Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER. WEEKBLAD YOOE NEDERLAND.
No.
«jea aoegen toon kunnen aanslaan, meende de
! heer Wintgens, die niet iazag wooroia het wooid
vje Ewropa alleen oon de se* grootste
smogeadkeden toekwam.
Welk SUCOM heeft d« heer Wintgens 00* genen
? *an het aanslaan ven eon hong«o toon ?
ffaarUjk daaraan hebben de conservatieve
yartg w per» het toch nut geheel laten ontbreken.
l In de Billitoa-kwe4ie il «m conclusie
voorge1 atold, die, TUI d* motieven losgemaakt, een niet
? Backt verwijt ««n het Indische oeituur doet.
Maar d» Reg oering in Nederland komt er seer
: 40*1 at Ook d« Minietor van Koloniën.
- Kenschetsend Voor de houding door den
Minis* i ter in deze aangenomen, i* onderstaande brief
?*D den Gouv.-öeneraal T»a Med. Indië,
gedagtetkeed 27 ktobw 1882.
Toea ik bjj m|ja optreden kennis kreeg van
uwe brieven van 26 December 1681, uo. 2239/7,
?n 4 Juli jl. no. 1303/31, betreffende de verlenging
?na de oonceaeie der Buliton-Maatscbappv, wat
het mg duideiük, dat oangesien »yu ambtsvoor
ganger geene bedenkingen had gemaakt tegen de
«oor deasdisehe Regeering voorgenomen en wede
vroeger medegedeelde gedragslijn, Uwe Excellentie
gemeend had ton deze sonaer nader overleg met
net Opp*rbeetuur te kunnen haudelen. Daar de
overeenkomst reedt getloten was. *n de Reireering
derhalve reed* tegenover de Maotschappüzich
verbonden had, zou het trouwen* tot niets geleid
hebben, wanneer ik thans nog bezwaren had geop
perd tegen den vorm der nieuwe overeenkomst.
Wat dea inhoud en de «trekking daarvan be
treft, kon ik müdan ook wel verernigen met
het daarbg door de Indische RegeorSng ingeno
men lUndpunt; en wel omdat al bad een*
verlenging als thans ia getroffi-n ook vroeger
biet in de bedoeling gelegen ik het oog met
kon sluiten voor de moeieljjbhedeu die aan f ene
opeubare uitbesteding der af te loopen concessie,
of a»n het sluiten van een geheel nwejwooatract
op den voM, van de bepalingen vau Staatsblad
1873, no. 971 a souden verboedee sön.
Ik rekende het «ehter uiet wel doenlök de
thans tot stand gekomen overeenkomst aan s
Eonings bekrachtisTing te onthouden, nad»t de Ko
ning vroeger steeds in alle qoaestiën betreffende
de wijziging van deBiUiton-eoncerslewubetrok*
k«n geweoot Ik heb sleeo, onder niteeusntiimg
van de geeehiedenis der «aak en van de
sanl«iding tot net veileogea der ove> eenkomst met de
Biluton-mMktschappij, vour Zgne Majesteit i'.e
redenen blootgelegd, welke Uwe Excellentie had
den bewogeo tot bet kluiten van een nieuw
OOBtraot; terwijl ik d*arbükort*H(kda veranderingen
op KMI, welke tegetyk met de verlenging van den
U-rottin in de oorspronkelijk» concessie waren
gebracht.
Ik kan Uwer Excellentie thans me<ledeelen,dat
het d«n Koning, blijkens eoa Kabinet* resoript
van 21 dezer, no. 6, beeft brhaagd UoojjitdesjeUs
goedkeuring te verleenen op de bedoelde nieuwe
overeenkomst
r» «agblsdeo bevatten:
H« auniUMmd: D« op*ao&ra sekotl, > K.
Kimtff RotlfrdamteKi C*«r<t*t: Uit d« 8ta*tkb«(rn>»>
ttag (beschikking o»er ds Trüg«Tnl«u g*li*u). H»t
ntouw» »tr»fw»tbo«k «n d» Twaad» K»méf, - B* be
voegdheid der politie, I. H.
HU radirla»*: E«n derde H»nd»Ulr»VU»t met
Fr»okruk, L IL
4rHAcm»<-A» Courant: Ken urotuit testen de«easydige
opvoeding der Jeugd ia NeJnrUad. De UlÜTMtilMltta.
Het .Toorstel-Dergimi.
VlrnhUeht Couratt: K»r»l vma der Heijden. Soa
twtklful (v. d, He|)deB).
AniittfJarmelt Coumxl: Uit de Kamer.
Dtiyblaii fan Znli-llatlanil tn '» Gravtthagt;
Uit?tekeoil eu voorbeeldig (Min. vtn Solonii'ii).
Itt Standaard: De vngtn» lUmmuniior. De
buitenkauijae.
]>t T\)d: Aan Z. K. H. Prins AlexmnJfr der Neder
landen, Prins »n Oranje. De Op«nV'»t» schg.il.
(HuudeUblad). Bet UandelibUd over de Oiienburo toliool.
QHMJBE1.TIQE A HLKfV.
11
Jhr. Mr. Cornelis Jacob Arnold don Tex.
Aan Jhr. Mr.' CORNELIS JACOB AR
NOLD DEN TEX. heeft de hoofdstad
een zeer verdienstelijk medeburger door
den dood verloren. Deo zesden Decem
ber 1.1. overleed hij, na een smartelijk
lijden, dat allengs zijn yzersterk gestel
heeft gesloopt. Zijn naam is te zeer
aan de geschiedenis van Amsterdam ver
bonden, dan dat wij in dit blad over
hem zouden kunnen zwijgen. Zoon van
den bekenden Amsterdamschen
hoogleeraar in de rechtsgeleerdheid Cornelis
Anne den Tex, werd hij den 12 Maart
1824 te dezer stede geboren. HIJ stu
deerde aan het Athenaeum Iltustro al
hier en verkreeg den 15 Juni 1847 aan
de hoogeschool te Utrecht den doctors
titel in de beide rechten, na verdediging
eener dissertatie: De eatuis eriminum.
Door enkele opstellen in de
Rechtogtleerde Jaarboeken van den Tex en van
Hall deed hij zich kennen als iemand,
wien het niet aan studiezia en
heiderbeid van geest ontbrak. Zoo schreef
by o. a. een opstel over de eigeif
domtoverdraeht dótr overgave «on
onhwiyeeduflen.
Door zijn huwelijk met mejuffrouw
Yiiere een zeer \ermogend man gewor
den, wijdde hij zich eenige jaren schier
uitsluitend aan het beheer zijner aan
zienlijke bezittingen. De door hem ver
worven rechtskennis kwam hem daarbij
uitnemend te stade. In Januari I86t>
lot lid van den Amsterdamschen gemeen
teraad benoemd, heeft hij onder burge
meester Fock medegewerkt om de zoo
flauw kloppende harta Ier des lands tot
een nieuw leven te wekken. Het was
burgemeester Fock, die den stoot gaf
tot de uitbreiding der hoofdstad en haar
verkeer, die het programma der jeug
dige kiesvereeniging Bwgerpligt hielp
verwezenlijken, door te streven naar goed
en goedkoop openbaar onderwijs. De
hervormingspartij in bet als verjongd
Amsterdam, erkende Fock als haar hoofd.
Geroepen tot de hooge waardigheid van
minister van binnenlandsche zaken droeg
deze den heer Den Tei als zijn opvolger
voor.
De roemrijke periode Fock van 1866
tot 18G8 werd voortgezet onder hel be
stuur van Don Tex, dat van Juli 1868
tot 31 December 1879 heeft geduurd.
Ook die laatste periode zal voor een
dankbaar nageslacht in herinnering blij
ven door tal van zichtbare teekeoen.
Zij kenmerkte zich door groote
werk?zaamlieid vooral voor de stoffelijke ont
wikkeling der hoofdstad. Mes denke aan
de . schepping der nieuwe brandweer,
aan den tuinaanleg, aan de reorganisatie
der politie, aan de voortdurende uitbrei
ding der gemeente, aan den aanleg van
handelskade en hoüthaven. Al was Den
Tex juist geen man van initiatief, bij
wist zijn tijd te begrijpen en menig
denkbeeld in toepassing te brengen, na
dat men hem van de juistheid had over
tuigd. Hy heeft dat o.a. bewezen, toen
een zware brand in de Utrechtschestraat
recht gaf aan de oppositie van hel toen
malig raadslid van oer Toorn, tegen de
gebrekkige inrichting van hel
brandwezen. Eenmaal daarvan doordrongen, rustte
Den Tex niet, totdat Amsterdam een
brandweer bezat, die met de beste in
richtingen van dien aard in Europa kon,
wedijveren.
Dut niet alle nieuwere denkbeelden
door hem werden gedeeld, wordt
bewezen door zijn verzet tegen de in
komstenbelasting en tegen het
Lierourstelsel. Men heriunere zich zijn
krachtigen tegenstand tegen het laatstgenoemde
in de luiiUle raadszitting die hij voorzat.
Als burgemeester legde hij een ijver
aan den dag en ontwikkelde hij een werk
kracht, die in een man van zulk een
reusachtig fortuin ten zeerste moet wor
den gewaardeerd. Geen moeite was hem
te veel, waar het gold de behai timing
der hem toevertrouwde belangen. Dut
hij Amsterdam liefhad met geheel zijn
ziül, heeft hij in menige omstandigheid
bewezen, ook door de vele geldelijke
offers, die hij voor menige nuttige zaak
ten beste gal. Zelfs zij, die het drijven
naar eea kostbare gemeentelijke Universi
teit niet hebben goedgekeurd, mogen de
werkzaamheid ,van Den Tex tot hare
stichting niet misprijzen, omdat hij daarbij
handelde overeenkomstig een innige over
tuiging. Voor de verkeerswegen met
de in dat opzicht door 's lands Regeering
zoo stiefmoederlijk behandelde hoofdstad
heefl hij met groote energie den strijd
aangegord en volgehouden. Zijn liefde
voor een korteren weg naar den Rijn
wierp hem, den anders zoo beiadigden
politicus, zelfs in den armen van den
meer dóór het woord dan door de daad
geavanceerden Kappeyne van de Coppello.
Wal zal de scbim van Thorbecke wel
gevoeld hebben, toen een Dbn Tex de
eersteonderteekenaar was der advertentie
tot ondeuteuning der candidatuur van
zijn ouden antagonist Kappeyne!
