Historisch Archief 1877-1940
i\i
?
f
v ; L i»
..oh;*:
aaccs «cherner, getrouwer enpikanter
teiichildwen, «Is hïdit in do Troi Mou»queta»re* en
de verbolgen daarop, doet, - of eon meer naar
het leven geschilderd beeld TM het verfijnde,
wraakzuchtige en wreede hoüeren onder deUaiste
ValoU t'j ontrollen, als dU, in de Dame
deMonsereau met den zich daaraan knoopenden cyklus
vau Duuin» geschiedt. .... i
I)oeh, hoo hoog «k D ima», all schrgver, ook
?tel, hoezeer ik overtuigd len, dat de door hem
zelf ontworpen en vervaardigde werken
onstorfelyk in da Fran'chs- en- wereldlitteratuur znllen
^oortli-vin, «oo was toch de eigenaardige,
bctooTorende imieruendheid, dio hy als mensch uit
oefende, veel giootcr dan het genot dat zyn
werken on» bereiden. Uy va» om zoo te
zeg«en een Zondag-kind, er was niets klem» of
«V.hts in of. «ou hem. HU beunt do kracht
van den leeuw, veremiigtl met de
onbwvangenheid van het kind. HU verkreeg on
vorkwiitio groote lykdommtn, m*ar zun ver
kwist ii,g was niot dartel of weelderig, maar
kiudcr.yk en geniaal te ««Hik. H(j had volstrekt
jjeeu begrip van d« w»ardo vau het geul, (lat
voor hem etoedn nis middel tot bevredig mg zyner
luimen diende, meer nuf: dun tot voldoening van
hetgrei hy noodig ImJ, wai't by was matig eu
kemta gcenfl behoeften in materieelen ui»
slecht < duldde zijn natuur geen dwang, lichamelijk
tiox g<fstelijk ??"ij kon evenmin een
onaemakk.'lyk klWdinastule voldragen, al» ten bon
mot terughouden, zelfs wanneer hem dit laatste
«oras in verl «^-nln-id ken brengen. Zoo bracht
hem dit in Miidiid r«-n* in eon hoogs-t pijnlijken
toestand, toen nanieiyk, hy gelegenheid ymi liet
hnwe'ijk van den hertog van Moiitjiensiei-, een
schttt-i end gezantschap naiir het hot van Spanje
werd gezonden, wist AU'Jtauder IJunna* die door
het rleaniütiseh hof, sterk werd voorgetrokken,
sich onder do officü-eic afdeeling der Misiion
Scieiititiquöder Fiauaciio ambassade to doen
opneme u. llij veneneen ann hot hof te Mndnu
onder zyn familienaam: Marquei de la Pnill.teno
dion zyu giootvader gcdiireudo de revolutie n:ul
afgelegd, eu dicii zijn vadtr, die ouder den naam
Duraits fipneift.il geworden was, niet weer had
wüli-n aannemen! De groote fran«che
schryvor was het voorwerp der aljjetnenrc op
merkzaamheid en wist er zich in de hoocvte
m*1»» populair t* maken, waartoe zijn vorstelijke
mildhtiil niet weinig bij U-oeg. Zoo is hot bij
voorleid gebruik, dat men Lij sli^rgevochteu,
den Mntadoren als teeken van bijvul, niet slechts
ornages en bonbons, maar ook nndeie geschenken
in do brena werpt. Al? x:<ndrr Dumas wierp op
?
een goudstuk «m in te wisselen. Oogenbhkkelylc
ontrukte de hötelhouder hem daarop den kostbaren
emmer, wee» het geld terug en nep woedend:
Gy hebt mij bedrogen, - gU komt niet van
Alesandor Dinnas, want... Alexander Dumas be
taald nooit!" Droevig keerde de dwnaar tot
zijn meester terug, de gasten van graalU.^,.
werden, voor het Ui dat op hun tafel ontbrak,
ruimichoot» tchadeloos gesteld, door het grappige
verhaal van do mislukte list van hun gastheer,
dat dadelyk in «oW Pan!'rondgingen waarom
" schrijver der M u «uetuires het hartelijk t*
terwijl hy ond«r hot klurpen van'zyu
"' "?-'?Ah
coluido
lachte, v. -,
heerlyk, gekoelden Champagne uitriep:
la conait ! , . TT
Zün weldadigh»id kende geen paal of perk. Btf
'chuddo de inkomendo goudstukken in ccn groote
lade van z^jn schrUftafcr. Wanneer dan een arme
kuu&tenaav of sohr(jver tot hem kwam, eu hem
ryn nood klaagde, opon^e hu «uu sclu-üftafcl en
deeldo den inhoud met hem. Daar men hem zeer
dikwijls lastig kwam valUn, kwam hot wel eeus
yoor, dat hij op een voormiddag al zijugelaweg
a.\t on eindelijk niets roftr overhield voor agu
eigen gebruik. DaarbU deed h\j nimmer eemx on
derzoek naar de armoede dergonen, die hem om
geld vroegen, en zier dikwijls wertl zyne steeds
tot hulp bereid en kinderlijk geloc.vigo goedmoe
digheid misbruikt, waartoe hij, wanneer aijii ngen
middelen nittfcput waren, zich nist ontzag xun
? - - Ik herinner, my dat
komcr.de, een door
nieuwsgierigen omringd rytuig vcor miiu dcui
z«g s'uan. Uanrin zat Alexander Dumas, naast
hem een jon -c dame, die men op ecu mü'l ulstanda
de di'iivmonde aan zag. Eindelijk komt gij dnu
toch", riep hy, toen hy m(\ zag verschynen ik
heb hier gewacht om u niet mis tn loi'pen nat
i* piinsts Mrtüikiuska, een Foolsoho da-ne, wii^r
«oedei on in bcshtf ziju genomen, xy wil in
Du-.tschland concerten goven eu nu heeft z|j toisucld en
aanbeveling nooUig zouilt gülay duizend fiauken
willpM geven en een paar brieven aan uw vrien
den willen schromen, opdut wan deze ongelukkige
dochter van Polen hulp wordo verscbaft ! Ik
verontschuldigde uiii, i'-t Beide, dat ik op 't
oogfin,,., j, ? t ,.-j ,: i,..i?..f.i?*. tr,,on
vrienden te hulp te roepen
ik op zckoicn dng tehuis
mii
vechter toe het pevulg wa», dat hij overal ;
waar hij verscheen, door' budelHars was omgeven
cri steeds con oploop onder het volk veroorzaakt e. i
Maar oen scheits, die hy niet terug kon houden,
deed hem zijn populariteit verliezen. De bewoners
van Madrid zyn bizomler trotich op hun riviur,
de Manzauarès, die in het boete jaargetyde sterk
uitdroogt; nu neemt echter elk bewoner van
Madrid het; als eene persoonlijke beloediging op,
wanneer een vreemaeling dit gebrek «an water
van den Spaanschen kouincsvloed bemerkt of
zelfs bespottelijk maakt. y een groot stieren
gevecht, liet Alexander Duraus zich nu een g.as
swater brengen, hy nam «T een teug uit cu gaf
de rest onn den dieuair lenig, met de woorden:
^Portez ctja en ManzanarO* il en a besoin!
Uit woord werd bekend en bmcht onder bet volk
van Madrid zooveel opschudd i\g te weeg,Édutne
marquis de la Poilietaire spoedig zyn reis naar
Parys weder aanvaardde. Alusander Dumas
bleef overigens nltSd getrouw iu zyn sympathie
en pcnoóiHyke gehechtheid van het huis Orlcans,
hoewul hij zich nimmer in politiële verdiepte.
Zfl'n instinkt deed hem monarciialo beginsej,on
aanhangen, dat wil zeggen, beginselen in denzin
van het woord koningschap, tn ali hij honderd
of twee hondeul jaar vroeger goboren was, zou
hij ongetwijfeld zyn leveii hebban gegeven voor
zy'n leLjieticmen koning, even als ijn
muikefiers, als de Ghevulier ile la Mension rouge oldo
graaf de Chevmj-.
Maar het ouilo koningschap mot zyn
nddcrlijkcn glans bestond niet ui eer en zoo werd^dan
Alexaudcr Dntnia met zijn idrahi wereldbeschou
wing, republikein. Keizvr Napoleon hcilccndo
hy' echter nimmer, zonder evenwel vijandig tegen
Kern op te treden, llij noc^-d . t.cm in het gcsjuek
steeds munsieur Bonap^te, en toen hij een» eau
boek uit de privaat-l>ib!i<'!!isfl: van don K ui/.er
noodig had, nchvcf l:ij nan de:i nnttsur Au la
vin de Cfsar" e:i sprak hem ann met M-'n
illuslre Cqufn'-rc." I>o Koizor zond bet, boek
dadelyk aan KJJUJ Cóübru Confvéie'', ou tOüde
een grooto belnn.T.'.ielliu^ in het leit, dat Jcttad
den uu oudtr v.oi'dciidauiiicbturecijcüre-.iieiisiueji
wilde Verlcoiiepj. dat d-j;e echter van hanr toch
nooit aan hu>t willen nctsctt. Do z»ak ou juist
haar beslag kry^cn, tucu do dood den groot on
fbmanicl.rijrer vnn alle zorgen bcvrüildc. Hy
xag de 'OU', wikkeling, der nieuwe Republiek en de
Bloedige gruwelen der Cummuno niet mser,
en misschien wai hij, indien hij luiigor g<-lo.-fd l
had, weder tot de royalistischc instincten zijner ,
natuur teruggekeerd.
. Hy wa.-, zuoals ilt reeds opmerkte, volkomen
onverschillig voor de waarde van het geld, en
jrifct uit deze onverschilligheid ontstond het
snella verbruik der ontzettende 'lommen, die hy
verwierf. Hij had op VOB! grooter voet kunnen
leven dan hij deed, en toch nog een ryk man
Kunnen worden en blyven, wanneer hy zich slechts
een weinig van dio scherpe rekenkumt had
weten eigen lo maken, die zyn zoon in zoo
. hooge mate bezit. Maar hy dacht er nimmer
aan, dat het geld iet» anders kon zyn, als een
middel ter bereiking van ieder doel hy volgde
eiken inval van fantasie en luim, -i- allereerst
dat dar weldadigheid. Eens trad bdj by my
binnen terwyl ik juist aan bet ontby't at. Beste
vriend, zeide hy, ik ben geheel platzak en moet
nog ec-nigo inkoopen doen, wee» zoo goed my
Vflitig franken te leenen." Hij ging zitton en
pvaa:to cn n(|tf uurtje on s#n innemende wyze
en* prbiuikto eenige cotmtnrcn dia zóó in z'y'n
?maak vielen, dat hy mij om een pakje daarvan
verzocht. Toen nam hij de vyfiig franken, di»
ik hem gaf, eu vertrok. Myn knecht roikts hem
. de couüuiren oven aan het rytuig. Een half
unrtjülater kw^m hy teing. .A propoV zeide
hy op naïven toon, ik vergat daar straks geheel,
dat ik cigouiyit bier kwam, om u vijfl-ig franken
te leen te vragen."
Tiali niet, nntwoordd-s ik glimlachende, gy
deed mij reed- Let genoegen die som bty ;uy te
kónen leenen." .
