Historisch Archief 1877-1940
jawittsgfgtaiw
dracht vau den beer Klerck te redden. ^^
«aar weken arbeideni heeft de lw**d*
K»mer e.n paar weken nut g»»0»'*
^KuBiftnd uier bezwaar togen nebben.
ZJ ± we^er.w^-del^ttoiad-c»^
..
zu aa aanvangen dat de Eerste Kamer
ni«t voor Januari er mee gereed kan komen?
t U nu nog tyd om daartegen te waarschuwen.
hit pw acgttii de coiwci«ncfc
l
?
C*nntl ?
i
! i... u''
??>,? >;;
r
i /
\i
P* 4»»W«4eB b* vitten:
VH HtnéiItVut: Het Otnsnt-Ontwwp.
eVm.
* Jfinitti rttUerttwtcJit Cturent; UU d*
tlng (Hoogw oadcr*ti*). ? f iunelé*!* poliiitk, ?
?mta aatwirp vu ki«tw*ttunl«alu|.
J/.< r<iiirl**i; Füumclë»! belaUt (vin d«n «UusUr
TUI
(M
vu
1o*r*.)
Een
t«««»tt ? De
klrawtt
«n
w«rkNt»r
p ingraaf uit dt Batsch* bvgnmting. .
AfHkumfhê CturnHt: D»Uiüi»gh«rTormlng»Q. ?
B»Ungryka c of «r» (Hu«elgkMU»i«tt*k v»o Prof. Iren).
, lAi-rcM'-to Covroxt: erlk* kolr>n1»lo >U»t*\ie<Ua. ?
Bet tncUch» l«g»r.
heit «uiD.4
jtw«,r. taiur&t
(Vui?tu<iih«U (In dé K*mir). ? Olto van Be»»,
t* ? M! van Mod. Oo»t-Indi«? ? UU d* K»m*r.
', ,..'. *Wi ?(?£«?*« C*Mm-H<: Ou vollwgrCMg.
' Da ttaii MII Zitid-llvllaiti i» 't GiatrHhti/i;
bi oa i lUiUtwutnur. ? M«t nbitructiouiiuit in de Twewl»
'K uier. ? Kieiwet. ? Opium. ? H«t rgkabcUug. ?
Xi(JK*gBving«i»a. ? Utl*p*tilnftea d«r partijzucht.
tilaxilafrii: BunioigiuK.
Zfc Tijd: £ejt PMUT »»nh»lim«n (J»n Holland, Dat
(?tob nut ODÏO Jutigeua). ? D* B*ur» om niet.
GEMLJEKJwTKZ A HKN.
\ , DE BEURSKWESTIE. .
* \VÏj tnofcir aannam»; dkt althans ééne der
Jfwe.-ïies, dio onzen "Raad sedert jaren, ver
ontrustten, hare op'oSMng is genaderd.
Het plan van B. en W. om het Damrak
te dempen en daar eene passage te stichten,
t*n einde uit de opbrengst der gedempte
gracht, bcursbouw te bekostigen, werd na
k-achtige bestrijding, die hel in-, en builen
den Raad had ondervonden, door het Dngel.
Bestuur zelf ingetrokken, tiet amendement,
eigtnilijk het meuwo voorstel van den lieer
van Nierop c. s. om de Beurs te plaatsen
tusschen Popen- en Oude Brug, mocht den
bijval van den Raad verwerven.
Wanneer men eenigen tijd geleden voor
dat deze wijze van de kwestie
jpeld had,
tiplelossen met bijna algemeene stemmen zou
icijn goedgekeurd, zou men zeker geen gelouf
Jbebben gevonden. Besliste tegenstanders van
Ac ou aangewezen plaats, toen zij vroeger
jverd voorgesteld, afkeerden van beursbuuw
in hel algemeen of van een beslissing vóór
jmvoering van beursbelasting, hebbeu den
Strijd geslaakt en zich laten vinden voor deze
Iransaklie.
Men was, het is duidelijk, de beurskwes
tie moede geworden. En geen wonder,
Us men bedenkt, hoe lang zij met haar sfinxen'
jftlaat de vroede mannen reeds had gekweld.
Toch kunneavwU biet iazien, dat hel thans
' jftnonwn beslüR, -hoeieer «ok-wrklwrbaaiY
Vo!kom n rationeel is. Omtrent de grootte
der beuoodigde ruimte liep hel oordeel der
ieskundigen zeer uiteen; reeds, zonder den
invloed \au een beursbelasting in aanmerking
<e nemen, kwam men tot belangrijk van
elkander alwijk^nl- Cijfers en, het behoeft
wel geen beioog, dat, na de invoering va i
*.ülk een belasuu^, cei *>l zou kunuen blijken,
boe groot de nieuw te bouwen beurs be
hoorde te zijn. Natuurlijk zou de otmeting
\.n hel gebouw, die dan noodig bleek ie
Ujn, de voornaamste factor wezen, bij 4et
liezen van de plaats, waar de Mercuriüs-lempel
fnoesl verrijzen. Daarom zuu bét heffen eener
,n.ilige bcui'sbelastiag .o. i. aan, dit. besluit
hebben diehen vooraf te gaan.
.'?- De zaak is-echt-er Gesust ten wij dienen hel
genomen besluit als uitgangspunt te nemen
toor eene beschouwing van heigeen wij
irijgen zullen.
heeft ttgefetf* behouden bWü, Om een
voorbeeld ie noemen tot verduidelijking
oni«r m«eniB|: Zty hebben «r in het minste
niet tegen, dit de A. O. H. in' staat gesteld
wordt een tftmlfjn aan te leggen naar den
Amsteldtyk en dat de bruttgen over lieeren
en Keizersgracht Worden verlaagd of verbouwd,
nmr tty vinden ten hoogste beteurenswaardig,
dat over deze koniokiüke grachten spoor
wegbruggen wórden geslagen, wier afmeting
en vorm een bespotting zyn van de
oraReTJng, en, men letteriyk niet» heeft gedaan
om hel nieuwe hier in overeenstemming te
brengen met het bestaande, hetwelk heel de
wereld door beroemd is. De voorstanders
van het schoone begeeren niet, dat men ons
de zegeningen van den nieuweren tijd ont
houden zal, maar ilj wenschen dal de be
schaaf Ie. ontwikkelde Amsterdammers, ten
minste blgk zullen geven, te wetea hoe zeld
zaam indrukwekkend het karakter onzer stad
is ? en men mag hel hun niet euvel dui
den als zij cenigszins scherp worden, wan
neer zij bemerken, dat de hoogere klasseu der
burgerij nfots of weinig gevoelen voor de
bevalligheid van zekere lijnen en de schil
deruchligheid van vele stadsgezichten.
Deze kwestie zal nu weder op den
voortr ond treden bij den bouw van de nieuwe
beurs.
Twee taken komen hierbij in aanmerking:
<!e vorm van het gebouw en de plaats waar
hel wordt opgetrokken. ? Voor de eerste
zal een prijsvraag, zoo mag men verwachten,
worden uitgeschreven, liet laatste punt, de
, Vlaals .waar,. vereischt echter niel minder
overleg. Het voorstel van delteeron T. Nierop
co. luidde: de "beurs op te richten lusschen
"Oude- en Papenburg. De bedoeling was om
zonder onteigening te komen tot een pluats
voor beursbouw in de nabijheid van den
Dam. Hiermee werd natuurlijk niet uitge
sproken dat, als de eischeu van den weUiand
hel wenschelijk maakten ook een deel van
hel thnns door de Ueurs ingenomen terrein
daarvoor aan ie wenden, ? mon daartoe
niel zou mogen besluiten.
De vraag of een beurs, midden in een
br»;cde straat gelegen, een aangenaam gezicht
zal aanbieden, werd hierbij niel overwogen.
Op dit punt dienl de aandacht gevestigd te
worden. 0. i. zou hel bij hel uitschrijven
van een prijsvraag aan de deskundigen moe
ten vrijstaan bij het maken van hun ontwerp
te beschikken over de ruimte tusschen Dam:
.en Oudebrug, liet is toch van zeer groot
.belang dat voor hel nieuwe gebouw de
juiste plaats worde gekozen in verband mei
zijn omgeving.
iterdam" lohilnt «en vertrouwt*» bron voor de
kennti dermMningen, door velen over de menwe
beun in 1810 gedwld. D« Utroehtenaar .betoekt
d* hoofdrtad, en geeft, behalve »*»««? >ï
?chouwing van het gebouw en d» P1***'?»"*
der üiwtfdV. een krifiich overticht der hteraluur,
doordeaë""ïa«tite "gebeurtenis in bet leven ge
roepen. In een ?open wageu" der N. B. S.
ge«rtenTeen ,,rvoeVniddelgekoxen wegens ?twee
bekende oomakcn: ap?»8» 7**,cbt/"^?JIJÏL
had onie reiziger al den ttfd de twee en dertig
grieven die «fce gade tegen totvVOOrB8I|°m(JÏ
uitstapje to berde had gebracht, beiouw-vol te
overdenken; en b|J één narer indrukwekkendste
*r*E?lmanlief! hoeknnt ge van uitgaan «preken,
bü de Bedachte aan de anrdawelziektel ? to
het nadeel der ?verscnrikkelHke^koude,
Mne fftmut U, slet nemm al* een recht tot
verbeffing ? naar veeleer all een prikkel om ha»r
te verditnen en du» te biw^iin hoeieer ik haar
iu vuurde boude.
Geloof dit van mü.Mjjne Heeren! dat ik Uwe
trrooUebi en goede Stad liefhad «n bewonderde
reedi van jong! aan. Bty tni}n eerrte optrede»
ali MhrUfiter, vond ik er aanmoediging',
opwekViug, tteun! juiit van diewlfde roemrijke mannen,
wier gedaoatenii door U. K. A. wordt vereerd,
onder welke OU mi} nu eene plaati toekent Op
ieder* halt van nHn niet altjjd effen pad vond ik
gulle gaitvr«h»id; troost in dagen
kommer en «mart, verkwikking b(J gedeelde
Ttiegen tiet nadeel acr ?verocuimivcnj.»o KUUUC,
die door de opcno waggons snijdt!" inderdaad
een ondervinding, die in 1883 duldeloos schynt.
In de Ke tcrs-kroon afgestegen, grijpt de
ytrechtenaar iiaar 't laatute Handelsblad. Een
.niets beteekenend diclitttuk'' by hooge gratie in
de kolommen van dit orgaan opgenomen, wordt
gevolgd door een artikel van geschiedkundigen
aard, dat da moeite van het meêdeelon loont:
nwjj leeren uit dit artikel, dat onze voor
vaderen in-de 2e helft der 16de eeuw in de
>Varmoes*traat, daarna nan 't Oosteindo der
nieuwe brug, in de St Olofskapel bij de !
