men elders in min
bevoorrechte oorden heeft aanschouwd.
Doch dan ml men eerst moeten begrijpen,
lul do tramway, hoezeer ook een belangrijke
nanwinsl voor onze slad, niel hel
allervoornaains'e middel is tol verhooging van de
welvaart der ingezetenen. M. a. w. dal Am
sterdam niet zich geheel naar de
iramwnyeischen, muor de tratmvpy zich nanr de
eigenaardigheden van Amsterdam lieeft Ie
schikken. Waarlijk de trumway is in de
hoofdhuid zeer wel besluanbanr, zonder dal
wij de schoonheid der eenige Ainstelsftad te
na komen, hel verkeer te water bovenmate
belemmeren, of de burgers op onkosten
jngen om hunne huizen naar de eisenen van
hel iramway-nel'te verbouwen. Sit mo
dus in rebus.
TJIT DE MAASSTAD.
Rotterdam, 5 October.
De lezei-a van de Amsterdammer, die tevens
trouwe lezers zijn van de brievun uit de Maas
stad", zullen zich in hoofdzaak nog wel
heriuneic.n boe de gcmeeüte, betrekkelijk onvoorbereid,
eigenares geworden is van de belanKrijko
havunwerkeu, welke aan de overzyde der Maas door
do H'.iltcrdamsche Handclsvereeniging werden
nnn^elegd, en hoe de Jvamer van Koophandel
alliier, geraadpleegd óver de w^jze van exploitatie
dezer nieuwe bozitting, zich naar het bekende
gebild gedroeg: Onderzoekt alle dingen, maar
Behoudt het goede l Omtrent drieërlei wyze van
exploitatie: door een particuliere maattchappy,
door particulieren voor rekening viui en naraai s
de Gemeente, en eindelyk door de Gemeente
aelve, brnchttti coinmissies nit haar midden
achtereenvoltfetia rapport uit, en eerst voor de
exploitatie door de Gemeente, naar 't mij voor
komt het goede", was eene meerderheid in de,
kamer te vinden. Met dat advies heeft eich de
gmueenteraad indertijd in beginsel vereeuitfd en
teveus, met 't oog op het gruote belang dezer
zaak, eene speciale commissie van bystand uit
z(jn midden benoemd, dio ten aanzien van alle
zaleen betrefiendn Feyenoord B. en W, van raad
eu advies zal dienen.
In beginsel was dus reeds, ik meen sedert de
raadszitting van 4 Augustus, omtrent do viyze
van exploitatie beslist, maar tot Vrij'.lug der vo
rige week werden de verordeningen, waarbij uit
voering aan dat bexinsel gegeven zou worde»,
nog tegemoet gozieu. Ik beduel hiermede aller
minst een verwijt aan B. eu W, en do commissie
van bijstand, want hoewel volkomen leek op het
gebied van den handel, gevoel ik zeer iroed dat
het uitwerket} dier verordeningen een uiterst
mooilyke taak was, welke veel tijd, studie en
kunnu veroischte. Maar juist daarom was ik
niet weinig verbaasd dat de behandoliug dier ver
ordeningen, eerst Vrydag 11. openbaar gemaakt,
reeds tegen heden ann de ordo gesteld was, en
dut te meer omdat IJ. en ^V. en de Comini sie
van bij-iaud met hunne toelichting van de vele
bepalingen der verordeningen al zeer karig ge
weest zyn.
Met allen eerbied voor de vroede mannen van
van den raad, geloof ik dat nttuweiyka de helft
d«r leden zich zelf bevoegd zou achten om, met
kennis van zaken, zoo voetstoots eene beslissing
te nemen omtrent de w^jze van verhuring van
loodsen en terreinen en omtrent het tarief tier
daarvoor verschuldigde huurprijzen, zooals dit
in de ontwerp-verordening op hot in gebruik
geven van open of overdekte ruimte en van
werktuigen en gereedschappen op bet
handelaterrein en. op de Nastttukade" bepaald wordt.
Een betoog dat met de voorgestelde regeling in
derdaad n het belang van den handel n dat
der gemeentekas op de beste wijze behartigd zon
worden, ontbreekt bij de Verordeningen geheel,
eu in dit gemis zou alleen kunnen voorzien wor
den door op- en aanmerkingen, welke de ontwerp
verordeningen waartchünlyk wel van de zjjdévan
deskundige lichamen en particulieren ais ingezon
den stukken in da bladen, adressen en
ongevrangde prrtfc**viezen axn den 'raad^ uitlokken
souden. Miiar ook daarvoor werd de pas
afgesneden doordlfco de eers' sedei t Zaterdag ochtend
bekend geworoea. hoogst gewichtige regeling, reeds
tegen heden aan de orde gesteld werd.
Verrassend was 't da» ook allerminst dat
Mr. Koest heden in de zitting verklaarde, dat h\j
ten aanzien' van deze «aak onder den indruk ver
keerde een l indruk, trouwens, blykens de later
gevolgde stemming door da groote meerderheid
zijner medeleden gedeeld, dat de Ka»d behoefte
beeft aan meer lioht dan in de stukken gegeven
wordt. Dat licht verwachtte h\j van een advies
van de Kamer van Koophandel, evenals indertyd
de commissie van Ferjenoord van die deskundige
vergadering had gevraagd, en blijkbaar zinspe
lende op de bekende dn« rapporten over de ex
ploitatie, voegde hy er met lijnen «pot by, dat
men gezien beeft hoe gelukkig die commissie ia
het zoeken na&r licht by de Kamer geslaagd was.
Wél verrassend daarentegen was hetgeen de
burgemeester daartegen aanvoerde, dat aoezeer
ook gesteld op het outrangen van licht, hy. niet
inzag hoe de Kamer van- Koophandel in deze
nog meer en ander licht zou kunnen ontsteken!
Hoe de heer Meines* dit zeggen kon, nadat hij
reed* btf voorbaat gelogenstraft was door drie
mannen, die zonder tegenspraak door ieder «p
het gebied van reederöen handel onder de eersten
gerangschikt worden, de hoeren A. rlate, W.
van der Hoeren en W. 0. Schalkwek, is mg
inderdaad een raadsel. De eerste, di« zich gehaast
heeft, u» het openbaar worden der verordeningen
door een ingesonden stuk in de N. ItoiL Ct, in
het ceinia eoner toelichting van de vooiatellerte
voordien, schreef o. ft., (na dt) juistheid erkend
te lubben van het beginsel, waarop de verorde
ning blijkt te rustttn, dut da gemeente zoo rain
mogdlyk op het gebied der particuliere nijverheid
moet treden);
.Uo cucht om duidelijk te doen uitkomen dat
men geen meroantielo exploitatie baoogt, de
ovordrynng waarmede iedere verantwoordelijkheid
geweerd wordt, doen eerder denken aan eeue
k ii'ikutuur van liet beginsel, dau aan eeue rege
ling die let op de belangen der gemeente in ver
band met die van handel eu scheepvaart."
ile heer van dor Hoeven, die heden het eerst
het woord voerde over de verordeningen, ontwik
kelde de redenen waarutn hy zich «niet met het.
ontwerp vereenigen kan,1' terwgl kort daarop da
beer Schalkwijk zeer pertinent verklaarde, dat
n uur zijne ineening de wyzo waarop de exploita
tie woidr. voorgesteld, noch in het belxuz der
geuioentokus, noch iu dat van den hand»! is."
Ka zulke adviezen van deze drie deskundigen
valt er toch moeieiyk aan te twijfelen, of du raad
wel terecht uiet 20 tegen 8 sten uien besliste, dat
da Kamer van Koophandel nog wel ra?er en
ander licht over deze zaak zou kannen verspreiden.
De entree y»n onzen nieuwen wethouder in
den raa.i was niet zeer gelukkig. Iu tyuvuiiaive
t cl>, waarvan lieden medcd«ehug werd gednun,
beeft ra r. vun Weel verklaard, dat hy muler de
gegovn orastnmlitflieden en mot terzndestelling
vau alle persoonlijke consideratien" de liem
opaediag.-u betrekking vau wathouder aanvaardt. De
door mn aangehaalde woorden in den brief aan
deu in:id zouden zeker beter achterwege gebleven
zijn. Zouder de gegeven omstandigheden," d. i.
zonder vacature in het college van dugclijksoh
bestuur, zou den heer van Weel de betrekking
van wethouder zeer zeker niet opgedragen ziju,
en dat de aarzeling om die betrekking te aan
vaarden hjra dagen van zenuwachtige spanning
en slapoluoze nachten gokoat heeft, raoi{e voor
heniKclven van belang zyn, maar kan den raad
en het publiek zeer onverschillig laten.
