Historisch Archief 1877-1940
-"?r
DE AMSTEKDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 88*
élk individu naarmate tan «yo neiging en
gewhiktheid kon plaatsen, teer verhoogd
worden.
W« dé kosten voor kampwren der
troemn, houden »an veldoefeniogen op groote
wbMl ent. betreft, de treurig» ervaring, du
JMr opgedaan, s»l het folkonren wettigen als
de f40000 voor het ksmpeeren van troepen
tin de beurooüog verdwüni; wcnschelljk tou
bet tljn dat voor echt Nederlandsche oefe
ningen op de forten een hooger bedrog van
f6000 werd toegestaan.
fiat de natie voor de betaling der
reserveoflicieren van gezondheid gelden moet
opbrengen is betreurenswaardig, te meer
daar sjj kosteloos te verkrygen zouden ge
weest zijn, b.v. door studenten in de
médie|]nen vrijstelling van railitieplichi te
verleenen onder voorwaarde van oen zeker getal
jaren als reserve-olficier van gezondheid
dienst te doen, het ia dan ook te hopen dat
daar nog 91 reserve-olficieren van gezond
heid ontbreken, de kamer verdere benoe
mingen met het oog op de nieuwe müitiowet.
onmogeltyk maakt
Zonderling is hel, dat op deze begroeiing
weder een hoogere rang voor den
dirigeerenden Paardenarls, Luiienant-Kolonel is
uitgetrokken; ook dat kost den lande / 400
Wauriyk het zal ons niet verbazen als wij
over eenige jaren Generaal-Majoors
Paardenartsen en Apothekers zien. Arm Duilschland,
waar voor deze takken van dienst de
officiersnng uitzondering is; hoeveel hooger is de
iniluaire ontwikkeling In Nederland in dit
opzicht.
Eindelijk de gelden voor'onderhoud van
verdedigingswerken en kazernes. Een zonder
ling verschijnsel is het, dat onderhoudsgelden
voor de werken op Texel by St. Andiies
Crèvecoeur en Lint, aangevraagd worden daar
deze werken bij de reeds ingediende
wijtiginpen van de vestingwet veroor>1eetd zijn
te vervallen; het zeilde geldt voor de kazernes
te Gouda, Maastricht enz. alwaar volgens de
plannen van den Minister het garnizoen zal
verminderd worden. Y.
Staatkundig Overzicht.
l'!
In Frankrijk blijft nog steeds de regeering
voor hare begroetingen en ontwerpen op eene
Overgroote meerderheid kannen rekenen. De
begruoting voor schoone kansten werd aangeno
men. Over eene circulaire van den minister
DeVaox, gelastende geen kruisbeelden in de nieuw
op te richten scholen aan te brengen werd de
. regeering door den heer Fresneau geïnterpelleerd,
Baar door de Kamer gesteund. Ümtient het
deficit worden de berichten meer geruststellend.
De minister Tirard beeft voor do buitengewone
begrooting eene uiteenzetting van den
nnaucieelen toestand gegeven, die boe ook door de
rechtentyde (Uaentjens, Deynaud) bestreden, een
?eer goeden indruk gemaakt heeft. De minister
voerde aan, dat 44 millioen voor de amortisatie
beschikbaar cgn (volgens de Temp» en de Rep.
Franytüe eigenlek 107 millioenj dat met de wel
il waar dure, maar economisch «eer
aanbeveIwtwMtidiae plannen der begrooüng
kon'voortu_ jgeg»*a-wotdenv als de regeering neb aan haar
woord' hield, en geen onnoodige buitengewone
uitgaven deed. Op openbare werken en oorlog
?waren reeds 95 millioen bezuinigd, 491 millioen
waren. beschikbaar voor de groote werken. De
mini»tér beloofde nog eenige bezuiniging op den
? scholenbouw, waarvoor 700 millioen gevorderd
?al worden en verklaarde dat de heer Léon Say
zijn programma goedkeurde.
De beer Kibot, rapporteur der commissie, bracht
buide aan den neer Tirard, laakte de vertraging
? is: bet vaststellen .der begrooting en achtte ook,
met voorzichtigheid, den toestand niet onrustwek
kend. 'Het overnemen van eeuige nieuw aan te
leggen lijnen door de spoorwegmaatschappijen
?entte by wenscheljik. De heer Deyn&ud, van de
rechterzijde, achtte het voorgeateldo consolideeren
van 1200 millioen uit de spaarkassen zeer
bo? denkelijk.
In een tweede rede verklaarde de heer Tirard
dat de.staat 1425 millioen aan deFranscheBank
en 1297 millioen voor aflossing betaald beeft Do
Bchulddelging bedraagt reeds meer dan twee
xnillard. De heer Alhtin-Targé bestreed het ad
vies van Léon Say, en waarschuwde de regeering
en de Kamer tegen het drjjvcn dor ?luiüte ftnancc ,
die de opeubare' moeaing op een dwaalspoor
brengt en kracbtise ministers vreest.
Een nieuw incident is ontstaan over profeitor
Jonsset de Bellesmei die als rector de lessen der
medi«ohe school te Nantes beeft willen openen
met eene rede over Claude Bernard, en daarin
nog eens de geheele geschiedenis van. diens
?terven en bet gedrag der geestelijkheid in
radikalen trant beeft willen vertellen. De facul
teit der school eerst, en daarna de minister,
hebban deze t wis t wekken de persoonlijkheden
ia een officieele rcdo afgekeurd, waarna de pro
fessor de rede in druk beeft doen verschenen.
De MarteMaise en da Justice vallen thans heftig
den minister aan.
DO berichten uit Engeland hadden het de ge
breid week druk over geruchten van
kabinetfw^eiging. Gladstone sou premier bujven, maar
vooi- financiën aftreden. Hiervoor, als. kanselier
der tchatkist, zou de beer Childers optreden: ia
s^no plaat* voor oorlog, de markies van
Hartinpton; in diens pUats, als minister voor Indie,
JAM d Derby, ten wiens wille, als groote*an winst
?voor het ministerie, al deze veranderingen
gelaaftlct wordea*
De verkiezing van eea liberaal te Liverpool,
voor bet lagerhais, wordt beschouwd als een
bewjjs van hot aanzien, dat bet kabinet Gladstone
?icli beeft weten te verwerven.
Tit Afrika komen de berichten dat Montaiva
Weder is opgestaan. Mampoer is door de boeren
Tegen Mapoch strijdt men
protesteert thans reeds
_ _. in .waarop mea hem beeft
elaten, omdat h|j, ze onderteekeaende, niet
.., was. Daar bfl eerst in Januari naar Zaloland
terugkeert, wan voorzichtigheid hem nog aan
te raden.
De gezanten van Hadagmwwr gaan nog iteeds
ia Londen rond, audiëntie» genietende van de
Koningin en alle autoriteiten. De zaak met Frank
rijk over het bezetten of koloniseeren van hun
eiland zal echter vermoedelij k zeer kalm afloopen,
net wederz^jdsche ooncessiet.
Tea einde de veiligheid der voort op
hetSue*? Xoiuial te regelen, is door de Eagelsche regeering
«ea gemeensohappeiyk toezicht voorgesteld, tut
te oefenen door de Mogendheden die aan de
conferentie van Constanunopel deelnamea, met
nog eenige andere belanghebbenden, all
Nederlaad en Spanje.
Ia dea Duitsehea Rflrsdag, waar Bismarck
wegens ongesteldheid de begrootiDgsdiscusziJn
niet kon mjwonea, werdzfln finoameel beleid
Ue*fj« bestreden door Engen Richter, dea leider der
Rrtschritt-parta. Bebolvt d* hondelspollUek dar
regeeriag werd door hem aooge vftltai een godfelt*
Wuus. mm w^r^vw^pevaM «?«?
gevangen genomen. T
nog sUeds. Cctiwayo
tegen de voorwaarden
der begrooting van oorlog en de tweejaarmksehe
grooting, Bnmarck'* lieveliagedenkbeeld. Met
ï tegen 43 ftvotmeo beeft dan ook de BQktdag
beslotuu de' tweede helft dezer begrootiap noch
geheel, noch gedeeltelijk aan een commissie in
handen te geven, noch bet deakeeld ia beginsel
te behandelen.
Naar aanleiding van den .kleinen staat van be
leg" voor Berlgn, spraken de toeren Eugen
Bichter en Windthoist.
In de Hongaareche Kamer van afgevaardigden
?ya beleediffüig«a gewisseld tusschen den afgevaar
digde Kokonozy en den secretaris van Staat
Hieroaymi; de beeren hebben daarna geduelleerd
zonder gevolg, de heer Rokoööiy heeft aaa de
Kamer verouUchuldigiugijn gemaakt en beloofd
een aantal misbruiken ia bet ilinisteiie van
Waterstaat aan (o wjjien.
In lUliÖ beeft de eedweiitering van den afge
vaardigde Falleroni de regeei ing tot bot voorstel
geleid, mgn zetel vacant t« doen verklaren.
Spaujo doorleeft een bolangr\jk tijdperk in
constitutioneel opzicht. De Senaat nam eene
motie vnn, waarbjj de linkerzvjde zich van stem
ming onthield, (eu eindt) eene urundwotswUzigin i
op dit oogenblik voor gevaarlülc to verklaren.
Hiermede is tut ministerie Sagasta bevestigd. Ser- l
rano'd pionnen, uitvoerig door hem uiteengezet,
algemeen stemrecht, burgerlek huwelijk,
verdraaggzaimheid in Rodsdienstzaken, vrghwid vnn druk
pers, finontieélo hervormingen, zjjn dus voor
de reactie bezweken. Zoiiderlintt volgt
onmiddelijk daarop het bmiclit van eene rede van den
heer Saltnrron, eens president vnn de Spaan»
robe republiek, wonrin hy eene lofrede hield op
de rcifuhliek in Frankiük, hnar weder voor
Spanje wensolite, en daarbij op vereeniging met
Portugal hoopte.
Omtrent de Turksche crisis blijkt hoe langer
hoe meer aau welke geringe oorzaken x\j toe te
scbi'üven is geweest. Elke nieuwe da >d vnn den
Sultan dient om hem steeds meer onmogelijk te
maken.
De Keizer van Rusland heeft zich weder her
haaldelijk in bet publiek vertoond. De heer von
uier» is n IR in Italië.
Omtrent het Oogtenrijkscb- Dnitsche bondgenoot
schap meldt de Kölnüche, dut het totl50ctober
1884 duurt, maar allicht verlengd zal worden.
Allerlei.
De Eerstn Kamer heeft het voorstel van de
heeren Kombach c. s. tot afschaffing Van den ijk
der gasmeters verworpen.