Den Tex zag in Kappeyne een kam
pioen voor het miskend Amnerdam,
ziedaar de oplossing van een anders on
verklaarbaar raadsel.
Toen l>y, wegens te groote inspan
ning, als burgemeester had gemeend te
moeten aftreden, bleef hij zij u KrucliUm
wijden dan de belanden der duur lieiti
zou geliefde gemecule.
Als raadslid, als curator van het gym
nasium, aU president der commissie van
toezicht op hel middelbaar ondcnvljs
en iu zoo menig anUui e betrekking heeft
hij haar gediend. Wat hij geweest is
voor de vele naamlooze vennootschappen,
die hij met zijn invloed, zijn geld en zijn
raad heeft gesteund, behoeft, hier slechts
te worden aangestipt, omdat daarbij niet
altijd het publiek belang op den voorgrond
staat. Dat lijj ook als lid der Eerste
Kamer voor Amsterdam en zijn verkeers
wegen heeft gepleit, behoelt geen betoog.
Ofschoon juist niet altijd een aange
naam man voor hen, die niet tot de
zynen behoord, ofschoon menigwerf
zelfs minder beleefd, was hij iemand op
wien te rekenen Viel, als men hem een
maal had overtuigd van déjuistheid of
rechtvaardigheid eener zaak. Aan
intrigue was hij vreemd, daartoe was hij te
open', te rond van karakter.
Zijn dood is een werkelijk verlies
voor Amsterdam. Zijn naam zal een eer
volle plaats blijven bekleeden in de rijen
van hen, die voor den bloei, de wel
vaart en de ontwikkeling der hoofdstad
hebben geijverd met M de krachten,
welke hun ten dienste stonden. Zijne
assche ruste in vrede!
UIT DE MAASSTAD.
Botterdein, 7 December.
Tegen veler verwachting was er voor heden
ge*no sittinf van den geneenteraad uitgeschre
ven, hoeweigebrek aan stof daarvan uker niet
oonaak was. Vermoedelijk - hebben de treurige
iamilieenstandifheden van ossen burgemeester,
die geluk bekend is van naby betrokken il btt
het verlies, hetwelk Auuterdaa door den dood
«me s|!n ond-bargemeester Igdt, ons college van
dagetykseh bestuur doen besluiten geene verga
dering uit te schrjjven, waarin de voenftter
geniet uu worden. Heeft dei*
overweging gegolden, dan heeft de.uitkomst het
besluit van het college volkomen gerechtvaardigd,
en . de afwesigheid van den heer Memess cou te
meer te betreuren geweest s^n, indien het waar
ii, wat mij ter oore gekomen WAS, dat de regeling
van het lager onderwijs in de vergadering van
dea rtad aan de orde gesteld sou «m.
Uw oorrespondent bedoelt hiermede geenqdelo
vleierövan onzen burgemeester, waardoor hjj
trouwene in deoogsn der Dnrgerjj dea heer'Meinesi
evenmin verheffen soa als rug lelf daardoor ooit
in iemands achting «on kunnen rUsen. Maar de
burgemeester kan btf de behandeling der onder*
niet geniit worden, omdat hjj aU
hoofd van bet college van dogel|kscb beetanr
een voor«tol to verdedigen beeft, niet alteea tegea
de meerderheid van de commissie van oaderwijs
uit den Raad, moor ook teg«a een harer ledea,
mr. Boarts, en zelfs, naar ik hoor, togen dea
wethouder vaa onderwijs, den heerEickma. Het
z\jn namelijk niet meer of niet minder dau vier
yereehillen4e voorstellen, waortiuschen de rood
ia deze quoestie to kiezen heeft zonder nu nog
te spreken van d» verschillende odviszea van
schoolcommissie en hyofJen vaa middelbare en
lagere scholen, die allen opmerkingen oter en
bezwaren tegen een of meer deser vooistellan
uitgesproken hebben, on welke adviezen b|j de
stukken gevoegd zijn. Zonder eenigazitts aan den
eerbied voor onso raadsleden te kort te willen
doen, geloof ik toch wel te mogen seggen dat
er onder die vrosde mannen syn, die den weg
in dexen doolhof van meeuiugeu niet gezocht of
niet gevonden hebben, soodut er voor de kansen
van aanneming der voorstellen ve«l afhangt van
de wijze waarop «ij in het mondeling debst ver
dedigd worden, «n ik vil w4 «rkonuvn dot, wat
ss(j peisooniijk betreft, hét in ij ftpijcea cou indien
het voorstel .vau B. en W. de kluchtige verdedi
ging van don heer Meinesz zou moeten mi»sen.
De hpofdaueestiii, wulke hut iu deze geldt, is
reods byna twtu jaren hier aou de orde; zij be
treft hot verkrijgbaar stellttn van bat lager on
derwijs in zijn «elitvlen omvang, ook voor de
kinderen van on- eu minvermogend* ouders. Dat
wil natuurlijk niöt zaggea, dat ieder kind nu
maar op elke school ou in elk» klasse ({«-plaatst
moet worden, waarin onverstandige ouders het
willen opgenomen tien, moor wel dat voor elk
kind, onaf hanktilyk van het. al of niet betalen
van schoolgeld, de gelegenheid moet bestaan om
van het onderwijs, van gemeentewege verkrijg
baar gesteld, gebruik te kunnen maken. Uelijlc
b*k«n<i ia heeft deze wettelijke eu billijke eiscli
aanvankelijk, ook te Rotterdam, grouten tegen
stand oufmoat, maar hoeveel wy in dit opi'füt
sedert 1830 gevoidord zijn, kan het duidelijkst
blaken en dankbaar wordt dit door uwen
correspondent erkend nit de woorden in het
laatste advies van B. en W., dat het een eiseh
i* die, m«t de wet in de ha»d. niot kan worden
bestreden, dut op de lagere school gelijk on
derwijs verkrijgbaar z|j'vuar allen."
Met dien eiseh nu is het voorstol van de
conim'ssio voor upoubatr underwijs uit den raad
volkomen in strnJ. Iu korte trekken wil zij hot
volgende: bt-houd d«r tegenwoordige regeling van
hot zoogenaamd ui'gebreid en meer uitgebreid
lager onderwijl voor schoolgeld betalende kinde
ren terwijl zij voor hen, die tut do on- on min
vermogenden boh.nure.il, eene of meer scholen w.l
stichten voor hut ondrrn'ij' in wUkunde. vreemde
talen enz.; waarop zij echter eerxt topgolat. n
worden na mot vrucht de zesjarige» school voor
gewoon lager onderwijs te hebbeiiufgeloopeu. Hut
is duidelijk dat dit geen gelijk onderwijs voor
allen is.
De commissie trouwens windt er geen doekjes
om dat zij dit ook volstrekt niet .verlangt; de
bedoeling van de wet kun geene andere zijn,
zegt \j. dau dnt aan alle leo. liugen, bi-tnlmido
of uiet-betalende, d»r. onderwijs gegeven worde
dat voor ieder hutint»r het geschikte is", en ge
heel over 't hoofd 'ziende dut die geschiktheid
niet bepaald mag worden door het al of niet be
talen van schoolgeld mair alleen door de be
kwaamheid en deu nunleg der leerlingen, komt
zy tot de slotsom dat voor on- en minvermo
genden de volkssfthool moet blijven, wat zütot
uu toe was. liet komt mij voor dat de raad, door
zich met dit voorstel to vereenigen, groot gevaar
zou loopen da verordening opnieuw onbekntuhtijrd
van Gedeputeerde Staten te zi m terugkeeren.
Wat de Wethouder Eickma hiertegenover
wenscht, is my uit de stukken'niet gebleken, maar
zeer uitvoerig daarentegen hoeft Mr. Baartz, zijne
denkbeelden toege'icht Znivorder zeker dan door
B. eu W. wordt door hem liet beginsel van ge
luk onderwijs voor allen (die er rijp voor zijn
nftluurlqk) toegepast, en er is in z^n plsn zeer
veel dat m|j toelacht Maar aan stemming kan
dit niet onderworpen woi don, daar de deukbneldeu
in eene memdrie n niet in een gefoimnleard
voorste! vervat zijn. Wordt da regeling van het
onderwijs in de eorstvolgenda ziuiog nog niet
beslist, mnar aangehouden, dan zouden die denk
beelden een voorwerp van zeer ernstige overwe
ging kunnen uitmaken.
B. en W. eindtil^k stellen voor, de nieuw te
stichten school voor meer uitgebreid onderis
voor on- en minvermogenden te laten oanslui'en
aan de 5e kl-txse dor gewone lagere school, ter
wijl ook op de nu bestaande scholen voor uitge
breid lager onderwijs eerst in het zeule leerjaar
een begin met het onderwijs in een of moer d-r
in de wet facultatief gestelde leervakken gemaakt
zal worden. Dit is wel niet de g« heele inhoud
v «n hun voorstel, maar dan toch het belang
rijkste, en al beantwoordt ook dit niet in allen
deel e san de consequente toepassing van den
ook door B. en W. erkenden eiseh der wet, toch
hoop ik dat de raad daaraan zijni goedkeuring
zal heciiten, omdat dit voorstel inderdaad is een
belangrijke schrede op den goeden wag, belang*
rijker zeker dan vóór twee jaren met
mogelijkhuid verwacht kon worden.
Gewichtig nieuw» volt er van,hier nietmedote
deel en. Misschien zou de zitting der Kamer van
Koophandel Zsterda§a. s, heUsa te laat!
belangrijke stof voor nwen correspondent kunnen
opleveren, want op deogenditstoato.a.:
(Jongumonden." Die twee woorden gelijken veel op eene
St-NicplaoA-surprise, want zif kunnen zoowel
groote teleurstelling boren als de belofte van iets
merkwaardigs inhouden. Ik waag mij aan geene
voorspelling1, maar zeker zou oane Kamer aan
spraak hebben op de sympathie vttb don
geheclen Nederlandschen handel, als z(j het voorbeeld
harer zuster volgde en, gelijk deze, bij de
Uegeering aandrong op krachtige handhaving onzer
handelsbelangen aan Afrika's westkust Torecht
heeft de Kttmer van Koophandel te Manchester
er op gewezen, dat de pogingen van enkele
Europeesche Staun, om aldaar sonveniniteitsrechien
to verkrqgeu, in strijd zijn me£ de handelsbelan
gen der overige Staten.
