DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. « 94 II. ?E Het i* voor de AmsUrJamtche OrlcestvereePifing ««» 8«>ot wrl«-«, dat de He«r Kc» HJnontdag «al aaitvragco om als directeur van Uet orkest van uen nieuweu i'arkseliouwburg pp to tnden, dach n dcu Uccr KM i-u do directie der Pavksdi uwbuijj brejig ik hiwby m«o gelukweotdi; nan dVn ocrsten om het i^rvolto ueter, troBWtns welfcrdifude, ouders chei^ing en dan den. tsrcrK-M omdat »i) «ulk een gelukkig»k«w gedaan heelt. Ik Koloot dat ons Amsterdammers een rcek« schoon» coucertL-it te wachten itaat cu hiermede uras het in den Uatiten tyd itog al Uvan» gesteld. De compositie vau den Heer Viotta maakt op ui ij * tred j oen zeer cunstigen indruk, ook al v«tfit r$ *oo slecht witU'Vu«'rd als i!it Donderdag liet t'av(il WAS. liet motief d«t «»>» dezo 8iuoiii cli« Dichtung ten gnindilaft liet is frischen tiorspraflkcHjk eu met nifesterlintni bewt-rkt eu [cln-iruniemeerd, on moderne .wü"c, BOUW coa li-iu weiuija'Q up eflect. De siwfonio vau .den directeur heb ik nooit erg mooi gevonden; Urne subtcje conipositio komt inH F*;w^ht voor en dikwijls n»t oi>wi>roukeüjk. Uct best bevntt niüftltijil liet loMacutMo Allegro en ht-t minst hot Lai gUttto; dit Ie ik-cl en het *cW« doen mij cetitcf stci-fc «an Mendolssohii Ueiiksn; een cu andvr neemt niet weg iwt ik hierbij gnariu* hulde bj'cnfr »«n des Ilccrrn C'oontat iiistrumt-nliitic, deze is /lid. volkomen meester eu Cüketg «en- schoonc kl^uUcflccten aan te wijzen, Do Siüfoniichor Satz" uit Nicobi's O.-at >iium Bouifacius, misto hier, uit «ijii verband RCiXikt en slecht uitgevoerd, gcliecl do uitwerking uio dit dsol van'het oratorium maakt bij ecu ulffoLedo en goode- uitvociJng vn» dit ««'!{._ l>c Fnckeltaiiz" vnu Ileinxo werd vrty goed uitgovo-xxl; het hier.mn voawfgaaudo Air do J»allet van 13. do IlaitoR echter had aaji haast aan t liolien gemaakt; ia 't Lc^in kon ik er onmojjelük uit \vfls vrorJcn of ilit stukje ir\ drie ot m «er kwait uiaat gesclucvcji wa?; hioromtreut «Jslwea verschil van mccning tusscheii het orucst . et spijt ra(| voor mijn Holliuiihch havt, (Ut ik fan vergcücitleBc dezer a'.ioualötoónscheiipinRen zoo weinig goeds liub kunnen /.t-guco, al bon ik het dpïora nox lang niet ccn* mot de woorden eens door een flollaudsche muukus gesproken: ^ik houd meer van Ilollandsuhc kaas, dan vau IlolIjmlsclie koraï>o«ük>sl" Dc l\vcc stukke» voor orgel wervlen door den I^coi- de Pamv, wezenlijk zeur goed gespeeld en jnist nu viel dezen solist bijna geen tipplnus teu deel; het is dus niet to verwonderen dnt dc?.': heer op andere tijden zijn toevlucht neeiiit t >t. net behalen vi>n suficc?, in csnovcimalisgoliriiik TÖn tremolo, etc. ; dit tcliijnt het publieTc beter te hevallcn. Yrjjrtdg 1.1. voerde men Lolietigrin ia het PaU>s óp: du t{jd ontbi'ccl.t iu£ echter hiurovci' een en. nutlcr m'cdo ty dcclcii; dit dus do volgende weck. Stricte. Op den nvoml van zyu la'.i-jarig jubileum nis tpoucolknustcnnnr. den 8otcn dezer gevierd, ont ving <lc Ileei' J, G. dc Groot directeur vnn het 6'atoa ilet Varn-tés, verscheidene huldeblijken, Ouder do tATtijke kransen bevonden er zich ven ?pin hst Dames-, en n v.