Tot die verwerping heeft de Minister van
waterstaat niet weinig bijgedragen door zijn be
strijding van het wetsvoorstel, ala ontijdig en
schadelük.
Men kan voor dit gevoelen als voor elk ander
eerbied bebbeni ook °1 beaamt men het niet.
Doch waar men geen eerbied voor kan hebhen
is, dot de Minister het voorstel in de Tweede
Kamer liet aannemen, zonder met een enkel
woord van zijn gevoelon te doen blijken, maar
zijn bestrijding uitstelde totdat de verdedigers
atwezig waren.
\Ye willen .zulk een handeling niet
qualificeeren ? we veroordeelen baar sans phrase!
Overdrijving, overlading, overkroppiog,
volstampen, africhten, examino-manie en physiek en
inteltectueel bederf ? ziedaar zoo ongeveer de
fouten, die de lieer Winrgens in ons booger, mid
delbaar en lager onderwijs heeft ontdekt.
De meeste van die fouten hadden ?enkelen"
vóór hem ook al opgemerkt, maar nu de beer
Wintgens ze heeft aan de kaak ge-.teld zal er
verbetering komen.
Men beginne maar vast met aan de
Amsterdamsche Universiteit het jus promovendi te ont
nemen. Dat won een van de grootste fouten in
z^n oog.
De conolasien van den beer Wintgens z\jn al
niét veel beter dan zijn fanfaronnadés. Evenals
ia de buitenlandsche politiek, tcbqnt die afge
vaardigde tegenwoordig in een hgogen toon en
groote woorden bet geneesmiddel te zoeken ook
voor de binnenloudsche.
By de bespreking van 't onderwijs in de
bosohcnltuur heeft de heer Ulercq. Woensdag op bet
belaag daarvan gewezen voor de vele adellijke
leden drc anti-revolutionnaire party. .
De heer Oorver Hooft kwam daartegen op. De
kwestie van adel en Doornen, van
anti-revolutionnairenenlandbouw-ooderwiis stondeu hoegenaamd
niet niet elkander in verband.
Wij zijn het volkomen met den hoer Oorver
Hooft eens.
Wat ons intnguhen zeer opmerkelijk schijnt, is
dat de conservatieven in de Kamer in de laatste
daRen niet vun .adel" willen hooren.
Ook de heer WintgenB gaf dezer dagen te ken
nen: wij kanoen geen adel en burgers; iedereen
is in Nederland ?burger".
Zouden de conservatieven de democratische vlag
gaan bytchen?
Eindelijk heeft de partij, of liever de fractie
in de Kamer, die tegen de hoogs
oorlogs-uitgaven is gekant, gelegenheid gekregen om te toonen
wat ei) wil. De heer Sohopel heeft een wetsvoor
stel ingediend om het vestingstelsel te beperken
tot de stelling van Amsterdam.
Al verwachten we van dit voorstel hoegenaamd
geen nut, omdat de voorsteller geen deskundige
en de Kamer in deze toch gepraedisponeerd is, bet
initiatief van den beer Scnepel U prijzenawaard.
omdat het misschien een einde zal maken aan
een strijd, die jaar op jaar hernieuwd wordt én
S een stap verder brengt tot eenig practisch
ael. Miflasohien worden we er van één ?kwestie"
door verlost.
De'vaccinatie-kwestie is weer eens aan de orde
geweest.
Daarbij is van groot verschil onder de christelijk
historische leiders gebleken.
De beer Kenehenms trok er als altijd reg«n te
velde; ea op de vraag vin den heer Liettinok
of ?de heer .-n nu ook zoo handelen" bleek.....
dot de meeaten hna kinderen laten voccjueeren.
Omdat ze anders niet op de scholen werden
toegelaten?, ? , , ?
Neen. volgens dea heer van Wosseaaer van
Catwijck ook omdat geen christelijk beginsel zich
verzet tegen h«t aanwenden van een ons door
God den Heer geschonken voorbehoedmiddel!
EB toch blijft een deel der anÜ-revolntionaire
par tij tegen de vaccine alt liberaal oppositie-middel
tegen den godsdienst der natie vechten.
Tot ons genoegen z|jn ia de Tweede Kamer
bij de HAdderu-dUcttssie tol van stemmen opge
gaan om te protesteercn tegen de ook door oni
veroordeelde taktiek om de schuld van de ramp
aan dea wakkeren Simoa v«a der Aa, aan de
slachtoffers te wflten.
De Minister zei ongeveer aietz.
Hij wilde afwachten wat de Kamer zeggen
zon.< ...
Welnu, de Kamer heeft gesproken. Van alle
zijden iz 't Departement van Marine en wat er
aan verbonden is, veroordeeld. Niemand heeft
de verdediging voor dea Miaii ter en de zijnen
opgenomen.
De Minister handeto na.
De Tweede Kome* besloot Vrijdag de
disonssien over de BuütOB^oaoessie-Verlengiag tot
Febroori uit te stellen.
Dot uitstel vond de Minister van Koloalln
niet noodig,
Voor een goede behandeling wM t niét ge
raden.
Hou
Als de Kamer in Februari weer bijeenkomt is
de «aak byna verbeten. Uut kan de redilni»; zu»<
De Kamer speelt nevaurhjk spel met de '
eangen der aatie «n met baar eigen reputatie.
O* d»gbl*d*n b*v»Utn:
H« HuutfWvi: Heilig» d*«*B («"»» bctnkkUf tot
iet ond«rwü«). ? Kki«rao«rlog. ? Nog «nJui*
opmw«a ovtr de Oorlofsbtgroounf. ? Uw«i«tiAg (*) van
Nifutfi RotttriamielH CburaMi: Dt. BiUilon-sMk,
BH Kaïforfemf: D* BtuisloUrtf. ? X-n derito
HsaIcUtrtktest met Fmikrtyk.
H*t NHiiiti »an ir» Dof: Cd. Bukra Host ? Bea
woord over optabu* rviuhtid.
Arnlitm*eln Courant: Da motte ,v*aord«" BohMpms*.
Uirrckttfkt CmtrMt: D* lUrhw. (*dd«-B»pport). ?
Onrecht f (Prof. Rosonitaln).
Awttti'dtiiuielH Courant: Ui» df Kamer.
Dagblad ra» Zniil-Holland M '» Öraw»»-*».' H«t
.>idor-B*pport. ? Eonh«tdMchol»n ? Het k»plt*»L
!>? Standaard: Kinderarbeid.
/>» r^d: Era Juwtol^e. (Btplttk r»n den Hoorwchen
afpvurdigda da Joug). ? Het H»ndeW>Ud ovor d»
Uelliga d»g«n. ? M» Ma driedugtoh debat (?ohoolwot).
«iemrt-iitecnkfu.
I1ET AQUARIUM.
Toen in Mei 185 j liet eerste groote Aqua
rium (tPishhoiiftb") in de diurgnarde van
de Roy.il Zojlo^icql Society, Rugeru's Park,
te Londen, pleclflife werd t>e<>pund, en hier
mede ann weteuschnppelijko nitmnen de
gelegenheid werd nnngebuden om beier dan
wit te voren grondige kennis op te doen
van de wonderen en geheimen der
waterwereld, bevroedde men wel uiet, dat binnen
een tijdsverloop van dertig jaren hel goede
voorbeeld vau Alhion's hoofdstad door ruim
een vijftigtal grootere en kleinere steden der
oude en nieuwe wereld zou worden nage
volgd. Vooral in Engeland heerschte
totomslreeks hét jaar 1875, tusschen de verschil
lende grooie sleden, een ware manie in liet
opricliten van aqnnria.
Van 1853 lot 1875 dagteekent de voltooi
ing van het bekende, volgens< de plannen
van Lloyd gebouwde Aquarium in het Cryslal
Pulace ie Londen, van het zoo weeldeiig
ingerichte aquarium te Bri^hton, van dat
te Edinburgh, Weymnulh, Scarborough enz.
Doch ook het vasteland v;m Europa bleef
niet achter. In 1861 verheugde zich de
Hamburgsche diergaardu in li^l bezit van een
nog Fteeds uitstekend ingericht aquarium,
in 1869 volgde Berlijn, eenige jaren later
Frankfort, Napels euz.
Op den huldigen dag hebben dan ook de
meeste steden van eenige beteekenis in Eu
ropa, een aquarium aan te wijzen.
Het is hier niet de plaats urn uitvoeriger
in de geschiedenis der aquatïa. door te drin
gen, en de verschillende meeningen te leeren
kennen, die ten opzichte van de
waterverversching, van het systeem van opbou'w voor
de ruimte der bezoekers ? om van andere
zaken niet te spreken - heerschende zijn geweest
en gedeeltelijk nog zijn. Genoeg zij hel te weten
dal het eerste punt in kwestie afhankelijk zal
zijn van den grooteren of kleineren afstand van
het te bouwen Aquarium van. de zeekust,
en dat, ten opzichte van het iweedo vraag
stuk twee zeer verschillende sysleemen wor
den gehuldigd. Wie b. v. Aquaria in Enge
land heeft bawonderd en deze heeft vergele
ken met het aan velen bekende Apuarium
in Duitschland's keizerstad ? zal dadelijk
getroffen zijn geweest door het groote ver
schil ten opzichte van den bouwtrant. Hier
bevindt zich de toeschouwer in een duistere
druipsteengrot met meer of minder fraai
naKfltnsakte en »grillige" stalactieten, en zijn
de verschillende bassins als het ware in de
rotsen uitgehouwen, ? ginds wandelt men
in eene lange door zuilen en kolommen ge
schraagde deftige gaanderij, wier wanden
worden gevormd door een aaneengeschakelde
reeks van spiegelruiten, waarachter de bas
sins zijn gelegen l Hier phanlastische vormen,
waaraan * grillige1' menseden hun verbeel
dingskracht kunnen scherpen, ginds statige
indrukwekkende van marmer of graniet op
getrokken Corridors, met eene tentoonstelling
van levende schepselen uit zeeën en rivieren
wetenschappelijk gerangschikt, alles degelijk
en waar!
