Historisch Archief 1877-1940
DB AMSTEBDAMMBK, WEEKBLAD VOOB NEDERLAND.
No. 23
ftet. nood! gtf sprookje! TM Moeder dt
Mn«i, riMieoe«4,,
?ere bbjveo, niet iom door beschouwingen over
«w ontstaan tn «we beteekenis, sooals de heer
*erk MO di« van Hoeder de Gans deed te beust
vaUen, boa interessant ook «oor oa», groote men*
?enen, maar door uw eigen verdienste, door da
?nart, waarin g£ bQ de kinderen staat. Ook do
?ovengenoemde iull«a in die gunst doelen, vooral
omdat s|J aiek aanlig «a gomakkelfak laten ver
tellen, en wg «reten toch allen, boe hoog b(j een
kind vertellen itaat boren voorlexen, «elft boven
le*«n bij heb, die daartoe al aelf ia staat «jjn.
1H beide eestte uit den bundel .Bet Bron
doeude «p één persoon of 4éu groep concentreert;
wel i* de kleine Urwtje all heldin te beicbouwen,
maar de draad, die door haar alle deelan van het
verbaal verbindt. U toch hier en daar wat dun.
Grietje! de naaka van een sprookjesheldinr1 hoe
nul suft ge. Eemgsxins vreemd kCnkt het zeker
?n 't u imleidaud met de namen in
deseiprookJe* wouder^k gesteld: beteekenisvolle ala rarvus
en Pui-va, du heerscher» iu het dwergenrjjk, «taan
naatt de mee»t alledaagMhe, als Jon, Willeui,
Piet, Kwel, Frit», liein, Hendrik, Ilaos of buiten
sporige al* Alton, Poteusaa, Derhiiiut. Vindt ge
d»M opmerking kleingeestig!1 Ik geloof to.h,
dat kinderen er zich aan vullen itooteu en dat
hot hun e veil »1 a my genoegen zal doen, teofflin»ta
teven» kunuis te maken «i«t een Elza, Alma,
Steil», Asta, prins O bar, konmg Theubald en duu
vogel Tjtngto; deze namen i/iusen ia sprookjes
?n >y iyu op hunne plaats goed gekozen.
Slecht* deze ééne opmerking over den vorm,
W»»raau overigen» grooto zorg is besteed eu
waardoor dit werkje boven menig vertaald sprook
jesboek etuat. Vrat den inhoud betreft, deze
nteft meer dan bij de tot nu toe veelgelezen
sprookjes e.'ne zedelijke atrokking. Kut dat tr
lange uitweidiugcn in voorkouieu over deugd en
ondeugd, ivaarvoor ik uijj herinner in mjjnjcujjd
BOO bau;,' geweest to zijii, Uut e-- n boekje met vtcl van
diediclaiiie»j]tfejrukt3,,zeuijge" eindjes (nu zoudt n
w\| zo zulveutlot'preekeriü of Ues;>iegeleud noemen)
wis en zeker afgekeurd werd, ? aio treft men er niet
in aan, het pliditgevoel enz. wordt echter wol
een enkele maal te direct aangesproken, waar dat
indirect al gebeurd was. U«t lieve sprookje ?liet
dw«rgeiipriii8e»je" behoefde, om diepen indruk te
maken, niet te eindigen met de woorden.:
?Mathildo eu Jan bewezen dour hun gehee'.a leven,
dar altijd de beste gezellen vau den meuschzijn:
werkzaamheid, zelfvertrouwen en vertrouwen in
anderen" eu mij dunkt, dat het volgende ook wel
Wdt deftig en wat anrdtqh klinkt in dwn mond
van een dwergenprinse^je i n't Gebeurt wel eens,
dat iemand toevallig t en grooten schut vindt,
meer geluk brengt hem dat zelden aan. Neen,
elko oerlijkd arbeid, hoe onaanzienlijk ook, is een
tch.it, dia meer waard is dan de kostbaarste
diamant en hut zuiverste goud eu zilver; want
vrat. d;t ons met knn schenken, dat verschaft ons
aanhoudende arbeid altijd, n.l. zelfvoldoening."
£n later, als Mstbilde weer hulpeloos en Alleen
s'aat, komt prinses Par ra en zegt: «Vrouw Koster,
de naaister, heelt hulp noodig, ga daarheen eu
bied je diensten aan; ie bent nu ou-,1 genoeg,
om voor je zelve te zorgen eu bij de voldoening,
die het eerste zelfverdieade geld je geeft, zul je
je verdriet vergeten. Eu nu, vaarwul Mathilde,
reken op mjj, maar meer nog op je zelvo:" men
«ou zoo zeggeu, dat prinse.*i«, aat over zooveel
kostbaarheden had te beschikken, zou die kleine
Mathilde wel op wat voor baar prettiger manier
hebben kunnen belpen, zjj speelt nu de rol van
vuoriiemghciJji) \Vy, groote xnenschen, zeggen
dit natuurlijk tot elkander ouder de roou, de
kinderêh mozen 't niet hooren, want als'
kinderlektuur zijn de verhaaltjes er niet minder om, 't
betreft alleen hnn sproo£/ea-karakttr.
Van eeu juweeltje uit het zestal moet ik n ten
?lotto nog een en ander vet tullen, -van het
natuursprookje over het lieve prinsesje, dat ?toen ze
geboren werd, geheel en al gehuld was in fijne.
grijs.u-htigö witte rokjes", maar dat niet dadelijk
ali een \vezenljjk prinsesje behandeld werd! Kerst
moest zij een tijdlang in de zwarte aarde bh^ven
en toen bleek het ?hoe zorgvuldig nare goede
moeder baar bad uitgerust: in bare rokjes zaten
zakjes met *uiker en ander beerlijk voedsel gevuld.
Duor den regen loste dit op en zoo kon ze zich
daaraan te goed doen". Wij leren verder met
het priusfdje mee, als de -iviuterkou haar leed
duet en du alaup haar verkwikt, tot zjj door
den vroolijken groet van een klein meisje
boven de aiirdo wordt verwelkomd en ?ah ecu
echt koningskind duor de zon wordt gekust".
Haar kroning wonen wij bg vn van harto stem
men wij toe, dat het ciotufjs een. echt prinsesje
is, -dut veel hfot> moeten lijden, voor zo tot
zooVe«l heeiüjkh'iJ is gek'jineu".
M' ch ten de.- c spi oolcjes in veler handen komen ;
go kunt. s:e. kinderen v:in eiken leeftijd to lezen
geven, ictW znl er iets v*n zijn Rading in vinden.
JJenk" et fi.in, littlponderwijüetewËen bij het luger
ijü, al» ^e soms verlegen staat en stof
vi or. u'.vt! wek«l\jk«i;he vertelling iu
aan>- of uiiildcltitiiïso!
ü, ö N'ov. '82, F. J. T. U.
Liii'tar ft Energo. Eau bundel Poëzie
v.n Cluudiu-i. Utrucht. Van der Post. 1803.
Eeu keurig üitjjovoerd dunltjen van 80 blad*
tijiieu : iO) üiu^uo, litt'ltj j'ia, myinervlu'fen,
kjatli'cn. zege>k;(.'t«*n op tl» /iiite der J el'de. Men
beUuun niet ie vniyen, of liet lovenstijdvak, dat
hier jj^vi'iiilik'i'd wórdt, uit dé patuui' genomen
is, ui t imuir door wa-irneiniiig luauf
dooronderviudiu j. GUuiliiia heelt evne edele, reine ziel, btne
rioh.n.jj ut.ir het ideaal. Zyn werk spreekt
gunstw vuur den be:chaviiigtkring, waarin h^ zyne
opieidiuj geui/t^n heelt. Scliyut tjjn hart wat
«*M 8'j«liff tot weemoed gestemd, ? de melancholie
il vau een .grzouder natuur dan iu de
Byrouperiodo, on u fuut qüi jeune-ae K passé. Er i*
e*n friscbHoid van opvatting, bier en daar,: een
?chjldMSMhtigheiil van voorstelling, die ons recht
geeft ?van Cltpiilitts ook in andere dicht»»kken
roortbrenrwlcn to magen verwachteo, die in
hunne soort ve voortreEfölyk zijn. Kunttfoutjens
zullen later m n aandacht hebben. Voor deze
aankondiging . warme aanbeveling van het tot
ffvaciêiu geso >? nk bestemde en zeer geschikte
bandeltjon, vergenoeg ik my met dit proefjen af
oud» »«a en ««il
|ehi*r 't ovnlce mt nmn in 't ronde
of atUmra UK.
B*t TUaOsitjs bad ztofc eed'
tVytaatet op cffa rimpUge BI
VB kratfU er zoo vel* gedachten
AA*, 'l ood», beproefiie venund.