Tijd en werkkracht te besteden aan de behar
tiging vnn de openbare belangen vergt van ieder
een opofferingen, m nar juist niet altijd de groot
ste vun hen die meeneii dit zei van nog eens uit
drukkelijk te moeten zeggen, en hoe dankbaar
da Kotterdammers - Mr. vun Weel ook zyn mo
gen, dat hy na de tot tweemaleu mislukte po
ging om het ooilege van dagelyksch beotuur vol
tallig te maken, zich bleet beschikbaar stellen,
gaurno zo iden zy toch ook, zeker niet 't minst
ter wille van hem znlven, -gezien hebben dat hy
hun ook het initiatief tot die dankbaarheid ge
laten bnd Moge di-ze eerste teven* de laatste
minder gelukkige inspiratie vuil onzen yverigeu
en bekwamen jouraten, wethouder zgn!
Eo:io bijzondere vermelding verdient onder de
uodon ingekomen stukken nog het gunstig
praeadvies van B. eu W. op het verzoek der
Wederlandscho Eleccriciteits-Jdantdcl'.nppij om vergun
ning tot het leggen van geleidingen, ook in den
gemeentegrond. Dit verzoek is ongeveer drie
weken ouü. als ik mij .niet bedrieg, en nu reeds
verschijnt het praeadviml Dit 'n zeker wel uit
gebracht met eeu weiuig meer bekwamen spoed"
aan waarmede hut prueadvics w.-rd tocg-zegd
omtrent de gnsqunestie, hetwelk zich sedert Janu
ari 1103 steeiU Inat wachten. Hierin maakt het
clagi'lgksch bestuur de woorden van zijn voor
zitter waar, dat het zelf op meer en ander licht"
bijzonder gesteld is. Uok vnrschijnt da hangende
gasquaestie daardoor wel eenigszins in een ander
licht.". Haar wat daarvan ook zy. een feit ia
het dat de burgery intuueuheu nog maar steeds
haar licht minstens 30 pCt. te duur betaalt, eu
verlungenj uitziet naar het licht dat het
ciagalijksuh bestuur over dat belang beloofd heeft te
outsteken. G.
. UIT E flOFSTAD. \j*
Ho. 109.
Tegen de Bierkade vechten i* onbegonnen
werk.
In do HolstaJ ontbreekt het voor een brief,
«it de Hofatad, nimmer aan stof. Als mij u huis
.b.v. heden slechts tien deuren meer oostwaarts
stond en er aan eeu der ramen een loerapiegeltje,"
alin,ïHpiouuetje waj bevestigd, dau zou 'k je zeg
gen : kom even naast me zitten terwijl ik schrijf,
eu ge zult je dadelijk in 't 'spiegeltje van
dojuistheid mijner woorden.kunnen overtuigen. Zie, ze
zyn eindelijk begonnen met de overkluizing vnn
du Schelpgraoht, nu 't tegen 't najaar gaat en de
kalveren wellicht nog vóór de voltooiing v*n 't
werk op 't ij< zullen dansen, 't Spreekt vanzelf',
dut men de bewoners der, aan de Nassaukude
gelegen huizen, eerst nog dozen zomer heeft wil
len doen tfenieten van de verpestende dampen,
dio vooral bij warm weder, nit die Schelugrucht
opstijgen. Jammer echter dat zij, die belast zyn
om uitvoering te geven aan dóór den Gemeen
teraad genomen besluiten, niet veel voldoening
van hunne elfend-rtigheid hebben gehad. De
stank, dm meu onnoodig nog eenrue maanden
moest inademen, was luj de*un zacnten winter
tusscUon Mei Cit Augustus' slechts weinig
erger dan bij eeue Siberische koude mogelijk kon
zijn geweest.
Och, myuheer de Burgemeester, wat is het jam
mer dat er van uw hui* dat gij in Duinweide zult
laton bouwtn, nog geen pannenbier" waait! Dan
zoudr. gij zeker, deu gang van .u w werk nagaande,
spoedig ontwaren hoe men thans, naby uwéte
Wichten wouing, bezig i* om de reeds ledige schat
kist der gemeente met nog meer lasten in de
toekomst te bezwaren. Dat ellendig halfwerk
dóeüiS de ondergang van onze finantiën, on uu
men bezig i* om de Schelparacht te dempen
tosscheu de Java- en Anna Paulownastraat-brujcgen,
biykt het, hoe zeer de afwijzende baJchikkbg van
deu Gemeenteraad, op het adres van ingezetenen
was te betreuren, waarby zy verzochten om en een
gedeelte gracht Bankastroat in
Schelpkade'tegehjkéityd te dempen. ? .
Binnen twee, drie jaren rnow daartoe toch wor
den overgegaan en dan lallen de kosten van
verkluuen veel grooter zon. Dan zal al het land,
? in plaats dat het nu per schuit had kunnen wor
den aangebracht, per kar moeten aangevoerd
worden. Déscheidiügimnren, nu aan Java- en
Anna Paulownaitraten te maken, z mden dan ook
onnbodig zyn geworden, terwijl en wat het
ergste i», den bewonen van Bankaitraat en
Schelpkade thans door die gedeeltelijke overklui
zing de volle bedwelming pestlucht m de longen
zal gevoerd worden, te meer omdat bij de tijdelijke
ofdaraming der Sobelpgraoht hot verbindingiriool
door de Sumatrastraat, tot afleiding van 't over
tollige water der gracht naar het kanaal aan
eene ongeneeslijke ooatructie schynt te lijden. Of
ze aangeslibt i*, dan wel evenals die in de Lange
Pooten, verkeerd op schot" ligt, kan me met
schelen. Ze deugt niet n dat i* voldoende.
De nieuwe burgemeester heeft dan wel met
een zieuersblik zij a particulieren zetel willen
vestigen op en naby een stadsgedeelte, waar hy
de nog aan te brengen verbeteringen «lechts voor
't grijpen zal hebben.
-,.'.Uet melkuuisje van hot raadslid Monton,
zal zijn Edel Achtbare ipoedig evenzeer in
den weg staan, all 't mjj en alle van den tram
gebruik makende Duintneiders doet, en zeker zou
er onfler hét burgtmeeitersohap van den het r
Parijn geen weigerende beschikking genomen
«Un op het verzoek Tan een der inwonen, om
dat huisje zeer nuttig op zich irlf sleoht*
n meter meer wettwaarti t* plaa'sen, tot te*
vordering Tan den geregelden tramdienst. Als
de waarnemend*) burgemeester «n wethouder* de
Ie algemeen* vergadering der Ttreejugmg tot
Mvordering van fabriek*- enhondwerks-nyvorheid
m Nedeilaud. den 8n Aug. jl., onder
voorzitterichap van Dr. J. Th. Mouton (raa s'id) hadden
bijgewoond, dan zouden zy xokor tegen hutulgn*
uuon belang in, niet het bizonder bulang vun
liet raadslid Moiiton (mclkitirichter tevrtis)
betiokkfiyk zyno kiosk iu bescherming heli ben,
genomen, omdat da heer Moutou toa i te>- ver
gadering zoo triumphantelyk zeide: Ik kan niet
gekloven dat besehisrtuing róór het puili'kbtluny
IS," Wat beteekanon toch iu 's H uW>nuam al
die niooie los d*ar heen geworpen |-h;ases, nis
xe juist worden uitgesproken door lunisind, dl*
lich raadslid zijnde, op zulk euiie in 't oog val
lende wy'ze zelf laat beschermen door .jjue
ooilega's, eu zulks onmiskenbaar tegen het nlge i;cono
belang in. .'t Is ah du vo* dio de Passie pi e kt.
Die hooge, mate van willekeur, wnannoae on*
Dag«lünch Bestuur zich den laat si on tyd
otitridderd heeft blijft, meu verbeelde zich dat
nimmer niet onopgemerkt, eu 't schynt dat
meu van lieverlede de bewoners a's trouw be*
lastingopdokkeudo poppen gaat beschouwen, waar
mode meu naar willekeur sollen kan eu om
springen.
Do rechtschapenheid en mannenkracht van onutn
nieuwen Burgemeester stelle daaraan paal i>u perk;
we zullen hem dankbaar zijn en op de liuuden
drageu! Is het dan,'laat ik 'Z. E. A. slechts euiio
enkele vruag stellen, niet roekelooj ooisprinxen
met de iukomateu of uitgaven vun do bt-wonerfl
van de Riouwstroat, om ze ck-n Oeu dezer te doen
aanzegden dat do nummers hiinuBr uizcti ver
ouderd waren eu 3 duKen daarna maakte men
bv. van no. 28, no. 60. Ik ken iemand vau zeer
nabij die juist den vorigen dag van de
ZuidUollandsche Drukkery tieti duizend enveloppe*
met gedrukte hoofden had ontvangen, meer and«r
drukwerk bovendien bezit en door de verschil
lende betrekkingen die hy waarneemt, minsten**
eeue schade it toegebracht onn onbruikbaar,
ge"wordeu drukwerk van f 200. En zoo ieta had
immers kunnen vermeden worden, door de voor
genomen nutnmerverandering niet geheim te hooj
den, maar desnoods een halfjaar vooruit aan M
kondigen.