Naar onze meening is het niet meer twij
felachtig of bet eerste of zoogenaamde grot
ten-sysieera ? het Fransche stelsel ? zal
aan liet systeem der Corridors ? het
Engel&che stelsel ? binnen korten of langen
tijd dea palm der overwinning moeten toe
kennen. Het Kransche stelsel neeft zoo vele
nadeelen, {s zoo weinig in overeenstemming
met bet wetenschappelijk karakter, dat toch
ieder naar de eisenen des UJds ingericht
Aquarium moet dragen, ? dat het voor het
Bestuur vau hal Koninkl. Zoolog. Genootsch.
cNalura Ai u's Magistra" wel niet .moeilijk
is gevallen eene keuze tusschen deze beide
systemen te doen. De nog zoo jeugdige,
krachtige Directeur van bet Genootschap
die voor de Diergaarde de vaan der weten
schap steeds hoog heeft gehouden en nog
houdt, ? heeft dan ook door het onlangs
E opende aquarium van het Genootschap eene
richting in het leven geroepen, die een
parel is aan de 'koninklijke kroon van het
Genootschap en alleszins belooft een krachtig
werkend hulpmiddel te zullen worden voor
de beoefening der dierkunde aan onze Uni
versiteit. De zoölogische wetenschap U in
hét laatste vljf-en-twintigtal jaren, zoo met
reuzenschreden voorwaarts gegaan, ia een
200 krachtige schakel geworden in den keten
die de verschillende- wetenschappen met
elkander verbindt, dat het streven om de
studie der dierenwereld door het bouwen
van aquaria te vergemakkelijken ? niet hoog
genoeg kan worden aangeslagen. Amsterdam
kan er trolsch op ztyo eene zoodanige inrich
ting te bezitten, die gerosteUjk de
vergeigking met buitenlandsche xusterinstellingen
kan doorstaan.
By de bevolking van het AnuUrdamseh
Aquarium is het zwaartepunt voorleopig ge
legd in onze Nederlsndsche Fauna. De meeste
dieren thans.in de inrichting aanwezig, ztyi
«Ikotmtig van on-e eigen kusten of uit onze
nlfijk» binnenwateren. Van onie
vuchtoorttn noemen wy den kabeljauw, van een
oekonoraisch sUjndpunt met den haring zeker
wel de meest belangrijke visch voor het
Noordelijk halfrond, ? ttebaar», ook in
grooLen getale in de Middellandsche tee voor
komende, de »Lupus< der oude Romeinen
die haar voor een groote lekkernij hielden,
? LipoM», aan onze kusten teer zeldzaam,
doch algecneener aan de rotsachtige kusten
van Noorwegen, Engelund en Frankryk, ?
den Zee-aal, niet te verwarren met onsen
(tewonen paling, die een lengte kan berei
ken van ï meters, ? den Pitterman, door
alle visschers ten zeerste gevreesd om xtyne
hurde, vergiftige stekels, ? verschillende
ffaaisoorten, Roggen en Steuren, wier hoogsl
merkwaardige zwembewegingen onze aandacht
telkens op nieuw vestigen.
Uit onze zoete wateren vindt men in het
aquarium werkelijk fraaie exemplaren der
verschillende soorten vertegenwoordigd. Be
halve onze gewone karper is er nog een
karpersoort aanwezig, wier voorkomen tot nog
loe niet in ons vaderland was vastgesteld,?
namelijk de zogenaamde carpio kollani, een
bastaard van den knrper en den steenkarper.
Uet bassin met de ia de inrichtingen van het
Genootschap gekweekte Californïiche talmen
is een glanspnnt van het aquarium, en wekt
te recht onze bewondering op. Ook
de/or«i(en zijn door schoone exemplaren vertegen
woordigd.
Hoogst merkwaardig zijn de beide
Meervallen, een visch die vroeger in bet Haar
lemmermeer menigvuldig voorkwam, thans
echter in ons vaderland schijnt uit te ster
ven. Nederlnnrl is echter nog het eonige land
in Westelijk Europa waar deze soort wordt
aangetroffen.
Van uitheemsche yisehsoorten vermelden
wij de Golifaf/fn, uitsluitend voorkomende
in de Zuidduitsche wateren, een fraaie col
lectie Goudoiêschen in allerlei mouslrosileit en
waaronder ook du Tdetkoopvitch is op te mer
ken, de Havelspierinyen van de omstreken
van Brandenburg enz. enz.
Wat de lagere, ongewervelde dieren be
treft, ook deze zijn voor zoo verre het te
genwoordige jaargetijde zulks toeliet, goed
vertegenwoordigd. Vele menschen kunnen
zich niet voorslelion dat onze kust betrek
kelijk nog zoo rijk is aan fraaie Polypen,?
duel) in de kleine zaal van het Aquarium is
aanschouwelijk voorgesteld hoe zelfs deze
Polypen-Fauua in Zeeland, nog met die in
het Noorden van ons lund verschillen op
levert.
Fraai van vorm en sprèttend van kleur
zijn de Polypen van de Zuidkust van Enge
land, voor eenige dagen in bet Aquarium
aangekomen.
Het is natuurlijk niet doenlijk in een kort
verslag alle vormen op te noemen die thans
reeds in het Aquarium voorkomen, ? over
de honderd diersoorten toch zijn reeds in
de inrichting aanwezig. Liever staan wij nog
een oogenblik stil by de meer technische
zaken, vooral bij de w(jze waarop de ver
schillende bassins van zee- en zoetwater
worden voorzien.
Onder in het gebouw bevinden zich uit
gestrekte reservoirs die omstreeks 400 kub.
meter zeewater en 100 kub. meter
zoetwater bevatten. Van . hier wordt het water
door middel van stoommachines naar boven
gepompt in dikke buizen, vnn waar het door
dunnere bui/.en in een fijnen straat in dé
bassins loopt. Van de bassins stroomt het
water door andere buizen weer in de reser
voirs terug, na alvorens bepaaldelijk voor
het doel ingerichte filters te hebben
doorgeloopen. Dag en nacht gaat deze circulatie
van het water door. Op deze wijze wordt
het water niet alleen van alle onzuiverlioden
gereinigd, maar ook voortdurend met de
lucht in aanraking gebracht, ? een
hoofdvereischte voor het leven en het welzijn
der dieren.
Aan den oostelijken vleugel van het Aqua
rium gebouw bevindt zich de collegezaal voor
den Iloogleeraar in de Zoölogie en vergelij
kende Anatomie aan de Universiteit^benevens
een Laboratorium voor de Anatomie en ver
gelijkende HistiolOgie der ongewervelde die
ren. Onder één dak met het eigenlijke Aqua
rium is hier voor studenten in de Zoologische
wetenschap en in de Medicijnen, door het
bestuur van bet Koninklijk Zoologisch Ge
nootschap ruimschoots en op royale wijze
de gelegenheid aangeboden om zich te wijden
aan ernstige en degelijke studie der dier
kunde. Aan materiaal en goed ingerichte
werkplaatsen behoeft bet thans niet meer te
ontbreken!
Hoge Westerman, de man van het krach
tig initiatief, er nog eenmaal getuige van
zijn, hoe zijn Aquarium met Auditorium en
Laboratoria zich heeft ontwikkeld tot een
tempel voor de wetenschap, die hy met hart
en ziel lief beeft.
POLITIE-VERORDENING.
Een der bepalingen van de
politie-vérordening, die dezer dagen door den gemeen
teraad werd behandeld, neeft ernstige bezwaren
bij een deel der burgery ontmoet De be
paling namelijk dat tusschen l en 5 en £
en 10 uur des namiddags geen handkarrei
door de Kalverstraat zullen mogen geduwd
of getrokken worden.
Reede twee adressen aan den Raad werden
geteekend, het een van J. Draatjer Jzn. c. s.
Eet andere van Perry c. s., om het onhoud
bare van deze bepaling ia het licht te
«tellen en op wUzipng daarvan aan te dringen.
Men weet bet, wy nebben het reeds
vroeger gezegd, verscheidene bepalingen
der nieuwe petitie-verordening, Mhfjnen
meer bestemd om het de nfeere burgerij
lastig te maken dan hen tegen beteflMnerini
ven oiar bedrijf te beschermen. Betverfaoc
ryden, behoort onder die bepalingen.
liet is zeer wel mogelijk, dat de bestuur*
der* van handkarren bet plaveisel vin dl
Kalverstraat boven det van het Rokin kiesen,
en dus die straat meer door hen bezocht
wordt dan strikt noodig is. Doch indien
men een gemakkelijk plaveisel ergens legt,
zal dat toch wel geschieden om de
voetganers te gerieven, en welke voetganger»
heb«n grooter behoefte aan een effen plaveisel
dan zij, die genoodzaakt i\Jn een bandktr
met zicb voorwaarts te trekken?
Een dergelijke overweging Échlint echter
J onzen Raad uit den Booze. De politie
verordening behoort naar veler inzicht aller
eerst de wandelaars, "Hrhtwen en dame*,
straatslijpers en «traatslljperessen en de in
rtjtuigen gezeten visitesmakende en
partijenbezoekende den weg 'open te houden. De
arbeidende-stand, de neringdoenden, de
megazynhoudefr, zij komen eerst in de tweede
plaats in aanmerking.
De bewoners der hoofdstraat van de eer&te
winkelstraat mogen van l?5 en van 8?10
geen bestelde waren afleveren I Want
netuurlljk, het verbod van in 't geheel geea
handkarren voor hun buis te mogen laten
komen, staat, bijna met. «utk een verbod geiyk.
De Raad,.'hopen wy, zal zich vereenigen
met het voorstel der Kommissie voor de
strafverordeningen, die, na het vernemen der
klachten, art. 84 wil doen luiden als volgt:
Het is aan bestuurders verboden:
o. met handkarren de Kalverstraat te be
rijden, tenzty ten dienste van de bewonen
dier straat;
b. het met asphalt geplaveide gedeelte der.
Kalverstraat te berijden met handkarren, tensty
die getrokken worden.