Nu ik toch eens up riet gebied der hypothesen
ben, veroorloof ik mij eeno opmerking te maken
aan het Bo't. Nieuwsblad, hetwelk dun eiseh v*n
dea Standaard zeer dwaas schijnt te vinden,
dat als na tooh eenmaal in de kjosWAt der toe
kom it van den minister Hordijk het land in enkel
voudige districten geknipt moet worden, ook in
de groote steden de schaar behoort to worden
gezat liet i* aiet om met het B. N. to twisten
over de vrong, waarom het rationeeler" sou zijn
b. v. de Zaanstreek en dn Beemstor ia stukjes
to knippen dan Amsterdam, Rotterdam of Utreent.
Enkelvoudige kiesdistricten in 't algemeen zon'
ik een romp achten voor ons land, doch dit is
geen onderwerp om op deze plaats over ait to
Weiden. Maar wel beveel ik in do aandacht ven
het B. N. deze vraag aan, of het 't dan inder
daad rationeel" acht dat de anti-revolutionairen
eu clericalen in onr.e stad in de Kamer hunne
belangen vertegenwoordigd zien door vier poli
tieke tegenstanders? By alle gebreken van het
stelsel der enkelvoudige. districten heeft het ten
minste nog dit goede, dat het althans eenigszins
aan dit onrecht tegemoet komt, daar het de kans
biedt dat uiet de helft plas n der kiezers met
dea geheelen buit gaan strijken. G.
UIT DE HOFSTAD.
114.
Waarheid en Boerenbedrog.
dat niets mij sal verkiadren:
.Ik hoep, dat
I)an ga 'kteeh,
gm een uur «f tien
Van avond, even sast de kindren
De mooi-ceasaakte winkels zien.
Ik ielv', Ik g«ef niet om die dingen,
Ik vraag: wat heeft een mentch er aan?
Maar 'k doe het voor inttn lievelingen.
Die 'k niet alleen kan laten gaan,'7
Waaneer men uit den mond van vreuwen
Zoo iets als 'i bovemtaaade hoort,
Is tdikwüls half maar te vertrouwen;
Want veelal is dat schoon» woord:
.Ik doe het louter voor mijn kindren*
Bene uitvlucht slechts, een tiousie maar,
Om 't gek figuur wat te verminderen:
Ik beu er selv' nieuwsgierig naar."
En tooh sal ik de laatste süi» om de eerste
huismoeder de baste, die ik heden avond in de
drukke straten, omringd met haar jeugdige sprui
ten tegen kwam, van zooveel verborgen eigen
belang te beschuldigen. Wat was 't eene
opeengeproitte uieiisch«iiiui8se in Hoog- Vttnts- en
Spuistraten en hoozalmuiigkiuderhartKepoperd
hebben van angst eu hoop, in ontzetting of ver
rukking stiUtaaude bij den zwarten knecht met
zijn zak voor stoute kinderen" eu den
goedhartigeo kinderkoning St. Nicolaas in groot ornaat,
levensgroot uitgesteld vóór de kolossale
spiegelruit van het magazijn van Bablman in de
Hoogstraat. Daar was bet niet alleen nu, maar reeds
dagnn te voren hot point de nare van het nJoug
HiJlknd" on al mocht sioh uu het oudore dito
beter amuseereu b(j Maassen, Pansage, Comedie
of bij Pierre de Koer in het Gebouw, toch kon
waar genot oudervreugd enkel in deze dagen
van aoetheidujubiló gevraagd, gesmaakt worden
door zich te baden in 't genot van verrukte
kindcrgesiuhton. Alle of enkele magos\jnen op
te noemen, die van de straat af, medewerkten
tot dit groot kinderfüest, zou me voeren op den
w»* der reclame, die ik, als geheel onpartijdig
verslaggever vermeden moet en sal.
't Is misschien ook onmacht, die me beangst
maakt om op dat gebied een pas verder te gaan
dan 't de baar ahen, in de Spuistraat zoo
ferm deed.
Il e tut dagen gaf hy een vlugschrift buiten
den huutltil in 't licht, ten titel voerende <?«»
plicht der Regetring." Wat in die 15 bladzudon
geschreven werd, verdient iu hooge mate, om
door do overheid te worden overwogen. Dairiu
>et de schrijver voorop, dat do
gouvemementeele zor,' iu een beschaafd land behoort te wa
ken voor de publieko orcla, voor de inachtneming
eu eerbiediging dor begin»elsn vau eerlijkheid en
goede trouw.
De Nederlandache wetgeving schiet daarin te
kort. Ofschoon de strafwet waakt tegen oneer
lijke Imudelingen, dio men diefstal of oplichterij
noemt, toch ontbrvekt er *»n de preventieve
r.org van den Staat tegen bcuadeeling der
burpors door oncertykhtia nog al te veel. liet
tiieuwe Wetboek van Strafrecht in spe deed op dit
puut eea belangrijke schrede voorwaarts, door
bepalingen op t* nemen tegen het vervtlschen
viin levensmiddelen, ma.-tr voldoende is de pre
ventieve Zorg dur llegeoring niet uitgestrekt
tegen oneorlykli^id, daar waar bot andere
vervalsvhing betreft. Moeten zoo vraagt de lieer
Cahf n andere levensbehoeften ook niet wor
den beschermd tegen bedrog?
Ieder toch dio zich sieraden van goud of zilver
aanschaft, weet door de Staatscontrole, wat hij
koopt, en ofschoon deze waarborg als eene belas
ting wordt aangemerkt, is tij toch tevens oen
go&Jo maatregel van politie.' Doze daad, fiscaal
of poenaal bewn.it n aan consument n aan
producent: goede diensten, En waarom zon men
dit stelsel mot uitbreiden tot kledingstukken,
nu men 't ook tevens zoo g« wenscht achten reeds
doet tot mondbeboeitoD. De bniteülandsche in
dustrie overstroomt ons met artikelen van allerlei
slag ongehoord goedkoop doch hoe dikwijls
werden we niet bedrogon door de
oudeugdeaambeid der stof. Eau Ukensobe ja»'* uit den gooden
ouden tijd is tegenwoordig eene fictie. Wollen
stoffen blijken gegoten katoen te zQn en zóó
g»at 't voort.
Wia eeniffe waarde, eoalge stof, eenig voor
werp koopt moest, onder de bescherming der
wot, de zekerheid hebliea dat lijj werkelijk dat
gene ontvnn'rt wat hij koopen wilde on betaald
heeft. Eeuo wot. dio daartegen niet waakt, is on
volledig en onbillijk. Onbillijk vooral, omdat de
eerlijke bandelaar, die de beginselen van- goede
trouw en eerlijkheid toegepast, ongewapend staat
tegenover da minder nuuwgezetten van geweten,
die, om 't pnbliak te lokken, fraai macbiuewerk
aan deu man brengen, waarvan het werkelijk
gehalte den toet» van een nauwgezet onderzoek
niet kan doorstinn en die by deze soort vau
concurrentie schijnbaar met veel minder, werke
lijk met ontzaglijk grooter winsten hun zaken drij
ven, ten «chado van het publiek. £r moet aan
dezen toestand een oindo komen.
Da Regeer;r/g dieim een wetsontwerp in, waarby
alle winkeliers ook Kigun tiulp die artikelen
vcrkoopen, waarvan de beoordeeling niet binueu
bet hereik van elk booper valt?, zooals lakei)»,
BtoÜKU, manutactur>n, porcelein, aardewark.kristal,
glaswerk onz. enz. verplicht wrordeq voor elk
kooper zicht H.-wtr op ieder stuk te vermelden
welke de (rruudstof van liet voorwerp is, opdat
zij, indion bij onderzoek Wijk', dut zy kutoen voor
wol. glas voor kristal, aui'Jewerk voor porcelein
bebben vorkouht, zich tegenoTer den roemer heb
ben te vei-nntwoorden, even goed als de bakker,
die krijt voor tneol, of da goudsmid dia 14- voor
18 karaats goud verkoopt. Met den lieer Uahen
die zoo flink optrad iu dcza zaak van olgemetiri
belang, dring ik dan ook büde Rogeering aan
op eene Wettelijke regeling op dit punt. Oplich
terij en bedrog behooren toch strafbaar gesteld
te worden onder eiken vorm!
Eflne Regeering, dio in gebreke blijft om ta
wakan tegen de misleiding, waaraan, vooral door
bnitonlnndsche firma's, hare onderdanen zijn
blootgesteld, begrijpt haar taak niet enkel têu
halve, maar werkt, door ontstentenis van wette
lijke strafbepalingen tegen namaak en bedrog,
dio kwade praktijken in ds hand. En dat noem
ik oavergeeilylct
Den Haag, 5 Dec. *82- J. A. de Befgh.
UIT DE BISSCHOPSSTAD.
De eenige heilige, dion katholiek, protestant,
israeliet, dien jong en ond, dien iedereen kent, is
weer herdacht. St. Nioolaas bracht wat goeds aan
koopers en verkoopers.dames en heeren, grootmoe
ders en kleinkinderen. Fr. Oudemans was zoo
gelukkigVenus voorbij de Bon te zien gaan, maar alle stu
denten op eon na eu alle andere oude en
jonge beeren haddenzoo vele Tonussen in
Choorstraat en HJnmorkt te zien, dat ze geen tyd had
den een oogenblik naar der. hemel te kijken.
De studenten maken dien dég een extra drukte
door in jreeostnmeerde groepen door de stad te
rtjden. Fraai waren de groepen niet, geestig
'evenmin, maar ie gaven toch een aangename
drukte, en St. Nicobus. die met twee zWsrte knech
ten in een vierspan rondreed, voorzag menige
jonge dame van fraaie boekjes en de straatjeugd
van lekkers, sigaren enz. Dat lekkers sukkelde wel
door den modder, maar toch vocht men er om.
Dat geen ongelukken gebeurden is meer dan
een wonder, lie drnkte concentreert zich in de
nauwste straten en daar passeeren rijtuig-en,
somgereden door jongntjes, die waarschijnlijk nog
door een knecht naar school worden gebracht;
daar roden moeden met kinderwagens, metselaars
met wagens met kalkbakken, zelfs een verhuizer
met een kruiwagen waarop een kachel en een
latafel. In plaats dat de petitie op die drukke
uien rij- en voei-tuigea verbiedt, gat zy
zner barschen toon bsvel stapvoets te rijden, eea
bevel dat tameluk overbodig was, want ieder gurd
stond met den bek in deb nek van een w andalaar*
'e Avonds was de politie nog ksJmor. leder
liep met de meest ongepermitteerde vergunning
zijn weg ; een mineur randde een dienstmeisje ee
straat aan de politie hielp kijken endeel
niets.
