Historisch Archief 1877-1940
DB AMSTEBDAMMBK, WEEKBLAD VOOB NEDERLAND.
No. 23
nood! gtf sprookje» TM Moede* dt
wnMi, rat«at>,
bujvao, nitt jam door beschouwingen over
«w ontstaan tn twre bata*k«ais, sooali de haar
*ark MO di« vu Moeder a« Gans d*«d to beu*
vallen, boa iotereseant ook voor on», groote
«enMheu, maar door uw eigen vardiansta, door da
gun**, waaria g£ bfl d» kinderen staat. Ook de
?ovengenoemde iull«a in dia gunst dtwUn, vooral
omdat s|J ziek aardig «a gemakkelhk laten
varteUen, en wg «reten toch allen, ho* hoog b(j eeo
kind vertellen «Mt boren voorlazen, «elft boven
toen bij heb, die dMrtoe al ielf iu staat a(jn.
D* beide eestte) uit den bundel Bet Bron
dueude ej> n pmoon of «én groep concentreert;
wel i* de kleine Urwtje all heldin te beichouwen,
maar de draad, die door haar alle deelan van het
verbaal verbindt. U toch hier en daar wat dun.
Gnetje! de naat* van een sprookjesheldin? hoe
nul suft ge, Eomgssinz vreemd klinkt het zeker
en 't u imleidaud met de namen in deze sprook
je* wouder^k gesteld: beteekenisvolle ala rarvtu
en Pui-va, du keerachers iu het dwerganrjjk, «taan
naatt de mee»t alledaagMue, als Jon, Willeui,
Piet, Kwel, Frit», liain, Hendrik, Hans of buiten
sporige al* Alton, Potouiaa, Derhiiius. Vindt ge
O»M opmerking kleingeestig? Ik geloof t (H h,
dat kinderen er zich aan vullen itooteii en dat
hot hun eveuala my genoegen znl doen, teofflinrta
tevens kunuis te maken «i«t een Elza, Alma,
Steil», Asta, prins O bar, konmg Theubald en duu
vogel Tjmgto; deze nauicn i ixssen iu sprookjes
?n >y lyu op hunne plaats goed gekozen.
Slechts deze ne opmerking over den vorm,
Waaraau overigen» grooto zorg is besteed eu
waardoor dit werkje boven menig vertaald sprook
jesboek etuat. Vrat den inhoud betreft, deze
Beeft meer dan bij de tot nu toe veelgelezen
sprookjes e.'ne zedelijke «trekking. Ni 4 dat «T
lange uitweidingen in voorkouieu over deugd en
ondeugd, waarvoor ik uijj herinner in münjcuyd
zoo bau;,' geweest to zijii, Uut e^n boekje met vtcl van
diedichtiiiet;iitfedrukt.»,,iïeuuge" eindjes (nnzoudt-n
w\| zo zulveutlot'preekeriüof Uei;>iegeleiid noemen)
wis en zeker afgekeurd werd, die treft men er niet
in aan, het pliditgevoel enz. wordt echter wol
een enkele maal te direct aangesproken, wixar dat
indirect al gebeurd was. Uet liove sprookje liet
dw«rgeiipriii8e»je" behoefde, om diepen indruk te
maken, niet te eindigen met de woorden:
Mathildo en Jan bewezen dour hun gehee'.a leven,
dar altijd de beste gezellen vau den meuschzijn:
werkzaamheid, zelfvertrouwen en vertrouwen in
anderen" en mij dunkt, dat het volgende ook wel
Wdt deftig en wat anrdtqh klinkt in dun mond
van een dwergenprinsesje i 't Gebeurt wel eens,
dat iemand toevallig t en grooten schut vindt,
meer geluk brengt liein dat zelden aan. Neen,
elko oerlijkd arbeid, hoe onaanzienlijk ook, is een
tch.it, dia meer waard is dan de kostbaarste
diamant en hut zuiverste goud en zilver; want
vrat. d;t ons met knn schenken, dat verschaft ons
aanhoudende arbeid altijd, n.l. zelfvoldoening."
£n later, als Matbilde weer hulpeloos en Aalteen
s'aat, komt prinses Par ra en zegt: «Vrouw Koster,
de naaister, heeft hulp noodig, ga daarheen eu
bied je diensten aan; ie bent nu ou-,1 genoeg,
om voor je zelve te zorgen eu bij de voldoening,
die het eerste zelfverdiende geld je geeft, zul je
je verdriet vergeten. Eu nu, vaarwul Mathilde,
reken op mjj, maar meer nog op je zelve:" men
«ou zoo zeggen, dat prinsesje, (lat over zooveel
Kostbaarheden had te beschikken, zou die kleine
Mathilde wel op wat voor baar prettiger manier
hebben kunnen belpen, zjj speelt nu de rol van
vuoriiemghciJji) Wy, groote menschen, zeggen
dit natuurlijk tot elkander ouder de roou, de
kinderêh mozen 't niet hooren, want als'
kinderlektuur zijn de verhaaltjes er niet minder om, 't
betreft alleen hnn sproo£/ea-karakttr.
Van eeu juweeltje uit het zestal moet ik a ten
?lotto nog een en ander vet tullen, -van het
natuursprookje over hot lieve prinsesje, dat toen ze
geboren werd, geheel en al gehuld was in fijne.
grijs.u-htigöwitte rokjes", maar dat niet dadelijk
Si een wezenljjk prinsesje behandeld werd! Kerst
moest zij een tijdlang in de zwarte aarde bty|ven
en toen bleek het hoe zorgvuldig hare goede
moeder baar bad uitgerust: in bare rokjes zaten
zakjes met *uiker en ander heerlijk voedsel gevuld.
Duur den regen loste dit op en zoo kon ze zich
daaraan te goed doen'1. Wij leren verder met
het pnust-wje mee, als de -iviuterkou haar leed
duet en du alaup haar verkwikt, tot zjj door
den vroolijken groet van een klein meisje
boven de aarda wordt verwelkomd en ah ecu
echt koningskind duor de zon wordt gekust".
Haar kroning wonen wij bg vn van harte stem
men wij toe, dat het ciotufjs een. echt prinsesje
is, -dut veel h<-of; moeten lijden, voor zo tot zoo
veel he«t!ijkh>iJ is gek'jineu".
M' chtcu de.- c spi oolcjes in veler handen komen ;
ge kunt. s:e. kiniit-ren v:in e'kifn leeftijd to lezen
geven, ictW znl er iets v*n zijn gading in vinden.
He uk et fi.in, litilponderwijüetewËen bij het luger
ondeiwijü, al» ^e soms verlegen staat en stof
vi or. u'.vt! wekelyksi'he vertelling in
aan>- .of uiiildcltitiiïso!
, 8 N'ov. '82, F. J. T. U.
Liii'tar ft Energo. Ean bundel Poëzie
v.n Cluudiu-i. Utrucht. Vau der Post. 1803.
Eeu keurij itjjovoerd dufjltjen van 80 blad*
tijiicu : iO) iu^uo, litt'ltj j'ia, myinervlu'fen,
kjatli'cn. zege>k;(.'t«*n op tl» /iiite der J el'de. Men
beUuun niet ie vniyen, of liet lovenstijdvak, dat
hier jj4vi'ii:lik'i'd wórdt, uit dépatuui' genomen
is, ui t imuir door wa-irnemiiig vi&uf
dooronderviudiu j. GUuiliiia heelt evne edele, reine ziel, btne
rioh.n.jj ut.ir het ideaal. Zyn werk spreekt
gunstw vour den beichaviiigtkring, wnaiin hjj zyne
opieidiuj geui/t^n heeft. Schijnt cjjn hart wat
e*- 1 nijdig tot weemoed gestemd, de melancholie
il vau een .gezonder natuur clan in de
Byrouperiodo, on u fuut qüi jeune-ae K passé. Jch- i*
e«n frischhoid vujj opvatting, bier en daar,: een
?chjldeesMhtigheiil van voorstelling, die ons recht
geeft ?van Clouilius ook in andere dicht»»kken
roortbrenrwlcn to moren verwachten, die in
banne soort ve voortreffelijk zijn. Kunttfoutjens
zullen later m n aandacht hebben. Voor deze
aankondiging . warme aanbeveling van het tot
ffraciéiu geao >? nk bestemde en zeer geschikte
bandeltjon, vergenoeg ik my met dit proefjen af
te
B«i> oud» »«a en een vllodir
't ovnice mt nmo ia 't ronde
of M«mm uc.
bad zien eeu wflto
-, j op cffa rlmpUge band,
Va bratfal et zoo vele gedaebtea
Aa*, 'l code, beyreefile venund.