Uet adres van den heer Draaier as. luidt:
Aan den Gemeenteraad van Anuterdam,
Geven met verschuldigden eerbied te ken
nen de ondergetekenden, allen bewoners der
Kalverstraat en van de aangrenzende straten.
dat by de behandeling der gewijzigde
poliüe-verordening door Uwe Vergadering b
besloten tot verandering van hét bepaalden}
artikel 135 aL 2 der thans nog vigeerende
verordening;
dat volgens dat artikel handkarren het ge
deelte der Kalverstraat. waarvan da rijweg
met asphalt is geplaveid, aHeen des voo«t
middags mogen berijden, terwUl handkarren,
die getrokken worden ten allen ttyde ovec
elk gedeelte der Kalverstraat mogen gevoerd
worden;
dat by de gewijzigde politieverordening
alsnu o. a. is aangenomen, dat de tusschen4
l en 5 uur en 8 en 10 uur des namiddags be»
gluurders met handkarren de Kalverstraat
niet zullen mogen berijden;
dat deze wijziging is aanbevolen met de
overweging, dat voor de bestuurders van
handkarren geen noodzakelijkheid bestaat de
Kalverstraat als weg te kiezen, daar ,,voor
die karren ruime parallelwegen (Rokin en
N. Z, Voorburgwal) bestaan;"
dit echter hierbij over het hoofd Ruziën,
dat aan de bewoners der Kalverstraat zuiv<j,
behalve aan de weinige gelukkigen, die uaii
hunne perceelen ook uitgangen op andere
straten of grachten hebben, geen gelegenheid
gelaten is, om gedurende een groot gedeelte
van den dag goederen per handkar zoowel
te ontvangen als af te leveren;
dat het immers geen betoog behoeft dat
door dezen geen gebruik van parallelwegen
kan gemaakt worden; .
dat ditzelfde geldt voor op de Kalverstraat
uitloopende straten of gedeelten van stralen,
waarin tevens het rijden in de richting naar
of van de Kalverstraut reeds in verboden en
die niet door zijstraten met karren te be
reiken zijn, zooals b. v. voor de bewoner»
van hel gedeelte van den Heiligenweg van
de Kalverstraat tot aan de Voelboogslraat;
.dal nu alle deze bewoners, byna zon
der uitzondering winkeliers, die zich ten
behoeve van hun beroep in Amsterdam de
grootste lasten getroosten, werd deze bepa
ling der gewijzigde polilieverordering vast
gesteld, in hooge mate belemmerd zouden
worden in de uitoefening van bun bedrijf
en zich achteruit zouden zien gesteld bö
winkeliers van andere gedeelten der stad,
die ongestoord hunnen klanten op elk uur
van den dag goederen per handkar kunnen
zenden;
dat moge de gewraakte bepaling m het
leven geroepen zijn om nog meer dan
thans de voetgangers in de Kalverstraat te
gerieven, deze toch niet minder verlangen,
dat de daar zich bevindende winkels blijven
de bloeiendsie en schoonste der stad, welke
juist door dit verbod groot gevaar souden
loopen achteruit te gaan.
Weshalve ondergeteokenden U eerbiedig
verzoeken terug te komen op hel door u
genomen besluit en op te heffen hel ge
wraakte verbod; terwyi voor het geval door
U mocht gemeend, dat tegenover hen, die
met handkarren slechts geheel of gedeeltelijk
de Kalverstraat te passeeren hebbeo en van
parallelwegen gebruik kunnen maken, de
verbodsbepaling gehandhaafd moet blijven,
door U worde bepaald, dat voor de be
woners van de Kal verstraal en aangrenzende
straten naar en van hunne perceelen ten
allen tijde met handkarren goederen worden
vervoerd. , . ? '-?
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD V O O B NEDERLAND.
UIT DB BISSCHOPSSTAD.
Een belugryka week hebben w$ doorleeft ?
belancprtyk «n verschrikkelijk teven». 688 zelf
moorden Bfti hier Dinsdag gepleegd. Geen
k!**oiffheid, vporwMrt Ik «J u ai« vUMhrikkeljjk»
«bourteni* nader toelichten, d»ar men huil*»
Utrecht mitsdtien niet» vta die letfmoonlea.
heeft gehoerd.
fiüucUg had Uer eene verkjeginK ptata voor
een Ud vu den gemeentere**. Ue k»udldat«i
die in Muunerking kwamen «aren mr. P. VW
fife Loren van ThemaitEs.,,adfokaat%«aal,
c*n<ttda«t der liberale», «n j*», mw. T. A. J. v«» Asefc
a» VVfyili. lid der 8» kame», kier ter etede ter
iu^ vu» &ÜDII vele taeitHateeV* fat de
'i.tae ffMeenA, caattidkat der anti*
ete.
't U nu MMMHÜ tHbrwMj* dat bej _ ...
ltie>i<|| ieder cradidaat «oer <fH aitüf wordt
nljf*sefej!dtird ab nttnwatend* ia aU« «at goed,
brasf en kaap k, kivyl de csaitidaet
ésrUfenten stui»p*rt ie, eea sukkelaar, hoe komt
op h*t d«ahb>tikt ea na «OO'M
niuakante «btlUti l Zoo duwt libei aJü» tm
nietlibeialen, all<-ea heeft de Stendaaid k^ i*o'a
ReleRenheid ieU extra's. Vóór de verk'euiaK is de
kandidaat een «41» koloseuf va» geleerdheid,
minstens eea «eirldbervamar. Ie de kandidaat
gekoien, dm» vertelt d» Standaard dat indien van
dia wcreldharvorraJog niet dadeif k owekt blaken,
tij uitgesteld wurdt tot het tweede JBAT.
Tut hiertoe h»ld men aioh b\J wkivamffen te
Utrecht nog al kalm; de utemreingsB netuigiien
vnn nog moer kalmte, out t<iet te Mtfgea v*n veel
't tcatt me nia ic/nlen. Diusdat; ie er met een
buit enge woueu nver gestemd; lUt heet buitenge
woon in vergel^kinff van andar»; t och Me ven nog
1ÜU) kieaers ihuis. Katholieken en
antirevolutionnaireo outaien weer nooh wind ; Jibrmleu lifn veelal
200 liberaal, dat ao nnar niet steitimeu. fcu
wtinu^er ik u aan aesr dxt de kandidiwt der liberalen
verkozen is m«t 916 stemnteii tegvn 653 op den
kandidaat d r antirevolutiotuüftn eii katholieken,
diin ligt tiut v«ruiüeil«n voor de hand dat er iets
buaouüërs Ruböuid is. Laat ratf voor lallt»
vcrklareu dat ik my zi-er v«i huux in de verkiezing tan
deu lieer Vur Lon-n, dat ik mij verheug in den
vo >ruitg»Dg van Utrecht, dat weleer om «uu ortho
doxie bexende Stiuht; de manieren echt er di« den
lieer Ver Loreii veel sti'iumrn zullen becorgd
hebben, kunnen mij niet verheugnn.
Du Utree tsobu ouui'ant heei'i aliyd rn.'t «eer veel
ta'tt göUvenrd tas»>hea alle partyen door; z\j
w.ia gtued Hb--raiil, maar heel voorzichtig
liburail; vy hi>ld wel de^elgk rekening met have
abonnees, die zij vond bij alle partijen.
Meerm.tlun heelt ineu der Utrechttclw Courant huor
W.ttcr-en-aielk UbttralUuie verweten, maar do
Ütrcchhche Courant hnudelde, als industrieele
Zy wurd onlansa aan eéiü^e utreclit^che heeren
verkocht-, en het/g de oude redactie mot ei>n
vuurwerk wou eindigen, of dat do nieuwo m<^t
eeu kolussale auba-lo wou beginnen, ieder keek
CVCD verwoiiJord, tuon de U 'recht se II ti Cvurant
Maandag zoo uit huar sluf schoot mot een
boufdHvtikul :
DR HKKR VAK ASCH VAK WIJK, BEN VIJAND DJER
STAD LlltECHT.
Lr dat ui-i .kei komt o.a. voor :
,Elk kie/ur, die z'ijiie stem uitbrengt op den
?Iluer v. A. v. NV., werkt made au u du poging;
?ons de wolvuurt, den bloei, het bestutui vau
?Utrecht to veruiettxiiu."
?Elk k.ie/.fr, die zijne stem uitbrflnat op den
.,hecr v. A. v. W. pkegt e«n aaltmuoril."
Duar hebt go de ^elt.noürdejiaar* wtiaroiede ik
b?guu. I)e Utrcchtscke Qwurant eindigt haar
nrtiki-1 ;
van hom te kiejscn tot een eerepost,
do dankbaarheid der burgtüij hem KOU
roojjen, ssou bat onzes in-iuiis vurige
?kikileu bop.'ii zya op 't hoofd van diuu vjjundder
?stad, waniiuuv de Lm gurij hem niet als burger
?verloocheude, heia niet nitstoutta uit haur
Wat had de Heer v. A. v. W. gedaan? Hij
deed Jn de 2de kamer een voorstel om een post
vau 57.500 van ile b-grooting te scbinppen, die
daarop was uitgetrokken voor de vtichtiug vau
ecu anatuiniscli libora/orium te Leiden, ?opdat
?!K*t door stichting van nieuwe gebouwen da
?viaag der. handhaving van da drie universiteiten
?zul worden g«pi-.-judH'iee.d."
De Utrechische Üvttrant segt: ?Dat wil met
?andere woorden 8»ggen: DB llutB v. A. v. W.
?WIL EKN EEII.-TBX BTAPDOEII, OH tOTDB OPUWFLNO
?VAM DEUTHBr'TITJfCIIt. HoOGE8CH'l06AJlNTKZt.TTlOf."
W y weten toch dat antrevolutionaii en eu Ka
tholieken al hut moirebjte doen oin het
lagerEmUelliHar- en liooger-uiiderw^j» van sta>if§ivfgc.
. 2-Juveel mo£uli k tea*-n te verken. Uet Vaderland
zegt zeer terevht: van die zijden zqngoen andme
dun ondai wijs werende of verdervende amende
menten 10 vei wachten.
De conclu ie door-de Utrecht^che ooorant
(?etrokfceu is al. i\en overdreven als d» comlusie
der tfgenpartij, die beweerde dat de heer v. A. v.
W. dut vuorntel alluun dwd in bet belang der
l'irechtsuho huOi;e.-ohoul.
De heer v. A. y. AV. de-d dat vonn-tul omdat
liij tot de- M.ti-re i lutiouftir»- partij h«hooi-t..
Dut hij In t diti-d op het ooünnblik dut. hij lid
trachtte te worden van Heu Utn-ciit>«cliuii
^«ni«n;ntu.riiad i» onliiiiidif.', ten minntu a!s IIIBH uit uyu
Tour.sttó! tsuika IBU achti^e «evolgt-n wil tr< kiit-n
ftls do Utri chtschit cuUruut di/et. l» d-it. voor.-.tt.'l
een r«ilen oru du hi-rr v. A. v. -W. int onzo stad
t>' hainiKii, 0111 ie;l r il i» op htm ati-mt eeu
ütiit'nioui dfnaur te nucuienV
jltiar die O|.lu-itiut; der hon^e.-iehool mankte de
i'.ipL'rigiteu wiik^ur. De profoswi-B wug. <1»
^tudcntuu weg, geen huurders nu1 P r voor unz. kiiniew,
geen' Serena-lea meer, jjCHii (.'oai'ertoiieivlBZini»t!n,
iu/.injren viipr nik« momenual, i,iet één rytuig
iimer nn>t vier peurden, alle »i raten nn:t gia^tot
? n« knieën, b«tA Utrecht te huur ?> neen dat.
verhoede de heinul. Strininen hoor l
biemiHi-n zuo li a r d mog.lt k. Wie doet die
n:h;iudillen? Titm: n«en. liy Go<l, geou Ti'ns, WB
will in niet lieelura ut verlnrcn gaan; Verloren mnet
ona redUen. Menig hüisviuier iimt vef.l dochto a
ut' met vevl huuikumera kon 'inaclita uiet>la|>eu
dooi- dien TI.U3. llij waa 'M mor^ous reed» vroea
op, muur toch nng ni'-t zou vioeir of iiy vond
naast zijn ontbijt reeda een billet, gwtitcld:
V e r g i n « i n ^ o t' l e u ge n t oude.i tetikend door
J. VV. Schuiiart (l d van d«D gean-enter»HdJ,
F. W. Klokke (de twielmgbroe-ler vau Schuburt
in Orfti.jeniiu) en C. van Hentnm. D« llt-eren
verkkreu dal zo bij dat art. k«l wn de Utr.