Maandagavond werden houderden etadgenootea
door de studenten in de gelegenheid gesteld K*f
stadgenoot van Maurik te hooien, v. Jfaurik if
iemand, die z(u tyd bogrUpt, De tod va» lesingen
is voorbij. Maar v. Maurik, ie je Aaf» wat ander»
die leest niet, dit «ertooni wat. Volkomen waar
en ik zie dsarin ook de groote kracht van van
Maurik's voordracht. Hu Tsest »óó als bet niet
velen gegeven is. Het valt niet te ontkennen dal
de inhoud schade lijdt onder de vertooning, maar
ook dsarin toont van Maurik zjjn publiek te kenne*.
liet publiek heeft Kraag iets.oardü» en hoe ge
makkelijker het de aardigheid snapt, hoe aardiger
hetze vindt Moeite doen behoort minder ouder de
particuliere liefhebberden. Niet dat ik iets op de
verdiensten van r. Maurik wil afdingen, integeor
deel, zijn voordracht van de Musiekkenners wat
meesterlijk.
Behalve de verjtring van St Nioolaas, hebbes
wg Woensdag-avond net tweejarig bestaan van
Tivoli gevierd. Als soli.ten traden op Mej.
Sobarweuka uit Louden en Jos. Hollman. Ik wensehte
dat v. Maurik dien suikerbakker die naast mg
zat, eens kon uithooren over de symuhome van
Beethoven, die het feest opende. Die man ge
noot, maar zijn gelaat teekeude tooh botterlettere,
suikergoed, kunstbeter, en bij een groot geroffel
eau geldla met veel contanten. De saai had men
een 1'eesUlyk aanzien trachten te geren. Voor
alsnog züu pogingen tot versiering hopeloos.
t Is het bestuur biet te wüUn, want de zaal is
leelijk en onpractisch eu al hangt men daarin na
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD YOOB NEDERLAND.
mm i
?-tul l
t
10 veelkleurige pautalons van reusachtige afme
tingen, daardoor verkeert zij niet in oen teestaaaL
Die het met met mjj eens is spreke mij tegen,
zooals Dr. Bronsveld gedaan heelt in z\jne Sten*
men voor Waarheid eu Vrede van December.
Dat antwoord hoeveel waardeerend», maar
niet ftltjjd ware adjectiva het ten mijnen opzichte
bevat is intf met duidelijk en vooral met be
vredigend. Ik vertrouwde dat ook ikdestesamen
v«n Dr. Bronsveld mocht lezen. Ni«t alioo. Dr. B.
schrijft: .H«t spijt inü, dat er naast nde toornige
heiligen" der roomsen» kei k. ook nog zulke , nuf
Heiligen" deze Stemm«u lezen".
Ik vond het pleizurig dat Dr. Broasveld m|ja
brief gelezen had, al moest ik ook bespeuren
dat mi) u geschrift niet veel invloed had geh*d;
maar Dr. Br. sput het dat ik zijn Stemmen lees
dat is vreemd om te houren van iemand di
maaniiolyks Stemmen uitgeeft
Dr. Bronsveld schrijft: En zoolang ik met
woord en pen (de roomache wapenen zijn het
zwaard, de braudstapol, enz.,) die kerk
bestrHnden kau, z«I ik hst doen, aU uaaaad vao de
Geuzen, vaa de door rooinsche handen vermooi-de
martelaren, als Nederlander, als belijder van het
Evangelie .
Zeer fraai! Maar waar zijn die zwaarden en
brandstauöla? Varsihjjnen dis bn de gedachte
aan de Geuzen'/ Maar vergeet Dr. B. dan de
Gorkumsche martelaren en zoovel en wier bloed
dia Geuzen op hun geweten hubben?
Acht Dr. B. zich geroepen de Roomsobe. Kerk
te beslrjjden, hg doe het met al de kracht die
in hem is. Maar bestrijdt mem een kerk als men
aardigheden tapt van verdachte kwaliteit op een
doodtn bis-ichop; als men spot met ceremoniën
Waaraan andersdenkenden wel beteekenis hech
ten? Als men woordspelingen maakt, die .onder
de rubriek goedkoop aardig" uiet te hoog zijn
geplaatst ?
Ut. Br. zegt dat h(j de vergelijking van een
bisschop en een ruit in een kerkraam ontleende
aan iemand, die zelf in R. Kerkdienst -was.
Wat leert men daaruit? Dat dr. Br. die ver*
g«lijking zóó aardig vond, dat hjj M Hielp ver
breiden in zijne stemmen.
Dr. Br.; die a m geen vagevuur gelooft, vraagt
aan de Vrijheid: laat nw handteekenur dan
zeggen, waar volgens zy'n gevoeleu de overledene
biBHchop nu is?"
Wat weet dr. Br. van de verblijfplaats z\joer
modegeloovigen'/ In een hemel m een hel?
Woordspelingen op namen kannen geestig z\jn,
maar cty moeten zeer geestig z{jn als zy ook ge
drukt hare waurdo behouden. En een woord
speling als de volgende is wel goedkoop, maar
men verwacht ze uiet uit de pen vau een strijder
voor bet evangelie, waarvan liefde de grondtoon
is. Dr. Br. zegt: Men wordt geen bisschop,
dat komplimenteuze tegen de Katholieken dus
niet aan te trekken. Ik waardeer in ieioand
allereerst den menscb. Ik bub vrienden en
kennissen onder allerlei gezindheden. De eeiste
vraag is bij m|j of iemand meusch is in du goot»
lieteekenis van hot woord; zijn geloof is nerven
u*ei>chill;g als zyn meer of ininddren smaak
in erwtensoep.
Dr. Br. schijnt in iederon katholiek een uiterst
gevaarlijk wezoa te iien. In tegenspraak met zijn
l bewering kan ik hem vcrzukaren dat vule zeer
modernen daarin met hom mei-gaan. Zoo ver
mijue weinig» ervaring gaat vond ik heel goede
uieuscheu ouder orthodoxen, onder liberalen, onder
l Athuliaken, ja, zolüouder athuiiten.
7 December 1832. Jan de Bisschop.
KUNST.
FIJNE BESCHUITEN.
Blijspel in 5 Bedrijven door Juatus v. Maurik Jr.
. Eerste vertoouing Zaterdag 4 December,
(Stada-Sctiouwborg.)
Schoon ik by het beschouwen van de uitspraak
dea Heeren Buskeu Huet, uot do Heer v»u .Mau
rik «duldeloos" is waar zqu komieke ader
verStopt raakt, mij geenszins zou «vennoben to be
palen tot de taalkundige iwnm«rking, die zy uit
lokte vrees ik toch dat, mocht dezelfde vaak
zoo. fijne beoordeeUar het nieuwe spe' vnu di-n
lieer vau Maurik in handen krügan, zyn meeiiiug
geen wyziging zou ondergaan. Want 1104 U-eds
Egt de ewakke zijde van het gevtei-de tulelii ia
het teekenen van toestanden en van kaïakters,
die niet uitsluitend ten deel hebben 'deu laclilust
te prikkelen. Zun kuiuioke kracht, tnau men
zeggen, is in Neduiland ongeèveuaard. Uot pu
bliek en de kritiek is eenntemraix >n haar lot «a
baar appreciatie: «n, voor het oogenblk, zon
eene omsobruvmg van Van Maurik's komisch
vermogen overbodig kunnen heeten.
Maar met nadruk behoort de vinger gelegd op
hetgeen w»t ik straks als ztyue awakke zyde
meunde te moeten aanduiden.
Daarom met nadruk, omdat het stuk, waarvan.
de tilel het opschrift dezer regelen uitmaakt, die
zwakke aUde scherper dan 'ooit aan het licht
brengt Een onp&t-tfldige en juiste beschouwing
ren F$nc Beschuiten is m. i. onmoge'ijk ie lo*
veren, zonder te wgien op de groote bezwaren,
dte de eigenaardige ontwikkeling van Van
Mnuriks begaafdheden hunnen meettor iu den weg
legt, als hfj het hooge d»el nastreeft onze
letie.kunde mee stalen van bet groota, hedendaigsc'i»
blijspel te verrijken onmogelijk; al stemt de
toon van het onder drüo \oor\v»Hrue verktexee
resiütwt, bijwglun niet ftalitiol met do tou«n vu
| lor dte dea Heer vaa Maarik o? sgn aog J«BM
u > -v*r rüko loopbaan, vaa da* aanvang a*
M m t» bwrweten. _
de 4e Heer Van Maurik la Frankrijk
>r« en and b| afn litteraire opveeding
.tea ia de kriara e*r Par|eebe
taeaastdieh, d e soa h|jjihaas art» a*f een, laat ons
met nog twee anderen, eea veeiatansehap
TüiuM«n. «lat voor den roem der gehtokigete
ver«iug V*J» di>s»m aard, niet sou behoeven
oate doen immers wanneer sijne beide aw
. t. kers, elk in buu bisondere soort, Van
Maank «venaarden.
Eu dit sou niet gemakkelijk vallen?ten eerste
wegens de hoogte die deu voorwaarde onderstelt
sn ten andere wegen» de groote bei eekenis van
de leemten die zij bij van Maurik waden moe
ten aanvullen.
De eeae oallaeoraieur ion n.L den dialoog voor
«tjne rekening dienen to nemen; ea d* ander
ii«h moeten beha-ten met bet ontwerpen
derkorskters en beiden met den boow van tooneel- ?
stukken vt-rtroawd x|n.
Maar welke teek) vraagt gij welke toaksoa
«Uu voor de breeüe schoulers des heeren Van
MiU'ik overbleven?
Inderdaad een zware taak maar 4ea, die
fcctiter aan to duiden dan U oaucbrijveu valt
Fj/ne Beschuiten geeft een ondubbelzinnig
autwoord op uw vraag; en wat het bedoelde aan
deel sou sta, is gemakkelijk alt de behandeling
vau dit stok op to maken.
lomere de personen to beginnen net Mr.