«teelten, en vervolgens in de Oude Kerk,
tij-.tUng «p tepaame dagen en uren ter bevor
dering hunner handeUbelangee verffaderdon.
De vr«*d*)hftv> v»n Amsterdam besloot in 1C><77
enne kooyunaiubeurs op den Middeldaui, thnns
Vygendam, te bouwen, dio in 1613 voltooid was
eu op deu In Augustus werd iugewyd.
Deze beurs werd, na verloop vau coue halvo
eenw, 50 voet verlengd.
Twee honderd drie en twintig jaren had dit
gebouw gestaan, toen dé kooplieden er voor 't
laatst vvrgadeitlen. Mcu outdekte in 't begin
dezer eeuw, eene uitzftkking, en trachtte dit te
verhelpen, gedurende welken tijd den handel in
eene huipbeurs, voor 't stadhuis opgeslagen, ver
gaderde.
Te vergeefs!
't Stedelijk bestuur besloot daarom in 1833,
ecuo hulp-beurs op den Dam to plaatsen, eu
vervolgens eeno nieuwe to bouwen.
Dio hulpbeurs werd 11 Januari 1836 't eerst,
en den 27 Augustus 1*45 voor 't laatst gebruikt.
N» dien tud vergaderden de handelaren op 't
plein vnn do oude beurs, tot op opcnin/j vau 't
gebouw, welks inwijding w\j uader zuilen om
schrijven.
Vuu af 1636
hebben vole schr? ?-..._ f
de atandplaaU en do inrichtma
bours en zelfs iu\ do Rehaelo yoltooü'mg dood
zelcor iemand no.ir eun krachtcloozen en
oiitijdigen uitval, over het gekozen terrein. De, door
echto Amsterdammer*, KOO gelief koosde rubriek:
correiipantleittic, 'm 't Handelsblad, beleefde toen
een gulilen tijd; z\j wns de vergaderbnk aller
verheven ideéo, van huisvaders, onpaftijdigeu
enz: enz., ïï& onder ile vlag dab A, B, C om
de beurs teil strijde to^en.
't Bestuur der stad schreef, na dat de handel
reeds twee ftiaanden de hulpbeurs had gebruikt,
J J ? T>....:j??? VITnlnnn
tot op den tegenwoordigun tijd,
rijÜasti-jcn de pen gescherpt., over
en do inrichtin der te bouwen
er Trienden en ga
van kommer en n
bl\jdichip in dagen van voonpoed; en nu, aaa
den avond van ui(jn leven, wordt er mty het voor*
recht geschonken, dat mijne gedachtenis er nog
leven cal uk mijnen doodt Ook ii het my, ali
ware de Hoofdstad van oni land meer dan ooit
mijne Stad geworden, all ware de betrekking,
die ik «teedi op haar heb gevoeld, op nieuw
versterkt en verlevendigd ? en of mjj een
dubbel recht ia ge#«ven, om roem te drngen
op haftr groot sch verleden, op haar plant»
ruk heden, om fier te eUn op dit nieuwe tijdperk
van haren bloei, op ieitere ichrcile, die tij ver
dort op intellectueel, op materieel gebied; een
recht ouk om baar eeu toekomst te voonpollen,
toe te wenscheo voor 't 'minst, die aan baar
lehittereMdst verleden herinnert, zonder de
schaduwzijde van dion goeden, ouden tyd, die wel
eeker zij na vlakken eu rimpels had. Waartoe se
op te tellen? l)e gosohiedttnis ligt daar voor ons
open, dia niets verh-elt, maar alles verklaart;
die ous zrfft, hoe zy proot worden, die Regenten
uit de oude burgero, toon ie eeos aan vreemden
dwang ontworsteld, sichult vr^e mannen toonden
en voor sioh en hunne nazaten macht on rang
verwierven, aan Yorsteorang Relyk; boe E\J
«chnttcn verkregen, waar ook schatten wisten te
offeren, waar het de grootheid hunner stad gold;
hoe Amsterdam waagde en ondernam, wat hare
zustersteden niet aandurfden. Win kau herdenken
annhetoudH Amsterdam zonder dut het hart sneller
klopten de borst zich fier verheft? Hot Amsturdam
van de BicVer», de Realen, van dien burgemeester
Hooft ?? de ee-ste Pieter Corneli» ?, van de
Vnn Bouningens, van de Tulpen, van de Sixen,
de Witseus! wie kan ze optellen... Die allen na
te volden, voort to tetUn op eigene w\jze, in
nienwen vorm, de vrucht van een nieuwen geest
en tyd t o paren aan de winst, door de lessen der
Historie gemaakt, en zoo ?te toonen wie Oij zyt"?
zooals Uvr Vondel het uitdrukt, niot tlecUti in
k'oek voorwaarts streven, maar ook in die kraeht,
dio zichzelf weet te sparen en in te houden:dit,
Achtbare Heeren t is het wat mijn dankbaar hart
-- - ?-?»..! -Ji
VHel besluit nopens de beursbelasting zal
de algemeene goedkeuring wegdragen. Een
vaste heffing voor hoofden van handelshuizen
bedienden is zeker het billijksie. Hel
en
verschil tusschen hoofden en bedienden valt
: i 1. 1^; __
ree
met den langzamen »poed, der Bruid aan 'tIJ eigen,
eene prijsvraag uit voor 't ontwerw eener beurs,
ontving ruim tien jaar later een aantal plannen,
in zekere kringen te zeer weg.
troons; die zich door de omstandigheden
ewftbeipek «te «en plicht-«ie» opgelegd
bekroöiide daarvan vier ? en droeg toen den
Heer Zocher aan Haarlem het maken van nieuwe
plannen op ;en schonk er z\jue goedkeuring aan.
In 1811 werd do eerste panl der fundeering in
den grond geheid en in Io42 het gebouw, van af
den bcganen jrrond, in 't openbaar aanbesteed.
De beun Ls lang 73 ellen* en breed 89 ellen en
. .54 duimorj.-illnre inwendige ruimto beslaat 2&tO
de kleine J vierkante orV-m. dus 700 vierkante elleti grooter
dan du voruie beurs. Zij rust op 3400 paleu, ieder
lang 16 uH^f
, . i
mogen niet te zwaar getroffen worden
J &UIIVU*
De Heer Heinekcn heeft gevraagd of hel
«a de bedoeling van B. en W. ligt een
mo.aumenlaül gebouw te stichten en een
pi'ijsvra;i{t «iaqr'voor uit te schrijven en
eerstee'Doemden hsblien geantwoord, dat hel hun
wiTtscli is c en gebouw te zien stiditen waar
van de eeuwen ïultt-n getuigen. Wy hebben
óus jiioüd iets te hopen.
Over 't algf.mi.-en mag men zeggen, dal de
oogen der Amsterdammers beginnen open te
'ga.m voor de schoonheid hunner stad en zij
M meer en meer betreuren, te langen tijd
juist datgene voorbij ie hebben gezien, wat
ifindgenoüt en vreemdeling als om strijd
be\vuudercn.
Een gelukkig, teeken des tijds. achten
wij, in dit opzicht, de kalme rede des
lleoren Schmitz, waarin hij het adres van
het koninklijk oudheidkundig genootschap
.besprak. Terecht maakte hy de opmerking,
dut het optreden van dat genootschap tol
verdediging van de schoonheid bazer veste
Au zooveel nieuws werd gesticht indruk op
de gemoederen, ook op de, raadsleden, be
gon te makdn. Eea erkenning, die wij op
prtys stellen, vooral nu zij van deze zijde
uitgaat. De lieer. Schmitz zelf beschouwde
o. L het streven van dat genootschap niel
geheel juist. Immers hij betoogde, dat men
in onze dagen van veranderde levenswijze
.en levensbehoefte, zich niet meer behelpen
kan met de vroegere middelen van verkeer
én de oude wegen. Iets dergelijks ligt,
meenen wij, ook niet ia de bedoeling der
leden van dat Genootschap. Die leden zijn,
.voor zoover zy hen kennen, ware vrienden
van den vooruitgang, van den vooruitgang
op elk gebied, OOK op dat der tchoonheid.
Zy wenschen den lijd niet terug waarin
tneu in eea sleetje over Amstels hooge
sluitxcn getrokken werd, zy lijn zeer ingenomen
'niet den spoor-, sloom- en
paardentram',weg. Wat zy willen is niet teruggang naar
fMt verleden, maar voorui * L
'Vooruitgang, waarbij zoov
dit het
BEURSBOUW-LYRIEK.
Tot het bouwen van een nieuwe beurs is be
sloten. Het vraagstuk, dat een aautal jaren heeft
gehangen, is dus opgelost. Maar het genoegen,
waarvan ieder dour deze omstandigheid wordt
vervuld, blijft voor velen zeer gemengd: voor
allen, die de schoonheid der oude stad op prijs
stellen, en met diep leedwezen aanschouwen dat
het Aimterdamache gemeentebestuur, niet gezind
of buiteu machte de tuchtelooze en hoogst
wanbltütige uitbi eidiiif; der nieuwe stad aan de wet
ten van de anthetiek te onderwerpen,
metwuiihopige en schier onvemntwoordcrlijte volharding
en naar streeft het ouder gedeelte te berpoven
van de wondervolle aantrekkelijkheid die de
schilders en kunstvrienden van alle eeuwen en
«He- landen op hunne doeken on in hunne
lofredenen hebben vereeuwigd. Het dempen Van grach
ten, het verlagen vau bruggen, het strekken van
bochten vermindert do schoonheid van Am
sterdam. Onvermoeid «aat het gemecntebe*
stuur voort roet het plegen van zoodanig drie
dubbel vandalisme. :
De schilderachtigste stadsgedeelten vallen, als
bij voorkeur aangegrepen, zijn schenzicke hand
ten buit. Iu het belangrijke opüiclit vau de schoon
heid is het tegenwoordige gemeentebestuur voor
AtnHterdnm een ramp en e«n p Lui j^ on «en bezoeking,
w.iarvnn eerst hd nageslacht het volle gewicht
zal kunnen berekenen ? manr die .nu reeds den
opmcrkziimen tyilgunoot met droefheid vervult
«u Iraui dr.eruis ii:boe/.«mt met deu naam van
bekwnmo en verdienstelijke rcgccringsleden.
Voor zooverre het d-impuu van het Damrak
samenhatu't met de plannen voor de nieuwe beurs,
is het _ uitvoeren dezer plannen een maatregel,
die.de schoonheid van het wonteliik gedeelte onzer
stftd weder aanmerkelijke afbreuk doet. Niemand
die hieraan twijfelt, en een krachtiger of althans
een algemeener bestrijding dier plannen zou in
geen enkele buitenlaiidsche hoofdstad ziin uitge
bleven. In Amsterdam, waar d« verschillende takken
der kunst, honderde dienaren tellen, mocht men
luider afkeurig verwachten van oen besluit, dat,
gel|jk zoo velen van jonge dagteekening, getuigt
van de geringe belangstellinK in de geestelijke
lielangen der burgerij, door het -^gemeente
bestuur aan den dag gelegd.