Hy zocht in al zyn zakken, sloeg zich voor het
VOwhoold en aeide:
Juut i.u lerinner ik het müweer ik had
net. ai weer vrrgetcn, ik ichunk dat geld 'aan
een bediende di<< my uw hejriyke confituren nan
hét ry'uig bracht. Ja, ja, zoo wa- het, geef
my nn maar spoedig nog eens vyftig franken,
diiniaal zal ik niets meenemen en het geld be
houden."' . '
. Eon zeer warmen zomer bracht hy te
Montmorency door. liet (j» wa» ei zeer zeldzaam.
Eon enkel hotelhouder had er nog een zeer kleinen
voorraad van, hy wilde er daarom piot van
vertoopcn en bewaarde het voor zUn eigen gakten.
Alexinder Dumas wa» de eenige,die dagelijks zoo
verf kon kri gen als hij verkoos. Dit wai T>eke; d
geword'n en de g' aaf van O, die ook zyn buitenplaats
$ton morency bewoonde en dien dag vrienden
tflt Parijs to dinenren wachtte verzon daarom een
~ t. Hy zond rijn knecht naar den hotelhouder,
liet -uit naam van Aletaneer Duoia» om y*
eken. Deze vulde bereWwillig den
vroeg de knecht mar den^rjj» en
vonden.
Zo o wol ouder de
keukenarbeid, al»
dingen hun plaats
laaUto bezorgingen van zya .
onder het diner eelf, dat hy met een volmaakte be
valligheid presideerde, praatte hu op altijd nieuwe,
01 wekkende, dikwijhi ichalkgch-spotachtige,
ocbter beleedigeuan wyzo, h\J verstond
Wik die som niet had liggcsi, beloofde te
w ut ik kon, on Alt-xundcr iuuaa reed met zyu
Poolscho princcs verder. Spoedig daarna, kwam
zijn dochter Maria my oen bezoek brengen, om
mij te ver/ofken toch vooral voorzichtig to zyn,
baar vader was door zekcro juffrouw Machineon
Kooriste drs Variétés «Ber gei'.upcerJ, rajin
Hanhevolitigftbrieveu waren niet meer noodig; ik
behoefde uok niet zoo erg; voorzichtig tn zyn
want Princcs Masikinska liet zich niet wuër by
?/ien, en Alexaudcr Uiiinits zweeg over alles.
»> win dan van do groote rijkdommen, di
ontden. niets meer overgebleven, eu by
Icefle van ilo hand in den tand, zonder zich ooit
bezorgd te ronken voor deu dag van morgen.
Zijn dochter Made verwierf zich in de laatste
jaren zijns levens, groot j vurdi'.-nstcn want
ofrchoou* hij toen weinig meor schreef en zeer
w<-ii;:'g mft zijn feuille'ous en litterarisehcn rbtid
meer verdiende gevoelde hij zich toch
indehuishoiidclüke bemo<.'iiugen zijner dochter beter cn
bchagolijker, dan in geheel Ky'n vroeger leven.
M.uie Dumas, dio voor kuiten tijd zeer ongeluk
kig gelui.id was geweest met een Spanjaard,
namens Olindo Pctel. wijdde zich, na de scheidirg
van hanr gemaal, geheel mm do taak, de laatste
levensdagen van naar yadcr' met alle mogolijko
comfort te omgeven, Zij wa? een in a'le opzich
ten talentvolle dniuu; ny beminde en beoefende
alle kunsten, haar saluu was met gioute medail
lons versierd, die de door haar op goudgrond
uitstekend vervaardigde sc'r.ilderijcu naar
Kaulhacha Faustacènea vooi stolde; tsaar al haar
onvertnoeido ijver op elk g«hied van wetenschap en
kunst, hield haar niet af, een voortreffelijke gast
vrouw te zyn en eono voorbeeldige orde en net
heid in haars vaders huishouding door te voeren.
In do laatste jaren zy'ns levens ging Dumas
weinig meer uit, maar in zyn huis vond men
alles, wat in het litterimschi vak wel het politieke
leven eenig belang kon inlioezeroea.Uij huisde in een
mHi?e achterkamer, dio geheel met prachtige
bladplanten versierd wa? en voor wier Benig venster zijn
i-chiijftüfel stond. Daarboven hingen vier, door
den koning van-Holland mot meer dan
diltettantisme, vervaardigde aquarellen, die vier scènes
uit srijn Mousqii'.'tnii'ea voorstelden., Bizonder
'schoon en bevallig in zijn kleurenpracht en
figureni-i;l;dom was een van dio schilderijen, die
de (lichter van zijn koninklyken vereerder ten
geschenke ontvangen had, uitgevoerd. Het stelde
uut tafercel voor, waarin Lady Winter op een
gi-out bal den strik mot de diamanten gesp van
liuckiiigtnuu los snijdt, de glan.i der lichten, de
pnuht'der toiletten, de groepen dei-dames en
cavaliers, (Ut alles was prachtig weergegeven;
Altxiiudcr Dumas was buitengemeen trutsch op
deüe scbilflerijun en livt ze gaarna aan de weinige
vei trouwde vrienden zien, die tot zyn kleine
werkkamer werden toegelaten. Hier zat by dan
bijna altyd.in een wijd gemakkelijk Nanking kos
tuum gekleed, op zyn breed bed, dat de helft
di r kamer innam, en praatte op de hem eigen
bevallige wijze, die door do vonken van zyn genie
al tyd verraste, terwyl do kinderlijke onbevangen
heid Kyncr wereldbeschouwing en de zachtheid
van ziju oordeelvellingen, over anderen, iedereen
iuuam; hij sprak nimmer met bitterheid, zelfs
niot: over x$n scherpste tegenstanders, cn liet zich
tegen niemand tot pcrsooiilyke belcedigingen ver
leiden. . O u bekenden ontving hy in den salon
zijner dpohter, waar een reusachtige neger ze
binnenleidde, die de schrijver eens, ik we^t niet
by welke gelegenheid, een weldaad had bewezen
eu dio hem met een onbegrcncde dankbaarheid
en gehechtheid was toegedaan. Hier kon men de
merkwaardigste personen uit de
allerverschillendste kringen der maatschappy Itcrcn kennen.
Rochefort dcklatneerde hier zijn tirado tegen het
Keizenyk cn gevoelde er dikwy Is den fijnen
Attischen spot van uencélèbrcconfrère deNapolconlH.
Gambetta, die toen arm was en in zijn xvczpn en
verschoning den stempel vau het vie bohémienna
droeg, zat er droomcrig, den blik ter aarde
gericht, en deed in d« droevige onderwerping, dio
t>y bij iedere gelegenheid uitte, nauwelijks ver
moeden, dat ae drobmcn xyner yloeicndo
eerzucht, dia Iiy diep in zyu biuuctist bewaarde,
en die slechts uu cn dan in plotseling opstijgende
vlammen uit zyn woorden opschoten, zoo spoedig
werkelijkheid zouden worden. Hier za# men de
oude gravin Dath, waarmede Aloxaüder Diima»
als marquis de la Paillerie babboldej de schuoue
princes Nrrischkin, die onder deu naam Siuo
Paoli een debut nan de opera waagde, manr op
bevel van het Russische hof, waaraun zy verwant
was, haar muzikale loopbaan niet voort mocht
zetten, en bizonder talryk waren ook do vreemde
diplomaten van alle landen, zoo al» ook tourütcu
van naam en de buitcnlaadsche schryver» verte
genwoordigd do oude Dnmu wist ieder op
zyn gemak te zetten, ieder moed in te 'preken
en uit ieder bet beste te voorschijn te roepen,
de hoogsten en voornaamkten imponeerden hem
nier, eu ook de onbekendsten en oubeduidendsten
achtte hu een vriendelijk woord en een harttlyken
handdruk waardig.
Onwedërstaanbaar en beminnelijk vertoonde
sich züu onnavolgbaar talent der oud-fransche
cauterie by de knine diners die hy nu en dan
gaf en waarby by eiln gasten steeds passend naast
elkaar plaatste. Hy versobeen dan in de hem
ander» zoo lastige salonkleedïng en ontving het
gezelschap soms in de keuken, waar hy
onophoudelUk doorpratende roet omgeslagen)manchetten
de laatste hand legde tei' volmakiug van het door
hem verzonnenMeuUjdathy dan soms
met.Alexander Dumas, cuisinier," placht t e ouderteef enen, en
l
nooit ««..w. -i,?.
de vporsnykunst uioesieriyk, en er bestond niets
sierlijker, dan wanneer hij een getruftelde kol koen
volgens de rvgelen der kunit sneed cu voordii>ndo,
en daarbg aan elk stuk vnn den prachtigeu
vogel, dat hy zyn gasten reikte, een allerliefste
anekdote of een geestige aanmerking knoopte.
4 Do kleine diner», bij welke de romanschrijver
zich als cuisinier-cv.isent, vertoonde, zullen zeker
een ieder ouvergetelyk blijven, die ooit in de eet
zaal aan den Boulevard Malenh^rbo» de gast
was van don ouden en toch altijd weer jongen
Alexander JDumas, cn vau zijn bonnnuenswaardige
dochter, dia nu ook ree la hanr vatlér, wion *ij
haar Iov?n w'y'ddc, in het ryk der dooden gevolgd
is, hetgeen voor haar, de strenggoloovigu Katho
lieke , hot ryk vun den vrede en do verlossing
van al het aardscho lood bcteckendo.
Een in haar soort niet minder merkwaardige
en origiaeclo \vrschyning in du littcrarucho wereld
wa» Leo Leapöj, die oud»r deu naam de plume
Timath^e Trinnnu, hot Petto joarüal" door znn
feuilletons tot ccn ongokcrde uitbreiding bracht
en liijun de laat^tu vertegenwoordiger \v:.vs van
dien E'prit Giiuloia, die bij zyn pikunto tcherpte
een onbevangen iiütiiurlijkhpid bewaart ea heden
byna giiheel dooi- dvii gobliico^rdon t"on van
politickis eu sociale OYcropnunirg vcrdroii.vcu is.
Was Alexander Duiuus in den grond vnn zija
wezen een nristokratisch i'id lerlijkc verschijning,
oo behooida Timnth;'-e Trimmj geheel in het vio
bcihtui'eiiiiütehuis, dat wil 7.e^i>cn geheel onder
dio kla-so van libarn'en, dio hun leven op de
straat en in Cafés slijten, die- verkwisten zondra
zy iets bezitten, ho:igor lijiïon en werken wanneer
zy ^hun liUUU'ii sou hebben uitgegeven, en als
do Zigeuners waar v.y hun naam van hebben vau
den eeuen dai; op dm anderen loven, terwijl EÏJ
zorgeloos als de kapel intr de bloemen des levcus
heou fladderen i-n ich in cm donkeren hoek tegen
storm en koude zoeken to besehutten.