'k Voel dat 'k me kwaad zon maken al* 'k
door schreef, evenals verloden Zondag, toen ik
miin stuk Vit de Hofatad A'o. 108" overlaa.
'k Badineerde daarin over eene onschuldige
drukfout, welke eene vaas in een rt/tuig veran
derde ; dat was nu niet zoo heel erg, maar dat
de letterzetter in myn stuk ook eene drukfout
maakte, de "aandacht vau deu corrector ont
snapte, dat was een beetje al te erg en deed
den lezer ongetwijfeld zeggen: Hier is de balk."
Uy maakte namelijk vaa een Commies, een
Commissaris, en 'k vraag ieder af, of zoo'n
drukfout niet raar i*.
't Uadsaisoen wordt den Ten October gesloten';
nu. 't werd tyd ook.jwant reeds Redurende enkele
weken ziet men kachel pij pen den gansenen dag
mar hare bestemming brengen.
't Gemeentebestuur, dat te recht begreep h«e
goed het voor de neringdoenden is om de vreem
delingen zoo lang mogelijk in 't Haagje te hon
den, beeft dan ook aan den heer Oscar Carr
vergunning verleend om, te beginnen met l No
vember a. B. gedurende epnige weken
voorttellingou te geven in zyn Circus, aan het welk men
onverstandig genoeg het verafgelegen Plein 1813
tot standplaats heeft aangewezen. Waarom daartoe
niet het Plein, in 't centrum der gemeente be
stemd, llötel- en koffiehuiihonden. banketbakker*
eu andere zakendoende belastingschuldigen zouden
daardoor immer* bevoordeeld worden, terwijl men
nu, geheel ongemotiveerd die bate wegwerpt en
bovendien den ondernemer schade berokkent.
Er doet dan ook een verzoekschrift de rondte,
bereida met een 70-tal handtéekeniiigen van Plein
en naburige stratenbewoners voorzien, om te
worden ingezonden aan Burgemeester en Wet
houders, opdat Carré'* tent moge gesteld werden
op 't Plein. ,? .-,.?'? V-, *
? 't Welbegrepen belang v»ti honl*)r4*n
patentplichtigin wettigt volkomen dien wetwoh, die
er mag niet aan worden getwyfeld door B.
en W. zal worden verhoord. ? .
'g-Gravenlmge, J. A. de Borgh.
28-9-1882.
TJIT DE BISOHOPSSTAD.
Misschien he.-ft anderen, als mij, getroffen een
artikel in de Stemmen voor waarheid en vrede
vau de hand vau Dr.Bronsveld waarinde begra
fenis van Mgr. Schaepman tiesprokun wordt, /jjn
dat stemme» voor waarheid en vrede? i* dat de
stem des predikers die den volke verdraagzaam
heid leert en liefde predikt?
Ik vind het zeer natuurlijk dat een protestant
niet hucht aan plechtigheden die do Katholieke
Kerk voorschrijft, maar ik vind het even natuur
lijk als aHdersdunkunden niet hechten ann cere
moniën der orthodoxen. Plechtigheden, die een
kerkgenootschap voorscbyft, buliiciieiykte maken,
reken ik voor ieder ongepast eu zeker guen
stem vnn vredo. ' ...
Al dadelijk treft het verschil in toon, w»ar
Di'. Brousveld de begrafenis vau Prof. v. Ooaterzoe
en die vau Mgr. Sctiaepuian. beschiyl't. Jjie vun
v. Oosterse heet een int vaart, ven droeve fiany;
die van Mgr. Schfiepinau eau vvrtounuiy, een
ui/vaart, die gebracht tnoet teord'in tot dt rut/ritJc
publieke cermtiljjkheilen,
Volgens verklaring van Dr. Bron* veld behoorde
hy uiet tot d<* niuuwsgieri^on. Iu Ikarleiu had
hy reeds eon bisschop zien begraven, en dat scheen
hem niet geanimeerd te hebben. Uit de tweede
hand vernam hy dat er by de begraienis van
Mgr. Scliaepuian nie.'s geticn is wat naar
droeflietd etcconde. 't Is wnar, maar by do (>rghUe>
nis van v. Oosterzee was daar evenmin iet j un
te bespeuren; by beide gelegenheden buitenge
wone tnenschenmassn,'*, die by dchuepman
nieittosaierigen heetuu, maar bij v. Ooiterzee gelden nl*
tictc/i» hoe atyemeen bekend en gei'erd de naam
van den Itoogtteraur v. O. was.
Trouwens, vraagt da schrijver, wat ii een bis
schop? Uet antwoord luidt: Hen ruit in een
kerkraam. Men eet er een anJer voor in dt
plaats *n dat *s alles. , . . ?
Over het gepa<te van eene dergelijke
vergelgking zwyg ik; de vraag ; die ik ook onbeant
woord laat ligt voor de hand: wat ia oon
Volgt een grief tegen alle Nederlaudsche bis
schoppen: Niet een van Jten it, voor taoeer men
(dat is Dr. Bronsveld) weet, uitmuntende door
geleerdheid of teelxprcktnJJttid. %</ sclirfjven niet,
ett preeken niet, fff treden nooit op builen de kerk.
Ik ben geneigd' da*: eeu geluk te noemen, voorul
dat zy goen stemmen voor uaurhtid en vrede
?chryven.
De «tem des vredes vervolgt: Volgens de
roomichen zelf, is hu wijlen de neer Mm. in liet
vagevuur, eu al het wy water, waarmede min kist
werd besproeid, wiescu zyn zonden niet iif. lly
is uu niet by Christus, maar o. a. by Pms IX,
dien by onfeilbaar hielp vurkliu'en, e» van wietis
aankomst in den hemel nog geen buricht
outvangen i*." '
De heer Bronsveld vei-zekert, dat er bezwaar
lijk iets, zoo ongeryrad als de leer van 't vage
vuur, begaat. Dr. Hronsveld vveet dat nfttntiriyit
beter dan ik, omdat hy do noodige studiën van
den Roonischen e.<redi n«t zal gemnnkt hebt.en;
maar men behoeft geen bu/.ondere stui)ii.'n,
zelfs niet van betamelykhi-id te ma'teu, om
toe te stemmen dat op dercelyke wy<so over
kerkelyke ceremoniën of leer telling n e
Hpreken niemand voegt, allermünt aan on item <lie
zich aanmatigt waarheid en vredo to vrrkoii .igo».
(ïetteld «en katlioliec maaudschiitt luul gj>
?ohreven: Ka ollenlange redevoeringen aan hot
graf van v. O. werd d<i vertooning be»loteu mot
muziek, dat wil zeggen door het zingen van een
p**l«i|»j*. Volgens de Protestanten awlf, ie boa
terkyutoujf een parudi* op al wat liefelijk il en
wellmUt. Iu c«u kerkgebouw worden de gatenen
nuft «euix*ini in toom feboudeu en oversteou
duur enn orgel bier op de be«raftfwaate
wai en allm iu do gelegenheid om te sobr*>«uw<»
to galiu«n »oo hard, zo* teel uk, zoo vateen. mo<
gelijk, auodat die ootf«6*amde laatste eerbcwy
siHg veel itad van het gebrul vau eenige boeren,
di« zich te veel verpuiid hadden.
Ik stel mij voor, dat Dr. Broniveld vol heilige
verontwaardiging aün stem voor waarheid eu
vj-odv «lavrtegen had verheven. Een ui over do
anukoiutt van Pion IX in den hemel rangschikt
msn het ongepaste daargelaten onder de
rubriek stiaiUuwr, die niet voegen aau etn
item die wnarlivid en vrede verkondigt.
Wie iu Jeziu Christus geloolt, wordt, al* hjj
sterft, niet verniel igd maai' verhcerlykt." Van
wu>n heeft Dr. Brousveld daarvan bericht ont
vangen V
Dr. Broniweld levere nog menige kroniek, hoe
geestiger, hot* pikanter hoe liever, maar hu be
trachte ook waarheid en vrede jegens
oudendenkendep.