-xu hft Uecrcn-pcrsonccl, eit vaa de lleereu Roep en Henavente, vergezeld vsn licidcr portret in 'ijst. Dc familie Jutlels was ook door kransen vetlcgcnwoordigd. Een gouden krans en een blocuicunuud kwamen van andere kuii»lvricnden. Voorts ontving de jubilaris nog endere huisoudciijkc geschenken en een drietal albasten Mine» mot, zilver gemonteerd. 'ARK-SCHÖWBüBff. jue ji-urn,-acJiouu'lurg Raat met rnsscbe schreden oor uit. liet bestuur urcnscht er tti'Aks do leden ,»n liet park van voorheen met vele uionwo te ?vertcuigcn, den eersten verbazing over zooveel verandering ten goede, den laatsteu gioote inacnpmtuUetd afdwingond. De tuin wordt aanmerke lijk veriVanid, liet gebouw verschilt in elk opzicht van het oude en zal zeev vruclderigüiju ingericht. De gewone exploitatie, die voocloopig nog ccn gehciwx moet blijven, «laat geheel op zich zelve. Aangaande het reglement voor het lidmaatschap kon men ons nog geen bepaalde iakchüngeu geven. Alleen vmmmeü\ve, dat er tvvettof meer sotietcitbals ullcn gegeven worden voor vo'w-isst-ncu eu kinderen, en dnt 't den leden niet zal ontbreken aan muzikaal cciioK Xij die den l Nof. 16S1 lid waren van het Park, behoeven geen entree te betalen. e heer 13. Humbcrt, Tlircotctif der Exploitatie, licuft sedert eenige dogen een aanvang gemnakt niet do sauonstcltiu? van liet Orkest vuor do/cn schouwburg. Uet zal van 45 tot 50 executantcu tellen'; 'fl1* 'werden weds ii5 cugngeinonten geslo ten, nietrendecls niet leden vnn de vroegere Vark en Patcis-Orlvcstcu. Als cereto Kapelmeester is «flngcKczcn de heer Wiltem KM, die do bcnoenunÏ! Iicclt ojingenDinen. Knnr de Dot-dr. CV. nicWl, zal bij het. directeurschap dor zancvcrcciiiping van do Mnntjchnppij lot bcv. van oonkunsi te Dordrcclit er bij blijven wanrncnmn. Voor het" l'ark-ortccit is hij r.cn grooto aanwinst. het l'alcis voor Volksvlijt lieert hy in H op geloond, een even talentvol componi-t ols vioolspclci' to r.yn, en als dirigent ftl hij ook hier y.on(lcr twijfel xijn goeden naam liandbavcn, Ttvceile IfApclmccetcr wonlt dc hesr J. G. H. Manu, hier ter stcdo «Is mn»icus cu dirigent genoegzaam bahcnd. Uaai- hel. orkest nog niet voltallig a, be? jMiVu \ro ous thpiis tot dc vcruiclding van de volficufk1 nameu: J. Jacobs, solo-ti<nubonistc» Jacqiies oa Jong, eolo-lhiitüt. beiden Van '/,. til, <!cu Ko> niug. l'. Frotsohurt^lo tromoet, U. W. Hofmees ter, lo conifcl- «-pistons en solo-viool. K. Freuscl, lo fagot, R. Krugor, Ie olwë', J. Entlicb, solotte, J. Gaillaid, lo hooru en J. M nchconen tuba. Voor enkele nog onliezcUo iesseEiillcn bekwame buitenlftudsclie artisten «au^tnrmon wordeu, ... j fidir/jfi. om wit 's (iraveahage. £i- wordt hier «rel eens geklaagd over het ge mis vau volks vermakelijkheden en publieke amuDeraentcn. Eilieve! hoe is dat mogelUk'/ "SYcet mf n dan niet, dat er hier op den hoek van het Tournooiveld en Korte Vüveruerg, in het hulphuis der gcmeonte elk on Dinsdagoilddag van twee tot vier uur oenc comedic-voorsteltlng