Sfnri van Balen, advocaat, tot Auffe, de dienst
bode incluis hebben, kritisch gesproken, niet
de minste waarde: tooneelwez*-n» vaa hoofd tot
toeten; eonveaüoneele figuren van top tot teen.
Ten andere: de gesprekken, wat het ernstige
gedeelte betreft, z$n txn hoogste onbeteekenend;
geen alludoegsche wending is versmaad en de
gewone, ongedisiingeerde zeggmaswijïe van vele
Nederlandscbe romans en toonet-lstakkm niet
ontweken. Ondanks deze twee belangrijke be
waren, bevat F#ne Beschuiten sooveel
aantrekkeliiks, d.\t w*geus dit werk de Heer Van Maurik
niet alleen een lauwer moer aan den krans heeft
verworven, door de volksgunst hem om d« slapen
gelegd, moor ook b|j de litteraire kritiek, die den
blinddoek van den overeengekomen smaak niet
over du oogen draagt, aanspraak heeft op
hooger lof.
Is deze meening juist, don vormt dntg»ne, wat
Ftjne Beschuiten zijne bekoring schenkt, het
undtel ven den Heer Van Manrik iu den arbeid
vsn het driemanschap.
Maar seLfs den schijn vnn b§de beschouwing
van n soo bemind auteur «Is den schrijver der
Sne Beschuiten gretig de gebreken op to sporen,
ik vermijden en ook duidelijkheid-halve
(want het lezen van tooneel-verslngen blekt niet
ieders zaak te sfjn) liever een omschrijving
trachten to geven van *s Heeren van Mauriks
srneht don van sjjti swakheid. een omschrijving
tldns van bet zooeven bedoelde aandeel, of met
aog andere woorden van het aantrekkelijke in
Fyne Beschuiten. Ik behoef niet meer to zeggen
dut dit, ligt in de rijkelijk vloeiende bron van
'i Heeron van Maariks komifeh talent
Dat talent is volkomen gerapt; gerijpt tot een
realistische ontwikkeling, die door een fijn en
iterk opmerkensvermogun in hong« mate wordt
gehaat. Fantasie is den Heer van Maurik volkomen
vreemd. De ouweerctaanboar komische krochtzgner
personen is niet het gevolg van bet dartel spel
eener weelderige dtahtverbeèiding.Oeen hunner, die
niet met vasten, vaak hoorbaren tred den beganen
grond betreedt; hunne kleederen zijn van den
eeuvoudigen snit der hedendaagsche burgerij,
wmirbrj m-n licht geschoeide voet evenzeer ion
misstaan als vleugalen. ZQ betoonen ewu weinig
lust tot het opst|}g«n naar hootrer rferen aU tot
het afdalen in da diepten van eignn geraasd; ge
dragen zich als ongenegen en ongewoon de
grenPO onzer goede stad te overschrijden; ja, leggen
telfg eon merkhoren voorkeur aan den dog voor
d» keien van Nieawendqk, Warmoessrraat, en
Liiujtttk boven de kleine steentjes vaa de He
rengracht of de vredige trottoirs van rustiger en
voornamer wHken. Züznn allou wezens uit den
kring onzer dagelyk-cüe Bekenden.
louer oogenlilik doen zij ons den buik vast
bonden van het lachen en zonden zich veronge
lijkt senten bij ingetogener vertaling onzer
vreugd». Verrassingen bieden hnnne komieke
ine.i uit vullen niet: immers, de «enige
opmorfconSrasrdigu zijde van hun liestaan en van hun ka
rakter die zij ooit vertoonden is hunne gave
om, te pas of to onpas, onze lachspieren in
bewf.jiug to brengen. Als «ij het, bfl uitzondering,
over ernstige dingen hebben, dar* maken zij den
indruk VAU geleerde lessen op te zeggen; wij
weigeren te gelooven dat zij roeenen wat zij
zegg^u en zijn er ntet vpr van af, ongeduldig het
oor vau hun gebeuzel af te wenden.
Wuut inderdaad eont hun een ernstig gesprek
i»er sk'clit af; zij hebben er het hoofd niet b\j;
het oog dut tintelen kan van vroblijklioid en aan
oiiileiijien<io flikkering niet vreemd is, suat mat
en vult bij wij en dicht; de mond, waarom dikwijls
do opgeruimste glimlach speelt manr die hot
tefsi e schatert, spreekt doffe klanken; voor kwink
slagen hebbttu zij studhuiswoordeu; als zij ons
»irt doen lachen, vervelen zij on».
Is deze voorstelling juist dan heb ik mijn taak,
act nieuwe blijspel te lfarakteri«eeren, reeds voor
«tn groot gedeelte volbracht Immers gelukgij
tan een gezelschap, enkel uit lieden als de be
schreven samengesteld, een hoogst zonderlingen
indruk zoudt ontvangen wanneer zij, gaande buiten
hun reeds niet te lijvig boekje, hunne luimige
discoursen wilden af.vinselen door zodekundige
vertoouen óf wijsgeerige beschouwingen
evenxoo zyn de personen bij den heer van Maurik
Biet in staat u een gansenen avond to vermaken
sis zij, in do min of meer ernstige verwikkeling
Tsa «en hedendaagsch blijspel tegenover elkaar
staan.
De tooneelen waarin ban zuiver komieke ztide
un den dog komt, z|jn voortreffelijk en daarbij,
wrakkig, «oó talrijk, dat zy de veel minder
geilaag-ie ernstige toiereeleii oversehttteren.
flet doel dot de eohrijver van F0ne Beschuiten
ach voorstelt, ie eiken komedie-dichter waardig:
net masker van vroomheiden deftigheid, dat der
selbuchtigen en dommea waar gelaat bedekt,
M to rokken en hen pr|js to geven aan iedere
verachting of althans oon ieders spot
Da familiën Van Balen en Klmgelman, die
De mewatid «n de» efa, e» de defUfaeid
na dea ander evenaren elkaar ia vaagheid vaa
ia den reuk van groote vroomhei'i
een reputatie waaraan de Van Balens die van
Heftigheid n rjjkdom voegen, intrigceren tegen
«Iksar om de band van een vermogend gewaand
Dichtje voor bonnen ttamhonder.
lo den beginne geschiedt \lles in kei geheim
«n blift de eohfln van wederkeerige en warme
vriendschap, door dezelfde kerkel^ke overtnigin»
niet weinig versterkt, beboodea. Doch reeds
neemt de bedekte strikt in hevigheid toe
J» de uitbarsting volgt weMrtt. Nsarsjate de
umpendeo warmer worden, treden hunne ware
iigensobappen helderder aan hst licht en ten
e staan zg in de oogen ton den
toesehouals een parttt dossnM e* d wesmtbst elkaar,
tentoonstelling van kleine laagheden een
te^oM openbering Wgkt, dearde schatten
nn het niehHe slechts in hune echreapsieke
J«rb«elding bestaan hebben en hei meisjë-ïelf
>Mt een ander (Mt strijken ; neg wel met een
.braven mUUonneir, op wisei reeds meer dan een
fijD« beschaW" bet hebewhtlf oog had
de besehilderiag der mommen
fetege£ grrf M flauw vaa «at WIJ siea
<mmJdboe du» de bvaafbaid ea de vooraaamhe»
_2eide 'ik boren, dat de personen büden heer
«» Maarik Biet den nfcetoa indruk
. --?' ott sieb avi ensUgjesakenbei
^tkaoe fieb ik «to ^legtnbeld *
»H voorbeelden to itaVemT
maken,
aomdea
er ap ligt Van baa veiasen ia alemaad onzer
een oageabtik de dupe. Z| dragen losjes een
oonvea&ne*! kleea> om de ?eboalers.daT echter
spoedig afglijdt, en waaronder een olledoegsoh
jasje seer noohtor voor den dog komt
De ontmaskering van lieden, die skh niet de
minste moeite geven onbekend te blijven, fe geea
belangwekkend eeboawspel. Ea de KUaMmaae
ea de Van J)alens afla ralke onnoosele schepsels,
dat boaae lötgevalbe oas koadlaton. WM achten
hen der patire onwaardig. De vroomheid «n de
deftigheid soa ait aadere gegevens dienen to
httjken dan die door den Heer Van Maurik ver
toond, om de aandacht to trekken en voor echt
gebonden te worden.
Ik meende met geen beknopter betoog te
kannen volstaan waar het een soo belangrijk
venehijneel geldt als eea nieuw werk dts Hoe
ren van Manrik.
Ia de kenschetsing van z0n kraeht ligt de
aanduiding s$uer zwakheid. Hem van die zwak*
beid een verwijt te maken, soa onrechtvaardig
zijn en slechts m zooverre werd er in des*
regelen op geweten, als zQ Ffne Beschuiten ver
klaarde. Do Heer van Maarik is van natuur een
comioav, en zoekt in Nederland ztfn evenknie.
Ztjne schuld is het niet, dat tot samenstellen
van een comectic nog andere talenten, dan hem
geschonken werden, noodig bujken. Nicoderans
Klingelman, Abraham Blom en Jhr. v. Bergen
maken honderdmaal goed wat Willem Bosch en
freule van Stamvoort verkerven.
Amst F. T. d. Goes.
De Heer Alb. ThQm aendt ons betreffende dit
tooneelstak het volgende:
«FIJNE BESCHUITEN".
Dz veroorloof müden Heer Jastus van Maurik
Jr. openlijk geluk to wensoaea, met het nieuwe,
fraaye blijspel, waarmei hf) ons repertoire heelt
jkt Bet is niet alleen om de schoarschheid
der goede Hollandsche tooneelstokken in onze
dagen, dot de au'enr aanspraak op een lauwer
heeft; maar de reviewers, die met zoo veel
u'cktsinnigheid deze nieuwe kompositie veroordeeld
bobben, hadden toch die senoarschheid in aan*
merking mogen nemen, en zich daarom twee-msal
bedenken eer zij een (belachelijke) poging deden
om den geestigen auteur to ontmoedigen. Zy ver
dienen een gard: wn znn nog in toktoaf van
Sint Nikolau.