Het verzet, thans van sommige zoden tegen het
bennplan jmnjjetrjekend, heeft veel gemeen met
den tegenstand, dien'de bouw van de tegenwoor
dige beurs uitlokte. Do bewysgronden, door de
toenmalige bestrijding eebezigd, vinden heden
algemeene instemming. De burgemeester Huide
koper en de bouwheer Zocher oogstA in onze
dagen, nu nauwelijks 40 jaren verloopen .z\jn,
voor hunne bemoeiingen even weinig lof, als
een later geslacht, kunstvaardiger ontwikkeld,
voor de tegenwoordige autoriteiten zal kunnen
'veil houden. Het argument, steeds door de macht
hebbers van het oogenblik aangewend, dat men
rekening dient te- houden met de praktyk, blgkt,
geschiedkundig beschouwd, steeds uitent zwak;
en gewoonlijk niets andera te z\Jn dan een kwrtlijk
verboraen bekentenis, voor de t« hoog geschatte
macht der omstandigheden te moeten omlurdosn.;
voor omstandigheden, die daarbij in de werkelijke
praktik, of verkeerd begrepen ol te weinig door
dacht te zQn.
De bezwaren, tegen de beurspUnnea van 1846
ingebracht, golden hoofdzakelijk.den uiterl^jken
vorm; gelyk K|J heden, uit het zelfde beginsel
? ? ' ? 4 >*.1I«% J^t <lanl«i.
iïónals r«<tis gozegd is, zyn wfl in deze dagen
niet du Oünben dio den uiterlijken vorm der beurs
afkeuren. Er ontwikkelde zicli o.a. een strijd ?
en om tUVu kortclijk tebeschryven laten wij even
onzen Utrochtschen verhnler in den steek ?
tusschen den architect Ztvhcr én zijn vakgenoot
J. \Vurnsinok, den vader van twee der door het
gemeentebestuur bekroonde, doch later verworpen
ontwerpen.
De lieer "VYarnainck veroordeelde voornamelijk
den vorm; en van hem is af komatig, of althans
door hum schijnt voor het «erst do opmerking
gonitvakt dat de beurs oeu deur zonder hui* U ;
urelijk later aan die oordeelvelling eeu kritiek op
hut palcis werd toegtvoegd: een huis zonder deur.
Hij schrijft:'
?Waarom' die ingang zoo hoog en
predomiucrend. als ware dirc, en niet de Beurs eelue de
ren. as ware i,
hoofdzaak? terwijl het een algemcoue re-;el dor
Bouwkunst is, steeds van het eenvoudige) tot Iwt
U t-cewcnscht U toebidt.
Zonder den zegen des Allerhoogsten n Uwe
St;i d niot groot geworden; met dien zegen is hare
toekomst verzekerd. Ik geloof nan de Kracht VAD
dio u zegen, want ik weet wat mjj, zwakke, staande
hei-ft gehouden nu zeventig jaar lang! Zij het
inÜ vcrguiid dien zegen, over uwe Achtbare
floofdun. over Uwe kostbare Stad in te roepen.
Met verschuldigden eorbied
Uwe dankbare
Den Haag, 2 Oct. '32. A. L. G. Bosboom
Toussaint
Dat w|] indertijd niet zonder grond erop
gewezen hebben, dal de Synode der Ned.
lierv. Kerk zeer wel twee modernen voor
het Hoogleeraarsambt aan de Universiteit
alhier zou kunnen benoemen, blijkt, nu wer
kelijk, één der twee kerkelijke professoren,
verleden Woensdag gekozen, tot die richting
behoort
De benoeming van den lieer Dr. Gunning
zal algemeen met genoegen zijn vernomen.
Onder de rechtzinnige predikanten der Ned.
Herv. Kerk-ettat -htj-^ekw in-de eerste rij
om zijn wetenschappelijke studie, talent en
algemenne kennis.
De benoeming van den lieer Knappert zal
waarschijnlijk niel me t onverdeelden bijval wor
den begroet. Velen zullen roeenen dal Dr. W. G.
v. Manen, de tweede op de nominatie, sedert
jaren in de theologische wereld zich als ge
leerde een naam verworven heeft, welke dien
van den Heer Knappert, den schrijver van
eenige katechisalie-boekjes, overtreft.
UIT DE MAASSTAD.
Rotterdam, 19 October.
Het is nog niet zoo zeer lang geleden dat de
bij de meerderheid van het
Nedcr? * « ?. -t?i
iuo« . , _- ? en elk locaal zelf
luisterrijker' in te rigteu dan de toegangen, die
er heen leiden."
?Met weerzin" trad de Heer Zocher ?openiyk"
op oui het geschrift des Heereu Warnsinck te
weerleggen, net staat niet in mijn macht zijn»;
redeneering te beoordeeleu; maar het is niet alleen
de kwade zaak door hem verdedigd die mij ham
doet verdenken: het motto door den heer Zocher
gebezigd: La crttique est aisée et l'art at
diflïcile? en de vnjj onnoozele bewijsvoering dat hij
t.ot zün spijt genoodzaakt was ?weinig bladzijden
te schreven ann een' j on groen sch, die misschien
niet enkel uit eigene beweging, maar ook door
anderen daartoe aangezet, Eet harnas tegen mij
dagbladpers ~« ?
land-ch publiek verre van hooff stond
aaifgeschroven en haar nut en beteekenis door
wtiwerd erkend. Het is niet to ontkennen
zelve daartoe aanleiding heeft gegeven,
uigen
maar of sedert hare onloochenbare verheffing,
voegd criticus op te werpen"; deze zwakke argu
doet mg twijfelen aan het schalt c zijner
mentatie
verdediging.
Het nageslacht heeft overigens het oordee er
tegenstanders van bestuur en bouwmeester onder
schreven; en het besluit U. Woensdag door den
Gemeenteraad genomen, is zeker nadrukkelijker
en volstrekter vonnis dan de oppositie van 1945
ooit had kunnen vermoeden: Jammer slechts dat,
wellicht korter dan over veertig .laar, datzelfde
besluit om niet minder juiste redenen, even diep
zal worderf betreur d l
Amat. F. v. d. G.
IWtrdt vervolgt).
? doch
k het
ontstaan, op den voorgrond «tellen, dat de plan
nen een der fraaiste stadsgedeelten voor altijd
dreigen te ontaieren.
Een keurig gesteld, en aangenaam humoristisch
getint venlaf van de lotgevallen en indrukken
ütroohfmiMTi ,bö oV!b*anin«ydiDgteAjm<
De goede daad van het gemeentebestuur
om Mevr. Bbsboom-Tousainl op haar zeven
tigste verjaardag hulde te bewijzen, door
haar naam aan een der nieuwe straten te
geven, werd door de gehuldigde beloond mei
een schrijven, dat onder da stukken van het
stedelijk archief steeds een eereplaats zal
blijven innemen.
Uut klassieke antwoord op Amsterdams
heuschheid luidt als volgt:
EEN BRIEF VAN Mw. BOSBOOM-TOUSSAINT.
f Aan de Ileeren
Burgemeester, Wethouders en Letten van Hen
Baad der Stad Amsterdam.
Het besluit van den Raad der Stad Amsterdam,
op voordracht van Barfferoeetter enNYetliouden,
m4 op 16 September 1882 bvkend gemaakt, was
?u *.? «MP welkome buide, die ik met
dankdat zij
maar 01 acuctu M».w **..»*? ~_
welke bovenal aan de afschaffing van het
dagbladzegel U te danken, zjj ook in gelijke mate inde
achting van het groote publiek gerezen is. mag
wel'eéüigszins betwyfeld worden, "t I» waar, met
hare verbeterde inrichting eu de meerdere dege
lijkheid, vergeleken bij de dagblad-litteratuur van
een twintigtal jaren geleden, is ook de invloed
toegenomen, dien zy op den algemeenen gang
vau zaken oefent, en vindt zij ook meer
wnardeering bij de ontwikkelden in den lande. Maar
of iu t algemeen die waardeerintr wel zon groot
is, als zy' verdient? Zelfs in beschaafde kringen,
ook in het verlicht-a Rotterdam, hoort men nog
vaak op eeu minachtenden toon
van^courantengcachrhf1 Bprekeu ' '~
vleiende uUdrukkii!?
wel eeuigen twijfel toelaten.'
Deze gedachten ginzen mij door het hoofd,
toen ik Zaterdag avond het verslag van het ver
handelde in de zitting der Kamer viin Koophandel
in de courant las. De Kamer had in den middag
de conccpt-missivo aan den Raad behandeld,
waarin zij het gevraagde advies omtrent, de ver
ordening betreffeude de exploitatie van Feyenoord
gaf. Niot slechts kon. mon denzelfden avond dit
advies roeds lezen, maar wat én voor 'da
raads' leden én voor het publiek van nog meer gewicht
? is, ook van de discussiën wolke daarover gevoerd
werden kroeg men kennis, terwyl die zonder ver
slag in de pers binnen de vier muren der
ver.crzaal gebleven zouden zy'n. En die discussies
oord verspreiden kon,
Uit de stukken betrekkelijk het voorstel vatf
B. en W tot het stichten van 4 barakken, van'
eene woning voor den hoofd-siekenopposser metr
keuken en magazyntje, en vau een detinfftctie*
lokaal met lykenverti-ok, biykt inderdaad dat B.
en W. daarmede uitvoering wenschen te geven
aan het eerste gedeelte der 16 December 11. door
deu raad, met betrekking tot deiiekenhuis-quaestio
mot DU tegen 17 stemmen aangenomen motie. B.
en W. zeggen uitdrukkelijk, in afwijking vau de
adviezen der drie hieromtrent geraadpleegde com
missies, dat zy zich ?wenscheu te houden aan het
door den raad genomen busluit", on in 'talgemeeu is
dit voor bet dax«l(iksch bestuur eener gemeente ze
ker bet oenig juiste standpunt. In abstracto moge er
dus niets tegen aan te voeren zUn, 't is oeHter de
vraag of iu dit concreète geval niet du door de
commissies nancrogeven Wrg de voorkeur verdiend
sou bobben. Dat er mot het stlchteu van oone
inrichting voor sporadische beemetteljjke ziekten
spoed gemaakt moet worden, daarvim ii de
llotterdaniseue burgerij overtuigd kunnen wolden
door hetgeen dezer dagen aan de JV". Hut t. Ct.
werd medegedeeld, dat namelijk twee patiënten,
nauwelijks van eene besmettelijke siekte hersteld,
do smeUtof eenor- andere «iekte in het ziekenhuis
hadden opgedaan. Maar van do s:\jde van B. en
W. maakt qet spoed-avinimcnt^en wel oeuigszins
anderen indruk, nu eerst in October hot voorstel
inkomt om. aan den in December door den raad
uitgesproken weusch to voldoen en nu, b|j de door
niemand ontkende, onhoudbaarheid dor beide
succumlen, »y 100 weinig van do spoedeischeude
vermeerdering van het aantal bedden overtuigd
schy'nen, dat zij duidelyk te verstaan geven iu de
eerste jaren geen voorstel tot oprichting van een
tweede of een centroal-ziekenhuis aan den lUad
to zullen doen.