Züu artikel over Schaepnan beantwoordt even
weiéig aan den titel Wniirheid tn Vrede als een
beschouwing van dr. Pienon over Oostenee's
leerredenen aan den titel Tj/dspietjel Nu een
kritiek van preeken verschenen van 187ly"O!!
Beide aitikeleii hebben eeu merkwaardige
overeeukomst in het gebrek aan humaniteit. Nadat
nauwelijks het giaf van van Oosteraee gesloten
is leerredenen, vóór 6 a 12 jaren Terteheoen, te
gaan bespreken iu humorUtischen toon kliukt
vreemd ia den mond van hem, die de kerk verliet
met fffeen ander doel dun onte samenleving onder
den tnvloed ie brengen van het edelst humanisme"
fi/10 1882. Jan de Bisschop.
KUNST.
OHARLOTTE OORDAY.
Gharlottt. Corday: drama in vyf bedryvcn,
door H. Th. Boelen. Voor bet Mederl.
tooneel vry bewerkt naar het Frautch
Tan Ponsard. Amsterdam 1882,
(Slot.)
Ik noemde reeds als een trek van det Hee
ren Boelen vertaling de neiging, om dec
gemeenzamen toon van Ponsard te ontstemmen
tot höalle poëtische distinctie is kwijt gegaan.
Vryhud Tan uitdrukking te willen vermyden
waar zij dient tot kenschetsing van personen of
toestanden, behoort tot een tijdvak van kritiek
dat vast honderd jaren achter on* ligt maar
er dient in hot oog gehouden, dat 28 even
duldeloos en ongerrjmd is al* ongepaste ver
hevenheid.
Het tweede bedry f ontdekt een gezelschap, ten
huize van Charlotte's pleegmoeder, mevrouw de
Bretteville vergaderd; liet gesprek loopt over de
omwenteling en den hnidigen stand van zaken in
de hoofdstad. Legitinmtisch gezind, verhalen zy
elkaar met afgrijzen en verachting van de
republikeinsehe gruwelen, en ontrouwen een voor
stelling, door geen te zachte geruchten al te
rooskleurig «tint
Ponsara & er in geslaagd, de eenzydigheid en
de half-voorname, half-onnooztle begrippen der
aristocratie scherp af te schilderen.
De heer Boelen schijnt de opvatting, des dich
ten onopgemerkt te hebhen gelaten. JKén trekje
?pMttfci ttüd.
Ponsard noemt een der gasten vau mevrouw
de Bretteville un vieux gentilhommt; de heer
Boeien: een oude heer. Doch niet alleen dit
personaaoje heeft de vertaler eenige sporten van
den roaatschappeiyken ladder doen afdalen, ook
de overige dames en heeren, ja zelf* mevrouw de
Bretteville deelen in de algemeene vernedering;
en in dagen van beroering zou een vergelyking
tnsschen deze tooneelen voldoende »yn, om den
heer Boelen van communistische neigingen ver
dacht te maken.
Hoor b. v. mevrouw de Bretteville:
Wat mentch! itat tyd t wat atett f Ja, ja, 'tgcen wy
beleven,
Is me een historie I God wat moet dat alle» geven ?
Zij l-rerta alles om, niel» IHjft in 'tonde xey!
'k Heb nog gezien... oeli ja, mijn man beleefde 't nog...
Ik heb het tof aanschouwd met lieel d«n adel, 1'rachtig
Zag AntoiHette er uit; de Vtrrt gtzoiitl en kratlttifi
Het l* mtj nog of 'k hem in gala voor tnjj zie,
En hoe haar majesteit aan elk haar hulde bia,
Schoon zy te zeggen had:
Qael homme l Qaelle poqne l All t c'est l* de
lliis(toire,
Et pourtant, qa»nd J'y songe, i pelne J'y penx croire.
Comme tuut e*t cliangél Comme tont a péril
J'»l vu c'éuit du temps de mon défnnt tüiri
J'.ai vu la cour, j'ai vn la noblesse fran^aiee,
Et la reine Antolnette, et Ie roi Lont» seize;
Je me rappelle encor lenr eoatume i toni deux,
Et comme il» B&lualent les Beigneur» autonr d'cni,
De Boude Heer" is nog vrij wat erger:
Men zal er ons Parijs, helaas l niet we Jervinden,
't In niet de hoofdbtad meer, wier we«ldo en glans
ver(bündou
Tan al die fraaie l'itntt, die pracht en OrrrrloetJ,
Waar, wat de Wtrcld geeft zich In ón kring ontmoet.
Do magazjjutm dicht, geen weelde moer, geen ukan,
Het is ielu crremilii, haart men eeu rijtuig In»»»genaken,
Hen vreest ztyn bnnrman; ach, 'l it vergen» reehlaf pluis;
Uit tree» mor ktrltntlraf l>l(Jfl turn liet litfst tt huif.
En »lle« zwijgt. Mi-n «luipt elkaar voorbU al» spoken.
BoniH Honkt eco duf rumoer of ziet turn dkkela rookcn,
't Komt nader, 't wo«»t geJruinch klinkt kraclitigor in
('t oor,
En 't Jaag gepeupel tltegt ha!? «aal-t ie ttialeu Haaf,
i* een ojn-ner dau, en waar «tJ '* oar tertelimreti,
?Her in tl naar Imii e* tlnit er gnuit sjfu iltiiren
Deze recht prozaïsche en burgerlijke l>e*chrij-,
ving in den mond van Ie vieux gentilhomiite
luidt bij Ponsard aldus:
Ah l oo n'é»t plu» Paris, la belle capitale,
Ebloaimftnt les yenx dn Inie qn'ello tale,
Ou les arts, apportaut Irnra eheft-d'oettvre divers,
Be donnalent rendtz-voua des bout* de l'nntvers.
Le» magisin» tont olos; pin* d'art; plns de négoce;
C'*at un evenement qne Ie brult d'uu carroue;
Chtetm craint ion voialn et. reste en sa maiwa:
On róro on n'endormant qn'on *'ü>cUle en pri*on.
Tont ie tait; los passtnts gliwent comme do* ombres;
Qoelque fuia «eulement oh entend d«* brult* sombrei,
On volt paraltre alora des hommoa ineODnu,
Bortis on ne aait d'oü, aaavage», deml-nnsj
C'ent l'émente qui pa***, el se* nolres eehorte*
Dcfilent dans U rne oüae fermcnt les portea.
Het zou weiuig zin hebben en het be*tek verre
overschrijden, op deze wyze het geheele stuk ta
behandelen; en uit de aanhalingen blijkt, donkt
rail, duidelijk genoeg het oordeel, dat over het
geheel valt nit te «preken.
Dat oordeel wordt nader gestaafd door voor
beelden al* de volgende:
Charlotte.
Corneille» groote geest, zie fier tkani op rnQ neder,
De deugd, aoor u gemaald, tiet ft In uit nataal wtdtrl
voor:
Corneillf, mon aïenl, ta *«rt* eonUnt. Place
Emllio et Clnnal J* tui* de vótre race,
Charlotte.
O onuegrijpelijkhotd! o wonder boven wondert
Dit monitor woedt zoo lang *n 't i* nog n!«t t*D«nd«rl
voor:
O tncrmlU* incrojable, et deux fel* iaonfe,
gu<on t«l morutre alt pa natte* «t.éoB eneor* e» vi*rl'"
Mevrouw de BrtiieviUe, tot Charlotte. -«ir-L:
. . _ Va»rw«l, «MJn lUve Mbatl f ***» ???
K«(.Mn* *«n laaUt* au! O M <? t» ntf Ml l M*» dk «Un
XI* bitr »t)n b«nrs, U*f kiad, h.t tt
Biat . . , tuft «oat*<al,daakMinaool«tBeaeuwurd«,
'tb «m reliek. W?t <?,/, vtot-ileMfa tiici rnttél '
O» enferinH *fvtt »tt «b ty ftrktoit» wty.
ZU» «w papieren goed? Ho* staat bet net iw
2l*t atkU<t ftmd, d»t nooit t«a d*nf»J«t » vemwe.
Zyt «tt «t» sttmat, loop «oer, |**f atomta* die a vraagt
Dut antwoord; 'li> tn Htkl >tn man, ilt ilck mttémvt,
Oa niet op zeo wauneer er Mie winden loeien
Wit In *li »trtUHu4 V ntttif wttr vwatttim . , ?
Taarwel Clurlolte l
voor het Fransclie:
------- Adleo, m«n «»« trétert
Foor la dernière tolt, rten* m'eiabruser «noorf
Ah. . . Tiem, pr»ml oette boort* ou J'ai mis ma réi»rt*.
flard* cetto rJique; .U ie p*ot qn'ell* s*rr*.