Uit Iti'.lero armocvl had Tiniathéo Tiimtne zich
plotseling door het gioot sticcci zijnor feuilletons
tot betrekkelijk grootcu rijk.lom verplaatst gi-xicu,
want hij verdiende nut ziju werk voor het IWfV
Journal geregeld veertig tot vijftigduizend frank
in het jaar. Niettegenstaande dat, bleet hy iu zyn
manier van leven c» zijn gewoonten, even
e«nvoudig cn hujpbehcoveud als vroeger, hij leefde
zoig.iloos in don kring zijner vrienden, dio hij
oriiu; moedii; byvtotid en de van oude bokendo
Oafós maukt'jii bijii!» zijn uitsluitend verblijf uit.
Het koslto muuite Jwm to leuren kennen wanneer
men niet iu do cigounardi^a en dltijl moeilijk
beschikbare diepten' van het vio Bohémienne wilde
afstygen, vanuit do kostbare panrlen van zyn
gfost to voorschijn traden.
Hy koesterde eeno onoverwïnnclykcn afkeer on
ceu diep wantrouweu t ogen de groote wereld en
haar palons. Toch w,n het ecu 7Jjner vrienden
ecus gelukt heni tot. het aannemen van een diner
to ducn overgnan. Men had hot ieder der pasten
dringend aanbevolen, zich in het geheel ntct cm
den groote fèuületonnist to bekommeren of op
zij» ^rcoiiute mam; ren te lettf/n, da:ir hy anders
onniid lelijk zou vertickken. Natuurliik was de
verwachting der gasten, Vooral dio der dames zeer
hoog gespannen, Timathée Trimme kwam den
Salon binnen, waar het geheele gczchchap reeds
byceu was; men had den bediende streng ver
boden volgens hot voorschrift der Fransche
wellevcudhcia, zijn naam by hei binnenkomen luide
af te roopen. IJij droeg eene rolt,
dieklanrbiykclyk niet voor hom .gemaakt was, een kanten das
mot reusachtig grobten strik en ontzettend groot o
witte handschoenen. Hij was bepaald grotesk
komiek in zyn onbeholpen verlegenheid en nam,
nadat ik hem met een Korten groet de har.d had
gedrukt, dadelyk op n vlak naast do deur
staanden tteel plaats met zijn hoogen hoed
tnüflchen de knieën gedrukt, en mét angstig ge
vouwen handen, zag hy onbeweeglijk naar zich
uit. Niemand sprak hem aan en niemand t chcen
notitie van hem te nemen hoewel de blikken vnn
allen nienwsgierijr en ter sluik voor hem frerioht
waren. Toen bet diner op tafel stond geleide ik hem
alleen vooruit naar de eetzaal dl Kette hem bijna
mechanisch op zyn pliiafs neder. U ij at zwijgend en
zonder de oogen op to slaan, de soep, daarop dronk
hy een puur plazen madera rn be^on toen oerst
langzamerhand den loop vnn het, «rcspi-elc to
volgen, dat ik zoa levendig cnntcretiiï-on mogt-Iijfe
trachtto te maken. Terwijl hiTnUll.i3 hijra
vijfminuten lang altijd ojl tfin-J/v, s:v t. j'.'.iijd hel
derder stralende oo^-on en r',t.;*di k-vtindiKür
*'"wogen gebaren had tof^'i-iirstt::,'. ir.iinkto hij
eindelyk ee>i korte, inair »(!»Lc-,';;:'i.dr- opuii.':'kiiig,
waarop men van al!« aijd- n untniiordd ?> 'het.
ys was gebroken, hij sjimk nirti-v' cn iiict-r, cei'tt.
m afgebroken, puntig» guzogdcn, daarop' sleed»
vlpeiendoi- volzinnen en na verin p dtr volgende
vyf minuten varen de rollen gewisseld; het
gcheelo gnzelschap Iiiiaicrde zwijgend toe, nu eens
bewoudfrend. dan iu een ll'tmcri^tch gelnch
uitharrtcnd hij sprak alleen PU leMd» het gesprek
uitsluitend tot steeds toenemend genot en
gonoa"cn van allo a'imvé^ig?, tot nan het. dussort.
Alle dwang was -van nnm geweken, hij bewoog
zich zoo vrij en natuurlijk, alrof hij zich in zyn
gewoon cafébevond, cn men vergat geheel het.
Zonderlinge on origineel^ van zyn uitwcndigo
verüchyiiing, door do bevallige vlugheid van zijn
Re.cst un het vuur van r, ij n onuitputtelijk genie.
HIJ govoel'le zioh geheel te hnia en hl'-oT nog tot
laat in den nncht. by een glas punch hat
middenpunt van een klein gezelschap, dat, nadat do
dames lang vertrokken waren, niet tnoedo werd
iinar hem te luisteren. Allen waren de beste
vrienden. geworden cn, bleven dat ook maar
toch gelukte het mij nimmer weder hem tot het
aannemen oener nieuwe uitnoodlging to bo-A'oge.n.
Ook hy is hccngegain, zyn rusteloos leven en de
koortsachtige werkzaamheid van zijn geest heb
ben zijn knichtcn vrofg uitgeput; oole hy was
bij al zyn scherp bytcnde *pot een goed mensch,
een trouw vriend met een groot e'iel hart, nen
kinderlijk liefderijk gemoed, cn t rot i r.ijn uitct-iyk
Zigeunerleven in zijn reiii«irzin orieindig verheven
boven de cymucho r-chtinff, die nu in do
Franacho litteratuur haar intocht heeft gehouden cn
slechts in het nlyk der gemeenheid nog een be
dwelming voor de afgestompte zinnen zoekt.
Ik v eet niet of zijn graf onsfcschondcn voor
hst nageslacht. U aandenken zal gehouden wor
den. Allen, die hem gekenU hebbon, zullen hem
echter steker deu lauwer- cn cypresseukraui tot
vriendeiyke herinnering wildon.
Noch menige andere gestalte, staat my levendig
vcor den geest, die eenmaal tot de litterarische
en journalistieiche wereld van het vroolyk stra
lende tout Paris behoordq en nu in de donkere
aaide ruit; misschien zal ik cpoedig eens weder
van die weemoedig gelukkige herinneringen ver
tellen, die lang» myn ziel daarheen zweven ah
de avondwind door décyprcssen-takken boven
de graven
Archipel nagaan en meer in het byzoudor letten
op de verwikkelingen, die vroeg of laat een
militaire expeditie nmr een of ander luud
hebben noo(rziikelyk gemaakt, dau is het opval
lend hoe dikwijli menige handeling van bepaald
verzot door de \ing«rs is gezien, omdat het leger j
elders een tank te vervullen had, dio te iwtmr
\vai om ook op andere punten den wil van hut
Gouvernement te sleuren. Deed zich zulk een
geval herhaaldelijk voor in het tijdperk dat de
organisatie van 185JJ vooraf ging, ook na dieu
iyd is het, helaas, maar al te dikwy Is to
coustatoeren, dat er tydaliik geschipperd werd uit ge
brek aan (fl'ensievo krucl.t van het leger. Do
npodwerdijje gevolgen daarvan konden uiot anders
zyn dan minachting vau het oppergezag, tyd winst
voor de tegenpartij cn vergrooting van den later
tn ondervinden tegenstand. Met de gesohiodenis
in de hand valt hut ii'el moeilijk aan te taonon,
dat het loger ook ua ]8">3 de. noodige oücnsieve
kracht tcïcnovcr Inlaudsche v<jmden miste. De
uitbreiding van om grondgebied en het sedert
1850 verlaten van het ctelscl vau onthouding
in de regeling der nang^lcjjc'uhcdcn onzer
Buitcnbezitüngen hcblcn UMI ivorldtring van het
Guiivcriiejiiuut, en d:iari<iodo de taak van het
leger, merkbaar uitgebreid en niets zou daar
om natuurlijker rijn, dan dat ook dat leger
thans, nu do fonuntin herzien is, iu dezelfde
reden ware versterkt Om to onderzoeken iu hoe
verre dit gcsdhied ij, treedt de schryver vnn het
opstel in rfïIndi?cheüi<ls in uitvoerige beschou
wingen, toetst do nieuwe Icgcrsterkte arm die
van 1853 cu Iaat eindelijk do cijfers, dio waiulyk
niet ovordrevfii z\jn, uitspraak doen en die uit
spraak luidt: het naiitulc<rab;ittanteu i»vermin
derd mc't 170 officiercu en l.'i) mimlereii, terwyl
du non coinbittniiten ren vcrmo mloruig hebben
ondergaan van DUS ofüciiavn en 80 !3 miud?rcn.
Ziedaar, met h*t oog op oflcnsievo kracht tegen
In'andsche vijanden, het verschil tusschcn do in
li<53 noodzakclyk goout dealde eu do in 1882
vastgosreldöforraa'le.
Na d?zs algctiv.'enn besMionwingen, dio van
veel doorzicht, en veel itiidte getuigen, neemt do
sclu-yviu- het Hou. Uosl. vau H Jauuaii 18S2
afzonUrriyk iu behandeling, Kouder critiok to
loveren op do daarby vastgestelde legerformati*?, om
dat, met dit besluit niet ds legei-formatio. maar
het geheim Kon. Besl. van Augustus 1853
herzit-» in.
Onder de talryko vorandnringen stipt by aller
eerst die aan, welke ook zijii'j inziens ah nuttig
moetea worden erkend, cu maakt daarby tevens
van de gelegenheid gebiuik om roet klem te
" 'Y u op do vele gebreken, die zijn blyven be
st u. Hy toont duide.iyk aan, hoe dio gohrekeu
???iniirMing geven lot verzwakking vnn de inwendige
kracht vau hel leger. ])o oorzaken opsporende van
clc.- ashternjtgnng van dat leger, gaat tchry ver niet
oppervlakkig te werk, n:aar vat het be.vst hij de
hoorupn. 't Is bezuiiitgingfcwoc-Jo en nog eons
beiMvnijzingswceda, die uorzaak is van alle kwaad,
en die in praktyk gebracht, wordt, z;-lfi met ver
krachting van de vastgestelde Koninklijke Be
sluiten. AU (Uu beide" (oefening en tucht),
zegt do schrijver o. a.: sedert jaren veelte
wenselien overlaten, ivijto men dit niet zooals wol
cen« gchian is aan do agressieve poli'iok iu
Atjeh, maar enkel on alleen aan het feit, dat het
oppcrb'ïstuur gedurende zoo vele jaren, uit vrees
van door legoruithreiding de eiscli vnn eiken oor
log en vanelkeuitbreiding van grondde' ied d e uit
gaven voor het legei1 to rtoen stijgen, voor do
btectting van At joh gebruikt hoeft een groot gedeelte van
licivcldlff/cr van Java en Sumatra,ditals een citroen
heeft uitgeperst en thans geheel uit zijn verband
gerukt." Tin werkelyk, zoo is bet. hctloger wordt
uitgeput ter willa van do bozniniging; het onder
gaat telkci» veranderingen, raaor nooit ui thrciditu,
daarentegen wel inkrimping, cn dat allos
schyriba%r ton bat o vnn do schalt ist. Het geraakt, in
een toestand waaruit het niet meer op te hellen
zal zyn, in den toestand waarin namelijk eenmaal
de citroen zal vorVceron, dio dan iiiets meer waard
ii dan woggeworpen te ^yol?den?, en nl mogn nu
dezo voorstelling eonigszins. overdreven zijn, zoo
is het toch zeker, dat de minste verstoring van
de orde in onze Indische bezittingen, ons ".veer
znl verplaatsen in do bango dagen, die ons
opperbestuur doorleefde by liet begin van Diepo
Nofforo'a onstand. Met den schryver achten wy
Ncgoro'a
het
Militaire Znketi.
waarop
vaak de-wonaerlükete, nog nooit ver- j Indische
maw ?!««« voortr«ff«Mik «wungertelde l Wanneer
-Srt.*^
DE NIEUWE FORMATIE VAN HET
INDISCHE LEGER.