wordt gegeven, dio gratii voor ieder toegankelijk; is, en waurran de vcrtooningcn, soms . in die twee , uren tjjds, dviemaal van liet comiaehe ' tot bet tragische ovrr*Jaan en omgekeerd 't Voor zwoai'til'eude karakters is een bezoek nan die plant», waar de vroede mannen van 'sGra?venhago te zaweft komen, zeker hoogst oanbovoliugstt-aardifr, omdnt het zich zacht spiegelen is ?l» men zulks aan anderen doet. In <?e raadszitting van den lOen Januari jl. werd het vermakelyk sehomvtooneel besloten met de behandeling van do muicum-qnaestie, waar?vnn de uitslag was dat a Raadsleden n 't geeerd publiek van 's Gravenhago" even w(js, of liever even otxwys weggingen, zooals a^j geko* tton waren. Reed* vóór jaren was dit gebouw op den kortn VQverberg eigendom der gemeente sonscwezea om te worden ingericht tot Stedelfik-, *' 'i V Gemeento-niuseum. De arrondissement*» recu bank, die 't n huur. had, moest dan ook daaruit onmiddelijk, bQ erpiratie van de huur, yerkossen, m een goed heenkomen loelten, doch werd door de slimme bemoeiingen van haar pre* ?ident, Jhr. Mr. de Jwge, wef«ea doch helaas geen gotd dito, bezorgd in het huls vs n mi wijlen den neor Groen T«MI Prinsterer. De gemeente had uu de vrye beschikking ver kregen over baar ontruimd en, bltykea* de dweiuwiBfl in de raadszitting van tl) Jan. j.t. en van eergisteren, tevcus ontredderd gebouw. 't eme«nte-musoum-gebouw op do Korte Boeg. topmarkt, werd mtiuscheu ontruimd eu tot mu ziekschool ingericht. Do kunstschatten werden in kitten gepakt, de bcrocmdo schilderden uit do bjstcn gtnouicu cu zoo ik vornesin enkelen met de vott naar binnen gekeerd, opgerold en dus bedorven. De gemeectoworf zou die kostbar» voo» werpen tot tml en wule bewaren.... Ot zij t ook vuor bederf heeft tfcJaau zal du uitkomst, de ontpaklcing, later moeten leercu. Intusschsn was do umeenteraad druk in de weer om door «ifc te doon, aan den oahuudbaron tocsluid geen eaidc te uiakoii. Middelcrwü* kwam ccn' onverwachts onweer op uit het Noonlf'i.ule cn dreigde do inuscuiustichtinft van den Vijverberg ua'ir den Kneutcrdijk to wrjiigen. De paloudiuop-, verkoop-, afbraak.en vui'lmuwings-qua-.'itvitH, nigewi-iiBlil dooi' plaujiennnkei'u'cn toe iu li-'t, oi:ciudi<fe cu hoc, bcsjuntnu van het rijtuig der gemeente met puilt den or acMcrt iu plaats van er voor, goTicima xiltiiiKun cu sprckendci" pautuniiM-* vnn hut lispel iu 20 beuiy'ïou. ee mieit niet wat :e doen, vergeef hei dus, vcrliopan er jaar cu dag. Intusfcheu gaan van lieverlede do Rijttn'utsea van den Haas nnnr Amsti-rdutu, en nis do y.omer in 't lam! is en met hem d« vreemdelingen opdagen, zal htt Utfmeoutc museum nergens iju cu hebben do kmiit.chattcn iuUuidiori ruim den i ij.l gohad, om in uuffd kiste» cu vochtigu zolder tu beschim melen eu ten deelo vernietigd te worden. Eindelijk maakte 7,. K, II. do Kroonprins, door nanknup van het Puluis Y.ITI nu wylun zijn be minden firosdw, een tvudc aan het phiiikcn op twee gedichten" en werden weer aller KaadsleuVnoogcii op den Vyi'crbet'ff geslagen, naar 't huis in verval, om bi-t iu te richten tot ccno waardige verzamelplnats vau (lo scha i t i'u vau hut u'.oujc Des Gmccii-Jln'/hc, Do comedicvcrtooning1 Haagsch Museum", waarvan de muc-cn-sivno door C. en Vf. naar hun licstc weten was geregeld, zou tl in ook, in hot daartoe speciaal iiijjericut gebouw, op DinHdac don l'Jcn Januari jl plaats hcubou/cn ving ook werkelijk precies ten. l! uvo aan. 