De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1882 19 november pagina 1

19 november 1882 – pagina 1

Dit is een ingescande tekst.

DB AMSTEBDAMMBK, WEEKBLAD VOOB NEDERLAND. No. 23 ftet. nood! gtf sprookje! TM Moeder dt Mn«i, riMieoe«4,, ?ere bbjveo, niet iom door beschouwingen over «w ontstaan tn «we beteekenis, sooals de heer *erk MO di« van Hoeder de Gans deed te beust vaUen, boa interessant ook «oor oa», groote men* ?enen, maar door uw eigen verdienste, door da ?nart, waarin g£ bQ de kinderen staat. Ook do ?ovengenoemde iull«a in die gunst doelen, vooral omdat s|J aiek aanlig «a gomakkelfak laten ver tellen, en wg «reten toch allen, boe hoog b(j een kind vertellen itaat boren voorlexen, «elft boven le*«n bij heb, die daartoe al aelf ia staat «jjn. 1H beide eestte uit den bundel .Bet Bron doeude «p één persoon of 4éu groep concentreert; wel i* de kleine Urwtje all heldin te beicbouwen, maar de draad, die door haar alle deelan van het verbaal verbindt. U toch hier en daar wat dun. Grietje! de naaka van een sprookjesheldinr1 hoe nul suft ge. Eemgsxins vreemd kCnkt het zeker ?n 't u imleidaud met de namen in deseiprookJe* wouder^k gesteld: beteekenisvolle ala rarvus en Pui-va, du heerscher» iu het dwergenrjjk, «taan naatt de mee»t alledaagMhe, als Jon, Willeui, Piet, Kwel, Frit», liein, Hendrik, Ilaos of buiten sporige al* Alton, Poteusaa, Derhiiiut. Vindt ge d»M opmerking kleingeestig!1 Ik geloof to.h, dat kinderen er zich aan vullen itooteu en dat hot hun e veil »1 a my genoegen zal doen, teofflin»ta teven» kunuis te maken «i«t een Elza, Alma, Steil», Asta, prins O bar, konmg Theubald en duu vogel Tjtngto; deze namen i/iusen ia sprookjes ?n >y iyu op hunne plaats goed gekozen. Slecht* deze ééne opmerking over den vorm, W»»raau overigen» grooto zorg is besteed eu waardoor dit werkje boven menig vertaald sprook jesboek etuat. Vrat den inhoud betreft, deze nteft meer dan bij de tot nu toe veelgelezen sprookjes e.'ne zedelijke atrokking. Kut dat tr lange uitweidiugcn in voorkouieu over deugd en ondeugd, ivaarvoor ik uijj herinner in mjjnjcujjd BOO bau;,' geweest to zijii, Uut e-- n boekje met vtcl van diediclaiiie»j]tfejrukt3,,zeuijge" eindjes (nu zoudt n w\| zo zulveutlot'preekeriü of Ues;>iegeleud noemen) wis en zeker afgekeurd werd, ? aio treft men er niet in aan, het pliditgevoel enz. wordt echter wol een enkele maal te direct aangesproken, waar dat indirect al gebeurd was. U«t lieve sprookje ?liet dw«rgeiipriii8e»je" behoefde, om diepen indruk te maken, niet te eindigen met de woorden.: ?Mathildo eu Jan bewezen dour hun gehee'.a leven, dar altijd de beste gezellen vau den meuschzijn: werkzaamheid, zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen" eu mij dunkt, dat het volgende ook wel Wdt deftig en wat anrdtqh klinkt in dwn mond van een dwergenprinse^je i n't Gebeurt wel eens, dat iemand toevallig t en grooten schut vindt, meer geluk brengt hem dat zelden aan. Neen, elko oerlijkd arbeid, hoe onaanzienlijk ook, is een tch.it, dia meer waard is dan de kostbaarste diamant en hut zuiverste goud eu zilver; want vrat. d;t ons met knn schenken, dat verschaft ons aanhoudende arbeid altijd, n.l. zelfvoldoening." £n later, als Mstbilde weer hulpeloos en Alleen s'aat, komt prinses Par ra en zegt: «Vrouw Koster, de naaister, heelt hulp noodig, ga daarheen eu bied je diensten aan; ie bent nu ou-,1 genoeg, om voor je zelve te zorgen eu bij de voldoening, die het eerste zelfverdieade geld je geeft, zul je je verdriet vergeten. Eu nu, vaarwul Mathilde, reken op mjj, maar meer nog op je zelvo:" men «ou zoo zeggeu, dat prinse.*i«, aat over zooveel kostbaarheden had te beschikken, zou die kleine Mathilde wel op wat voor baar prettiger manier hebben kunnen belpen, zjj speelt nu de rol van vuoriiemghciJji) \Vy, groote xnenschen, zeggen dit natuurlijk tot elkander ouder de roou, de kinderêh mozen 't niet hooren, want als' kinderlektuur zijn de verhaaltjes er niet minder om, 't betreft alleen hnn sproo£/ea-karakttr. Van eeu juweeltje uit het zestal moet ik n ten ?lotto nog een en ander vet tullen, -van het natuursprookje over het lieve prinsesje, dat ?toen ze geboren werd, geheel en al gehuld was in fijne. grijs.u-htigö witte rokjes", maar dat niet dadelijk ali een \vezenljjk prinsesje behandeld werd! Kerst moest zij een tijdlang in de zwarte aarde bh^ven en toen bleek het ?hoe zorgvuldig nare goede moeder baar bad uitgerust: in bare rokjes zaten zakjes met *uiker en ander beerlijk voedsel gevuld. Duor den regen loste dit op en zoo kon ze zich daaraan te goed doen". Wij leren verder met het priusfdje mee, als de -iviuterkou haar leed duet en du alaup haar verkwikt, tot zjj door den vroolijken groet van een klein meisje boven de aiirdo wordt verwelkomd en ?ah ecu echt koningskind duor de zon wordt gekust". Haar kroning wonen wij bg vn van harto stem men wij toe, dat het ciotufjs een. echt prinsesje is, -dut veel hfot> moeten lijden, voor zo tot zooVe«l heeiüjkh'iJ is gek'jineu". M' ch ten de.- c spi oolcjes in veler handen komen ; go kunt. s:e. kinderen v:in eiken leeftijd to lezen geven, ictW znl er iets v*n zijn Rading in vinden. JJenk" et fi.in, littlponderwijüetewËen bij het luger ijü, al» ^e soms verlegen staat en stof vi or. u'.vt! wek«l\jk«i;he vertelling iu aan>- of uiiildcltitiiïso! ü, ö N'ov. '82, F. J. T. U. Liii'tar ft Energo. Eau bundel Poëzie v.n Cluudiu-i. Utrucht. Van der Post. 1803. Eeu keurig üitjjovoerd dunltjen van 80 blad* tijiieu : iO) üiu^uo, litt'ltj j'ia, myinervlu'fen, kjatli'cn. zege>k;(.'t«*n op tl» /iiite der J el'de. Men beUuun niet ie vniyen, of liet lovenstijdvak, dat hier jj^vi'iiilik'i'd wórdt, uit dé patuui' genomen is, ui t imuir door wa-irneiniiig luauf dooronderviudiu j. GUuiliiia heelt evne edele, reine ziel, btne rioh.n.jj ut.ir het ideaal. Zyn werk spreekt gunstw vuur den be:chaviiigtkring, waarin h^ zyne opieidiuj geui/t^n heelt. Scliyut tjjn hart wat «*M 8'j«liff tot weemoed gestemd, ? de melancholie il vau een .grzouder natuur dan iu de Byrouperiodo, on u fuut qüi jeune-ae K passé. Er i* e*n friscbHoid van opvatting, bier en daar,: een ?chjldMSMhtigheiil van voorstelling, die ons recht geeft ?van Cltpiilitts ook in andere dicht»»kken roortbrenrwlcn to magen verwachteo, die in hunne soort ve voortreEfölyk zijn. Kunttfoutjens zullen later m n aandacht hebben. Voor deze aankondiging . warme aanbeveling van het tot ffvaciêiu geso >? nk bestemde en zeer geschikte bandeltjon, vergenoeg ik my met dit proefjen af oud» »«a en ««il |ehi*r 't ovnlce mt nmn in 't ronde of atUmra UK. B*t TUaOsitjs bad ztofc eed' tVytaatet op cffa rimpUge BI VB kratfU er zoo vel* gedachten AA*, 'l ood», beproefiie venund. R* to«a *r b*t dlorty* gin» vlochten, CM» dsofct « de gryce w#*r «au, lts* few) ot litf **u nog con tooveo, ' Om straks al* de vUnds* te gaan. p nf** om al» Vit? vol van 11» **«V*D(?h»»r «pad % ? t» droom* i Vttstond. l&Tf-v.'W. tfcattcoos luk laefaje lud dat d* woadsa Alk Tk 3» y«r«mfof*w voor 8*H«t vam welke veer d* aandacht verdient Zg i» door dea H«tr J. Kuvp«r U '? Qravenhage ontworpen n»ar de onlangs ia tien bladen uitgekomen kaart van d* Heeren OMrau van Rosevelï en Van Lansberge, maar op viermaal kleiaer schaal, aoodat het for maat bgionder handig en gemakkelük is. Alle plantages, thans nog in exploitatie, iQn nauwkeurig aangeteekend met aftonderliike rermJdine van de namen aan den voet van do kaart De Heer Kofat«r heeft bovendien de goudgron den volgens de officiJele uitgifte aangewezen. Ook treft men op de kaart de Centraafsuikcrfabriek van de Mederlandiohe Handel-Maat scha^pÜ aan met h»t ipoorwegl^jutje, dat de fabriek ver bindt met de plantages, die het riet zullen leveren. De gravure werd toevertrouwd aan den Beer D. Heyie, Commies aanhetTopographisoh Uurean te 's (fiavenbage en ie uitmuntend geslaagd. De«e kaart wordt in clea handel gebracht door den Heer M. H, Olivier, uitgever en boekhandelaar te Amsterdam, voor den prijs vaa sleohti f 1.00. BiMiothttk te Parjs* Ten behoeve der Bibliothèque Nationale is voor het loopende jaar op de begrooting gebracht een iom van 1,174.000 francs, waarondrr 230,000 francs voor bindwerk en 500,000 frauos voorden c/ttalugut. if naren boven tyu li,G50,000 francs toegestaan voor hot onteige nen van grond en gebouwen ten einde de biblio theek vrijitaando to krtfgen. Eenige andere posteu op de begroot in R van Openbaar Underwu's /yn: scholen voor hooger onderwijs 300,000 franc»; Insütut National 720,000; College de Franco 484,000; ktudie der levende oostorsche talen 156,000; Ecoledes Gh»rtei71,000; Frauache academiën te Home en te Athene 148.0UO; aanmoedigingen en jaargelden aan geleerden en letterkundigen 200,000; reizen eu wetoiiscliaupelyke aendiiigon 222,000 francs. . Do dagbladpers der verschillende volkeren gnat langzamerhand don weg dor ul,'cmeene interna tionale ta.il op. Ue fr.uicohe bladen vertellen dut ?Mr. de Les^cps a étó intcrviuwc", ?on l'iuterviewera" enz. liet woord zal in do volgende uitgaaf van den Dictiuniiaire de l'Acaclémie uioetvu wordeu opgenomen. Oosttrschc munten. Ter drukkerij der keiierlyko academie v:m wetenschappen te Si. Peters burg is van de pers gekomen eeu catalogus van de muuteu der oustersohe khalifen die zicli in het archief van buiteulandsotie zaken aldaar beviiiden. Dii heer Doru, thans overleden, lid der Kei/er l. Academie, heeft voor de uitgave gezorgd; de studie der oustorBcho talen ia Rusland is hem veel vftNuhuIdigd. De verzameling munten in het luütitut dei Lali^ue» Oriëntale», ? ouder dien naam is dezo ai'dceling van het Ministerie bekend ? is niet tulrylc, maar bevat vele zeld zame en uog iiiet bi'tcluevfn munten. liet eerste deel van den catalogus verscheen reeds; het bevat de munten der oustrrsche kalifs; het tweede, thans uitkomend, beschrijft dia der andere Mahomedaansche dyuastien, met uitzandering van 14 klassen die door den hoer Gornazof zullen bewerkt wor den. Eenige der thans beschreven munleu ayn reeds in den catalogus van het Uritsch museum beschreven ? die van Parjjs en Berlijn ziju iiog in manuscript ? maar vooral wat de noordelijke Muhomedaansohe dynastiun betreft, de Tahii'is, Suffarig en de 400 munten van Samani, is de-catalojios merkwaardig. Zeor zeldznani zijn die van Muaiin, K ban van uulxai'^e, van KI-Kasan, vaü Eustom van Tabaristan, eu de Khans vun Turkestan uit de dynastie der Ileds. De afbeeldingen zijn in litbographja; misschien zou photographie, voor iets zoo betwistbaars ala munten, wel zoo verkieslijk zij u geweest. Geschiedkundig genootschap. De snciéi é hhtorique, in het voorjaar opgericht, wijdde onlangs haren eer cl e in de Rue baint-Simon tePaiysin. twee eere-voorzitters zijn de gcschiedschryvers Mignet en Henry Martin, de anderen onder de historici. De eigenlijke president en oprichter is Gabriel Monod, vice-presidenten du heeren Lavisse en Albert SoreL Dat ?gescliiedknndig" niet ia den allernaawsten zin wordt opgevat, blijkt nit de naamlijst der Irden, waarop tienan, Taine, Duruy, Fust el de Conlanges, Gaston Paris, Leun Say, Cherbuliez en de Pressensé voorkomen. Gedenkschriften van Garfield. De letterknnSe nalatenschap van den overleden president door de firma Osgood en Co. te Buston uit gegeven worden. De rector der universiteit de heer Hinsdale, die met het uitzoeken en voor de pers gereedmaken van het vrij omvangrijke materiaal belast is, meent dat het bruikbare twee de«Ien octavo ieder van 750 blnd/yden zal vullen. Het omvat de periode December 11863 tot 4 Maart 1881, den dapf van Garfield» huldiging als president T« - :w-Tork bfl J, Tin 't Wond, Bowling Groen 8, Tersohynt sedert 19 Octobor TSD dit jt&r oen Courant, grootandeuls in 't Nodarlantlicu gndrukt; Aexo Xietttc» m HanMtconrant vcrscliynt wslifllijks. Het corHte num mer hovat: Ken woord ran Inleiding ((wet F.ngoluclio Tert»ling). ? Een bemoodi«ODil ntu); ann ilo Ituilnctio door den baof BechtuM. ? De Umlverlmlzm?. ? Do hanilhuving der vot door on?.e voorvader» tu IT.ehw.Am sterdam uit nude oorkonden door MorrU Coatsr, te New-York. ? D» Yankeei. ? Do hooMomzuak van d*n nalioualcn vooropned (do oaJerncmiDKsgeuBt van liot volk.) ? Wet op da sluiting dor tapperjjun en haro outduiling (op Zondag in Amerika). ? Da Ned. Amer.' Btonmr. Maatocluppy. ? I)e Kon. Ned. Stoorov, MaatidinprÜ (de kUclitcn over do Nomeais ODgagrond). ? Bv.ropfitscn overzicht ? Berichten, ook vooral alt Ne derland. ?' De London Times orer Nederland en c)jn doorluchtig en Koning TVillem m. ? Emigntio. ? Hollandaoho preekbourfen eo toonoelroorstellingon toNewYork. ? iiinerik»»n»oh* berichten. ? Do Nemosl». ? De International» koloniale Tentoonatelling te Amiterd»m. ? Merr. BoBboom-Tou«i»lnt. ? Verslag van den Ned. Connul ta Now-York. - Da toestand In Atjeh. ? Voorts nog talrijk» bertchtan alt de KederlandMhe bla den overgenomen. Dit uittreksel cal voldoende ct)n om te doen den dat bet weekblad geheel aan do behoefte dor lecen voor walke net beitemd Is, kan beantwoorden; het «let er netje» uit en kost drie dollars per jaar. Dt Ootii Sttuigtttr, almanak voor vrienden van orde en welvaart van 1863, i 71fo oeats, beleeft bf) den mikgerer D. B. Centen t\jn 30*te Jaarging, Het boekje is voornamelijk tegen den starken drank gericht ea be vat een goed gekosen mengelwark. Onder d» fraasebe sehenrkalenders, verdient tvfiónitgekomen b(j Flunhbacher ta PartJt, oogetw^jfeld aanbeYelInR. Uit den