?{Ovorgedrukt uittfc Indische Gids. October 1882.)
IL
Een tweede punt, waaraan de schryver z|jn
rundaeht wydt, i» de offensiere kracht van het
ever
»3 d
. tegenover lïaudsche vijanden.
de geiohiedeaii van den Indi»ohen
:hry'
daarom tot plicht o z- stom krachtig t
togen die siicfmoederlykc behandeling
vau het Indische leger, ou;dat die behandeling
tot niets anders Ican lei len dan tot ondermijning
van ons gezag ten aanzien van don Inlander. Het
ii tijd, cu meer dan tijd, dat daaraan een einde
gemaakt, worde cu dat onze volksvertegenwoor
diging deze k<:s!hare belangen vau onnoTtoloniün
eu MUI ons vollighestniui aan «en nauwgezet
ondtiv.i ek onderwerp'! cn hare afkeuring nitepreke
ver een le^eeriasjsbeleiil, dat ons niets dun
on.cil in d-j toekomst in de naaste wellicht
creiilt.
I-t het geen spotten mot onze fioo duur
ge;ochte rcch'on en onzo nog duurdere
verplichingon, do belangen van het Tndiache leger zóó
n vcrwaurloozeii, dat een Minister van
Koloiüu uu ruim ccn,jaar geleden durfiio zeggen: Mij
dunkt, dat wij in Indiüui les zoodanig moeten
rganisecren, dat wij aan ccn binnenlandschen
irijand met succes het hoofd kunnen bieden?"
Twyl zelfs de vrees voor do minste
verwikkcing ons eooüftnig moet benauwen, dat de generaal
van S wieten hot by da Atjehscho expeditie
geraden achtte een deel z'y'ner troepen acuter te
laten, om Java niet geheel te ontblooten.
En dun da buitcnlandsche vyand? O, dio
vy*»nd, is door den vorigcu Minister met eenzeker
soort gerustheid in een onzer musea opscborgen.
Wat zou eenvoudiger zyn geweest dan zijn zwarte
collega ccn eereplaats naast hom aau te wijzen.
De zaak zou dan zoo eenvoudig mogelijk ssyn
geword«n; maar wacht n voor -dien eenvoud en
toont u wakker, gy volksvertegenwoordigers,
beImrtigt do belangen .van de schatkist,maar wa«kt
tevens voor onze belangen ook aan geno zijde
van den Oceaan; want waarlijk het lot van onze
kobniën w?rdt niet in de Hollaudsche waterlinié'n
vt, maar op Java alleen, en uitsluitend door
ons Indische leger, gesteund door de zoo
noodign .verdedigingsmiddelen.
Hiermede nemen wjy afscheid van den ons
onbekenden sclu yver, maar ni t zonder hulde te
brengen aan zyn werk, dat wy hier bespreken en
dit wy in gemoedo den balangstellondou lezer cn
iu het byzonder onze kamerleden aanbevolen.
« X.
ANTWOORD VAN IJ AAN DEHRITMEESTER
J. VAN DER WEDDEN.
Zooal» te vei wachten was heeft de ritmeester
J. van dor Wedden de pen opgevat om vol ver
ontwaardiging over .onze meening; voor behoud
en uit' re ding d< r cavalerie te "pleiten.
Zelf zal hij voelen, ayn (beweren, dat al kan
men aau el keu kant vau het paard n been
houden, dit niet do bevoegdheid geeft om over
het nut der cavalerie te oordeelen, geen argu
ment is: anders zou hy toch geon oordeel over
de bereden artillerie uitspreken.
Nederland, ritmeester, hooft de
Hiouwellollandsche Waterlinie tot zya slagveld gekozen, daar
verhoogen kunst en natuur de kansen van den
stry*d; t>y dien strijd i», omdat hot terrein het
niet toelaat, weinig cavalerie noodig.
Welk nut hadden de Russen en Turken by
Plewna van hunne cavalerie de uitstekende
rus?itche cavalerie kon geen enkel bericht omtrent
Plewna geven; deed de Fransche cavalerie binnen
Pary», Straatsburg enz. in 1870 eenig nut?
Maar roept gy uit, wilt gij uwe mobilisatie niet
rustig voltooien, geen sohaüen en hulpmiddelen
uit do buitenprovinclen bergen?. '
Goachte riimee ter, wy' hopen dat demobilisatie
zoo geregeld k, dat de nulnieni bwoen SM uren
(qereltend van het oogtinblik dat de order tot
mobilisatie gegeven wordt) hunne wootïp'antsen
moeten verlaten en voldoend* vaicrlav.d-ti fdo en
pliohtbeaef hebben om nan de «,'Li'O.phitf g'-hoor
te govon; is de «aak zoo gci'ertelil d.m komt dt
cavalerie a*n de gi-onxen u» het vurtrck der
militiciis. _
Aan het opjagen van trage en onwillige
militieus, ge'oovei) wy evenmin als aan he^ bergen
van scnattea ui hulpiTii'ldvIen uit de
buitmtrovincien; werkelyk, rirmvo ter, do hoevei-lhtid de
gij soudt bergbu, zou u niet meevallen.
Wat de schutten betreft, wij vertrouwen dat da
betaalmensters, ontvanger» enz. vooi-rcliriften
hebben oaitrent het in veilighvid nre-^su der
hun toevertrouwde gelden bij het niUr.-kvn v*tt
oenen oorlog.
Dut men sedert 1870 in Bulgit1 niet op
vermmdcriug der cavalürio hooft nnnguilrongcn btw'jst
niets; slaan wij Tover Lat o.ig op de Dceuscha
cavalerie van 1861.
Denemarken komt volijoni Stieltje, dm het n»
den oorlog hozocht, wat'z'jn grootte, ziin
zitlental, den aard van zyn tcrreiu, zün bevolking en».
betrrft, zeer veel met OQS land overeen.
De cavalerie was diiar «teetls aau het stelsel
van inkrimping ontsnapt, »ij telde in den oorlog
38 eseadrons van 1HO paarden, het kadftr \vu
voldoende, de et-rste oefoi)iii','stijd tWi'ft jaren.
Onmiddeliyk by het nitbrcktm van den oorlog
kwanifln 80 goed bereden cu geoerende esc ulruno
to velde; lee» Iliigtow do bt-s^honwingon van
ponerofll Booms eu die v«n den heer Stieltjes over
dien veldtocht, en gy Bult my toogeven dat: al»
de Denen, do meeste voor de cavalerie bosteode
gelden a-in de vestinjf-artillme en infanti-ria
hadden ten koste gelogd, do uitilag van den
Btrljd veel gunstiger voor hen lud bunnen zijn,
Voor de alles in do wargnoiende en alle
zenuwen overprikkclendo vijandelijke cavalerie
gavoeleu wij, zoo de overgangapunten van IJsel
en Waal door zwakke infaüterie-afdeelingen
bezet zyu, ook niet, dio grooto vrees; zeker kun
nen wij gedurende den o;.m >rsch van den vyana
d-in steun der cavalerie nio«iolijk ontberen, maar
de taak der cavalerie is in Nt-dorland to klein
om dat wapen niet tot een minimum te beper
ken, het geld kan betor aan vesting-artillerie en
infanterie besteed worden.
Wat uw beweren bctrelt, dat wy geroepen kunnen
worden om naast een ander to strijden en daar
voor me«r cavalerie, noodig hebbon; geachte rit
meester, wy behoeven toch geen cavalerie ter
wille van oen nnderrn staat to onderhouden.
Ik laat geheel nog daar of het aannemen van
con dergelijke invitatio in 's lands belang is.
Nu nog eene vraag, ritmeester: z|jn onder de
73 t.roeponp.iarden, waarmede güby oorlogsge
vaar naar de grenzen zoudt moeten trekken,
wel de paarden begrepen die vau uw escaaron
by het depot ter instructi» van de recruten zyn
gedetacheerd; bovendien zijn er_misschien^onder
uw remontc-paardeo, die nog by het depot zyn,
wel eenigen gnschikt voor de vclddienst, hebt ge
soms nog gedutachesi-do paarden? Ten slotte, er
kent gy dat er malaise ny de cavalerie bestaat;
ware zij een gevolg van opstellen als hot onze;
wees verzekerd, ritmeester, dat wy ze, indien gij
dit bewyst, gaarne voortaan in de pen houden;
de oorzaak lijft echter dieper.
Voldoet n byv. de wijse waarop deoofeningfln,
de wt.tenscliappelyke byeenkomsien enz. by de
cavalerie gehouden worden; hoeveel dagen van
het afgeloopen jaar zoudt gij goed besteed ach
ten, indien u een lijst van do dagcliikscbe
ocfe.ningen werd voorgelegd? Ik twijfel niet of gy
zult erkennen dat htt Herzie u zelf' zeker op
onzo cavalerie van toepassing is.
Hoe gaarne wfl voor bewüen zwichten, blyven
wij nog «teeds overtuigd, dat minder uitgaven
voor o»valerié, wer voor vesting-artillerie en
infanterie do weerbaarheid van on» vaderland
zullen vorLoogen.
Xt
BIBLIOGRAPHIE.
Wliiatr Blad. No. 24.
Onzekerheid. Iets ovor de ZwmÜirifl.
AphoriBmen, bijeenverzameld door Sfr. Altijd nog
geen depots. Een order van Totleben.
Repetcergeweren in Franlcryk. Landtorpedo's van Zubovit.
Vostingartillerie in Frankrijk. Springen vau
vuurmonden. Telematers Lo Boulengé, Wetsontwerp
van den heer Schepel. Soekbeschouioing,
Correspondcnlic, Senocmtngeit, enz.
De Militaire Spectator. Ivo. 1.
Zvincr Mnjesteits Rainmonitor Adder." Op
merkingen omtrent, en naar aanloiding van de
oefeningen op de forton in het jaar 1882, door
W. Iloogenboom. (Vervolg en slot van No. 12.)
Een woorrt over stallingen in Friesland, door O.
Een beroep op de keru der Nederlandsche natie,
door H. J. Steenbergen, Voorzitter en L. Zeiler,
Alg. Secr. Proeven genomen door de firma Krnpp.
Een'geschiedkundig Museum voor 't leger. M
ihtaire Snrokkelmgen, door Sprokkelaar,
Boekaankonnigingen. Overzicht van buitenlandsche
tijdsobrifteu.
SCHAAKSPEL.
tfo. 2.
Via Met z'n vloren t« Amsterdam.
ZWABT.
e
_ d ?
WIT.
Wil speelt voor on geeft In .3 letton m»t
(Wit B, on rwtrt fl «tukken mot K F B).
