<w&«riiMi4*eh* »to ran va» JL >. BXBr «i K. w** Ai*»t*rdan, H 0«*»b«r IMt Kaar aanleiding nw bOT*n«tuad« .d» ??( mtjn» K«acAt* «HwtelU. vrUndan «n te berichten. dal Ik OM* prteo Jlnnart MiinUaartii ton MX dak d» aaai jr. J. r<M«> saiaei»aa «?> »ak»laai E g»aw« «tatenU* haar tat .D» Anitordmatèf, DE AMSTERDAMMER, VElKlbAfi t OOR NBDKRLAK*. Ho^fttS K1 BoWumdstor ol ter nrpltgina; vaa MB oodtn'Hivr i- Rt^:gr.n«af"'<fc * tó : TE HUUR* ym voor ran ttaln «sta, R£ «w aaa de» aja»Ul c*bg«i> B07XKKOT8 nel ymchMtt .fS «ItsMA «M» «a rMk» m uu de HMfoiluia; hunt' * nri|i f tW. Brlatm franko, UlUr P, Hed. ' ' . rïBanéja. Battn t. Te kuur geiriias«L te««n l Hel 1888 TOOT een klein |exin, «en HU», v*n vt(f Kom*» em varia*» («nUk**. Swuwta r *?? a r 800, On* of Klewre Stad. onvenehUlig. Brieven fcanoo. oodtc lekt. JCB. h* dw Hoekhmtehtr D. a. L*td«ene*iraat U. MEN VU AAGT TE HUIJït, op den Mleawendiik, TlhnMeeelneA of Dtmr»k, eo WlataMMÜ» ol «MMteMMMte. . nkt ba»w d« 1 1000.. roor een lederi Iwen beeteude Mtk. Adro tott. HM, Bnieta Te Haar ?sa B*v>Mb*h* te d» PteMas» (WdcUnlMn), b*v. fl kamen, «boot kankan, dlaoitbodonkatner en iolder. Hoorprtte f MB. Sa* ?*!*, net ofwa nteate. ia d* Plantage (BwÜaaa), bev. 6 kamers, keuken, kelder en «rider. HntuyUa f 7ML B«> Bavenluil* dito, UT. S kamen, «toeoi, kraken, dietwtbodeckamer eo zolder. Hmnprfr t «O». S« Hwuhula, dlHt, bev. 3 kanen, l al«0»a» «n solder. Hnnrprfta f iOO. AuiliUilÉm. db«efr «f l MM. a. & Adr*a btf dim KafrluT O. J. «BW!. Biamnkant M. AMSTERDAM. Hotel EOLLASTOAIS, M*eifi»cheplein. DINEB8 en BODPSE8 tegen Taite prttzen en i la Osrte. Gto»»gena«W voor LOOHB en A. JP. c. DABBLA6 «?A hterbt) kennla. ea* a* kaar ??*?*»>*«?» M AmtterdÜB, ke«A ?MMeWf*» a** As* «feer ALLERT DB L4MB, .aldaar wontoa ook AtmuMBMQtra «a AdtwteaUan aaa> ««?oa*a, an*>Dd*rig** ttuuntn vwkoebt «a aOa T«dar* iBÜaaMafM 'tBagt, l» D«e«oxa«t MM. HAQAUJV BroMéL Hotel d» HoDande. Otatual gcdaalt*. Ond Matig* prttuak XuaarTvaa af * Xlc*Mr*a: Wad. J. LzVCBAQX. y GROOTB KO^IIVKLIJKE BAZAR. H 'K' *>^ A«i Firma D. Boer & Zonen, Zee»traat 89 IHv««leiuri ^. BOER J r. -s ftUAVENHAGE. mm f- WTTERJ. Dit Magazijn» hetwelk, sedert zij a vestiging voor brjaa veertig jaren, hnmer eea toenemende beliBgsteUing «n WBardeering van alle xtlden mocht ondervinden, heeft voor korten tijd het terrein zijner werkzaamheid uitgebreid door de opening van een grootscae aan alle eitchtn de» itf-te beantwoordaoda Zaal, bestemd tot da tentoon stelling ea den verkoop van alles wat tot da stoffeering en maukeüag van getoete VVooahuiieo en gedeelten daarvan, ia den meest Bitgebreiden tin. behoort ea bevattende een fraaie verzameBng zoo van op zich zelf staande Meubelen ab van compleele Ameublementen in alle sttflen en tydperken in de kostbaarste ai VERPLAATST hei KANTB9R Ier Hedeplasdsche Eleciriciteit van de WARMOF8STHAAT Xo. 179 ** Nienwjaarskaartjes in rnlme keuze vo»rU»n4l«tt WüST & Co., Het Depot der echte Singer Machines («a boete m aae«*t («sockto HAAïMACHIS'l! «er mreMf FABRIKAAT der SINGER MAATSCHAPPIJ te New-York, ? bevindt zich te AMSTERDAM, uitsluitend: M. KAI, VJEUSTM % AT *ft. Machines op proef en gratis onderricht. Degelijke garantie. Gemak kelijke betalings-eondiün van af f l-?per week. aan desverkiëzenden. Hooge Korting voor contante betaling. PALEIS VOO» VOLKSVLIJT I»KS RICIIVRD nntei dei Direction Ton ANGELO NEUMANIM, and nuter mitwirknng von rfl «utddeu BES 1BEUIII6E». Maatschappij iet beverderiif der Bouwkunst at Beotuur heeft d» e«r tor koon!» te brenaea TU belangbebbendeo, d*t doot de Vuteohkpptl alt Jur <rl« PrU»Trmen cittt nttgesriiwven, te weten:. U Prijnrdag. Een tt*MV|* net ?WBHSA»aiü, B*nielni«be en i««ne BMMUK TOOT eea «tad all Anliterdtm. Pra«m: lo. Qoadea Module, beoflTen. f SM; 3<k ? IK ; 3o. f 100. Ter mededinging worden nitgeaoodisd *lle BonwktmJigen, geboren of wonende ia het Koninkrijk deiHedexItnden, it frijtcraag. Eeiw TBHH.«WIWXI!«« ?*?