Vooral uit dit laatste oogpunt beschouwd,
schijnt my het voorstel vau B. en YT. niet
aauoevelenawaardig. Gold het slechts in den
dringenden nood van hoogstens een paar jaren
te voorzien, de bezwaren daartegen zouden
lichter geteld kunnen worden, maar met het voor»
uitzicht dat een min of meer blyyende toestand,
althans voor minstens een tiental jaren, in't levpn
geroepen zal worden, is het voorstel ouaannemelyk.
Iu de allereerste plaats om de te stichten inrich
tingen zelve. De geneesheer-directeur van het
ziekenhuis zegt, dat minder dan vier barakken
gevaar zou doen ontstaan dat een zieke gedurende
3e verpleging door een andere ziekte besmet werd,
en hu schrnft ten betooge daarvan woordelijk:
?Gesteld dat meu tegelijk meer dan vier besmet
telijke ziekten in behandeling kreeg, dan zon mea
?onder groot bezwaar b. v. een volwassen patiënt
aan vlektyphus, wiens vatbaarheid voor infectie:
van roodvouk gering te achten is, in een ledig
vertrek van de barak voor roodvonk kunnen
leggen." Maar zyn dan de lyders aan roodvonk
omgekeerd dan met blootgesteld aan infectie van
vlektyphus l De vraag is waiirly'k niet ongepast,
of eene inrichting, waarin men tot zulke gevaar
lijke hulpraiddolljes zijn toevlucht moet nemen,
voldoende genoemd mag worden, indien zij niet
van tydelyken aard is, zooals duidelijk bljjkt uit
het voornemen van B. en \V. om'yoorloopig geen
voorstel tot stichting van een nieuw ziekenhuis
te doen.
En zeker is zy onvoldoende, nu door de in d»
N. Ii. Ct- medegedeelde gevallen aangetoond is, dat
het succursoaï aan de \Vitte-de-With-straat,
waarlijk' niet minder dan dat aan de Baan, zoo
spoedig mogelijk buiten gebruik gesteld moet
worden.. Het komt my dan ook voor, dat in
overeenstemming met de adviezen der betrokken
commissies eene afwijking van de motie van 16
December de voorkeur vnrdiend zon hebben, en
B. en W., zonder op de inrichting van het te
Htiohten ziekenhuis vooruit ta loopen, deu raad
een voorstel hadden kunnen doen tot aanwijzing
vau eeu daarvoor geschikt terrein, waarop dan,
in afwachting van de hoofdplannen, op ruimer
schaal barakken* gebouwd -zouden Jinnnen worden
in voldoende aantal om En de aan besmettelijke
ziekten lijdende patiënten te verplegen én de
zieken op to nemen, die nu in de sucoumlen
ondergebracht moeten worden. Daarbij komt
nog, aat onzen raad eeue lichtzinninheid wordt
toegedicht waartoe hy weinig aanleiding heeft
gegeven, want wie zal willen gelooven, dat als
hy thans voor het oprichten van barakken
f 125,000 toestaat, na eeuige jaren tot amotia
daarvan besloten zal worden t1 En alleen by
die dat gelooft, zou kunnen toeqevett dat door
dit voorstel de beslissing omtrent één of twee
ziekenhuizen niet gepracjudiciecrd wordt.
Het rapport der alUeelingen over de bearooting
en het antwoord van B. en W. zyn heden in
druk verschenen, Dit stuk onderscheidt zich,
vooral dit jaar, door groote beknoptheid, waar»
mede echter hier en daar de degelijkheid den
argumenten misschien wel wat ly'dt. Myn brief
is reeds te lang geworden, zoodat ik de opmerkin
gen, waartoe dit stuk aanleiding geeft in do pen
zal moeten houden, tenzij de begrootiug in de
volgende week nog niet beliftndela wordt.
378
Ï)E
AMSTERDAH.MBB, WEEKBLA
__ raede-vitgvwornenen, door n niet to
««é*erkt, d*t tMvr. 2M JtHriutrt, dw è*
I^i(klifatft van de r«fie *? van wi« ook, ed.ro- ,
nVilÜk UsUedigd ut tot «w «cktbrMk^w wr- ,
tol 7.v mosce LehMt(*iek «a «w
»*m«ntcK *U<> ><ilk i:*n, bohjindeling kad M niet
V B« d« v^ortteltina» lu 1979 kwa»
lltrt do burdtfraaf fjulitnctturl
meide*,t vliDplanuenDümerr. Denisartsekifibreuk
neu. \Yttaroa» is de.e «eer noodig*
bQ de repriie achterwege gebleven?
vho ltet¥tak nu voor het eerst ziet moet in de
npMttfeg ^vtrkeeren, dai d* burggraaf, M m*t
een tfhcotvedrwaior den koepel geopeod to heb
ben, tut tneergenoerade dante ongerechtigheden
beJrewn h»ft. Bat in een b«lee4igmg, niet alleen
haar mancedaao, -Mar ook der jodaeljjke meht
tot roeHtvMrdijhi-id die in elk" (du ook in
Sardou's) Mdjenterfaart woont."
E»n tweed» fout, m. i. veel grooter da* de
eerste, beeUat hierin, dat inea, wie «r schuld
aan heeft In me onverschillig, xowUr de minst*
nomltank het stuk v|f jaren te l»at heeft laten
«pelen. Voortdurend kragen wo thans te hooren,
dut taken, die vier Uren te voren geschied sin,
plaat* gegftpen hebben in het juf 1878; nu
gevolg moeten we de gebenrteowMn, die skh
voor on» oogen on'spinnen. in 1883 tUllen,
t«rwyl het programma ctnMe^k vermeldt: ?de
handeling grrjpt plaats in September 18t7,t)iMa»
bot ministeri« de BrogUe-Fourtou."
Hoo is nu jiulk een ttfdverphuiUing BORtllik ?
In het stuk wordt uitdrukkelijk gesproken van
Mtn officttxU candidatnxr, wolk stelsel EMB ia
Franki-^k wel nog in *77 volgdi maar stdert
gelukkig hoeft afaesehaft, en verder van
conserfatief gelykttannue met ministerieel en van
U6erual ov«roenkom*nde niet tot dt oppotitie
behoorende: deze uitdrukkingen soer «a rem ia 77,
toon da Broglie-Fourtou o. s. onder den naam
van conservatieve republikeinen louter verkapt*
royalUten waren, ijin in 1833 eenvoudig onun.
Om kort te gun, de talröka in hat stak voor
komende politieke beschouwingen, waarop ge in
uw recensie te recht het licht liet vallen, maken
het noodtaknlljk, dat iet Bourgeois de Pont-Aref
in 1877 speelt
De eeuige verontschuldiging, dk voor ie ver
andering to «uden .ware, cou weten: de inmid
dels gew|iiigde mode; maar niemand kan in erwt
van de dames en heeren artisten vorderen, dat
i|) er een garderobe op na houden, waarin de
porysche kleederdrachten van elk jaar ia tier of
vyf verschillende costumes vertegenwoordigd zQa.
Wie «oo realistiwh in >ün eisohen is, ia! de fuvt
der tOdverschuiving nog minder velen kunnen.
Vindt ge iutns'chen niet ook, amioe, dat het
minstens lichtvaardig te noemen is, wanneer een
vereoniging als hel Ned. Tooneel, aan wier hoofd
zoo teer ontwikkelde mannen staan, volkomen
onnoodig zulk eeu feil begaat? Ik voor m|j ben
van oordeel, «Ut op zoo iets wnl eens go«ex«D
mag worden, en had verwacht, dat gjpt Mudt
gedaan bebbon. Nu ge het niet deedt, voelde ik
me gedrongen dat verzuim aan te toonen. Zy't ge
er verstoord on?
A. 8.10.'82. t. t.
M. B. Mendes da Costa.
Bette viiend.
Gij c|jt de nauwkenrigheid-Belf l Wat «on ik
goed af cQn, als ik n in de komedie steeds tot
bnurrnan kon hebben ?. om van uwe
scherptinnigheid te . profitoeren. Crfj w«et het num
mer van de krant waarin ik over Pont*Arcy
schreef; gij onthoudt het jaartal van de vorige
Vertooningen; gy' herinnert n den naiot van den
heeR -WMITOOT 4e heer TMMIHT* «p«e)ii«i en
lelfs *ya «ni(; ? en behalve des* pvnteo, de
twee zaken naar aanleiding waarvan (rij m|j streng,
maar welwillend berispt. Wat sal ik doen! Uoe
zal ik mijn üublicl verzuim goed-maken V Ik heb
al mijn venUgKoven-arglistigheid te bant willen
nunien om er iets op te vinden, maar het ging
niet. Korst i:icc:irle ik u rond-weg te Aeeten lie
gen: Ik had «vl op een en ander gewezen, gij
h»dt sli'dtt-, c«l(.-Kcn, pij hadt my verkeerd
begr«pcn. Maar di f«:ton spraken té luid. Toen wilde
ik het on een accoordje met n gooien: n
vooritelk'ii n lies blauw blauw te laten, uw «tuk
terugt« nemen; b(< gelegenheid zon het bewys mfluer
dnnkbttai tcid niet uitblijven. Haar g|j waart doof
die «athuziait ii, die bewondert, geeft aanleiding
Ut ftllttW UdejikclMke vwaoedeu «w tjja
4M>T**Üag, iliu Mtdeiviadwi vAutooMelMhen af
«40 MMiwgeitei N« wflbêk toewl. dat Ot
werkel^k enthuii&st bea, werkilik in bewondering
nn dt vertolkiag der titelrol bQ ven Lier. Waa
neer ik nm ~«er>«kerd» dat, onder andere
öelebriteite». iwwel 8ar«h Benhwdt ?!?
Oharlofe Frohn. dat en Mevr. BeefMMo*
en Mejuf*. Jottuhine de Qroot beurteUngt,
ver«cheideu r«MQ, all .Margaretha Oautkler* voor
den ondergeteekende verschenen lyn, dat en
DBDMS' roman en Duauu' tooneelwerk, en »|Jn
Toorredenen en velerlei beoordelingen, in t
Franseh, ia 1 Engelwh, in t Daltesh, lells in t
Spauuoh en m 't Uol)wrleoh ever allerlei artieetea,
?
geschrijf' Bprekeii en meer dergelijke weinig
uitdrukkingen bezigen, die daaromtrent
iiuu >vpun. uuj4 »i.«v uv..*...^ ..? Voor
eene enkele- zal echter nu uog wel ruimte in de
Amsterdammer te vinden zyn; zij betreft de
vernieuwing en verbreeding vau de Uou
Ischepoortbrug. welke in do ntaeehngen terecht drin
gend nooazakelyk geacht werd, omdat deze nauwe
verbimliug tnsschen de oude eu de polders: nU
bij het steeds toenemend verkeer onvoldoend»
en ook gevaarlijk is.