Oplossing van Schaakprebleem No. 52.
l F 3 - G 41 E 5 nt D 4 (»
3 O » G 8 +' T of K ip.
8 a B Eet m»t op E fl of 1) 8.
n 6 (b
Juist
3 D * B 5 +? DS DS
8 G 3 G B mit.
(b)
l ...... D S ntD 4
9 Dwno mt mftt.
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
varen dia vin Frlso te Ueltl 61: fdom
in Tftuto te uem oi; laoui .Vel"
to AmutenUni; vun Xo. S3. door L. B. U IKeppal; V.
T. II. to Dc.lrt; 9. v. W. to OoloDtburg; Adjud O. te UoHtt
51 eu 5J. Voum C3 Anot W. d, V. j Mr. P. A. L. IC.'
Prmiti qnirtet; TTtnri; liet 7.'n vioran on 51 va* "
d. V. to A'.u«rt«nUm.
t» t
GARDE DU COEPS.
het Hoogduütch
VAil
«BEGOR 8AMABOMT
DOOB
A. 11.
Rceil» vroeg des anderen daag» was het
MOAil.on iu de irunègo venameld, om nog eens de
oel'eninpoii doji- te maken, die later m
tegenwoovdijjlteid van vorst Windisobgrütz xouden
l>Uut» vimlon. l>c manscliappen waren in groot
[enne inut den Lohu op eu net kuras aan. De
von Kreucken liet achtrreenvolgen» do
iunde ryoefuuingen doen alle» ging
voorti efl'clgk eu de onderofficier Eraul blonk
buyen allen uit, door zyn buitengewone zeker
heid AII behendigheid. Toon werd er een groot
paard in de renbaan gebracht, de oefeningen in
r et voltigeurou zouden beginnen.
Nadat dv manschappen de verschillende
spronV\\\ eoudor fout. gedaan hadden, nam Hendrik
Kwul, terwijl de overste van Hendrik met de
andere difii-iervn in gesprek was, een aanloop en
r,:it, zor.'lt-r zich niet de hand te steunen, met
?'?'?u cnkelvntiiiroiigiii di'U zadel, zoodat hot paai d
i i"itpMen4:iiuule xyu stevig gebouwde leden een
v. rinig iluorboog.
GuklifiJ, gekheid," riep de overal c, dut is ecu
^ovaiirlijke eproiig eu ceti broodeloozn kunst,
ti. uu' hun vei.'l te liciit een ongeluk l<y gebeuren,
i ie hul) u irnmcis leetls verboden, dien sprong te
I.UOII."
Blk heb het ook niet ineer gedaan," anUvoorddi'
d.; ii'ip.Liflicier, dio in ouberijpolyke houding iii
ileu zndfl zat, maar heden moeten wütoch aait
i-,o ostetnijksi.'lie ofiiciereu hot beste laten zien,
\uit wy kuiaicu en ik geloof niet dat zjj onder
hun kuvalh'rie iemand hebben, dio hot mij na zou
iK>un; misschien wel in do lichtere huzaron-uni
iurra, umar ekoi- niet niet kuras ou helm.
Du over^ti- schudde brommend het hoof l, maar
voor dat hy uogkouaiitwuorden.lioordomcu buiten
de wnclit omUr bet geweer treden, men vernam
?teranion en de chtff vau het regiment verscheen
met zyu adjudanten aan den ingang der rnanjW,
op den voet gevolgd door clo kracbti^o ge-tulte
van vorst \Vindwchgrtitz in de uniform vau
Oüslcuiyksch veldmaarschalk, den bood met
groene jjluim on hut forsche hoofd, dat door de
heldere, schei pzicudu oogen, de voomitsuringonde
naus eu den uitzon knevo' cim echt krijgshaftig
uitzien had. fly was omringd door den gchcclcu
lliumoverschen gencralen staf eu werd gevolgd
docr den majoor von obleuz, een rijïig
jonnman, elegant officier van wion niemand toeii nog
kon vermoi deu, dat hy ceuiinal zulke lauweren
voor het Oustenrijkscho leger zou oogsten.
J>o veldmaarschalk begroette de olncicron van
1i o t regiment gardes du corps, die hem door den
t: li o t werdi-n voorgoatuld cu de oefeningen
boyonneu. De vorst en alli aanwezige ut'liciercn
volgden ze met de grootste aandoohr, De
vcldinaarachalk kuikte bij do mieilyke, met zekerheid
ivtgevocrdc evoluticn, die het crcadron to paard
doea, herhaaldoiyk tevreden met het hoofd, ool<
(iu jongere Oostenrykscho officieren gaven blykcit
vuu liyval ; zij scheneu hier zulk een
volmaaktli'-i'l in do kunst van ryden niet verwachtte
hebben.
i >u oefouingen in het voltigocren begonnen en
n.i<j; meer verrast dau by tic exercities te paard.
scheen de veldmaarschalk te zyn, over de
zekerh-.-id en gcmakkelijkheid, waarmede de moeil^kstt
evolutien worden uitgevoerd. ? Eindelijk, na een
panzo van een oogenblik, nam Ucudiik Kraul
een aanloop om zijn grooten sprong te doeu.
Bnel en gemakkelijk vloog hy omhoog en zat in
don zadel zonder zijn handen gebruikt te hebbeu
cu zouder een oogenblik te waggelen, HU wendde
zi<:U half ter zyje, salueerde deu veldmaarschalk
eii de generaal» en een algemeene kreet van be
)Ton>loriux sïeeg uit do rij der toeschouwer» op.
Uiavo, bravo l" riep do veldmaarschalk, .dat
H a» een flinke sprong voortreffelijk gelukt.'1
Ik vraag om verschooning, Hoogheid," zeide
i!c ciief, vuu htt regiment, het was geen toeval,
IJÓ.'LI bijzonder geluk, de onderofficier doet
It:uii sprong telkens met dezelfde zekerheid."
Do veldmaarschalk boog beleefd, maar scheen
toch eenigen twijfel to koesteren. Onderofficier
Krunl'', nop de chef, herhaal den sprong, toon
dut go telkens even vaat in den zadefzit. De
nu-Jei officier sprong van het paard, ging terug
pn nam op nieuw een aanloop, lle sprong gelukt c
juut zoo goed als de vorige maal on zondereen
»piur te verroeren zat Hmiderik weer ojj het paard
Bi' ware hy aan den zadel vns'gogroeid.
In der daad, dat is bewonderenswaardig",
KriJs d>) veldmn^irachallc, ik heb zulk een sprong
iu de zware wapenrusting rog niet gezien.1'
De chef van het regiment, gaf Ilc-uilerik eeu
wenk, do onderofficier «iirong van h«t puord cu
nam voor do dcrdo maal fciju aanloup.
Do vorst von Windiscligriilz giuy iets nader
lui het paard staan, um den sprong nog nauw
ki:urigt>r gade te kunuuu s:;i,in ou do officieren
vulgdeu hem.
liet paard, verschrikt door de onmstifrp. bewe
ging dV.r toeschouwers, deed ccn stap nchtoniit.
juist op 'liet oogenblik dat llondchk Kraul zijn
?prong deed en do onderofficier kwam op deu
Mtlelknop to zitten. liet paard maakte iiog'cei;
nngstige zijdelingsche- beweging, snel wildo hy
W, «1. V. Wo /.iirL-n Iml tm>U*n.
cicli langs het dier op den grond laten glyden,
tnaar het paard was cenmaalonrustig geworden,
hij was niet meer meester over zyn bewegingen
EU viel kletterend in de zware wapenrusting op
dun grond. _ ?
Do veldmaarschalk liep 'zelf haastig op hem
toe en reikte hem de hand, om hom behulpzaam
te ziju by hot opstaan. Kenderik richtte zich op
een knie op, maar zakte spoedig weder op den
End, hy beet de tanden op elkaar en ofschoon
moeite deed te glimlachen zag men evenwel
hij hevige pon leed.
Myn God*', riep de veldmaarschalk, welk een
ongeluk, die arme vent. wat sp^t het my dat
hot ora mijnentwil gebeurd is.
De overige generaals naderden nu ook met de
overste von Krencken en vroegen deelnemend,
wat den gevallene overkomen waa.
Er is iet» niot in orde" zcideHenderik.terwyl
hy, op den grond liggend, zich op den elleboog
steunde en met mooite een vroolyk gezicht
trachtte te zetten, ik kan den rechtervoet niet
bewegen." .
Heb ik n niet verboden, den sprong te doen?"
reide op berispenden toon de overste von
Kreacken. Dat komt van die roekeloosheid.
Allah! mannen, draagt hem naar bovon en haalt
den dokter, opdat hy nazie, wat het is." D»
oefeningen waren door dit voorval gestoord, de
veldmaarschalk betuigde aan de officieren a\j n dank
en verliet met da géneraal» de kazerne.
Hendrik Kraal werd in de dekenaat! gebracht,
flo dokter kwam ipoedig en vond dat de
onderuhenkel gebroken wai. Hendrik werd te bed
gebracht, net been werd, naar alle regelen dor
nutst gezet, ook de regimentsdoctor verscheen,
troostte den jongen man en beval, dat de patiënt
onbeweeglijk moeit bltyren liggen, in e* '"
?eken zon dan de zaak geheel weer in orde
,In eenige weken," zede Hendrik miitroc
«och, dat bet iobt na moest gebeuren, ik
Bever op ee* anderen tfld alle arnren en beenen
bnken. maar labt nm mag & besoek
ont» vroeg n>j aaa den doctor.
de kooit» niet te hevig wordt,"
antDe oogen van den jongen soldaat itraalden
van vreugde, hy scheen al ttfn pfjn vergeteu te
hebben en nauwelyki had de doctor het vertrek
verlaten of by beval den ordonnani den wacht
meester Knoop te ha'en.
Toen deie veriobeen verzocht hem Hendrik
den ouden Friedemann in Böttcher'» Hotel op te
Boeken, dezen mededeling te doen van het ongeluk
dat hem getroffen had eu hem te verzoeken aan
ityn ziekbed te komen.
De wachtmeester beloofde aan zijn verzoek te
zullen voldoen en liet er nog oeuige krachtige
verwytingen over de roekeloosheid van den jongen
man op volgen.
Ook do overste von Krencken verschoon,
evenzoo nog verscheidene officieren en de
oiideroffier wa» niet weinig in «yu schik over de
algomeene deelneming z(jnor Huporicurpn.
Hy BUU zich over do licuamaiyku pü'\ weinig
bekommerd hebben, wanneer hy dour dit onge
val niet verhinderd waro geworden, Louiso weer
te zien en den luatsteu heslissanden aanval op
het moederlijk hart van juffrouw Fiiojouianu
te ondernemen.
Eiudelijk vench' ncn de oude Friederaann en
Frans Labmeijor geheel ontsteld iu d» zieken
kamer.
ileuderik «telde hen gerust, verzekerde dat
er volst rok t geen gevaar bij was, dat hy byna
geen pyn had en verzocht hou, hem gedurende
den avond gezelschap to huilden.
De oude man spoeddu zich terug naar zyn
vrouw eu Louise om hen de geruststellende tijding
te brongen, mnar Frans was niet te buwoguuhet
ziekbed van zijn vrieuil te verlaten en werd niet
muude wet aaudoeulyku zorgvukliulioid,
nicttcffentaando :iju LaiJe handen, de Uusseui te schikucn
un de dckotis glad to strijken.