rQken schat der franache letterkunde it een kattr van sprenken verzameld vol afwisseling en vfcn den aohooniten inbond. De 9de aflevering van den Otdi voor dm ondtrteljitr bevat o. s,: Joh. A. teopold, een tnUkend hnlpmlddel bl) bet aansehOQwingsonderwtle, (de poppenkui) ? Dr. J. Ritzema Bos. De verdeellng van den arbeid ia de orgtniiebe wereld. ? Dr. F. O. Oroneman, Eigen waarne mingen, te doen door den onclerwycar. ? F. Bruin, De armoede der Velowe aan Boogveen. ? No. 8 en t van it lftdirlati<ltrJn Vtnnootte\appn> door Mr. A. H. van Nlerop en Mr. E. Baak bevatten weder alle geheimen omtrent een honderdtal vennoot?ohappen, onder welke ditmaal Voorkomen da voornaamste aeiórantie-maaUchapptJeti; «enig» banken, bografenl*TerwnljlDgüa, boawraaattobsppyen, oaltonr-, kanaal-, mtjn- en veenmaaUohappüen, dagbladen, droogdokken, bbrieken, hotels, eohonwbnrgen, spoor- en trammaaV ?cbappöen, stoomvsart', visaoaery- ea watarUddüiyinsttsebappnea. D» flrma Tjeeok WllUnk to Zwolle, volt steeds haar versamelmg net en gemakkeHJk uitgegeven Wetten aan. Nieuwe worden er aan toegevoegd, oude omgewerkt. Thans kwamen uit de Me drak van de Wtt op M MMtOMor 0»dtr«Vt en de aie druk der OMwetÜmiuWi t tutti*, «eeente btJceWskt te* flep tember, i» tweede te* November 1»S5. lintwk.ninjen on Alpoabetiseh reglttor leverden de H.H. t. N. Bchuomun ea P. H..Jord«i| (K>k kwam een >de druk uit ran d« «?*' op *? UtmM<- MI FatrittvMrlm. door Kr. Z. W )> traatman. Z(J U «ilfegevea door a OUvtor, «t Aswtw4a» Nieuwe TJttgtv*» IRNBT KCK8TE1N, Qnlntna Olandhta. f ».M. Mr. L. HEBTZTÏLD. Onnltgageven bflrgeTl«ke regt?praakvanbetProvinoii ? l OeregUhof in Gelderland ft.? Dr. V. KOSTEK, D« opleiding der arUen on de ver mindering der ettatsoitgavea voor her Hooger Onderwjji f OM HEN RISTTE VAN LOO, Dnnr gekocht f 170 ANTON OWLIO BARKILI. De selülder v«a Aresso (D ritntlo dal diavolo>. f l-*9 Mr. J. 80TJTENDAM. Kea wandeling langs DelA's straten «B graobtea In 1610. f1-? ADOL» STERN, Adel ea seluraoai Militaire HET OORDEEL DER TWEEDE KAMER OVER i DE ZAAK KLEM." tn zijn rcqucst, dd. November 1881, ver* zocht de 1e luilennnl-kwortiermeestor byhet Nederlandsch-lndische leper, Tli. Klelj. naa de Tweede Knmcr der Stalen Generaal Haar oordeel te willen uitspreken over do bij <ton. bes!, vun 21 Maart 1877, No. 10 be volen vooruilscluiiving m de ranglijst van 5 liiiiennnls-kwartiermeester, eervol ontslagen olficieiTii van de administratie bij de Kon. Ned. Marino. Den 9 Mei 1882 bracht de Commissievan 5 leden dier Knmcr, in wier handen den 25cn April tevoren de door den Minister van Koloniën op dat rcque.n gegeven inlich tingen waren gesteld, haar verslas daarom trent uit en in hare zitting van 30 October jl. deed de Tweede Knmer uitr-prnak in de welbekende zaak, welke ook in dit blad ecnige malen is besproken, en wel het laatst in het No. van 23 April 1882. Was hel voor ons reeds ecne voldoening in de Juni-cflevering van de Indisch» Gid* onze beschouwingen over de houding van den Minister van Koloniën in de zaak van Klelj geheel overgenomen te zien.nn de Tweede Kamer (laar oordeel heeltuilgesproken.zijn wij nog meer voldaan. Immers, met 53 stemmen tegen 1 stem (die van den heer van der Linden) werd verklaard, idat het Kon. besl. van 21 Maart 1877. No. 10, herstellende de anciënniteit in vorigen dienst van 5 luitenants-kwarliermeester, gewezen officieren van administratie der marine, onwettig moet worden geacht, als in strijd met een algemeenen maatregel van inwendig bestuur." Toch zijn wij nog niet geheel voldaan, vooral niet over hetgeen de tegenwoordige Minister van Koloniën in de Kamer heeft gezegd. Uit zijne redaneeriogen toch blijkt niet alleen, dat Z. Exc. het niet onbillijk vindt, indien de vorige dienst van ei-marineoliicieren in rekening wordt gebracht, en dat daarentegen zeker ongehoorzaam heid aan de wet zoude zijn gepleegd, indien dit wel geschiedde ten opzichte van ex-officieren van het nederlandsche leger (blz. 196, 2e kolom, 5n, 6e en 7e alinea), maar tevens, dat die Ministor geheel onbe kend schijnt te zijn met den inhoud van het Kon. besluit van 1859, regelende de be vordering, enz. der officieren van het Ned.Ind.-leger. Voornamelijk geldt dit art. 53, waarin toch zeer duidelijk wordt aangegeven door wien en hoe evenluöele fouten in de toepassing der in dat besluit vervatte be palingen kunnen en mogen worden hersteld. Wat ons echter het meeste heeft getroffen is de verklaring van den Minister (zie blz. 202) dat hoe de beslissing der Ka mer ook moge uitvallen, hij wel TEACIITEN zal de zaak te redresseeren, mnar ZICH MET VERBINDT, dat het zal gebeuren. . In welken zin dient deze verklaring te worden opgevat, nu de Kamer heelt uitge maakt, dat er in 1877 eene onwettige hunduling is begaan? Dat dft Minister het niet lot zijn plicht acht ora, overeenkom stig het büvaaldt! in genoemd Art, >bg een met redenen omkleed (Koninklijk) besluit, daarin te voorzien, in overeenstemming met de in dit besluit (van 1859) gestelde regelen" ? Wy kunnen dit niet gelooven; met den Heer de Beaufort zeggen wij: >de Minister zal zijne politieke verantwoordelijkheid genoeg gevoelen, om te weten welke gevolgen hij aan de uitspraak der Kamer moet geven", maar wat geeft het, indien hij alleen beloof t te zullen trachten de zaak te redresseeren? Het is waar, de Tweede Kamer kon niet verder gaan, zonder op het gebied der uit voerende macht te geraken, maar, na hetgeen de Minister gezegd heeft, ? dat als het ware een aanhangsel is pp hetgeen zijn voorganger in zijne Nota van inlichtingen aangaande de vooruitzichten op herstel van het gepleegde onrecht heeft medegedeeld, ?zoude net zeer gewenscht zijn geweest, indien omtrent dat ardres eene meer stellige belofte ware gevergd en afgelegd. Wy willen evenwel aannemen, dat de Mi nister n& het votum der Kamer alles zal aanwenden, om de fout te redresseeren. Op welke wijze moet dit alsdan geschieden? Het antwoord op die vraag kan niet anders luiden dan: >De ranglijst der betrokken officieren moet weder worden, zooaU zij was, vóór de fout werd begaan." Vergelijken wij daartoe de rtnglljst van 1 Januari. 