* ** ontxrihKellttM TUI » BeiiatauuMC. *r XVto MH« In fcet tecenwéerdUe \uderliui*. Prya : da ZUreran. HedsUle. boMTenj f 100. Ter mededinging worden nitn«noodigd alle Bottwkrm'llgen, geboren of wonend» In het Soatakr^k dwNederUmlcn. St Prijtvraag. Ren tni»HJ MHHM IMBelBIMt boven een bnitenrteur, Prijs : d« Bronaea Medaille, beneren» f 80. De mededinging U oililuitend TOOT de leden der De antwoorden op de eente en derde Pröavraag w*r'len ingewacht voor of op primo Augostna 1888; diti o» Ie tweede Pri>»r»ae TOOP of op primo NovemberJMS. Hét Programma is op franco aanvraag te Terkrtjiren hut Bureau der aoiaehanpg: WQde Kapelsteeg Nn. , te Ameterdain. December 1882. Kamene het Beetnur: C. MÜY8KEN. rooriJMM-. C. T. J, LOUIS BIEBEB, S«r. bollen. Fetitpiel t tt et 'Fa ff en vtntl r<Jtejp» YOB RICH4KD Dlnst»? de» 4 .!*? nar IS83. L TOttABBSD. Ba» Rli^hi^iA. Frcijup den 5 .Una^r 1881, HL ZWBITEB TAfl. , W den 3 . H. EBflTEB TAO. INe Waklkütc. tssa. IV. DHITTÈB TA.O. Das Orchcstcr des RteWtf Wagners-l heaters, Dirigent A5TO* 8EIDL Prelw der Billet* «r den AEAAHXT-CYCLI K. (4 ibende) l B«»g t 3O; n Bang (Verlioogimg) 1 1»; Bang iHatket) t H; IT Baug (Partcne nnd OWlerie) r t. Der Veikanr der BUtoiavffirden. «éBlMJIMT.C V > &t« DegtamtfteMtaMM* den !? December 18M todle YITAM» «l n» ttU?IIHAMOLr««r Bamr»* M. » J er Terkaaf ttatt nad 1AMULI«fl, »*mmli 99. mr die eincebwr Abend» ftndvt torn » J«MMMV U%3 U> im PJtLKIS VOOS VOLKS* _.. n flriMde. Prejeen; IBan» r«M H B<«« *4( El Eaog r l.ö»t IV Bung r 1.M). BeapreohnngtD der Plïtze werden von Menia* «. «A Veceraber «n lm FALBIS VOOR YOLBSVLLJT - aa&aMc pro Voretollanc.: ? I Bang 5O ot; n unA TH Hang I» ct».j TT Bint; M>ofc ' bollen» Roomspritsen* QUOEUARS-AVOIW wad» vtrlu-ltebaar bH JOH. F. EEKBSCELEB, ctkwkViaKi'R. Ne, 41 Eeereastraat, U Kei HXB£R]fl&«H OiiK«zift« Kolen grof en fljn) f (TM perBeotollter Qesifto . tgrovej . . . 1.30 . . CaiorM*» . . . . . .I.M . . HawdJ . ..... LM . . 8tok . ... . 8.30 . 100 Kilo. Jr. BBKIH,,*». MinisterievanKoloniën OPENBARE AANBESTEDING, op ltlnid«K den tweeden Jhntturl 1889, de* middag* om 19 nor, roof de levwing v«n den metalen toren bouw van vur.rn.«wh»*i»; BranM, ten dienet* der Staatupoorwegen op Java, Het Bestek met btjbehoorand* Tttkemngen ligt ter mmge bfl het Mlnletorfc vau gotontfn KAS-fEREEHlIim. RENTE f 9«IT «ELK* * »EPt9tT« Het Ma daf , tlenda«eB . r tangen bmntjii*» BEWARINfi vo&jfM B«ffbaM«t CREÜIETVERffl.»»! «H. A KAANDXUJI80BB 81AAJ «* N HOVMCB» .*?*??? der Leden «... BM» letonda . . ..?>.'".» DepoaWa. ? ftJili ?ili.n'a TMB Behaote* OmtntTlTi'inlitTM.llateii . . ? MarjtHJil In ha.dl.nio «a*.^ VUBJBaj** D» Veortiittr *M» **? f**?'-"" joa o. L J. DE OHTVMfl- E8 WTHU *t, ontvangt ytldtn t <*«?»»*> tegen rento M* t fee «BtmayiM «p . 10 dagen » . i en neemt waarde» fa k*waibg *efen V* per mille p«V O inaaAdaA *MV h*4 M*M*pevan. bejbll^ Amaterdam, tt Deoembër IMi. Het Bestek alleen b, nwlnogde voorraad «trekt, tenn betalinp; van f l TerkrUgbaar btt den Boekhandelaar HABTINCS NIJHOFF, te 'a-SramiBage, NobeUtraM 18. De InionrtjTlngeblI]«Men banoora on dei , Aaobeitedlnf, dea middag» vó£r 13 mor Trtontrr lewd te H)a aan het HlnUtatto van Kotoniên, (Teêh' niaoh BweaaJ.. HoofUctatoer: AXattl&Mt, OenerHi Afente* da Bheten K B Heerengraoht 318, JfaMfcaJia. Agenten te AttttordMB d» Ebenm W. B. TAK LEKKEP. teidwheatCMt 31 Kr. K. T. OLAÜBIWe, Bmnn«n»oht SU. Mr. Bgb. J. O. QOBSSJ8&, Btngel Itó. M. DIAB BATmLHAJrO. MMeiMonaracht B. J. J. Ii. BBfrtMIEB; Pril» Heerfrikkad* 17» Dt MaatteMafMj »tnat- gttm ttmbti-ingm aam ittudm f »»,Te openen TEGEN MEDIO FEBRUARI 1863» HET IS PLABTTAGE FEANSCHELAAK K, mee* R«Mblkt voo* VêunUWia «T ?f l»o*e.en d.» we-Mkca «« tte.****», am den Zo«lowl,cltcn T-In, b«* I^..or»« UËH en mASCATI en U*eli«» op welnlae mln.te. aUhtn «c-m, terwUl l»-» *o^ T«m«ea-reln en li«* h«*« de» «tod ve**ond.«m H» JONGMANS Mcds. Taüleurs te Leiden, brrt«litrn dat de 8UCCKBSA \I^ Rohl* t*9 «e XaterdaiE 3*> drtaer, cnl icesleten worden. Ren tfer uraan t ea zal voortaan lederen JÈttanthtg te spreken cljn in bet Motel tl. 91. ^^^^ Amsterdam - Parijs. - Philadelphia. - Arnhem. 186* «? 1877. 1867. 1977. 1888 «i 1879. Keuze uit meer dam tweellOüderd eigene Werkplaatsen. G. eg J. JFVeT*M«Je« eVrf/eMMT ad 80 Oen* per aUen. gefabriceerd in 002» gmyrgcfti ff. GOUDEN BRILLEN ZILVERE'IÏ'BRILLEII ... '?? *»»»»tr««o« r», ' ; ?' ? ? '. . ? . TOOHEELKIJKERS - i?i JP «E. ww «c c ff a^a* to* r ??. J. H, S6BMIBT, «vtlotCa, MACiAZIJM »E «OUDEN BRBL, 1|«« K»>iMlm4«ea l, bil 't BafcJm. D ^ ^_.'»i_fc. Jfc, i__i_«.a^afc aiMvJlll^ka^alearf^eku. e oHetfcnffv.vvV!.iffwii ifwiiB«piv» ?H9 flTeQ ACÜVe^BPVB 0«WvtoVenil^f ' ?^P*^»^B*B»FeB7 v i» veMvauMdrerd ta dm* ktetov aHMMtJe» ww* MUuxel. beet» »tt V. AmMUMMBM. V*.»»*»*» Uge VLKCHTKX*Kinw«R*. Tew~ ~--"?"*«-?-«" tn -?--?'-?i«oi. noeii «p t O WEEKBL Ver8chÖELSMAN, HARMS . Kantoor: Spuistraat 216. C". ZONDAG 7 ilel is OÖB gebleken, dat vele onier geabonneerden in den waan verkeeren, dat een abonnement op het Weekblad De Amdammer slihwtjgend eon abonnement op het met l*. «laiiua^l versclicucn DACtfelftd l»e Aimtcrdam wcr" in zich sluit Dit ia evenwel va>lslrekt niet het geval. Op het Dagblad en het Weekblad abonneert men zich afzonderlijk. Men kan dus zeer goed geabonneerd zijn op het Weekblad, zonder het Dagblad te ontvangen en omgekeerd. Alleen ilj worden al» geabonneerden op bet Dagblad aan gemerkt* die door Inzending van een InteekenblIJet of op andere wijze s e h r i f te lijk daartoe nun tvenscli bij kenbaar maken. DE UITGEVERS. Adres; Spuistraat I S E O T7 D: BECHT EN WT, door Hetjrnan». STAATKTODIQ OVERZICHT. - OVERZICHT DER PERS. - UBolgiB tor M. A. KUNST: Te-rog-blik op de ArH-ton-toonilcUing door Alb. Th. Het Amsterdamsen Toonecl, Jwt v. D. De Gysbreglat" en .Kloria" en Roosje" doot Alb. Tli. AmateTdamscue concerten, door 8. LETTERKUNDE: Do staatkunde van Jolmn do Wit t, dwi J, C. Htbar, beoordeeld door Mr. C. Bake. Een brala onndel, door Geortrulda Cirelscn, beoordeeld dwr 1. M. Figuren en Tonen, door v. D. SCHOOL: DJJukalia I, dooi Q. N. NIJVERHEID: Elcctrisch licht, door E. MILITAIRE ZAKEN: CommuniQorlpjragebraik. ~ Da nlenire ons S, door A. b. rUen«jaandag-ontt>a«iwmii>K, iaat ». B. ALLERLEI! Nationale wedatap door Th. Tere»ina Toa, Moed, beleid en trouw, itoor J. NATUUBKUNDIGE MEDEDEELINOEN. Eens geschiedenis van het stemrecht dor TTOUW, door E. J Tin Uildriks. De »ergeant I, door EHze Pablos. - BKIEVENBC8. OVERZICHT VAN DE EFFEKIENMABKT. Veilingen. Te hunr zijnde Wonln. ADVEBTENTIEN: Schouwburgen, enz. Hecht en Wet. Een gewichtig beginsel van Staatsrecht ktvam dezer dagen in onze Tweede Knmcr ter sprake, 't Betreft de bevoegdheid von de leden der volksvertegenwoordiging om door 'tafstemmen van een begroolingsposl de uitvoering von eenmaal aangenomen wel len te bemoeilijken of onmogelijk te maken, cene bevoegdheid die, door de heeren Schaepman, Van Nispen tot Sevenaar en Van Houten met klem van redenen betoogd, door den Minister van Binnenbndsche Zaken, den heer Lieltinck en den heer. Brouwer» niet minder krachtig bestreden werd Sedertdien lijd is 'tpunt m queslie, uit 'slands verga derzaal in de kolommen der pers overbracht, meer dan eens uitvoerig besproken. Toch meen ik, dat er voor eene zuiver principieelc beschouwing nog ruimte genoeg is over gelaten, ware 'i slechts, omdat men over V itëheel heeft verzuimd nauwkeurig de ver?diiHcndöstandpunten te onderscheiden, waaruit men de zaak beoordeelen kan. Eén cenigermate nauwlettend onderzoek nu leen, dnt men tol geheel andere resultaten komen moet, alnaarmate men zich plaatst óp 't stand punt des rechts, op dal der zedelijkheid, of op dat van de utiliteit. Vermenging dezer drie beschouwings-wijzen moet noodzakelijk tot rcddeloozc verwarring leiden in de uit komst van 't onderzoek. Pleegden de kamerleden, die hun stem aan een in hun oog (jevaarlijlon begrooiingspost weigerden, positief onrecht ? Wat mij betreft, ik zie niét in, waar men voor eene toestemcmnde beantwoording dezer vraag de argumenten zou hebben te zotken. Men vcrgetc niet, dat wij voor 't oogenblik uitiluilend to doen Hebben met ''t jus constitu,;uin, en dal wij zoo\rfel de vraag naar den Jinvanp der zudeHjke verplichting tot gelioorzanmheid aan de wet als 't onderzoek naar de mogelijke gevolgen der geincrimineerde handeling tot later hebben uitgesteld ; eene handeling kan gevaarlijk zijn, onzedelijk zelfs, zonder daarom nog de grenzen van hetgqsitieve recht te overschrijden. -Zooomscftrercn, heeft Liet onderzoek zich slechts met de vraag bezig te houden: is er.eenc wettelijke bepaling aan te geven, die eene handelwijze als die der drie kamerleden verbiedt? 't Antwoord kan niet nmicrs luiden dan ontkennend: Noch art. i 1 56 der Grondwet, noch art. 5 der Wet houdende Algemeene Bepalingen schijnen voldoende om 't tegendeel aan to toonen. Immers wat de eerste bepaling aangaat, moeieltjk kan hieraan eene andere beteekenis worden toegekend dan deze dat de rech ter onbevoegd is de grondwettigheid eoner wet te beoordeelen; en art. 5 Alg. Bep. heeft geen ander doel dan een bepaald oogeublik aan te wijzen, waarop een eenmaal aangenomen wet ophoudt wet te zijn. Van eene verplichting der leden van de Volks vertegenwoordiging om naar hunne beste krachten tot uitvoering der wetten mede te werken, wordt blijkbaar in geen van tetóe artikelen gesproken; zelfs kan men niet zeg* gen dat zij aan 't verplichtend karakter der wetten iets hebben toegevoegd. Een pri vaat persoon zou zich belachelijk maken wan neer hij, aan een zijner dienstboden iets bevelende, aan dat bevel kracht meende bij te zetten door de opmerking; »ik heb u immers eens voor al bevolen, mij te gehoor zamen !" Zoo ook hier. Dat de staat gehoor zaamheid aan zijne wetten eischt, spreekt van zelf en ligt reeds in 't begrip wet opge sloten; moest die eisch nog eerst uit art. 115 GW. en art. 5 Alg. Bep. worden afge leid, dan zou zich weer de vraag voordoen, waaruit nu do verplichting zich aan deze beide artikelen te onderwerpen moest voort vloeien, en zoo voort, een regressus ad infinilum. Derhalve concludeeren wij: de verbindende kracht der wetten is door de beide aangehaalde artikelen niet grooter ge worden; hebben de heeron Schaepinan c. s. zich schuldig gemaakt aan wetschennis, dan kan 't bewijs hiervoor aan geene andere wet worden ontleend dan aan die, welker bepa lingen zij onuitvoerbaar wilden maken. Het is echter de vraag of dit bewijs te leveren is. Men bedenke ter beantwoording dezer vraag, dat positief onrecht slecht denkbaar is als uit vloeisel der belrekking tusschen den staat en zijne onderdanen, tusschen de wet en hen die aan deze wet onderworpen zijn. Een handelwijze als die dec. drie kamer moeien uitloopen op verwerping van den begrootingspost, ojj eene daad derhalve van den wetgever. We zouden hier dus staan voor 't geval niet dat. eenig onderdaan weigerde zich aan de wet te onderwerpen maar dal de wetgever zelf, 't hoogste orgaan van den Slaatswil, «ich uitsprak in tweederlei zin, dat hij achtereenvolgens twee beschik kingen nam (in casu de onderwijs- en de begruotingswel), tusschen wier inhoud een onverzoenlijke tegenspraak zou blijken te beslnnn. Eene derge'ijke inconsequentie nu rno^ft diep betreurenswaardig zijn, op den lun^tu duur zelfs gevaarlijk voor de politieke moniliicit dos volks 'l woord onrecht Wijlt op haar ontoepasselijk. Men denke zich slechts 't geval dal in een absoluut geregeerden staat de monarch zich aan cene zoodanige inconsccpienlic schuldig maakte; men /ou hem misschien krankzinnig verklaren, maar nie mand zou er aan denken zijne handeling onrechtmatig te noemen. Welnu, waar de parlementaire regeringsvorm bestaat, moet niet minder dan in de meest absolute autokratie do wetgever worden beschouwd als een en ondeelbaar. De staatswil moge er eerst uit de samenwerking van velen gebo ren worden eenmaal tot stand'gekomen, is hy niet meer de gecombineerde wil van hondord-en-ccnige verschillende personen, maar decreet van den nen slaat. Als indi viduen machteloos, vormen deze verschillende personen gezamenlijk de werkplaats, waar de staatswil wordt gevormd; mij dunkt zoo ooit, dan moet hier de oude rechtspreuk gelden: tot personae quot qualitates. Eenmaal geconstitueerd, is de tweede Kamer geene vergadering van onderdanen meer; met Koning en Eerste Kamer representeert zij den staat; -men kan zonder gevaar verder gaan en zeg gen: deze drie te zamsn. als n geheel edacht, sijn Ae Slaat. Op beschikkingen, oor den Slaat genomen, zijn echter do be grippen wettig en onwettig niet langer van toepassing. Na of liever voor de juridische treedt do ethische zijde van het vraagstuk op den voorgrond, de vraag derhalve of niet de overweging der gevaren, voor 't algemeen belang aan hunne handelwijze verbon den, de drie kamerleden van de handel wijze had behooren terug te houden. Naar 't mij toeschijnt, levert van deze zijde gezien 't vraqgsUik geen grooter. moeilijkheden op dan van gene. Men beeft 't optreden der heeren* Schaepman c. & gekarakteriseerd als een diep onzedelijk schouwspel; waarschijn lijk hebben wlf hier te doen met woorden, meer door de innige verontwaardiging van oogenblik dan door kalme overweging in gegeven. Immew, waarop berust dan de zedelijke verplichting tot gehoorzaamheid aan de staatswet, zoo niet op 't feit, dat de handhaving van die «taatswet ons onmisbaar schijnt om aan de burgen 't bereken hun ner zedelijke bestemming mogelijk te maken*? En waar wij slaan tegenover een wet, wier bepalingen wij in strfld?'achten met rechten volksbelang, op welken anderen grond zullen wij ons aan haar onderwerpen, zoo niet op dezen: dat wij onderroijoia^ van 'l prestige der wet nog gevaarlijker achttn voor de maat schappij dan de noodlottige gevolgen die wij van hare uitvoering vreezen? Hoo nu ech ter, wanneer 't omgekeerde geval aanwezig is? Hoc, wanneer wy in goeden ernst overtuigd zijn, dat in 't onderhavige geval de gevaren aan wetschennis verbonden gering zijn, als men ze met die der wetshandhaving verge lijkt? Wanneer een godsdienstig en vader landslievend man als de heer van Nispen meent te doen hebben, »met eene wet die.... dagelijks den godsdienst ondermijnt, met eene wet die de financiën van den staat te gronde richt, met een wet die van den be ginne af slechts eene partljwet is geweest, m het leven geroepen om de eene partij, ten behoeve van de andere, ten onder te brengen?" Het antwoord, dunkt mij, kan niet twijfel achtig zijn. 't Positieve recht, met nadruk zU 't herhaald, is er om de zedelijkheid, en om geen doel daarbuiten; derhalve kan 't, uit ethisch ge zichtspunt beschouwd, nooit iets anderszijn, dan een middel, dat, hoe gewichtig ook, wijken móet, zoodra 'tin strijd geraakt roet 't doel, waarvoor 't is in't leven geroepen. Maar deze leer is revolutionair, roept men mij toe. Ik antwoord: wanneer zij op goede gronden steunt, dan zal dat gevreesde woord, reeds gedurende 't kamerdebat door den heer Lieftinck in 't strijdperk geworpen, de waar heid niet tot leugen maken. Maar ookt 't is de leer, meer of minder openlijk door alie gezaghebbende rechtsleeraars gepredikt; 'lis de leer die voor eeuwen ten onzent de af werping van de spaansche oppermacht recht vaardigde, en aan welker consequente toe passing in de f ransche* revolutie Europa zijne U^ÉBWOordige politieke instellingen te danken pie«C?'t I», d*, leer, d»»r afe -Aderen van hun standpunt uitgedrukt in de leus: men Abonnement per 8/m. ..... . / 1.?. fr. p. p. ? 1.1$. Afzond. Nnmmeai aan de Kiosken verkrijgbaar ia » 0.10Advwtenlien per regel 15 Cts., tnaachen den tekst * l moet God' meer gehoorzamen dan de menschen, de meening van hen die geen onvoorwaardelijke bindende wet erkennen dan de zedewet, geen rechter in hoogste instantie dan 't geweten, 't Is de heiligste overtuiging van alle vrije mannen, van allen die vast houden aan 't onvervreemdbaar menschenrccht om zelf uit te maken wat plicht gebiedt, van allen die weigoren zich te onderwerpenaan vreemd gebod, wanneer het gebod iets" anders inhoudt dan een weerslag der stem in hen. Inderdaad, alles wat men kan aan voeren om dit recht, deze verplichting, aan banden te leggen, blijkt, nauwkeurig be schouwd, niets anders te zija dan de logische gevost ckking uit 't beginsel zelf. Men wijst op 't belang der maatschappij, dat met 't on verzwakt prestige der wetten ten nauwste verbonden is, maar niemand ontkent dal dit do eerste der overwegingen zal zijn, waarop bij de taxatie der voor- of nadeelen eener handeling in deze of gene richting be hoort, te worden gelet. Men acht't gevaarlijk, aan ieder individu de beslissing over recht en onrecht in handen te geven, en vreest viin den samenstoot der subjectieve opvaltingen ccn chaotische verwarring, r?maar men kan niet ontkennen dat wie, dit alles in aan* genomen, in goeden ernst zijne op positie voor de heiligste belangen des volks nuttiger acht dan zijne onderwerping, zich noodzakelijk lot die oppositie verplicht zal ekenen. Wanneer bij de'Heeren Schaepman .s. inderdaad deze overtuiging bestaat (en wij hebben geene reden hunne-goede trouw te betwijfelen), dan is es ipso voor 't forum der zedewet hunne handelwijze gerechtden aanspraak maken? Zou niet io de eerste plaats op hem de verplichting hebben berust, zich vóór de stemming op de hoogte te «tel len van de meening zijner geestverwanten, en liever de demonstratie achterwege te late",, als 't bleek dafze toch niet op voldoeode ondersteuning rekenen kon? Er zyn geval len denkbaar waarin men zijn volk redt door 't initiatief Ie nemen tot omverwerping eener onrechtvaardige wet, maar 't fchljnt twijfel achtig of men 't juiste oogenblik kiest als men drie man sterk is in eene vergadering van tachtig. Inderdaad, de tegenstemmende kamerleden hadden van te voren op de vingers kunnen uitrekenen, dat hun votum de stem eens roependen in de woestijn zou zijn, ten eenenmale onvoldoende om de Regeering tot wijziging van de onderwijswet te noodzaken, onvoldoende zelfs om de afstemming der begrooting ten gevolge te hebben. Niet onvoldoende evenwel om een voorbeeld te geven van minachting der wet dat, nage volgd, uit den aard der zaak tot politieke demoralisatie des volks leiden moet. En te beden kelijker schijnt deze handelwijzeomdatalles wat zij zulfs in 'l gunstigst denkbare geval geven kon, evengoed te verkrijgen ware geweest zonder 't groote nadeel, vooral onder deze omstandig heden aan verzet tegen de vastgestelde wetten verbonden. Want gesteld zelfs dat de drie afge vaardigden bljde meerderheid hunnermedeleden voldoenden steun hadden gevonden om hun optreden eenigermate imponeerend te ma ken, zou dan niet eene. ernstige blootlegging hunner bezwaren, een plechtige verklaring van hun oordeel over de geïncrimineerde wet, volkomen dezelfde «pressie" op den minister hebben uitgeoefend als 't gevaarlijk middel waaraan zij de voorkeur hebben ge geven? Stond hun niet de gelegenheid open m de kamer een motie, een adres aan de regeering voor te stellen, of, beter nog, zelf 't initiatief te nemen tot verandering der bepalingen, die in zoo hooge mate hun tegenzin opwekten? Voorwaar, tien mid delen voor n, «B geen van ajle aan een der bezwaren onderworpen, die 't thans gebezigde tot eeniaatste redmiddel stempelen, slechts in gevel van den uitersten nood te gebruiken. Waren al eeze middelen beproefd en onvoldoende gebleken, dan nog zou hun gelegenheid hebben opengestaan, tet afstem ming der begrooting hun toevlucht te nemen, en dan voorzeker zou 't iSalus dublica saprema les. lalo" in hun mond recht van beslaan hebben gehad. Wij concludeeren: uit rechts- en zedekundig oogpunt beschouwd, is de handel wijze der drie kamerleden aan geen blaam onder worpen, maar de onvermijdelijk daaraan ver bonden gevolgen stempelen ze tot een onbe raden slap, waarvan ernstige, nauwgezette overweging hun zou hebben teruggehouden. Heymans. Staatkundig; Overzicht. .Vraagt de Amorikfttuucho Duinam.CigdrotVon". J. -Tinrh.m tHgaMtUtt-gfln 2«e? MCÜt VAD Nog~ niet evenwel voor den rechterstoel der logica. Want al kan aan de drie kamerleden uit geen enkel oogpunt 't recht worden ontzegd, volgens hunne overtuiging te handelen de gron den waarop die overtuiging is gcbazeerd, ont snappen daarmede niet aan de kritiek. Vergis ik mij niet, dan zijn zij uiterst zwak. Welke zijn dan toch die gewichtige belangen, ten wier behoeve men niet schroomde, nit 's tonds vergaderzaal aan de natie 't gevaarlijk voorbeeld u?-geven1 van kleinachting der be slaande wet. -De grondvraag, der wenscheliikheid eener raeer of min radikale herzie ning onzer onderwijzerswetten, kan hier onbesproken blijven, maar gesteld zelfs dat op dit punt de opvatting der drie kamerleden de juiste was, wat dan nog zouden zij met hun tegenstemmen, kunnen krijgen, wat niet evengoed langs anderen, minder gevaarlijken weg ware te bereiken geweest? Déheer Van Nispen sprak herhaaldelijk van eene pressie, op' * HegeeriBg uit te oefenen oin hare medewerking tó verkrijgen tot herziening der wet. Meende hl} .inderdaad dat die enkele stemmen op eene dergelijke uitwerking kon,De Durhim Clgarotton worden geïmporteerd BAN KÜOI'JIANS t CovJUUt«rdam «u Bette 00HAN 400* Bettcxdavyjj Da laatste avond van het vorige jaar waa getuiifo van cene gebeurtenis, die in geheel Europa een diepen indruk heeft «cweeg gebracht. FranTti-iik's grootste staatsman is weggenomen op een leeftijd.* waarop inen van hem nog veel mocht verwachten, lïij heeft gewoekerd met zgn tijd en zijne groote gavou met onbezwcken ijver teu diensto van het Vaderland gfibruikt. In de don kere dagen van tegenspoed en nationale verne dering hoeft zijne bezielende stem een invloed uitceocfend, die aan het wonderbnro grenede, en, was h(j ook intuder groot in de tyden van voor spoed, minder geschikt voor de regcering, dan voor de dictatuur toch betreurt Frankrijk ziin verlies niet alleen roet het oog. op het verledene. Oro z\jne machtige persoonlijkheid groe peerden zich gewillig velen, die thans elk voor zich eene plaats op den eersten rang zullen bc* irecren. Di« strijd om den voorrang kan Fran krijk nog moeiolpe dogen doen doorleren; maar zooals do Times terech.1 opmerkte, onder de republikeinen bestaat velerlei ver jcliil ia mecning, doch alcchts in oudcrgeicbikte punUu; de raonarcUalo partyen zijn principieel verdeeld door do leuzen Cliarubord, Orleans en Bonaparte. Er bestaat dus geen dadelijk gevaar voor de repu bliek, al heeft zy een harer krachtigste stonnpilaren yerlortn. .... n u Een offtcieele positie van gewicht bekleedde Oambetta bil zUn overlijden niet Er kan dus ireen sprake van sQn, een opvolger voor hem te benoemen. Maar hjj wa« het erkende hoofd der rct;uT)like!nsche Unie en feitelijk de leider van de initiderheid der ropublikeinsolte rarW. In die hoedanigheid is .hjj niet gemahkoBjk te vervan gen. Soaimigen oeken ^n Y>pvoTger in Mes Ferry, anderen in Freycmet, de radicalen m FIoqnet: Hier betreden w3 echter het terrein der gissingen, waarop wjj ons veiligh«d«halve met verder zullen wagen. . ' . ' * De tijding van Gambetta's dood u m Daitsehland met zeer gemengde gewaarwordingen ontvanaen. Wanneer men in aanmerking neemt, dat Oambatta, niet ten onrechte, beschouwd weto, ala de man, in wien de idee der revanche *erpersoonlükt was, i* het Rf-en .*a«fl«r. rtat <ym ?eker gevoel -van veradfiwintt m nHThc gen doorstraalt. YTant al «i)n <uuo ons . buien even ingenomen met nln overtuigd vim ' hunne tlagvaardiglieiil. tuch hubbtiu*x)j, uiét ot i meerendcttl der Bt/i-ttliogen dit gemeen, dat zy | ongaarne het Dam odes-Zwoard vau deu ooi-log i "~ e«n Stier boven hun hoofd sien hangen. En zoo gaf d«M dramatische gebeurtenis in jTJuitcchland -?«i«Mi!t>. tot een alemeenen lo£na op dea vrede; ««a -mededeeUngra, aUiantièen da iM toebonidideB vbor dood hadden verklaard. Ook d* Duitache Keiser bradigde op den nleawjaandag vrede aan en de rölrakanielier beweerde, dat mi zjjn aftreding zonder schade voor het ftyk «on kanoen geschieden. Dit alles belet niet, dat er aan de greutan strategische spoorbanen worden aangelegd; dm de bestaande fijnen daar dobbel' spoor verkrtfgen; dat aan den Rijksdag nieuwe gelden voor bet leger sullen worden gevraagd,Alle* volgens Prins Biamarck zeer natunrluk; immers: wilt ge den vrede, zoo nut u ten oorlog. In Engeland gebruiken de Parlementsleden althans diegenen van hen, die weten dat ajj op een welwillend en belangstellend gehoor kunnen rekenen, hun vacantietfjd om redevoeringen te houden. Zoo al* het heet, zgn deze voor hnnua kiezers bestemd; maar in werkelijkheid «preken ai) voor een veel grooter kring. Aan den oenen kant houden Parnell, Dillon, Davitt en Biggar in 't groene Erin redevoeringen, waarin de re-. geering nut veel liefelijks te hooren kriwt en waarin de bekende oprniingspolitiek wordt ge> \olffd in termen, die nu eens voontichtig en be dekt zyn, doch meestal van dien aard, dat zft da sprekers met den strafrechter in aanraking kan nen brengen. Aan de andere zijde verdedigen Derby en Cbaraberlain, Forster en Duke vwr namen, wier samenvoeging, tot verbazing der aanschouwer», door Gladstone werd tot stand gebracht de politiek der regeering. Dat hun beschouwingen hier en daar