B. on W. verklaren dit ten vollo te erkennen.
?intusschen ? zoo lezen w|j in hun antwoord
->alles kan niet in eens totstaud wordutt giihr;iclit,'
eene onomatootelijke waarheid 'voorzeker, welke1
juistheid de raad cvcuecns wel ?ten volle erken
nen zal," al wordt daardoor ook niot direct ds
Opmerking beantwoord. Er is echter nog eeu
argument waarom B. en 'NV. verbetering dier ook
door hen erkende onvoldoende verbinding niet
willen voorstellen: ? Bovendien wordt herinnerd,
dat biykcns het rapport van den directeur der
gemeentewerken, do toestand der Goudscho
poortbrug uitstel toolant." Er mankoerdo wanrlült
nog maar aan, dat deze volkomen onvoldoende
brug ook uo< dreigde iu to zakken'. Als dit een
'argument is, dan kan de brug misschien nog
wel 20 jaar onveranderd blyven. G.
MLUAST.
voor mijn bedeu en bleekt on-omkoopbaar.
Er Fchiet mij wanrlijk niets anders over: ik be
ken schuld en beloof beterschap. Z^tgy vpldaanV
Mijn trots is geknakt; mijn ijdelheid gevoelig
gelavet»!;, en, gi! weet dat een verslaggever net
ijlel*t« «clippsel ter wereld is, g\j kunt net vragen
tan iedereen.
Maar gij houdt mij bovendien leelük voor het
lapje met- uw aanhaling van de ?goddelijke zucht
tot rechtvaardigheid" en mijn ridderlijkheid voor
Mnrcflle. Denk echter niet dat ik u deze scherts
rcrgcef, ik IXMI hoogst kitteloorig 'en spoedig op
de tienen getnipt. ? Berisping, scherpe, zelfs rnwrt
innvullun wrdraag ik geduldig ? mnar spotternij
verkrop ik alleen, oinTjy gelegendhed myn
gonioed te koelen nan den spotter.
Den eersten keer dot^Ü de lioi1 van de wilgen
neemt, (of »telt uwe nauwkeurigheid prijs op de
iepen die er bloeien lang* het J. D. M.-plein /)?
gedenk dim mijner! Ik Kal u niet verseten!
Eén ding <lo«t mU genopgen: gü_schrijft D. &
H. van P. A. H-t moet z|ju: «i( P. A Mijn
getternto zy Afdankt I Ik Inut hetópzettelükstAiin,
icliOon ik mijn hand slechts bt-hoef uit te strek
ken om do pioef to korrigeeren.
Ten slotto: ik waardeer uwe belangstelling.
Haar ala ik srhrgf over een vertnoniujr of over
e«n stuk, ben .ik rced< zeer verheugd. «Is ik een
paur van de hoofdpunten, die het onderwerp m|j
tan de hund doet, naar behooren kan uitwerken ?
? ? l =1- ? !! f '_ Ü-Ul ,
en hij die punten bepaal ik my. Zeer licht kan
er dus ?nog iet*" aan worden toegevoegd. Ik dank
U*MWU V» ?** ?* .«V.BM.--»M VT-v ?~
deae rol opntwden, mi) onder deoogen kwa
men, ioü daanu dan raiwoniea «ene verontschul
diging te vinden s|a, voor de zeer groote be
wondering, waarmee ik over hot spel vaa Mevr.
Freaket-Bouwmeester mii veroorlooven zal te
sprekenV
Bare opvatting Tan Uarguerttes charakter ver
schilt iu een kapitaal punt van die veler andere
eóhottwspeolsters, Z)j toont ons de cottrtitatie,
heel «s al de eourtiiane, aond*r dien sclOjn vau
ariktokratin, door haar ftustoron ia de kunst aan
de rol v,aak toegovoeffd. Is. haar heeft
Marttuerüs geeiusin de praetenxie eigen)|jk eeue vrouw
vaa de waereld te tjjn, wier optreden en wyze
van «ich voor te doea haar gantscu van haro
10genwoordige omge-ing vervreemden. Het is zeker,
dat de opvattin a van Mevr. Frenkel eene andere
is dan dio van Bmo. Docbe, eene, die Dnmas «ich
nimmer heeft gedacht. Het is hier de ?natura
listische" opvatting van het zui v rste water. Mevr.
Frenkel was de courtitane, met miu of meer goede
manieren, met smaak en vooral met oen hart zoo
groot, dat 't een waereld omvatten zou. Ouder al
haar vreugde, bleek, uu en dan,in het eerste bedi |jf,
een fond van droefgeestigheid verscholen te liggun,
vraanneè 3faf^»ert(e»lieRamel4ke kwaal natuurlijk
ia yerbaud staat,! welks uitingen reeds van den
beginne af ons het meesterschap der speelser over
Marguerites persoonlijkheid verraden. De kennis
making met Marguente doet ons tentoud eene
vrouw van uiterlijke onverschilligheid, van een door
vermaken en Ijdelheden Verstompt gemoed ontwa
ren, maar dar, eonmsal op de ware wy^e geraakt,
eenmaal ? opgewekt uit x£u doodalanp, tot een
r|jkdom vau bevattel^kheden en een liartitocht
zonder wederg»& bekwaam tal lyn. En aldu*
tien w|J het ook gebeuren. De laatste tooneelen
van 't Ie bedi|jf, met Armand, geven ons de ge
boorte van de hartstocht te aanschouwen.
Waar z|j Armaud te-rugroept, ze hem zegt ?nu
en dan, neen dikwerf' ha*r te kamen opzoeken,
waar «e zijnen arm onder den hare neemt, daarna in
gepeins verzinkt, tot het leven te-rug wordt ge
bracht door de binnenkomende dronken dansers,
tegen het publiek de cnneun-beweginK maakt, om
med te gaan in de bezigheid harer vrienden, maar die
concan-beweging met een oneindig diepe uitdruk
king van melancholie in da oogeu en een droeven
glimlach om den mond, d.ar neemt de belangstel
ling, de ontroering van het publiek een aanvang,
daar begint men te begrijpen, dat men in Mevr,
Frenkel-lionwin«ester te duenbeeft met esue vrouw,
wier schitterende zielshoedauighcdeu: wier etieli
verbeeldingskracht, wier hoog eu warm gevoel, da
uitblinkt en de expressieve schoonheid aan haai- ge
laat meedeelt, buar in staat stellen de verukke- '
Ujke l'miUziüu der meetters in de Kunst te be
grijpen en ze weer te geven. B|) de vrouwelijke
topiMilkubsteuaars, vooral bij .hen,, die alles
unmiddelnk uit zich celte bebbeo, gely'k Mevr.
Frenkel, staat altijd in meerder mate dun b|j de
mannelijke, het wnUbuïg^ individueel >
geuto«dsleven op den voorgrtTRl. Hfer; in dé rol
vanMarguetite üauthier, beheorsebt 't het al. Vóór alles
xten w|j een vrouwlyke vrouw van de eerste
qnaliteit. \V at heeft zij de liefde tut den jongen onbedor
ven muB heet l|jk weten te sehiltleren! Al die bewe
gingen en gebaren met het hoofd en de handen,
liet betasten ? van horen minnaar, de juiste mate
in d<t alles, ? van hoeveel ver.] ogen om indruk
ken uit het leven t« ontvangen, getuict dit: zoo
wel in den 2den als in;den Men akte. Dan, bij de
scheidiug«cène, 3de akte,, voorafgegaan van die met
Armauds vader, doch vooral iii het 4de bedrij f, w»s
Mevr. Frenkel Bouwmeester machtig en onweer
staanbaar. Uoe groot was By, hoe schoon, in
Murguerites mateloze smart! liet tooneel v*n
't sterven deed voor nieU onder;'slechts dat te
veel achter elk, gezegde herhaalde ?hè" of ?aller"
eu eveneens de overdreven beschildering der oog
leden bleken aan 'teflekt to schaden.
liet publiek nu juichte toe met veel geweld;
na deu 4den akte werd ?Margnretha" driemaal
te-rnggeroepen. Daar Mevr. Frenkel veelal b|j
inspiratie bpeelt, bly'ft zy zich zelve alle avonden
niet gelyk, dan eens springt dit, dan dut tooneel
op den voorgrond; dan treft n deze vooral, dan
gene reene: de ongelijkmatigheid van het genie,
met door de studiu geleid. De voorstelling van
Vry'dagavond stond in alle opzichten beneden de
tweo eersten. Op ongehoorde wijze werd, door de
overige spelers, de text hier eu daar verhaspeld.
Het doet my genoegen, dat hvt Algemeen
liandelMad zjjn l zrrs b|j deze gelegenheid, geen
dringende aanbeveling van het tnoneel^enot in
de Amstelïtrua', wanneer Mevr.
Fieukel-ltouwmeester optree.lt in stukke» van dit gehalte,
onthouden httjft. Moge wvldra, b|j de
voorstellinguti vau La dame uux caméliiis en dergKlyke,
du lütuigtilcs, 'savouds voor het Grand-Tnéiire,
ecu oPKckeude lengto bereiken en mogen er veel
bloemen vallen aau de voeteu van haar, die groot
i«j in de kunst eu eeu glanarijk civi'aad van oost
tooneel.
Amst., 21 Okt. '82. Van Deysnel.
P.8. De Heeren De Vos en Kreeft voldeden;
do lieer van Kuyk in 't 4de bedrijt.
TlekkeloM «b M*bn v*akh^ft»alto. H*i miwt
nul «toot in de opera mtfn blik «t»
pon?ontbreekt «oowel aan ifin fenooa «l»*»»
net timbre vaa itfa sUsn; het berf ware» da» ook
de lachtero toonwlen der oerst» «si tweede acto
en dat met atfoe raoeder ia hit oadcrurdsea
g°Het'trio der Anabaptistoa « miwchJen nog
?elden soo goed vertegenwoordig* al» thans door
de HU. Larrivèe, 8effuin én Cabaavesgesehtoddo;
de peahn, - bun Liitmotiv - werd Een-luk
w?onma, en ieders eigtn p*rtU oaK indevolgande
bedrijven meesterlijk vervuil W»t de andere
artittea betreft, HOe de Rencly KBÖ»t ons oen
teer to waardeeren geluid to boutten, al ut 14
daa ook weinig actrice; de dames Knor on Ma*s
?onmn vordieosielük deu kleinen solo
derkoorfcnap«n; de boer Feiilingor was als Qbertiud onein
dig beter dan als Oaler, het trio in do tent van
ZaehartM klonk s»lfs seer goed. ....