Courant gaarne «ouden denken: aan eene
vjrRis-iug ala het niet al te duidelijk de bewgieo
vuu ? kiende trouw droeg, «u. zooala ik re*da
«eidw, dat v. A. v. W. dat htel alleen gedaan
hud in hut b e l an g der Utr. Hoogeachool.
Do koorisiffe toestaud van de Utr. Gottravt
Jie -int toe, Kuadf. trouw. Wacht «en» ev-n.
(Ik citeer! ?Dat h# (Titni) van ?kwade trouw"
r.*.'vnk, R ent en wQ niet coo onbegrvppiyk. AU
«men et:n zoo geheel e genaardiff begrip van
«'romp beeft, -dan U hot woord «kwade tronw/
nntlu-ht uit de pen gevloeid. Met de drie heeren,
t'i» h«t stroooibiljet ondeiteekenden, meenden
,wa dat het andera was gtiteld." .
Du heer van Bentum ontvangt eene
afzonderluk-B tuchtiging- eu behandelde voigewda Utr.
tomaat, ?om 7t laoht uit t» dmkken, n»«t eerlek."
Jjat heet in den tegenwoontigvn toestand van de
utr. courant et-ne taebt* nitdrokkingl Daarna
*ordt aan de drie heenn den raad jregewa wat
logika te gaan lewde h$ Prof. Opaocmer amwak
fl..Landich hu' Pro£ BrUl «f OaOté*. fiat ia m
«eer onhandig van da Ut», eouaok.
«Doch wat i»tt niat aan naa aL dia driftig ia."
Want alt zij niet driftig i* a«lde Utr. oonrant
?en IM m louika van Crasodmer, m EoBaadteh
van Brill of Gallée niet VanawdM.
j Ii dat itwhbmhe Kcht da ondmaaad* M»? «T
de opkomende maaa? Wg watralhtk aiai.
. W g vernwiueB om fa» wMgroraal «imMr.
Ta*«a*o, w(i wiMen nuan» een naad}» Nljpm «M
«en rtrgd wordt aangeboden ttgm
aotmvoraUonnairan, maar b^ dam aÉnJd hanteer* atea &?
wrf.ioftfe wapent ea km v geam BÜ aatae»»
uUoniiaire tóighaiMn.
KVWiV.
ZONDER NAAM.
Tolksatuk ia vQf Bedr(jven door Rosler Faswen.
Sttub*du>iHcburff, IS December.
Wat «U dat zeegen: een velkwtok?
Een tooneelspel, ^lat gedicht is met het doet
de «roote menigte der minder beaehaafde khwse
te behagen?
En dus dat een naan draagt, waarvan de eerste
lettergreep teruggevonden wordt in het woord
volks-voorstelling?
Ik geloof van wél.
Kaar de bespiegeling en naar de ervaring te
oordeelen, kan een schrijver twee wegen inslaan,
Hy kan, in de eerste plaats, er naar streven
een onder werp, dat 'uit «tfn aard buiten den kring
der denkbeelden van eenvoudige lieden ligt, in te
kle«den op een wyxe, die dut onderwerp ontneemt,
wat bet voor «tfn publiek onbekooiJjjks beeft;
gelijk men, van een popufeurehehandeling «preekt.
Maar rjj kan ook ztyn stof kiuzen uit
versoentelen en vraagstukken, die reeda al* zoodanig do
belangstelling van zijn gehnOr prikkelen, en ?
dit voordeel te baat nemenda ? ann de bewer
king dezer stof bescbonwinden vnstkn<)'>p«n of
baar een" shvkking geven-, waarbij lui d>i
ulgemeeno ormcTncht (raurno bepaald z»ff. Zonder
natuurl^jk iu allen <velo te beantwoorden «.m dezo
omïchiy'vin^ en b.Ho soorten te ou'ler«ilu-iden
naar de bovenstaande theorie, heeft ('e iiuteur
van Zonder Nauw zich blnkhaur b(.'(jv>-rd, het
doel van het volks-tuk te bereiken lun^s deu
eerot aang«>diii(1eii weg.
Het geslachtelijk leven in b/iogerc ki'invren, waar
de laagste driften of de reiiiatu hnycerton nan de
klemmende banden vau do plichten dei burirprs
en de klcmniundar bociRU vau inaat-cli inpuiyke
overeenkomst ziuh zoeken tn out scheuren ?een
woi-eteiiu.i;, dio njenig en nicni<zm ;al o[> den on
dergang van den niensch te Btunn ki>mt ? eun
greep uit dnt leven, ten tooncelo gebracht, kan
nauwelijks een pa^sen'l onderwerp heete>i voor
eeu kindse, in wier «uuicnteviug die plichten
lichtor worden opRenoinen eu dJe convuutie uiindci1
nauwkeurig wordt tingi'^fd.
Dit hooit do II- er Faas-ton zonder t« ijfet
gevoeld en om evenwel zijn doel te hereiken, nadat
hy eenmaal een onderworp, nis he_t zoouren
aangediifdo, had gekozen, van twte middelengebruik
gemaakt.
Ten eerste beeft hu in zijne verwikkeling een
aantal titelen betrokken uit de klasje, die hij
zoekt te behagen; eu ten andere aan tl»
tooneelen. door syue hooMpT-oren afaespR ld, coniRe
tnfertelen topgevovg l n:et de duidelijke ? soms
al te duidelijke ? bedoeling, bui'éu het fcnut,
door het volgen dnr inti-ijfe to nuiskeu, de
toeschonwers nangcnanm. be/.ig te hondcü. IHi. dia
Zonder Naam zoekt to k-irakteri»eeren. dient
d«/.e beide omstandigheden in het onfttchn den.
Voor een croot doel is zoowel do Mc>ku ais de
zwakke ztfdo van het werk er door te verklaren.
Die tei kt: z:':de Hxt on^ettvijfeld in do
vamdiaheid en hot. talent, waarmede de grepen uit het
huiselijk verkeer, eter betrokken hnrgprhiMji's zijn
ten tooneele gevoerd. Het -verjmrpai 'ij'jn tèa
huize va;i Harskamp is een keurige, meesterlijk
uireevoerde schets.
Doch een nadera Mik op dat z^lfdo
verjaarpartiitjö bretiRti hcldonlcr dun wellichtét-nrp'huts
in het goliecl« stuk, do zwakke zijde vnn X-ttdff
Naum aan het licht. Du joriae n.L isM«juf>rouw
Henriet te, do voud.'liuge ?zoodur uauiu'1. /i,jh<eft
door de goede zorgen eene>- haar pnbi-koinio
weldocnstér, eene opvoeding genoten boven den stund
barar pleegouders, en gee<'t van de voórdeelnn.
die xij dientengevolge hoven de^e goedu lieden
geniet, treffende blijken, in hërbnaldu l>et»i.l;iii£ren
van gehechtheid, tevredenheid en dankbiiarh-id,
waar de plechtigheid van den dag zich zoo
bizonder t'oe leent. ?
Niettemin drotmen ona haar verklaringen als
wanklanken in het oor. De wijsheid van jufvrouw
Henriëtte ia onuitstaanbaar, al biutr praatjes zou
den wy gaarne cadeau geven voor een kwmks'ag
van baas Dammers of voor een ontboezeming vnn
de gemoedelijke Bet. Er is niets gedunn om het
karakter van Henriëtte te niotiveeren.
Zy gaat wat mooier gekleed eu spreekt wat
deftiger taal dan de anderen, maar waarin zij
eigenlijk vau hen verschilt, moeten wij npnmken
uit eenige mededeellniyen hier en dnar tou be^te
jrt-geveu, doch te wwiiii» in ffetal en t"
'Hih^duidcnd van inhoud om oen diepon in.lnik te ma
ken. Hnre woorden ? en hior "iji ik up een
gebrek v/»n lift ^ehef*le stuk ? /.\\:i
«inirel'd un li.'hiioi eu tot ouno alleronaangenaamst
kiii'k. u ii' t. on'-eltmii.
De grof tpj't-n IJo'ii'ti'Hfl .?inncefoeH. pelJt
tecren l>ijnft alle rersi'tifii, din de hoe!- l'^ins^e-ii
voor aijiie intrigv hei-lt noouig ffnichr. ,7iti<lieiioii
sluihts om do duiikt'oclilec, wv!l»o iin nchi ijver
over de verhouding tiijis;!ieunatuui-li,ike k riderrn
en hiiniio oiiiters vtmi'itaiit, aan den man te
hrénffisn ? aan ffpn tMtrwmari in 'e lijcirnler.
Wij hooiTn een advoemit die een zeilt ver
dedigt; con zaak dio hem niet si <T ter
harte sant en die hu niet zeer
'w-lsprekend licpleit. De ver*chiïlende belic'ia'ning.-n
ziiner Meen dragen allen pan zelf l o en e>*n zeer
duideli;k telken. Het, i< een fiibrick-iu>:rk. Ach
ter de voetlichten, tus-chon rle eniilitvculvbVcn
zit het l e vnn ontvang n ? ik wil sniigen: zijn zij
vervaardigd. Zij wunlcn, als het gordijn is
opgehanld, naur het boekhoudcrshokje 1) gesahoven,
zegiren hun rollen, en verdwijnen \verter vanw..ur
zij gekomen zün. (Iet zou ons met verwonderen
wanii> er dni'ir linnne hu.ifi-lmi en ledematen wer
den aff?i'schro<-fd. Korgvuld gflcboongeiniiakt, met
Hen rouip netjes tot ewi j-iiik gebonden en vóór
later gebruik in het rekwizi*teu-magn»ijn
weggwborpren. Een duffe lucht, gelijk men,
tu*Rchnn rte schermen woni neemt, geven zQ van
srich. Hunne rollen schijnen nis geschreven bij het
eeuwig brandend gaslampjc acht-r de tooneeldeur.