R* to«a *r b*t dlorty* gin» vlochten,
CM» dsofct « de gryce w#*r «au,
lts* few) ot litf **u nog con tooveo,
' Om straks al* de vUnds* te gaan.
p nf** om al» Vit? vol van
11» **«V*D(?h»»r «pad
% ? t» droom*
i Vttstond.
l&Tf-v.'W.
tfcattcoos luk laefaje
lud dat d* woadsa
Alk Tk
3» y«r«mfof*w voor
8*H«t vam
welke veer d* aandacht verdient Zg i» door dea
H«tr J. Kuvp«r U '? Qravenhage ontworpen n»ar
de onlangs ia tien bladen uitgekomen kaart van
d* Heeren OMrau van Rosevelï en Van Lansberge,
maar op viermaal kleiaer schaal, aoodat het for
maat bgionder handig en gemakkelük is.
Alle plantages, thans nog in exploitatie, iQn
nauwkeurig aangeteekend met aftonderliike
rermJdine van de namen aan den voet van do kaart
De Heer Kofat«r heeft bovendien de goudgron
den volgens de officiJele uitgifte aangewezen.
Ook treft men op de kaart de
Centraafsuikcrfabriek van de Mederlandiohe Handel-Maat scha^pÜ
aan met h»t ipoorwegl^jutje, dat de fabriek ver
bindt met de plantages, die het riet zullen leveren.
De gravure werd toevertrouwd aan den Beer
D. Heyie, Commies aanhetTopographisoh Uurean
te 's (fiavenbage en ie uitmuntend geslaagd.
De«e kaart wordt in clea handel gebracht door
den Heer M. H, Olivier, uitgever en boekhandelaar
te Amsterdam, voor den prijs vaa sleohti f 1.00.
BiMiothttk te Parjs* Ten behoeve der
Bibliothèque Nationale is voor het loopende jaar op
de begrooting gebracht een iom van 1,174.000
francs, waarondrr 230,000 francs voor bindwerk
en 500,000 frauos voorden c/ttalugut. if naren boven
tyu li,G50,000 francs toegestaan voor hot onteige
nen van grond en gebouwen ten einde de biblio
theek vrijitaando to krtfgen.
Eenige andere posteu op de begroot in R van
Openbaar Underwu's /yn: scholen voor hooger
onderwijs 300,000 franc»; Insütut National 720,000;
College de Franco 484,000; ktudie der levende
oostorsche talen 156,000; Ecoledes Gh»rtei71,000;
Frauache academiën te Home en te Athene 148.0UO;
aanmoedigingen en jaargelden aan geleerden en
letterkundigen 200,000; reizen eu
wetoiiscliaupelyke aendiiigon 222,000 francs.
. Do dagbladpers der verschillende volkeren gnat
langzamerhand don weg dor ul,'cmeene interna
tionale ta.il op. Ue fr.uicohe bladen vertellen dut
?Mr. de Les^cps a étó intcrviuwc", ?on
l'iuterviewera" enz. liet woord zal in do volgende uitgaaf
van den Dictiuniiaire de l'Acaclémie uioetvu
wordeu opgenomen.
Oosttrschc munten. Ter drukkerij der
keiierlyko academie v:m wetenschappen te Si. Peters
burg is van de pers gekomen eeu catalogus van
de muuteu der oustersohe khalifen die zicli in het
archief van buiteulandsotie zaken aldaar beviiiden.
Dii heer Doru, thans overleden, lid der Kei/er l.
Academie, heeft voor de uitgave gezorgd; de
studie der oustorBcho talen ia Rusland is hem
veel vftNuhuIdigd. De verzameling munten in
het luütitut dei Lali^ue» Oriëntale», ? ouder
dien naam is dezo ai'dceling van het Ministerie
bekend ? is niet tulrylc, maar bevat vele zeld
zame en uog iiiet bi'tcluevfn munten. liet eerste
deel van den catalogus verscheen reeds; het bevat
de munten der oustrrsche kalifs; het tweede, thans
uitkomend, beschrijft dia der andere
Mahomedaansche dyuastien, met uitzandering van 14 klassen
die door den hoer Gornazof zullen bewerkt wor
den. Eenige der thans beschreven munleu ayn
reeds in den catalogus van het Uritsch museum
beschreven ? die van Parjjs en Berlijn ziju iiog
in manuscript ? maar vooral wat de noordelijke
Muhomedaansohe dynastiun betreft, de Tahii'is,
Suffarig en de 400 munten van Samani, is
de-catalojios merkwaardig. Zeor zeldznani zijn die van
Muaiin, K ban van uulxai'^e, van KI-Kasan, vaü
Eustom van Tabaristan, eu de Khans vun
Turkestan uit de dynastie der Ileds. De afbeeldingen
zijn in litbographja; misschien zou photographie,
voor iets zoo betwistbaars ala munten, wel zoo
verkieslijk zij u geweest.
Geschiedkundig genootschap. De snciéi é
hhtorique, in het voorjaar opgericht, wijdde onlangs
haren eer cl e in de Rue baint-Simon tePaiysin.
twee eere-voorzitters zijn de gcschiedschryvers
Mignet en Henry Martin, de anderen onder de
historici. De eigenlijke president en oprichter
is Gabriel Monod, vice-presidenten du heeren
Lavisse en Albert SoreL Dat ?gescliiedknndig"
niet ia den allernaawsten zin wordt opgevat,
blijkt nit de naamlijst der Irden, waarop tienan,
Taine, Duruy, Fust el de Conlanges, Gaston Paris,
Leun Say, Cherbuliez en de Pressensé voorkomen.
Gedenkschriften van Garfield. De
letterknnSe nalatenschap van den overleden president
door de firma Osgood en Co. te Buston uit
gegeven worden. De rector der universiteit de
heer Hinsdale, die met het uitzoeken en voor
de pers gereedmaken van het vrij omvangrijke
materiaal belast is, meent dat het bruikbare twee
de«Ien octavo ieder van 750 blnd/yden zal vullen.
Het omvat de periode December 11863 tot 4 Maart
1881, den dapf van Garfield» huldiging als president
T« - :w-Tork bfl J, Tin 't Wond, Bowling Groen 8,
Tersohynt sedert 19 Octobor TSD dit jt&r oen Courant,
grootandeuls in 't Nodarlantlicu gndrukt; Aexo Xietttc» m
HanMtconrant vcrscliynt wslifllijks. Het corHte num
mer hovat: Ken woord ran Inleiding ((wet F.ngoluclio
Tert»ling). ? Een bemoodi«ODil ntu); ann ilo Ituilnctio
door den baof BechtuM. ? De Umlverlmlzm?. ? Do
hanilhuving der vot door on?.e voorvader» tu IT.ehw.Am
sterdam uit nude oorkonden door MorrU Coatsr, te
New-York. ? D» Yankeei. ? Do hooMomzuak van d*n
nalioualcn vooropned (do oaJerncmiDKsgeuBt van liot
volk.) ? Wet op da sluiting dor tapperjjun en haro
outduiling (op Zondag in Amerika). ? Da Ned. Amer.'
Btonmr. Maatocluppy. ? I)e Kon. Ned. Stoorov,
MaatidinprÜ (de kUclitcn over do Nomeais ODgagrond). ?
Bv.ropfitscn overzicht ? Berichten, ook vooral alt Ne
derland. ?' De London Times orer Nederland en c)jn
doorluchtig en Koning TVillem m. ? Emigntio. ?
Hollandaoho preekbourfen eo toonoelroorstellingon
toNewYork. ? iiinerik»»n»oh* berichten. ? Do Nemosl». ?
De International» koloniale Tentoonatelling te
Amiterd»m. ? Merr. BoBboom-Tou«i»lnt. ? Verslag van den
Ned. Connul ta Now-York. - Da toestand In Atjeh. ?
Voorts nog talrijk» bertchtan alt de KederlandMhe bla
den overgenomen.
Dit uittreksel cal voldoende ct)n om te doen den dat
bet weekblad geheel aan do behoefte dor lecen voor
walke net beitemd Is, kan beantwoorden; het «let er
netje» uit en kost drie dollars per jaar.
Dt Ootii Sttuigtttr, almanak voor vrienden van
orde en welvaart van 1863, i 71fo oeats, beleeft bf) den
mikgerer D. B. Centen t\jn 30*te Jaarging, Het boekje
is voornamelijk tegen den starken drank gericht ea be
vat een goed gekosen mengelwark.
Onder d» fraasebe sehenrkalenders, verdient
tvfiónitgekomen b(j Flunhbacher ta PartJt, oogetw^jfeld
aanbeYelInR. Uit den rQken schat der franache letterkunde
it een kattr van sprenken verzameld vol afwisseling en
vfcn den aohooniten inbond.