1877 met de tegenwoordige, dan blijkt daaruit, dat thans nog slechts 3 van de 5 onwettig bevoordeelden in dienst zijn, te weten de Heeren Jautze, Venneer en Kits van Heljningen. De beide eerstgenoemden nu zouden, indien zij steeds op hunne wet» üge plaats waren blijven staan, thans ook kapitein-kwartiermeestar zp, de laatstge noemde echter zoude nog geep kapitein wezen maar, als rangschikkende na den luitenant» kwartiermeester Kaafcefcee*,. op 'l oogenblik nog op No. 20 moeten stam, on den hapt teinsraog te verwerven. Is het mogelijk de kapiteins Jautse en Vermeer hunne wettig» plaats terugtegeven, en wel door den eerst* tuwchen de kapiteins Dykman en Kluyskens, den laatste tusschen de kapiteins KluUskens en Kleij te rangschikken, reepecüeveujk met gelijken datum van aanstelling tot kapitein als de kapiteins KluUskens eo Kleij, ditzelfde middel U niet toetepassen op den kapiteinintendant Kiü van Heljningen. Voor dezen officier zoude de bepaling gemaakt moeten worden, dat hij bttöen d«formatie zal rekenen de jongst* kapitein der militaire administratie te zijn en dit zal blijven, totdat de Ueer Kaakebeen tot kapitein zal zijn bevorderd, met bepaling, dat hij alsdan onder hem zal rangschikken; mocht deze officier eventueel uit de ranglijst treden, dan zal de kapiteinintendant Kits van Heljningen eerst van af dien datum, waarop de plaatsvervanger van den Heer Kaakebeen tot kapitein wordt be vorderd, weder tn de formatie worden opge nomen en (oven dezen in de lijst moeten worden gerangschikt Dit middel, door den Heer Kleij zelf aangewez<"rt in het Rotterdemtch Nietticiblad van 10 Oct. jl., komt overeen met het eerste der beide wijzen van adres, aangegeven door het kamerlid, den Heer A. Kool. »Zou een H dergelijke revolutie in de rang lijst den goeden kameraadschappelijken geest van hel leger wel bevunleren? Zou het met de handhaving van de discipline overeen te brengen zijn, dat tal van officieren het tel-ere vooruitzicht hebben, dat zij na verloop van eenigen tijd de ondergeschikten zullen zijn van hen, aan wie zij ihans bevelen kunnen geven?" Aldus vraagt de Minister (blz. 197); maar, eilieve! van waar thans dat bezwaar voor 3 personen, terwijl hel in 1877 voor 51 niet heeft gegolden? En dan nog, mag dit wei in rekening worden gebracht voor personen, die op eene onwettige wijze de tegenwoordige anciënniteit volgons de ranglijst bezitten en waarvan zelfs de Heer Kits van Ileijningen nog geen kapitein moclit zijn, mnar dit eerst had moeten worden ui den Ikcr Kaakebeen? Is die persoon dus wel wettig de meerdere van allen, die door hem zijn gepasseerd? Welke ge volgen knn het votum der Tweede Kamer hebben, indien bijv, in krijgsraden de quaestie van meerdere in rang ter sprake komt? Verdient dit dus ook niet wettig geregeld te worden? Het eenige middel lot oplossing van deze netelige quaeslie zoude zijn: in trekking van hel besluit van 29 Maart 1877, No. 10; inlusschen gelooven wij, dat juist de goede kamerandschappelijke geest van het leger tot waarborg knn strekken, dat het of ficierskorps genoegen zal nemen met eene regeling, waarbij de Heer Kits van Heijningen wordt geacht te zijn de jongste kapitein der militaire admlviistratie en tijdelijk luiten de formatie wordt gevoerd. Door eene zoodanige regeling zullen tevens de officieren, die on wettig zijn vooruitgeschoven, maar die daarin zelf niet de schuldigen zijn, zoo min mogelijk worden gegriefd; te meer zullen zij daarin berusten, omdat zij reeds niet onaardige finaniieeie voordeelen hebben genolen. Om dit bijv. in 'l licht te stellen, dïene, dat de Heer Kits van Ileijningen sedert 14 Januiiiï 1879 ? den datum van zijne bevor dering tot kapilein ? tot en met ultimo van dit jaar te veel traktement zal hebben genolen 23 X /" 125 = f 2875, benevens nog f G90 aan huishuur-indemniteit, te zamen alzoo / 3565, ongerekend het voordrei van als kapitein in IndiC aangename garnizoenen te hebben gehad. Daarentegen hebben de kapiteins-kwartier meester Brouwer en Dijkman, door die on wettige vooruitschuiving, eene finanticele schade geleden, respectievelijk van / 2325 eb ? 1125. Wie zal hun die sommen restitueören, alsmede die, welke de overige gepasseerden hebben moeten missen? Deze cijfers toonen, dunkt ons, overtuigend aan hoe dringend noodzakelijk het is, om zoo spoedig mogelijk maatregelen te treffen dat geene meerdere nadeelen- kunnen voortvloeien nit de vooruitschuiving der genoemde officie ren voor de nog 43 dienenden, die door den sprong van den Heer Kits van Ileijoingen in hunne vooruitzichten op bevordering zijn getroffen. Een billijk herstel b. zonder bezwaar voor anderen, zeer goed. mogelijk. Na het votum der Tweede Kamer rust op den Minister van Koloniën de verplichting om niet langer eene bestaande beschikking te blijven handhaven, waardoor een algemeene maatregel van inwendig bestuur van de kolo niën en bezittingen van den Staat in andere werelddeelen is geschonden (Art 2, d. der wet van 22 April 1855, Stbl. No. 83). Hoe zeer in de wet, regelende de verantwoorde lijkheid van de hoofden der Ministeriöele de partementen, is aangegeven, dat, indien die verplichting niet wordt nagekomen, deze han deling alleen den strafbaar is, wanneer zij met opzet wordt gepleegd en bet recht tot vervolging en strafvordering verjaart door een tijdsverloop van 5 jaren, aanvangende met het oogenblik waarop het misdrijf ge pleegd is, bepaalt zij echter niet binnen wel ken termijn na het plegen van dat misdrijf eene aanklacht tegen een der Ministers in gediend of wel zijne vervolging bevolen kan worden. Uit het voorgaande zal evenwel vol doende gebleken zijn, dat in bet onderha vige geval die termijn zeer kort kan worden gesteld. In het belang van de benadeelde perso nen uilen we den wensch, dat spoedig door den Minirtir het vereischte zal worden verricht, om het gepleegde onrecht te heretellen, maar tevens hopen wij, dat de bevoegde macht niet zal nalaten de bepalingen der wet op hem toe te passen, indien het mocht blijken, dat deze de op beo rustende verplichting niet naleeft. Naar onze meening zelfs is bet hoog noodig eene Jtiptere naleving van de bepalingen der Grondwet, ran wetten, algeraeene maatregelei van inwendig bestuur, bevelen, beschikkingen, voorschriften, reglementen, enz. te eisenen. Hoe menigmaal toch wordt van die bepalingen «fgeweken, waardoor niet alleen de eerblod TOOT de wet en voor de met gesag bekleed») personen vermindert, maar ook eene ontevre denheid en onverschilligheid geboren worden, welke zeer .ten nadeele ztia van de maatschap pelijke huishouding in Tt algemeen en vu de militaire in 't bijzonder. Wy hopen dan ook, dat het oordeel der Tweede Kamer over >de aaak Kleij" eene aansporing voor allen moge zijn, om steeds onzen plicht met nauwgezetheid te vervullen en zoodoende mede te werken, een ieder ia zijn werkkring, tol de bevordering van hei algemeen belang. Ware dit altijd door ieder* een in t oog gehouden, dan zoude eene handeling als de besprokene van 1877 niet hebben Kunnen plaats vinden; eene hande ling, die erkend is onwettig te zijn, omdat in strijd is met een algemeenen maatregel van inwendig bestuur. Aan de Tweede Kamer, die getoond heeft er prijs op te stellen, dat de wettelijke voor schriften worden nageleefd, zij bij deze de zorg aanbevolen voor een spoedig herstel van het onrecht, den heer Kleij en nog andere officieren van het Nederlandsch-IndUche leger aangedaan l MUTATIÈN BIJ HET LEGER. van 8?10 November. Oepensionneerd: de luit. kol E. Viuer (1800) ra de maj. R van Wiokevoort Cromuielin (1600) beiden der cavalerie. Overgeplaatst bU het instructie-bataljon t« Kampen de Ie luit Bange van het 2e rog. in£ Utrecht, 10 Kov. '62. SCHAAKSPEL No. 4«. Van W. d. V. te Amsterdam. ZWABT. a b « d e f g "WIT. wit tpaell voor «a geaft in 3 zettan mat ' (Wit 6 «n zwart 6 «tokken m»t E h 8). Oplossing van Schaakprobleem No. 44. i Ha ? 