Hunne aandoening laat ona koud; hunne ont
roering vevdrjjft onze onverschilligheid niet; wjj
deelen evenmin in hun emart als in bun vreug
de: wnnt. het zijn poppen en (teen rrenncben.
Zonder Naam drangt au overduidelijke sporen
vftn door een nitertt ge<i«-fend tooneelKpoler te
B\jn cemchreven ? zoowel ia de sterke al-t in de
zwakke gedeeltpn. De boven bedoelde tafereelen
nit het burgerlijk leven, die in velen opzichten
den boogdten lof verdienen, zijn niet gehV«l vrij
van een zekere gemaaktheid: de- replieken z^a
te raden en de kiesohe vrees van gemeenplaat
sen is weinig merkbaar.
Ondanks al het goede, dat h Zonder Naai»
ieders «nardcering verdient mn, dunkt n*ü, het
jehfeel veel hetnr geslaagd z^n, indien de heer.
Paassen al de deftige heden had geweerd, en
de nitnemende nohetsen uit bet Botterd»mseh>
volksleven door een Kchtere en aanteekkelgkere
Intrige h*d verbonden.
Het spel ea de schikking waren 100
voortreffstyfc, ab men dievande^ttwrfowicAea/tterf*»^
ge«oon ie. .
Aaut P. T. 4 O.
t) Tk «W voor, dU b ombtatt gnsekte. Mat Uek
aooffst kankteiisMieBa en vrager alfnneen feb«i«ae
woort. wetof aeftaetetedoeatnasanm vanhetftanseae
êt»ffünr, ,
lokU. De begeerte zieh aan de agde van
hartehjke vaamefieggtra te seharen ea dea iadruk,
van oitbeeuehe takotea «ntvanxe^ to kereetigeas
M k« n>aebt« bet pabliek, een dfie uur lang, ge
tuige to doeuaÜBvandeontwWekjMadelMcU,
waartoe men de dramatisone kanet kaa laten
verraikn. Geen oorreMehenread nelodrasM, geen
ndderdraak urt t Franseh. dl» akt neer d»
büwoniBg waardig i*, don bgna alle de werk»
v«nFnu Biroa-Pteifi'er. welke de kaaet sUohto U
Kbftterea geven door hare afweaigbaid.
Arme Dnitsohersl sy s^n keengoreisd, slecht*
nagewoifd door den klank- -van een. klein
etikttteapplau*jen. De a«schebw5i ver blrtii bier terstede
rutte in rr«d>».
Hen betrft op 't ooflenbb'k stofs genoeg voor
bewvndervaardige gemoederen om beo beaig te
aoaden. Uet lubsomsohe boeit in overvloed.
J rwFrou trekt b$ voortduring volle en opge
togen aaien. Dinsdaff-etf 'Woensdag- ontving de
veitolkater der tHëlrwI talrijke ovaties in bloemen.
En ot'acboon, 'DiuodiiR vooral, da hulde met m^«r
oprechthttid vn govutn «il dan takt ea smaak
wt-rd gebraciit, o»uriieeracbte de govr der waruie
bowonderiu^', welke uit die rnikorc opweeg, wat
uuuniojkiug uien ookteinak--n zou heuben. Dins
dagavond wind er zelis een diohtstnk bjj eeu
der ruike''ü ^evonJen, en, o weo! voorgelexen. Ik
herinner mij sUchta 't laatste:
?. . . . roem . . . verduisteren,
....(iets vun ?eer") ? luiitiren".
O, getui Uu -.eerde Huer-fn, . die boukuttcn
ofiieert, welke godin üeelt a dichten grkuat?
Iu 't belauR ue» IJetrcn Pothurst zolf, wordt
voord» de direktie aangeraden heiu se -u liter en
rulion te doen vervullen, want Dames achter mjj
ergerden z cli er ovor. boe enne ^'rou-Frou :ila
Muv. b'ivukul, »eu du Vulrius uls den lir. Pothjm
iu 't -lo bedrijf kon bemi;inen en lii-fkoaen. Meu
laat zich ni»-t< ounio^elgksi ojidriaj;en. De Hr.
Ptitbiust, zoo g^ed nis M'ln-ep-jungen, als
gehurntt-t ridder, «uz., kan nier helpen, dat bij uiet
kun, wat bij uiet k.iu ua mt>a buUo ft zijn
reput'vlio door hem «tul"re rolleu te go feu d.m die,
\Tiiiirvonr hij geschikt is eu w aar. n hij dikwurf
Keer voldeeü.
\Velko kwant be'childert Frou-Frous oo^fln
in 't üe en vooral welke SailOrits oo^cU in 't -l u
eu 5e bedj-ylï 't Wiw oa^emutbaar, die
ovnlrijn:0'. De lieer Au irê voKte< d beter dan do lieer
u.s iu de rul van de L'amlyi.
Ik ho p nu ten ze-.-rstö, dat Frou-Frou 20
orateliiu^eu beluflY. Mevr. Frcukel vuioveit
nv;iu,iui de harten. aller Du-ii,-?, eu dit is
de groot t dunkbare i-teuru Gisfereii nogmAikte
mij er e«n«, uit d-; ?H.ii'swd', (d, e voel ge«ieu en
voel geboord heelt), de opmerking, dat üij veel
Uieur genoten had van deze £'rou-i''ruu, liuu h. v.
\auSuiali8 JJunu b'ol. En in-der-d ia l, hoe intcr
voorsteliit gen ik bijwoonde, boe m<-er irjj het
onoverd'otlen juiite m'.icht en de groute
tntnurlykht-iü tot vun de kleiuste dt-tails. irul : ut)
uai^aug niet deu va>lur vuii FrQu-lr'rou; da;u, wit,ir'
üy lietii vui^ekert, dat iiaar niets seheeit, dut uuur
uroel'luid sleenu zenuu'iie.'i'iigho.'d is, om , h-t
Totu-le utzgn van eiken zweem v»n ktiiistinnMir^eiü ut'
uHektutie, t maakt voor Mevr. Kreukel 'i'v.-j
re(.ei uiD 'tgt-dioiit, dio mij c vecei-ns bijliluui', u-.. ai-:
?Zou doet 't el- xreu" (ult.,aud-> hier to lande), lic
iiuup, dat d« diivktie van t (ir.-Tii. iu z ii K. en,
hoe inemt-'i^tukkti.u ook Ut» Iji'gte rt* 'e;u-n ,','LHCU.
V«l. Mitrgimrite ou Jf'rvu-Jr'run. Men wnajjt 'r,
toch niet nu en dun iew te kapoen in Frou-J"'r<iu?
Jjut de bcjettiuif. ? ma^ ik dit ivooid :il 'u-i
gebruiken V ? I)ouderdikg<iv0iid. vanden
Ijohouwburg op 't Leidscheplein met aun den \venrch
de» Ju'lic-ouderuamara beaadwoordde, bekoelt
müu weinig te betreuren, want hooldzakeiijk de
begeerte to kunn- n 'uitroepen :.ik he'i huur ouk
gezien, 't w&* prachtig!" doslP spiwi *tani
Aeinstels bnrgersciiap besluiten een Kostbare plaats
te koopën m 't gehour der zwierige Fi-uneai^e.
luimurs louter vlammende kunstlieËle zul tuch
voor' ee^i^e ureu utttieem&chu f «/i ?'? ?
hautitutkunst, hoaaeer ook haar ideaal i*ahjj, de
Auiüterdauiiners zich niet moe eu arm doen ma
ken, waar z:j in denzelt'den 'ijdicheuiufich,' groote
kuuat, voor 3 of 4 maal kleine,- e geldelgko op*
ott'eriug, kunnen genieteu 'f Intusschuil wil ik
iu 't minst op Judies talent niets ufditigen: zij ia
de koningin van 't huppelende, dwarrelende,
liuftall.ge en bekoorlijke lied. De raelodiën dnns -n
opbaar.toug, eu in beur gebaitr, iu dé u
hu-ukkaug van haar gelaat vermengt zich G dliache
guitigheid met Luttyuschen humor. Meermalenj cbaen
't mü, als knelde haar de enge grens, dio
uoodiukeüjk haar kunat onuluir, aU had dat rijke orgaan
zich met hartsfoehtelyk vuur iu de stnachteude
ari.iaa van forscher kunstwerken, willen bewegen.
Met dut al, adelt haur bchaudeling ^teed> min
of meei' deze lichte kuuat, zoo geheel Panjscli,
zoo sinaakhevredmund voor wieu ook zii.'b; op
zijn boelevaiir-wauueliug, eeus zeer aangenaam
oiuapaiiueu wil.
Aiuat, 14 Dec. T. D.
^OCCACCIO".
(F ra se a t i.)
Mijn we'moenende kamerklok maant mij
besclK.dtn en 'volliiti'dond aan, ruyu leger in t'iuikiie
to doen trtjvleu, w.int Fva=iAii was laat uitde.-.ea
avond eu d iar ziju reo.ls wtdei- uit-u vau
weekbiadluktuur over heen geioojjen. Toch geef ik
nujuer kltikku roepstem geeu gi-hoor. Te
bukourlyfc ruisuhen niij nog des Horru Fianz von Üuppés
liofe ijke m1 lodie'n in de om-en, te duidelijk stunt
ntu nog *s lleert-n Prots dekoiatie-kleuren-pracbt
voor deu geest, dau dat ik na zou kunnen laten,
in een wann kumpliment. «au dun ni-tistiekeu
opefeite-dii'ekieur eu tiju»childer, voor zijne
niuiitetiriiig, aau do HU. lu-eelt, Doré, vau lieem en
Kelly, aau de Damtu Heilbron, Bouwmeester,
Goheu en Coeraen voor bun spel en zaui;, tuyne
dankbiiaiheid ovor te leggen. Llio lichte muziek
heeft toch voor ons arme sceptici eeu niet geringe
aantrekkelijkheid! Ik neem de vrijheid allen, die
hun oogen op dit itchrqven . lieten vallen, uit te
noodigen de gelegenheid te zoeken Jioccaccto te '
zien veitoonen. Zij zullwu zich, puilt vermiiken.