Een woord «rionderllikovor MmteAppi». Indwn
ooit eeno debuut-opera goed tfttocoa »?*»,
heetrn, was-het de Prophete vooiv,h»ar *&$?**?
dig talent. Al hrtftraguchn va» *rol vau Ftdèt.
? Agripfinit en Xèrope in éénporsoon--^»!1
hare nitdruliking in d«en xaiigwdo technische
volmaaktheid werd «oo volkomen ten dien-1 e ge
steld van het dramatische, dat velen onder de
trouwste opera-beioekers van denttrijd der vierde
en vijfde acte een ongekenden ii.diuk moeten
ondervonden hebben. Mme Appii is ecu echte
kunstenares, hetgeen m«n niet van atle
fort»schanteuses zeggen kan; de eihrfelpoze toejuichin
gen na eenno der groote scènes bewezen dat net
gehenle publiek er zoo over dacht.
To betreuren waren eenige coupures; waarom
niet een half uur langer gezongen en de opera
geheel gegeven 't
opiaf : .een »ansportret" en
makt, dat bsieenwiM Too
toon-rtelMngheioekerlneê te
geen vrouwenportret
w*s d«
dat hf
ge
tottkaastouars het verwjjfc
do "' ' '
kam
d* aaaoiddtng vaa .
" r biiMiais als kttarkaadifo
kuaMa yi»»t«*?aliaar
»19 fa r
dan fMota ifl Ugaatf
taa ta gwiabiA ITd. u*
of hot oaaaasieatik* wordt Ui '
tijk. Ea vaa daar alweer dat
wie niet tot d»
heidehewooMteftT, OB»
daots ita to wMrdooron «t«Ut pogea; »oato
N. Steffelaar uit daa Kaag «a U. Taaamaa aft
Anstordaia, omdat de to*nh« -v»nktdohoogerf
wMiag «ooft aaa
onderwerpen; sooak meiCPrwiTaaderHeeveeL
uit den Haag, wier .mfmennde" jonge dame, al
ii «Q anteh niet Onverdian«t«q|k inteekeaingem
ii «Q fanteh
>g. niet k*n
aan ?den T
HOOGDUITSCUE OPEBA
Die ZaulerflSte,
Do voorstelling der Hoogdnitsche Opera van
Vrijdag 20 October mocht in do meest* opzichten
neer welgeslaagd heeten. Kon do heer behrens
(Sarastrv'i ont Fischer niet doen vergeten, en mist
hy' in de diepste tonen bv. der aria, In diesen
ilcil'gen Hallen, de kracht die dez«u steeds
b(jbleef, telkens wordt zyn fraai beschaafd geluid en
goede voordracht gewaardeerd. De heer Menz
(Tamino) had zeer goede oogenblikken, in «en
minder reuiacbtig gebouw zou het genuance-rde
von zijn /ang beter uitgekomen zyn. Mej. Beihl
(Picminn) zong allerliatst, het itucftito van M«j.
Kauer (Kümr/in der Nacht) Cn al de veisiei IOK«U
van haar party waren even volmaakt, even xuiver
en helder, nis wo ze tot heden v«n deze kunst
en»r*s vernamen. Minder voor no'o/.nng geschikt,
znoverre helderheid en luiyerhciii betreft wat
Papageno, wiens
'
kouiiscb talent overigens veel
?
n zeer, dat gij dit thans gedaan hebt l
Gebeel de uwe,
Am., 13 Oct. '81
F. T. d. G.
gadcrzaai KCUIOVEU owuuv~_v?
«chijuon my ditmaal van nog wel zooveel belang
als het advies zelf, want daarin vindt men eeniffe
denkbeelden en wenken, waarmede d$ Kaad b|j
de vaststelling der bedoelde verordening zijn
voordcel zal kunnen doen. Die discussie althans
heeft op mij, hoewel volkomen leek Op
haudelsgehieil, den indruk gemaakt dat \A\ de
exploiUtie van Feyenoord op een aantal, schijnbaar
onhctnekenende zaken gele b moet worden, zal de
i,o,?iM van die inrichtingen zulk een gebruik
i~ voordeel
. ?
commertreden,
ver... heer Mees om
.. liever directeur ? een
winst toe te kennen, dunkt m|j
Wel is waar werd zy'n
m|j «en teer welkom*
baarheid aanneem en
hoof en prijs stel.
Goubiedt bier Uwerzijds Mm nuj meer dan m|J
toekomt ? daar aan de groote dichters en schrij
vers, nevens wUr urnen nu ook de müne til
geplaatst worden, da ««r, Petan van Uwe straten
te cijn, slechts werd toegekend na humaendoed ?
ik zal die onAendMidiafcjMlk» v«or ?> Jevtndt
handel van
makon dat z-ty vóór de geraejnte
afwerpen, en juist omdat daarbij
cicele cisclicn op den voorgrond
dient het denkbeeld van den
den boekhouder ? of
tantióme iu de
ernstige overweging.
voorstel met 10 te«en 6 stemmen verworpen
maai' zou daarby de opmerking van den neer
Jacobson niot van grooten invloed geweest z|jn
het ter
acoson
dat de Kamer cich met dit voorstel op het ter
rein der gemeente-administratie begaf r Hoe het
van het advies en de d>t.*
NOG IETS OVER DAMES EN HEBREN VAM
PONT-ARGY.
Amice Y. d. Goei!
Op gevaar af van roe uw ongenoegen op dei
hals te halen waag ik het iu 'topeuba.r een
opmerking te maken n»ar aanleiding van u* b*
L;? ?. n.<«.i jut Hffrfn van 1'onl-AlCV,
spreking Tan Dames en Meeren van
270 van dit weekblad.
hik
EEN MEESTERSTK IN HET
?GRANDTHÉATRE".
j'7, IR en 20 Oktober.
Eindilyk dan eens wordt ons een voortreffelyk
knnstwrrk door het gezelschap dei Heeren van
Lier ton aanschouwe gegeven. Voortreffelijk, zog
ik, want zoo al niet de eerste en thands meest
befaapj'.e drama'i.-che schepping, door Dumas
dun jungere in 't leven geroepen, aan sommige
rp geformuleerde klassieke tooneeleischen
i \oldoet, zoo wellicht Aristotelei aan het
hand1 iclirifr, geen blik van tevredenheid geschonken
i en line ino, ala man van de wet, het fabrikaat
niet. bewonderd zou hebben, ? het raakt ons
i t. \V|j weten, dat Sbakespeares whim vrien
delijk' toeziet, d»t Corueillo tot goedkeuring
neigt ? en Molière, de weemoedige, geea traan
xiurltouden zou. Tollens, ?wie denkt heden
ten dage aan Tollens ? ? Tollens heeft de traan
.ociod ?het loon der Kunst" en daarmee
veriii de liij een beginsel. In-der-daad, het
ichruycn der toeschouwers, de vervoéricff 'van den
igo. ? en nu juist niet by oititek van den
voorkomende in ur. ?
Vooraf zÜ gezegd, dat ik zeer in mijn
was, toen ik merkte, dat ge niet zooals de rest
vau het ontzaglijk heir tooueelcritici bjj uw. b»
spreking de weegschaal raadploegdet ten eindt
nauwkeurig en onpartijdig (?) uit te makon wie
beter gespeeld hebben: mej. A. en de hr. B. dri»
jaren geleden of mej. C. en de hr. D. nu. Verder
kan ik met wat ge over Sardon's comcdie tchr|jft
vrö wel vrede hebben, zonder daarom nog u*
TSSgf^m"fS^jO^^S^Sf^^lJÖSS&
?>'. AW,~ ï?»j^A3r.»a,M±3ti»S'» ".^i'ïoS ï.md±sl«r^:
«ich om andere wetten, welke ter waereld ook,
bekommeren. . .
Hot bespreken der uitvoering Tan La Dame
atix (?ainélias, van de hoofdrol Marfxerite wd
te >oisioan, doet m^ in eea moeil^k parkat
v«rH«t kenmerk vaa de bttoekers wr hoogere
in onze tegenwoordige schonwbnrgea
Sfaeeppa, sedert eenige weken door de heeren
Prot in den sierly'ken kleinen schouwburg in de
Plantage gegeven, valt nog stetds in den smaak.
De muziek, waaronder men vele Russische «u
Poolsche motieven zal aantreffra, ons ook reeds
van elders bekend, L aardig en frisch. De heeren
Kreeft, Kelly, D ore en Mevrouw Bouwmeester
*ya zoo komisch en zangerig als'steed.; de heer
van Beem is een goede aanwinst voor het gezel
schap ; mejuffrouw Koersen een keurige page.
Da heeren Prot hebben vooral hun talent alt
decorateurs doen blijken; na het toer gekleurde
paleis in de tweede acte was vooral schilderach
tig het nachtgezicht in hot park; het is by'na
niet te begrijpen hoe, met de beperktheid van
dit tooneel, zulk eene diepte van door de maan
beschenen vergezichten' kan verkregen worden;
de koeren Prot bezitten «ene wetenschap van
tinten en schaduwen, eene keus van kleuren, die
in Amsterdam nauwelijks geëvenaard wordt.
_( * »?>» «? *"..» .. .« A
verwacht. Twee punten van uelang toch, wa uii
deze reprise van de vroegere opvoeringen veuchi:tj
E|)n door de andere bh, critici en tot rniju «er*
bating ook door u over het hoofd gezien.
.Tot mijn verbazing" zeg ik, want hoo ii let
«?.- 3P.1. i?,n 2. ??S nrldei-ljjk det
Marcellt Aubrt]
IU*> UVWA v v*v^ ^«. ?»
«-*-? mon verbaziDg" zeg ik, want hoo h l;«tl
mogelnk. dat, terwUl ge zoo ridderlijk deuhana-1
? « nsbt "?"* A"'"**
FRANSCHE OPERA.
Le PropMit,
Tot het opvoeren Tan lleHerbeeri meeet
btdrakwekkende opera behoort Teel; een deel van de
vereiscbten «yn: eene^FVrfè», oietragédienneevenieer
als tangere* b; een trio Tan Wederdoopen dat
het godsdienstig fanatiuie in al «fa somberheid
en macht kan uitdrukken, eea fean 4* Legde
die profeet en koniag hi m den Toteten sjn OM
woorda, eane aüM-«ntnbae en orkest aan ti
deze grootaehe ekmentea geivtnredigd.
Aan een deel Tan al de» vareaehUn werd fat
geno.'gen gat'.
Uitmuntend was het mtnnenkoor, ofschoon ook
in het trio dor Kaaien eu dat deav Damen do
enssrnh'etoon meert-nttfds glad en auirer klonk.
Het orkest volbracht «ü'i taik met lüct. <4an
mise en-*cöne ea oojtuum mocht
dd'Jtottenlamsche direo-tie wel ieti meer besteden; ralncW goede
wil br. moest nojdig zijn om de v>-rbeeldin?<kracht
water en vuur te noen zien inde verschrikkingen
waarmede Pamina en Tamino beproefd worden.
OVER BELGIESGH KUNSTLEVEN.
. . V.
'?«*.De dwmon der drukfouten speelt niet alleen
den pseudo-korrektor, hy treedt ook op als
ptieudoredakteur. Met een fcluldtrachtigen giinniklanh
schi-eef kf boven het 2e gedeelte van wijn IVe
hoofdstuk ?.«iot", en zettV m ij u naam, met het
mg' door Koning Willem UI vri-keude prscdikaat,
bij wyze van praetensiëuie handtcekening onder
het opstel. Vermaande hy my een eind aan mijn
praatjeas te maken? Meende h|j, dat mij de moed
ontbreken zou, na dat ik het belangrijkste der
belgische kunst-peur*.? had afgehandeld, ook een
woord van de landschappen, portretten, water
en stadsgezichten, dieren, bloemstukken en stil
levens te zeggen?
Ik weet wel, dat onze Zuider broeders in het
schilderen van gulven en loof minder naam heb
ben dan wij, bewoners van het waterland?maar
de t|jd der uitsluiting, der school heerschappij be
hoort tot het verludene: de Dnitschers worden
kotoristen. de Belgen hebben in de XlXe
Eeuwstrenge monumentale schilderingen geleverd, de
Franüchen venaken zoo min Leaueur en Poussin
als Watteau en Houcher; in Engeland en in Polen
worden voortrefly'ke schilderijen gemaakt. Hrt
individualisme eu de waereldopvoemng wiisch.-n
het onderscheid uit. Ch. Rochussen en Alma
Tadema zouden de zelWe eyn, al woondvn je
niet in Holland of in loonden. Hei eenige
ondericheii tusschen de natiën op kunstgebied is, dat
er in sommige binden méér voortrerlgke kunste
naars zijn dan in andere, en dat het deftig publiek
in sommige landen méér liefde voor de kunst
aan den ang lept.
Mis-chien vorlen bijv. de leden der
StatenGeneraal en der Gemeenteraden in Belgiên niet
meer voor de kunst dnn het in Nederland het
geval is; roaur dit 11 zeker ? dat zij een dieper
bvsci' hebben van wat betaamt voor de kunst te
worden gedaan. Zii kennen de leer noblesse
ülliijt. eu >ij weten dat men niet zonder
verandwourdelykheid een landgenoot van Rubens kan
zyn. En wat heeft het hier geen moeite gekost
etn in |jzer pegoten en als brons gekleurd stand
beeld voor?Rembrandt aan d« natie te ontwringen!
Dut onze groote schilderschool der XVIIe Eeuw
? de bewondering van heel het beschaafd Europa
? nu eindelijk op gepaste wtice geherbergd aal
worden, is wel een wonder. Hét monument van
Jacob van Gampen en Aert Quellyn, dat óók r uk
'm aan kunstwerken dier schittereBdo XVUe
E«nw, staat altgd nog voor spot aan de Weitz|j
van den Dam, «n kan niet genoten worden
ten gevolge der ?provisioneele" inriehting tot een
(onbewoonbaar) paleis ? die au reeds drie qnart
Eeuw aanhoudt.
Ik wil roaar zeggen, dat er in alle landen
voortreflüke mdividuus cQn, dio kunst oefenen, en
allerlei armst; maar dat het er by sommige volken
met het kunst-instinkt, dat schandalen voorkomt
of weohneemt, jammerlijk uitziet.
Spreken vrij nu over net Belgische landschap;
dat geeft rast, niets werkt kalmsarender dan het
groen der hoornen.
De Heer Theodoor Baron (No. 52,63) te Brussel i*
een impressionist, dat wil o. a. «eggon, dat hg do
?vrijheid noemt de juistheid der natnnrwaarneming
van Jan WflnandtsL Gaspar Dngbet, Rnvsdael en
«.^? i v^.Z!^_r «^.^«.«a «n
Ponvergeet, dat do hatateog een histmisoeh _
blgfV ea 4at kot aiot onvarscaiUig is avw (O joar
to wston, wat 4 of B ??o-tooTgiuU heeft.
Onder do niet onverdieaiteljfto issprenienii
U de Audwvrpeaaar Floroafc &ab*eb (Ko. Si
251) te rekenen. BQ den Gentenaar Oouur do
Goök afin do hoo-nea bepaald ia wol vvaadard.
Prachtig is bet .Gesicht in Vlaanderen" vaa
den to Partt» govestlgdoa BJddor Alfrodtte Kaj^,
met a|in schooaen oo ea aiin wator.
Vaa dt> Belfdo waartk d&t saf hot jrrootoca
grootoche ^Goaieht U Betiihw-.a'T bQ .Hadenad
?irwedoKl', ? «ma aoa Aadworpoaaar Lod«^k
Derivkx. *"? ?
D« Usor P. J. aGa4>dot, tejkfeorboek, isoofc
van d« imprenioniitcu, maar «^ g«vo<d is vaa o«a
onrnstigen nard. Ordo on beweging zfy» t»ker
konditiiia van do schoonheid: maar de orde moot
deu boventoon houden.
De Heer A. Mauve, onte Isndgenoot, sondeen
fraai strandgezicht in, met eea schip en goed
geteekonde paarden, van voren geilen. De ver
slaggever iu het Belgioche Journal dei
Beeutxartn, klaaet over de somberheid. Mty heoft dat
niet getroffen, ofschoon anders do richting, waar
do lieer Mauve toe behoort, er wel aanleidiag
toe gerft. Het impressionisme in de natuur be
toont xich oen weinig aan het peatimisme verwant
? d'Edouard Manet (den man van do «Bar ia
de Fuliu l>ergèrtinl&Schopc*kauer ij n'y a ytfutt
pas. De Ueeron Mesdag waren ook to Andwerpen.
T. trok, met v^Winterdaff inde frov,Drenthe,
eene welverdionaajkandacht. .f
Onder de fr.taye-tendtchappen trof iaSf net werk
van Isid. M«yer«, van Andwerpen: vooral i$n
Bugytnhout (No. 9513), van Uobert Montgommery
? insgelijks inwonend siojoor, de omstreken van
Belfcut (Zeeland.) Van wat zware hand is een
Normandietch gezicht door Lod. Priou van Parijs,
en de Lente van Eug. PUsky kwam mij wat
wint ernchtig voor (pc*sitnisme). Ook onze W m.
Roolofa greft ons in 1143, Dorp in de poldert, geen
rustig gemoed te genieten. Uit Schéuhoat zaliger
en tc'.h uit de gladhe.d van B. Koekkoek ademde
u een bengdboarder stemmiug tegen. Do Beer
G. A. Scappa, van Brussel, a oen natoralirt ?
maar wat vat hy Buggenhouttoch mooi enlevensvol
op (No. 1182). CarlSchultaevanDosseldorpschUr
doit Fontaintblcau weer wat somber af. Voor
treffelijk schildert de Brusselaar Emil van
DammeSylva een Polder (met beesten) in 't land van
Wacs.. De ««htcrurond is wel wat verwaarloosd,
Jotêph van Lnppefl, van Andwerpen, weet met
stoutheid don witten stammen in het ?woud" van
Snint-Fontaine recbt te doen (1449). Otto von
Kniucko hóadt den «oess der Berlijnscho
landsch.tptchilders op.
Ik heb ongetwijfeld vele uitstekende landschap
pen onvermeld gelaten. Dit ligt niet altgd aan
de plaatsing. Doorgaand», kon men te recht de
bovenste verdieping buiten aanmerking laten,aiaar ,
Herfstavond bjj Constance van yon WintosjJ. don van waar kf de aqa*
? ,_ _ OM
w«I mot laiader édwon ia UooÜago* vorm v .
bodeeld; maar door htm m OSRO otagoviag w«hl
geyflartst eten nevalachtig gebotmihtnig aw haar
«g*n mSmeriagta. Of wal, aoo «9 awt boitom
trillen staan, daa moeten al pog*a sJeh to
oattrekken aan een invloed die nin neerdrukt, maar
aiet opheft, oa pogen aumoea eigen weatobaao.v
sooals P. A. {Uurnan te Dou\die S«M kraeatok
beproefde aan twee tafonolen alt hm leven vaa
Hugo de Groot, oa dio, schoon ernuBOgiaklear
en uitdrukking aoo voel mocht ontbroken aaa
dio schotsen, bij bet kiexu «goer onderwerpen
voortgaande op den eens ingeslagen weg, alduf
rjcbxelf oen ruime baan opent voor beproeving,
ontwikkeling on waardeering ajjner talonUa. Daar
>Qn ia onn geschiodenis nog soo voel ta&reeko,
ia de werken onier letterkundige kuastonaan
nog zooveel personen, groepen on tooaoalea, dia
waardig zün om vereeuwigd to worden ook door
het penoeel; nog aoovod typen, wier portret nog
oatbreekt in on» verzamelingen; ? denkt eoaa
aan Keesje, aan oom en tante Stastok, aaa hoc
Blanw-beaMit-vroawrje, aan Hanna, aan Boovoel
ontterfelljke groepen, door oase aeventifrjarigo
romancière gebeeldhouwd ? dat er voor menige*
schilder lauwer op lauwer te behalen is, iao h|
bestuiten daar do inspiratie, te xocken dia
de
hem etende boeren, breiende bWinntn en liggendo,
staande en turende Scheveningers niet lange*
geven.
Daar moet mli, voor ik verder ga, eene opmer
king van het hart, omtrent de plaatiing der stok
ken in de gothisehe saai, of liuver omtrent deze
ual zelve als lokaal voor
aquarellen-tontooaatollingen. Wat ik bedoel wordt duidelyk als mea
zich eens een oogenblik afwpndt van oe wanden,
om naar de bosoekers te kijken, dié schier all*n
leden schy'nen geworden to syn der pas
op*»richte Olympia-vereeuiging en nu, om wch to vrij
waren voor do physieke oiiisiigsnsiiaheileii. dto
een langdurig tentoonatellingbeioek steeds na sieh
«leept. zooals muéhoid «a ?tramheid.sich oefenon, in
lichaamsbewegingen, wendingen on draaiingen. Da
zaak is, dat het licht, binnenvallend door de hoog*
gothisehe vensters, met hare Ulr|jke dwarsbalkje*,
KOO beleefd is om den laatsten med» naar binnen.
te nemen en M te weerkaatsen in het glas dat
do aouarellen behoedt; waardoor het echter voor
den bezoeker moeiUjk wordt om een puntte
riafeldt uit Duswldorp hsd men wel w»t «Wol 'uilfcW **!V|li3w?rbuk
het bereik mogen breugen. D«t;ook no. 7» van on- oora*el en hft
IJCl. Uricin. ...ufi>.._._-.?,? ^, . ..
een Klinkrnberg boven elks bereik hing, moge den
Duitscher troosten. Men kent. onzes Hagenaars
Waterpoort te Sneek toch wel?