01+ B e ? E s. 9 V 6 ? D 71 Pion «peelU S A5-D 8 N. O. P. te A, Uve vraag behoort te hals bU het r onderwijl in bet iclinfcoo : het problee&tdi]afb> ten. Die kaait Is niet guinakkelyk. Eronnla iemand, door het lezen van gediuUton zich opgewekt gevoelt ook een versje te mak^o, nog lang geon gedicht lereri, r,oo gaat het ook met »oha»kprolilemen. Boirn twintig jarea geloden wae het probleem nigta meer dan een aardig heid, enkel een raadmtltje als ieder ander; m»»rinonie dagen heeft het zulke grootacho afmetingen aangeno men, dat het een geheelo tak arm don boom onzer weteoachnp is gowonlen. Zoo bobben het ook beschouwd de echr(jïer« van oen rockn artikelen tn het franache tij'ln'.'hrifl ?La Strategie", Uciobcr 1869, overgenomen ia 't Mederl, TUdachrirt ?Sisja" 3e eorie 1873. Het eigeniyk gezegde probloma moet niet als olndnpel beeölioawd worden. Wat toch b eon «chinkparty, die altgd haar botfin, haar middim on haar einde hééft? Z(j i* oene nit haar aard onzekere worsteling vaa twee meer, of minüor gelijke machten, wier resultaat men van to voren voorzon noch voor spellen kan en het probleem il niets van dien »»rd. Hot kan aU 't ware benchuund wortleu aU een nti-yd, geroerd tnssclien den ttphmi die dan knoop taelmali en den Oedinns die beproeft hem loï to maken, maar do oplossing ia volkomen verzekerd, hè- . paald. Zoo line de knoop bestaat, duurt de glorie van den Bphinx, doch hjj strijkt de vUg, zuoüra de atrik in ztyne gedachten genpinuen en verborgen einde lijk doorgrond is; iets dat aou» lang op zjch kan doen wachten, vaak ons martelen tot wanhopig wurdon too..» .. Derhalve, de party en het probleem, boewei naburen eener zelfde wotcMchap, zijn door 00110 kloof van olkander gescheiden. De eiaohen aan een goed probleem gestold ttjn vele, waarbij de sohoonhoidaloer een groote rol «poolt, zooilat '. ze met oordcel behooron begrepen te worden. Om aan nw vraag eontgzlas te gembet te komen, sollen we eonlge der voornaamste opnoosnen : 1. .Elk probleem moet een gedachte hebben. Er moet Iets inzitten dat er een probleem van maakt Een eenvoudig voorstel, dat op 't eerste gelicht door grond wordt, mag,g«on vraagstuk (probleem) heeleh. 3, De oplossing meet zooveel mogelijk verborgen lig* gen en minuten» één fijnen zet bevatten. Ze moet of moelelijk of geestig of sierlijk. Ja, waar 't bereikbaar la, dat aiSes te gelijk ifln. 8. De oplossing mag In bet hoofdspel slechte op eene manier uitvoerbaar, maar rijk s«n ( aan vertakkingen (varianten), welke door verschillend tegenspel ontsprui ten. Die varianten mogen evenmin eene dubbele speelwtjze toelaten; zelf» dnbbele cetten behooren, waar t kan vermeden te worden. 4. Geen oplossing beginne met bat nemen van een figuur. Zelfs net nemen vaq een pion behoore, even alk het sohaak geven (altijd van den éérsten iet gesproken) tot de uitzonderingen. 5. De stand der stokken mag niet zondigen tegen de regels van het «pel. Hy z(j zooveel mogelijk natuurlijk, ongedwongen, bohageljjlc. Als een logge, nnoogeltfke bouw (samenstelling) bepaald niet anders doeniyk Is, dan nog dient dé oploeaing al böaonder fraai, da ge dachte ceer geestig te weien. 6. Noeh van wit, noch van «wart, mag er een stak *s veel aanwezig «((n. Oean stok te veel, geen itnk te in alle kunsten is 't een groote deugd van een probleem, wanneer met weinig middelen veel tot atand ia gebracht. De kracht van elk stok veelxydig W laten werken set de grootste schoonheid b(J. 8. Zuivere matetomngen. Daardoor verstaat men, dal elk veld la 't bereik van den mat gecetten Koning hem ileohti ééns benomen Is. Niet minder moeieltjk, maar des te sierlijker U het, wanneer alle «tokken tot nel mat medewerken. B, Aanbeveling verdient den koning die mat gesel moet worden, zooveel mogelijk speelruimte te geven, wat meer behaagt dan dat hy reeds van den aanvang af don niet bewegen kan. 10. Fijne problemen danken hunne bekoormkhsld voet een groot deel aan den vitten Ml (coup de repos) die het mal vooraf gaas. Dit weinige maya volstaan, om te doen alen wat van een goed probleem gevorderd wordt. Voor 't overige kan men van het proble m «eggen, 't geen La Snor* donnala aan elk die aam t*ad vroeg ven de pirty zette l KV aa ^^;/;^.^;--^^,|.^?^^^ \i-«f ^^JS^^^^1^* ^^^^>^v-c^ ^^^^^^^ AA *i WEEKBLAD VOOR MII Ut h M) Venehgiit lederen Zondagochtend. BLLEtlMAN, HARM8 ft O*. Kantoor: Rokin 2. 19 NOVEMBER. p. n. / Abonnement per 8/n. Afrond. Nummert «ui fc Kiwkeö Terb%Waa AdTertemttB per regel 15 Ota., towebea d«ittek* / 1.?. fr. Kiwkeö tek*t » l._ Da DaQbladveresnfgiog HOLTZ A C», to Amsterdam, al va» 1 Januari 1383 af e DAGBLAD YOOK NEDERLAND. CHTEND- en AVONDBLAD, ES §c WEEKBLAD VOOR NEDERLAND, vercchijiiende elkeii 23beeft (ot de uitgave van bovengenoemd dagblad Irolotcn, niet alleen orn den buitwjewonen bfjval, het WEEKBLAD De Amsterdammer in toenemende mate mocht ondervinden, maar vooral, wijl van verschillende zijden, herhaaldelijk en met klem, dé wenscli k geuit, dat eeu Dagblad iu den geest van dit Week blad sou worden opf ericht. In onte dagen van staatkundige lusteloosheid en verwarring, begeert men een dagblad, dat, aaaie liberale b^gineelen getrouw, zonder de belangen der partij boven dirrun den ïu;ide te sVlIene;) zonder personen of coterü-n te dienen, nieuw leven tracht te wekken, 'jfn gevoelt bc-hocfie aan een onafhankelijk orgaan, dat de rechten en noodcn der burgerij, xoowel hjj de aangoleg^ eden des lands als die der gemeente, onpartijdig, openhartig op bexadigden toon, in waardige taal, kruehliii L*pk>it. Een blad, hetwelk, juist omdat het weet wat het wü en overtuigd is van x^n eigen zaak, niet sclirooiiit zija kolommen open te stellen voor allen, die, in pepasten vorm, afwekende meeningen wenschen voor te dragen of bestreden bt^in-;elc>a te vcrdetligen. en uit welks inhoud ten klaarste blijkt, dat het liberalisme, waarvoor het ü.vcrt, niet slecht* de zegepraal van bet verstand bedoelt, maar de xeeepraal van het recht , de heerschappij der vrühytd. Een dagblad in dien geest zal de nieuwe Amsterdammer xijii. Doch er is meer. * Niet alleen van hen die op een ridder! (jlen strijd voor algemeene belangen prös stellea i» de aandraaf tot stichting van dit dagblad uitgegaan. In net bijzonder hebben de mannen van zaken voor deze onderneming hun belangstelling getoond. De Amstcrdamsche Handel klaagt sedert l.inp tovc»r de weinig voldoende w ü* waarop de pers hem inlicht. Hg begeert een Blad, waarin, in overeenstemming met de eischen van don niemveren tyd, spoed, nauwkeurigheid en volle dikheid bü het verstrekken van telegralischc berichten, korresuondcntiën en beschouwingen betracht worden. Handel, Scheepvaart en Nijverheid, die hoofdbronnen vun '\ QlLs\ve!v;i:irt, eischen o>.