Abt . , . tob prndent* au möiai! N* maroh* pas d*
(aait.
lUfanl* Mto«r d* tol poar veir al l'ra t* «stt,
VeUle a toa «MM-pert En montaat en voiton
Informe-tui d'fcbord si la rouU ut uiw *an.
Ne répondi a penonne. Etite les panuts.
N* t* mets pa» en met par dn t*mp* meaaeanU.
Borii-moij dto-noi vit*, aaetitot débaroate,
Bi ta trouve* qmelqn'on i la plae* indiqnie.
- AdiM cWott.1
Met aanhalingen als de» louden kolommen te
vullen tgn. Welsprekender nog, in hare kortheid,
U de opsomming der fraaie venen die ik in dn
negentig bladzijden heb kannen ontdekken.
Charlotte.
De «rraffe stf baar deel, naar niet op d*x« wQs,
Do burger «elf do« recht, naar geeP «onrecht niet pro».
Wilt gQ den tnurg*rkrtfg in Prantrflk dooa ontbranden,
Den vreoudllag op uu* erf, d* lieden in »i}n banden?
Fransoh :
Qn'ils aoient punti cent- li, mal* par d'antr** morene,
Qn'ila lotnit paai», ehe« nous, par des eonoitoyeai ;
Et u'introdoiaez pas dans Ie* gnerre* CJTÜM
L'étranger, qnl n*y vi*nt qn* ponr prtndre ne* vlllesl
H ar at (tot Danton.)
TJ bond Ik in het oog, Banton, 'k Mg n Twflsnwen.
Ja, vriend v*n Dttniooriei, dl* t&rsling lal n roiurta,
Di weet niet welke otl uw arm ontwapend heelL
Maar 'k rag dat by 't alarm AchUle» heeft gebeefd.
voor:
Ponr tol, Danton, J'anral l'oetl tnr t«* déhillance»,
Ami d» Dumonriez, velt!» a t«s alllance».
Je ne sai* par «jnel Dlea «on bm fat dóurmé,
Mti* Achille m'» parn bien mou, Ie trente-un-mal.
De nlleenspraak van Harat bevat enkele goede
gedeelten, maar U ontsierd door vele platte en
onbeduidende verzen. Tot de eerste reken ik:
De wind gMt ov*r 't graan *n all» halmen boven.
Zoo tiddren by myn woord zy dk op 'i (wrdrflk ]*ven.
voor:
Et, comme sons l* vent la noinon bal*ncée,
Tout Un penple ondalenx frémit ioa* tna pensee.
En:
Oüpenpel, t M{jf nw vriend, ik dnld bet nimmer neer
Dat een zich hooger stelt; d« Itayit» tt aller kctrt
Zie bier uw Attila, nw redder, denoknteat
Hij r»»ft de ttn-rld ichomi, CD velt de artetokntcn!
Ha, niftiy ga ik votrt, neem vnur en zwaard ter hand,
Ga de Barbaren voor naar 't grotltch Bomeinenlaud.
Wit, tuit ictei-itaat toch mtf f
voor:
Ont, ]e suis «on aml; Je ne *onftï!nl pas
Qu'il i'élère ancun front aa-demiB dei plni bas.
Je nirelle. AttU» de la déaocMti*,
Je brise et foulo itu pleil* toutfl sristooratie;
Je proratn», Ie fer et la flamme d la min,
Hei barbares du nord dans l'empire Bomaip
Jo sul* grand I Je penx tont l
Zonder twijfel behooren dansen ali dexe tot
de gelukkigste brokken, schoon ik nut kan
naEaftsn 63r onaerstrepinR. f e doen opmerken,
hoeveel bedenkelyks zelfs dergelijke gedeelten
aanbieden: onnauwkeurigheid, breedsprakigheid
en verzwakking.
Het slot vergt nog een enkel woord. Ponsard
vertoont in het vjjfae beirrjf enkel Charlotte en
Dauton, die haar in de gevangenis komt bezoeken,
hoogeiyk ingenomen met haar Romeintchen moed,
en diep begaan met haar lot.
Getrouw aan zyn grond-denkbeeld heeft do heer
Boelen een nieuw slot-tooneel vervaardigd, waarin
hy mevrouw de Bretteville doet verschijnen en wier
optreden de schrijver verklaard wil hebben in de
verzen tot Charlotte gericht:
We«st daar heldin voor 't volk, doch boeteling voor God !
Men kan met den heer Boelen van gedachten
verschillen over de vraag, in hoeverre de strek
king van dit nieuwe tooneel strookt met de be
doeling van Ponsard en met het verlangen van
den toeschouwer, Charlotte Corday als een mar
telares te eerbiedigen als een martelares, die
zelfs voor Uod'1 zich zou kunnen en mogen be
roemen op grootsche toewijding en beldinueuzin.
Intttttchen valt het niet te ontkennen dat, naar
het inzicht vau den heer Boelen, het slot aan
dramatische waarde heeft gewonnen.
Amst. F. v. d. Qoes.
HEEREN EN DAMES UIT PONT-ARCY.
StaJs-Schouiulurg ; herhaling,
Minder scherp en geweldig ; zonder de stoute
loRikft rn de hooghartige objectiviteit van Dumas ;
voor Augier ondrrdoemto iu diepte vau dichter
lijk gevoel, in de kunst van karakterschildering
schynt Snrdon de gcestigute, du yrien<leiykitetde
schitterendste Van het edele driemanschap, dio
lift 1'YftiiBclie blijspel tot een tijdvak VAU bloei
verhieven, welke met de CeUw van Mutièro om
den voorrang stiij.lt, en door geen gedeelte
eeniger nieuwere letterkunde wordt «eüvenunrd,
Sai-dou is tevens de komedie dichter, dio de samen
leving zijner dagen het groudtgst bestudeert en
het nauwkeurigst ontleedt. It'tinytts, JJara en
Daniel Rorhat; brandende vnut<»t ukken in de
maatschappij; vol van de rijks «iihnrUtochtclrjke
sauieuleviux lU-Mohen de Ardennen en de
Appen(jnen. Alleen uit onkunde beeft meu het tegen
woordige Franiche drama genoemd het
echtbreukdrama : een scheldnaam uit de woordenkem van
reporters.
Oppervlakkig betokonwd i» dexe benaming niet
onverklaarbaar. v
Immers, behalve de vele en belangrijke onder
werpen door de Fransche tooneeUdvrijvers be
handeld, vindt men aan het familie- Ie ven in hunne
werken een groote plaats ^vergund. Deze om
standigheid J» niet sonder voorbeeld: de komedie
der 18e eeuw ia rijk aan bewezen, dat, in tyden
waarop dat leren in de maatiehappjj een voor
name rol speelt, de bhjtneldiehter niet behoeft
«chromen, dies invloed na te «poren en af
te beelden Nog algemeener gesegd, hebben de
konwdieschr&Ten steeda en overal erkend, dat
de geslachtelyke verhouding tnwchen den man
en de vrouw niet uitsluitend behoort tot bat
ligendom hunner oudere broeden, de
trenrpoëten: alles wat bet RBWOM .leven onder dia
verhouding aan valschbeid en vooroordeel pleegt te
mengen, dient de blrjspeldichter af te scheiden
en te ontleden, gelijk het itfn koon plicht ia,
ichelaiTJ en lengen en o vereenkomit het maaker
afterakken en der wereld een spiegel harer «eden
vóor-te-houden; de komieohe tatereekn te ?ebil»
deren, waartoe die verhouding j» ontelbare af
wisselingen aanleiding kan geven, ia ztin recht.
liet onovertrefbaar meeiterechap hebbea de
franechea van dit recht gebruik geniaakt «B dien
jjickt veerokL Dat germgera vernnft»», door
opgang irerlokt, zioh b? Toorkew van adioneele
(erevnui bedienden, en niet steeds maat witten
te booden, is den groeten Metten evenmin te
w4Un aJf.wj BreAaneo «te icamMl jMBgsai geve»
TH d* ztapek vrnle UtabteB,
t
bet
Ske verhonding, om 'teren of aU iabetenutige
ra bet khtoEtige ii pwtrokka.. wil verbieden.
Een belang-wekkende en levendige teMldering
der maaticnappi) kan btar niet ontberen; geiyi
bet blyspel buiten die schildering onbestaanbaar
11. Ook de ervarinft bewijst den noodlettigen in
vloed dier leer, welke men, uet een te «choonen
naam, de kiesebheid heeft f*no*md. Geboren aan
bet huichelende eu bedorven bof dat Lodewgk
XIV in ttfne laatste jaren omringde; mt den
ontnchtigen Omgang der vroomheid van
<mdgewordea zondarewen zset de gevelnedbeid vaa
teugelloote prietten ont»pro«e», wai
Beanmaroh*tf de eer»t«, die den baitaard in nwn»ik»p
een wond toebracht waarvan hy nooit ia hersteld.