LJU:SU was bg het bericht van deu val den
jungen raaus, dut een .loor don w.iulitmeester
»!)jC2undun soldaat gobrarht had, sn kkei.de op
uen stoel ineen gezonken. Ouk jufl'ruuw
Friodemann was bleek gnworden cu haar oogon
ivarcn vu' tiaocu gi.scliutcu.
Daar ziet ja tnu wtcr," zcide zy, hoc het
ruet dtn soldaat gesteld is, geen oogchblik zyn
.:y vau hun gezoiule lbdem»i«n steker; wat zou
het een ongeluk zijn, zulk eon man te hebben l"
voegde zij er met een half strengen, huif mede
lijdenden blik op haar dochter bij.
De ouile Fricdomuu kwam terug eu al berichtte
hij OL-k dut het gebroken been wter terecht zou
komen en er geeu gevaar voor htt loven of' do
gezondheid van llcndiik to vrezen v.-us, Louiit»
kou toch haar tranen niet teruguoudun.
t,Ach inuedur, moeder," rk'p zij, niiu li^t hij
daar in dn kttzeruu w uur mmiiaud hcui^üed
vei plegen kan, weken zal liet. duren eu wfl
moeten wee.r \crtrekkeu ?*- wy zullen hoiu niet
ecumaul kunnen zit n, niet vaarwel mogen zeegen!"
RNu met de verpleging zal het wel zuo erg
niet zijn,1' zeido duoudo Friudouiuun, dnarzullcii
ijn kuiuernilun wel voor zorgen, maar dut wy
zonder ;ii'-ii heid van hem te nemen, zul!i::i
vt>itrekkeu, vij kunnen toch al die \vcken niet h.cip
hlijveti, (Ut zal hem zeer doen. Wat zuud: gy
er van zcgfrcu, vrouw," vroeg, liij aaiyvlcnd,
wanneer gij beiden hem eens opzocht, htt zou
hem Keker {.-ouopgen doen en wat opvrjolijken."
Juffrouu- FricJemiiijn ivierp ccn blik op liaar
dochter, die opgesprongen was en dai.kb.iar do
hand T:IU haar vader drukte.
Wat zou hst helpeu?" vroeg zij
lioofdsuhuddiiud, er kan toch nooit iets vua komen en nu
t.erst i echt niet.
Och moeder, mooder," riep Loui*e, spreken
wij daar nu niet over, l fiat ons er tlcchts om
denken, dat hij ziek ia, dat hij lydt en dat het
liem toch goed zal doen, wanneer «ij hem eens
opzoeken en hy ziet, dat zijn vrienden deel
nemen in &yu ongeluk. Ik bid u, moeder, ik
zal nimmer over iets andera sproken, wanneer
gy hot niot hebben wilt, maar hut ons naar hem
toe gaan, ik geloot niet eerder, dat hij buiteu
gevaar is, voor dat ik het zie."
Welnu," zcide Juffrouw Friedcmaiin- ik zelve
zou hem wel gaarne willen zien, dieu armeu
drommel, on ik wil ook voUtrckt niet hardvoch
tig oi onvriendelijk tégen hem zyn, ??wanneer
gij meent, dat het gaat, vader "
Ik zal hot vragen," riep de oude boer ver
heugd, ik ben ei- zeker van dat het gaat, dat
do docter ziju toestemming geeft. De oudo wacht
meester Ki:oop zal met u meegaan, wanneer gy
hem opzoekt en niemand kuu er immers iets
achter zoeken, dat gij een aimcu zieken Vriend
ten bezook brengt. Als hot kan, zult gy er
morgen heen gaan en dan vertrokken wg weer
naar Scelzenstedt, de vreugde hier is ons
uu toch vergald.
Hy dee:l met /.ijn vrouw nog eenige noodzake
lijke boodschappen, terwijl Louise wecnende en
vol uii''it eu zui's in hot llütel achterbleef.
IlcnJrik had Hes aviuda een tafel voor zya
l,ed l.iteu metten, die n ini voorzien was van hot
noodige 'voor een tlink livondcreu en de oude
Friedemann, Frans LahmeijBr en do wachtmees
ter Kuui>p hielden bom gezuUchup.
llcndiik had nog cc.-iun.ial ziju manschappen
btrcng auubcvoleu nauwkeurig deu dienst by
het toneer dor officieren te vervullen en tot
l i» t in den a.vond anten do drie vrienden om
ziju bed, tcnvijl uit de eetzaal beneden bet
kliukmi van glazen en het geluid, van steeds luider
jubelende stemmen iiaar uoven drong.
Eindlijk verscheen de regiment» docter en be
val, den zieke alleen to laten. De oude Friede
mann had hem het bezoek van zijn vrouw en
dochter voo.- den volgenden da» aangekondigd,
en de. oude wachtmeester had bclool'd do dame»
zelf door de kazerne naar do ziekenkamer to
brongen en niettegenstaande zijn pyu, vervulden
aangenamo lief olijke droomen den slaap van den
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Het kostte vry wat moeite, Hendrik den vol
genden morgen er toe je bewogen ia de voorge
schreven rustige houding te bïven liggen. Hy
liet door de dienstdoende soldaten de kamer
aanvegen, de stof van de tafels en stoelen
verwyderen, de vensters reinigen en drong er op
aan dat men een schoono witte deken over zün
bed spreidde. Frans Lahmeijer, die hem reeds
vroeg* opgezocht had, moest hem het haar kap
pen en hem een zwarte breede das om den hals
doen; in n woord al het mogelyke in het werk
stellen, zoowel de ziekenkamer als do persoon
van den patiënt waardig op het te wachten bezoek
der dames voor to bereiden. Al die drukte bracht
Hendrik in zulk een toestand van onrust en opge
wondenheid, dat de ziekenoppasser hom niet genoeg
aau de strenge voorschriften van den docter kon
herinneren cn dat deze, toen hQzjln morgen-visite
maakte, het bloed in een koortsachtige beweging
vond, die hem noopte, ieder bezoek m de zieken
kamer ten strengste te verbieden, wanneer
Hendrik niat onbewegelijk in dezelfde hou
ding zou blijven liggen.
Deze bedreiging nielp de zieke verroerde
zich niet meer, maar zyn oogen Ringen heen en
weer, z'y'n ademhaling was gejaagd en ieder oogen
blik liet hy zich door Frans Lahtneyer zy n horloge
toonen, 'om sich met een zucht er van te over
tuigen, dat de wQzerslechti een klein onmerkbaar
streepje verder wa» vooruitgegaan en onbegrijpe
lijk langzaam het uur van tienen naderde waarop
z§n vrienden uit SeeUenitadt hun bezoek bepaald
hadden. De tyd echter, die, of ontembaar ver
langen hem ook vleugelen zon willen vcrleenen,
of bange vrees hem gaarne zon terughouden, toch
kalm en Onophoudelijk met onveran' "" "
uur ilaan, al had het He
op zijn horloge stil Nog eenmaal liet Hendrik
Kraul zjjn blik door de kauw* Rtum, om zich te
overtuigen, dat het scherpe oog vau Juffrouw
Fiieiloiuanu nergens wanorde en itof kon ont
dekken, nog ecnmual verzocht hy Frans
Lahmi ijitr bom een kleinen handspiegel te geven,
cm uaar zyn haar en de zwarte da» te zien, die
hy met een guudeu doekspeld had vast gemaakt:
toon hoorde men stemmen voor de deur, ze werd
wyd geopend en de pude wachtmeester Knoop
trud binnen, terwijl hy zich half omkeerde en aan
zijn verweerd strong gelaat een beleefde, galante
uitdrukking trachtte te geven.
Hij werd gevolgd door den ouden Friedemann
en zyu vrouw, dio door aandoening en medeiyden
overstelpt een zakdoek voor de oogen hield, maar
Uoudiik zag noch het trotscbe gelaat van den
oudtii Fiiedemaun, dio er zicb zeer door vereerd
gevoelde, dat de wachtmeester hem zelf door de
kazerne geleid had, noch de bewogen trekken
der oudu vrouw, want zün blikken, waariu hy
zyn gahecle lücl uitstorto, hingen aan Louise, die
achter haar ouders de kamer binnen trad en
inderdaad was dit beeld wel geschikt, al het
andtrc in de schaduw te stellen.
Het zonlicht viel door het venster op do ranke
gestalte van het j >nge meisje, dat met den don
keren gang ali achtergrond in do geopende deur
stond. Keu kleine hoed met eenvoudige bloemen
bedekte de dikke haarrlechten, haar gezicht was
bk-ck rn vertoonde de sporen van een onrustig
doorgcbrachten nacht, maar toen zij nu in de
ziekenkamer trad, toen y.y den jongen man op
zu'ri bod 7.0.3 liggen, terwgl llij, tegen het verbod
vau den dik er in, zich op zyu elleboog steunde
en haar do hnud tegemoet strekte, toen bedekte
een donkere blos baar wangen en haar ganscbe
ziel scheen in haar wy'Jgeopeude, sU'ivluude oogen
te weerspiegelen.
Met otii gelukkig lachje snelde zühaar ouders
vooruit, op het bed toe, greep de hand van
Hendrik en drukte ze aan h*ar nai t, terwijl haar
gelaat straal in van zalige vreugde.
l>a beiilo junge lieden vergaten voor een
oogenbliek alles om zivh heen, zij zagen slechts elkan
der, zij gevoelden alleen het geluk in elkaar»
oogeii to lezen. Plotseling ccbecn Louiso zich
weer harer umgovitig bewust te wordeu, zy zag
verschrikt op, zag hoe haar moeder streng de
wenkbrauwen fruiisde, boe de oude wachtmeester
Kunup glimlachende zijn kuovel streek en blozende
trad zij i.aar het voeteneinde van htt bed terug.
LUI vuor haar moeder plaats te maken.
Ddze boog zich over Heudrilc heen, raakte
CVLI: zya vourhoufd aan, za^ hem oplettend in
de uo^eüen Ecidn toen:
liet zal wcf goed afloopeu , ge hebt tlccht»
weinig kiorts, ik ken dat cu wauucer go u maar
i4(iïd houdt, dau zal allej spoedig weer in orde
ziju."
lin dan," zaido Hendrik, terwijl hij de liand
der oude vrouw greep eu haar niet smcekeudcu
blik aanzag, uiag ik dan niet naar celmistcdc
koaiciiV Wilt EC injj dau niet een v/e-nig
verpl'jgen, tot ik geheel en al \\eer hersteld b-mV'
Juffrouw Fi iedemaiiu schudde eiiibtig het hoofd.
Lait ons daar nu niet over spreken, onderof
ficier," zc-ido zy, van het plunncii makeo komt
ongeluk cu tegen den tyd, dat uw voet genezen
is, is het Winter en zult ge hier beter weer op
uw; vei ha il kunnen komen, dan in Scelzecstcdt.
Wy ija tdcchts gekomen, om n nogmaals te
bcd.Tnkeii voor de vrieudelykheid dio go voor ons
gehad hebt eu om u vaarwel te zegden, daar wy
tucii niet zonder afscheid te nuiaeu wilden ver*
trekken."