18 Okt. '82. Alb. Th.
door die
groot*, hoogs
Hobboma to betwisten." Het «wond van
toinebleau" maakt op hem oen kool anderen
indruk dan op vroegen landwhapacMden. Dio
vonden dat de natuur do toekennen hanteerde;
de Boer Baron o. ?. idirijft d» natuur
eenflodderkwut toe: maar de toom i$t juist. Dat tonden
die teekenaars óók seggen.
Boemaert il mot haar Tetor^
vaa haar stodgenoot toegedaan.
Do Boor Kloh. Banuer. ? **?**<«
juist.
mej.
'
do
Aan een
? voorstelling vu
dat wat ar
DL-die;»»
aaa do aadere
Khoen
orgeuomeu voor
b ut »t in hot veinzen of trachten te vebtenvan
n It ngst verdienste
en
imstelljkogeblazemrdheid omtrent om do
.4*1^- iiijip geestdrift vervalt, JJB» al
* UO, AZMHNaB ea JMMMBaV I
?i aaaleidiBg tot do klaeat, dat 4e
door do graochte betttoiiag haaaei
?!?..!? ? JLJL ?saJsatS l* .-t-k kamJ ----??
NMMuB W9Q WViDJM B QV aUw& WWHH1»
Oadof no. 186 itoU diokanpne MhOder MDe
bewonen te drdnea van Ewjwt" ten toon. Ea
vat leerde oen beaoek te aaal? ?Dat
DE AQUARELLEN TENTOONSTELLINGEN
TE 's GRAVENHAGE.
n.
Een ander meester, die beide persoonlijkheden,
den teekenaar eu den kolorist, m ilch vereenigt,
is H. T. C. ten Kate. Het steikrt is lig in «ijn
Maarten van Ro»um; een kapiUle toekening,
nauwkeurig afgewerkt, met eeu w*rm licht in bet
binnen vertrek, waar, voor de hooge schouw,
Maarten van Rosinm en Karel van folder zich
bevinden, de laatste zittend, de eerste staand;
eene stoere flinke verschijning, die kracht en vol
harding teekent. Slechts weinig minder gelukkig
aijn dr, op kleinere schaal aangelegde ?Wat ii>et
hem te doen" en ?Uverreding", beide schetaen
Uit het Ou da krijgsnanileven, cookli ten Kate
die geven kan ; tyi>i*ch en toch niet ponvcntioneet,
gezond en pittig, Irisch en harmonieus.
Eu wat is dat ,S;il genocgnn" van z^n broeder
Maii ten Kate een aantrekkelijk nummer; m«t
dat geestig kleintje, dnt iu de open lucht rit te
breien iu hnai- stoeltje omringd door 3 jonge
poenjc*! Hier U seniim-ut c-n doen gelukkig
vereeniffd; hier is fijnheid en Imrmonie, bij
frischheid van buiteutoon; meer Han in do grootere
teekening. ?het ledige kootje", wa>ir het peiici.t
van het jongske eer nan WM dan ann vlecsch
doet denken en da karmiint-oodo tint vnn zij u
gelaat afbreuk do«t ann deu indruk, door den
toonvollen doorwrochten achtcrfrroud gpmaakt.
Minder bekoort nog zijn ?Soiueüir van Venetië",
waar de schilder er niet in glaagde een schoon geheel
te verkrijgen tnsschen het meisje en het haar
omringende veld, waaraan een zekere hardheid
van kleur niet kan worden ontzegd.
Van ten Kate naar Verteer i» bier, n'en
déplaise het alfabet, geené gewaagde sprong. Ook
deze schilder, die voor dit jaar de Maatschappij
(ik bedoel die van AqnareUuten) geheel den rug
toekeerde, weet vorm en kleur beiden recht, te
doen wedervaren. ZUn ?Ik schouw je waar" is
eene aantrekkelijke, doorwrochte, ietwat geïdea
liseerde teekening, eene kftvage tnsachen twee
?visscherwronwen; waarvan de eene, de jongste,
terwyl haar oude vader naast haar, beur oudste telg*
voor haar staat en itj henr jongste op den ann draagt
met een hooghartigen blik aeeraiet op haar, die de
bedreiging uitspreekt. Wat er precies aan de
hand is, of de kinderen de aanleidende oonaak
waren Tan den twist, het is om onbekend, maar
ook onverachülig, nu wrj in elk geval nu beider
houding kunnen opmaken, dat de mak hoog
opgenomen wordt Dat deed ook do kunstenaar,
die, tervrijl h|j IQnen én vormen volkomen deed
uitkomen, de figuren in schoone harmonie wist
to brengen met de omgeving van duinen, aoo
en lucht. ?
Schoon in menig opzicht geMJk in waarde
met haar voorgangster, kan ?Ongerust".'? twee
vinoherevrönwea, dw ia den storm staan to toren
naar de 100 ? niet zod sterk bekoren, omdat «U
to wontolen heeft met de hoihiimlng aaa
aan, poëtischer voorstollüigen der aeUÖe
ito door Itrads?o. a. m -4ju
don1 ktorm ^ eeue hefiapeciaii1 n
óók Badee's ,0p dea Uttkfflt" (aaa dea Boèob»
kant), ondank, d. fljee STn j-riste toniurtig
"- A __«_«a7r ,TÉjLL»...ifr 9- <-.l*. **gT*^j- *- -~
ifMMUii OM6 ?mimr viaBun -*1 mn VK nu
aoodem. En dit «ufde geldt, ea net daar de
bevestifmg vaa hetaeea wfl in oaae if.Uidfa.ff
betoogdea: proevwala m H. J.Hatttrik B^
JOTdaa,^* ket *
Israals afleit omdit inj
«ïlie vaakto*waehtiita
a:
. to wordea." Vooral
.- . ?geplaatste toekoniogea, cooab o. a.
de beide boochgBiichten van Seaippem» Ujdett
onder dat overbodige schjjnsel, en ik ben dus soo ?
vry het i-egeUngseomiti in overweging te geven,
om. wanneer het Hoagsche gemeentebestuur niet
besluit deze zaal den slooper over te laten ea
de tentoonstelling dus haren eersten verjaardag
in haar geboorte woning cal mogen vieren, eens te
beproeven of, door het een weinig voorover han
gen der stukken, dese onaangename indringend
heid niet kon worden geweerd.
(Wordt vervolgd.)
NB. In onze vorige beschouwing komt «ene.
cinstorende fout voor, die de aandachtige lexer
«ektr reeds verbeterde. Daar wordt nL pei»«d:
?het gebrek waaraan O9*e kunstenaars lijden ia
fcüitaisie"' eni; ? dit mo«t natuuilijk *yn: ?gemis
aan fantaisie" eaa.
Onze landgenoot Herman ten Kate, op het
punt eeno groote Amerikaansche reis te onder
nemen, ontdoet zich van r^ju verzameling aqua
rellen, die deu 23 October door de UU. Froderik
Muller, Doelenstraat alhier ter verkoop zullen
worden aangeboden. Er zy'a onder deze aquarel
len buitengewoon fraaie eu groote, en van de
beste vreemde en inlandsche namen, Bles,
CompteOnlix, van Borst-lsn, Cuoaeus, Girnrdet, Graeb,
Uilverdink, van Hove, vau Herman t«n Kate t elf;"
vnn Mnri ten Kate, Mauve, Louis Meynr, Kakken,
Rochusfeo, Schelf hout, Verveer, enz. Eeuige uit
verschillende boedels «ijn er aan toegevoegd.
SUAKESPEARE-KRITIEK,
In de Ntettice KottertlamscJie Courant Taa
16 Juli heeft men etn icuilletitn gew|jd aaa het
historisch ondencnek door ecu EngelscltRetatde,
den Heer J. L. Lee, inuesteld na»r aanleiding van.
de vraag: wie heeft Sbake»p«are tot modei van
zjjn Shylpck gediend?
Sommigen achten deze Traag belangrijk omdat
ShafcMpemre, naar z|j beweren, slechts één Israë
liet van aangezicht tot aangezicht heeft gekend.
Immers, tnsschen 1290 en 1G65 waz het gebied
Tan het Vereenigd Koninkrijk den Israëlieten by
de wet verboden, Een Joodsch geneesheer vnn
Elinbeth, Roderigp Lopez genaamd, «fond bj
Leiceiter en by zfjot kpninklyko meesteres in
zóó hoogen gantt dat hy niet alleen b|j
uitzomdermg geduld werd, maar zelfs tot het bwiit
eener mate Tan invloed geraakte, die hern tah-ijko
Taanden en irevaarh)ke benüders bezorgde. Door
dezen eindeiyk ton Tal gebracht, zou zyn ge chie»
denii en z|jn karakter Bhelcespeare de ttof heb
ben Tenehaft, waaraan Shylock te ontleend.
De Heer Lee meent dat Dr. Lopez niet oa»
?ehaldig is terechtgetteU; en een ander echr|j ver,
de Beer Fr. Hawkins, die geheel ónafluuikcl^k
Tan de nitkomzten door zfin h\ndgenoot verkre
gen, «werkt tohiint te hebben, houdt den Jood
TOOT net alaehtoüer Tan ««a staatkundigen moord.
Deelt men ia beider meening omtrent de
betoaTVTat voor «wr vaa daag"
omdat at) mtafe ato:iiSii
att Par«s' ta Wt
Dew addtet
al oSert M «ef el
Ta. k*). hSrJf
kunnen de Darton Cif.nt.sa MW uabevelsa." ] __ «Traaft de AaMrikasaeeae
kems dezer nak voor de verklaring van oen vaa
Shakeepeare's meostetstakken, dan u dit vertcbtl
gewichtig; want'op «|jne bevinding bouwt de
* - -.-,*,_._ J_A. OL.»^,^^,»,^ Jain VA.J.W
gewioh&g: want'op «üne bevinding bouwt oe
Heer Lee de «telling dat ShakeeBeare dea Vene»
tiaaoaehen Jood aaa ieders verachting wilde
prijemtrrtm. ffrifik de Joodecho aajnemnreerte algemeea
gwaa,
?verontwaardigd
weMagea der booeaaraige hovelingen,
ghyloek heeftoSworpeu tot een bitter* beztraf*
ing TOB een TolkivooV. oordeel, dat TOOT de
mte?aa\i aiet tenNdeiaM, «ea ontoholdig
etoor beaUaaadeis, t» doe» sterven.
In Ao Theatrt van Kovezaber 1870 beert de
HawkiM zfne hatorizohe^ itadte ^en ««
ea
TOOr
schrijver in de JT. R. O. bericht, dat z|Jn opttel
aan the detdiematCt Mmfotme Taa Febraari ItSO
ie on'lvettd.