Zgn invloed in Engeland heeft het krachtige en
getetige blgtpel der KetUuratie vermoofd; en
doet zioh nog iteedi, gel^k hier te lande, ge
voelen.
Na het optreden van den dichter van Le barlitr
de Séville Is in Frtnkr\jk de eerbied voor de
kiescuheid meer en me*r gedaald; en alleen nit
net voortbestaan der duhlieüinnigbeid, bljjkt
bare aanwezigheid in soinmiger vreet, de juiste
woorden te gebruiken voor de jokte dingen.
Wie dit doet, u enkel-zinnig.
liet tyn niet alleen de tooneel*«fcr()veri va t
den tweeden rang, die zioh met de lat&wekkende
ayde der sekiueèle verhouding hebbjn bezigge
houden. Sardou deed bot in «U»; Jtivorfons.
Niettemin beeft de nandaeht der eerfte merstera
by voorkeur verwijld by den ernstige» kant van
de zaak.
Uit vele gezichtspunten hebben c(j'dezen
ernitigen kant oeschouwd. Ik noem tlechts eeuüe
titels: Pfiiliberte, Gabrielle, L'avenluriere, Le
Gandre de N. Poirier, Lts Fourchnmbault van
Augier; La Dame aux Cantétias. Le
DemiMonde, Le Fit» naturel, La Idees de madame
Aubray, van Dumas.
liet oeminueiykst zijn deze dichten, als zij ge
hoor geven aan de goddelyke tucht tot
reentvaardigheid, die in elk ilich^erhart woont; als zq
luide en welsprekend pleitend voor haar, welke
een oppervlakkige, kristeiyke en liefdelooze
maatschappy onder zyne uitgen-orpeneu by voorkeur
de nge*allene" noemt; als zy in haar vaak reiner
passie, hooger plicht besof, edeler toewijdiotf er
kennen dan in aanzienlijken en onherüpeiykon.
Het onverbiddeiykst zyn dezo dichters als zy
blinkende ontucht en deftige .laaghartigheid ont
maskeren. Het ontzaffwekkeiidvt eititkiyk, all
Bij de wetten der zodelykheid verdedigen in de
schildering dor gevolgen vnn den hoon, die wet
ten aangedaan.
In Les Bourgeois de Pant-Arcy schetst Sardou
die gevolgen iu de schande en bet onitetuk, die
een plicht-vergeten vader, nog nazjjndood, over
zijn huisgezin dreigt uit te storten.
Men kent het verhaal: om den naam van z\jn
vader, vooral in de oogen zijner moeder
ongeschonden te houden, neemt Fabrice de schuld
van d'en vader op eigen hoofd, en toont
zich bereid de rampzalige gevolgen te dragen:
scheiding van zijn bruid, maatschappelijke verne
dering, verachting van zijne moeder. Men heeft
SarJou verweten dut de omstandigheden waar
onder hy den strijd doet voeren, niet krachtig
genoeg dien sti fjd inpti veeren ea dit t Je ontknoping
vnn het, laatste bedrijf, ui» mevrouw de Saint-Andru
de waarheid verneemt, eren goed veel eerder had
kunnen plaats grypeu: dat een weinig takt en
overleg bet misverstand spoedig hadden nit den
weg geruimd. Mij dunkt dat ieder toeschouwer,
in het pijnlijke bewustzijn een vergissing zoo lang
en zoo noodlottig bestendigd te zien, deze opmer
king beaamd moet hebben.
Niettemin is de strijd zelf zeer treffend voor
gesteld: de toekomst en de eer vafTéen Mon,
het geluk en de ruit der moeder, bedreigd
door onthullingen, die den vader iu zyn graf
bevlekken of althans nederwerpen van het
voetstuk, waarop beider verwring hem heeft
geplaatst. De toewyding en h«t pliehtbcsef van
den zoon, de vrecaelyko waai schuwing in de
ougebondenheid des vaders ontroeren eu
scbokkeo den toeschouwer met gelijke macht; en oen
weldadige aandoening maakt zich ten slotte
meester van liet gemoed by de woorden, die de
bevrediging en de oplossing bevatten:
Ik vergeef den vader, om den zoon dien hy
mij geschonken heeft."
Het beeld van MnrceTIe is uitnemend- schoon
geschetst, en baar plaats in de handeling uitent
gelukkig. Haar verschijning ta middeu van de
gelukkige verwanten haara verleider*, werkt zeer
krachtig tot de bevordering van het grond
den', beeld.
Zij is de eerbiedwatrdigheid zelve; haar ver
leider een zwak, m»ar geen misdadig mensen.
Doch zy hebbeu de de regelen der orde
belecdigd; en schrikkelijk worden deze gewroken,
daar zy onschuldigen doen lijden. Als zij
zichzelvo van grove verdorvenheid beschuldigt, om
de plannen van Mevrouw de Saint-André, waar
door Fnbrice voor goed rampzalig zon worden,
to verijdelen, gevoelt men eerst recht de onver
biddelijkheid der wetten, waartegen gezondigd is.
Sardou heeft, naar zijne gewoonte, dit drama
verbonden aan een tweedo handeling, waarby de
praktyken van staatkundige verkiezingen ten
iilattenlandc in satiriek licht, worden gesteld.
Jïiiron Fubrice de Saint-Andréis kandidaat voor
de vertegenwoordiging; en zyne tegenstanders
maken van de ontmoeting mot Marcelie een
kompromittcerende verwikkeling, waaruit liy zich on
mogelijk als over winnaar ter stembus kan losmaken.
De hand, die du beide deelen der intrige op
dezo wijz'-i vrreenicrt, is zeer kunstig en tevens
zeer eeltfoudig gelegd. Sïmkcspenre kan voor
KÜUO verbinding der beide novellen in the
Hercfittnl of Vcnlce geen hooger lof behalen.
Do vcrtooning van Heeren en Dames uit
foni-Arcy (in de fr.iaio vertaling van den'Heer
ten Brink) was zeer voldoende. Het emplooi van
eerste jonge rol" schijnt hu liet Nederlandse/t
Tooneel weder in p*«seude handen te zQn. De
IJeer Spoormnnv heeft zich reed* br) meer dan
n gelegenheid gunstig doen kennen; een
nitToerigo beoordcelitiK zijner gaven en geoefend
heid all coimiJien büjve echt er nop; voorbehouden.
De overige verdeeling had geleden in de vrou
wen-rollen. Yooral die van Burcngèro kwam my
voor in te zwakke handen te ztyu. De
nitdrukking van diep gevoel en sterken hartstocht ia
Mevrouw Rüasing-Sablairolle* niet gegeven.
Amst . F. T. d. 6.
TREOHTSCHE SCnOUWBURG.
Heden voor acht dagen hebben w{f ooien schouw
burg plechtig geopend. Als ik eene definitie moest
geven van eene plechtige opening van een schouw
burg, die tedert jaar en dag herhaaldelijk geopend
is, dan soa ik erg verlegen zitten. Het was de
eerste keer dat in dit winter.eisoen een voor
stelling werd gegeven, maar ook dat il tedert
jaren telkens gebeurd. Toch wat er iets
byzonders of dat na plechtig wat of niet, laat ik
aan anderen ter beoordeeling. Vooreent kan
men gewoonlijk slecht» op arglistige wHze van
een der rappootten een programma machtig wor
den. All COO'B suppoont ziet dat gQ grrjpt naar
de plaat» waar gewoonlijk een portemonnaie ge
borgen wordt, dan herinnert njözich op eeni
dat hy «et nog n progranifl*a in z^}n aefatermk
beeft, -hoewel nrj even tévoren verzekerde dat
i -allemaal op" waren.
Nu werden u met onbekrompenheid
tiitgereikt, byna zon ik zeggen opgedrongen. Andere
een programma dat nrtannt door
fnakkeljjkbeid van wege zyne kleinheid; na een koloeaaal
T»t pat**r, ferneH net eea> pertrei «M 8aan«l
Ooeter. Andectv een orkett dat aan allea behalve
t*a bjnmoBie herinnert; ka «en flink bent
orkett, gedirigaerédoor dien bekendea dkwftov
Coenen, dat men met fenoff*m,ht«rd« n waar
aan »??% aRÖan* ten déti viéL
* ^u^0.11** «?**»«!&?: 8*»«4 P«*«
ta Utrecht, tv gelejenheid van
opening van dan Utreohtaèhan
Waarom de titel het toon***»*! van Mr.