Hut stuk is aardig in elkaar gezet: c'est
conduit sagement, en tevens bondig. Ofschoon do
knoop niet ze ar ingewikkeld gelegd is, neemt dn
spanning, de wensen om te weton hoe het of zal
loopen, en ook de levendigheid der aktie, iu de
slotbedrijvfti toe. Het eerste bedrijf neemt bijna
een uur in; manr de gesprekken zQn zoo goed,
met zoo veel humor geschreven, de chorakters
hebben zoo veel gelegenheid zich tegenover elkaar
reeJs van den begin af in het ware licht te stel
len, dat de voorstelling geen oogenblik kwijnt
Men zou op het stuk, dat ton doel hoeft de
Slirapslomp-familie" nog eens weer ann de kaak
te stellen, de aanmerking kunnen maken; die
Dean Swift de vernuftige Deken van St. Pu t riek,
Gullivers historiograaf, van Molières Tartiif/e liet
gelden: dat hy met de vi>ëring wech te scheuren
de stof beschadigde. De devotie der schijn heiligen
wordt beschaamd; maar wordt der devotie, ook
der goede, edele, gezonde, hier niet te kort ge
daan? Brj Molière vindt zi) haren vertegenwoor
diger in leunte; die heeft dus togen ten absolute
veroordeeltng gewaakt De brave manintrtlstak
echter is de Kordate- WïUeni Busch, die niet alleen
n'use pa* la dolle grise, mtMtAtn Advok<wt'He*rt
van Balen zelfs kwalijk neemt dat tig de
butonsporighedec znner atudentonjeugd mot meer ver
dedigt. Ik denk echter niet dat het stuk zedelijk
schaden kan. My dankt niet dnt het vaderlijk
gezooh in 't algemeen wor.lt afgebroken, al schil
dert een dichter een slechten vader.
De Heer van Manrik heeft zich to verheugen
in eene voortreflijke uitvoering van ȟn blijspel.
De Dames de Vries, van Sluyters, van Bienc, Stoetz
en Lorjéen de Heeren van DommeleL,Monn,Spoor,
Tounuoire, Schulze, de Boer en de Jong ver
vulden de hoofdrollen. Biznndere vermelding
verdient Mej. Bos en de Jongejnff. Spoor, die de
kindertoone«len met veel natuur eu
vrijmoodiggespeeld hebben.
7 Dec. '82. Alb. Th.
Dilettanten ro^iQnen by Amstenïamsche
fooneelvrienden in geen goeden rruk te stmn. Al
thans van sommige zijden is ee.-i zekere gevoe
ligheid aan den dag ' gelegd wegen» den roem
van dilettant, waarmede ik wijlen deu lieer J.
L. Wertheiiu had zoeken te k»n»chrt*en.
Verstaat men onder dilettantisme het bekende
onbeholpen en eigenwijs vertoon van kunst vaar
digheid, waarvan slechts de uiterlijke vorm o u zijn
overgenomen, dan is zeker deze benaming op
het stroven van Wurtheim geenszins topp:isse'ijk.
Masr houdt men, met mi), den naam vun dilet
tant voor de iui«te aAnduiding vau een kundig
en smaakvol ? iitt«ratar. die in snipperuren wel
geslaagde proeven levert vaa vertalingen uit
eenige lievelingvanteura, dan zal men geen be*
zwaar, hebben tegeji het gebruik, dat ik verleden
week van dien naam maakte.
F. v. d. G.
FROU-FROU
(Qnnd Thi&tra.)
Frou-Frou, door Meilhao en Halévy, is
van top tot toen een voortbrengsel der school,
die, met stoaten voet, het mod«rne leven, in plaats
van de eenigszins fantastische tüden der romantiek.
als kunstveld heeft betreden. Ik heb wel duizend
kleino aanmerkingen. Schrikt niet, ik noem er
slechts een paar. Deze aanmerkingen bestaan
alleeu in een opgave veai 't geen o ver 't hoofd is gezien,
om eon schoener kunstgeheel te verkrijgen. Ten
eerste, treden de personaadjes, die zich om de
hoofdfiguur heen bewegen, den toeschouwer in to
floauwe trekken tegen. voor»l de twee minnaars.
Wie is die mijnheer Paul de 7»ilréas (de slot s niet
nit te spreken)? Hoe komt Güberte hem zoo te
beminnen? Waaneer overtuigt hij haar van si.
liefde? Daar hadden wij soo gaarne iets van
aanschouwd. Waarom Ǥn de nutteloze figuren
der barones de Cambri en baar echtgenoot niet
achterwege gebleven? De laatste akte: het
tooneel met 1 kind en't ster ven is ongenoegzaam
uitgewerkt
Ook hebben de schrijvers on* t* weinig de liefde
des Hoeren de Sortorys voor ogn vrouwtjen ge
toond, dea dat wfl OM geheel en al mét zfjn
rynsehea oohtoraitganf, door de scheiding van haar
veroorzaakt, tonden kannen venoenen. Maar dit
alles wordt ndmschoots opgewogen door de tref
fende tooueelen in 't Be en ie, door deaUeruefstc
ia t 2e ea 6e bedrijf,
Het beeld der licbiainnife,toebbartstoehtolijke
vroaw, de geleidelnke overgang van dat eharaktor
nit de onverschilligheid ? in den hartstocht, is ia
Frou-frou allerfraalst geschilderd.
Mevr. Freakel-Boawmeeeter vervalt de rol vaa
Frou-Frou. Meermalea reeds heb ik getracht
bet talent deser konstonsres te cborsJttonzeerea.
De verslefgever der Nieuwe Vetter damscke Cou
rant beeft; a propos van Marfuerite (niet van
Marfrifife, |eWMJ MbrVIt,) sieh ook over dit
onderwerp aitgelatoa. Over biet accent van Mevr,
FreükeL (etaïft b|) dat baar boUaadseb van WOB»
de le5oknWTe.k7ill.ttie ?toert". Die bewering
dankt mH to sterk geformuleerd. Ik keur de
oastaverheia van dan tourval even sterk af, alt de
Heer Haverkora, auar drmk daar toeksMto veel
op, waat heeie ataeeaM iJIarbeatbaaideto
aJbktotie ea eleaderiaan sef fk preieat voer een geni
ale platheid ea eeaMMjatjea vaa edel
kanSteaaorevnar ie eaf welktimer daa em avoad vol
koade geavilisesrde aieajsrsa.
Bevendiea voert Mevr. Freakel m. L aMeetol
eea seer wetopgevoedea tooa ea baar aftsproak
vaa sommige oitbeeaisehe waarden laat afete to
weneeaea. Alleen was. ia Pro*-Pr<m, Qeerge
niet welluidend, suis in't algemeen haar (
eeoigesins ordinair, bet ,men«ch, laat m| gaan* van t
4de bedr. soa om deselfde reden gewizifd
kannen worden. .Mevrouw, laat
m4nan,4isaatanrujker onder Dames van stand, .Menseh" is hier,
ook bij de Mste drift, onmogen]k. De manieren
van Mevr. Frenkel t|jo meestal zeer gracieus ea
?eer beschaafd, met uiUondsiiog van bet
knipoogen tot het publiek. Over de uitspreek vaa
Fransche woorden kan men bier niemant beter
raadplegen dai den Heer van Kayk,
Mevr. Frenkel had weer sommige
onvergetoIjke ooMnblikken: soo bet repe'eeren, 3e bedr.,
waar Frou-Frou den eersten kas van baren
minnaar ontvangt (dit sag ik B Dec, beter dan 7):
zoo de klimmende wrevel, 8e bedr., bet tooneel
met Henry, als Frou-Frou Kaar plaats m bat* weer
n wil nemen, bet vreeselyk uitvaren tegen saijen
Louise; zoo het gantsche 4e bedr.: een mees
terstuk van t begin tot bet einde: eerst, de liefde,
de schoone groep, waar Fruu-Frou hear armen
>m den hals van baar geliefde sloot, haar schrik
ijj den aankomst van den uchtgenoot, beur ver
nedering voor hem, haar snieeken om niet te
veenen, daarna de strijd met Mevr. de Cambri (behalve
iet menHch, laat mij gaan") en emdeltf'r, waar «K
n-een-krinapt van smart, als ae morder van de
Valréas reeds n(j haar zoon is en Frou-Frou overbodig
om z|jn wonden te verplegen. De bewegingen
der handen, Be bedr., waren ook goed geoNeht;
maar sou het eentonig spreken niet nu en dan
loor een aanval van bensaawdheid onderbroken
cunnen worden?
De Hr. Velt man, als Frou-Frou's vader, was
voortreffelijk.
De Hr. van Kayk speelde na en dan, vooral
als ernstig en verontwaardigd man, seer goed.
De Hr. Pothnnt vervulde de rol van de
Talréas.... Ik heb hem eens den Scheepsjongen
van Souvestre by de Groot ft Co. met daverend
ncces zien uitvoeren. Masr tasschen een Scheeps*
ougen en een verliefd Heer Ton hoogen stand
s eenig onderscheid.
Amst., 7 Dec. 1882. T. DevsseL
SMAAK.
Over smaak valt niet te redeneeren. In het al
tenteen *y dit toegegeven, niet zonder restrictie
ivenwel zoo het er op aankomt, voor hem de
coitbure qualiteit«n goed.va beschaafd
tebrwaren. Ai<tdon zijn zonder tw\jfel met scherpe stift
grenzen getrokken, die de uiting van den smaak
liet te buiten moet gaan, vooral zoo die uiting
joÈchiedt met het oog op rnimen kring van ver
breiding.
Dn tooneel-critiek in het Nïcutcs van den Dag
iceft reeds meermalen ultgelokt prot«-t en tegen
spraak; «ene onzachte moor met onverdunde
:crechtw\jzinft is onlangs gevolg geweekt vnn
eene touncel-beoordeeliiig in dot blad, wel geschikt
om ergernis te geren aan velen die m mee
ning met den criticus verschilden. Ook nu (in het
nummer van 6 Dec.) kan' men in het Nieutcseen
verslag lezen van het Lekende drama Frou-Frou,
dat niet zonder tegenspraak behoort te blttvén,
daar alweder het gemis aan zedelijke strekking
als motief voor de ongunstige beoordeel ing ?
;elden moet.