-nc eerste plaats in een Neder» Uud-cb dbirblad te beslaan. Beu re en Miirkt hebben een we/,enl!yk lundefó-orsnan noodig. En het is niet liet minst in deze te lang reeds onvervulde behoefte, dat de uitsevers KuUcn.trachlcn op onbekrompen wijs te voorzien Geen wonder dus dal hun plan niet slechts werd toegejuicht, maar van den aanvang af krachtig door thiden is gesteund. Een honderdtal leden der voornaamste Handelshuizen wwd aanstonds bereid gevonden de onder neming mogelijk te maken en een breedc rij van medewerkers Reinigt hoc het wetenschappelijk en denkend Nuuermnd de verschijning van zulk een echt liberaal dagblad met luiden bijval begroet. Bijdragen of vaste medewerking werden ons toegezegd o. a. door: Mr C. BAO, A. A. BEEtctux, H. J. B(IEDKKL*,CX), _J. A. BIEKTJBS, H. T». BOBIAR, B. A. B«Mrs, Dr. J* «w Biimc^ D«, YJ L. v. ÜBTssia, Mr. J. DOKELA KIBUWIITHUIS, Dr. W. Dooncyno», DCPLEK , FIORE DELLA NEVE, L. J. U. i Dr. W. GLOTNS, F. VIN DEB GOKS, Mr. A. F. K. HABIOOII, Mr. W. Hrisnmnt, Dr. G. HETHAHB, J. H. C. HETSB, J/ J. TAH HILLE, Prof. H. Y. D. HOEVES, Dr. HCLSMAÜN, Mr. 8. EATE, D. T. KETWICH , Dr. W. P. C. KWDTTIL, A. S. KOK, Dr. J. A. KOHTZWEÖ, J. R. DE KJHTIFF, Mr. J. A.Lavr, Ns'. W. L. C. LoTST, JüSTUS TAN MxüBUC JlL, Mr. W. L. P. A. MoLENGlUmy V. A. DE LA MoKTAÜNl, C MursjciN, Mr. JT/WUB OBKJE, Mr. JACQ. OrpEXHSiif, Prof, C. W. OMOOHER, Prof. B. H. PBIELHABINO, M. A. PEUK, Dr. E. D. PIJZKL, POL DE MONT, Dr. H.'C. ROQOE, J. H Ilössiso, ABJUXD SASSEN, Dr. S R. J. TAN SCHKVICBAVIN, J. H. ScHOEEE, E. SelPOENS, J. £. SLWOERVOET RjlBONDT, Dr. J. S. SPMJZÏ, Jhr. M. J. DE MAREKS TAN SWINDEEEN, Prof. J. A. ALBKUULVOK Tnuii, Mr. H. VERKOÜTREEH , Mr. HENRX TIOTTA, Dr. J. TA» VLOTEN, DR. A. VOÜTE JE., Mr. A. D DE VBIES Az., G. WAALHM, Prof. Jhx. VAN I)E& WtlCÏ, Mr, C. M. J. WlLLEUlHEn, S. J. BoCBEBQ WlLSOX, JOHIS \Vl5KLEB, AoATHA, AnrOIKKTT* , tuz* PABIUS, CATH. F. v. RÏES, LINA SCUKEIDEB, HÉLÊSE SWABTH, G. A. ALB. THLIM. De prjjs Tnn het dagblad, hetwelk zal verschijnen dagelijks, des morgens en des avonds, be halve des Zondagsavonds en enkele feestdagen, zal zyn: ? Vuor Amsterdam, per kw.trtaal. in e*n of twee verzendingen . . . . ? 5,?. Franco per post door het gcheele Rijk in een verzending, p. kwartaal - 6.?. , ? PP P . » p twee verxendiiigen, , , -7.?. Je pri.^s vuu Let weekblad, dat alles zal bevatten wat eeu degeljjk Zondagsblad behoort aan te bieden, blijl't bepnald op ? 1.? yf kwartaal, fruuco ner post door het gehecle Rijk/l.16. INHOTJDt AT.TKH. ? T)B JONKMAN-BE8TUIjr>rSO. ? STAATIUKDU* OVKKZ1CHT. ? AUJSUUiL. -- OKMRENTK/.AitEN ; Wrfci«ziiigt>n voor de plovini'ialo'HUtt-n, dira ineontiT.mJ «n de Kamer van Knoptutinl«l. ? E«n uugenaani vnaniitrtabt voor Am«lcnlntu, iloor F. H. C. - tli> do UiiwiM. ? l'H de Holitud. ? Uit <1<> ni«»cho|.i!xt«'l. ? KUNST: OranJ Ttwatre, door L, r. DeyvMil. ? Praunijbo Opera. ? AmnttirdMUseho conccrton, iloor ïlrlote. ? Over BoIglMeh knnitloveit, (slot.) door \tiu(. I. A. Alb. ThtJm. ??? D« Aqiiirellon-T*nt.jotMtellmi-<m (t '» Ornvrnbige TI, ? LETTERKUNDE: On«* nn.ve' ithrM, door O. Alb. Tbijni. ? Jiuboekle van den "irftolien A4*l, door J. A. de Becgh. ? OlaiMtre FUBsnd. door Jo)i»n W|»Ll«r. ? D« nlonwe Baman van Hitnri Clrévlll*, door L. »»o D«J»Ml. ? KUITAIRB ïVKEN: Ds tegenwoordige totstand onzer weermldJpIrn. d<>or Rh. ? O* NiHir>l-Amerikaan*etM Xarla*. ? 6CHAAKI'»OBXBBM. - FEUILLETON: (Hrd« te Corp*, tut O. Htmamw II, door A. B. ? HANDEL: KMoen. JwmH ? AM^"^ ? BBKTÏNBD8. ? OOB-^POrTDSNTIB. - OVEItZICHT VAN DB VFVIEKTENMABKT, ?' AiMrtkaatiseh* BnooroMn. door J. T. i .Burg. r- Burg-rltjk» 8Unl ? ADVÏBTEMTIES: ATJEH. De toestand in Atjeh b gedurende de laatoUi teertien togen fa en buken de Tweede Kamer drukker dan ooit besproken. Yereaoitiiogen De Unie te AmsterduB, Alpmtm Belang ie Wageningen. namea motiei aan of bedoten loï het undea vao «en idrea aan deRegeariouf, oartikolieren ?erhievea hun «tem en de KamertedeB kapitteldeo den «fisuaur; waren bet eent, dat de toestand ia bedroevend ia, ie «er van OM leger wonk eo OM beat vanlndifigetaar loopt, ala men niet leoedig kraohtig optreedt liet btboelt geeo betoog, dat er grood bei voor deie, ia OM nm bad ongewone, Wwoging. .Ttaag. 4« , Sommiucn spitsten niet siedus hunne ooren, miiiit' \\\v,Mun de s^huu Jocs op. Welk een kub'iall Monk hut wijs on veunanend. Laat u niet, liet hooli) op hol brengen ; deze agi tatie verspreidt een militair Deurtje CD is tnfcdfcn ücer vcrdnrhl! Doch hoc ci'ns'ij^ en welgotncend men ook den vinger oplidl'o tot w;iar»cliuwing, het feil knn niet weügoredaneerd worden : sedert de invoering van liet civiel bestuur, gevo'gd op do slink?clie verdrijving vau den held van Samaljnguu, Jiecfi onze bezetting moeite zich ?taande te boudeu en is er al te veel voor gevallen, watden Atjehers het recht schijnt te geven op eene eindelijk yerlossing van den vreemdelüjg te hopen. Civiel of militair bestuur? too luidt de vraag, ? en het is juist deze vraag, die militair noch burger, tenzij hij door en door met den toestand bekend u, kan beantwoor den. liet «preekt wel van «eU, dat een mili tair eerder geneigd is in militair bestuur een waarborg TOOT Eet hemel van onte macht te zien, don in het beleid van het burger lijk g?ng, vooral nu onder een burger ly k beatanr u de vrachten vin BOO vurige in?ptnniag verloren zyo Doch het U volstrekt niet bewezen, dat onder een ander burgerlijk bestuurder, de zaken zouden geloopen zijn, als onder den Heer Pruys v. d. Boeven het nval is, en de goede zyden die een borgerltjk bestuur aanbiedt, zija vooral niet gering te achten. Dé vraag mag daarom voor ben, die zich bekommeren over den slechten gang van zaken in Atjeh, niet ztfn: civiel cf militair bestuur, maar men behoort aan te dringen op zulk «eo bestent; aetzQ dan civiel of militair, als noodig is, om tot de bevrediging van Atjeh te geraken. r aaaketelM." Een civiel bestuurder als de Heer T. d. Hoeven heeft alier vertrouwen verloren. Het is gebleken dat hij tegen zijn taak niet op gewassen is. En onder deze omstandigheid is de rede