sterke afwijkingen vertoonen, ia niet te verwonderen. Maar binnen weinige dage reist Gladstone naar Schotland en zal hu zijne kiezers in Midlothian op verscheiden redeyocriugeu onthalen, die de verbroken,?althans twijfelachtige harmonie in het ministerie door het macht woord van den grijzen chef zullen hentellen. De Egyptische quaestie is nog niet veel verder gekomen. Omtrent de wijze, waarop de schade ? loosstollingen geregeld zullen worden, is neahet eens geworden; maar de inwoners van Alexan» drie, die büden brand en hef bombardement alles hebben verloren, hebben nog geen cent ontvangen. Engeland beeft nu een circulaire aan de mogendheden gezonden, die niet veel meer bevat dan retrospectieve beschouwingen, verze keringen, dat het de orde in Egypte wühand* haven en een voorstel tot officieele erkenning dex vrije vaart op het Suez-kanoal. Daibchlaad, Oostenrijk en Frankrijk hebbec, even; ah oarlaadf-veet'f* Wies van den hoogen waterstand der rivieren. De overstrotnunge veroorzaken er groote ellende. In Italiëgaat- de Irredenta roort, de te rechtstelling van Oberdank te gebruiken als hef boom, om do openbare meening in beweging to brengen. Dit gelukt haar echter slechts in zeer geringe mate. Ovcrzlcbt der Per». Onze Taderlandsche pers hield zich deze week in hoofdzaak bezig met retrospectieve . beschou wingen over het afgeloopen jaar. Onverdeeld gunstig waren zij niet. Het jaar 1882 is noch voor den .handel, iioch voor den uijveren stacd bij-zonder gunstig geweest. Wel bleven belang rijke storingen in den gewonen loop der zaken achterwege en heerechte er een zekere kalmte, maar die kalmte had wel iets dat aan doodttroom deed denken. Noch buiten-, noch binncnelanda hadden Aebeurtenisaen pkata die het hart sneller deden kloppen. De traditioneele kalmto van don Nederlander werd niet geschokt. Die indruk verkrijgt men b(j het lezen van déoverzichten die onze bladen aan het verioopën jaar wijden, overzichten trouwens Ai*, in dit opzicht, goeddeels in overeensttmmiii;; rijn uiet dien geeit. Dat. men voor 1883 het bette l.u?jit jen de meest hartelijke wenschen voor den pas in getreden jaarki-ing ujt, spreekt van ttlf. De staatkundige artikelen bepaalden zich dczo week to' eon nabetrachtiug over do houding doov den minister ~van binuenlandsche zaken tegeuover de schoolwet iugenomen, blükens i^jn hekeude redt in de avondzitting der Iweede Kamer van 11! Dec. jl.; tot eenig* beschouwingen of juister gezegd tvrzuchtiugeu over de veelomvattende belastinRoritwcrpen van onzen premierden ininLiter van Lnuden en tot enkele onderwerpen van meer algemeencn aanl. De Nicmw Hot t. Cl. gaf een artikel over onze belastingen; het Vaderland besprak de verhouding tusschen de voorstellen van den minister van financiën en die /an den miuUter van binuenland«cho zaken tot kieswctherzicnroji; ' "" " ' " ' \veldo AmliemsclieCmtrant sclireef over den geus t. we ko, blijkens de redevoeringen vao do hb.GleicSim en Vau Deldcu, in de 'f\vecde Kamer beci-ïcU ten opzichte van den minister vin fiiiancieu; « wij staken, do opsomming daar «3 weinig verschei denheid cou .bieden. Eén volgende keer hopen wfl rük*r oogst te vinden. De CfW» bevat: 1848. Het Toorapel van de herziening der Grond wet, door Prof. B. B. D. Tellegen, - Hwidrik Conscience, door Pol do Uont. Lon vermakelük heldendicht door A. G. vanHnmel. Onze Minister, door Qerard Keiler. - De,Madeli.ve,., door Soera-Ra»a. Wnsslhoersen, door Mr, NV. A. Reiger Politiek Overzicht door Mr. R. Maca* lesierLoup Letterkundige Kroniek. JD* Tf/dspiegel bevat: w Büdrage tot de innerlijke gcschiedonis der kwkhervornüog in do 16d« eeuw in Nederland, door Dr P. Ilofiitedüde Groot. Zondagsrust, door-Dr. J. van den.Berah. Do lejton ya» l»t ? roiritisme, door I)r.t,J.'fli.Cattie,- GMchioUems van deu dag, door Voorman, -r Militaire ejschen, door M: C. U. Huber. -'Het NeürhumadiToe» neal-^doov JUwiu». Uit Friesland, iloor Joua vVïnller. "Nieuwe «it^iiveu en vertalmaoij. dot- II. E. Beuuito. E - Ken ? naar LongfeUow, door W . . a De'Ie Januari bracht- de nieuwe onznr £ijd«chriften. ' rDe echte Dorbau Olgu*tl«n liraMD i m«ik. oihtüi C'.gawtten z»«r is' ^/ f i r. l, i