R* toe» er bet diertje gin» vlochten,
KPS» da**» «r d» grtfa* we*r «au,
?M Ion ot lig zeU »»* »» toeven,
Pta straks al* de vliade* te gaan.
irfet om al» Wj,?vol vaa vreugd*
t» «weven, ~ haar Btpal
l frjJrtVonil, to droonsa
TMoemtfo stfa 11*U» ventond.
tfokakeni het Uebje
?weeel»
laai elat d* wonden
Jkt«
*»* MMtMk «VI
vtarii» ta ,
l&Tf-v.'W.
«t vam
Alk Tk
«oor
welkt «eer d» aandacht verdient Zg i» door dea
Hetr J. Kuvper te 's Qravenhage ontworpen nsar
de onlangs ia tien bladea uitgekomen kaart van
de Heeren Oatraa van Rosevelïen Van Lantbene,
maar op viermaal kleiner schaal, loodat het for
maat bgaonder handig en gemakkelük is.
Alle plantages, thans nog in exploitatie, iQn
nauwkeurig aangeteekeod met aftonderlake
vermJdine van de namen aan den voet van do kaart
De Heer Kuteer heeft bovendien de goudgron
den volgen* de officiJele «itgifte aangewezen.
Ook treft men op de kaart de
Centraalsuikcrfabriek van de Nederlandiohe Handel-Maat scha^p
aan met h»t ipoorwegUjutje, dat de fabriek ver
bindt met de plantages, die het riet sullen leveren.
De gravure werd toevertrouwd aan den Beer
D. Heyie, Commies aanhetTopographisoh urean
te 's (fiavenhage en ie uitmuntend geslaagd.
Deve kaart wordt in dea handel gebracht door
den Heer M. H, Olivier, uitgever en boekhandelaar
te Amsterd«m, voor den prijs van slechts f l.&O.
BiMiothttk te Par$s> Ten behoeve der
Bibliothèque Nationale is voor het loopende jnar op
de begrooting gebracht een som van 1,174.000
francs, waaronder 230,000 francs voor bindwerk
en 500,000 fraucs voorden c/ttalogue. if naren boven
tyu ,G50,OUU francs toegestaan voor hot onteige
nen van grond en gehouwen ten einde de biblio
theek vrjjstaaado to krijgen.
Eenige andere posteu op de begroot in R van
Openbaar Underwys z\ju: scholen voor hooger
onderwijs 300,000 franc*; Insütut National 720,000;
Collega de Franco 484,000; ktudie der levende
oostorsche talen 156,000; Ecoledes Gh»rtei71,000;
Frftuache academiën te itome en te Athene 148.0UO;
aanmoedigingen en jaargelden aan geleerden en
letterkundigen 200,000; reizen eu wetenschappe
lijke sendiugon 222,000 francs.
. Do dagbladpers der verschillende volkeren gnat
langzamerhand don vrcg dor ul-tcmeene
intermvtionttle ta.il op. Ue fr.uicohe blaitun vertellen dut
Mr. de Les^cps a tó intcrviuwc", Bon
l'iuterviewera" enz. Uet woord zal in do volgende uitgaaf
van den Dictiunuaire de l'Acaclémie uioetvu
worduu opgenomen.
Oosttrschc munten. Ter drukkerij der
keieerlyko academie v:m wetenschappen te Si. Peters
burg is van de pers gekomen een catalogus van
de muuteu der oustersohe khilifen die zicli in het
archief vnn buitenlandsotie zaken aldaar bevhiden.
Dii heer Doru, tlians overleden, lid der Kei/er l.
Academie, heeft voor de uitgave gezorgd; de
studie der ousterscho taleu in Rusland is hem
veel rerjuhuldigd. De verzameling munten in
het luütitut dei Lali^ue» Oriëntale», onder
dien naam is dezo aldceling van het Ministerie
bekend is niet tulrylc, maar bevat vele zeld
zame en uog iiiet bi'tcluevtn munten, liet eerste
deel van den catalogus vci-scheenreeds; het bevat
de munten der oustcrsctie kalifs; het tweede, thans
uitkomend, beschrijft dia der andere
Mahomedaanscho dynastien, met uitzandering van 14 klassen
die door den hoer Gomazof zullen bewerkt wor
den. Eenige der thans beschreven muitleu jüjn
reeds in den catalogus van het lïritsch museum
beschreven die van l'urijs en Berlijn ziju nog
in manuscript maar vooral wat de noordelijke
Miihomedaanïohe dyiiastien betreft, de Tahii'is,
Süffaris en de 400 munten van Samani, is
de-catalojios merkwaardig. Zeor zeldztiam zijn die van
Muniia, Khaii van BulxfUiJe. van KI-Kasan, van
Eustom van Tabaristan, eu de Khiins van
Turkestan uit de dynastie der Ileds. De afbeeldingen
zijn in litbographia; misschien zou photographie,
voor iets zoo betwistbaars ala munten, wel zoo
verkieslijk zijn geweest.
Geschiedkundig genootschap. De snciéi
hhtorique, in het voorjaar opgericht, wijdde onlangs
haren eer cl e in de Rue baint-Simon tePaiysin.
twee eere-voorzitters zijn de geschiedschrijvers
Mignet en Henry Martin, de anderen onder de
historici. De eigenlijke president en oprichter
is Gabriel Monod, vice-presidenten du heeren
Lavine en Albert SoreL Dat geïchiedknndig"
niet ia den allernaowsten zin wordt opgevat,
blijkt nit de naamlijst der Irden, waarop tienan,
Taine, Duruy, Fust el de Coidanges, Gaston Paris,
Leun Say, Cherbuliez en de Pressensévoorkomen.
Gedenkschriften van Garfield. De
letterknnSe nalatenschap van den overleden president
door de firma Osgood en Co. te Busron uit
gegeven worden. De rector der universiteit de
heer Hinsdale, die met het uitzoeken en voor
de pers gereedmaken van het vrij omvangrijke
materiaal belast is, meent dat het bruikbare twee
deelen octavo ieder van 750 blnd/yden zal vullen.
Het omvat de periode December 11863 tot 4 Maart
1881, den dapf van Garfield» huldiging als president
T« - :w-Tork bfl J, Tin 't Wond, Bowling Groen 8,
rersohynt sedert 19 Octobor van dit jtir oen Courant,
grootandeuls in 't Nodarlantlicu gndrukt; Aexo Xietttc» m
HanMtconrant vcracliynt wslifllijks. Het corHte num
mer hovat: Ken Woord van Inleiding ((wet Engotacho
vertaling). Een bcmoodi«ODil ntu); ann ilo Ituilnctio
door den baof BechtuM. De Umlverlmlzm?. Do
hanilhuving der vot door oo'/.e voorvaders to N
eiiw-Amstcrdam uit oude oorkonden door MorrU Coatsr, te
New-York. D» Yankeei. Do hooMooizuak v»n d*n
ntlioualcn vooropned (do onüerncmiD«»Beu»t van liot
volk.) Wet op Ja sluiting dor tapperjjun en haro
outdulling (op Zondag in Amcriki). Da Ned. Amer.'
Btonmr. Mt*t«cluppi). I>e Kon. Ned. Stoorov,
MuticlinppÜ(de khchicn over do Nomeais ongegrond).
Bv.ropeescb ovorzlcbt Berichten, ook voonl alt Ne
derland. ' De Londoo Times over Nederland en x)ja
doorlucbtigen Koning TVillem TH. Emigratie.
HolUndaoho preekbourfen eo toonoelrooratallingon
toNewYork. Amerlkauuohe berichten. Do Nemosl».
De International» kolonioló Tentoonstelling to Amster
dam. Mevr. BoBboom-Touaaalnt. Verslag van den
Ned. Connul ta Now-York. - De toestand In Atjeh.
Voorls nog talrijk» berichten alt de NederluulMhe bla
den overgenomen.
Dit uittreksel cal voldoende ct)n om te doen den dat
bet weekblad geheel aan do behoefte dor lecen voor
walke tiet beitemd Is, kan beantwoorden; het «tot er
netje» uit en kost drie dollars per jaar.
Dt Ootii Sttuigtttr, almanak voor vrienden van
orde en welvaart van 1863, i 71fo oeats, beleeft bf) den
mitgerer D. B. Centen iti" 30(t« jaarRang, Het boekje
is voornamelijk tegen den sterken drank gericht ea be
vat een goed gekosen mengelwerk.
Onder d» franaob» sehenrkalenders, verdient
Mneoltgeki>mea b(j Finnbbaelwr te Part)», ongetwijfeld
aanbeYalinR. Uit den ryken schat der (ranaehe letterkunde
U een kettr van spreuken verzameld vol afwisseling ea
van den aehoonstea inhoud.