Eene voorlichting mat betrekking tot
verpoolintr en afleiding, zoo als menigeen in de groote
bladen zoeken zal, behoort geene ernstige
bedentingen van zpdeiyken aard voorop te ze ten, waar
dergelgke bedenkingen niet boven allen twijfel
zjju verheren. Zeer zeker niemand kan of liever
m»g pnrty trekken voor eenig toonrelwerk,
zoodat hetzij in conceptie, hetig in nitvoering, in
lyne algemcene strekking of iu zgne
bqionderbeden aan den kie-ichen smaak aanstoot geeft,
naar wat eigenlijk hier ons pm,t van quaettie
is -~ kan men iu gemoede verklaren dat het
drama Fron~Frou hiertegen zondigt? Moet
niet veeleer ook nit het oogpunt van den
moralist hulde worden gebracht aan de
hoofduitdrukking van het si uk, die waarlük met
kan aanzetten tot hetgeen voornamelijk door
wroeging zoo zwaar wordt geboet, ook al zou
men gi-lyk de verslaggever zich uitdrukt
iia op het punt zijn voor Gilberte sympathie
te gaan gevoelen? Neemt men aan dat het bij
wonen v»n tooneel-vcontellingen invloed h»*eft
op dunkwijze en knrakter, dtm moet dit toch,
in den ziu als de vt'rsJasrgever bedoelt, vo^rc»
melijk, zuo ni^t uitsluitend het, geval z\jn met
degenon, die het stuk aaudnchtig volgen, den g«e«t
c-r van begrijpen; voor dezulken kun het bijwonen
tuii eene opvoering vau frou-ftou geen kwrfad.
Masr er zijd undei-en, en boyendirii, ook hiar
worden stukken opgevoerd niet geheel geschikt
votir het oor en oog van sommige vrouwen en
m-isj-3, moet ditaroni hot geheele publiek die
stultKen uüaseu ? lic geloof dat die vraat}
ontkenuoud moet beantwoord worden en dnt het
iu do eerste plaats de taak van belanghebbende
leide: s en opvoeders is, met hot oog op de karak
ters dei-genen, voor wie zij beducht ziju, alle
mogrlyko genoegens met zorg te kiezen.
Eea protest tegen de onzedelijk-verklaring
van tooneelwerken van Franschen oorsprong, die
reeds jaren lang de proef doorstaan hel'ben,
kan nog uit andt-ren huofdo nuttig «n goedzjju.
B|j de te betreuren achttarschte aan oorspronke
lijke Hollandsche en Vlaam.>cbe werken, wordt
de noodzakelijkheid geboren, dg onze zuidelijke
of oosielgke boren aan te kloppen voor de W
boeften van het tooneei D*i>k zrj de zorg tegen
woordig meer en meer aan de vertaling besteed,
wordt hiermede vaak op voldoende wjjze ons
eigeu tekort tegemoet gekomen.
liet eigenaardig onderscheid der Heide soorten
spriuxt ue>b| in het oog; eene epaiste soms
aangename atwissehng ie het gevolg der
varieerende keuze; en na soa het harten twijfel
te betrearen sga zoo de invloed van een
veelgelezen blad gelijk het Nieuws, b$ een menig
maal hernieuwden strijd tegen de voortbrengselen
dar Fransche tooueel literatuur, to weeg bracht,
dot in meerdsre of mindere mate deze moesten
wijken voor die onzer Oustalijke baren, die,?de
goede niet to na gesproken al moge de lof
van zedelijk, frisch, kerngezond er nog soo mild
aan toegebracht worden, voor velen getaigen van
luume solierts, onb«teekenende en weinig boeiende
intrigue en geen anderen indruk nuken dan van
wat men in het dn gelijkscha Ie vau wel eens noemt
«zwaar op de banov' M,
EEN NIEUW KUNSTWERK IN MARMER.
Het wae een gelukkige gedochte van ProfL
F. Strook* bet schilderachtige kostaam der
vroawen vaa het efland Marken in monamenteoi
mmm ila*.>«nli ^H
OSBI OTavene van
bet viaiebersbedi
half gepolijste bewerking een fr
met den soele. die gfiaarijk «ea gleed vaa
gek oWaaeeeobe ssarMr «toe» atskesaea, ea bet
~
iljn dat ta afae eVfiüs^
fraai kontrast
epidanne hangt, welke de edas» fteseaftsala
bekleedt. De eeaigsaine feftyliaeerdeïnker ea
rechter haarlokken, met bet poner-kapsel, waar
van Welmui (soo beet de eebooae) dea atedernen
naam wel aiet «al kenaen. zetten geen gwiagen
laistor aaa dft bontbeeU b». De «ogen s|jn
behandeld met het doel om Olüskvani^Hittscing
ea kraeht to weeg to brengen. DedTepettkboring
ie, daartoe, eea bedeakeluk *a**U*.?_ ..
Het aieuwe boreUteeld van den Heer Streek*
ia eea waardig kanst(ewrocbt dat verdient eea
etroosa vaa bezoekers aaar de Paaomu-aaal
to lokken, waar bat eerstdaafe aal worden
ten-toon-gesteld. __
4 Dec. Att. Tb. .
Men schrfift ons tut 's Hoge:
.JastasvanMaarik's fstie Beschuiten beeft bier eea bijtonder
groot Kcoes gehad."
Ook uit Utrecht ontvingen w$ bericht dat het
stok zeer gunstig was opgenomen.
Woensdag o. s. geefTde Rott AtóeeUng van
het Ned. Tooneel alhier Zonder Naam, van
Rorier Faossen, a. s. Dinsdag, to Rotterdam,
Zwarte Oriet, het nieuwe oorspronkelijk stok van
o>s«a autonr, dot de week daaraanvolgende bier
zal gespeeld worden.
De Amttordamsche Afdeehng heeft ia ttadie
Lodewttt de Elfde, de vermaalde vertaling vanden
beer Schimmel naar het treurspel van Casimir
Delavigce. Lonis Bouwmeester zal de hoofdrol
DeJavig!
vervnlle
ten.
HUe Jndtc had in La femme A f opa het ge
wone succes. Het spel der actrice trof weder
vooral door rijn soberheid «n onnavolgbare be*
koorUJkheid, de eigenschappen die men steeds er
in bewonderd heen.
De vreenr k
&.T1,
marmer de wflding der hoogere sebeoaheid te
willen geven. Hty beeft eea fraaien vronwenkop
ven Weeterisch Europeesoh eaarakter geboet
seerd en gebeiteld, die getooid is met de eigen
aardige, hooge, bevallig aehtarwaarde neigende
muts met hier vlakken boom en haar gestikte
ornëmenUn; aak en Behouders geven verder het
kostnum aan, welks behoud wi| aan het
natnnrgeweld dankweten, dat in de Middeleeuwen dat
Hark- of greaeplekjea aJasaeidde van het vatte
laud. De kop w zoet die ken* van bondine; op
dea rosnp geset, welk* dea geoefeadea kunste
naar keearnkt Da rastjfa trekken sgn smet
deae Uehte heareghig in ovet eeastaroming.
D* b*ute H aaa aflo voetstuk verbendea dmr
LE ROI S'AMUSE.
I.
De heer van Hamel, die dezer dagen Victor
Hngo's evenveel besproken als zeldzaam vertoond
drama, op de planken heeft gezien, heeft een
warm artikel in de Gids geschreven om lacht to
geven aan zijne ingenomenheid met bet drama
tisch tttlont van den grooten franschcn dichter.
Tegelijkertijd verschijnt in de Nederland een op
stel van den heer Schimmel over: de waarheid
in het Fransche drama. Daarin breekt hu den
staf over Hugo's Ilernani, en getuigt tovena: dit
drama sUat, wat vorm en uitdrukking betrett,
S; lijk aan olie tooneeLrewrochten van Victor
ugo/' Al weder groot verschil met het gevoelen
van den heer van Hamel die immers zegt: Teel
meer dan in Hernani bod de schrijver (in Le Roi
s'amuse) door algemeen meuschelijke aandoe
ningen de handelingen laten beheencben,"
Gelijk bühet. Parüsche publiek voor vijftig ja
ren, heerscbt dus non bij onze letterkundigen vsn
erkende verdienste bet grootst mogelijke verschil
van mecning over den Orarnahcus Victor Hugp.
Waar de een lokale kleur, leven en kracht vindt
daar vindt de andere znne werken .--onhistorisch
en menschelnk onwaar." Had na Schimmel maar
hetzelfde drom* als van Hamel tor behandeling
verkozen, dan sxra, om de rechtvaardigheid iets
meer nabüte komen, pen parallel tasfichen beider
argumenten kannen getroicken worden maarzin
oog viel juist op Uernnni omdat daann, naast
lingo's schitterende eigenschappen, zjjne in het oog
vallende gebreken het sterkst uitkomen. Dit is zijn
goed recht. Wie wat bewijzen wil, vergenoegt zich
met met de zwakkere argumenten, waar hrj de
sterkere voor het grijpen heeft; maar toch zoa tnen
onzen nederlandschen dramaticas mogen afvra
gen: hebt gij dan de groote klove die tassoben
de beide genoemde .kunstwerken bestaat, niet
opgeraorkt'(
.Da sublimc au ridicule, u n'v a qu' oa pas" is
misschien he.t spreekwoord dot allermeest op
Hugo's sebeopiiiffen van toepassing is. Hoe kon
het ook anders bij een man, die, ttoor de zacht
om niet het verlcdene te breken: Ie laid c'est
Ie beau" tot strijdleus had gemaakt? Nu komt het
mij voor dat, waar zoowel Hernani als Ie Roi
s'amase veel wat ons treft bn veel wat ons glim
lachend het hoofd doel schudden bevat, toch in
het laatste werk het sublime krachtig is en wat er
belachelijk iu mocht zijn verdringt Dit ligt vooral
in de tevkemng der hoofdkanikters.
Ik lant don historische Frons deu eerste hier
bniteu rekenintf, 'maai' als beeld van wn nddcrlijken
murir duur ile wwlde diej> verdorren vorst, is er
veel mooi1 wiinrheul in zijn beeld dan in dut ran
don Carlog. xvelkrf heerlijke taal, welke verheven
denkbeelflon <1<"-. hvitstcn ook worden in den
mond géleffd. De ^mk b djit, terwijl don Carlos
ons twrst als een nl te Inocliartige w ui p wordt
voorgesteld, zijne scbittcvcnde bekeering oua wat'
te onv'.-rtt-iiclit op het lijf v.ilt. Frans echter, bluft
dezelfde vati hut begiu tot het einde. Qq wekt
zolf* zóó weinig ouze sympathie op, dat wij het
uauwelijlo verurngRTi kunnen dat ook hij in het
einde gocn loou naar werken ontvangt. Men moet
echtt-r erkennen dat .dit onder de gegeven om
standigheden verre van onnatuurlijk ui Neen,
eeuwen lang zouden de Fransche koningen nog
aan al hunne luimen bot vieren, alvorens een
enkele voor allen boeten ze-u!