Om vaarwel te zeggen l" sprak Hendrik, zyt
go dan nog altyd zoo hard vochtig, juffrouw Frie
demann, kunt ge nu nog zoo xtreug zün, nadat
de goede God mij zoo wonderbaarlijk bcEchermd
beeft? Zoude hot u niet een weinig spy'ten, wan
neer ik nu eens by mijn val iu plaats van mijn
voet, mij D hala gebroken had?
Louiso bedekto haar gezicht met de handen.
Moeder," zeide de oude Friedemann, berust
er in; zie het is toch eenmaal zoo als het is
zij houden van elkander en Frans wil immers
van Louise ook niets meer weten.*'
Dat 13 tegen onze afspraak", viel hem de oude
vrouw bits en scherp in de rede, ik ben hierheen
gekomen, om den onderofficier, ouzeu vriend, op
te zoeken en afscheid van hem te ueuien, gij
hebt my beloofd dat over niets anders zou ge
sproken worden. Vaarwel, llondrik, het wordt
tyd dat v.y gaan, wij mogen u niet opwinden en
geen onrust veroorzaken. Zy strekte den jongen
niau de hand toe, die deze treurig en met een
diepen zucht vatte en een oogenblik in de zyne
?hield, terwijl hy de oude vrouw met een smee
kenden blik aanzag, Juffrouw Friedcmalm keerde
zich echter om en zeide bits en. bevelend tot haar
man;
Wy moeten gaan kom Lonise!"
Lonise ging met wankelende schreden naar het
bed, Frans scheen na ir woorden te zoeken , ora
ook van zyn kant iets ten gunste der jongo lie
den te zeggen, toeu men plotseling Ia 't ge
weer" hoorde roepen eu luid trompetgeschal naar
boven klonk.
Hendrik Kraul hief luisterend het hoofd op,
do wachtmeester eindelijk zeide:
Zijno Majesteit de Koning rijdt vcorby, komt
sucl aan het vunsfcr, wanneer ge hem zien wilt!"
Do oude Friedemann trok zyn vrouw naar het
raam. ? de wachtmeester volgde.
God bewaar mij," riep hy, .hot rijtuig houdt
voor de kazerne «til, Zyuo Majesteit stapt uit
? en komt binnen, wat heelt dit te bodui
den V"
Allen stonden ecu oogcnblik als versteend. Da
oude Friedemann en zyn vrouw beefden by de
gedachte, zich met Zijne Majesteit onder een dak
te bevinden men hoorde haastig menschen in
de gangen heen en weer loopen luide stem
men kwamen nader en nader.
Eensklaps werd do deur geopend, de overste
von Krencken stormdo binnen, terwyl hy nog
bezig was zijn sabel om te gespen en riep ten
hoogste opgewonden:
nZyne Majesteit de Koning komt Uier, is
de Kamer in orde?"
Daarop spoedde hij zich weer weg, terwyl het
gansche gezelschap in de ziekenkamer als ver*
steend, sprakeloos bleef staan.
Hendcnk Kraul werd bleek al» een lijk,
Louite fetond bevend aan het voeteneinde van
het bod en waagde nauwlyks adem t* halen.
Juffrouw Friederaann leunde, voor de eerste
maal sedert vele jaren, haar band op den arm
van haar man; Iran» Lahmeijer verborg zich
angstig achter hun beiden. .
(Slot volgt.)
Leiden 9 Jan. 1883.
Heden avond (rad alhier in de zoogenaamde
Stads Gehoorxaal" voor ceu zeer talryk publiek
de heer Ds. U. Picrson, uit Zetten op. De
bokendo voorstander der anti-revolutionaire leer
had tot onderwerp gekozen: Gezag on Yryhoid",
en zich voorgesteld: onder dit motto «voor ryk
en arm, voor man eu vrouw, een woord te «preken
over de sociale quaestic". Door van deze rede
voering, die tot het einde toe'met groote aandacht
werd gevolgd, een kort verslag te geven, meenen
wy de lezers, ook buiten Leiden, geen ondicust
te belzen.
Na op den voorgrond te hebben gesteld dat hfl,
na reeds eens te dezer stedo een welwillend
gehoor te hebben gevonden by het behandelen
van het prostitutle-vratvgstuk zich nn meteenige
vrijmoedigheid durfde bewegen op een terrein,
niet behoorend tot e*Jn dageiykiohe werkzaam
heden, ging de heer Fierson over tot het uiteen
zetten van zfj&e meening omtrent de begrippen,
Gezag en V^eid. H? stond daarttf geheel op
anti-i evolutionair standpunt, ja wilde aeH» worden
aangemerkt als vertegenwoordiger van de partty,
omdat deze, enkele verschilpunten van onderge
schikt belang daargelaten, in hoofdzaken althani
geheel zgne meening deelt Het doel was niet,
uittewyden over hetgeen men in den tegenwoor»
digen tüd meestal verstaat onder de .sociale
quaestie', de verhouding tUMohen den werkgever
en den werknemer". De heer Flereon «on zioh
bepalen tot de vragen: I» in t algemeen het
bestaan van Qeng wensoheUtk:
Wat is gezag; u gezagbestaanbaar naaitwer*
keiyke vrgheid, en wat is de leer der
antkevolutionaire party ten opzichte van het gezag van
den Staat? Terwijl in onzen ttid zoovelen van
het begrip gezsg zich zoo afkeerig gevoelen ter
wyl het met-geiooven op gezag «au de orde van
den dag is, wenwht de neer P. daartegen op te
komen. Zonder gezag is wan vrühéW niet denk
baar. Overal, ten alle tyde en onder alle vr r men
wordt gezag uitgeoefend. Doch men behoort te
onderscheiden. Er is tedelyh gezag, dat tot vrij
heid leidt, en er is niet-zedelyk gezag, dat leidt
tot dwang on onvrijheid. Het eerste berust op
de geestenjke meerderheid, het tweede heeft met
de zedelijkheid al» zoodanig niets te maken, is
niet onzedely'k in zich zelf, maar berust op
physieke kracht, op dwang.
Met groot talent werden voorbeelden gekozen
tot illustratie. De geestelyke meerderheid open
baart zich in het feit dat het gehoor wordt ge
boeid door eene redevoering; het gehoor wordt
door kracht van redenen, door pbysieken dwang
er toe gebracht den spreker te volgen en zich
door dezen te laten overtuigen, De phyaieke
meerderheid, het nietiedelyk gezag vindt men
by den politie-agent, maar pok by rooven.
Het zedeiyk gezag zal niet alleen thans, maar
nooit, onnuodig worden. Het bestaan daarvan
i» het noodzakelijk uitvloeisel vau de beperktheid
dor menscheiyke natuur.
En ouk hot niet-iedelyk gezag zal nimmer
geheol verdwyneu. En dit ia gotd, mits het zijn
grond vinde in het eigenlijk zedelijk gezag.
Waarop nu steunt dit? Op de ordening Gods
door alle anti-revolutionaircn erkent, welke onge
lijkheid der menschen wil. Dit openbaart zich
overal, ook in den grond waarop het staategezag
bteuut. De tegenwoordige staat i» reed» .eeuwen
oud, geen ooggetuige kan bewijzen dat hy steunt
op een contract. Evenmin vindt hij zün rechts
grond in den vu.kswiL Deze zou zyn de wil van
do helft plus een van een zeker aantal menschen,
en die wil behotft uitt htt uitvloeisel te zyn van
ftr.cstdykc meerderheid. Slechts dan heelt het
staatsgezag een goeden grond, als de staat boren
do metjschen i* geplaatit, als hun geestelijk
meerdere. En dat U hy inderdaad op velerlei
gebied, lo. omdat de staat, bet werk vau eeuwen,
veel meer ondervinding heeft dan de enkele
mensch, o. omdat hij een blik heeft over het
gehcclo lutid, terwyl de enkele mensch slechts i
een beperkt deel kaïi overzien. En ten 3o omdat
du etaut eene eenheid is. Overal nu vaar aan
eeubeid behoefte is, kan de staat beter optreden
dun het op zich zelf staand individu. Van daar
dat een ieder het goedkeurt dat do staat zorgt
voor veidediging en waterstaat, voor postery en
rechtswezen, enz.
Evaumin als aan den staat kan aan iemand
het grzag worden gegeven, 't Is do groote fout.
van de Franschen dat zij dit niet in het oog
houden. Men kan alleen het gezag erkennen.
Van daar dan ook dat bu ons de titel des
konings by de gratie Gods' wel degelijk eene
goede betcekeuis heeft. Het gezag van ouzeu
koning rust pp het geestelijk. gezag, dat hij
ontleent aan zijne voorvaderen.
Ue Koning zelf kan daaraan nietd doen", zyu
gezag is hem niet opgedragen door ons, of door
liem zei ven. I!y dit beslaan vun gezag speelt
vooral de traditie een zeer groote rol. Met die
traditie mag, maar kan ook niet worden gebroken.
Hoe kan nn het gezag leiden tot do vrijheid?
Op vierdorloi wijze. In de eerste plaats is het
noodig het gezag to erkennen. Dit is reeds eeue
daad van vrijheid, die niet mogelijk lf, wanneer
men .zelf niet reeds een vrij hoog standpunt in
neemt. JÜoor die erkenning verheft de mensch
zich zjikV wordt hy krachtiger en meer vry. De
bewering .dat alle meuscheu gelyk zyu U onwanr.
l'iersou doukt by hot hooren daar>an steeds aaa
het gezegde van een eenvoudig man, dio hem in
deu tijd waarin hy zelf de gelijkheid niet ont
kende, vaak toevoegde een kalf kan niet togen
eene boo bulken."
In de tweede plaats leidt gezag daar tot vrij
heid, waar zy aio Let door hunuo geestelijke
meerderheid knhnen uitoefenen, er steeds op uit
zijn zicli mi t tig Ie maken voor de maatschappij,
voor het lagere volk iu 't bijzonder. Die veel
voorrechten gcuiot, heeft ook vele verplichtingen,
en mag eist als ccn duodcter" vadsig neerzitten.
Iu dit opzicht gctft Engeland, met mjn krucbtig
opUcdeudu arutcciatio ecu uitnemend voorbeeld.
In de derde pLuits zijn. vrijheid en gezag nauw
niet elkaar verbor.dta, waar ieder op zjne beurt
in de- gelegenheid kan kóiurn gezag uit te oefenen.
Dit ia gelukkig hij otis wel het geval. Daardoor
wordt de bettekctis van het gezag beter begre
pen. Alaar toveus volgt hieruit, naar des heereu
i'iersous meoniug, dat het vi-y dwaas i», zoo zeer
aan t o dringen op algemeen stemrecht als men
heden ten dage ziet gebeuren. De
auti-revolutiomiire richting heeft, ook zonder algemeen
stemrecht crooten invloed gekregen, dank zy
hare geestelyke meerderheid. Ditzelfde
versehynsc-L doet zich voor by de Katholieken. Het komt
er slechta op aau do gecitulyk meerdere te zyu.
Dat do anti-ruvolutikinairea dezo los betrachten
blijkt, uit de wijze waarop zij hun geld overheb*
ben voor de by zondere school.