Sorgen alleen Sanrtel Ckwtar noe»mt an niat
Vondel, Hooft en Breder*, dia galök mat
hem aan het pteekiic openen gaan to niat
duidahjk. Maar een kind en aan tOOMelcttk moeten
een naam hebhen.
Uit dat tooneelipel hlükt waarin da plechtiga
opening beetaat In het vorig* Jaar vatten eenige
topneeJliefhebber* het ntan op dan Ut«eh**jehen
?chouwburg betar in la richten a» hater ta
taploiteeren. Zy pakten da zaak flink aan; «aar
konden het tagan den winter van 1861 niat var
der brengen daa da groodverf. Da
aamarvatantie i* geErnikt om hat *ohild*rw*rk af U t*ak*n
en wy Itebben nu een Mhonwoarg, die ar M«r
net uitziet an volgen* deaknodigan «eer prak
tisch i* ingericht. In aan stad al* Utreaht
iet* op tooo*elgebied te doen, ei*oht van iedaran
toonaeluafhabbar waardaering an van ieder be
wondering. Want ta bagianen mat dn
gaztaanteraad en te eindigen met de itoranmtitar nit da
afg«»cheideue kerk ondervindt zaan taganwarking,
tegenwerking an nog een* tegenwerking. Dat
men, nu men den «cbouwburg in ean nieuw pak
had gettoken, daaraan eena1»eta*k«Dii hechtte,
acht ik biUjjk. Dat de Haar v. Sorgea, dia lanfti
zoo maar gloeit voor bet tooneel, er eeu
tooneel«pel voor ?ohreef, acht ik verklaarbaar. Meerma
len i* getproken over de vele overeenkomsten
tnssehen kerk en tooneel. Ik zon nu een nieuwe
overeenkomst willen oon*tat*eren en wel daaa:
gelegenlieidfpreeken en Mlegenbaidiitvkken Tin*
den by het groote publiek veel lympathie, gaat
men «e op den keper beschouwen dan vallen *a
niet mee. Ik wil daarmede niets tan nadeela
zeggen van het tooneehrpel van Mr. T. Sorg»n;
het bleek dat het publiek den arbeid van Mr.
van Sorgen op prijs «telde. Het publiek wa* niet
tevreden vóór hat den Heer Tan Borgen deed
bezwyken onder kransen, en het uit zqn 'mond had
vernomen dat hij da eer hem bewezen aannam.
De schrijver, da *chouwbwrgeommi*gie, de ac
teurs en actrices zullen en kunnen tevreden zijn.
Dat in zulk een «tok geen treffende
karakter?childeringen, geen fyn gesponnen intrige* voor
komen zal niemand verwonderen of aanleiding
tot aanmerking geven, evenmin al* bet iemand
zal verwonderen dat in znlk een gelegenheids
stuk zooveel fraai* van het Sticht schAtheen werd
verteld, dat ik myn Utrecht er nauwelijks uit
zou herkennen.
Wy achten bet gelukkig dat iemand al* de
heer v. Sorgen die tgd, gelegenheid en eene
maatschappelijke positia haalt, om mioh aan bet
tooneel te wijden, daartoe tevens loit en geschikt
heid heeft.
Ten tweedemala werd Mr. T. Sorgen gehuldigd
by de Rederijkerskamer de Geuestet, waar zijn
Nieuwe dokter werd opgevoerd. Die rederjjken
zijn lieden die het ft est vieren verstaan, Zg her
denken iet*, ik weet niet wat h*t zal n daar
uit duidelijk zgn dat ik geen rederijker ben, noch
iet*, de* rederijkers in mq Bevoel maar «ft doen
'Hat op groote ichul. Sedert weken Mijn *
al aan het feestvieren, maar en datis geschikt
om de kracht er in te houden iedere .week
slechts n avond.
Utr. 28 Sepr. 1882. Jan de BSwchop.
BIJ VAN LIER.
80 8*pt.: Yergttfonl*'*.
S Okt,: j^anehon Tivter»
Satur<lag 80 September, woonde ik ten tweede
male een voorstelling bi) van het tooneebpel des
Heeren L. van Lier, Vergiffenis. Eene plaats
onder de beste stukken van dien omvang,
welke in de laatste jaren door Nederland zyn
voortgebracht, mag aan dit spel in-der-daad
niet on' ze: d worden. Het tooueel van Het kind
met den bedelaar staat, nit een aesthetiësch
oogoogpunt, op den voorgrond. Een onbetwistbaar
geniale trek valt den toeschouwer op. Het kind,
dat den haar onbekenden bedelaar, (dien het publiek
als haar vader kent), een vertrouwelijke
mededeeling wil doen, verklaart hem hoe beur haar
moeder verboden heeft, dit geheim aan iedereen"
te vertellen. De rede van het meisjen geeft haar
echter een haar zelf bevredigende uitvlucht aan
de hand om de behoefte zich voor den bedelaar
nit te storten, lucht te geven: hij ia tlecht* een
meiisch, denkt z'u', en züvoegt hem toe: Maar
jij bent iedereen niet l De koïncideniie dezer
uitspraak van 's meisjens loffika met de
rhetorische beteekenia, die het publiek haar woord toe
kent, doet dezen regel treffend K\jn. Het stuk ia
verder geknipt voor een rederijkerskamer en de
Heer Is. van Lier speelde als een bekwaam rede
rijker: van het begin tot het einde wat zijn toon,
zijn gebaar, zijne houding klassiek. Men ont
moette nog te veel in hem den wel begaafden
speler, te weinig den menscli. Doch ik geloof
vost, dit h'j veel zal kuuucu worden voor de
dramatische kunst.
In Icföl, sihrecf George Sand een heerlijk
werkjeu: La pelitii Fadtlte. Mevr. Birch-PfeifWr
zorgde voor ven ellendige verhaspeling dezer
novelle tot drnnm.
Fanchon Vivier of de Hek*, van Lapriche",
eertijds liiur to lande uitgevoerd nis de rkrckei",
is eens het beste tooneolwerk van Charlotte
Birch- Pfeiffer gcbeeteii. Hoewel men er aan mag
twijfelen of do auteur dezer uitspraak zich de
moeite getroost li:id, kennis te maken met al het
vervelende en onkunstiue door deze dame.
namengesteld, alvorens zich tot een dergelijke verklaring
gerechtigd te achten, doet mcii goed hem maar
terstond iu 't geiyk te stellen.
Wie er vermaak in scheppen kan, lompen en
vodden op het veld der tooneelletterkunde on
derling te vorgelyken om tot de wetenschap te
komen, welke lomp of welk vod nog 't
oogelykst ii van allen?wie daar vermaak inschept,
waar hem uitgelezen ttoffen en paarlen van 't
zuiverste water voor de hand liggen, deze
kritikus ga. zijns weegt. De misgun hem zHn arbeid
niet. Men beeft de Krekel" een landeiyke
karakterschota" genoemd, Ongelnkkigerwinte vinden
wüer geen enkel eharakter eenigsxini kunstrok
in gescheU»,zelfeniet wanneer talenten goiyk Mevr.
Huj'sei-a Rosenvelt, Mevr. Frenkel en de Heer
K. Vot in hun plasti**ch optreden, «Is Fadeite,
Fanchon, en de oude boer, geschapen «ohenea
om eea groot kunstwerk te vertolken.
Mevr. Huyzcrs vooral muntte uit door eene
bewonderenswaardig bettndeerde grime; ook om
de handen had Bij gedacht. In de eerrte bedrij
ven was mevr. Frenltcl een meetteriyk geteèkende,
goedhartige en brutale meid «van nauwelykt
achttien jaren". Het kanwen op het brok rogge
brood, het opbinden der tehoentonwen, vooral
het lach- ea nitjoawaccent getuigden vanfriaacbe
detailftudie. _
Anut, O Okt., 1882. Van DeytteL
FRANSCHE OPERA,
Guiüaume TeJL"
Ia BoMiai'e Tetl deden tieh de nieuwe barytoa
opera, Mlle. de Beaglv al* Hedwige heeft eeae
meer beeehéideae rol; vaa beiden eobter «eenen
we OB* goede TOOT dezea winter te raogen
TOOTtjpeüea. De atm Taa dea Heer SeqtBn ie r«k,
taai, vol en zonder vibrato; dat hf Tooral ia
het begiB de kracht wat o verdreef, tewaanehgatyk
beJumdheid «e* onse *ael en het w>
?f*-.&?.,. , ;
-_- ft» te adkrtfvio, in da latere aecen wa* hfl
«BB «ek ?M*ttièatitd;afnttjrnuren«pelpa«ttn
TOOT dan <>v«rak««d; hat haarl«ka trio van
*an«»aaré*«i op dan Ratli werd prachtig
. kü*. da BangJy braeht er het f «a»
tno m de id* acte goad af, aan* latar*
kenui*maU»§mal hat aifanÜk fabah* harer «tem an
bare voordraeht hater doan kannen; hat vnlgaira
dat ona «taada in Ia 8bal(i afttootte, heaft «U
zakarniat
Vitaoi als Amold bad v«k oofanbHkkan waarin
»*» (raaia rtam tiah geh«*I daaagaklan;in ander*.