voering van den Minister van Koloniën alles behalve geruststellend. Een minister, die op zulk een hachelijk tijdstip niet het minste bewijs geeft, dat krachtige maatregelen zijn sympathie hebben, en nieuwe wegen door hera worden gezocht o( begeerd; een minister, die zich geruststelt met het geloof aan het waarachtig karakter van otficieele rapporten en panikuliere berichten als van geeaerlei watrdfr be schouwt.., wekt zelfs bij de meest weiwillenden een wantrouwen in zyn beleid en geestkracht. De partikuliere berichten toch iyn van verschillende zijden allcomsiig. Zij werden gegeven door burgerlijke ambtenaren en militairen. Zy ifjn niet bij tientallen ver strekt, maar ontelbaar in aantal, en luiden in hoofdzaak eenstemmig. Niet dat de Minister bet civiel bestuur handhaven wil,wekt argwaan; men kaneen voorstander daarvan i(jn en tevens het be sliste voornemen hebben om Atjeh zoo spoe dig mogelijk tot onderwerping ta brengen; neen, bet wantrouwen in zijn beleid spruit voort nit »ijn naif bui'eau-geloot, zyn kinderlyken eerbied voor olücieele rapportea. Het is daarom te begrijpen, dat menig algevaardigde huivert sljn siena aan de indischa begrooiing te geven. Zoo ooit wordt op dit oogeublik eea krachtige geest aan het hoofd van koloniën geeischL... een man met scherpen blik en rtjke ervaring. Niets noodteuiger in een kritieken toestand dan een ge*n kwaad duchtend optimisme. In dra itrtf ovw daa^inf van Dr. Jonkman ha«ft niü kat newt Tanrondwd «u brkf vaa d« .Comuiaóa tot bet Tcnaawlaa van raevc btstiaffeude de «migratie naar Zuid-Alrika," w«arin voorkomen de volgende woorden: JOnM GommiMM, al dvelen wdDcbt «not al hanr ledan hoofd voor boufd da ov«rtnifiBg der Transvar Iers, erkeut Moiit«mmig dat dose oma browlan uug altuoi vovr gezin en maatiohappi), voor Staat ?n MÉiool, bH vrede en oorlog, bunne hopt bou wen op der Vaderen God, ffèlflk d« Vaderen bem beleduu." In die oommitua hebben vei'acbitknde heeren zitting, waarvan men mot Iwtreemding bom t, dat xii .teellicht niet" da rabditattige ovor? TI ansvolei s deelen. Ik spio^k met MDS van mr. O. M. J. Wülenraier, mftiur dat in h«t hoofd vso d«o britf ab lid wordt rcrsMld do hüof'indsctmtr TM hst Handelsblad, d« heer A. Q. C. T*U Duyl, «n dat dese, sonder prot«ut TSO zich telf of van xtfo*) beide nederedaouoren, in Kim tigen blad laat sokrüven, dat h$ ?teeüiekt i iet" is v*n deawlfde raMoing als d« TransvaLtn, waar dese ?uog altoos voor gosin «D nuatsoluippï, voor Staat «n school, by vrede en oorlog ban hope houwen or> dor Vaderen God, geljjk de vaderen livm beleden"; dat is toch wel wat al te steik om het onopgemerkt té laten voorbijgaan. Enne verklaring dar bedeelde woorden aal wel te vinden s^n ia het feit, dat Dr. A. Kuyper evenzeer lid is vau da eroiRrntift-comnussie, en dat de 4uidere ledtn zich bebben eyenpeeenin aan de door hem ontwikkelde energie inde Jonknuiacaxk. Uaar dat neeuat toeh niet weg, dat vooral een huofdreriaciear van een dagblad, welks re dactie ten jeeerste ontstemd is, wanneer men zied uiet overtuigd Loudt van de tronw aan hare beginselou, voorzichtig dient te lijo. ook wanneer hq in >oramitfa taken met iemind als Dr. Kuyper grx'imenlyk handelt. Ken mei kwaardiae hydra^e van bet standpnnf., \vu.vi/p dr. Kayper zicli plaattt. leverde bij in üj)ii Stanilaard-ArHM vaa 17 November, waar liij in het geschil, ontstaan over d« zending vaa dr. Jookiuun tussehen hem, mr. Faliias ea ds. F Perk, mr. W. ii. de li*au('ort. mr. v»n van Eenmes eu mr. N. A. Calisch aan de audere zyde, de laa'steu voorstelt al* te vormen eroe ?moderne cóterie", Bauengesteld uit modernen en Joden of Wel mannen vaa ?joodsche hèrkom»!", dat wil natunrlyk stggen niet van joodsebe titkuiost als da Costa en Lipn Cachet, utaar van een zoodanige joodiche herkomst, ali naar dr. Kuyper vereischt wordt om. keft ander d« moders* «efcd* to _ _ .fVtf&a&të-..--? van dr. Kuyper zou worden opgrkomen, was uiét té vei wachten, nu de heeren vaa Duiil en Kuype" eenmaal zoover *ijn samengegaan dut d« eerste cich laat aanieuntm, dat mi ?wellicht niet" vaa dezelfde go Isdieiistige overtuiging ali de Transvalers i». Wordt het niet tjjd de aandacht te veiticeu op het. gevaar dat er in gelegen is ciob te laten modesleepeu door d* dwaze aaumat'ging van dr. Kuyper, naarvan dese in hetielfde artikel een aardig bmsltje geeft? Zooaia men hucft kunnen zien, beat-\at het bestuar dor Zuid-Afriknansclie Vereenipintr uit personen, wonende in verschillende ooi den nes lands. Worden tS tot eene vergadering bijeengeroepen, dan ligt net voor de hand, daarvoor eeb aar te liepalen, dat blykrns den Reiagids het best gelegeii komt aan de meesteü. Dit zal voortaan anders moeten wor den. Vfij zullen oiis tpooi wegboekjo af-m de Series Lectioniuni van tle Yi-y« Universiteit aanichafien moeten, opdat wB zeker kannen z|jn, aan dr. Kuj'jier d« gelegenheid to geven de veigaderinir hij te wonen, zonder ditt hij verandering be hoeft te bvenKcn in d>; repeliug zjjtier lesstn! Er is iinien InHtstentij'idenpmcrkinggemaakt, dat I>r. Kuypt^v in zijn artikel over ae noodzakeluklieid tot. liet. oprio'iteii van ?krankzinnigraeest.ichtcu met den hybel" den god»dieut.twaanzin herft \ei gdfftii. Men KOU er kunnen bijvoegen, dut ook pro >thei<ts*-nanziu eeu dikwijl» voorkomcn'i KJfktppeval is, te gevaarlyker, omdat er Vüorhoflilea /ijn, dat. dio waanzin aanstekelijk is eu tle wua]i2;»i)!ge zijne inbeelding op andeien weet ov*r tu breiigen. Wanneer na trmnnen als de> hoofdredac teur van een daglilad, il at meent te staan aan de spits der liberaln partU, zioU lydelqk ov*roeven aan dou waan-van Ur. Kuyper, dat hy het recht heeft zichzelf als <ie vertüKenwpordiger der natie en de anderen alseenu.,modcrde cuterie te heichouwen dan begint, men aich af te vragen, w»or dat heen moet, wanneer aan de party van Dr. Kuyper eene polititko stelling wordt gegeven, zooalszg tot nog niet heeft. Het l«ven voor de ?moderne coteriw" aal dan niet z|jn nit te honden en w$ «allen ons nog veel meer moeten laten aanleunen, dan dat w# ?tKllicht Biel" koesteren da godsdienstige meeningtm der Trausvalers. Wordt eet ons veroorloott iets voor hen te doen, dan aal nommer één onzer verplicbtingen cfjn dat w$ hun mee ningen, ?zeker wel" moeten declen. X. Overzdeht. De bericht en ontrent Egypte süjn dece woek xeer ickaanoh en nog wel uit de tweed» hand. tiladatouo deelde in het lafferhni* mede, dat het bestuur van Lord Dufferin «lechta voorloopig siïn wil, en misschien later eene ander» regeling noodsakelyk cal s^n. Of hieromtrent dan de goedkeuiing van de mogendheden of vu den Snltaa ui govraagd worden, kon nog niet worden be paald. Tegen bet zenden van aen Tork*eb Repeeringi-Coramiwari», -fcetrü