In de vierde plaats eindelyk is het gezag de
bron van de vrijheid, omdat het uit den aard
der zaak beperkt is. Slechts dat van God is on
beperkt. Daaruit volgt dat de staat zich bcmoeie
met waterstaat on verdediging, rechtswezen en
postery en dergclykcn. Maar laat hij niet komen
op het ftebied van wetenschap oi kunst, van
godsdienst en opvoeding, van handel en armen
zorg! Bovenal niot op dat van ondcrwy». Dat
do staat een slechte ondevwyzor is, blykt immer»
voldoendo nlt het feit dat de vetten (op dit
stuk) hoe langer hoe slechter worden l
Daarom i» het een onrcdelyke cuch dat men
den staat zou geUoorzamon, wanneer hy alle»
een bepaalden godsdienst wil opdringen of allen
zonder onderscheid wil dwingen in eene richting.
In dezen zin zUn de anti-rcvolutionairen revolu
tionair. Zy ontlcenen hun naam aan hun verzet
tegen de beginselen der frantohe revolutie van
1789. Zy teekenen verzet aan togen het niet er
kennen van eenig gezag. En dut was het groote
kenmerk der fransche revolutie die niet den Staat
eene bepaalde plaats wilde aanwijzen, maar hem
Sihcel van het tooueel wilde doen verdwenen.
o anti-revolutienairen erkenntn den Staat, in
eoover als hy con noodzukoiyk uitvloeisel is van
de ordonnantien Gods. Wat zy slechts immer en
met nadruk den staat zullen voorhouden b: dat
hy zyn gezag niet misbruike, het niet over alles
uit breide. Want wie waariyk gezag wil uitoefe
nen moét het spaarzaam gebruiken.
Nadat op bovenstaande wyzo gehraideld was
over bet zedelijk gezag, kwam na dn Pauze het
niet-zedelyk gezag aan de beurt Wanneer, zoo
vroeg de heer P,, wanneer het zudelijk gezag
niet gemist kan worden, mag dan ook atoang
gebruikt worden, om het te handhiven ? Ja en
neen; dit hangt af van de instelling waarmede
men te "doen heeit. De Staat mag wél, de kerk
geon phvsieken dwang uitotfenen. ?
De kerk, de wetenschap en de kunst worden
door dwang niet vooruit, maar achteruit gebracht
Dij de kerk bohoort tueht, maar physieke kracht
moet, volgen» de leer dor anUrevolutiooairen,
bitten ipel Moren. Daarom geen brandttapesl
meer.
Inttuiohen hond* men in liet oog dat de dwang
alleen dan moet worden uitgeoefend, wasntesi
?onder dat het gezag «heel verdwenen zmde.
Het is eene grove onbillykheid dat de liberale»
H steeds doen voorkomon alsof de antirevolnt
onairen niet van dwang af keerig zBn. Te mee»
daar zjj uit het bedende.Program" het tegende4
kunnen leereu. Dat de uberalen de hoeren Pi»»
?on en partygenooten M] voorkeur «ekriealen1'
schelden, w^t hoe weinig af| het itandputtt
van hun tsgenstanders kennen. De gemeent*
beheerscht den predikant, en niet omgekeerd, em
dit zon toch zoo moeten zfio, ware de naam
dericaal juist. Uit niets bhjkt dit duideblker dan
uit art. 20 van het Program, dat verbiedt «ek
Staatskerk, hier te lande of in IndieV onder wat*
keu vorm of welken naam ook. De leer der Ge
reformeerden is: des mensehen zaligheid hangt
alleen af van eene daad van Gods «ouvereinen
wil." Daarmede is de instelling eener Staatskerk
niet te rgmen. Trouwens, ook art 8 van het
Program leert dit, waar het uitgaat van het
denkbeeld dat de Staat wel gebonden is aan
Gods wil, maar alleen zooals deze zich openbaart
langs den weg van het geweten der
overheid»personen. Dezen hebben dus, zonder tnsschen*
komst eener Staatskerk, onmiddellyk God» wit
te vcnvezeniyken door hunne handelingen. Wan*
ne;r nu intuuchen de Staat dwang zal uitoefe
nen, dau moet by onze geestelyke meerdere zyn.
liy moet derhalve op een beginsel «leunen, waar*
uit deze eigenschap logisch voortvloeit. En na
vraagt Pierson: dit beginsel, ia net de Volkswil?.
Immers neeu: ccn Staat die daarop berust is een
rooveratoat, Moet by dan steunen op het
atheïsme? Dit nog minder. Atheïsme toch is
niets, is eene negatie.
Dau eindelijk op het uiilismt, op de leer dat
wat nuttig i», ook recht is ? Ook dit niet
Het auti-revolutionair programma zegt: D*
Staat moet stennon op (ïodt woord en zyn eeuwi
ge beginselen.
Nu blnft evenwel de vraag, op welk deel dan
van dat Woord, het antwoord hierop ia eenvou
dig. Op de 10 geboden. Deze toch zijn de door
God zelf gegeven wat. De 10 geboden ayn of
gemaakt door God, of in elk geval 3000 jaar ge»
leden, door Mozes. Wanneer men nu ziet hoe
korten tyd de wetten van onzen tegenwoordigen
tyd het uithouden, (in deze eeuw hebben wy reeds
S schoolwetten gehad; want de 3e ia reeds byna
versleten), en in 't oog houdt dat wy hoogstens
wetten vóór ons eigen volk, niet voor anderen,
kunnen maken, dan zouden du X geboden moe
ten zyn gegeven door een nienscli met zulke
boveii-menschelyke eigenschappen, dat Piereen
zich hem niet denken kan. Jbrgo: niet van een
memcli, derhalve van God. Hoe zouden zy andere
zulke meesterstukken kunnen zyn? Dat de men
schen dit trouwen» gevoelen blykt uit het feit
dat hun geweten onrustig is, bij het overtreden
van_ten dier heilige geboden.
Welnu die X gebuuen behooren, meer dan tot
nu toe, to worden erkend en den grondslag te
vormen van het staatsgezag. Dit is mogelyk.iu
zoover als de staat juist van 5 daarvan (n.l. het
De Ce To &c eu 'Je) de navolging door dwanfr
kan verzekeren.
Ehulelijk weid mot voorbeelden uiteengezet hoe
de staat in v clo .opzichten werkelyk ook uu nog
de X geboden in t oog houdt en op welke
pttn>ou hij dit sterker behoort te doeu. Hoo meer
hy naar dit laatste streeft, des to krachtiger zal
de bcstaanbaarheid van gezag naait vry"heid
blykcn. Laat een ieder blyven binnen zyne eigene
grenzen, laat eeu iedsr zijne rechten kennen, maar
daarby ook zijne verpUchtigen voor oogen hou
den! Dat de X geboden uieer uog in eere komeu
en dan zal .Nederland, op God steunende, eea
viy land z^jiien bUjvenl
?NAMEJf VAN STftATEN EN GRACHTEN.
't Is jammer, dat bet stelsel, waarnaar de namen
aan do nieuwe straten in de steeds zich uitbrei
dende groota nedtriandsche steden gejreven wor
den, zoo weinig regelmatig en volledig geformuleerd
werd, eer men het toepaste.
Is er iets onredelijkere dau, in een vlaag vau
dankbare welwillendheid, twee derden van den
ouden noord'-! ijken buitenkant" onzer stad den
naam van wijlen Z. K. H. Prins Hendrik by te
leggen. Het is de IJ-kant: dat men dus onzon
Zoeofticier vau ko:vnklijk« bloede tot patroon
stelt over een deel daarvan hinrmeó kan men
vrcdrt hebben: maar dat men in 't geheel de ge
denkschriften der Anisterdamsche Admiraliteit
en onzer Koopvaardij niet opgeslagen heeft, om
te zien, of wellicht nog andere namen uit de
waei cld der zeevarenden aanspraak op dorgclyke
onderscheiding hadden i? betreurenswaardig. ?
De Marnixkade beslaat de geheelo westelyke en
zuid westelijke schans der stad; do Nassaukade heeft
geen einde. Dat i» niet rationeel. Welke bizondere
betrekking bestaat er tusschen Amsterdam en den
Heer van bint Aldegondc? Men bad die gracht even
goed Egmont-en-Hoorne-kade of Montigry-kade
of, per varios casus, Hertog-van-Alva-kade, kunnen
noemen. I» het omdat sommigen zeggen, dat
Marnix het Wilhelmus gedicht heeft, de poëtische'
apologie vanden Zwyger, die nogen tienden onzer
beschaafdste Nederlander» nooit gelezen hebben,
een volkslied (!), waarvan niemant een koepiet
zingen kan, waarvan men naauwiijks de wy»,
ontleend aan een jarhtlisd van Karel den Vijr'ite,
kan opdrcunen? Is het om dat Marnix de
Bt/tneorff heeft geschreven? Laat.men hem als' zoo
danig liever in Utrecht of Dordrecht huldigen.
Nassankade past kwaiyk in het systeem. Wij
hebhen de lieerengracht ter huldiging der
Hreren" de oude Regenten;- de Keizersgracht, om
liet keizerlijk wetboek, waaruit tyden» de repu
bliek nog recht gesproken werd, en om de kroon
van den Koomsch-kouing, die men keizerlijk
afbeeldt: de Princengracht, om dat Amsterdam .
van oordeel was, dat men ook aan deu Prins wel
een beleefdheid mocht bewijzen. Behalve deze,
Princengracht hebben wy nn (opdat Atn-terdom ?
toch niet vergeten zou, hetay den eoup d'état van
Blanrits in 1018. hetsjy dat het de Stadhouders
altijd in de wielen heeft gereden) ook oen
Stadhouderskade. Maar ook dit was niet genoeg,
en in plaats van' het ingel zyn naam van
Koning/gracht te-rug te geven, heeft men een.
kompLlm*nt aan het Hm» van Nassau willen
maken, door onze Weit- «n Zuidwestgiens diiar
naar to noemen. Orauje komt er slecht af, met
?ijn zedigo Oranjestraat. .
Dezer dagen had de Heer Wethouder Bergima
het gelukkig denkbeeld om de «traat die van
het uokin naar het nieuwe plein, vooi raalig Spul,
loopt den naam van Bind- of Beiidwykerstraat
?te geven, om de oude herinnering der bunrt
aan het Oi»otlnivqnartier (e blyveu verbinden.'
De Vroede" mannen hebben zich hier echter'.
niet. mee veroenigd. Ze noemen het il-un en
deze straat gezamendiyk htl &pui. Die dus woont
In de straat tussohen Kalverttraat en Rokin,
woont o» het Spui; want i'« het Spul kan (om
de beteekenis van het wqord) niet goed gezegd
worden; men «oüaan een drenkeling denken.
Dat is zeer jammer: want het volk voelt zoo
goed, waarom men woont op de Loidschestraat
(hoofdweg naar de poort) en in de Kalvflrstiaat
eng ea besloten; op den Nieuwendyk, ftp de
Noordermorkt, aan den Buitenkant. Denken en
voelen zyn zeer aanbevelenswaardige fnuktita
voor Vroedschappen en dergeiyken.
12 Jan.'83 Alb. Th.
l- i
?'i. i"
i m