De 9de aflevering van den Otdi voor dm ondtrteljitr
bevat o. a.: Joh. A. teopold, een miskend hnlpmiddel
bl) bet Mnsehoawingsonderwtle, (de poppenkaat) Dr.
J. nitzema Bos. De verdeeling van den arbeid ia de
organlieba wereld. Dr. F. O. Oroneman, Eigen waarne
mingen, te doen door den oüderwUcer. F. Bruin, De
armoede der Velowe aan Boogveen. ?
No. 8 en t van 4t lftdirlati<ltrJn Vtnnootte\appn>
door Mr. A. H. van Hierop en Mr. E. Baak bevatten
w.ed*r alle geheimen omtrent een honderdtal
vennoot?ohapptin, onder welke ditmaal voorkomen de voornaamste
Miórantie-maaUchappiJeti; eenige banken,
begnfniiaverMnlgiDgea, boairma»t»obapp()an, onltoar-, kanaal-,
mtjn- en veenmaataoh»ppü«n, dagbladen, droogdokktn,
labrieken, hotels, aohonwbnrgen, spoor- en
tnmmaaiscliappijeo, stoomvaart-, vlssohery- ea
waUrUMlagmaatsebappnea.
D» Anna Tjemtk Willink to Zwolle, volt st**ds haar
v«namtUng net m gemakkelijk uitgegeven Wetten aan.
Nieuwe worden er aan toegevoegd) ovde bggewerkt
Thans kwamen nll de Me drok van de Wtt om M
MMtOMor 0»dtr«Vt en de 44e druk der OMMM
miuWi t tutti*, «eesnU btlgewesU «et flep teaber, de tweede te*
November 1»S5. lintwk.ninjïn on Alphabeliseh register
leverden de H.H. t. N. Bchuornun ea P. H..Jord«i|
(K>k kwam een >de druk uit van d« «?*' op *?
UtmM<- MI FatrittvMrlm. door Kr. Z. W )> traavman. Z(J
U «i«f«ievM door a OUvtor, te AnstereMk
Nieuwe Uitgaven;
IRNBT KCK8TE1N, Quinto» Olandro*. f *.*0.
Mr. L. HEBTZTÏLD. Onuitgegeven bergeTltJie
regtepMakvaDhetProvineii > l OeregUhof in Gelderland ft.
Dr. W. KOSTEK, D« optoidiog der artau eo de ver
mindering der euatsoitcavea voor her Hooger
Onderwjji f OM
HEN RISTTE VAN LOO, Dnnr gekocht f 1TO
ANTON OWLIO BABBIU, De schilder v«n Aresco
(D ritntlo del diavolo>. f l-*9
Mr. J. 80TJTBNDAM. Kea wudeliot l»"t* D»lft>1
stratea «B graobtea In 1610.
f1ADOLT STERN, Adel ea aelüraohi
Militaire Zaken»
HET OORDEEL DER TWEEDE KAMER
OVER i DE ZAAK KLEM."
tn zijn rcqucat, dd. November 1881, ver*
zocht de 1e luilenanl-kwartiermeestor byhet
Nederlandsch-lndische leper, Tli. Klelj. nan
de Tweede Knmcr der Stalen Generaal Haar
oordeel te willen uitspreken over do bij
<ton. bes!, vun 21 Maart 1877, No. 10 be
volen vooruilscluiiving m de ranglijst van
5 liiiiennnls-kwarliermeesler, eervol ontslagen
officieren van de administratie bij de Kon.
Ned. Marino.
Den 9 Mei 1882 bracht de Commissievan
5 leden dier Knmcr, in wier handen den
25cn April tevoren de door den Minister
van Koloniën op dat rcque.n gegeven inlich
tingen waren gesteld, haar verslat; daarom
trent uit en in hare zitting van 30 October
jl. deed de Tweede Knmer uitr-prnak in de
welbekende zaak, welke ook in dit blad
eenige malen is besproken, en wel het laatst
in het No. van 23 April 1882.
Was hel voor ons reeds ecne voldoening
in de Juni-cflevering vnn de Indisch» Gid*
onze beschouwingen over de houding van
den Minister van Koloniën in de zaak van
Klelj geheel overgenomen te zien. mi de Tweede
Kamer (laar oordeel heeltuiigcsproken,'zijn wij
nog meer voldaan. Immers, met 53 stemmen
tegen 1 stem (die van den heer van der
Linden) werd verklaard, idat het Kon. besl.
van 21 Maart 1877. No. 10, herstellende de
anciënniteit in vorigen dienst van 5
luitenants-kwarliermeester, gewezen officieren
van administratie der marine, onwettig
moet worden geacht, als in strijd met een
algemeenen maatregel van inwendig bestuur."
Toch zijn wij nog niet geheel voldaan,
vooral niet over hetgeen de tegenwoordige
Minister van Koloniën in de Kamer heeft
gezegd. Uit zijne redaneeriogen toch blijkt
niet alleen, dat Z. Exc. het niet onbillijk
vindt, indien de vorige dienst van
ex-marineoliicieren in rekening wordt gebracht, en
dat daarentegen zeker ongehoorzaam
heid aan de wet zoude zijn gepleegd,
indien dit wel geschiedde ten opzichte van
ex-officieren van het nederlandsche leger
(blz. 196, 2e kolom, 5n, 6e en 7e alinea),
maar tevens, dat die Ministor geheel onbe
kend schijnt te zijn met den inhoud van
het Kon. besluit van 1859, regelende de be
vordering, enz. der officieren van het
Ned.Ind.-leger. Voornamelijk geldt dit art. 53,
waarin toch zeer duidelijk wordt aangegeven
door wien en hoe evenluöele fouten in de
toepassing der in dat besluit vervatte be
palingen kunnen en mogen worden hersteld.
Wat ons echter het meeste heeft getroffen
is de verklaring van den Minister (zie blz.
202) dat hoe de beslissing der Ka
mer ook moge uitvallen, hij wel
TEACUTEN zal de zaak te redresseeren,
mnar ZICH MET VERBINDT, dat het zal
gebeuren. .
In welken zin dient deze verklaring te
worden opgevat, nu de Kamer heelt uitge
maakt, dat er in 1877 eene onwettige
hunduling is begaan? Dat dft Minister het
niet lot zijn plicht acht ora, overeenkom
stig het büvaaldt! in genoemd Art, >bg een
met redenen omkleed (Koninklijk) besluit,
daarin ie voorzien, in overeenstemming met
de in dit besluit (van 1859) gestelde regelen" ?
Wy kunnen dit niet gelooven; met den Heer
de Beaufort zeggen wij: >de Minister zal
zijne politieke verantwoordelijkheid genoeg
gevoelen, om te weten welke gevolgen hij
aan de uitspraak der Kamer moet geven",
maar wat geeft het, indien hij alleen beloof t
te zullen trachten de zaak te redresseeren?
Het is waar, de Tweede Kamer kon niet
verder gaan, zonder op het gebied der uit
voerende macht te geraken, maar, na hetgeen
de Minisier gezegd heeft, dat als het ware
een aanhangsel is pp hetgeen zijn voorganger
in zijne Nota van inlichtingen aangaande de
vooruitzichten op herstel van het gepleegde
onrecht heeft medegedeeld, zoude het zeer
gewenscht zijn geweest, indien omtrent dat
ardres eene meer stellige belofte ware
gevergd en afgelegd.
Wy willen evenwel aannemen, dat de Mi
nister n& het votum der Kamer alles zal
aanwenden, om de fout te redresseeren. Op
welke wijze moet dit alsdan geschieden?
Het antwoord op die vraag kan niet anders
luiden dan: >De ranglijst der betrokken
officieren moet weder worden, zooaU zij was,
vóór de fout werd begaan."
Vergelijken wij daartoe de rtnglljst van
1 Januari. 1877 met de tegenwoordige, dan
blijkt daaruit, dat thans nog slechts 3 van
4e 5 onwettig bevoordeelden in dienst zijn,
te weten de Heeren Jautze, Venneer en Kits
van Heyningen. De beide eerstgenoemden
nu zouden, indien zij steeds op hunne wet»
tige plaats waren blijven staan, thans ook
kapitein-kwartiermeester zijn, de laatstge
noemde echter zoude nog geep kapitein wezea
maar, ais ranfschikkende na den luitenant»
kwartiermeester Kaakefcee*,. gp 'l oofenblik
nog op No. 20 moeten staan, on den hapt
teinsraog te verwerven. Is het mogelflk de
kapiteins Jautze en Vermeer hunne wettig»
plaats terugtegeven, en wel door den eerste
tuwchen de kapiteins Dijkman en Kluyskens,
den laatste tusschen de kapiteins KluUskens
en Kley te rangschikken, reepecüeveüjk met
geleken datum van aanstelling tot kapitein
als de kapiteins KluUskens eo Kley, ditzelfde
middel is niet toetepassen op den
kapiteinintendant Kiüvan Heljningen. Voor dezen
officier zoude de bepaling gemaakt moeten
worden, dat h(J bttöen d«formatie zal rekenen
de jongst* kapitein der militaire administratie
te zijn en dit zal blijven, totdat de lieer
Kaakebeen tot kapitein cal z(jn berorderd,
met bepaling, dat hij alsdan onder hem zal
rangschikken; mocht deze officier eventueel
uit de ranglijst treden, dan zal de
kapiteinintendant Kits van Heljningen eerst van af
dien datum, waarop de plaatsvervanger van
den Heer Kaakebeen tot kapitein wordt be
vorderd, weder tn de formatie worden opge
nomen en (oven dezen in de lijst moeten
worden gerangschikt
Dit middel, door den Heer Klett zelf
aangewez<"rt in het Rotterdemtch Nietticiblad
van 10 Oct. jl., komt overeen met het eerste
der beide wijzen van adres, aangegeven
door het kamerlid, den Heer A. Kool.
»Zou een H dergelijke revolutie in de rang
lijst den goeden kameraadschappelijken geest
van hel leger wel bevorderen? Zou het met
de handhaving van de discipline overeen te
brengen zijn, dat tal van officieren het tel-ere
vooruitzicht hebben, dat zij na verloop van
eenigen tijd de ondergeschikten zullen zijn
van hen, aan wie zij thans bevelen kunnen
geven?" Aldus vraagt de Minister (blz. 197);
maar, eilieve! van waar thans dat bezwaar
voor 3 personen, terwijl hel in 1877 voor
51 niet heeft gegolden? En dan nog, mag
dit wei in rekening worden gebracht voor
personen, die op eene onwettige wijze
de tegenwoordige anciënniteit volgons de
ranglijst bezitten en waarvan zelfs de Heer
Kits van Ileijningen nog geen kapitein moclit
zijn, mnar dit eerst had moeten worden ui
den lieer Kaakebeen? Is die persoon dus
wel wettig He meerdere van allen,
die door hem zijn gepasseerd? Welke ge
volgen knn het votum der Tweede Kamer
hebben, indien bijv, in krijgsraden de quaestie
van meerdere in rang ter sprake komt?
Verdient dit dus ook niet wettig geregeld
te worden? Het eenige middel lot oplossing
van deze netelige quaeslie zoude zijn: in
trekking van hel besluit van 29 Maart 1877,
No. 10; inlusschen gelooven wij, dat juist
de goede kamerandschappelijke geest van het
leger tot waarborg knn strekken, dat het of
ficierskorps genoegen zal nemen met eene
regeling, waarbij de Heer Kits van Heijningen
wordt geacht te zijn de jongste kapitein der
militaire administratie en tijdelijk luiten de
formatie wordt gevoerd. Door eene zoodanige
regeling zullen tevens de olficieren, .die on
wettig zijn vooruitgeschoven, maar die daarin
zelf niet de schuldigen zijn, zoo min mogelijk
worden gegriefd; te meer zullen zij daana
berusten, omdat zij reeds niet onaardige
finaniieele voordeelen hebben genolen.
Om dit bijv. in 'l licht te stellen, dïene, dat
de Heer Kits van Ileijningen sedert 14
Januiiiï1879 den datum van zijne bevor
dering tot kapitein tot en met ultimo
van dit jaar te veel traktement zal hebben
genolen 23 X /" 125 = f 2875, benevens
nog f G90 aan huishuur-indemniteit, te zamen
alzoo / 3565, on^erekend het voordrei van
als kapitein in IndiC aangename garnizoenen
ie hebben gehad.
Daarentegen hebben de kapiteins-kwartier
meester Brouwer en Dijkman, door die on
wettige vooruitschuiving, eene finanticele
schade geleden, respectievelijk van / 2325
en ? 1125. Wie zal hun die sommen
restitueören, alsmede die, welke de overige
gepasseerden hebben moeten missen?
Deze cijfers toonen, dunkt ons, overtuigend
aan hoe dringend noodzakelijk het is, om zoo
spoedig mogelijk maatregelen te treffen dat
geene meerdere nadeelen- kunnen voortvloeien
nit de vooruitschuiving der genoemde officie
ren voor de nog 43 dienenden, die door
den sprong van den Heer Kits van
Ileijningen in hunne vooruitzichten op bevordering
zijn getroffen. Een billijk herstel b. zonder
bezwaar voor anderen, zeer goed. mogelijk.
Na het votum der Tweede Kamer rust op
den Minister van Koloniën de verplichting
om niet langer eene bestaande beschikking
te blijven handhaven, waardoor een algemeene
maatregel van inwendig bestuur van de kolo
niën en bezittingen van den Staat in andere
werelddeelen is geschonden (Art 2, d. der
wet van 22 April 1855, Stbl. No. 83). Hoe
zeer in de wet, regelende de verantwoorde
lijkheid van de hoofden der Ministeriöele de
partementen, is aangegeven, dat, indien die
verplichting niet wordt nagekomen, deze han
deling alleen den strafbaar is, wanneer zij
met opzet wordt gepleegd en bet recht tot
vervolging en strafvordering verjaart door
een tijdsverloop van 5 jaren, aanvangende
met het oogenblik waarop het misdrijf ge
pleegd is, bepaalt zij echter niet binnen wel
ken termijn na het plegen van dat misdrijf
eene aanklacht tegen een der Ministers in
gediend of wel zijne vervolging bevolen kan
worden. Uit het voorgaande zal evenwel vol
doende gebleken zijn, dat in bet onderha
vige geval die termijn zeer kort kan worden
gesteld. In het belang van de benadeelde perso
nen uilen we den wenscb, dat spoedig door den
Minirtir het vereischte zal worden verricht,
om het gepleegde onrecht te heretellen, maar
tevens hopen wij, dat de bevoegde macht
niet zal nalaten de bepalingen der wet op
hem toe te passen, indien het mocht blijken,
dat deze de op beo rustende verplichting
niet naleeft.
Naar onze meening zelfs is bet hoog noodig
eene Jtiptere naleving van de bepalingen der
Grondwet, vu wetten, algeraeene maatregel»
van inwendig bestuur, bevelen, beschikkingen,
voorschriften, reglementen, enz. te ebenen.
Hoe menigmaal toch wordt van die bepalingen
«fgéweken, waardoor niet alleen de eerblod
voor de wet en voor de met gesag bekleedt
personen vermindert, maar ook eene ontevre
denheid en onverschilligheid geboren worden,
welke zeer .ten nadeele ztia vu de maatschap
pelijke huishouding in t algemeen en vu
de militaire in 't btyzonder.
Wy hopen dan ook, dat het oordeel der
Tweede Kamer over >do aaak Kley" eene
aansporing voor allen moge zijn, om sleedt
onzen plicht met nauwgezetheid te vervullen
en zoodoende mede te werken, een ieder ia
zijn werkkring, tol de bevordering van het
algemeen belang. Ware dit altijd door ieder*
een in t oog gehouden, dan zoude eene
handeling als de besprokene van 1877 niet
hebben Kunnen plaats vinden; eene hande
ling, die erkend is onwettig te zijn, omdat
in strijd is met een algemeenen maatregel
van inwendig bestuur.
Aan de Tweede Kamer, die getoond heeft
er pits op te stellen, dat de wettelijke voor*
schriften worden nageleefd, zij bij deze de
zorg aanbevolen voor een spoedig herstel van
het onrecht, den heer Klei) en nog andere
officieren van het Nederlandsch-Indüche leger
aangedaan l
MUTATIÈN BIJ HET LEGER.
TUI 8?10 November.
Oepeuionneerd: de luit. kol E. Viuer (1800) ra
de maj. R van Wiokevoort Cromuielin (1600)
beiden der cavalerie.
Overgeplaatst bU het instructie-bataljon t«
Kampen de Ie luit Bange van het 2e rog. int
Utrecht, 10 Kov. '62.
SCHAAKSPEL
No. 4«.
Van W. d. V. te Anutordan.
ZWABT.
a b e d e f g
"WIT.
wit speelt voor ea geeft in 3 zetten mak '
(Wit 6 en zwart 6 stokken met E h 8).
Oplossing van Schaakprobleem No. 44.
i Ha 01+ B e E s.
9 V 6 D 71 Pion speelt.
8 A5-D 8
N. O. P. U A. uwe vraag behoort te hall bU htt
r onderwijl in het ichnfcoo : het probleesndi]afb>
ten. Die kaait b niet guinakkelyk. Eronnla iemand,
door het lezen vaa gediuUton zich opgewekt g*vo«lt ook
een ver» j 6 te mak^a, nog lang geaa gedicht lerert, r,oo
gaat het ook met »oha»kprolilemen. Boirn twintig jarm
geloden wai het probleem nigta meer dan een aardig
heid, enkel een nudnoltje «l* ieder ander; maarinonxe
dagon heeft het zulke grootacho afmetingen
aanganoman, dat het een geheelo tak &&B don boom onzer
weteoachnp i* gowonlen. Zoo bobben het ook beschouwd
de EChrtyveri van oen rrckn artikelen tn het fransche
tij'ln'.'hrifl La Btratócio", Uciobcr 1869, overgenomen ia
't Nederi. Ttjdachrilt Sisja" 3e aorie 1873.
Het eigeniyk gezegde probloma moet niet ala
olndnpel beiöhoawd worden. Wat toch b eon
«chinkparty, die altgd haar botfin, haar middim on haar
einde héft? Z(j i* oene nit haar aard onzekere
worsteling vaa twee meer, of mindor gelijko machten,
wier resultaat men van to voren voorzon noch
vourepollon kan en het probleem il niets van dien mrd.
Hot kan aU 't ware benchuund wortleu ala een nti-yd,
geroerd tnssclien den ttphinx die dan knoop taelmali
en den Oedipiu die beproeft hem loïto maken, maar
do oplossing la volkomen verzekerd, hè- .
p»» ld. Zoo line de knoop bestaat, duurt de glorie
van den Bphinx, doch hjj strijkt de vUg, zuoüra de
strik in ztyne gedachten gespannen on verborgen einde
lijk doorgrond i* ; iets dat aoins lang op zjch kan doen
wachten, vaak ons martelen tot wanhopig wurdon tuo... ..
Derhalve, de party en het probleem, hoewel naburen
eener zelfde wotcMchap, z\jn door 00110 kloof vaii elkan
der gescheiden.
De eisenen aan een goed probleem gestold t(jn vele,
waarbij de schoonheidsleer een groote rol «poolt, zoodat '.
ze met oordcel behooron begrepen ie worden. Om aan
nw vraag eontgzlas t« gemoet te komen, Cnlleo we
eenige der voornaamita opnoowen :
1. .Elk probleem moet een gedachte hebben. Er
moet let* inzitten dat er een probleem van maakt
Een eenvoudig voorstel, dat op 't eerste gelicht door
grond wordt, mag,g«on vraagstuk (probleem) heeleh.
3, De oplossing meet zooveel mogelijk verborgen lig*
gen en minuten» n. fljnen.cet bevatten. Ze moet of
moelelijk of geestig of sierlijk, Ja, waar 't bereikbaar- 1*,
dat atlas te gelijk ifla.
8. De oplossing mag In bet hoofdspel slecht* op eene
manier uitvoerbaar, maar r\Jk »ijn : aan vertakkingen
(varianten),, welke door verschillend tegenspel
onUprotten. Die varianten mogen evenmin eene dubbele
sp«elwtjise toelaten; celfs dubbele cotten behooren, waar t
kan vermeden te worden.
4. Oeen oploising beginne met bet nemen van een
figuur. Zelfs bet nemen vaq een pion behoore, even als
het sohaak geven (altyd van den rsten iet gesproken)
tot de uitzonderingen.
5. De stand der stokken mag niet wndlgen tegen de
regels van het spel. Hy fl cooveel mogelijk natnnrlUk.
ongedwongen, behagel^jk. Ala een logga, nnoogeltfke
bouw (samenitelling) bepaald niet andere doeniyk U,
dan nog dient de oplossing al btjwnder fraai, da ge
dachte ceer geestig te weien.
6. Noeh van wit, noch van «wart, mag er een stnk te
veel aanwezig «((n. Oean «tok te veel, geen' stnk te
in alle kantten Is 't een groote deagd van
eaa probleem, wanneer met weinig middelen veel tot
stand is gebracht. De kracht van elk stnk veelzijdig W
laten wenen set de grooteto schooahdd b(J.
8. Zuivere matetollingen. Daardoor verstaat men, dal
elk veld In 't bereik van den mat gecetten Koning hem
ileohtf ns benomen Is. Niet minder moeieltjk, maar
dee te sleriyker U het, wanneer alle stokken tot UI
nat medewerken.
B, Aanbeveling Verdient den koning dte mat gsul
moet worden, looveel mogeHJk speolrnlmU te geven,
wat meer behaagt dan dat hy reeds van den aanvang
af «lob. niet bewegen kan.
10. Fijne problemen danken hunne bekoortjlkhaid voet
een groot deel aan den vryen iet (coup de repea) die
het mat vooraf gaat
Dit weinige moes volstaan, om te doen ilen wat van
een goed probleem gevorderd wordt. Voor 't overige
kan men van hel proble m «eggen, 't geen La Snor*
donnals aan elk die Mm taad Troef van de psrty trUat
KV28&
^^;/;^.^;--^^,|.^?^^^
*;*- '&$$$$( W ? '-?^^t ^^^^>^v-c^ ^^^^^^^
AA *i
WEEKBLAD VOOR MII Ut h M)
iexleren
<Jit««v«n: BLLEtlMAN, HARM8 ft
Kantoor: Rokin 2.
O*.
19 NOVEMBER.
p. n. /
Abonnement pv 8/n
Afrond. NoBUMn «ui «te KkAea vwkrjgt»»r l
Adverteati«B per i*gel 15 Oti., tuteben d«ittek*
/ 1.?. fr.
KkAea
tek*t » 1.
D0 DaQbladveresnlglBg HOLTZ A C», to Amsterdam, al va» 1 Januari 1883 af uitgaven.
2 _ . f.
e
DAGBUD YOOK NEDERLAND.
CHTEND- en AVONDBLAD,
ES
WEEKBLAD VOOR NEDERLAND,
TCi*»chiJnende elkcii
23b«eft (ot de uitgave van bovengenoemd dagblad Irolotcn, niet alleen om den buitwjevronen bjjval,
cn het WEEKBLAD De Amsterdammer in loencinende mate mocht ondervinden, maar vooral, wijl van
verschillende zijd«D, herhaaldelijk en met klem, déwenscli k geuit, dat eeu Dügblad iu den geest van dit Week
blad sou worden opgericht.
In onte dagen van staatkundige lustelooshcid en verwarring, begeert men een dagblad, dat, aaa «te liberale
begimelen getrouw, zonder de belangen der partij boven dietun den u;ide te sVlIene;) zonder personen of
coteiü*n te dienen, nieuw leven tracht te wekken, 'jfn gevoelt bc-hocfie aan een onafhankelijk orgaan , dat de rechten
en noodon der burgerij, xoowel bjj de aangoleg^ eden des lands als die der gemeente, onpartijdig, openhartig
op bexadigden toon, in waardige taal, kruehliii L*pk>it. Een blad, hetwelk, juist omdat het weet wat het w
eti overtuigd in van x^n eigen zaak, niet scliroo>iit zija kolommen open te stellen voor allen, die, in pepasten
vorm, afwekende meeningen wenschen voor te dragen of bestreden bt^in-;elc>a te vcrdetligen. en uit welks
inhoud ten klaarste blijkt, dat het liberalisme, waarvoor het .vcrt, niet slecht* de zegepraal van bet verstand
bedoelt, maar de Begepraal van het recht , de heerschappij der vi hytd.
Een dagblad in dien geest zal de nieuwe Amsterdammer xijn.
Doch er is meer. *
Niet alleen van hen die op een riddcrlglen strijd voor algemeene belangen prijs stellen is de aandraaf
tot stichting van dit dagblad uitgegaan.
In net bijzonder hebben de mannen van zaken voor deze onderneming hun belangstelling getoond.
De Amstcrdamsche Handel klaagt sedert lang tovc»r de weinig voldoende wij* waarop de pe« hem inlicht Hg
begeert een Blad, waarin, in overeenstemming met de eisenen van don nieiiwcren tyd, spoed, nauwkeurigheid en volle
dikheid by het verstrekken van telegralisclic bericliten, korresuondentiën en beschouwingen betracht worden. Handel,
Scheepvaart en Nijverheid, die hoofdbronnen van '\ olks\vi-lv:iart, eischen o.-nc eerste plaats in een
NederUud-cb dbirblad te beslaan. Beu re en Miirkt hebben een Yve/.c-iillyk lundefó-orsnan noodig. En het is niet liet
minst in deze te lang reeds onvervulde behoefte, dat de uitsevers KuUcn.trachlcn op onbekrompen wijs te voorzien
Geen wonder dus dal hun plan niet slechts werd toegejuicht, maar van den aanvang af krachtig door
dnden is gesteund. Een honderdtal leden der voornaamste Handelshuizen werd aanstonds bereid gevonden de
onderMniiiig mogelijk te maken en een breede rij van medewerkers Retnict hoc het wetenschappelijk en denkend
Nuuermnd de verschijning van zulk een echt liberaal dagblad met luiden byval begroet.
Bijdragen of vaste medewerking werden ons toegezegd o. a. door:
Mr C. BAO, A. A. BBEtckUH, H. J. B(IEDXKIJICX>, _J. A. BIEKTJBS, H. Ts. BOBLBI, R A.
Dr. Jttt «w Binotv iDfo vj
l,, v. Btssia, Mr. J. DOKELA KIBUWIITHUIS, Dr. W. Dooncyno», DCPLEK , FIORE DELLA NEVE, L. J. U. i
Dr. W. GLOTNS, F. VIN DEB GOKS, Mr. A. F. K. HABIOOII, Mr. W. HIWEIEH, Dr. G. EETMASB,
J. H. C. HETSB, J." J. VAU HILLE, Prof. H. v. D. HOEVES, Dr. HCLSMAÜN, Mr. 8. EATE, D. v. KETWICH ,
Dr. W. P. C. KWDTTIL, A. S. KOK, Dr. J. A. KOHTEWEÖ, J. R. DB KJHTIFF, Mr. J. A.Lavr, Ns'.
W. L. C. LOTST, JÜSTUS VAN MxcEiK JB., Mr. W. L. P. A. MOLENGRAAPF, V. A. DE LA MOKTAÜNI,
C MÜISJCIN, Mr. JOLIUS OBKIB, Mr. JACQ. OJTESHIIJI, Prof, C. W. OMOOHEB, Prof. B. H. PBIELHABINO,
M. A. PEUK, Dr. E. D. PIJZKL, POL DE MONT, Dr. H.'C. Booog, J. H Ilössiso, ABJUXD SASSEN, Dr.
S R. J. VAR SCHKVICHAYÏN, J. H. ScHOEEE, E. SelPOENS, J. £. SuSOERVOET RjlBONDT, Dr. J. S. SPMJIÏ,
Jhr. M. J. DE MAREKS VAM SWINDEEEN, Prof. J. A. ALBKUDLVOK Tnuii, Mr. H. VERKODTREEH, Mr. HENBX
TIOTTA, Dr. J. VA» YLOTZH, DR. A. VOÜTE JE., Mr. A. D DE VEIES Az., G. WAALHM, Prof. Jhr.
VAN DKB Wticï, Mr, C. M. J. WiLLEUKiEn, S. J. BOCBEBQ WILSON, JOBAX WISKLEB, AQATHA, AHTOIKKTT*,
Euz* FABIUS, CATH. F. v. RÏES, LINA SCUKEIDEB, HÉLÊSE SWABTH, G. A. ALB. THLIM.
De prjjs vnn het dagblad, hetwelk zal verschuilen dagelijks, des morgens en des avonds, be
halve des Zondagsavonds en enkele feestdagen, zal zyn: ?
Vuor Amsterdam, per kwartaal, in e*n of twee verzendingen . . . . ? 5,?.
Franco per post door het geheele Rijk in oen verzending, p. kwartaal - 6.?.
, PP P . » p twee verxendiiigen, , , -7.?.
Je nr£8 . vun Let weekblad, dat alles zal bevatten wat een degelijk Zondagsblad behoort
aan te bieden," blijft bepaald op ? 1.?yf kwartaal, fruuco ner post door het geheele Rijk/l.16.
I S H O TJ Dl
AT.TKH. r>« JONKMAN-BE8TUIJMSO.
STAATIUKDU* OVKKZ1CHT. AXLEKI.ICI.
OKMRENTK/.AitEN ; Wrkiegiiigton voor de pioviiH'islo'Hutt-n, dira
Gimeontc.nnd en de Kamer van Knoptutuilul. Een
Miigenaam vnaniitrtabt voor Am«tcnlntu, iloor F. H. C.
- llii do UaansM. l'H de Uotstud. Uit <1<>
Bi»cho|.i!xta'l. KUNST: OranJ Th«itre, door L, v. Deyanol.
Fraiuulio Opera, Amntdrdamsoho concerten, iloor
lrlote. .-Over HelglMch knnstlaveit, (slot.) dóór \tiut'.
J. A. Alb. ThtJm. ?? D« Aqiiarell«B-T«nt.«jdateHiiiir«n
(t 's Ornvrnbsge VI, LETTERKUNDE: Ons*
nn.ve' '" ' 1, door O. Alb. Tbijni. Jaarboekje van den
uirW?Brt Adel, door J. A. de Becgh. Gloaaaire
Flam»tid. door Jolian Wlakler. De nlonwe Bmntn van
Hitnri Clrévllle, door L. «n Dejasel. KUITAIRB
VKEN: De tegeawnordigs. totstand onzer
weermtddRIrn. d<>or Rh. Oe Nimril-Amerikaansehe Xarlae.
6CHAAKI'»OBXBBM. - FEUILLETON: Garde du Corps,
tur O. Hamamw H. door A. B. HANDEL: Katoen.
,- Jacnwll AU^«M" BBK7ENBD8.
OOBJRBflPONDKNTIB. - OVERZICHT VAN DB
VTfSKTENMABKT, ' Anririkaatieehe Bpoorwegen, door I, T.
i Dor«. r- Burgerlijke Staal ADVÏB"
enz. ? '
,
BTEMTnal:
ATJEH.
De toestand in Atjeh b gedurende de laatste
nertiea dagen fa en btüMn de Tweede Kamer
drukker dan ooit besproken. Yereenigingen
De Unie te Amsterdto, Alpmtm Belang
ie Wageningeo. namen motief aan of bedoten
loïhel undea van «en adres aan
deRegeen'Btf, panikulieren verhievea hun «tem
en de Raiaerieden kapittelden oen afiniaur;
waren beteent, dal de toestand ia
bedroevend i», de eer van OM leger
(Mreigd wonk en OM faeaüvan Indifi gevaar
loopt, als men niet leoedig kraeblig optreedt
liet btboelt geen betoog, dat er grond b*>
voor dete, ia OM kaan bad ongewone,
'Sommigen spitsten niet siedus hunne ooren,
miiiit' liiiiilduii de siJion Jocs op. Welk een
kub'iall Monk hut wijs on veunanend. Laat
u nier, litH hool>) op hol brengen; deze agi
tatie verspreidt een miltlair Deurtje CD is
mfcdfcn cer vcrdnrhl!
Doch hoc ci'ns'ij^ en welgorncend men ook
den vinger ojjlidl'o tot waarschuwing, het feil
kan niet weügoredaneerd worden: sedert de
invoering vaa hel civiel bestuur, gevo'gd op
do slink?clie verdrijving vau den held van
Samaljnguu, Jiecfi onze bezetting moeite zich
?taande te boudeu en is er al ta veel voor
gevallen, wat den Atjehers het recht schijnt te
geven op eene eindelijlte verlossing van den
vreemdeling te hopen.
Civiel of militair bestuur? coo luidt de
vraag, en het is juist deze vraag, die
militair noch burger, tenzij hij door en door
met den toestand bekend u, kan beantwoor
den, liet spreekt wei van telf. dat een mili
tair eerder geneigd is in militair bestuur een
waarborg voor Eet herstel van onte macht
te zien, don in het beleid van het
burgerlyk g?ng, vooral nu onder een burgerly k
beatanr u de vrachten van BOO vurige in
spanning verloren zyo gegaan.
Doch het U volstrekt niet bewezen, dat
onder een ander burgerlijk bestuurder, de
zaken zouden geloopen zyn, als onder den Heer
Prnys v. d. Boeven het geval is, en de goede
tden die eea burgerlijk bestuur aanbiedt,
vooral aiet gering te achten.
Dévraag mag daarom voor ben, die zich
bekommeren over den slechten gang van zaken
in Atjeh, niet ztfn: civiel cf militair bestuur,
maar men behoort aan te dringen op zulk
«eo bestuur, aetzij dan dviel of militair,
als noodig is, oaa tot de bevrediging van
Atjeh te geraken.
raaakcreiM."
Een civiel bestuurder als de Heer v. d.
Hoeven heeft aller vertrouwen verloren. Het
is gebleken dat hij tegen zija taak niet op
gewassen is.
En onder deze omstandigheid is de rede
voering van den Minisier van Koloniën alles
behalve geruststellend.