De 9de aflevering van den Otdi voor dm ondtrteljitr
bevat o. s,: Joh. A. teopold, een tnUkend hnlpmlddel
bl) bet aansehOQwingsonderwtle, (de poppenkui) ? Dr.
J. Ritzema Bos. De verdeellng van den arbeid ia de
orgtniiebe wereld. ? Dr. F. O. Oroneman, Eigen waarne
mingen, te doen door den onclerwycar. ? F. Bruin, De
armoede der Velowe aan Boogveen. ?
No. 8 en t van it lftdirlati<ltrJn Vtnnootte\appn>
door Mr. A. H. van Nlerop en Mr. E. Baak bevatten
weder alle geheimen omtrent een honderdtal
vennoot?ohappen, onder welke ditmaal Voorkomen da voornaamste
aeiórantie-maaUchapptJeti; «enig» banken,
bografenl*TerwnljlDgüa, boawraaattobsppyen, oaltonr-, kanaal-,
mtjn- en veenmaaUohappüen, dagbladen, droogdokken,
bbrieken, hotels, eohonwbnrgen, spoor- en trammaaV
?cbappöen, stoomvsart', visaoaery- ea
watarUddüiyinsttsebappnea.
D» flrma Tjeeok WllUnk to Zwolle, volt steeds haar
versamelmg net en gemakkeHJk uitgegeven Wetten aan.
Nieuwe worden er aan toegevoegd, oude omgewerkt.
Thans kwamen uit de Me drak van de Wtt op M
MMtOMor 0»dtr«Vt en de aie druk der
OMwetÜmiuWi t tutti*, «eeente btJceWskt te* flep tember, i» tweede te*
November 1»S5. lintwk.ninjen on Alpoabetiseh reglttor
leverden de H.H. t. N. Bchuomun ea P. H..Jord«i|
(K>k kwam een >de druk uit ran d« «?*' op *?
UtmM<- MI FatrittvMrlm. door Kr. Z. W )> traatman. Z(J
U «ilfegevea door a OUvtor, «t Aswtw4a»
Nieuwe TJttgtv*»
IRNBT KCK8TE1N, Qnlntna Olandhta. f ».M.
Mr. L. HEBTZTÏLD. Onnltgageven bflrgeTl«ke
regt?praakvanbetProvinoii ? l OeregUhof in Gelderland ft.?
Dr. V. KOSTEK, D« opleiding der arUen on de ver
mindering der ettatsoitgavea voor her Hooger
Onderwjji f OM
HEN RISTTE VAN LOO, Dnnr gekocht f 170
ANTON OWLIO BARKILI. De selülder v«a Aresso
(D ritntlo dal diavolo>. f l-*9
Mr. J. 80TJTENDAM. Kea wandeling langs DelA's
straten «B graobtea In 1610. f1-?
ADOL» STERN, Adel ea seluraoai
Militaire
HET OORDEEL DER TWEEDE KAMER
OVER i DE ZAAK KLEM."
tn zijn rcqucst, dd. November 1881, ver*
zocht de 1e luilennnl-kwortiermeestor byhet
Nederlandsch-lndische leper, Tli. Klelj. naa
de Tweede Knmcr der Stalen Generaal Haar
oordeel te willen uitspreken over do bij
<ton. bes!, vun 21 Maart 1877, No. 10 be
volen vooruilscluiiving m de ranglijst van
5 liiiiennnls-kwartiermeester, eervol ontslagen
olficieiTii van de administratie bij de Kon.
Ned. Marino.
Den 9 Mei 1882 bracht de Commissievan
5 leden dier Knmcr, in wier handen den
25cn April tevoren de door den Minister
van Koloniën op dat rcque.n gegeven inlich
tingen waren gesteld, haar verslas daarom
trent uit en in hare zitting van 30 October
jl. deed de Tweede Knmer uitr-prnak in de
welbekende zaak, welke ook in dit blad
ecnige malen is besproken, en wel het laatst
in het No. van 23 April 1882.
Was hel voor ons reeds ecne voldoening
in de Juni-cflevering van de Indisch» Gid*
onze beschouwingen over de houding van
den Minister van Koloniën in de zaak van
Klelj geheel overgenomen te zien.nn de Tweede
Kamer (laar oordeel heeltuilgesproken.zijn wij
nog meer voldaan. Immers, met 53 stemmen
tegen 1 stem (die van den heer van der
Linden) werd verklaard, idat het Kon. besl.
van 21 Maart 1877. No. 10, herstellende de
anciënniteit in vorigen dienst van 5
luitenants-kwarliermeester, gewezen officieren
van administratie der marine, onwettig
moet worden geacht, als in strijd met een
algemeenen maatregel van inwendig bestuur."
Toch zijn wij nog niet geheel voldaan,
vooral niet over hetgeen de tegenwoordige
Minister van Koloniën in de Kamer heeft
gezegd. Uit zijne redaneeriogen toch blijkt
niet alleen, dat Z. Exc. het niet onbillijk
vindt, indien de vorige dienst van
ei-marineoliicieren in rekening wordt gebracht, en
dat daarentegen zeker ongehoorzaam
heid aan de wet zoude zijn gepleegd,
indien dit wel geschiedde ten opzichte van
ex-officieren van het nederlandsche leger
(blz. 196, 2e kolom, 5n, 6e en 7e alinea),
maar tevens, dat die Ministor geheel onbe
kend schijnt te zijn met den inhoud van
het Kon. besluit van 1859, regelende de be
vordering, enz. der officieren van het
Ned.Ind.-leger. Voornamelijk geldt dit art. 53,
waarin toch zeer duidelijk wordt aangegeven
door wien en hoe evenluöele fouten in de
toepassing der in dat besluit vervatte be
palingen kunnen en mogen worden hersteld.
Wat ons echter het meeste heeft getroffen
is de verklaring van den Minister (zie blz.
202) dat hoe de beslissing der Ka
mer ook moge uitvallen, hij wel
TEACIITEN zal de zaak te redresseeren,
mnar ZICH MET VERBINDT, dat het zal
gebeuren. .
In welken zin dient deze verklaring te
worden opgevat, nu de Kamer heelt uitge
maakt, dat er in 1877 eene onwettige
hunduling is begaan? Dat dft Minister het
niet lot zijn plicht acht ora, overeenkom
stig het büvaaldt! in genoemd Art, >bg een
met redenen omkleed (Koninklijk) besluit,
daarin te voorzien, in overeenstemming met
de in dit besluit (van 1859) gestelde regelen" ?
Wy kunnen dit niet gelooven; met den Heer
de Beaufort zeggen wij: >de Minister zal
zijne politieke verantwoordelijkheid genoeg
gevoelen, om te weten welke gevolgen hij
aan de uitspraak der Kamer moet geven",
maar wat geeft het, indien hij alleen beloof t
te zullen trachten de zaak te redresseeren?
Het is waar, de Tweede Kamer kon niet
verder gaan, zonder op het gebied der uit
voerende macht te geraken, maar, na hetgeen
de Minister gezegd heeft, ? dat als het ware
een aanhangsel is pp hetgeen zijn voorganger
in zijne Nota van inlichtingen aangaande de
vooruitzichten op herstel van het gepleegde
onrecht heeft medegedeeld, ?zoude net zeer
gewenscht zijn geweest, indien omtrent dat
ardres eene meer stellige belofte ware
gevergd en afgelegd.
Wy willen evenwel aannemen, dat de Mi
nister n& het votum der Kamer alles zal
aanwenden, om de fout te redresseeren. Op
welke wijze moet dit alsdan geschieden?
Het antwoord op die vraag kan niet anders
luiden dan: >De ranglijst der betrokken
officieren moet weder worden, zooaU zij was,
vóór de fout werd begaan."