?ohaen h«IOMld***» avond mindeVfoed gadkp».
n*atd.-'wH ifaTuhamitatdihatbaitagawooa,
Miatchien vergde da wal wat groote kracht van
an ha* in bat dno an trio ook vaa MN
beryton
meer
ia
aard
mMJar. Zear óoad bevial nz damlvond d.
heer Cahaana*, da viMehanaria werd helder, kauritt
an eooaeiantieiH gazongan.
De HII. LarriTÏe an Donval fatw. iadar naar
z|na Ulentem, wat Tan haa gr»wd*«d werd,
Wat Qttltr an ign kapitain betreft, man ka»
zeegen dat eg aan elkander gewaaod varen; zoo
haer zoo knaeht; da namen op da affiche xfia
zakar p*^donym*n:zooiiBgtn**nh*f*timo(wuito.
Naar dan zang TM MUaT Man (MaJihÜde) ta
Ituataran, ia een genot Tan da edelste soort; hare
Tancujning. geile, oostnnm, aangename «tem,
goede swhool, bMchaaiHe voordrackï, baloranean
reek* van uitmuntende toon*d*rin*e**ea,.£M<taci«.
MaUülde, tlarfuérite, IsabeUe an f nis.
Mlle, Dnpouy ab Jemmy droaff zeer goad hat
traverti an hare «tam blaak volkomen aan da
gnKita Opera te voldoen.
Zeer bevredigend waren da koren, mat uitzon*
dering Tan da groote noeïeiykheid in de eerst*
acte; vaker dan ander* wal kon man bfaondar
welluidende emamblei opmerken. Mlle. Pa*! ore
en hare gazellinnan dansten naar den aicch.
Wat de miaa-en-acina batraft, *y had netter
kunnen zjjn, da macbinkt b.T. gaf on* volla
vyf minuten geladenheid om ta zien boe
nitgarafold en afgekaaagd do banedenrand van een
achterdoek er uitziet.
Biet orkett werkte nut nauwkeurigheid en ta
lent ; da ouverture wat uksehieu bat me*»t
geaehave«rda wat dien avond ten gehooregebiaeM
werd, rij werd mat al da toewijding geipeeld, dia
vooral violiiten an oeUiiten atoedi voor fiosaini
over hebben.
OVER BELÖIESCH KUSSTLEVEH.
(Skt.)
Fraayer dan het itnk Tan Danaaert i* de anua.
rel van den luikiehen hter Delpérée (3/1):
H Waarom niet?" eeue geeitigre
antichambravmndeling van kardinalen, in de nabijheid van
den zieltogenden Pam,?verwant aan 897, aquarel
van Tito Tjessi.
De Heer Jan Delvin, met «Qn Lurtilverhuitfrs,
il een impressionist; al* «diets accepteeren w
gaarne zyn 377.
Knap. een weinigjen monochroom, i* JJe familit
van Mej. Virgima Dismont-Bretoa. Tot da
gladde kunst aaarentarea behoort DO. 484 van
Auif. de Wilde, te S. Kiklaaa, B rum en Vond.
Men heelt gelachen met no. 436 van J. Paul
de Wit, te Parq* ('tii onder no. 2697 ook daar
ozeerd geweest): La Mauoke. tl* een
meisjen, Tan achteren gezien, naakt in een
«taande, en trachtende tegen den wand een
vlieg te vangen, 't Ia een meesterstuk. Men heeft
het recht niet, wanneer opvatting en behandeling
zoo voortreffelijk zjjn. te smalen, op de onbeduidend*
Tot de fraaye kompositie», met verdienste TUI
teekening en kleur, behoort no. 681, Degtnooden
op het brtiihftibal, van Théod. Oéraro, Brusselaar:
HU staat echter nog niat op de hoogt* van den
Duitscber Lndwig Knaus of den Zwitser Benja
min Vantier.
Cai-1 Gussow, wonend te Londen, geeft een
naar .Oude lieden" de vrouw fluUtert den
doven man wat in; er ia leven en humor in da
?childery.
Een gracieuze moeder, in 't rost, met een hou
ten kind, enz. wordt, onder den titel van
-Goudvisscben", door den Dnsseldorfer Carl Heiden
ten-toon-gesteld.
Den lieer Jean Heyermani (No. 683) cal men
ter-stond herkannen, als ik bet onderwerp noem:
Bezoek bij de weduwe op den vervaldag. Et ii
verdienste van schikking, teekening en kleur;
maar het pathetieke onderwerp moet toch
eigenlyfe de waarde aan de schildery geven. Dat ie
niet goed. Men moet in de kunst doen, al* in
bet christelijk leven: men moet God bidden om t*
belpen; maar wq moeten on* inspanden, al* of Uod
niet hielp. Sujetten te Verzinnen is goed; maar
zy govon 'geen vrijbrief voor middelmatige uit
voering. De Heer J. IL beeft hier en daar met
een toet* aan het laatste trachten te gemoet ta
komen.
Onder do goede stukken behooren 697 en 699:
De Patroon va» Aug. Ilolmberg (Muncht u) en
De Kandidaat van AJei llomo (Brussel). Ver
dienstelijk oriëntalist is Jean Bupt. llnysmans, to
Parijs; zijn 707 Bf/ecnkomst in het huis van den
a'id rammelt wel wat en de handen zijn slecht
geteeketid.
Over laaüc Isi-acls den veelbelovende heb
ik vroeger gesproken. Men denkt gunstig over
zgn Militaire bet/rafenis (722).
Bravo Standaarddrager van L. J. Lebrun ta
Brussel! Hoe meer hy die oude houUnedeu der
XVIe Eenw nakijkt hoe beter. Dat geeft merg.
Dezen raad zal ik aan A. A. Lesrel met zyn
Standaarddrager niet geven; die munt uit door
het delikate.
No. 875, Willem Linnig, Atelier «in Geert de
Winter zal te eerder opgemerkt zyn, om dat da
-kuntt-induttrie" van het koperdrijveu weer zo<*
in bloei is te And werpen.
De lieer A. J. Madiol is irmant Tan goeden
toon", maar hU moet beter teekenen (891,XTOces*
verbaal, 892, Trocfboer), .
De Heer Edouard Manet wonende te Parlja,
in da rne d'Amsterdam, No. 77, ia de Boileau der
*childerkunst(minu* de gesigneerde vormen );hg
heeft een parodie geleverd op hetimprenionnme.
n bar aux Folies-bergères. Ook in Parij* heeft
men dezen zelfmoord voor goede munt opgeno
men en het dolle ding onder No. 1753 ge
xpozeerd. Zoo moet de richting maar gekuityd
worden, om har»> exowaen in ta zien. In dan
Tlaamschen kataloog is bet onderwerp (een
bulfetjufvrouw, door een unpre**ioni*ti*ehe bril
bekeken) onherkenbaar geworden door de druk
fout bier" TOOT «bar"! "t I* trouwens een
anglicisma, dia TOOT 't aant in 1875 door Simonin
gebruikt schönt . ? ?
Stoot i* hat panoaal Tan G. J. Melchara
(Italiëbereizend): Dt brief?Brttotuek
bvinentichi (930).
Waarom miszen wy onzen Maasdijk, ta And wer
pen ab te Parijt en ook ta Weenen ?
J. A. Neuhny*. And werpen: De 3fiur/afcfc»(No.
999): fraai. Man zou 't begaeren.
Ook den Haer Alexiz Ny* (Brns*el) met efin
Prentenboeken ziei men geira,
De Heeren IX an F. Ovens maken geen na**
bruik, dhVmaal. De vriend der artisten, qui f-iit
te eeusette met da modellen l* vol geeit. B«»
talent der Haeren i* bekend.
Da Haer Phuhner van Dnaaeldorf geeft (f ransohe i
.Politieker*", de Heer Platteelt TM n Brussel vo+rfc
op de «Jaarmarkt" in Zeeland Marker boeren op.
No. 1090 TU den Heer Gerard Portielje. liet
verhaal van tte* saUaat, behoort tot de voo:*
treflttkice ae*ife-itnkkenopde»etentoon-*telliijr.
Hetiraai geittkende Voquetterit, No, 100rV
van den Heer Jan Portielje u wat bleek.
j
K
l
1
?f F