Een minister, die op zulk n hachelijk
tijdstip niet het minste bewijs geeft, dat
krachtige maatregelen zijn sympathie hebben,
en nieuwe wegen door hera worden gezocht
o( begeerd; een minister, die zich geruststelt
met het geloof aan het waarachtig karakter
van otficieele rapporten en partikuliere
berichten als van geeuerlei wairdfr be
schouwt.., wekt zelfs bij de meest
weiwillenden een wantrouwen in zyn beleid en
geestkracht.
De partikuliere berichten toch ityn van
verschillende zijden afkomstig. Zij werden
gegeven door burgerlijke ambtenaren en
militairen. Zy ifjn niet bij tientallen ver
strekt, maar ontelbaar in aantal, en luiden
in hoofdzaak eenstemmig.
Niet dat de Minister het civiel bestuur
handhaven wil,wekt argwaan; men kaneen
voorstander daarvan i(jd en tevens het be
sliste voornemen hebben om Atjeh zoo spoe
dig mogelyk tot onderwerping ta brengen ;
neen, bet wantrouwen in zijn beleid spruit
voort nit »tjn naif bui'eau-geloot, zyn
kinderlyken eerbied voor olücieele rapporten.
Het is daarom te begrijpen, dat menig
algevaardigde huivert sj)n siena aan de
indischa bëgrooting te geven. Zoo ooit wordt
op dit oogeublik een krachtige geest aan het
hoofd van koloniën geeischL... een man met
scherpen blik en rUke ervaring. Niets
noodteuiger ia een kritieken toestand dan een
gean kwaad dochiaod optimisme.
A»n » Stdoeiie.
In dra (trM o w deise»dü»fv*nDr.Jonkn>»n
wft niühet meert v«srw«>Dd«fii «u brief
de .ComnuWe tot net veruawlea TM gefferau
bttieffeude de «migratie n«*r Zuid-Alriu,
w«arin voorkomen de volgende woorden: .OnM
GommieeM, »l dvelen welDeJit M«t al haar leden
hoofd voor boufd da ov«rtnifiBg der Tranevev
Iers, erkeut eeu»t«niiaifi d*t d^ie OHM broeder»
uug filtuoi vovr gezin en muteoh»pp{), voor St*»t
?n MÉiool, bH vrede en oorlog, bunne hope bou
wen op der Vhderen God, ffélfik d« Vaderen bem
beleduu." In die oommiseie hebben veiechillende
heeren titting, waarvan men met l»*nïemding
bom t, dat xii .teellicht aiet" da godjdieött^e over»
liansvolei s deelen. Ik ipiofk met een*
vin mr. O. M. J. Willearaier, mMr dat in het
hoofd van deo brief mb lid womt rersMld do
hüof.lredactflur van het Handelblad, de heer
A. G. C. VAD Duyl, en dat deie, aonditr protest
van zich celf of van «gon beide inederedaouurvn,
in z«n tigen blad laat sohr^ven, dat h$ ntveUic*t
i iet" i* vnn dezelfde raetoing als de TransvaLtra,
waar de*e uog eJtootvoorgosineo m*«t»oU»p|>ö,
voor Staat «n school, by vrede en oorlog bun
hope houwen or> dor Vaders» God, geljk de
vaderen lif m beleden"; dat ia toch wel wat al te
steik om bet onopgemerkt téUten voorb^gaan.
£ene verklaring dar bedoulda woorden aal wel
te vinden s^n in het feit, dat Dr. A. Kujper
*venze«r lid is vau da emierntift-cominiuie, en
ti»t de andere leden zich hebben ovetgeatnsn uu
de door bem ontwikkelde energie in 00
Jonkmaocaxk. llaar dat neeiat toeh niet weg, dat vooral
een hoofdredacteur van ean dagblad, welkt re
dactie ten jeeerste ontstemd is, wanneer men zich
uiet overtuigd Loudt van de trouw aan hara
beginselon, voorzichtig dient ta zija. ook wanneer hg
in ximmige taken met iemind als Dr. Kuyper
grx'imenlylf handelt.
Ken mei kwaardiae bjjdra^e van bet sfandpnnf.,
\vu.v i/p dr. Kayper zicli plaatrt. leverde hij in
j)ii Sta»daard-»rHM vaa 17 November, waar
li ij in het geschil, outsUaii over d« zending vaa
dr. Jookuian tusschen hem, mr. Fo-liius ea da.
F
Perk, «r. W. il. de itoaufort. mr. v»n
?van Eenmes eu mr. N. A. Calicch aan de audere zyde,
de laa'eteu voorstelt al* te vormen e*n« moderne
cóterie", samengesteld uit modernen en Joden
of Wel mannen vaa joodsche herkomst", dat wil
natnnrlyk x-ffgen niet vetn joodaek* aikuwzt ale
da Coita en on Cachet, maar van ten zoodanige
joodicbe nerkomit, als naar dr. Kuyper verwacht
wordt om. Beu ender d« nodexse wteoe to
aeti aaeht Vfca saaaaluM
van dr. Kuyper zou worden opgekomen, was uiét
téverwachten, nu de heeren van Duiil en Kuype»
eenmaal zoover zijn samengvgaan dut d« eerste
zich laat aanleunen, dat iijj wellicht niet"
van dezelfde go latiieuztige overtai«iog ali de
Trausvalers is. Wordt het niut tyd de aandacht
te vestiBeu op bot gevaar dat er in gelegen is
zich te laten mod«sle«peu door dei dwaze
aauraatging van dr. Kuyper, waarvan deze in hetzelfde
artikel een aardig biaaltje geeft? Zooala men hucft
kunnen zien, bestaat het bestuar dor
Zuid-Afriknaniclie Vereenipintr uit personen, wonende in
verschillende ooi den des lands. Worden z9 tot eene
vergadering bijeengeroepen, dan ligt net voor
de band, daarvoor een aar te l>epa)en, dat
blijkens den Reisgids bet best gelegcu komt aan
de meesteü. Dit zal voortaan anders moeten wor
den. Vfij zullen oiis tpooi wegboekje af- en de
Series Lectionium van de Yi'U« Universiteit
aanichafien moeten, opdat wQ zeker kunneman, aan
dr. Kuyjier d« gelegenheid to geven de
veigaderinir hij te wonen, zonder dnt hij verandering be
hoeft te brengen in du repeliug z^tier lessen!
Er is iinlen InHtstentijiidenpmcrkinggemaakt',
dat Dr. Kuypt^v in zijn artikel over de
iioodzakeliiklieid tot. liet. oprio'iteii van
krankzinnigrageei.ichtcu met den hybel" den godadieuhtwxanzm
hè. ft rei gdfftii. MAH KOU er kunnen bijvoegen,
dut ook p'O >thei<ls*nanziu eeii dikwijl» voorko
mend Kifktrgeval i», te gevaarlyker, omdat er
voorbeelden /ijn, dut. dio waanzin oanetekelük is
eu de waaiir luj'ge zyce inbeelding op andeiea
weet ortr te breiigen.
Wnnceer na mannen all de hoofdredac
teur van een dagblad, il ut meent te «taan aan de
spits der liberaln partU, zioU lydelgk ov*roeven
aan don waan-van Dr. Kuyper, dat by bet recht
heeft zichzelf al* de vertegenwoordiger der natie en
dn anderen al««en<3.,inodcrne cüterie te heichoawen
dan begint, man zich af te vragen, w»ar dat heen
moet, wanneer aan de partij van Dr. Kuyper eene
polititko stelling wordt gegeven, zooalBzjJ tot nog
niet heeft. Uet l«yen voor de moderne cöteriu"
zal dan niet z|jn nit te honden en w$ sullen ons
nog veel nx>er moeten laten aanleunen, dan dat
w$ f*x>Uicht Biel" koeeteran da godsdienstige
meeningtin der Tiauivalere. Wordt eet ons
veroorloolc iets voor hen te doen, dan aal nommer
n onzer verplichtingen cfjn dat wfl hun mee
ningen, Kaeker wel" moeten doelen. . X.
Overalelift.
De bericht« ontrent Egypte zflu deze woek
xeer ichaareoh ent nog wel uit da tw«eda hand.
tiladatoue deelde in het lafjerhuia mede, dat het
bestuur van Lord Dufferin «lechts voorloopig lOn
aal, en misschien later eene and«r« regeling
noodsakelyk zal zfln. Of hieromtrent dan de goed
keu) ing van de mogendheden of vu dan Snltaa
zal govraagd worden, kon nog niet worden be
paald. Tegen bet zenden van een Torkzab
Rapeeringi-Coramhwari», -hetzij Serm-Paeb» of ewn
ander, blijft de Engeliche regeering zich verzetten.
Er «ijn thaas in Egypte nog I2ÖOO naa
Engvlwjhe troepen, dia «r echter niet blüven zullen.
Over de kosUn van het beaetüngwleger tracht
men met Egypte een overeenkonrst te büteo.
Omtrent de opheffiag d«r wutrflto sfla ds
voorstellen nog niet aiffeha&deld; ia b«i Lager
huis deed Qladitone uitkomen dat de Egrptiaohe
regteriitg in deze geheel xeifitaftdlg had gehan
deld. De Egypt:»riie troepen tege» Bondan wor»
den langnam btimgttrokktt.
Lord Dufferin beeft fesprokan nat Arabi «n
diens raobtegeieerdea; de getoigen schHnen inder
daad zeer bezwarend voor deten te s$n en stel
lige bevelen tot braikbitientbg «n noord op don
.De Doibaea Oteantteft voioea
JOflAH KOOnUBB * Cft,, '- *
eU&porieefd doet
uBottehUsi.
Ehediv* oatwifM ?* fc«W*eei; «r «v «sliitr varf
kaas dat IM». nohtsgtdiipg fe*a vemtfaDg all
bebbefl.
De cholera tt Mekka is officieel verklaard M*
weken t« stjn; men bericht thaita data4>s\Caina
is uitgebroken.
-la Tiet Ea^absh LageHktJs K a» verwép^sf
vaa de naolatia van Lord Stafford NorUwwto en t
eeae btvielde rede» van Qladstono, artikel l vam '
bet KAMrinnvoorsttl omtreat do oKWar* (»ln
tinv dar deoattea by euvoudL* meerdeiheid)
aaugaoomea. Omtrent do volgende «rtikoloa wor
den wedera4|ds eoaeessien god«»a.
Omtreat d« Transvaal wordt iMÓVgotleoU, ds*
d* regeariiig vaa dtt gewe t wol do ronto dor
?chaderergoedJag, woartoo «j voroordoaU is, be
taald heelt, maar n<>g geen »floa»iag;lOaOOOi>oii«%
was beloofd, do Tnaeraalscbo ngnrmg fe« p*
dit jaar &0.000 ta betalen, maar vaa da 186.WW
pontl. die wegens zchade aan Brittonen oigcados*.
bütaald moest worden, ia ook nog slecht* 10.UOO
afgeda*a. Do Boeren bobben intoMebeu don
Kafferkuning Montaiva geslagen en ajja gebied
bezet; bet hoofd Mapock moet don vred« gevraagd
hrbbeo.
Eene nieuwe Koloniale kwestie is tha»« baa*
rende; die met Frankrfjk omtrent M»d»gaseajv
De beide regeeringen ondf rbandrlen «r over.
In Frankrijk is het regtwingzontwerp op d*
recidivisten, strekkende tut intbreidias; der de»
portatiritxaf, d><or de commmte zeer gunsUaj
beoordeeld, De gtbeele week werd overigen*
< gewyd Nan allerbelangrijkste discussie» over do
begrooting van Eeredienet. Do minister Falliirt»
leidde débcgropting in; de beer BoeoBgat eeue boeg»
feting van oo inkoineten der geosteiykhoisT om te>
b«w\]zen hooseer die v»n do Bepalingen van bot
concordaat afweken; de geweten profeet «ao
politie, Andrieoz, raadde de strenge maatregelen
af; tügr. Frenpel verdedigde do buoge düfers der
begrooiiog; Faul de Caawgnao liet zien tot do
orde roepen: na belangrükédtscusMën o.a. ta**
schen Paul Bert, Rjche, trappel, Glemenevauba
BrUson werden ten «lotte de meeste hoofd*takki;a
met weinig vemnderingeo aaagenomea. Een poot
van 50,000 franc*, door de vorige reg«rriug too*
gestaan voor het maken van politieke propaganda
in Tunis «n het' vervangen der Italiaanse!»
priesters en scholen door do fraaacho, werd door
de Regeering verdedigd.
Da Kegeering Terzet zich togea hot radicale
voorstel vaa eoa enqaéto naar do oahuttn to
Montceau-le»-Mines, on zal daarvan oen
kabiaetakwestie makon.
Da president Grëvy dien men hevig oageeteid
genoemd bad, beeft weder- den Ministerraad
ge1J?J en bozOokea oatvaagoB. Een veracunV
h ^ÏL -j ,' - ??-^»*. - * ii. ?»_*_* _^_- l_--»^-^ .
daaovfl
waz, dat de heer Hérinon meent to kuunon i
wijten. .
De zittingen van den Pruisiechen Landdag zya
door den Keizer in persoon geopend. De troon
rede ge vaagde^ van den vooruitgang der
nijv«jrfaeid, dank zj) de nieuwe r^jkswetten. Toeli zal
eene nieuwe leening noodig ijja, en wel van 130
millioen, te meer omdat de- vier Iaag>tr kles*ea
der KLwsenstenor znlten werden vrQgettell vaa
dio belasting. Ouk de belastingen op tabak ea
geestrijke dranken zullen verhoogd worden. ?
Met don Paos staat de regeeiing weder of)
goeden voet, terwijl met de Mogoudheden 4o
>rede gewaarborgd «chijat.
De regeering wil voorts de gemeentelasten en
achoullaiteii verminderen en een verhooging dor
ambtenaarctraeteaienten voorstellen.
De delegatie te Pos: h heelt de begrooting vaa
oorlog nirt 7'a millioeti voor buitengewone
koatcu goedgekewd, aLtmede de begrootuiB voor
fiosniif, omtrect Wflk gewekt de minister Knllay
een zeer omstandig verslag gaf. Daar er nog
eeu verschil van 1UJ.OOO or^jnun is tu»sc>ieu het
geen de Ooateurükkche en Ilun.'aurgcht;
deloR*tiëu toestonden, zal er ecn« vereeu'gde zitting
van beide moeten plaats h«liben.
Uit ren onderzoek naarde wuelingen te Weerien
blijkt dat dexe v:m loc'aUgtigcheu ca auti-Mjiuiür
tchen oonn.rong wmeu; tij nyn gclioel tot rust
gebracht.
Te Rome is een belangwekkende vraag gere
zen, omtrent de bevoegdheid der burgvilyVo
rechtbank om kennis te nemen van een gcsoiii!
tusnchén een Italiaan en «en ondcrhoori/;e van het
Yaticnan. De mngcndheden hebben vettoogcn
gericht tot de Italiaanfche Uegeering in de» zin
van het ond« beginsel der ex-rmritorialitiBt.
Tuasohen Aleko-Pacha, de Turkscbe goimrneur
van Oost-Rumelie en den heer Klalicr.liussi^ch
consul-geuoroal m zijoe hoofdstnd Philipoop«l, is een
conflict ontstaan dat gevolgen kan hebben:. Do
heer Klebor heeft gewerkt voor h«t PunslavUrae,
Ateko-Pacha acht zich' door hem bemoeilijkt on
boeit hem beleedigd, zoodat beiden by hunne
regoeringen geklaagd hebben. Do Kus*i>cho
ambaaeadenr to Coattantinopel heeft voldoening
gevraagd, tonrjjl Lord. Duüerin juist AUko's
verzot togea bet Panelavisme zeer geprezen b*clt.
In Spanje U geen Kroonprins, maareen Prinses
gebomt. De opotihig dor Cortes z*l in het begin
van December zooder troonrede plaats hebWa;
al dadeujk echter zal de rensjering een vol w»
van vertrouwen stellen, om zich to overtuigen.
van de meerderheid waarop zij relcont
Ter gelegenheid van do verkiemngen beHbea
op Madeüm oohuton plaals gob«d en demone«Attt«
tegen do Poiiageosebo rogooring.
Allerlei.
Maandag jl. kon dézitting der Tweede Kamer
geen voortgang hebben, omdaj het vereischte
getal leden niet aanwezig was. Byaa do geheel*
pors beeft daarover een klaagzang aangeheven
on do Kamer is er duchtig over hard gevallen.
Dit nu is onbülyk.
WQ tUn niet gewoon do Kamer to ontzien, als
ze een Imstttding verdient, maar we willen baar
toch, verdedigta, als ao ooroehtvaardig
wordsaaagovallon.
4Ïvan do 86 loden waren afwezig, maar 13
hnn&er hadden vaa ban verhindering Kennis
gogeven; vaa do 83 overigen wan or n, do hier
BoteNba», «rustig Slak; IU lodra, Snit 't Moorden
es» 7 nu Liatbunr, kwamen oe&uaraa.hottydsiip,
waarop de zitting ion aanvangen, met detreit.osv
In den Haag aan en begaven aich onmiddrllHlr
naar t gebonw, BMraendo> dat do zitting allicht
oen nar mot 70 looon kon doorgaan,
.De zMeete eoliede dnreslundalMrs hebbea Je
- "»voorn**,'*
^^';
pLi.fi
? «*:%