Vergelijken wij daartoe de rtnglljst van
1 Januari. 1877 met de tegenwoordige, dan
blijkt daaruit, dat thans nog slechts 3 van
de 5 onwettig bevoordeelden in dienst zijn,
te weten de Heeren Jautze, Venneer en Kits
van Heljningen. De beide eerstgenoemden
nu zouden, indien zij steeds op hunne wet»
üge plaats waren blijven staan, thans ook
kapitein-kwartiermeestar zp, de laatstge
noemde echter zoude nog geep kapitein wezen
maar, als rangschikkende na den luitenant»
kwartiermeester Kaafcefcee*,. op 'l oogenblik
nog op No. 20 moeten stam, on den hapt
teinsraog te verwerven. Is het mogelijk de
kapiteins Jautse en Vermeer hunne wettig»
plaats terugtegeven, en wel door den eerst*
tuwchen de kapiteins Dykman en Kluyskens,
den laatste tusschen de kapiteins KluUskens
en Kleij te rangschikken, reepecüeveujk met
gelijken datum van aanstelling tot kapitein
als de kapiteins KluUskens eo Kleij, ditzelfde
middel U niet toetepassen op den
kapiteinintendant Kiü van Heljningen. Voor dezen
officier zoude de bepaling gemaakt moeten
worden, dat hij bttöen d«formatie zal rekenen
de jongst* kapitein der militaire administratie
te zijn en dit zal blijven, totdat de Ueer
Kaakebeen tot kapitein zal zijn bevorderd,
met bepaling, dat hij alsdan onder hem zal
rangschikken; mocht deze officier eventueel
uit de ranglijst treden, dan zal de
kapiteinintendant Kits van Heljningen eerst van af
dien datum, waarop de plaatsvervanger van
den Heer Kaakebeen tot kapitein wordt be
vorderd, weder tn de formatie worden opge
nomen en (oven dezen in de lijst moeten
worden gerangschikt
Dit middel, door den Heer Kleij zelf
aangewez<"rt in het Rotterdemtch Nietticiblad
van 10 Oct. jl., komt overeen met het eerste
der beide wijzen van adres, aangegeven
door het kamerlid, den Heer A. Kool.
»Zou een H dergelijke revolutie in de rang
lijst den goeden kameraadschappelijken geest
van hel leger wel bevunleren? Zou het met
de handhaving van de discipline overeen te
brengen zijn, dat tal van officieren het tel-ere
vooruitzicht hebben, dat zij na verloop van
eenigen tijd de ondergeschikten zullen zijn
van hen, aan wie zij ihans bevelen kunnen
geven?" Aldus vraagt de Minister (blz. 197);
maar, eilieve! van waar thans dat bezwaar
voor 3 personen, terwijl hel in 1877 voor
51 niet heeft gegolden? En dan nog, mag
dit wei in rekening worden gebracht voor
personen, die op eene onwettige wijze
de tegenwoordige anciënniteit volgons de
ranglijst bezitten en waarvan zelfs de Heer
Kits van Ileijningen nog geen kapitein moclit
zijn, mnar dit eerst had moeten worden ui
den Ikcr Kaakebeen? Is die persoon dus
wel wettig de meerdere van allen,
die door hem zijn gepasseerd? Welke ge
volgen knn het votum der Tweede Kamer
hebben, indien bijv, in krijgsraden de quaestie
van meerdere in rang ter sprake komt?
Verdient dit dus ook niet wettig geregeld
te worden? Het eenige middel lot oplossing
van deze netelige quaeslie zoude zijn: in
trekking van hel besluit van 29 Maart 1877,
No. 10; inlusschen gelooven wij, dat juist
de goede kamerandschappelijke geest van het
leger tot waarborg knn strekken, dat het of
ficierskorps genoegen zal nemen met eene
regeling, waarbij de Heer Kits van Heijningen
wordt geacht te zijn de jongste kapitein der
militaire admlviistratie en tijdelijk luiten de
formatie wordt gevoerd. Door eene zoodanige
regeling zullen tevens de officieren, die on
wettig zijn vooruitgeschoven, maar die daarin
zelf niet de schuldigen zijn, zoo min mogelijk
worden gegriefd; te meer zullen zij daarin
berusten, omdat zij reeds niet onaardige
finaniieeie voordeelen hebben genolen.
Om dit bijv. in 'l licht te stellen, dïene, dat
de Heer Kits van Ileijningen sedert 14
Januiiiï 1879 ? den datum van zijne bevor
dering tot kapilein ? tot en met ultimo
van dit jaar te veel traktement zal hebben
genolen 23 X /" 125 = f 2875, benevens
nog f G90 aan huishuur-indemniteit, te zamen
alzoo / 3565, ongerekend het voordrei van
als kapitein in IndiC aangename garnizoenen
te hebben gehad.
Daarentegen hebben de kapiteins-kwartier
meester Brouwer en Dijkman, door die on
wettige vooruitschuiving, eene finanticele
schade geleden, respectievelijk van / 2325
eb ? 1125. Wie zal hun die sommen
restitueören, alsmede die, welke de overige
gepasseerden hebben moeten missen?
Deze cijfers toonen, dunkt ons, overtuigend
aan hoe dringend noodzakelijk het is, om zoo
spoedig mogelijk maatregelen te treffen dat
geene meerdere nadeelen- kunnen voortvloeien
nit de vooruitschuiving der genoemde officie
ren voor de nog 43 dienenden, die door
den sprong van den Heer Kits van
Ileijoingen in hunne vooruitzichten op bevordering
zijn getroffen. Een billijk herstel b. zonder
bezwaar voor anderen, zeer goed. mogelijk.
Na het votum der Tweede Kamer rust op
den Minister van Koloniën de verplichting
om niet langer eene bestaande beschikking
te blijven handhaven, waardoor een algemeene
maatregel van inwendig bestuur van de kolo
niën en bezittingen van den Staat in andere
werelddeelen is geschonden (Art 2, d. der
wet van 22 April 1855, Stbl. No. 83). Hoe
zeer in de wet, regelende de verantwoorde
lijkheid van de hoofden der Ministeriöele de
partementen, is aangegeven, dat, indien die
verplichting niet wordt nagekomen, deze han
deling alleen den strafbaar is, wanneer zij
met opzet wordt gepleegd en bet recht tot
vervolging en strafvordering verjaart door
een tijdsverloop van 5 jaren, aanvangende
met het oogenblik waarop het misdrijf ge
pleegd is, bepaalt zij echter niet binnen wel
ken termijn na het plegen van dat misdrijf
eene aanklacht tegen een der Ministers in
gediend of wel zijne vervolging bevolen kan
worden. Uit het voorgaande zal evenwel vol
doende gebleken zijn, dat in bet onderha
vige geval die termijn zeer kort kan worden
gesteld. In het belang van de benadeelde perso
nen uilen we den wensch, dat spoedig door den
Minirtir het vereischte zal worden verricht,
om het gepleegde onrecht te heretellen, maar
tevens hopen wij, dat de bevoegde macht
niet zal nalaten de bepalingen der wet op
hem toe te passen, indien het mocht blijken,
dat deze de op beo rustende verplichting
niet naleeft.
Naar onze meening zelfs is bet hoog noodig
eene Jtiptere naleving van de bepalingen der
Grondwet, ran wetten, algeraeene maatregelei
van inwendig bestuur, bevelen, beschikkingen,
voorschriften, reglementen, enz. te eisenen.
Hoe menigmaal toch wordt van die bepalingen
«fgeweken, waardoor niet alleen de eerblod
TOOT de wet en voor de met gesag bekleed»)
personen vermindert, maar ook eene ontevre
denheid en onverschilligheid geboren worden,
welke zeer .ten nadeele ztia van de maatschap
pelijke huishouding in Tt algemeen en vu
de militaire in 't bijzonder.
Wy hopen dan ook, dat het oordeel der
Tweede Kamer over >de aaak Kleij" eene
aansporing voor allen moge zijn, om steeds
onzen plicht met nauwgezetheid te vervullen
en zoodoende mede te werken, een ieder ia
zijn werkkring, tol de bevordering van hei
algemeen belang. Ware dit altijd door ieder*
een in t oog gehouden, dan zoude eene
handeling als de besprokene van 1877 niet
hebben Kunnen plaats vinden; eene hande
ling, die erkend is onwettig te zijn, omdat
in strijd is met een algemeenen maatregel
van inwendig bestuur.
Aan de Tweede Kamer, die getoond heeft
er prijs op te stellen, dat de wettelijke voor
schriften worden nageleefd, zij bij deze de
zorg aanbevolen voor een spoedig herstel van
het onrecht, den heer Kleij en nog andere
officieren van het Nederlandsch-IndUche leger
aangedaan l
MUTATIÈN BIJ HET LEGER.
van 8?10 November.
Oepensionneerd: de luit. kol E. Viuer (1800) ra
de maj. R van Wiokevoort Cromuielin (1600)
beiden der cavalerie.
Overgeplaatst bU het instructie-bataljon t«
Kampen de Ie luit Bange van het 2e rog. in£
Utrecht, 10 Kov. '62.
SCHAAKSPEL
No. 4«.
Van W. d. V. te Amsterdam.
ZWABT.
a b « d e f g
"WIT.
wit tpaell voor «a geaft in 3 zettan mat '
(Wit 6 «n zwart 6 «tokken m»t E h 8).
Oplossing van Schaakprobleem No. 44.
i Ha ? 01+ B e ? E s.
9 V 6 ? D 71 Pion «peelU
S A5-D 8
N. O. P. te A, Uve vraag behoort te hals bU het
r onderwijl in bet iclinfcoo : het problee&tdi]afb>
ten. Die kaait Is niet guinakkelyk. Eronnla iemand,
door het lezen van gediuUton zich opgewekt gevoelt ook
een versje te mak^o, nog lang geon gedicht lereri, r,oo
gaat het ook met »oha»kprolilemen. Boirn twintig jarea
geloden wae het probleem nigta meer dan een aardig
heid, enkel een raadmtltje als ieder ander; m»»rinonie
dagen heeft het zulke grootacho afmetingen aangeno
men, dat het een geheelo tak arm don boom onzer
weteoachnp is gowonlen. Zoo bobben het ook beschouwd
de echr(jïer« van oen rockn artikelen tn het franache
tij'ln'.'hrifl ?La Strategie", Uciobcr 1869, overgenomen ia
't Mederl, TUdachrirt ?Sisja" 3e eorie 1873.
Het eigeniyk gezegde probloma moet niet als
olndnpel beeölioawd worden. Wat toch b eon
«chinkparty, die altgd haar botfin, haar middim on haar
einde hééft? Z(j i* oene nit haar aard onzekere
worsteling vaa twee meer, of minüor gelijke machten,
wier resultaat men van to voren voorzon noch voor
spellen kan en het probleem il niets van dien »»rd.
Hot kan aU 't ware benchuund wortleu aU een nti-yd,
geroerd tnssclien den ttphmi die dan knoop taelmali
en den Oedinns die beproeft hem loï to maken, maar
do oplossing ia volkomen verzekerd, hè- .
paald. Zoo line de knoop bestaat, duurt de glorie
van den Bphinx, doch hjj strijkt de vUg, zuoüra de
atrik in ztyne gedachten genpinuen en verborgen einde
lijk doorgrond is; iets dat aou» lang op zjch kan doen
wachten, vaak ons martelen tot wanhopig wurdon too..» ..
Derhalve, de party en het probleem, boewei naburen
eener zelfde wotcMchap, zijn door 00110 kloof van
olkander gescheiden.
De eiaohen aan een goed probleem gestold ttjn vele,
waarbij de sohoonhoidaloer een groote rol «poolt, zooilat '.
ze met oordcel behooron begrepen te worden. Om aan
nw vraag eontgzlas te gembet te komen, sollen we
eonlge der voornaamste opnoosnen :
1. .Elk probleem moet een gedachte hebben. Er
moet Iets inzitten dat er een probleem van maakt
Een eenvoudig voorstel, dat op 't eerste gelicht door
grond wordt, mag,g«on vraagstuk (probleem) heeleh.
3, De oplossing meet zooveel mogelijk verborgen lig*
gen en minuten» één fijnen zet bevatten. Ze moet of
moelelijk of geestig of sierlijk. Ja, waar 't bereikbaar la,
dat aiSes te gelijk ifln.
8. De oplossing mag In bet hoofdspel slechte op eene
manier uitvoerbaar, maar rijk s«n ( aan vertakkingen
(varianten), welke door verschillend tegenspel ontsprui
ten. Die varianten mogen evenmin eene dubbele
speelwtjze toelaten; zelf» dnbbele cetten behooren, waar t
kan vermeden te worden.
4. Geen oplossing beginne met bat nemen van een
figuur. Zelfs net nemen vaq een pion behoore, even alk
het sohaak geven (altijd van den éérsten iet gesproken)
tot de uitzonderingen.
5. De stand der stokken mag niet zondigen tegen de
regels van het «pel. Hy z(j zooveel mogelijk natuurlijk,
ongedwongen, bohageljjlc. Als een logge, nnoogeltfke
bouw (samenstelling) bepaald niet anders doeniyk Is,
dan nog dient dé oploeaing al böaonder fraai, da ge
dachte ceer geestig te weien.
6. Noeh van wit, noch van «wart, mag er een stak *s
veel aanwezig «((n. Oean stok te veel, geen itnk te
in alle kunsten is 't een groote deugd van
een probleem, wanneer met weinig middelen veel tot
atand ia gebracht. De kracht van elk stok veelxydig W
laten werken set de grootste schoonheid b(J.
8. Zuivere matetomngen. Daardoor verstaat men, dal
elk veld la 't bereik van den mat gecetten Koning hem
ileohti ééns benomen Is. Niet minder moeieltjk, maar
des te sierlijker U het, wanneer alle «tokken tot nel
mat medewerken.
B, Aanbeveling verdient den koning die mat gesel
moet worden, zooveel mogelijk speelruimte te geven,
wat meer behaagt dan dat hy reeds van den aanvang
af don niet bewegen kan.
10. Fijne problemen danken hunne bekoormkhsld voet
een groot deel aan den vitten Ml (coup de repos) die
het mal vooraf gaas.
Dit weinige maya volstaan, om te doen alen wat van
een goed probleem gevorderd wordt. Voor 't overige
kan men van het proble m «eggen, 't geen La Snor*
donnala aan elk die aam t*ad vroeg ven de pirty zette l
KV aa
^^;/;^.^;--^^,|.^?^^^
\i-«f ^^JS^^^^1^* ^^^^>^v-c^ ^^^^^^^
AA *i
WEEKBLAD VOOR MII Ut h M)
Venehgiit lederen Zondagochtend.
BLLEtlMAN, HARM8 ft O*.
Kantoor: Rokin 2.
19 NOVEMBER.
p. n. /
Abonnement per 8/n.
Afrond. Nummert «ui fc Kiwkeö Terb%Waa
AdTertemttB per regel 15 Ota., towebea d«ittek*
/ 1.?. fr.
Kiwkeö
tek*t » l._
Da DaQbladveresnfgiog HOLTZ A C», to Amsterdam, al va» 1 Januari 1383 af
e
DAGBLAD YOOK NEDERLAND.
CHTEND- en AVONDBLAD,
ES
§c
WEEKBLAD VOOR NEDERLAND,
vercchijiiende elkeii
23beeft (ot de uitgave van bovengenoemd dagblad Irolotcn, niet alleen orn den buitwjewonen bfjval,
het WEEKBLAD De Amsterdammer in toenemende mate mocht ondervinden, maar vooral, wijl van
verschillende zijden, herhaaldelijk en met klem, dé wenscli k geuit, dat eeu Dagblad iu den geest van dit Week
blad sou worden opf ericht.
In onte dagen van staatkundige lusteloosheid en verwarring, begeert men een dagblad, dat, aaaie liberale
b^gineelen getrouw, zonder de belangen der partij boven dirrun den ïu;ide te sVlIene;) zonder personen of
coterü-n te dienen, nieuw leven tracht te wekken, 'jfn gevoelt bc-hocfie aan een onafhankelijk orgaan, dat de rechten
en noodcn der burgerij, xoowel hjj de aangoleg^ eden des lands als die der gemeente, onpartijdig, openhartig
op bexadigden toon, in waardige taal, kruehliii L*pk>it. Een blad, hetwelk, juist omdat het weet wat het wü
en overtuigd is van x^n eigen zaak, niet sclirooiiit zija kolommen open te stellen voor allen, die, in pepasten
vorm, afwekende meeningen wenschen voor te dragen of bestreden bt^in-;elc>a te vcrdetligen. en uit welks
inhoud ten klaarste blijkt, dat het liberalisme, waarvoor het ü.vcrt, niet slecht* de zegepraal van bet verstand
bedoelt, maar de xeeepraal van het recht , de heerschappij der vrühytd.
Een dagblad in dien geest zal de nieuwe Amsterdammer xijii.
Doch er is meer. *
Niet alleen van hen die op een ridder! (jlen strijd voor algemeene belangen prös stellea i» de aandraaf
tot stichting van dit dagblad uitgegaan.
In net bijzonder hebben de mannen van zaken voor deze onderneming hun belangstelling getoond.
De Amstcrdamsche Handel klaagt sedert l.inp tovc»r de weinig voldoende w ü* waarop de pers hem inlicht. Hg
begeert een Blad, waarin, in overeenstemming met de eischen van don niemveren tyd, spoed, nauwkeurigheid en volle
dikheid bü het verstrekken van telegralischc berichten, korresuondcntiën en beschouwingen betracht worden. Handel,
Scheepvaart en Nijverheid, die hoofdbronnen vun '\ QlLs\ve!v;i:irt, eischen o>.-nc eerste plaats in een Neder»
Uud-cb dbirblad te beslaan. Beu re en Miirkt hebben een we/,enl!yk lundefó-orsnan noodig. En het is niet liet
minst in deze te lang reeds onvervulde behoefte, dat de uitsevers KuUcn.trachlcn op onbekrompen wijs te voorzien
Geen wonder dus dal hun plan niet slechts werd toegejuicht, maar van den aanvang af krachtig door
thiden is gesteund. Een honderdtal leden der voornaamste Handelshuizen wwd aanstonds bereid gevonden de onder
neming mogelijk te maken en een breedc rij van medewerkers Reinigt hoc het wetenschappelijk en denkend
Nuuermnd de verschijning van zulk een echt liberaal dagblad met luiden bijval begroet.