Maar om dien koning, die zich vermaken moet,
is het den nntenr niet te doen. Noont die
welgemoakte, die galante, ridderlijke figuur staat een
nor, een sarcastische bochel, een léelijk,. hatelijk
wezen en doze figuur moét de hoofdpersoon zyn)
H n is laag -jn slecht maar met dataleen voed,
een liefhebbend vader! Leelrjk is h|| altijd
geweest, maar de menschep, ook de koning hebben
hem slecht gemaakt. Mishandeling voor mishan
deling, apot voor spot l En wie is sterker ra
«ijn spotteroijen, don hij, die niet alleen om zqn
leel|jkheid, maar ook wel degelijk on tgn geest
aan dat hof is opgenomen.
En toch U er eeue vrouw geweest, die no«f iets
beton in hem ontdekte. Zy heeft zich over hem
ontfermd, omdat hij wel wanstaltig maar niet
boosaardig was. Boosaardig l O, als büin de we
reld liefde had gevonden zooals b|j dese vroaw,
hij ware der menschhcid ton zegen geworden.
Maar dat kon immers niet, omdat hjj soo leeljjk
wa» en, zooals maar al te vaak bij bultenaars,
die leelijkheid wel op den lochlust der menecben,
niet op ban medelijden werkte. ,
Die vronw is helaas gestorven, aiaar beeft bem
eene dochter nagelaten. Is bet wonder dat hl
niemand bemint, dan die enkele dochter? Dathjj
al wat er liefderijke in dat gemoed nog is
«--erSbleven, op dat meisje vereenigti Jaist na omdat
haar soo innig bemint en ha de wereld waann
hjj verkeert, niets dan schitterende ellende, niets
dan bedrog an huichelarij heeft aanschouwd, houdt
h|j haar m eenzaamheid verborgen. Votrol de
koning, de wolpsche vorst, aller uefie onwaardig
en toch aller beide itenietend, bJQ, d* f^vaarltjke
boven allen, mag niet vermoeden dat zg bestaat
Maar dat helpt niet Aau dat bof w iedereen
to aeer qui vive om o»» niet to ontdekken waar da
schoenen wringen, aan dat bof weet men tn «eer
de diep veraebtotyke rol, die Tribonlet er speel
ton koste van ben, die bem bespotten, dat wtt
zeggen: vaa allen, dan dat het geheim niet soa
woften ontdekt O grawelijke asrdigheidl Men
zal den vader tergen in san kmdl £en bochel
to plagen is reeds tolk een geuot, en aan sal]
een bucUel eveu leelUk iaa biünenals vanbaitoa
dan bMfke. dofkier*. 4oor de
a-ï,J" ?"* "^ *.«§»««*-«*. ?***
de kJeiae epaaae, dte bet veraevesw van -
-laoheitte soaeidt, ? overgesUpt, toeh aal
ieder dte dese korte oitoeeaottiaf vaa den gaaf
der tragedie nagaat, reed* meetoa erkeamea dei
bet oadenrenTself seer tragisea, iaunere diep
uit het «enscadijk hart gegrepea is, Triboulet,
de hofnar, is.evenobideQöaataiod* oitde.Notre
dame de Porie" een ware trioatf voor Victor
Hogo, de vaanvoerder van het: .Le laid c'est Ie
beaa", in welke enkele zinspreuk hfl den volltn
ba-raor van tfyo genie beeft Blootgelegd.
Laat müdit artikel besluiten met de vertaling
der ontboezeming van Tribonlet nadat by ver
vloekt is geworden door eenouden chevauersana
peur et sans repreebe, die door ham diep
beleedtgd is. O mochl men de heerlijke dictie daarin
weerspietjeld vinden! dan toch ware «ijm arbeid
niet to vertreeta. want een spiegel heeft dit eigen
aardige dat ze de< Toorwerpen zoodanig weder»
geeft, dot trekken, die men in het oorspronkelijke
soms met opmerkt ons werkelijk verrassen.
0,'kbenvorvloekt! tenioektlt Hoe laag was ik,
boesleehtl
H|j riep met luider stom: Jk. vloek a, lag» knecht l"
Ik... durfden grijsaard met spotternij to naadrën
Maar een onduldbare angst doortnltmijit hort ea
satiren!
(Hu gaat op de kleine bonk by de steen» tafel
zitten.)
Vervloekt!
(Met de hand onder 't hoofd als ia gepeins ver
zonken.)
O, de natuur, ds meosohen maakten m)
Zoo loog, «oo wreed en laf, gedoemd tot slavernij!
O woede, hofnar «rjn! o smart, een monster wezen!
Dat beeld vervolgt mn steeds, hetzij ik ben ycrr-zen
Of m|j to rosten leg. Wat ook mijn zinnen trof,
Wat weelde ik heb aanschouwd, ik bluf: de nar van
't hof.
Vsn al mijn streven en myn willen, gaan en wenden
Is lachen t eenig doel \ O diepte van ellenden!
Hoe, wat den huurling rest die, deel van 't legerhcir,
Een nietig dandoek volgt door waad, moeras en
meer,
Wat zelfs de beediaar heeft met lompen overladen,
Geen boef ontnomen wordt, bezwaard met euvel
daden,
Wat ieder schepsel hoadt, hoelaoffhiJKijofklecn,
Het recht van niet te lachen, wel to weenen, neen.
Zelfs dat bezit ik niet l De ziel. geheel ge vangen
In dit gcdrochtlijk Inf, kent vreugde noch verlangen,
Maar enkel wrok bij 't zien der grootheid en der
pracht
Om mij tentoongespreid. De zwakheid zoekt lioar
kracht
In ijverzucht en nijd, die ze altijd aan moet kweeken.
Toch zoek ik, woestaard, soms in d'arondstond «Ie
streken
Waar ik bet zoete op aard, natuur, genieten ma g
En vr$ mag schreien na eea bit' T ? - -«<-t1>r»>n d»»..
Maar neen, daar nadert mij de M -? ?- :.<!? K
ii''>,Door vrouwen aangebeênent - :' . :>i ? ...-??.]...
Hrj, die door tast en scherts bet . . , .?< - . ? .'1.
HQ.krachtig,JondenechoonïIs ^.^vr-.i- ''','1 ,tj.:n.
Verhutt, daar hij mij trapt de v.* <-"->>£.??.! K-.i-r> u?icr
Want .Iscbea!'1 künkt 'tbevei . -c u _a.:
.1^1.0
Ach armc!narvanHbof!en1tocn...,eénmciisah
"Welnu, al wat hem treft, hem v««rt tot razci oij:
De hoogmoed, wrevelanoht, opwinding van den
töoren,
De nijd, die La t gemoed zqn heesobe stem doet
De laagste list of laag, berekend ten verderf,
Al wat de ziel besmet, mits men maar 't doel rerwrv,
Wat opgewekt wordt door lyu meester blijft Li<r
En.... wat een ander deert, doet hem van wellust
Yerworpling! Ach, hij voelt waarheen z;jn
Den draad aan t voetRevrricht, elk scèiupsel. tn-kt
Geminacht door een elk. wil ieder Lem Ijl.iu .;.
Of wel een koningin?wat apa «ïhem iMjh.t-o-n.
De half gekleede vrouw, bevallig, blank on schout...
Doch neen, zy wil dat hq voor 't bei cijn kun-r ei»
toou'
Gelijk haar houd!... Haar weet, gij weeldrige
udcl
Jat by uw schaterlach mü't bloed gemakt aan't
sjedon
En mo aauztt tot de wraak bij ieder woord van
. smaad.
Zoo wordt myn toni; eea vlijm, dic-adoorthitrte ,
ganti
[k, 's meesters demon doe mijn vuige tul door
booren,
Weet, voor ge 't sdfs vermoedt aw heilstaat «?
verstoren;
?y, hoov'ling, kruipt steeds tuk op eiges
hciT,
Staat wat a 't dierbaarst is, reeds voor den Koning
myn ziel verpest t O wanhoop! Welk
een leven l
Kan ik slechts w§n met gal vennen gdann 't
mcnschdom geven !
Moet ik witt goeds hier schuilt, reritikken in t
gotnoed!
Verdooft de narrenbel elk woord dat denken doet r
Ach, rnuüoos voortgejaagd kon 'k anderen slochts
verbittreT.
,t Festya is 10$ ten vloek, ik walg roe «l dat
ccbit- tren!
'k Breng daar ntQn sehampren !ach waarmee 'k d*
vreugd bederf,
Ach, troost zoek in het leed dat *k anderen verwen,
Ik, steeds verfoeid, alleen, waar t toe val mjj moojr
dringen
Bemoei m|j met een elk en allerhande dingen.
Opdat ik voedsel vind voor steeds veraioa wden snot. .
Beminnen nimmer, ach, steeds, naton, welk een lot!
Ik, diep rampzalig mensch!
H. Ta. Boxua.
(SltXvoty.)
Jaeque» PtrJt, Gedichten,
CafJM» SüfO, Gedachten eeuw KI
* het dagboek va» ~
ten en aforismen,
In sierlijke bandjes, wit met nood, komen da
aieowe nrüaven van den heer Pyttorsen sich aan
bieden. Naar bet eento der drie werken znUanr
ongetwijfeld met sympathie de meeste hudta
aten uitstrekken. Bet bevat de geboete dtchl
nalatenschap van den betrearden ,'
?un portret Eeae inleiding, door Mr. . u»m»w
«breven, dia bem geheel do«t kennen in al
bet eenroadige 'en naïeve van attn karakter, te>
fe::>
l' ?
V;.
?? i,
??? >',?
? m
? ,,-**
.'.-II
geluk in albet taige en edelevao da
diehtetI\jkea ReMt, ie de onmiebare unTnUlng tot dik
portret. In 78 lersobeen voor het eent etm
lfdieht van Jaqoee Perk in druk, in Movrmber u
droeg men heet ter laatste rustplaats. Zo» kor-e*
tfyl > n r«eil« voldoende gewei kr. «m >l« algeaieesja
MuJaeht ziuhUdoenitsÜgencf do buitei%e««ae)