Ik neem tevens de vrijheid hem van pedanterie
en fatnïteit te beschuldigen, die ooit, wanneer
z|jn avond vrij >?» al of niet schouderophaleu.l den
Anisterdamsehen tempel derfi is-che, leveni>lustige,
vaak fijne komische kunst voorbijtrekt en aldus ver
zuimt op de hoogte te blqven van de sioh hand
havende welluidende sttm der Daraea Heilbron
en Bonwmeesier, van den vooruitgang «bevallig
optreden en natonihjk si^el der Dames Cohen en
Uoersen en van de nimmer vermoeide zeer
lachwekkeude UUinten der Ueeren spelers.
& Deo. v. JDeyssel.
TWEE GOEDE
TOONEELVOORSTELIKOEN
De twee laatste ToeneelyoorsteUiaAen, «elke
ik bewoond» verdienen m. i. vel vermelding ia
U« a«wkt kunstblad. Vargwa m« dat, M. d» R
ala debutant-reporter ee> to treden en U het een
en ander to vertelled. 6* warkaak daak.
Zeeidag it gwgnx ktf Vao Zofiien: Dt
erttosftttr an l/« **é* tfo**> keiitem «el bekend.
verttosftttr
H«i eento ia een e*t stok. tab tiewdiz net al
da nadat a* mnda* foatüt eigeweaaMeD «aa
dien tebrttvar. De toon van het it»k ia iexwa*
aantiMtttael, d* taat daattWkt «at
gemtmptaataea, ir*** 4e verwikhaiauma B^D
met reeht aohnk* vam. d* «mlg-a wi.
praatje» a» faady-angai ?ada«k» all*
bwrtTat va» ka* Ï2» taa. kat tavde en
een «oord van holde; b dsnel^e Baf*MM>ioUea
ii Kew. Yerstraeti"ewig.
Meer nog dan in kat eerste, gecoteq «e ia
bet nastukje van bet nauwgeeettJ kwsrlge spel
va» Mevr. Albregt Sa» Lotfa dmrf ik Meider
vrees voor togviüpraak ooverbèjterlfik aeeaMB.
Mee», Mevr. Albregt, aooUng ge ouopmlkapel
vwgost, to Uw uitroep: ?m slot van rekettnff
ben ik nog de «Ue SohacfltelT niet gerNntraardigd.
Ona publiek bewect «eer door herhaald
applaiw hoe het deze uitstekende actriee waardeert
Uet keurige stukje, dat vlug w goed werd af
gespeeld, besloot in «aarkeid: een «vond vol
kunetgenot.
Gwteren-avond had voor eea flink publiek,
waaronder vele artisten en tooneelmannen, de
Êremièreplaats van Rosier Faaawn's Ztearte &riel;
et sueeM «at volkomen.
Een Franseh tooneebrpeler (ik neen Got) be»ft
eens gezegd: -Le tbóatre est ,1'art d'ens«igner
Ie public en lui lais«atit croire qu'on l'atnuse."
Unie gevierde anteur schijnt die «oorden in
ii}ne banier geschreven te hfbben. Wat «e zien
M het leven, maar geen re;tlisme; de waarheid.
Sommige pcrüuuen ZIJD wellicht idealen, maarte
zijn mut overtuig ing geteekeud. Fiuissen schrüft
én voot--balkon, én voor galerij-publiek:gezonde
goede volta-iiukkon, die veel te denken geven,
terwyl zij de uiiidcr besuhaaidon aangenaam
bo»'vhoud«n. Naar ik hoor w .rdt Zwarte Griet de
volgenda wetk a costi opgevoerd; de intrigue
wil ik diiarofli niet uitoenzettau. En deze is ook
bijzaak; za ia de band die de schooue tponeelen
auueonhocht, maar n ie" het doel; soms is z: wat
te veel veronachtzaamd; de ontknooping b.v. is
zwak.
De bemin aaar van de moderne Franscbö
droma'ri viudt dit toonecispol mu chien te eeuvoudig,
te sentimenteel, maar ik antwoord hem met Schil'
ler'n wourileu:
Deu linten Iteifall wünscht *ie zu erlangen,
Don Wa'irhc.t rillirt, den Klimmer nicht
be?ticht,
Kur wetn ein Horzenijifunjliclifardai Schone
lm Üuieii üu.ü.i^t, Ut weitn dasz er aie kröne.
Ik wenech deu schrijiet' geluk met zyn welver
diend suecèn. Mo<rc hij moedig op deu
ingeiilaXeu weg vvortpwn en /.ijn scliooneu lauwerkrans
ir>jï niet v*ie bladeren verrijken!
Ho'; K.iii^Heu de kiü-ihteri zijner mcde-artisten
kent. ln.-bbfii wo in Zonder Nnom gezien; ook
iu Zwart*) U riet heult hij zo juiit wolen'e
taxooi-'ji.. ÏJc titeii-oi is ein nieuwe tiiomf voor muvr,
Ijeer.^niai s; voui uo^en, st)el eu atem xvaren vooral
in het; 3e t.;i dd t:il'rv:.>l nieste: lijk. De heer D.
Hasi'«"'s is wüt to veel gentleman als Jozef; mair
h'i« prachtig s^hüdenle hij ons Ho droombeelden!
dat do euini Tnofd«r huai- kind let-rt bidden, de
nndi-i'-t bet toejuicht-, »l* het de vloeken van zijn
lic,-<'-bi>nken vauer herhaalt. Hot- diep weemoedig
klonken de wooHen: BGij hebt tn« God en de
luuiisflhtii leuren vloeken, uioar ik vloek unjct!"
!>!? he^eividcii aut-tti1 ti.ul niet kaluitueu
v,a»riVifhpid op als de pastoor, een ware hmder voor
zij'ip )ti!,!(ie.
l»e heer Puolinan leverde een keurige type
vun Jan de Krpyttr; zijn spel in de kr eg was
Keur vt'-dien-telylf. Les tjctrê'mes »« toiiciient, fle
a.i!otj,,!ikfr uit Z^n Ier N urn tfn Talent
eü'Geboi'ite tiKJiidt? ons den seho J.er-'rflokkelaar m>'t
ui ^iju' giil.ft>iiu iinor, en ui zijtie l;i;ii;h-id. Do
da mei Fa,i-,,en en Üe Groot, 'Ie iieer ,1, Huspels
gpee.den ui"t jjroote eoberhei ?; M*>j. AI>na
lieerst:iai;s «'n? een reeht tuijHeh bueriunftjo, goed ter
z^do yeütoiin diwr den heer Victoe Fuassen. Ver
vulde i'e ht-er Le (iia-i op het io'iiieel eene kleine
rul, veor de m se-en sc''iie Ita l lig aii-h reel moeite
gegeven; de groepen waren dikwijls schilderachtig.
M. de. R., de kritiek moet vaak op fouteu wij
zen, waart m se door velen als bouoiiut
al ham
lootml de dam»
s»a*g«e»
Het «e»
b, snhouwd. Hoo heerlijk is het, wanneer er wei
nig of niets te laken en zeer veel te prijken valt
Want ra. et de z icht. om te bewonderen en
airteren het selmone ann te toouen, niet eeu harer
voornaamste drijfveeren zijn?
Rotterdam, 13 December 1582. Jean.
ÜE HOOGDUITSCHE OFERA.
Giiteren ? Zat. 9 Dec. ? werd hier al s eerste
nouveaittè in die speelsi izoen do Geuoveva vau
Schniüann geeeven, en oftchooa het geëerde pu
bliek gaarno klangt dat er zelden iet-, nieuw* ten
gehoon» wordt geuraebt^ was de schouwburg (met
uitzondering vnn de buveuste range;.) wel
i-idelijk «iied hezot, doch niet. ttamp>ol. Ue liefheb
bers konden uua zeer op hun «einrtk de
uitvueHnR lijivoiio». O l' tr genoten *erd? Ja. djfh op
jci-oi- küiin'e wij.:e. Hot is Iwkeud dut ilezo sc!i
-i'pinj* vau Sftli.iiii mn nooit dat succes buKl'r, yunad
dat er, u k duik zij het zeer populatie
011'derwcrp, vau v-irwavht werd, \\airseliijuhjk
otrdiit deze upei'n het echt zuügf r gu mist, dat
dudulyk h s1 1 «eheele gehror mee-leept. Toch is
er oi.teutiiusj.'guiijk ze«r veal sclioons iu en waar
schijnlijk zou men daarvan genpteu heb ien,
als niet de heldentenor, de. heer Marttna, een
zoo uiterst koel zanger was, dut du rol vau (jolü
dio hu vervulde, g> h«el met t«t haar ) eeht kwam.
Men kun. t. enwijiekeurig op bet i ei moeden d.it hij
een gelofte heeft afgelegd um nooit eei.igen harts
tocht te toont- n, zuodat uien, als muziek en tokat
dit niet vul rieden, biet eens zou gissen welke
vree^elijke strijd er in Golo'ii binueiisU) gevoerd wordt
wanneer hij, de dapper* krijgsman, niet alleen ge«n
deel mag nemen aau den strijd tegen de Moeren,
waartoe allen te wapen -werden geroepen, maar
iilfi hij dna-rnboreu, door Siegfueo veieerd uiet,
zijn volle vertrouwen, «chtergelaten wordt ter
bè^chermtug vnn de scnoone en jeugdige burcht
vrouw, dia hg hartstochtelijk bemint.
Acteered is zeker niet liet eerste vereiachte voor
een operazanger, doch goed zingen is onmoge
lijk als men niet meeleeft iu de handeling en
daar waar, zooals hier, do tenor geen enkele aan
doening téékeut, doet dit ook schude aan het
medenpel. Mej Boihl, de altüd even bekoorlnke
actrice, die als l'fl intuïtie sicn verplaatst in het
karakter van de persoon, die z\j voonttelt ,
zong allerliefjrf, ? in de groote scène was hét
merkbaar dat zjj met eene eerste opvoering te
doen had ? en -speeldo voortreffelqk, maar het
is een moeilijke taak, wanneer men een hartstoch
telijk minnaar moet bevelen pp tertaun, alsdezo
zelf vtrzuinid heeft te knielen.
Het bevallige tooneel van het dnetje tossehen
Golo en de bucht vrouw: Wen* teA ei» Vöglem
uur, U»d aiteh stoei FlüyMnhatt verloor daardoor
veel van hot aantrekkelijke.