Bijdragen of vaste medewerking werden ons toegezegd o. a. door:
Mr C. BAO, A. A. BEEtctux, H. J. B(IEDKKL*,CX), _J. A. BIEKTJBS, H. T». BOBIAR, B. A.
B«Mrs, Dr. J* «w Biimc^ D«, YJ
L. v. ÜBTssia, Mr. J. DOKELA KIBUWIITHUIS, Dr. W. Dooncyno», DCPLEK , FIORE DELLA NEVE, L. J. U. i
Dr. W. GLOTNS, F. VIN DEB GOKS, Mr. A. F. K. HABIOOII, Mr. W. Hrisnmnt, Dr. G. HETHAHB,
J. H. C. HETSB, J/ J. TAH HILLE, Prof. H. Y. D. HOEVES, Dr. HCLSMAÜN, Mr. 8. EATE, D. T. KETWICH ,
Dr. W. P. C. KWDTTIL, A. S. KOK, Dr. J. A. KOHTZWEÖ, J. R. DE KJHTIFF, Mr. J. A.Lavr, Ns'.
W. L. C. LoTST, JüSTUS TAN MxüBUC JlL, Mr. W. L. P. A. MoLENGlUmy V. A. DE LA MoKTAÜNl,
C MursjciN, Mr. JT/WUB OBKJE, Mr. JACQ. OrpEXHSiif, Prof, C. W. OMOOHER, Prof. B. H. PBIELHABINO,
M. A. PEUK, Dr. E. D. PIJZKL, POL DE MONT, Dr. H.'C. ROQOE, J. H Ilössiso, ABJUXD SASSEN, Dr.
S R. J. TAN SCHKVICBAVIN, J. H. ScHOEEE, E. SelPOENS, J. £. SLWOERVOET RjlBONDT, Dr. J. S. SPMJZÏ,
Jhr. M. J. DE MAREKS TAN SWINDEEEN, Prof. J. A. ALBKUULVOK Tnuii, Mr. H. VERKOÜTREEH , Mr. HENRX
TIOTTA, Dr. J. TA» VLOTEN, DR. A. VOÜTE JE., Mr. A. D DE VBIES Az., G. WAALHM, Prof. Jhx.
VAN I)E& WtlCÏ, Mr, C. M. J. WlLLEUlHEn, S. J. BoCBEBQ WlLSOX, JOHIS \Vl5KLEB, AoATHA, AnrOIKKTT* ,
tuz* PABIUS, CATH. F. v. RÏES, LINA SCUKEIDEB, HÉLÊSE SWABTH, G. A. ALB. THLIM.
De prjjs Tnn het dagblad, hetwelk zal verschijnen dagelijks, des morgens en des avonds, be
halve des Zondagsavonds en enkele feestdagen, zal zyn: ?
Vuor Amsterdam, per kw.trtaal. in e*n of twee verzendingen . . . . ? 5,?.
Franco per post door het gcheele Rijk in een verzending, p. kwartaal - 6.?.
, ? PP P . » p twee verxendiiigen, , , -7.?.
Je pri.^s vuu Let weekblad, dat alles zal bevatten wat eeu degeljjk Zondagsblad behoort
aan te bieden, blijl't bepnald op ? 1.? yf kwartaal, fruuco ner post door het gehecle Rijk/l.16.
INHOTJDt
AT.TKH. ? T)B JONKMAN-BE8TUIjr>rSO. ?
STAATIUKDU* OVKKZ1CHT. ? AUJSUUiL. --
OKMRENTK/.AitEN ; Wrfci«ziiigt>n voor de plovini'ialo'HUtt-n, dira
ineontiT.mJ «n de Kamer van Knoptutinl«l. ? E«n
uugenaani vnaniitrtabt voor Am«lcnlntu, iloor F. H. C.
- tli> do UiiwiM. ? l'H de Holitud. ? Uit <1<>
ni«»cho|.i!xt«'l. ? KUNST: OranJ Ttwatre, door L, r. DeyvMil.
? Praunijbo Opera. ? AmnttirdMUseho conccrton, iloor
ïlrlote. ? Over BoIglMeh knnitloveit, (slot.) door \tiu(.
I. A. Alb. ThtJm. ??? D« Aqiiirellon-T*nt.jotMtellmi-<m
(t '» Ornvrnbige TI, ? LETTERKUNDE: On«*
nn.ve' ithrM, door O. Alb. Tbijni. ? Jiuboekle van den
"irftolien A4*l, door J. A. de Becgh. ? OlaiMtre
FUBsnd. door Jo)i»n W|»Ll«r. ? D« nlonwe Baman van
Hitnri Clrévlll*, door L. »»o D«J»Ml. ? KUITAIRB
ïVKEN: Ds tegenwoordige totstand onzer
weermldJpIrn. d<>or Rh. ? O* NiHir>l-Amerikaan*etM Xarla*. ?
6CHAAKI'»OBXBBM. - FEUILLETON: (Hrd« te Corp*,
tut O. Htmamw II, door A. B. ? HANDEL: KMoen.
JwmH ? AM^"^ ? BBKTÏNBD8. ?
OOB-^POrTDSNTIB. - OVEItZICHT VAN DB
VFVIEKTENMABKT, ?' AiMrtkaatiseh* BnooroMn. door J. T.
i .Burg. r- Burg-rltjk» 8Unl ? ADVÏBTEMTIES:
ATJEH.
De toestand in Atjeh b gedurende de laatoUi
teertien togen fa en buken de Tweede Kamer
drukker dan ooit besproken. Yereaoitiiogen
De Unie te AmsterduB, Alpmtm Belang
ie Wageningen. namea motiei aan of bedoten
loï het undea vao «en idrea aan
deRegeariouf, oartikolieren ?erhievea hun «tem
en de KamertedeB kapitteldeo den «fisuaur;
waren bet eent, dat de toestand ia
bedroevend ia, ie «er van OM leger
wonk eo OM beat vanlndifigetaar
loopt, ala men niet leoedig kraohtig optreedt
liet btboelt geeo betoog, dat er grood
bei voor deie, ia OM nm bad ongewone,
Wwoging.
.Ttaag. 4« ,
Sommiucn spitsten niet siedus hunne ooren,
miiiit' \\\v,Mun de s^huu Jocs op. Welk een
kub'iall Monk hut wijs on veunanend. Laat
u niet, liet hooli) op hol brengen ; deze agi
tatie verspreidt een militair Deurtje CD is
tnfcdfcn ücer vcrdnrhl!
Doch hoc ci'ns'ij^ en welgotncend men ook
den vinger oplidl'o tot w;iar»cliuwing, het feil
knn niet weügoredaneerd worden : sedert de
invoering van liet civiel bestuur, gevo'gd op
do slink?clie verdrijving vau den held van
Samaljnguu, Jiecfi onze bezetting moeite zich
?taande te boudeu en is er al te veel voor
gevallen, watden Atjehers het recht schijnt te
geven op eene eindelijk yerlossing van den
vreemdelüjg te hopen.
Civiel of militair bestuur? too luidt de
vraag, ? en het is juist deze vraag, die
militair noch burger, tenzij hij door en door
met den toestand bekend u, kan beantwoor
den. liet «preekt wel van «eU, dat een mili
tair eerder geneigd is in militair bestuur een
waarborg TOOT Eet hemel van onte macht
te zien, don in het beleid van het burger
lijk g?ng, vooral nu onder een burger ly k
beatanr u de vrachten vin BOO vurige
in?ptnniag verloren zyo
Doch het U volstrekt niet bewezen, dat
onder een ander burgerlijk bestuurder, de
zaken zouden geloopen zijn, als onder den Heer
Pruys v. d. Boeven het nval is, en de goede
zyden die een borgerltjk bestuur aanbiedt,
zija vooral niet gering te achten.
Dé vraag mag daarom voor ben, die zich
bekommeren over den slechten gang van zaken
in Atjeh, niet ztfn: civiel cf militair bestuur,
maar men behoort aan te dringen op zulk
«eo bestent; aetzQ dan civiel of militair,
als noodig is, om tot de bevrediging van
Atjeh te geraken.
r aaaketelM."
Een civiel bestuurder als de Heer T. d.
Hoeven heeft alier vertrouwen verloren. Het
is gebleken dat hij tegen zijn taak niet op
gewassen is.
En onder deze omstandigheid is de rede
voering van den Minister van Koloniën alles
behalve geruststellend.
Een minister, die op zulk een hachelijk
tijdstip niet het minste bewijs geeft, dat
krachtige maatregelen zijn sympathie hebben,
en nieuwe wegen door hera worden gezocht
o( begeerd; een minister, die zich geruststelt
met het geloof aan het waarachtig karakter
van otficieele rapporten en panikuliere
berichten als van geeaerlei watrdfr be
schouwt.., wekt zelfs bij de meest
weiwillenden een wantrouwen in zyn beleid en
geestkracht.
De partikuliere berichten toch iyn van
verschillende zijden allcomsiig. Zij werden
gegeven door burgerlijke ambtenaren en
militairen. Zy ifjn niet bij tientallen ver
strekt, maar ontelbaar in aantal, en luiden
in hoofdzaak eenstemmig.
Niet dat de Minister bet civiel bestuur
handhaven wil,wekt argwaan; men kaneen
voorstander daarvan i(jn en tevens het be
sliste voornemen hebben om Atjeh zoo spoe
dig mogelijk tot onderwerping ta brengen;
neen, bet wantrouwen in zijn beleid spruit
voort nit »ijn naif bui'eau-geloot, zyn
kinderlyken eerbied voor olücieele rapportea.
Het is daarom te begrijpen, dat menig
algevaardigde huivert sljn siena aan de
indischa begrooiing te geven. Zoo ooit wordt
op dit oogeublik eea krachtige geest aan het
hoofd van koloniën geeischL... een man met
scherpen blik en rtjke ervaring. Niets
noodteuiger in een kritieken toestand dan een
ge*n kwaad duchtend optimisme.
In dra itrtf ovw daa^inf van Dr. Jonkman
ha«ft niü kat newt Tanrondwd «u brkf vaa
d« .Comuiaóa tot bet Tcnaawlaa van raevc
btstiaffeude de «migratie naar Zuid-Alrika,"
w«arin voorkomen de volgende woorden: JOnM
GommiMM, al dvelen wdDcbt «not al hanr ledan
hoofd voor boufd da ov«rtnifiBg der Transvar
Iers, erkeut Moiit«mmig dat dose oma browlan
uug altuoi vovr gezin en maatiohappi), voor Staat
?n MÉiool, bH vrede en oorlog, bunne hopt bou
wen op der Vaderen God, ffèlflk d« Vaderen bem
beleduu." In die oommitua hebben vei'acbitknde
heeren zitting, waarvan men mot Iwtreemding
bom t, dat xii .teellicht niet" da rabditattige
ovor? TI ansvolei s deelen. Ik spio^k met MDS
van mr. O. M. J. Wülenraier, mftiur dat in h«t
hoofd vso d«o britf ab lid wordt rcrsMld do
hüof'indsctmtr TM hst Handelsblad, d« heer
A. Q. C. T*U Duyl, «n dat dese, sonder prot«ut
TSO zich telf of van xtfo*) beide nederedaouoren,
in Kim tigen blad laat sokrüven, dat h$ ?teeüiekt
i iet" is v*n deawlfde raMoing als d« TransvaLtn,
waar dese ?uog altoos voor gosin «D nuatsoluippï,
voor Staat «n school, by vrede en oorlog ban
hope houwen or> dor Vaderen God, geljjk de
vaderen livm beleden"; dat is toch wel wat al te
steik om het onopgemerkt té laten voorbijgaan.
Enne verklaring dar bedeelde woorden aal wel
te vinden s^n ia het feit, dat Dr. A. Kuyper
evenzeer lid is vau da eroiRrntift-comnussie, en
dat de 4uidere ledtn zich bebben eyenpeeenin aan
de door hem ontwikkelde energie inde
Jonknuiacaxk. Uaar dat neeuat toeh niet weg, dat vooral
een huofdreriaciear van een dagblad, welks re
dactie ten jeeerste ontstemd is, wanneer men zied
uiet overtuigd Loudt van de tronw aan hare
beginselou, voorzichtig dient te lijo. ook wanneer hq
in >oramitfa taken met iemind als Dr. Kuyper
grx'imenlyk handelt.
Ken mei kwaardiae hydra^e van bet standpnnf.,
\vu.vi/p dr. Kayper zicli plaattt. leverde bij in
üj)ii Stanilaard-ArHM vaa 17 November, waar
liij in het geschil, ontstaan over d« zending vaa
dr. Jookiuun tussehen hem, mr. Faliias ea ds.
F
Perk, mr. W. ii. de li*au('ort. mr. v»n
van Eenmes eu mr. N. A. Calisch aan de audere zyde,
de laa'steu voorstelt al* te vormen eroe ?moderne
cóterie", Bauengesteld uit modernen en Joden
of Wel mannen vaa ?joodsche hèrkom»!", dat wil
natunrlyk stggen niet van joodsebe titkuiost als
da Costa en Lipn Cachet, utaar van een zoodanige
joodiche herkomst, ali naar dr. Kuyper vereischt
wordt om. keft ander d« moders* «efcd* to
_ _ .fVtf&a&të-..--?
van dr. Kuyper zou worden opgrkomen, was uiét
té vei wachten, nu de heeren vaa Duiil en Kuype"
eenmaal zoover *ijn samengegaan dut d« eerste
cich laat aanieuntm, dat mi ?wellicht niet"
vaa dezelfde go Isdieiistige overtuiging ali de
Transvalers i». Wordt het niet tjjd de aandacht
te veiticeu op het. gevaar dat er in gelegen is
ciob te laten modesleepeu door d* dwaze
aaumat'ging van dr. Kuyper, naarvan dese in hetielfde
artikel een aardig bmsltje geeft? Zooaia men hucft
kunnen zien, beat-\at het bestuar dor
Zuid-Afriknansclie Vereenipintr uit personen, wonende in
verschillende ooi den nes lands. Worden tS tot eene
vergadering bijeengeroepen, dan ligt net voor
de hand, daarvoor eeb aar te liepalen, dat
blykrns den Reiagids het best gelegeii komt aan
de meesteü. Dit zal voortaan anders moeten wor
den. Vfij zullen oiis tpooi wegboekjo af-m de
Series Lectioniuni van tle Yi-y« Universiteit
aanichafien moeten, opdat wB zeker kannen z|jn, aan
dr. Kuj'jier d« gelegenheid to geven de
veigaderinir hij te wonen, zonder ditt hij verandering be
hoeft te bvenKcn in d>; repeliug zjjtier lesstn!
Er is iinien InHtstentij'idenpmcrkinggemaakt,
dat I>r. Kuypt^v in zijn artikel over ae
noodzakeluklieid tot. liet. oprio'iteii van
?krankzinnigraeest.ichtcu met den hybel" den god»dieut.twaanzin
herft \ei gdfftii. Men KOU er kunnen bijvoegen,
dut ook pro >thei<ts*-nanziu eeu dikwijl»
voorkomcn'i KJfktppeval is, te gevaarlyker, omdat er
Vüorhoflilea /ijn, dat. dio waanzin aanstekelijk is
eu tle wua]i2;»i)!ge zijne inbeelding op andeien
weet ov*r tu breiigen.
Wanneer na trmnnen als de> hoofdredac
teur van een daglilad, il at meent te staan aan de
spits der liberaln partU, zioU lydelqk ov*roeven
aan dou waan-van Ur. Kuyper, dat hy het recht
heeft zichzelf als <ie vertüKenwpordiger der natie en
de anderen alseenu.,modcrde cuterie te heichouwen
dan begint, men aich af te vragen, w»or dat heen
moet, wanneer aan de party van Dr. Kuyper eene
polititko stelling wordt gegeven, zooalszg tot nog
niet heeft. Het l«ven voor de ?moderne coteriw"
aal dan niet z|jn nit te honden en w$ «allen ons
nog veel meer moeten laten aanleunen, dan dat
w# ?tKllicht Biel" koesteren da godsdienstige
meeningtm der Trausvalers. Wordt eet ons
veroorloott iets voor hen te doen, dan aal nommer
één onzer verplicbtingen cfjn dat w$ hun mee
ningen, ?zeker wel" moeten declen. X.
Overzdeht.
De bericht en ontrent Egypte süjn dece woek
xeer ickaanoh en nog wel uit de tweed» hand.
tiladatouo deelde in het lafferhni* mede, dat het
bestuur van Lord Dufferin «lechta voorloopig siïn
wil, en misschien later eene ander» regeling
noodsakelyk cal s^n. Of hieromtrent dan de
goedkeuiing van de mogendheden of vu den Snltaa
ui govraagd worden, kon nog niet worden be
paald. Tegen bet zenden van aen Tork*eb
Repeeringi-Coramiwari», -fcetrü Server-Paeh» of «en
ander, biyft de Eogeliche regeering »ich verzetten.
Er li}* tham in Egypte nog I2ÖOO nw
Engvlmhe troepen, die er echter niet bleven cnUen.
Over de KoiUn van het beMttingwleger tracht
men met Egypte een overcenkontet te ataitaa.
Omtrent de opheffing der wutrole «fa d«
voonteilen nog niet a&ena&deld; in bei
Lagerbuit deed Qlaoitone uitkomen dat de Errptieua
regeering in dexe gehoei xelfctandlg had gehan
deld. De EgyptsrAe troepen tegen Bondan wor»
den langnam bUeeagetroiktn.
Lord Dufferin beeft fecproken nat Arabi «n
dlene recbfageleerden; de gottugen «chHned inder
daad «eer bezwarend voor de*«n te cqn en
itellige bevelen tot brandrtiehtbg «n noord op daa
,D« Dwbut 0%tmtt*a volden
JOJUIi KOOnÜBB * Ce.,
ekmpotU«id doer
Ehedive eatwnfM te ««Uwei; er to e«M«r «sff .
kam dat «x* rjohtagtdiiig fee* TtmtfaDf sei
bebben.
De cboler» te Mokka if olBeievl verklaard M*
weken te sQn; men bericht thana data4>a\Cainei
ia nit««broken.
In Tiet EogklMb Lagerftcii J», a» vetw^ef
van de neolvtia van Lord Stafford Nortlwto e*
eene b«nelde red* van Gladitone, artikel l vam
bet KMerinfivoorttel omtrent do etotar* (tlat*
tinff der debatten b|j euvoudi.e neerdeiieid)
aangenomen. Omtrent de volgende «rtikelea wor
den wedera^jda eoaeewien gedaf-n.
Omtrent do Trantvaal wordt n^drgodeelii, rf«4
de ngetnng TM dit gewe t wel de rento dor
pchaderergoedjBjr, waartoe «B veroordeeld ia, b*.
taald heelt, maar nog geen «floasing; IOOOOO pono%
wat beloofd, de Traniraalwno ngnrmg fe« p»
dit jaar 60.000 ta betalen, BMW vaa da 186.WW
pontl. die wegens schade aan BritMheneigcaduaa
butaald moest worden, if ook nog aleehb 10.000
afgeda*a. Do Boeren hebben intnMebeu don
Kmfferkoning Montaiva getlagen en sjjn gebiod
besef; bet hoofd Hapock moot don vrede gevraagd
nebben.
Eene nieuwe Koloniale kwestie ia thanu bao*
gen de; die met Frmnkryk omtrent Hadvgaseatv
De beide regeeringen onderhandelen er over.
In Frankrijk i* het regeerinjrcontwerp op d«
recidiviiten, «trekkende tut intbreidinsj der de»
portatifitraf, d><or d* commissie seer gunstis;
beoordeeld, De gtbeele week werd overigrn»
< gewijd aan allerbelangrijkste discnstièn over do
begrooting van Eeredientt. De minitter Falliire»
leidde dé bëgrooting in; de beer Boel» mt eeue b««ö"
fering van do inkoiniten der geestelykheiiT om te»
bewyzen hocseer die v»n do oepalingao van bet
concordaat afwijken; de getr0t*n prefect tan
politie, AnJrieai, raadde de strenge maatregelen
af; tügr. Frenpel verdedigde de buoge cijfer» dor
begrooiiog; Paul de CaÖMgnao liet sten tot do
orde roepen: na b«laogrüke diacusMën o.a. ta**
?clien Paul Bert, Rjche, t reppel, ülémenowaa t»
BrUson wenien ten «lotte de meeste hoofdstakkKB
met weinig vemnderingeo aangenomen. Een poet
van 50,000 fraocr, door de vorige reg«rriug too*
gestaan voor bet maken van politieke propaganda
in Tunis «n het' vervangen der Italiaanse!»
priesters en scholen door do Franscha, werd door
de Regeeriog verdedigd.
Da uegeering Tenet rich tegen bet radicale
Toorstel van eoa enqaéto naar do oohutün to
Montceau-lea- Mines, en tal daarvan oen kabinets
kwestie maken.
Da president Grëvy dien men hevig ongeeteld
genoemd bad, beeft weder- den Ministerraad
go? ? 1J-? * en bo-0ek«a OBtvangeo. Een verscUnV
was, dat de beer Hérinon meent te kuunen i
wijten. .
De zittingen van den Pruiiisohen Landdag sya
door den Keizer in persoon geopend. De troon
rede ge vaagde^ van den vooruirgang der nijver
heid, dank zij d« nieuwe rijkswetten. Toeli tal
eene nieuwe leening noodig ijja, en wel van 130
millioen, te meer omdat de- vier Iaag>tr klassen,
der KLwsenstenor tallen werden vrvgett«ll vaa
dio belasting. Ouk de belastingen op tabak ea
geest rjjke dranken sullen verhoogd worden. ?
Met don Paos staat de regeeiing weder osj
goeden voet, terwijl met de Mogeudheden U«
>nde gewaarborgd achijat.
De regeering wil voorts de gemeentelasten en
schoullaiteu verminderen en een verhooging der
ambtenaarstraeteaienten voonttellea.
De delegatie te Pos: h heelt de begrooting van
oorlog nirt 7'a millioeti voor uuiteugewoue
kosten goedgf keui'd, aLtmede de begrootine voor
fioiniö, omtrect Wflk gewekt de minister Knllay
een zeer omstandig verslag gaf. Daar er nog
een vorscbil van 1UJ.OOO üor^jnun is tunclieu het
geen de Ooateurükkche en ïlunja^rsche
deloR*tiëu toestoudeo, zal er ecn« vereeu'gde zitting
van beide moeten (ilaats heliben.
Uit ren onderzoek naarde woelingen teWeeriea
blijkt dst dexe v:m soc>aUgti8cheu eo auti-MJiuiür
tchen oonn.rong waren; tij nyn gclioel tot rust
gebracht.
Te Rome is een belangwekkende vraag gere
zen, omtrent de bevoegdheid der burgi'iiy'^e
rechtbank; om kennis ta nemen van een gcsoiiil
tusnchén «en Italiaan en «en ondcrlioori/;e van liet
. Yaticnan. De mngcntlheilen hebben vettoogcn
gericht tot de Italiaansche Uegeering in den zin
van het onde beginsel der ex-rmritorialitiBt.
Tussoben Aleko-Pacha, de Turksche goimrneur
van Ooat-Rumslie en den heer Klat>er,li!issi-*ch
conSol-geuoroal m zijne hoofdstnd Philipoop*!, m een
conflict ontstaan dat gevolgen kan hebben:. D»
beer Kleber beeft gewerkt voor h«t PunslavUrae,
Aleko-Pscha acht zich' door hem bemoeilijkt on
boeit hem beleedigd, zoodat beiden by hunne
regeeringen geklaagd hebben. De Kus*i>ck«
ambaMadenr te Gonst antinopel heeft voldoening
gevraagd, terwijl Lord Duüerin juut Alnko'a
Terzet tegen bet PanslavJsme zeer geprezen b*oJL.
In Spanje is geen Kroonprins, maareen Prinses
gebomt. De opening der Cortes M! in bet begin
van December zonder troonrede plaats heblten;
al dadeujk eobter zal d« res^ering een votw»
van vertrouwen stellen, om zich te overtuigen
van de meerderheid waarop zij rekent
Ter gelegenheid Tan de verkienmgen beS|»n
op Madeira «minsten plaats g«bwi en demonotrwttc*
tegen d* Portageasche regeering.
Allerlei.
Maandag jl. kon dé zitting der Tweede Kamer
geen voortgang hebben, omdi* bet vereischte
getal leden niet aanwezig was. Byaa de geheel*
pen heeft daarover «en klaagzang aangeheven
en de Kamer is er duchtig over bard gevallen.
Dit nu is onbülyk.
W8 tUn niet gewoon da Kamer te ontzien, als
ze een Imstttding verdient, maar we willen baar
toch verdedig», ala ze ooreehtvaardig word*
aangevallen.
4Ï van de 86 leden waren afwezig, maar 13
hunner hadden van hnn verhindering Kennis
gegeven; TUB da 83 overigen was er één, de hier
Boten*», s*nstig si«k; IU Jede», 8 nit 't Moorden
es» 7 nu Lhnbunr, kwamen eenaarna.hettydsiip,
waarop de zitting zon aanvangen, met detreit-esv
In dea Haag aan en begaven zich onmiddrllHlr
naar t gebonw, nMenenrttx dat ds zitting allicht
een nar met 70 led«n kan doorgaan.
hetb«o Js
^^';
pLi.fi
-VVR
?D«
Jhumssas" la voerawo,'*