Server-Paeh» of «en ander, biyft de Eogeliche regeering »ich verzetten. Er li}* tham in Egypte nog I2ÖOO nw Engvlmhe troepen, die er echter niet bleven cnUen. Over de KoiUn van het beMttingwleger tracht men met Egypte een overcenkontet te ataitaa. Omtrent de opheffing der wutrole «fa d« voonteilen nog niet a&ena&deld; in bei Lagerbuit deed Qlaoitone uitkomen dat de Errptieua regeering in dexe gehoei xelfctandlg had gehan deld. De EgyptsrAe troepen tegen Bondan wor» den langnam bUeeagetroiktn. Lord Dufferin beeft fecproken nat Arabi «n dlene recbfageleerden; de gottugen «chHned inder daad «eer bezwarend voor de*«n te cqn en itellige bevelen tot brandrtiehtbg «n noord op daa ,D« Dwbut 0%tmtt*a volden JOJUIi KOOnÜBB * Ce., ekmpotU«id doer Ehedive eatwnfM te ««Uwei; er to e«M«r «sff . kam dat «x* rjohtagtdiiig fee* TtmtfaDf sei bebben. De cboler» te Mokka if olBeievl verklaard M* weken te sQn; men bericht thana data4>a\Cainei ia nit««broken. In Tiet EogklMb Lagerftcii J», a» vetw^ef van de neolvtia van Lord Stafford Nortlwto e* eene b«nelde red* van Gladitone, artikel l vam bet KMerinfivoorttel omtrent do etotar* (tlat* tinff der debatten b|j euvoudi.e neerdeiieid) aangenomen. Omtrent de volgende «rtikelea wor den wedera^jda eoaeewien gedaf-n. Omtrent do Trantvaal wordt n^drgodeelii, rf«4 de ngetnng TM dit gewe t wel de rento dor pchaderergoedjBjr, waartoe «B veroordeeld ia, b*. taald heelt, maar nog geen «floasing; IOOOOO pono% wat beloofd, de Traniraalwno ngnrmg fe« p» dit jaar 60.000 ta betalen, BMW vaa da 186.WW pontl. die wegens schade aan BritMheneigcaduaa butaald moest worden, if ook nog aleehb 10.000 afgeda*a. Do Boeren hebben intnMebeu don Kmfferkoning Montaiva getlagen en sjjn gebiod besef; bet hoofd Hapock moot don vrede gevraagd nebben. Eene nieuwe Koloniale kwestie ia thanu bao* gen de; die met Frmnkryk omtrent Hadvgaseatv De beide regeeringen onderhandelen er over. In Frankrijk i* het regeerinjrcontwerp op d« recidiviiten, «trekkende tut intbreidinsj der de» portatifitraf, d><or d* commissie seer gunstis; beoordeeld, De gtbeele week werd overigrn» < gewijd aan allerbelangrijkste discnstièn over do begrooting van Eeredientt. De minitter Falliire» leidde dé bëgrooting in; de beer Boel» mt eeue b««ö" fering van do inkoiniten der geestelykheiiT om te» bewyzen hocseer die v»n do oepalingao van bet concordaat afwijken; de getr0t*n prefect tan politie, AnJrieai, raadde de strenge maatregelen af; tügr. Frenpel verdedigde de buoge cijfer» dor begrooiiog; Paul de CaÖMgnao liet sten tot do orde roepen: na b«laogrüke diacusMën o.a. ta** ?clien Paul Bert, Rjche, t reppel, ülémenowaa t» BrUson wenien ten «lotte de meeste hoofdstakkKB met weinig vemnderingeo aangenomen. Een poet van 50,000 fraocr, door de vorige reg«rriug too* gestaan voor bet maken van politieke propaganda in Tunis «n het' vervangen der Italiaanse!» priesters en scholen door do Franscha, werd door de Regeeriog verdedigd. Da uegeering Tenet rich tegen bet radicale Toorstel van eoa enqaéto naar do oohutün to Montceau-lea- Mines, en tal daarvan oen kabinets kwestie maken. Da president Grëvy dien men hevig ongeeteld genoemd bad, beeft weder- den Ministerraad go? ? 1J-? * en bo-0ek«a OBtvangeo. Een verscUnV was, dat de beer Hérinon meent te kuunen i wijten. . De zittingen van den Pruiiisohen Landdag sya door den Keizer in persoon geopend. De troon rede ge vaagde^ van den vooruirgang der nijver heid, dank zij d« nieuwe rijkswetten. Toeli tal eene nieuwe leening noodig ijja, en wel van 130 millioen, te meer omdat de- vier Iaag>tr klassen, der KLwsenstenor tallen werden vrvgett«ll vaa dio belasting. Ouk de belastingen op tabak ea geest rjjke dranken sullen verhoogd worden. ? Met don Paos staat de regeeiing weder osj goeden voet, terwijl met de Mogeudheden U« >nde gewaarborgd achijat. De regeering wil voorts de gemeentelasten en schoullaiteu verminderen en een verhooging der ambtenaarstraeteaienten voonttellea. De delegatie te Pos: h heelt de begrooting van oorlog nirt 7'a millioeti voor uuiteugewoue kosten goedgf keui'd, aLtmede de begrootine voor fioiniö, omtrect Wflk gewekt de minister Knllay een zeer omstandig verslag gaf. Daar er nog een vorscbil van 1UJ.OOO üor^jnun is tunclieu het geen de Ooateurükkche en ïlunja^rsche deloR*tiëu toestoudeo, zal er ecn« vereeu'gde zitting van beide moeten (ilaats heliben. Uit ren onderzoek naarde woelingen teWeeriea blijkt dst dexe v:m soc>aUgti8cheu eo auti-MJiuiür tchen oonn.rong waren; tij nyn gclioel tot rust gebracht. Te Rome is een belangwekkende vraag gere zen, omtrent de bevoegdheid der burgi'iiy'^e rechtbank; om kennis ta nemen van een gcsoiiil tusnchén «en Italiaan en «en ondcrlioori/;e van liet . Yaticnan. De mngcntlheilen hebben vettoogcn gericht tot de Italiaansche Uegeering in den zin van het onde beginsel der ex-rmritorialitiBt. Tussoben Aleko-Pacha, de Turksche goimrneur van Ooat-Rumslie en den heer Klat>er,li!issi-*ch conSol-geuoroal m zijne hoofdstnd Philipoop*!, m een conflict ontstaan dat gevolgen kan hebben:. D» beer Kleber beeft gewerkt voor h«t PunslavUrae, Aleko-Pscha acht zich' door hem bemoeilijkt on boeit hem beleedigd, zoodat beiden by hunne regeeringen geklaagd hebben. De Kus*i>ck« ambaMadenr te Gonst antinopel heeft voldoening gevraagd, terwijl Lord Duüerin juut Alnko'a Terzet tegen bet PanslavJsme zeer geprezen b*oJL. In Spanje is geen Kroonprins, maareen Prinses gebomt. De opening der Cortes M! in bet begin van December zonder troonrede plaats heblten; al dadeujk eobter zal d« res^ering een votw» van vertrouwen stellen, om zich te overtuigen van de meerderheid waarop zij rekent Ter gelegenheid Tan de verkienmgen beS|»n op Madeira «minsten plaats g«bwi en demonotrwttc* tegen d* Portageasche regeering. Allerlei. Maandag jl. kon dé zitting der Tweede Kamer geen voortgang hebben, omdi* bet vereischte getal leden niet aanwezig was. Byaa de geheel* pen heeft daarover «en klaagzang aangeheven en de Kamer is er duchtig over bard gevallen. Dit nu is onbülyk. W8 tUn niet gewoon da Kamer te ontzien, als ze een Imstttding verdient, maar we willen baar toch verdedig», ala ze ooreehtvaardig word* aangevallen. 4Ï van de 86 leden waren afwezig, maar 13 hunner hadden van hnn verhindering Kennis gegeven; TUB da 83 overigen was er één, de hier Boten*», s*nstig si«k; IU Jede», 8 nit 't Moorden es» 7 nu Lhnbunr, kwamen eenaarna.hettydsiip, waarop de zitting zon aanvangen, met detreit-esv In dea Haag aan en begaven zich onmiddrllHlr naar t gebonw, nMenenrttx dat ds zitting allicht een nar met 70 led«n kan doorgaan. hetb«o Js ^^'; pLi.fi -VVR ?D« Jhumssas" la voerawo,'*

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl