No. 18» N<XUrland bevat: . ,,-Een kliuk in den kabel, door Hilda. Myn ?hallucinatie, door SUltuo. Protectie Toonerl.mel, door Nimbus. Ka den dood, gedicht van H. J. Schimmel. .De ^Yctenschapptljjke Bladen bevatten: \Liefdiidiglwidiiinriohtingen te Londen. Ahmed .AraH de Egyptenaar, aan zijn rechtsgeleerde Raadslieden. Kafao'l iu zijn eerste tijdperk. iWaiidulume in Italië. Eeu overzicht van bin nen- en buitenland. ?tDe Kr<i£fM d« Ifjtfj bevatten: /?f- J. W. Straatman, door Mr. S. van Ilonten. '?«? Proeve vaa oplossing vau het agrarische vraagstuk, door denzelfde. Aangeboren, duor Dr. U. W. Woalowyu. " JEte Wacltter bevat: Danie, het Paiadys, door Mr, Joau Bohl UIT BELGIË. Brussel, 31 Dec. '32. il Bélaatsre d n gen van het jaar, en de eerste ?ton het volgende werden vroeger in Belgit1, meer dan in andere landen van Noord-Westelijk Europa, door e*n aantal gebruiken en herinneringen »;\n gne oudste geschiedenis gekenmerkt; zeden, die iors verloren waren gegaan, of er nooit be staan hadden, waren hier uog eeuwen lang te vinden. Doch Belgiëis te zeer aan eigen aurd en zeden ongetrouw geworden, dun dut du poëzie harer tiaditioneele feesten heden nog evenfri-ch door het volk kan genoten worden als vroeger. Het leeft te weinig voort mot de aloude dietsche overleveringen. Hét goedo St Nieolaasfeest bijjv. kon niet algemeen meer bly'ven; uien gevoelt goenen lust meer, om, gelyk do Genebtet zegt. .'L.iUgaa Ung da winkels rond te dwalen, Of aan ean "vreter" nog zijn bart een* op to hilen. . St. Nicolaas heeft in Belgiëplaats geina>kt voor de fransche, minder sprekende vtrennes, eu het Keratfeest bepaalt zich tot de kerk. Gi en enkel feest vertoont zich, waarop, als 't ware do kindervreugd wordt geconcentreerd, tenzij men daarvoor den onnoozele-kinderendag" boude. il.i. de gedachtenis vau den Bethlehcmscbeu Kinder moord op den 28n December. Op dezen dag ziet men in vele onzer steden de koorknapen, met hunne kleine zusjes, verkl-ed als geestelijke heeren en zusters, ronddwalen, aanbellen, prentjes uitdeelende, tegen poperk .-k. Dit is het overblijfsel vau het aloude kituierbisschopfeeat," dat iu sommige landen zelfs tot aan het aiudo der vorige eeuw bestond. Dit feest beheerschte, zoo te zeggen, in vroer eeuwen in de gezamelyke Nederlanden dun tijd vau kerstmis tot Drie koungeu, en begon eigenlijk reeds roet St. Nicolaas. riet knoopte nek ain het Ezelfeest," dat vooral in Frauktük gebruikelijk was, en ter herdenking dor Vlucht naar Egypte werd gerekend. Het schoonst e ineifje der plaats werd dan op eenen ezel de hei k binnengeleid. Het gejoel en de wan orde welke by zulke feesten ontstonden voerde iot eeue _ afschaffing daarvan (zie dtarover b.v. Eelcoo Verwijs. Sinterklaas bl, 21 vlg) doch bet feest van den Kinderbisachop" leeft m vtrsek lende landen 400 jaren lang in gebruik. De stedelijke rekeningen van Dordrecht, Utrecht, enz. kunnen ook het bestaan daarvan in de 14e eeuw bewijzen eu wy lezen nog hoe in 1C73 het kapittel, m laatstgenoemde stad, omtrent het St. Nieolaasfeest eenen armen jongen tot bisschop liet kiezen. Do kinderen ronakten bet in Belgiëzoo bont, dat dit pseudo-bisschops"-feefct eerst het officieel küinkier verloor en vervolgens verboden weid. Maar toch. vinden wy daarvan heden in de t>royihciëu Z,-l>i-abant, Antwerpen en Limburg heiinueringon, gelijk er uog hier en daar in Hullaud beslaan. De kind'ren zijn den 2Seu Dec. meester in buis, en trekken de kleederen hunner ouders aan, gebieden over do dienstboden enz. De joni'ste dochter des huizes mag het middag eten iii;ar bnio keuze bestellen. Luiluk" wordt in Autwarpen op den Sisten Dcccmbar (Sylvosterdag) gevierd, de Sylvester" moet de uiidere huisgenooten onthalen. Evenwel is velerlei oud gebruik tot onkecnclijkheid toe verbasterd, en, gelijk ik geide, heeft het Kerstfeest veel van nijuo aantrekkelijke begoorbeliug verloren, In Spanje, Italiëenz. is men sedert eeuwen ffewoou cene plastische voorstelling van du ge. , men zelfj in eigenhuis Iu UuiUchland en iipelijk ieder weet, cei.en !gt meu d-iaiaan ligureo tr Geboorte too. De oude heidenxchegeMiwel op deu 25aten l/eeiübte stulp en de vivugrl ? Jleiide grlootiheprii j,fii. van ce eene zij de trui den Schloe'ier die de party heeft grcrrêerd, nog overtreft, Wotun «tl door den beer KrU ;kul wor den voorgesteld enz., en de welbekende kundige Antoiue beidl zal dirixeerea. (Als ik wel heb, werd van den Ring der Nilelungen tot heden toe alleen die WiMrrc m Nederland opgevoerd, en dut wel nitsluiU-lyk te Rotterdam, op deu Uden April, 1878.) \\ij ttagen, voor conige dau.en de vier s'andbeelden welke aan de gruote trappen iu het paleis van Justitie alhier komen te staan, 'i'woe d.uirvau zyn reeds in marmer uitgevoerd en hebben hunne plaats ingenomen; het zijn Socrate* en Demosthenes, beelden van B 9 voet hoogte, uiet. zonder talent bewerkt duor deu tauldhuuwrr Armand Pierre Cattier. Socrates stnat peinzend op zy'ue hand geleund en heeft, het bekeWe karakteristieke gelaat. l)at van Demosthcncs U veel moderner, doch ditnruit «preekt lierheid en vastheid, Heide beelden dra gen ven los omgeworpen kleed, dat borst en arm zichtbaar laat. Zy' staan iu een ongunstig halilü'ht, achter eeue zuile rij van Iliuwen tteeu en hebben eeuon geclachtigen achtergrond! Men «iet dat aan nationaliteit hierbij evenmin gedacht is, als by' het gehmtle reusachtige, aan do-bramaneu (en wat met al meer!) herinnerende gebouw. Overigen* zyn de beelden ««n verdienstelijk werk, van goeden slijt. Eeuigaains meer nationaal, of althans niet bepaald tot eeno voorchrUtelyhe beschaving behoorende, is een ander beeldhouw werk, dat onlangs onze opmerkzaamheid trok, namelijk de zoogenaamde Victoria," bestemd om op de spits van den gevel des nieuwen uiusuems te Amsterdam te worden geiiladtst, en waarvan de heer Vermoylen, profeesor der beeldhouwkunst aan de Academie te Leuven do ontwerper is. Ofa-hoon het ons voorkomt dat in 't algemeen h. t beeldhouw werk van dit nieuwe gebouw t«n onrechte het olympisch Symbolisme weder zocht te verleven digen (waarvan wüdoor Wegner, en andere dnitgch-mythologen langzamerhand waren »fgeraakt J, ofschoon ik nieon dat da figuren der bas-reliels evenmin de hollandsclie geschiede nis vertegenwoordigen als Socrates en Denv>atheneg de begrippen van het nationaal belgisehe recht zoo moet men toch erkennen dat d-j Genius der overwinning in alle opzichten wel ontworpen en uitgevoerd is. Het lichaam U in rwhto noudirig, do avnicn. reiken twee lauwer kransen vooruit, de vleugelen zijn fiur en krachtig. liet gelant heeft ecne edel* ui'drukking, nlleen komt ons het ondeMo gedeelte vnn liet kleed iu plooien, als door den wind naar achtai en gewaaid, minder gelukkig voor. Er ztiu hier aanleiding genoeg wezen om het in de hoofdlijnen en. hoofd«ieraden voltooide l'ah-is van Justitie alhier, wat den geest van den bouw betreft, bij het Museum te Amsterdam te vergelijken, doch wij bewaren dat voor een vol gende gelegenheid. Ten slotte nog een paar mededelingen vnn minder yreedzamen, doch daarom niet minder karakteristieken Hard. Ik btb verhaald dat er alhier cen« beweging ontstaat, tut rechtvaardiger behandeling vnn Vliiamïche taal en letteren op de midoRlbiire scholen, en daardoor in 't officieel en dagelijksch leven. be studenten van Gent wilden een groot, al gemeen studentenfeest vieren, on waarschijnlijk ook de hollandsche studenten daarbij uitnoo:iigen. De voorbereidend») commissie bad aange nomen dat de uitnoodiging iu twee talen zou ge schieden, want te Gent studeeren een groot aan tal Walen. Dit voorstel werd later in eene algemeeno vergadering, na zeer hevige debatten, met eer e kleine meerderheid van stemmen verwor pen, op grond dat alle studenten fransen ver stonden en daarom de kosten van dubbelen druk konrtea gespaard worden, Daartegen ontwierpen de Vlamingen een he vig protest, waai in tij klagen over de dwin gelandij" der jongelingen van romaanscho stam. en deden dit aan de hoeken der voornaamste straten aanplakken, ' De Precursfur van Antwerpen slaat nn ironisch voor: het fransen af te schnnVu, en het Vlaamsen. op gelijken voet met met Waalscli te stellen. Niet minder sterk en meer algemeen is, te Brussel vooral, de opgewondenheid over de zaak Peltaer. Men kan' het oogcnblik bijna niet af wachten, dat het hof van Cassatin de veroordeeliug zal handhaven, en ecne petitie met meer dan drie duizend handteekeningcn is van Antwerpen uit aan Z. M. den koning gezonden, om hem te smeken de doodstraf to laten toepassen en haar in dit geval door geen e andere straf te vervengen. De algemeeno spanning isdes tegrooter, dewijL opnieuw te Brussel een vreesMijke moord is voorgekomen. In do voorstad Molenbeek is een klein kind, Mim'a \Vascliaert, geheel verscheurd en bebloed nchter eene haaz in een zak gevon den. Het volk is daardoor dos te veiwoeder, on eiücht den dood van zulke boosdoeners. Dr m sul, 31 Dec. 18S2. M. A. niet ten onrechte hoeft ds BohtmkfiM van Jufv. Mo«« zeer de aandacht getrokken eu er i» roaar oen* nem over hot mncrdera leven, dat zich m hare jougslo voortbrengselen openbaart, l och \ alt eeuig streven naar konventioneoU idealiteit m naai werk af te wyzen. /.oker de groote' Knifuman ?M& ons iu dit onderwerp nog uut meer te verooi-deelen gegevuii bobben; maar hg w;is «*" kind dor rumaiiliek, en o ie jiei-iode ?.«» wo te boven. Wo» hut ft langon ti?d dn natuur te *e«r mistrouwd: langs twco ver^cLillende kaï.teti valt dir. op te merken: in het laatste tijdperk vau het klfvssicUme en in den vollen bloei der romaulere zijde'cene soort t uu ?is" die iMii'ZÏQ vuu 'i kei sde tweede haisid.i}}'' k, ffeen i-ust- of füest.j.i"; tiek; daar moeten wo uii-t war te-rug, /io wat men doen kan, al blijft men getrouw aan da natuur (jnist pttkozon) ui don kleinen Gi'ando van Jufvr. Schwiir ze. Idennl valt er niet in Ie miskennen; maar al dn cVmeuten zy'n uit u e natuur genomen. l»o echeur in de mouw d(-r UoMmienne komt my ouk vuor niet van de zui verste «maak to si)n. Hovendion verraadt die scheur, d<it men zich ni«t recht rekenschap ge geven heeft van dn stof, W4iir het hemd van ge« muakt is. Maar de schilderij vrrdient vuorzi-ker wel de ondei scheiding, die er aan te-beurt is gevallen. Mijns ' iuzitus eebtcr m veel Uoogor niattt bet mot gouden mednlje bclüoiidu No. 3iK) van E. S. Witkamp Jr. Ziedaar een praohtige natuur-studie. Ue goede monder heeft naren discipel w«l beloond voor zyn vertrouw on. Kr is onmiskenbair eeno ietwat anti-Knnbraittieke reuk t io onder do jon^ero kunateuuars, op het voetspoor van J«n vnn Heers, ingetreden. Ik noem het niet. krijticlitig in: w r toch mon i-t ban ir te bruin to worden. Uitmuntend. Men heelt lang genoeg gemeend, als men alles maar valschlijk voorwendde veel bruiner te zien dan mon werkelijk deed, dat men dan de XIXde Eeuw niet. pen goed getal Rembmndtjtms begiftitigen zou. DB ar komt meu vnn térug. Dat is moreel en xsthetiogch. Ook N. van der Wnay heeft twee uitmuntende taforeeltjens, ieder van een Dames-ngunitjen, uu in de vrij* natuur, geleverd. Zi*) dat witte horultjen! Men vond het stuk duiugroud te groot. Ik heb dien indruk niet gekregen. Gcsrlimtuks-saehe moeilijk uit to mnkci;. Maar het beginsel slaat vast, dat de nieuwe tijd g* en wanrde moor t» hechten heeft nan den ouden ehch, dat een schilderij of een landschap ot' een geure-kouipozitio moet zyn. Met genoegen zag ik ook W. J. Haverroan bekroond, voor zijn jongen (naakten) Ftüitypeler; Levvnsgropio zittende knaap, in de uiien lucht nit do antieke waereld. Ouk hier is nlle manier verwijderd goblc'vcn. torwijl mot grooten, goeden uitslag do naaktschild'ring hier ten zegepraal \iert. Waarom geven die Dames en Heeren in den katalogus toch zulke onduidelijke namen aan hunno werken1/ Jufv. Moes noemt, limnr h f ld in .Blikken in de toekonst", de Heer Witkamp zyn kloek u boercnmeid Hooit ijd'', de H t er vau der Waay een zyuct' mei^jeiis: In 't bosch", de Hoer Ilaveruian zijn antieke ilnitist Lonto". Men moest bedenken, dat de kiitalogen doknuienten vour de kuu.stjjejcbiudfiiia zijn, en er geen ruden bestaat om de toekomstige historici vau het spoor te leiden. Een onzer voortreflijkste cenre-tcliililcra, de Heer M. J. de Haan, noemt zijn fraai (boewei wat al te teert behandeld no. 76 Uitgeput" je foi/s Ie aonne en dix, waarde lezer, te raden, wat dat is. Dan doet zyn geestverwant G. Henkes beter met de benaming uegceringabfink" een wel wat doodsch, maar toch verdienstelijk portretstuk. Deze Heer staat met zy'n Ziekbed achter bij een dito onderwerp van Jol). J. Paling, dat tot da waariyk mooyeaohilderytjer.s behoort. Jammer dat do handtjens zoo weinig gcteekond zijn. Natuurlijk "kunnen deze Heeren altijd nog wel wat loeren bij U. A. vanTrigt, die een historiesch opgevat schilderij Tovert in zijn raadzitting te \ eire, 1668: Goed gekomponcci'd, harmoniesch van toon: een deftig t>tuk. Uier heeft echter niet in de leer te gaan: Carel L. Dake. Had ik over een medalje te be schikken gehad zy ware den Heer Dake ten deel gevallen. HU noemt zy'n onderwerp Eene geldquestie." Dit keurig schilderijtjen staat, mijna in ziens, wat uitdrukking van charakters, wat prsecizeering der stemming van de personen betreft ?boven aan by al wat dezo ten-toon-stelling ons te zien gaf. De bejaarde brilleman aan gune zij van de tafel, het midden houdend tusschen toe geven en weigeren, tusschen van dienst zijn en Bezwaar maken, maar vooral het jonge roetsjen, van wier gelaat toch moer een vierde zichtbaar is, haar gebaar, haar houding, baar vertrouwen, haar vrees, haar welwillendheid-vragende glim lach, 't ia alles voortreffelijk uitgedrukt; bui tengewoon. En tcokening en kleur zyn solide. De lieer Dake heeft, dunkt my', een groote tOGkom&t. Hy' heeft het ju ne sais quoy. Ik geef inyu gevoelen in n eu ander voor beter; maar wilde toch in den aanvang des jaars niet aanstonds schuldig staan aan het ontkennen eeuer niet vervulde verbintenis .8 Jan. '33. AlK Th. van eeren. Waarlijk, in de rnbriek tooneelwerken, die meu meesterstukken noemt, is genoorf atwiss«ling te vinden. Uok dio verdienstelijke leaeu van vt r. lü.-gezel»i hap, wier tulentan *ich meer igcna-irdijj in 't blijiiK-1 kunnuu do n gcldan, ieniatc'ii wy dan ook uiow a!» ilo veitolkers »"« kunstwerken, t*n wier a»uliooro, in onze toenichingen, hrt gul iukiiik der ketens, wam mee de auteur uu» uu n y.y'u werk lieelt woteu td booyeu xich veniK-ngt met den biavokreet voor hen, die wauidig IJLIÜbodueliiiKun \erttiuldrn. En dit ii met Maturen Muntte», het blyspcl Jnlius Rosen, iu de Aiuntelatraat gespeeld, ...sziu» het g.;val. Hier is 't onzen applauten lctihts geourluol'd zich tot de gaven dor spelers to ikktttu, io hi«r toch ook «l ueen geleiteuhuid vinden, zich ia nju-komiiche tcbakeeringen te doeu keiiiicn. Nikobuis Duffock zoft wellicht een in zijn soort vlekkulozou kunstenuai-sloopbiian aclucrziclihe beu liggen, zoo hy, eentuua! zich geen schitte rende vanière loogedaoht ziende in UeProogschu buivankratic, zich heol ea al aan het toen ver kopen re-jiwirechitp bühet Karliheatef te Weenen had gewy'd en zich niet had verloren in bf.t opstellen van volziuneureeksou, wt'inig gekruid, ' on» vau eenige oppervlakkig gedachte en en gebaren vergezeld te worden «n op die wyze, voor blijspelen uitgegeven, nan t l.ichon to zotten, wie in dit droeve Ie»en licht vermuükt i». 3T» vertoont 'a lleert-n DE AHSTERDAMMEB, WEEKBLAD VOOS NEDERLAND; raer nog s*g ik den Heer Heesbeen zoo vold«*A als uu hu Itaron van Krtlenberg voor te stelle! had. 't W a» uitstekend! Anwt, 6 Jan '83. Van DeyueL DE «GIJSBREGHT" EN KLOIU8 EN KÜOSJE" . . . i«loopbaan zich lang niet vlekkeloos: clk« tot. hut bereiken van bovuunaugeduiil . . . .»? %«4&kVliA* W ie, evenals ia Frauki-ijk, geen rust meer, gelijk in de Nederlanden. Maar al zyn ook dio oude feestelijkheden op geheven, of door gebrek aan nationaal. £,'evf,('l door vreemde zeden verdrongen, het einde 'ie< jaars bood 'ons ten minste hier ta Hnmul, te Antwerpen enz. een muzikaal genot, waar, voor wüeen ezel- of bi^chupifeest gaarne- willen ui^atu. In myn vorig artikel gaf ik verslag van liet Coictit dva (Jonservutoriuiiif, heden heb ilc u een puar uierkwaardigu uitvoeringen van Antwer pen te melden. Ten behoeve der o verst roomden langs den Rh yu (waarvoor uwe duiUqhe lezers in Am-itcidam zich zeker wel intresscercn) gaf de duitschuColouie eenen musikalen avond, waarop zich de heer Hattsmann uit iSerlyn (viotoncel), de heer ll llauderj van KnuK'n (viool), mevr. Fulck, geboren Anna MeUig (weduwe), Mej. Kuffevath, dio in Holland wel bekend i*, enz. lieten hooren, en dat eeue «om opbracht van meer don 15,000franken. Eenige dagen later woonden wüop een couceit de uitvoering bjj van een groot gedeelte van Suhumaurs, Gcti'ivcva, een werk dat hier te lande nog uooit, en zelfn in Duitscbland zelden is opge voerd. De uitvoerders waren meest liefhebbers, (ie begeleiding geschiedde slechts door 't klavier, lioili, als bijzonderheid verdient vermeld te wor den, dat eene dame den directiestaf zwaaide en dat het werk in 'tYloaausch werd voorgedraSM, volgens eene uitmuntende vertaling van Era. iel, wiens gedichten zoo bijzonder geschikt zijn om op muziek gezet te worden. In Amsterdam zal wel de Ltipziger uitgave van zijne vcivim bekend zy'n, indien-'t al de belgische > int is. In den loop der maand Januari staat ons hier ei.-n groot en nieuw genot van muzikalen aard te wachten, dat nn reeds aan Holland wordt ges<>hnnken. Vrydag laatstledon is het contract onderteek"i,ii tugschen de stad Brussel en Angelo Neu~ ? « - - --? «t«>. _^ r, "J tun Ring der NAclutogeiif WMrbübepaald werd dat, den SKtaten Januari Retngold, den Sisten Dj? WuUMrc, den 26*ten Stcgfried, den 2»sten 3)ie (fat t drmmertmg In de groote schouwburg IM Mcnnaie «al worden opgevoerd, ffrootendeels met dt-xeUde middelen, al» dit te Berlijn plaatfl had. lininhildo eal gezongen worden door Mevr. I ledwig Reichor Kindermann, Mime, door den iit«r Libw, welke, naar men xogt, d«n begaafIC-UUi'i-llLLIC OP DF, AKTI-'lEN-1' X STELLINli. Ik ]:.id, na myn woord van begroeting der \feis/.iui ui'ini;iitiiiul iifstoffecrdöArtr-zulan, voor du lioiideuUtüreis uuu te.n-toon-stellingüvurslag willnu leveren. m Mr van uitstel ia afstel ge komen en do waeield gaat, haar yang! Trou wens to verzekeren, dat dozu of gene 'vooruit U gegaan, dat deze of gene richting veldwiut, dat ekere angsten der kritiek niet door de uit koms'un gcrcchtvaardiód zy'n, dat er meer verkocht had niijeten wórden, dat men Verwachtingen gekoesterd had, die niet verwezenlijkt zyn, wat geeft het eigenlijk? 't Is te hopen en te deuken, dat de aanstaande groote iutci nationale ten- toon-stelling meer stof tot outw.kkcüng >an algemecne denkbeelden leveren zal, dun, uit den aard der zaak, deze pe riodieke expozitie van do loffelijke kunntmuatschflpp Tiicn wensch ik een paar woorden te zeggen over werken, dio in mijne naaste omgeving zyn voort gekomen. Ik had de eer het initiatief te nemen tot wy ding van een monument aan myn overleden .vriend Uilman. Het spreekt van zelf, dat de hulde, op het gebied der beeldhouwkunst, zich tot een zedig bas-relief van den kop beperken moest. De nagedachtenis van verdienstelijke mannen wordt er niet mee gebaat, wanneet men haar opschrift tot een geestdrift, die zich in een wèidnih gedenkteeken uitspreekt. Allerlei medio* kritiiteu in standbeeld te brengen mogen .wy' (niemant genoemd, niemand geblameerd) voor.'.. andereu overlaten. Maar een nuisbjk, levensgroot marmeren medalion-portret, te verhinden aan den Hollandschen schouwburg, komt Hilmantoe. En nu moet ik den Hoer Colinet van gantaoher harte komplimenteeren over zijn zoo uitmuntend geslaagden arbeid. Al liet eüsentieele uit Hilmani gelaat (dat zijn eerlijk hart, xtyn koenheid, cQn necstdrilt en burgerlijkheid zoo eigenaardig ver tolkt») is bewaard gebleven, maar voorgesteld naar die edole opvatting, welke de Godin der beeldhouwkunst uur zonen voorschrijft. Spreken wy nn met een pau wooiden ranhet werk eeniger leerlingen onzer Akademie. Het moge voor Mej. Moes moeilijk zijn te worden rrpgerarrkt, waar Thérèae Sphartzo portretten schil dert zoo als ons UuU er iu de XlXe Eeuw misgdene gehjkw»jndi|;e heeft aan te wy^ejj, HET AMSTERDAMSCH TOONEEL. l Jan.: f'rou-Frou, 9 Jan.: Ifitmee manntn. 3 Jan.: (iyibrtyhl van Atntttel. t Jan.: Zwarte Oritt. 5 Jan.: liobtrt tu Strti-ain. De Plantaadjc-Bchouwburg gaf ons, Maandag avond, in extra-voo i stelling, nog eens' frou-frou te zien. De' rolverdueling was eenigszins gewjjrigd. Voor de Valréas trad, in de.plaats des Heeien Potharst, de Heer I. vnn Lier op. Hy' voldeed meer dan zy'n voorganger. Toch dunkt mij de Ueer van Lier to weinig hoog van gestalte voor deze rol en te weinig schtaal van gelaat. Wanneer de Heer I. van Lier voort wil gaan zich als beeldend kunstenaar aan het tooneel te wijden, wende hij, vóór alles, pogingen aan om zijne spraak te kuischen, oefene hy zich in het gebaar, op dat het aan soberheid en uit drukkingskracht wiune wat 't aan opgeschroefdheid en kunstmatigheid moog verliezen. Voor het kamermeisjen, zogen wüthands spelen de Nanine uit La Dame aux Camélias. De dienstwillige goedaardigheid, welko het charakter dezer aktrice ademt, maakt haar zeer ge«chikt ~voor dergelijk een emplooi, doch dat «ühet de vorige Pauline verbetert, zou ik niet durven verzekeren. Mevr. Ellonberger, dikwerf schitterend in het drama, melodrama, gelijk ik reeds vroeger in de gelegenheid was op te merken, handhaaft beur kunst minder in de salonkomedie. Zoo zeer haar spel bij uitstek het drama, genoemd Testament vun Koningin Elitabeth, in waarde vermeerderde, in die zeilde jnate draagt haar optreden als de Barones dt Cambri er toe by het aspekt der merkwaardige komedie Frou-Frw minder kleureury'k te maken. In geen harer bewegingen, in geen toon harer stem, in geen plooi van haar kleed ieta te bespeuren vau het jonge, dartele, speelsche vronwtjen, dat den ouden Heer. de O mbri heeft, gehuwd en nn, als een vlinder om de bloembeddon, met haro spitse Uursjens en open* gewerkte koujjens langs de sferen, die de stof Ie» veren voor dechroninuescandaleuse, huppelt, zon der nog juist, door de atmosfeer bedwelmd, in den af ..rond to starten. AI den leveosdaden, welke het pr. livkvan de baroneste aanschouwen krügt, faalde bet, in deze vertolking aan elegantie,aanzwi.rig« heid. nanbontheid van gcmoedatrillingen, M«n U'e toch elk artiest in zy'n emplooi! De Heer v.Kuyk wwi nog steeds to btcrfc gegrimeerd in d-) laats e bedryven. JUogo verder do wel he/tutte zaal te dezer 17de vciiuonii)^ van J1'» ut/-7'Vt/u, dedtrektie 4.'»^-"^ -»., ____ _,._ _?.._?, doel iloor hom iu 't werk gesteld, een arbeid, want bij zij u tooucelrootiue hem goede diensten bewees, mag een vlek in hot kadur vu n dat leven genoemd worden, eu onlangs verscheen het 14de deel, zegge het Mde deel zynei' spelen, al tijd onder den pseudoniem Jnlius Rosen, dus 11 duelcn vlekken! Ik wensch mij niet exklusicl,uiet hurdh&ndig, ook niet onbeusch tegenover deu Heer Dufleck te betoonen, doch valt het in-derdaud niet in waarheid te laken, dat iemant zijn ty'd betteed aan het vervaardigen van tooueelwerken, diu onder de eerste lacbinotieven, welke hen het recht |vau bestaan ver zekeren, tellen: de daad van een of meer dere Hoeren, die in het aangezicht van een of meerdert» Dames, tot dezer grooten schrik, par tijen patrijzen of soortgelijk hoeudervee heen en weer ulineiiren? Julius iiosen h:eft nooit den hoogon ernst van do roeping eens blijspeldichters ingezien. Hij ont leedt niet cu fiubept geeu clinrakters, het goiui zgner satire vormt hy niet en lontert het m 't vuur van zün vernuft, hij bestudeert noch be werkt, noch slijpt en plooit. Het is noch de dolle schaterlach eens clowns, noch du weemoe dige glimlach eens wyegeers, die treurt over de m. uschlieid, welke wy m zijn arbeid ontwaren. Ziet, laatst zag ik, door een koukenraam, twee vrouwelijke dienstboden half omvallen van 't lachen, wijl de kat hun koftieket*! omver had geworpen en nu de kotfie van de tafel droop, andem niet. Zulke kleine stoornissen in inaatschappeiy'ko of huishoudelijke orde, blijken dus de uit gelatenheid vau sommige heden op te wekken. Uit ii een verschijnsel, waarvan 't al zeer weinig wetenschappelijk klinken r.oude te verklaren, dat 't zijn belang mist als bijdrage tot de kunde der mcnsciicnsüort, maar dit verschijnsel rekent tevens tot >ijn eigenschappen, dat 't zich niet, evenmin als ceuig ander van deze orde, gebruiken laat om, in drauatischen kunstvorm verwerkt, aan ietwat ontwikkelde toeschouwers to worden voor gezet. In de maatschappij doen zich dagelijks een aan- J tal verschijnselen voor, duizenden in getal, die ^ duizeudwerf belangwekkender z.iju, dan het pla gerig «ener damo doode patrijzen voor houden. Die verschijnselen leenen zich tot duizenderlei omworking. Wanneer men zich bly'ipeldichter voelt, wordt men vriendelijk verzocht zich daar mee af te geven, en', zoo men hiertoe het ver mogen blijkt te missen, gevoelt men zich ten on rechte blyspeldichter, zegt dus dien stand vaarwel en beproeft b. v. zy'n krachten eens-aan eene zaak in katoen of galauteriün, of men wordt kommies by de belastingen. .Ten Stadsschouwburg speelde men l en S Jan. Gysbreght van Aemstel." een treurspel door j Joost van den Vondel, uit do 17' eeuw. Het is ' een heerlijke gewoonte jaarlijks do aandoenlijke kunst va-u onzen teêrcn en krachtigen dichter te doen voordragen. Ditmaal vertoonde men het drama zoo kompleet mogelijk, niet de Kei'1 der Edellingen vermeerderd. De Baddoch van Me v. Kleine beviel mij niet zeer. Badeloch was te veel op haar gemak, te burgerlijk, te weinig hni-tntüchteiyk. De Heer v. Schoonhoven, als Gysbreght, voldeed bizoDder.Hier speelt zy'n schooUchlieid hem geen kwade parten. Voor dit klas sieke spel, in de hoogst klassieke rol der Rei", was Mevr. Rössing ook wel iets te natura list ie«ch. De Ur. Bouwmeester gaf een uiterst doordacht genuanceerde spie. Mej. S. van Diene spi-ak, met dezelfde uitdrukking van reina dich terlijkheid, die ik mij van haar als AnnaDamby in Ke.un, uit het Herbei g-tooneel,herinner, de onstcrflijko vaerzeu Waar werdt oprechter trouw" enz, uit. Over Zwarte Griet, door do Rotterd. afd. van 'tNed. Tooneel, Donderdagavond, nogmaals voor een propvolle !iaal uitgevoerd, hebben de lezers van dit blad van de hand des Heeren van der Goes reeds een som van fijne opmerkingen onder de oogen gehad. Over de spelers, twee woorden. Mevrouw Beersmans, in d« titelrol, scheen my in haar spreken veel te... monumentaal, niet natuurlyk. Haar toon was die eener moe der, welke voor haar kinderen de stem van den . boeman of der heks nabootst Haar gebaar, haar kostuum mag men prijzen; de vertolking der hartstocht niet matig genoeg, haar grime weinig verzorgd noomen. Haar gantache optreden was in harmonie met het verhaalachtige, waarop de Heer v. d. Goes, als het stuk zelf kenschetsend, wees. De Heer J. Haspels, als Noorman, en de Heer Poolman, als Jan de Kreyter, muntten uit; na hen kwam Mej. Jeonne de Groot en do Heer D. Hos pels. De laatste was echter te veel als een artiest, een landschapschilder b. v., gekostnmeerd, te weinig geleek MJ op een woeaton misdadiger, door den aanblik van een schoon meisjen tot een ander mensch gemaakt. Maar, alle bedenkingen over «tuk en uitvoering ter z|jde stellende, Traag ik n', hoe zal een pu bliek , dat zich in massaal verdringt om het wel verdienstelijk doch niet hooge knnststuk del Heeren Paassen, hoe col het opgetogen zQn, zoo er eens inNederiand een dramatist opstaat, wiens zie dende hartstochtenzee zich uitspreekt in den vlammenden blik, waarmee bij zfriitof o verziet, in den elektrischen kunstvonk, die het geheel doorachokt, in het meesterschap over den vorm, in de levende taal zijner figuren? De Salon vraagt ook TOOT inheemsche kuntt onze aandacht Robert en Bertram, of de luttiae vagebonden ia een kluchtspel, gevloeid nit de koeplettenpen dea Heeren fioth. Aan dit «tuk mag de verdienste niet ontzegd worden van, zonder aanspraak te naken op waardeering als dramatische kotnpozitie, om een aantal zeer potsierlijke, hoogst komieke tooneelen ta vertoonen, welke nw gedachten een avond iu de groene luchtitreken van het lachwekkende verplaatsen, Robert m Bertram is min of mcor op zyn fransen geschreven; daar komen alleiamnzanttta pauaadjea in voor. Vooral het. 5« RH 4e bedrijf 'U" niet misdeeld, waar de vu^ul on» verschenen, als hoogo perfonon of' i<> vrouwen vermomd. Mevr, Ta.rtomt?lv:c' 't Is toch een opmerkiyk feit, dat de vertoouing van Vondels GyjlreyM en vau Thomas va* M.iloeinj boerenbruiloft voortgaat jaarlqks een paar tttimvoile schouwburgen te geven. En dat lioudt, wat de vertooning van d«n GjfsbregM be treft, slechts met enkele gapingen, nu al aan sedert 1Ü3S. 't Is een belangrijke bijdrage tot waardeeriog vau den geest der Amsterdammer*. Vondel, dio don DoidUchen .Kerkelyken" al zoo voel .aanstoot" gegeven had, komt, ter inwijding va» den nieuwen schouwburg, gebouwd op kos ten en tot voordeel van 't Wee»- en van 't Oude^ mannenhuis" in het schitterendst tydperk onzer Hcpubliek een stuk ten tooneele voeren, waarin de Kooiusche ket kzeden" naar eisch des tydts" wei-d»n voorgesteld in tegenwoordigheid van do machtige Ucgeering van Amsterdam. Of Uug* de Groot hem uit Pavy's al schreef, dat hy <ui Stnd voor gelukkig hield, indien er velen wa ren, die dit werk naar zijn waarde konden schatten, dit was, zou men denken een geringe waarborg voor de handhaving van het stuk op du rol. Hugo de Groot zelf scheen er aan te twijfelen, en, nochtans het stuk werd jaren, eouwcu lang met grooten toeloop van volk vertoond. Eu niet alloen wa« het ryk aan topneelen in en om kloosters, die bestemd waren in roomschcn geest te worden gewaardeerd, maar onder hot oog der predikanten gaven de aan* plakbiliëttun te lezen, dat de Engel Rafael ia het stuk optrad en dut dus het Heilige met het onheilige op ongehoorde wijze vermengd werd. Ziedaar een by'druge tot booordeeling van den geest, dio er heerschte in de eerst e stad des land». Men heeft dezer dagen met veel juistheid eenige redenen anngegnven, waarom de Casbrcght steeds in de smaak valt Potgieter en Prof. Jorissea kunnen den Gj/sbrcyht niet goed lijden; maar het stuk was anders bestemd de grootste antipathiën te verzoenen. Bilderdyk, weinig inge nomen met het amsterdamsche aristokratisme, dat in den Qf/sbreght gehuldigd wordt, noemt het Het meesterstuk van den grootst on dichter", ook de Heer Ter Gouw, anders een vaardig en _,. berisper en wat Brandt noemt de Roomsctii kerk?.edou" weinig gei.egen, zet zich over alle anaclironismi n heen, en bewondert deze tragffidie. Verheugen wy, Amsterdammers en Vondeiianen. ons in dat alle», en betoonen wij ons het bezit van zulk een werk wanrüig. - \ Maar dan mocht toch wel een weinig meer zorg aan de uitvoering besteed worden. 't Is zelfs onwelvoeglijk om niets meer t ceggen, wanneer een stuk zulke goede recette? geeit, het met zoo weinig liefde te behandelen. Het gaat het bestek van deze aankondiging t* buiten iu alle bizonderhedon aan te toonen, dafc te weinig liefde b\j de monteeriug heeft voor gezeten. Wat den text aangaat, men heeft den rei der Edelingrtu laten voordragen. Dat verdient lofc maar euno herziening van het geheel en noaüw* keurige opncuing der bette texiwoordrn door di Bpelers ware met overtollig. Laercu" heeft ge lukkig voor Haerlem"plaats gemaakt. Voor rniaiHjck" (ongunstig, ongerieflijk) heeft mon yieWlyk"geiegd. Weeren voor nschi>ppen" (van 'trooi scbe autaer) kan toegelaten worden. De?TOp«tf* by het riugelooren," beeft men niet aangedurfd. Dat is ouoordeelknndig, al huldig ik hefrgevoel; waar de verandering uit voortkomt De inleiding is wtchgebleveii; de eerste monoloog zeer bekort (ik geloof te-recht). ? < D« kasturaeeriog is beneden kritiek. Het schild van Gy'tbreght, met den onmogeiyken rjnfd oik het blazoen; zyn helm, die, als een romwnschifc een nekttuk had, en, als de Ridder het hoofl. ophief, er af duikelde, de roode wapenrok(?) met? zyn ruimte, de niet sluitende maliën ter bueubitklceding, de Attila-helm van den Bode iu zijn XVc-ceuwsch.borstharnas, het vizier van den Heéj vau Voorna,"?geen enkel kostuum met kritiek op oude voorbeelden bestudeerd. De Bisschop iad cao tvould-bt antieke casula aan vanbruingraauwc, 'volkomen onliturgische kleur en stof. Casula of kazuifel komt hier niet te pas. De Deken in een tuleu albo! De Bisschop komt d kerk binnen met zijn kazuifel en dalmatiek, blootshoofds en dezen banneling wordt ccn pallium omgehangen, een mijter van IbOO opgezet en een' soort van processie-kruiïvoor kromstaf in de hand ge' -ven! De geschilderde schermen kunnen er door, maar het gebrande venster der kerk vau builen geeft niets minder dan een heiligcnvooistelling; ccn afstand schijnen de kleuren in haar mombakhuis, dat veel op een afgod gelijkt. coiMo beho op Bcliikking, een Mcxikaanschcn i..0 0JJc fond en comble behooit de van deu Gijsbrcgbt" onder handen genomen ta worden; maar men moet er o«-n doel der recette voor f willen staan l Ik spreek niet vau den eerbied en de dankbaarheid, die wy aan Votidol verschul digd zijn. Wat de uitvoering betreft zy had twee planspunten: het verhaal van den Bode," door Louw Bouwmeester en Woer wort oprechter trouw", gereciteerd door JulVr. van Biene: beide voordrach ten waren voortreffelijk. Mej. Lorjc heelt zich van den rei der Edeliugcn afgeraiakt zonder er iets van te voelen, dat mij zeer leed doet; want het gedicht is een juweel. Zij zcidn haar koeS'etten veel te diddktiesch op. Haar pattnei', de eer Meynadier, was beter. Mev. Rü'sing heeft de Amsterdamsche Maagden met smaak en ent min' vertegenwoordigd; toch had de rei, als hot midden houdende tuüsclien werkelijkheid en alloxprie, wat minder naturalistioach van toon en gebaar kun nen zijn. Indien het werklijk de Ilcer Clous is geweest, die de tweespraak als Heer van Voorne voerde, maak ik hem mya kompliment; het zelfde verdient Jufv. br. Poolman, als Kafaël. Do goed» oogenblikken der anderen blijven buiten ver melding: wij hebben met het eerste tooneclge* zelschap van het land te doen. In Kloris en Roosje heeft de Heer Spoormnni de rol van Krelis, geluk de traditie die loven: ij houdt, niet begrepen. De Jong was daar beter in; en seker ook Tourniaire. Dat er van die Ileoren zyn, die voor de kunst het afschoren hunner kne vels niet over hebben, is zeer te betrcuien. 't Is ergerlijk, dat men fransche Markiezen van ITSty en kollandsche boerenjongens met knevels speelt. Die de eer heeft de kunst te dienen, moei zelfs tégen het offer van zy'n liplokken niet opzien. 4 J WO.'82. ., Alb. Th, l, DE AM8TEBDAMSCHE CONCERTEN; '"" ? Ik heb de opvoering der Fidelio" bijgewoond .op Yrüdag 29 December 1882, in het Paleis voor VolksvlütTdoor de Hoogduitsche opera van Rob' tcrdam. Wat is het toch naar dat ik moet schrfven van Rotterdam!" I-aAt Amsterdam, ons ge1. liefd Amsterdam,, zich dan zóó door Rotterdaat «. overvleugelen, zifir er dan hier ter stede niet g*1 noeg menschcn vnn gel;) en van genoeg enthouj ' sbsum op nrjy.ika.;) get>Ie,1 om te maken dut et, Ho.igdüitsch" ;ie;a-\ oor^tclünftcn -plaats vin d A, den gevangenen Flemtan, oiitrederfit «ader den naam Fidelio en voorMotsJd door I'rilulein Leonie, ao*g ?? apeekto ui ean wfrord afachuw«lük« au zonir den geboel*» avond door pertinent te hoog. Het groote Becitatif *a de daarop volgende Aria in bet eerste bedrijf werden sóó valtoh gezongen en zóó aleoat geacteerd, dat het voor den maar ffnnigniinf niiisifcalnn hoorder een verademing was, toen de «totaoooorden dtaer Aria weerklonken, daar men dacht, «na zal er wel iets beters komen," doch direct daarop volgde een koor van gevangenen, dat even leeljjk ge zongen werd als het schoon gedacht was door den componist. O» uog eeni op Leonore terug te komen, het was volkomen waar wat een spotvogel achter uiy' opmerkte büdor. eersten regel van het boven).,.noemde rccitatif: Abscheiuicher l wo eilst du liin l", toon by zcido : deze ze passage slaat voloui en op ban; dio het zingt l Z'n veroutwaardi^in^; deed liom het geslacht over 't hoofd zien, iiitiiu- overigens kon uc niet anders als het vol komen beamen. Het scheen wel alsof allen ' door dit volsche /.in.ïfU gedeprimeerd werden; Behrens (Roccp) intoneerde eenigo malen valscu, onder andere in liet wonderschoone canon mir ist so wttnderbar", doch deze muzikale zanger herstelde diwlely'k zijn fuut; zy'n geluid kwam mg echter eenigszins gevoileerd voor en van goed actueren, b|) hem ook geen sprake. Rocco behoort niet tot de beste rollm van den Heer Behrens. 1'iziiTO, de heer Krace, vatte als acteur t' n rol op, als iemand, die vijftig jaar goleden op kt Iveidsclie plein tvan iccge de vaische rol kwam en Jde zaugpartjj was neai te kras of lie ver gezegd te laag» De eenige, die iets te hooron en te zien gaf, wnav niet veel op aan te uterkcn was, is zeker Kiiiulcin Kerapiic-r, als Marzelliue. Florestac, de heer Meuz, heeft een krachtig te-.orgeluid, dat mn echter niet aangenaam aancli'i'd: toch zong hy de aria, in des Lebons l'i hiingstagt-n" zeer vei'diemtelyk, doch het (liiaiann voorafgaand recitatif vond ik bepaald r^et mooi. De overige rollen zyn van weinig betnekenis; Don Fernaudo, de heer Dr urn m, voor wien alle heil in de Bouflleuiskaat scheen te zitten, hield, zoolang hy pp het tooneel was, zyn blik star en tijf naar die plaats gericht, zoodat de woorden, door hem gezongen in den Finale und kann er l>t'1en liilft er gerne /" een bepaald erg komisch tlU'ct maakten. Jaquino, de heer Neubert, heeft over weinig (tcuimiddvlen te besuhikken, maar wat hu zingt, zingt bij goed, zoodat het allereerste duet Jet zt Schütschen, jetzt sind wir allein" bepaald het Standpunt van den avond was, hierbij iiatuurly'k cnkciido aan hét spreekwoord : in het land der blinden is nnpg Koning! Het orkest speelde ilordig en ongelyk. dil kau ik ecbter niet kwnlijk nomen, want het kwam my voor, dat do Huer Frcumayer volkomen ongeschikt voor ziin t-tak is; van goed dirigeei-en geen sprakn, z uhandeln 1)7,0 is alleen te classificeeren onder de rubriek Het jaar 1882 eindigde voor mij op muzikaal gcliicd dus nog al treurig, gelukkig dat 1883, my' al dndcly'k kwam schadeloos stellen door eene op voering van \Yagner's Ring des Nibelunp;en" (dit wei k zal in dit bind door een Waguoriaan van uiinm besproken worden) en daortusschen een prachtig Beuthoyen Concert in het P. v. V.; dit lantste wcnsch ik hier te behandelen en ik doe liet gaarne, want de uitvoering was zér mooi l Drie drclcn der -negende" was nummer l van het programma. Uitstekend werd dit nummer uitgevoerd; in hot biiouder het scherzo, waar vooral in het begin de houten blaasinstrumen ten uitmuntten terwy'l de koperen blaasinstru menten een woord van . hoogen lof toekomt voor de wy'ze waarop zQ de laatste maten der middensata (D majeur, voor dat het scherzo herhmild wordt) hebben ten gehoore gebracht. Alle nuanceeringen, Beethovens plotseling intre dende pianos, enz. werden voortreffelijk in acht (kor haar innemende Raofije. De Hu. gave, lüvccdc cjn .-il!.-!van Wu.leiho.ui> c<n Kiclil dei' tlica'>rs-\aii Lifar" ducu bualtiitni, iiiet ter dotitulrolleu kunden vele gelukkig*; afwisüeliug," tlwli slecJila metj»t,eiBtukkectenion- [ook de Heer Roeg, als ueii Hulde aan den heer Coonen, die zich niet <to a-du aan het levenmakende, onbeleefde publiek, en doza sint'onie toch pp. inzetto. Jammer dat de -Ie Satz, om de Bekende reden wegblijven DIrot, doch, alhoewel hét mij nooit bevredigd, heter zóó, dan zooals het vroeger -word gedaan, mun had dan het koor j voor blaasinstrumenten ge arrangeerd en dat was leclijk, uok het Andante werd heerlijk weergegeven, ilaar waar Dmajeur intreedt, waren de alten echter wat ruw; aan den klarinettist een woord van hulde over do wijze waarop hij zijne party iu dit deel vervulde, De anders altijd misluk kende hoornpsssage in dit andante (voor vierdo Loom geschreven, hoc vreemd!) werd zelfs uit stekend gebluzen. Nu volgde: Adagio en Andantino quasi All'jjretto uit rroraetheus; er was gum hnrp aanw-xiq-, maar wel cn mooie piano, dio vóór op htt orkest geplaatst was; (als ik niet al mijn ne'iigiieid to hulp roop, word ik ptülant!) (<;n wr.nrop do harppartij uitgevoerd werd.. Ton eiTütn oen woord van lof nan den Heer Bosmntis, voor de wijze waarop hij zijn B»lopurty' in dit nummer vervulde; toon, voordracht, streek, op vatting, alles vult te roemen, doch ten tweede traag ik, waarom wordt w*l du Heer fjnocr, (litirp) aU sul ist opgenoemd en niet de Hoeren no Jong, Endlich on Fr'enzel? Hunno partijen, respectief voor uit, klarinu!, en fa?ut, zy'n Uich ook wel der mueitc waard en worden ook hoogst vordienstftiyk uitjfevnord. Een extra compliment aan den Huur do Jong, omdat hij niet gedreven" ho'l't, matir inccr dan prachtig blies. Eu nu, h"' concnrt voor viool, voorgedragen door den liter Cranier. Als ik dit concert hoor 'pelen, denk ik altijd aan Joachim en ik geloof uut als deze Donderdag 1.1., in de zaal geweest w«s, hij zekor van harte met het donderend applnua zoude ingestemd hebben, \Velk een violist! \Velkeeu instrument! Ik kan geen woorden vinden om over den 1'ier. Crauu'i' mijn me<stiiug te zeggen, zoo overwe.diucnd schoon werd dit concert door hem ge»pc.'!<T. Hoi- is slechts weinig violisten gegeven, dit Concert to spelen, doch dit is zeker, de Heer Onmof i» n van die weinigen. Over geheel dit klassiek concert waakte blykb.iar een goeden genius, ook de nn volgende «vijfde" werd bijna vlekkeloos weergegeven. Iu het, eerste gedeelte en in den Finale schitterden de hoorns, do. moeilijke overgang van het scherzo op het finale, liep uitstekend van stapel, do cel lo's en biuacn deden zich in bet Trio van het h:h"izo van hun gunstigste zyde kennen, in n woord ook dezo sinfonie werd, ik herhaal het gaivne, bijna vlekkeloos weergegeven. Op hut publiek en op do knechts heb ik echter «PU nanintrking; het publiek is niet stil genoeg, tof praat men over oude Rossen, daar over de ?tib.'iungen, een eindip verder over een lief meisje etc. cti\, doch door aio praatjes hindert men hen 'lic gokomen zijn om ta hooren en daar komt '">R bij, dat de kellners e;n leven maken van gewil-l mot glazen cu. koppen; jielfs onder het vi 'olconrcrt wrorklonk de kreet: Pilsner of goWO'ln, Inol'.OW'f" (Ihvt'Uu van bet P. v. V., wie ikzeerdaiikhcn voor hetgeen »y reeds deed, kon, dunkt '?'ij. \ve\ verniedun Y.m te bedienen g«dnre«de de Uiuo i'ini', liicrni'jcle ^ou *y velen zeer verplich l"ii en /ekei- tijti van de dankbaarheid van Stricte. Het d-'pd m'j goed op dit concert f.n j,^.,, orpel-solo's ir, ontmoeten. Heeft Beefc'' vrn inisjchicn rio's gciv^ircvi-n, leelijk genoeg iict voor orgel te aiT*ngeercn De Staatkmtde van Jota* d« WUt, Aca*m«sd» AW«c*n/ï. door J. O. Naber, Amsterdam, Utóa. AeademlsoHe Proefschriften worden telden in de nieawsbladen besproken. De behandelde on derwarpen geven hun doorgaans geeu aoukpraak op de belangstelling van het groote publiek. Voor vakgenooten geschreven, worden x\j nitslnitend door vakgenooton geleien... of stillekeiis onopengeeneden in de boekenkast wegge* oorgen, Nnuwelyks verschenen, vallen zij aan de vergetelheid ter prooi. Ziedaar de regel, moor op dien regel bestaan uitzonderingen. Tot die uitzonderingen behoort het werk van den heer Naber. Vandaar deze korte aankondiging. Het onderwerp heeft recht op algemecne belang stelling. Het is »anlrekkelijk in de hoogste mate; aantrekkelijk is ook de w|)ze van behan deling. Men behoeft geen rechtsgeleerde te zijn, om net werk met vrucht en genoegen door te lezen. Uit twee oogpunten wordt de staatkunde van De Witt beschouwd; uit een oogpunt van staatsrecht en uit ean oogpunt van volkenrecht: bet eerste hoofdstuk behandelt de binnenlandache, hot tweede de buitenlandsehe politiek vau den Raadpensionaris; een aanhangsel, waarin de schrijver uiteenzet, door wolk een Binnenloop van politieke, dynastischo en particuliere belanden, het hoofd van oen der edsfaten onzer staatslie den na do schitterendste volharding ten onder gang gedoemd is" (p. 6), besluit hot werk op eeue «aardige wijze. Het ligt noch in mnu bestek, noch in mijn bedoe ling, hier een overzicht van dit bchngijke proef schrift te geven. Overeenkomstig zijn ouginerk om meer eene beschouv/ing dan ueu geschiedver haal te leverou, heeft du lieer iSaber 2Ïuh uiinuer beyvcrd, om onbekende feitsn op te sporen, dun wel om ho'gcen reeds bekend was m een nieuw licht te beschouwen. Hooft de schrijver dan ook uit geen nieuwe bromiori geput, tal van geschriften, uit het behandelde tijdvak afkomstig, zyn door b'm geraadpleegd. Wel verre van luutur geschied kundig te zijn, draagt het werkce:i kritisehcn, of, juister nog, een polemischen stempel. Do staat kunde van Johan do Witt vindt in Mr.. Naber een warm verdediger; met een gloed eu een over tuiging, als \va:e ecu lid der Loovesteiuscho factie nan het woord, bestrydt büde leer der Ornnjcparty, door hom in een vicrtul argumenten samen gevat Die vier argumenten -do meerdere vastheid eeuoi' erfelijke monarchie; de handhaving van hut staatsbelang boven het persoouly'k vuordeel der re^cnteu; de snelheid en secretesso van uitvoering, onder een regeering van meerderen (sic) onmogelyk; en do dienst der nationale zuuk boven ergerlijk provincialisme)1' worden eoii voor een onder hut ontleedmes gelegd. Onbewim peld wordt in do inleiding erkend, dat, da Orungistinche monarchie en, meer nog dan ij zelve, hare miuhaiigers zich gedurende ECU groot gedeelte der 17de eeuw op ecu voor het vaderland en de dynabtio gcvaarvollen en soms sclradelijken \vejj bewogen hebben" (blz. 1). Opmerkelijk en lezens waard is dos schrijvers verklaring van den oorsprong der macht van 't Oranjehuis. Men vin !t haar in het (ürde hoofdstuk of aanhangsel, wel licht do fraaiste bladzijden vau het gehüele werk. Gemis aan burgerzin, aan stiiutsburgerJijk btüef, was het. waardoor Onzo voorouders x.icb in gowono tijden, als het vaderland niet in nood ver keerde, kenmerkten. Het volk bemoeide zich wei nig met do rogeering: zijn invloed op het bestel v.Mi etad en provincie was tints hut bcjjin van den tachtigjangcn oorlog meer en meer afgeno men; do band tusschen regeerders en geregeerden was slapper en slapper geworden; een klove gnnpte er tusschon regeeringen burgerij, en in deze klove ziet de heer Naber den eigenlijken oorsprong van de mncht dor Oranjes. Wanneer gy slechts machtig genoeg waren, om den eigenbaat der Staten to temmen, dan boezemde de rcgecriug verhoiuven in en .kon men weder al zijn uandacht aan hand werk of ncerinfj wijden. Vooral in oogenblikken van angstige beklemming zag men met ver langen uit naar die zyde, vanwaar reeds zoovaak hulji gekomen was, en deinsde zelfs voor geweld niet terug, als 't gold ccn Prins op den zetel zyner voorouders te verheffen. Zoo zag men in Holland het zonderlinge schouwspel, dat da ge meente met den monarch tegen haar eigen ver tegenwoordiging gcmenne zaak maakte. Geen volk heeft uoit da onthouding op politiek ge bied verder gedreven. Zonder ctezo ware trouwens n de aristocratische republiek n de Orangivtisühe autocratie eei>t» geschiedkundige onmogelijkheid geweest," (p.196?1U7) Die zelfde klovo wordt ook nis dn oorzaak van den val der btudhuuderpartij aangewezen. Een regctmug, die niet gesteund wordt donr do lirfdo on het vort rouwen d»s volks rtaat wankel, en stort oimlclijk in. \ oural als het zwakke gebouw vau buiten door stormen ei d wordt. Ecne beoordeeling van ilcs schrijvers bc^mmwingen ia hier niet on h.iru pl-iats on blij»o ain nienr bevoegden ovo: cfi-litou. Mij inst n-ij op do iVnuio Rchots tit ffijï'.'ii. iii-i v.in Di! Wit' s ka rakter geguvcu wordt,?*'!! ilic oi\s /oude dui u wen» schcu,dutdo 'iguur van d<n n:utdi>onsiüiiai'isiu bet pebeelo werk wat. moer op ileu voorgrond Kutredeu waru al kan meu ur d«'n schrijver gfcn verwy't vnn maken, fint liij uvereüiikomstïg den titel mindor over De \Vitt zclvcn ilr.n over zijne Staatkunde gehandeld hoeft. liitns.*chon leeft de heor W. C. Knottenbnlt in ijne in 18G1 door de Hollandschc Jluatscliaiipij van fraaie Kunsten en Wetenschappen bckrbondo Verhaudc!iu2 over de Geschiedenis der Staatkunde vau Johan ae Witt het li'-ht meer op de nerBoonlijkbeid van onzen guootcn Staatsman doen vallen. Dit laatste werk (ik raci'lc bet hier ter loops nan) is van meer geschiedkundigen, en van minder polcmischen aard. Eindelijk kan ik niet nalaten den schrijver lof toe te brengen voor zy'ncn stijl. Over het alge meen wordt in wetenschappelijke werken te weinig voor taal en styïgezorgd. Onze gelcordcu ziuu niet genoeg in, welk gevaar in taalbuderf gelegen is: het taal verloren volk 'verloren" wordt te weinig gevoeld en begrepen. De heer Naber behoeft zich een dergelijk verwijt?inhet algemeen geuit waarlijk niet aan te trekken. Misschien zoude men hem kunnen ten laste leggen, dat hij hier en daar van den gewonen schrijftrant afwijkt ge ly'k men eens den grooten Thorbecke bedekteRjk verweten heeft maar als een schryver zich niet nan gezochtheid te buiten gaat, verdient het geen blaam, maar lof, dat hrj juister en kern achtiger don de groote menigte tracht te schry'ven. De stijl van Mr. Naber is krachtig, gespierd en levendig, h|] beschikt over een grooten rijkdom van woorden en is gelukkig in de keuze ztyner beelden. Echter zoude bij eene tweede uitgaat die het werk, naar ik hoop eens zal beleven, al iz dit ook Iets zeldzaams voor een proefschrift do taal nog wel eeuige verbetering kunnen onder gaan. Enkele germanismen zonden geschrapt, en sommige staanuiswoorden, (waarvan de schrij ver meer gebruik maakt dan noodig is) door Nederlanasene termen vervangen kunnen worden. Maar nen werk is volmaakt Waar de deugden de gebreken zoo verre overtreffen als in fleze verhandeling, heeft men ruime stof tot tevredenheid.. Daarom was het mg een aange name taak, dit werk m De Amtterdammer aan te kondigen, al kan ik niet ontveinzen, dat de redactie zulke aan een bekwamer hand dan de mijne had behooren op te dragen. ) / Etn bonte bundel, van Qeertrnida ; Carelsen. aarlem, H. D. Tjcenk ?? Willink. ./ De beste beoordeling, die men van dezen bun del zon kunnen geven, is de titel die de schrijf ster zelve aan hare pennevrvohten heeft geschon ken: ,bonte bunder; men denke echter niet aan bont m dien batelnken zin, waarin men dit epi theton aan een lapjesdeken toekent, neen, de ver dienstelijke styl der schrijfster sluit dit denk* beeld geheel uit en zoovele schoonheden vindt men in dien bundel, dat nelfs de onbarmhortigste criticus zou wenschen, dat hy' er niets dan goeds van zou kunnen zeggen, toch met den besten wil ter wereld is my dit niet mogehjk; bont: ziedaar het juiste woord, dat de eigenaardighe den van het boekje weergeeft, wübedoelen niet die verscheidenheid, welke uii de verschillende onderwerpen voortvloeit, die het boek samen stellen, maar die bontheid, welke nit de afwisse ling van schoon en minder schoon; diepe en frittsche denkbeelden en alledoagscbheden; juiste, scherpzinnige opmerkingen, en paradoxen; fijne humoristische of diepgevoelde aandoenlijke schetsen en ongenietbare stukjes ontstaat Hoe aardig is bijv. niet «Langs Loovesteyu"? 't is naar het leven getcekond, men waant er b|j te zijn; hoe zacht eu keuriff gtccheUt is niet: «Die «oote fee". Waariyk schoon, '?om nu eens van de gedichten te sprake», en edel, ja echt dicbterlijk is het ie couplet van aan zee"; ik kau my de voldoening niet ontzeggen, het hier mede te deelon: Wat is het toch, dat to allen tijd hetzij xjj droevig zy'n of blijde, do niuiisuhen trekt naar zee en strand? Dat bc;i hel gr u en vau pai k eu, tuinen verlaten doet voor vale duinen met don-e helm eu vlottend zand? \Vy y.ijn geen vissohun, ziju geuu meeuwen. op t land behooren wy te huis; (och klinkt'vour 't ineusclicuooi-sicdi eeuwen een lokstan in het goll'gcruiich; Doch do allegorie is minder juist toegejmst, waiit is het wel WAar dat ons werken willen, spreken, duunen gaan, als bot vaste deel van ons bebtttan" niet het /?()(( is to vergelijken V In de wtirktiiykiieid niets grilliger; men kan geen the orie voor objectieve realiteit iitmeu. Waarom is aan no. IA de thel gegeven van Een Maart kaï-ükter? Wy' vvrwauhtvti hier, altijd volg-ens 'hetgueu men vau zulke karakters vindt vermeld, een gcillig en harUtucli:clijic memch, cu wykrij gun in plaats daarvan du geschiedenis vuu Itauhfl Letin (Varnhngeu vou Lnsu) die ons beschre ven wordt als cene vrouw nier een rond eu open karakter, dat ieh zelf steeds gelijk blijft, met veinst, noch vleit ot'gevleid wil worden; alleen de laattlu bladüij huiioncit aun den titel. Yrouwendag".?die titsl wo:dt oo't iiijt ttuik düot- Jen inhoud gemotiveerd, en de schets is niet zeer boeiend, evenmin als .,Hur. doode punt'1 dut fl.1 zeer vreemd un onbL-grijnflijk is; vele schets jes zijn wel aardig toch iiiut genoog uitge werkt, ZOOals b.iV. .,Mijn Tet-lfrtiiiiK'ester"; li.et slot, is echter bepaald onacstVtiseb: h.Jacob ^Hendriksz (de naam dis tebl{cnnK<L*-t«rs)is dood. Een jaar ot' wat geleden, toen de typhus iu do stad was, hiu'p'hy nis goudc huisgenoot denzoon van ayn huspitu, ec:i ilouirnen luien jouden, op iiasaen; en {,'iug bet er inod-) als met Ueiues kleinen Wilhelm , die, bij 't uit liet water balen vnn een katje, in do Dus-el oiukwam enop wien zijn vriend ttn lijküung dichtte tnet het weemoedige rcfioin: Doch diu Katae, dia katz'ist goretti-t," iij vergelijking tusschen het redden van een kat en het verplegen van een mcnsclt, ware boter acU'erwego gelaten, even als het vers, Uij priiis-sjes geboorte" dat, uiet uitmunt dool- poëtiochd gednuh ten eu vorm; slechts eeno bijzondere opmerking omtrent de prosodie: hoewel men in verzen met rijm, niet zulk eene strenge opvatting on toepas sing van het vereaecent kan vorderen (zoodat een korte of liever toonlooze lettergreep o. a. zeker uimmer den klemtoon ontvangt) zo'j> maakt dar b>-g«.'leidtuu met deu klemtoon op de toonlooz-j Ie let tergreep, in vei-sjas van zulke korte afmetin gen, een allesbehalve fraai etïect, vooral wanneer de voorgaande eu volgende regels deu klemtoon, hebben op een lettergreep,. die dezcu teavolle eischt: De klokken beien Nog altoos voort, ~ En begelcien ? Myn laatste woord; *Welkom in 't leven'1 is zeker niet te. verde digen, men spreekt welkom" uit» en dat kan uiet als Jambus worden gebruikt, cu bet is niet welluidend, aühatix in snikt: korte versregel*, fondcr ander motief, ven troehaeus te gebiuikeu. Toch dut de laatste indruk eeno gun stige zij! Gaarne zoude ik te dien einde het i?elieele schetsjo Yerhaiaèn'' ovorüchfijvon; nllerk«uri;-,'st geschreven en dii--p gevoeld l Doen daar ik di« i-aii-itu uiet mng vet-j;en, wijs ik liever op hut versje, getiteld: Natuiirlijklieidsnioi'aaV, waarde sebrijlstcr, oer aardig hun, dia du leuze: Ud volle incn'seh'iyk'e na'uur!" zoo hoog verhctien, Keer a;ii'dig afvraagt: Wanneer een mcnst-h (ik.tL-hrilc er vaa), eens twee namien huil, wat dau? En er zeer schalks tot voorbeeld byb.ialt: lïij vnoibeeld,, iemand dien de luian des ochtends wukt om op te staaa, waar moet, zich die aan houi'n? . 'k Ho.ip d»t zija hetero natuur" de b.xaf speelt op dit kostlijk uur; het Kal hem niet berouwen. Amsterdam. . T. M. llEN* EN* TOXE1'. Amsterdam! 2 Jan, 1383. Ur. 0. Bake. ken van ovtriedea dichters kan «en beter op goedkoop* schaal herdrukt verkrijgen. Ik schrijf dit nootien slechts om te bejammeren, dat de koopgra&ge, niet in de literaire beweging geverzeerde goégemeente, zich dit werk aan schaffende, gantaoh valschelUk zal wanen de kenrjnweelen van Neêrlonds hedendaattwhe letteren in bezit en ter genieting te ontvangen. En zfj zich aldus zeer mocht bedriegen. A. Il Deo. '82. v. D. o- SCHOOL. Onder dezon titel, is bij D. D. Centen alhier, een bundel platen met bijsclitiften'1 iu dichtmaat, verschenen, waarvan Dr. E. Laurillard als do verzamelaar wordt opgegeven. Een cierlijkëband Vnn grijs, zwart en goud -is om het gond op snede 80. deel heengeslageu. Wanneer ik nun<>g de namen der schilders en graveurs vu n de pin ten, de namen der dichters van de vaerzen op somde, ware dit verslag kompleet. Doch ik heb er nog ieta van te zegftcu; 't betreft het tableau der gekozen dichter», dat ziuh in zeldzame har monie aan de uitvoering der platen aansluit. Beiden toch dragen het kenmerk van: ouderwctschhflid. Het is waarschij-.iüjk, dat de keuze der medearbeiders 'H Ilceren Liurillards smank verklaart n een aperru geeft zyaerdiahttiftverde sympatliWin. Moor net is oen feit, dat men heden ten dage in een talontafel-prachlwcrk gravures van meer modernen stempel verwacht, maar vooral dat men, de twee levende cotebriteiten, die zich hebben laten vinden om bijdragen te levrron, niet meegerekend, aan de makers van aristokratische nitspanningslektaur andere eischen stelt, dan waaraan velen dor medewerkers in stout zijn te voldoen. Men wenscbt een moilen en geest m zoo een bloemlezing te zien heer.chon, men ver» langt, op uitgelezen wijze, in kennis te worden gesteld met 'tgeen de nieuwe denkbeelden, die over de waerem bewind voeren, de nieuwe kunst» ideën van de zonen dier waereld, welke hair befrrijpen, welke doordrongen zy'n van den lever udem van 't tijdperk huns bestaan», te zingen on te schilderen beeft gegeven. Daarom betreur ik, dat men in deze verzameling noch van Vosmaer, noch van Smit Kleine, noch van Jacques Perk, noch van Fioro della Neve, noch van Cocns, noch van Kloos, noch van Bronu, noch van Hélen* Swarth, noch van Emants, noch van Gosler, noch van enfin, enz. vaeraen aantreft. De wer. 4 DIDASKALIA. T > L t Zal nw lezers wellicht belang inboezemen, waarde Redacteur, wekelyks een klein overzicht te hebban van 't geen er op het gebied van het onderwas plaats vindt, eene rubriek dus die een groot deel van onze landgeuootea belangrijk ge noeg toeschijnt om er eens iets van te lezen, te meer omdat evenals van theologie, geschiedenis en politiek iedereen meent van onderwijszaken verstand te htbben. Hoor b.v. eens in een gezelschap een gesprek aan van ouders over de vakken van onderwijs, waarin hunne kinderen worden ingewijd; elk hunner wil van 't oene meer, van bet andere minder hebben, al naarmate elks smaak of elks verstand (ik had boost gezegd: domheid) hem zulks ingcelt. Wat heeft mijn jongen ecu massa werk" zegt pnpa A. wiens zoontje m de 2e klasse der H. U. Sshool zit de arme jongen zit te tob ben over zijn somuien, en zyn Fransche verta lingen, dat men er zenuwachtig over wordt." l'.n dit wordt {,'ezogd van een jongen wiens ver stand beneden het middelmatige is eu die op de vrna^ wat '2 maal 3 H, grit weg antwoordt: 5. Een ander zeyt dat. zijn kind wordt afgebeuld i met Laty'Dschc dcdinnties, omdat hij zijn kind ' op een Gymnasium gedaan heeft, daar zijn for tuin, in kruidenierszaken verdiend, hem do mid delen heeft gegeven van zy'n zoontje te laten siudecren, terwijl zijn kind on zijn best verstand heeft van zaltjea plakken. Wat hebben die jon gens met al die physica en theorie te maken," zegt een derde, die in zijn broodbakkercatfaii e zulke woorden te nauwcrnood heeft lecren uitspre ken, enfin, 't is een #eha*pel en bctw*tcrij zonder eind; elk heeft wat op onze vakken van onderwijs af te dingen en wilde men het ieder naar deu ain, of voor ieder een afzonderlijke wet maken, dan /ou nien m-.gplyk 25000 verschillende onderwijswetten iu Nedeilaiid hebben, y zoudt mogelijk denken dut «ij niet een pessimist a la Jan Holland t o doen badt, al u ik zoo doorging; doch dit is niet bet geva!, geachto redacteur: 't i» allén maar bij wijze van mtruduct'e, dat ik zoo sprak: ik ben integendeel zeer tevreden met hetgteu wij hebben, omdat ik weet dat verbete ringen met den dag kunnen tn zullen woiden aangebracht, als wij maar verstandige ministprs hebben, die de ontwikkeling VHH den spes patriuo iu 't oog houden, eu wij Iu t pry'zcn moeten dat onze instellingen van ouddrwy's uiet afhangen vnn de particuliere mcciiiug van enkele indi viduen 01 diijvei'3. \\ at hebbun ons de laatste weken van 't jaar '82 veel Ir.uus doen hoorcu en zien op paedaBOjjisch gebied; daar had men in de £e Kamer ue discussen over onuerwij^', wanrby' men f 10.000 op het gymiiasi.ial en evenveel op middelbaar oudeiwija beknibbelde, daar werden pogingen anugtwend om aan het hx^er onderwijs m behoeltige genanten twee of di'ie ton te schrap pen, kortom alle bcwijzon hoe de bezuinigingswoede ouzu patres conscripti aangegrepen heeft, en zij stukjes af willen byten van dcpasty, welko toch toi geestelijk voedsel der natie dienen moest. 't Is ergerlijk dat jaar op jaar in de Kamer de verschillende partijen scherp tegenover elkander staan als de bexiootiug van ondeiwijs aan de orde komt, of zeil'a Hls in het antwoord op de trooaredc het woord onderwijs"' niaur genoemd wordt; het is te begry'pen dat de clervcale, uitmtuoutauhschc, antirevolutiocnairo of audere paitijen elk voor zich daarbij hrt roer in han den- zouden willen hebben. Doch ik vermoed dat alle welgezmdeii met ons een ach en wee!" over ons dierbaar vaderland zouden uitroepen als ue diur l'ractiun een? haar zin kreeg. Ge wapend moeten wij dm op de bres sta«n, welke er uu eu dun iu het bolwerk van staatsinstelling geschoten wordt, eu niet te echerp kunnen wy toeiieu. of er ook soms een vijand nadert, die door loos aangelegde 'lóapgraveii, cnze nationale vesting tracht te bespringen, 't Is zeker niet bemoed.gend wanneer wij redevoeringen hooren. r.oouls onze uiiiüsiti- vau Binuenluutlaclie Zaken 1ÜDoe. in do 12e Kamer hield, eu waarbij bij verklaarde : al ucht men her openbaar ouderwy's oniiii.-b.uu', meu kun tegrlijkurty' i een vriend ^tju vau hut b ij/onder onderwijs.?' Een driemaal huug dus aaiigtiliüven vour uiauuen als Guemau l.lor^c^iai, «D zijne geestverwanten, die de kuü'-'bij du horens durven pakken, en met oensen, Ke:dyken en tuide:on pal at:;.in waar heide verdediging peldt van het.^ullaiLium onser vryheid, Imt fi aatbondv-i'iyij.?, wuii Jour onzr kinderen tot llinkj viije nuiitnuii, on.tot dcgslyke vrouwen cu huismoeders worden gevormd. L.iat ik .t'Vcinvel niet in tilKamueirncden vervnlien ; gij verlangt 'vun mij non ovciv.ic'.it van 'tL'eeii ei- op het gebied van 't ouderwy's in de lauutüwekeu vuorviol; ik wijs u dim-bij voor eerst op de beide redevoeringen van de hoogleuvaar Gunning en Knappi-rc te Anistjid:;ui, welke het de moeite waar4 is om met elkander te vurguly'ken; op do weigering der 2e Kamer om tweo nieuwe lioogieeiiiren voor 't oud-Uollandsch reelit, un do Cnristelijke Ai-chuo!ogie nan te sti-llen, cene weigering. waaiLij het merkwaardig is hut ingezonden stukje van prof. I. A. Fi-uiu uit L'trccht to le/.en in de N, Rotterd. vuu 13 Dec. 1.1. een stukje waarbij by uok nog eveu aanroert de beiiOBiiiing vüii oen hobgle^r.iar' vour Frun-cli eu Hougduitsch in Groningen. Met een verzucbtin^ mogen wij daarbij wel vragen waar de mnu te vinden zal Ky'o, die in staat U om ex cathedra dex.e beidczaken tohoogleeruren? p Gymnasiaal gebied is er weinig by'zunders be'jutve eunu voortdurende \rauff naar leeraren ia allerlei bijvakken. Voor Grk-lcsch eii I^atijn at:l4;uuu ur genoeg te zy'u, doch ruen kan geeu dag- of wüt;kbla:l indien zouder dat bet OOK getroffen wordt door nap vragen naar leeraren in gG.-clüedemK, talen, ?ordry'lislniiide, wis- en natuur kundige wetenschappen. Er zy'n rectoren en cuiatoren, die drooittmi van gepromoveerden voor al die vakken, maar de ty'd in nog ver at en zij , zullen zich, zooals züzich uitdrukken, nog jaren l lang moeten behelpen met actemannen van het ' Middelbaar ouderwya." De meeste hoeren rectoren, de goeden altijd nici te na gesproken, trekken den neus op voor die middelboi-e vakmannen, moor ik wilde hen wel oens onder 't mee zien als op den v'lnweelen Burgwal of in Diligentia in's Uage of te Utrecht hun zulk een examen w«rd algenomen l 't Is soms vrij wat moeilijker dan eene promotie aan eene academie, voor hen, die daar van den bluur kennen is hetgeen ik bier schrijf, begrijpelijk genoeg. Ueotorale vacaturen zjjjn er uiet anders dan te Harderwijk; of dit progymiiasium bij 't missen van zyn beminden rector die er cngoveer 30 jaren met lust en Qver 'doceerde, te gronde zal gaan, moet do t$d leeren. De heeren van het middelbaar onder wijt zien met belangstelling uit naar de belolten van den minister tn die van de troonrede, die eene wetzverandcring voorspieg«ld-sn,e«nu verandering waar naar door de mannen van liet vak ernttig ge hoopt wordt: wat e«n tal van vnkki-n, wai.navot-iigheid of weelde by* da examens, wat mis bruiken by zooveel onderdeelen, welke vc^Jwering wenaohelak maken! De inspeetenn van net M.ét, sullen zeker niet in gebreke uljjru, met hu» ijver voor de goede zaak, om te wüsen op all gebreken en leemten in de wet, eo de onderwty»' sers en leeraren kannen niet anders dan de» wensen slaken dat het hun gegeven ifi, die wUsi» gingen in de wet aangebracht te zien, welke hë| hooge belang van het onderwas wenscbel^k maken*' Meldenswaardige veraoderififfen kwamen in def laatsten tijd niet voor; enkele vacaturen van le«M' aren werden vervuld, doch nog enkele geineout* hektoren en commissiSn van toezicht roepen met een stem eens roependen in de woestijn om leeraren Courant van de laatste weken, waarin de uitalsfl der onlangs afgenomen examens vermeld stona zal hun evenwel het hart wel in de schoenen zinken; 't is voor 't meerendeel der examinandi maar eene proef geweest, ttf hebben het maar eens geprobeerd hoe 't ging, en het getal van hen, dio slaagden is zóó gering geweest, dat er; na verloop van weinige maanden büdo bestaand» vacaturen zeker geeu bruikbare docenten meer beschikbaar zy'n. Op het gebied van gymnasiaal en middelbaar onderwas rijn zeker merkwaardig genoeg he| \orslag_ der Groninger en Friaaoha gonee^kundf* gen raden, en de brochure van Jan Holland.-Altde eene hand de andere wascht". In het Schoolblad van 26 December LI. staat daarover een levens-' waardig artikel Jan Holland heeft zeker gemeend dat al zy'n sarcastisch geschrijf waar heid behelsde, en trekt nn tegen het naar waazW heid opgestelde verslag te velde, 't Is wezenlijk te verwonderen dat hy zijn vriend, den De venter Rector, nog niet aanraadt zün ontslag t* nemen nit een betrekking waarin deze zooveel verkeerds on yerderfelyks voor de jongelingschap van Deventer in de hond helpt werken; nog meer te>, verwonderen is het dat hy dienzelfden Rector, niet heeft weerhonden zijn zoon op de Hoogere) Burgerschool aldaar te plaatsen en zelfs het eind examen af te leggen. Of er zich sporen van uit spatting of krankzinnigheid büdat jonge mensen openbaren is nog niet vermeld! By het lager onderwijs begint zich een verzet te openbaren tegen de examens in vreemde talen ooals dat by de laatste wet en koninkly'k*. besluiten geregeld ia. Algemeen is men van oordevl dat net afleggen van zulk een examen uiet na het verkrijgen van do acte van hoofdonder wijzer maar vroeger moest geoorloofd zya: er ia daaivoor veel te zeggen, zie de laatste nummert van Schoolblad, \Vekker, enz. Het schoolblad is v,m redactie veranderd: Drj G. Penon is daaruit getreden en Dr. Vitus Bruin» ma, de y'yerige stryder tegen devkwakzalverjj daarvoor in 4e plaats gekomen, zonder dat het publiek iets van de reden dier verandering ver nomen heeft. Moge het optreden van Dr. Bruint» ma ook in dit opzicht «eu bewy's zyn dat men in het Schoolblad tegen zooveel, wat men kwak? zalvery' op onderwy* gebied acht, zal te veld; trekken. l)e bekende paedagoog Vtrsluys zal t beginnen met l Jan. ook een nieuw onderwijl wcekbkd uitgeven; men ziet het, een onder werp zóó lïjlt als het onderwys ia noz lang niet, missschien nimmer uitgeput, en orengt voortdurend heel wat pennen m beweging. Ik wil mjju verslag ditmaal uiet langer maken» tua.ir wijs alleen nog op het openen der eêi'stó hoogere Burgerschool voor meisjes te Batavia On der directie van Mejuffrouw van der Plaats en on het merkwaardig juuilévan den boofdonderwyzec N. van Me «ten (een goed kiiukeuden naam bij het onderwng!) te Paramaribo, bij welk* beide ge legenheden heel wat speechen zijn afgestoken, op de laatste plaats o. a. door den te 's fclage es overal in den lande wel bekenden predikant De' J. C. Zaalberg. Moge' het jaar 1883 voor ons ychcek onderwas een gelukkig en gezegend jaar zijn! Met deze» wensch noem Lk ulij . tt. 27 Dec. '02. Q. N. »IJ VER «KIP. ' ELECTRISCH LICHT. In den strijd tnsschen gas- en electrische ver^ lichting is beo zeker van hoog belang de meening over dit vraagstuk te vernemen van een autori teit als Dr. C. W. Siemens, die uadit onderwerp ouder meer audere dezen zomer iu zy'n lede vaa de Uritish u&iociation ter sprake gebracht te heb' ben in een onlangs gehouden toespraak van de Society of arts hierop nog eens meer uitvoerig terug kwam. In het onderstaande zal getrach» worden van laatstgenoemde redevoering e9& overzicht te geven. Vooraf zrj met ecu enkel woord de ont wikkelings^aiig van het electrisch licht herinnerd. Als natuurkundig experiment bekend sedert heb begin dezer L'UUYV stonden van dea aanvang af twee bezwaren zyn praktische toepassing in dea wnfj: iu de «srate plaats de grooto ko-tbaarheid; van een clectri-chen stroom, zoolang d.'ze langs ohemiiichcn weg moast worden opccwekt on vervolden* d« moeiclijkheid o ai electnschs l.vupcu to vervaardif.'en. v,:\aimedo gednreiido geruiineu tyd een licht van constante sterkte wan te vurkr-^cn. Hot cerstgonooindu bezwaar weid uit den weg geruimd door de dynamo-ratxcliin<>, waiirmcl» mecliauisiihe in electrisclie kracht wordt omgezet. M«t behulp eeucr goed gecousiru erdc nuicbino van dczo soort kau men 00 pCt. vau de er aan nieiU'gedeclJe mcclnin schg kracht in electriciteit en van deze wederom 90 pO. in «lectriuhe kracht, werkende op een matigen af stand, omzetten. Het verlies is <Un niet gro..ter d in 20 pCt., behalve de mechaniiclio verliezen in het werktuig zelf, die tot een zeer gering I<RdraR zijn terug te brengen. De dynamo-mauhit o heeft verssliillcnde voordeelen boren andere transmissie-werktuigen: zy ia eenvoudig van samenstelling, eeeft door hare constructie u*nleidiug tot een zeer gering verlies aan kracht door wrijving, geen verlies door condensatie, slecht sluitende zuigerstaugen, kleppen, enz.; terwijl eindelijk de samenstellende materialen, zijnde week yzer en koperdraad bij het gebruik geen verandering van ttructuur ondergaan en; aan de geringst mogeiyke slytage onderhevig rvjn.: De voorname punten, waarop bij de cou»tructi« eener dynamo-machine'moet gelet worden, zyn: bet voorkomen van indnctie-ktroomen in hot ijzer, eu het aanbrengen der. draden zoodnniz (lat; de sterkste stroom wordt verkregen. De bejin-' selen, volgens welke dit doel moet bereikt wor den, waren ontdekt en bekend gemaakt lang voordat de dynamo-machine een vuorwerp werd van induitiïeele exploitatie; aan Gramme komt de ^er toe de praciiscno bruik baarheid dezer werktuigen het eerste te bibber» in het licht gesteld. Enkele treffende voon.oddra van hetgeen met electrisoh licbt te verkrij gen is, maakten een grooten indruk, tooals deverlichting der Place de l'Opera te Poctis, dei toepassing voor militaire doeleinden, de verlichting va i vuurtorens, maar vooral de transgewijzo ontwikkeling van de verig gezochte oloeihimp. Sedert dien tnd trok het otoot iich licht mee» en meer de aandoebt van het publiek, toMat da electrwchn tentoonstelling te PtM'U», en later die in Crystal Palaee aan de voorloopige uitkumstMi de kroon opzetten. Nieuwe efoetrischu maatsehappij«n verreeen met den dag, talloze patenten en brevetten werden aa«g«vraagden verkrrgeD v-uw wijtigingen en verbeteringen der lampen, rogula* tour i en machines. Al«rmiirten wcrrtten l>et cmd" Aw Gas-hvemehapp^j «ekumen, w«lk vermoedn ui>|< g vond in een tjaelgke dal-tig van de notco in< «er aandeden van 6t*maatacnaoptfen naa de Beau. fc> L ij! «ft