Maar al gaf dit eene schaduw op de uitvoering
hoeveel viel er overigens niet te prezen : de fijn
geinRtramentcerde ouvertnre in de eerste, pliuifai,
alsmede de bas-solomet koraal, dien dé heer Behrena
met warmte en animo 'voordroeg. Kon de bew
Knute ons Robinson niet doem vergeton ? ale
Siegfried aong by schoon en verwierf sich eeu
welverdiende hnlde »oo««l bij het lied :Bald Ute*
ie* rftcA wieder, «MM admatlucMw*, als in de
butste scène, «au bij, met echt «aar gevoel ifyt
berouw over de verdenking zijner gade, uit dr uk»:
tang ick lebe, kömmt *w* Tr«W tat meino
Mevr. Jaïde vervmlde de part» vaaMargantb*
?oo«b wn dat van deze groot* kumtoMre*
ge«?od ia ? bowaarl^k kan men sioa ooit vooi»
at«lea dat iemand a»d«rs het aven goed coa
koanen. Zij is de voorheen om eieebt geUngvM
het slot verjaaffde ve*eVter, die daar ham
opbiUingen en inhhatngvn Goto totnetkwejeVaawipoort
Boe iMtot ««at att aeej ia te Uaiea ; WAr tm
t A^n «i> ïkr, idk Met*
/**<
êoortep hè* pvbUek, toen itf ht
kat derde bedrjK, i» aareeemaeA hetritnetinff ver
diept, vpav^eeu netaegde» aMQrd yeiaaende, op
Lat* r*V» ut «Urn, ctom tfe mfe» *?<
JE* MMH, «MT «Mr* «M? aarm «fc «ttdi TSeM/
Au de mite M» «0*w WM door dan heer GÏ0W
TM! Borg besteed; Mtaarigk ui «j volgende ?»>
wring» het to«M«l *» dm ?pie«e! vhggw
- ^*
gaan.
Velen onder de masiëkÜefhtUttn hier ter steda
etaat jeto bttitengswoun aantrekkelijks te vaeai
ton, hetitt dan.Tvoor enkelen) om de owwetteï*
Bet*J om het verkeek genot «n de studio, dia
ZÜ «r Bioh van voorstellen. D* heer A. Neamaiua,
Directeur vu het Wagner-Tbeator, die bet vorig*
uw. met een aoo uitstekend geaelaohan
teJLqnden en te Berlijn opvoeringen van den
NibeluMge*Qyclui heelt Regeren, aaTook te Amsterdam den
Cyclaa ton gehoore bruggen. Het viertal voof
?tellingen, die te Mmen tut toonwerk vormen,
zullen in de eerste week van Januari worden
uitgevoerd. Van de kunstenaars, die voor»!
.teLoudeir het meert gepreaen werden, zal ook hier
mevr. Reicher-Kindermann de rol van Ikunhild*
vervollen.
Velen hebben reed» verlangend uitgezien naar
eene gelegenheid «U thans geboden wordt, on
ach e.n eigen oordeel over het veelbesprokeji
?musiekdiama te vormen.
DE AMSTERDAMSÜHE COyCERTEX.
De tweede soiree voor knmermuziek, gegeven ia
Felix Meritu op Zaterdag 2 December 1882, WM
geheol gewüd aan strijkkwartet en strjjkk*intet.
Hrt is zeker wel do schoonste uiting op muzikaal
gebied, een strijkkwartet en «ouder na- over d«
putiiu een oaheaoepeiük ban vonnis uit te
sp.'ekeu, stel ik toch eun strijkkwartet boven «en
piauokwartet. Au de uitvoerenden «telt het
torste ge ivoooujkvöel hooger eisohea, dau het tweede
eu slechts zeldon wurdt een strijkkwartet
uintattkt uitgevoerd.
D» vijf muJewörkenden van de soiree bovenge
noemd. kunnen met voldoening op iiua werk
terngiien; BU bebuca o»er 't algemeen uitstekend
gespeeld, liet be*t beviel tr.ij (met al« compositie,
uuur »1» uitvoering) nummer l van het pro
gramma, het, kwartet van Moaart in G. mojöor;
uit werd byua vlekkeloos uitgevoerd, tei wul het
mij tekens m mu'ue «oede inmuing omlreut den
tlner Holmeester vn-sterkte; de hier «eer dank
bare tweede vwulpaity, kwam uitstekend totbnar
recht.
Hut hierop volgende kwartet van Schumannin
A majeur, op. 41 Na a, itaat all compos.fce ver
boven het «oooveu besprokea werk, maar het
bjedt ook aan du uitvoerenden veel meer
mMeilijkurfdeu, iets wat vul eenigaains aan de uitvoe
ring te bemerken waa, daar dit werk, in 't ge
heel genomen, goed werd ten gehoore gebracht
(iet*, Tuft.iföon mou van cuaeaterd ui* de uitvoeren
den slecut» tj verwachten heult) doch lang niet
noo vlot, zoo ?griiofig" werd uitgeroerd als
Moz*itn coiujjo-itKj.
Enkele kleine vlekjes (b. v. het te vroeg in
vallen van een der iu-trumenteu) aan te wyzen,
zoude vitten züii, daar het velu souooue bü de
uitvoering mu dit went ons slecht» tut
dankbaarhtiid mas' stommen.
.
Na een kleine pauze werd het zoogenaamde
?Sturiukwiniet" van' itertboven Uitgevoerd (O,
111 ij,-ur), eeu prauhtige comyojitie. Do üuale van
Uit kwartet stelt et-u storm voor en ia een «ebt
dcstuk voor de eei ate viool. De beer Kea heeft'
meeaierigk door de duizalingwekkuude
moriieedfu lietn g. slagen.
Hei ia slecht» UeeiUovan gegeven een dergelijk
werk tü scheppen, zonder triviaal te wordm;
troti de zoogenaamde beschrgving, waarop daaej
tiuale gecomponeerd is, blijft het toch altijd eea
?vtrUeyeu compositie. Dit_ geheole. kwintet werd
ulUiekeuu
een ?avond
in den vaiate».
van het woord. ? ? ? J2r rust uog eea'
zware taak op mij ala verslaggever, die mg eea
bte je in den war brengt, want heb in dit epistel
tot nu toe sicchts «e^prokeu over koiistweriien
geschreven door heroün in de kunat en uitge
voerd door meestere van naam, ik moet, waard*.
lezer, u nu eeu verslag geven van eene operette,
wiurviui de tekst i» van een dilèttit nt-dichter,
du imiz:ek van een dileUunt-muuflttiiA, die nitge;
bu^ulestl duor eeu (i'Jtttawitw-oikest, onaer leiding
vnn den dUeltant coaiponist.
\VjuiuJjk Lu t oniiernchrid is niet gering, en toch
'? ?:' ik uiijno ü;.ni«rkiii(ren over uit coricerl liier
ucL-r, omdat ik het voor de kunst een
verblij leud vCi goinjn t>l A iud, dat er dillottanten govo»:
«ton wordfii, di« zou ie'S suhe^p^n. Ik bedoel, d-;
nitvorringin diu Duiit3cii.;u \ i rein, o;> Donderdag
1-1 Jüi-ctfiiilier ItikS^. Allereerst br-up ik mijn Jiiildo
aau Utu cuiupuuist voor zyp lieve, dikwijl»
u«-«aiig.' uiu/:ick, liy heelt ze'rtcr het ieeuvveimeel vaa
hei ruccüj vitu het «tak op zij a rekening
tesehr^veti; dun mijn lof a<t,i deu dichter vuur zjju vrq
grunpigea tek-t; het is voor hem zeker een
Iffuute votd >c-i)ing geweest, toen b0 het Ulrykö
uitgelezen utflitormui, bei-haaliiely< heeft hourea
actiuteren vau -Indien; Uit was zijn doel eu dit
lieel'c lüj bei eik t, huo<;tu' literaire eischt-u mag iaën
iiau de yjusie niet stellen. liet aiiettniiti-u orkest,
liicr en d»ai- versterkt door een paar ?mUKiker
vaa beroep", (welkt) kfttst.en juist het kwintet ia
het 4de bedi ij t iu bet water, deden vallen) bege
leidde en ondersteunde de zangeressen en zangen
vrij goed, doch do medewerkenden op de plankenj
waren bhjkbaar beter acteurs dan saugers, e*k«
wel tot grooie ergernis voor den componist,
wiens schoone melodwn lang niet nltjjd tot hoa
recht kwamen. '
De uiterst, dankbare rol van den EQgelsohinan,
werd echter goed gespeeld en gecongen, wwdat
onder andere o-jk het «eer schoone lied ?du
glaubst nicbt was die Littbc thut" uitstekend tot
zrjn recht kwam; evenzoo kweet de jenne pre»
mier GTOS^, zich zoowel «ingende als «pelende
vry goed van >yn taak en OOK de baide
b«vmlHX'Ö dilettant-uoti-icesi, toonden uitstekende
couwdiennes t« i.yn.
Ik heb my koatelyk geamuseerd, aUioewel injja
ooien dikw^U gruwtilyk beleedigd werden, om
dat ik bot als een heerlijk verschijnsel aanmerk,
nis een hef hebber anlke goe.de muxiek
cumponeert en. alt «r onder de velen dau toch ook
enkele liefhebber gevonden worden, die de
urnaek goed uitvoeren. Het diletUntisow ia ««u te
gi-oote factor ia de kunst, om niet elke poging
om bet te verheffen en die uiet zulk een uitslag
bekroond'wordt, in hét volle licht te plaatsen
al was bet alleen maar om, een dementi te geren,
aan die artintea die als principe aannemen, alle>
lielhebberswerk ia knoeiwerk. Neen, de dilet
tant componist vaa ?die Rwchstagswahl" beeft)
getoond dat n^ ieu goeds leveren kon, ook allf.
ny dilettant.
Bravo, mtfne Herren, leden vaa4«u Deutaehot
Yerein, gQ hebt vau awa nitvoeriag xeker d«
voldoening, van aaa velen één.genotvollen avond.
verschaft te hebban, gaat 10» voort, doch-ingt fa
bet vervolg wat sniv-rder, aoodat ik in een vol);cad
verslag van karte kaa achrjjven: ,detttiramt''l
STIUCTB.
Door bat Beataor derÜaatMoapp^ tot bevor
dering der Bouwkunst ia bet volgnad* adres ver*
londóa aaa de Tweeda Kamer der SUlen-6«nevaal.
Amsterdam, 9 Peeomber 1832.
Het Bestnnr van de Maatscbajip^ totlwvorde»
ring der Bouwkunst, kennis genomen hebbend*
van het adres, dat door kunstkenners en
kunstvrienden ? naar aanleiding van de opmerke (Jk«
artikelen van den Heer Schorer in het Weekblaa
4e Anuterdttmttm- ? aaa dte
Voiktvertegenwomdiging to geaondbn,
i veroorlooft -ieh metaUeR versewnWigden wrhieó!
U dn *ert-k«rintf t* geren, dat da strekking- van
bovengtawni alrw itfu instemming wegdraagt,
?'.t
ü
l