't tubliv-k wii?, evenoli by do voorstellingen van hot Xedei-iaiidEeh Tooueel, ujtgïiioodig'l pp tijd tegenwoordig te iju, ten ciudo oük op tija te kunnen licttiunen." liet Dagolijksch JJi'Sluur begreep dat er gcon minuut, to verliezen was',.. het publiek begreep het ook, cn dc haringlimvolle tribune bewees do belnngsteHiu» der kuustlicvende Hagenaars. Mun sumchltc naar lcunstg:uot, door kunstzin opgewekt. 't Scherm gaat op! Do kaarsen, diu vóór do zitplaatsen der llaadsledcu staan, cn toch n nimer werden iwngestokcu, \vei\lenals onnutte nauduchtsal'.eiders door twee suppuostan weggenomen. Dc hoofdstijcUcn vun drjn troep treden op den voorgrond on worden uitbundig toegejuicht. Uurgnaet'slcr cn Wethouders buigen mot. dio rugkromming, welko do plechtigheid van het op to voeren dramatisch stuk toelaat. Niet» mooi- of uiets minder! Zijn Edelachtbare, mut zijuc eigenaardige kalmte cn jilaiikeuvasthciJ, schetst in kovto woorden do motieven, waarom uu juist het stuk Gcmceutcinuseuui zal worde» opgevoerd. liet dak, waaronder hij spreekt is bouwvallig, de muur waartegen enkele sujetten leunen ia Hoor daartegen aanbouwen van eeu schoorsteen, uit 't. lood gehaaid en gescheurd, de vloeren zyn ver sleten, in een woord: ,.Er moet een gemeente museum komen, maar daarvoor is geld ncodig tot herstelling of verbouwing vau dit huis." 't Praeadvies heeft die niet drukkende som reeds door den drnk bekend gemaakt. Wat is nu ?59.0 O," vraagt hij in. vervoering, om daardoor in staat te worden gesteld onze gemeente een waardig museum-gebouw te verzekeren?" Ja dat vind ik wel veel" hier vangen dialogen enz. ann en de grootste figuur vau een onzer beste ledenvan 'tHnngscheGarneente-tooneel,het Raadslid Bloem, verheft zich met al de kracht, die in hem is, niet alleen dat ik de /"39.1XJO. een grooto som vind, maar die som behoort, stel dat we zo toestaan voor dut doel, niet «erkrcgen to worden door leening, maar, omdat do verbouwingskosten van dit huis tot do gewone uitgaven bchooren, moet dit bcdraff ook door Aogetcone inkomsten bestreden worden.1' Hot verdienstelijk lid, de heer de Vries, drukt met warmte do hand vau den pèro-noble, die trouwens nog niet had uitgesproken en ook h\j ?was van dezelfde opiuie." 't Publiek werd dus niet veel wijzer er door. Mopperen dood het ook niet, want liet wachtte op dc dingen die komen zouden. Daar treedt intusïcheu do bespraakte J.VBU Stralen" tnusvhcnbeidcn; al* Wethouder op de hooKto van do intrige, vun het stuk, weet hy nan to tuoncn, il;it het nagealanht, trotsch op het bezit- vun zulk ccn mu'cuui, ook behoort te dra gen in du kosten van oprichting er'vau. Dc b(j het publiek 200 .geliefd» Evers, linancicr cu hooggeleerd man ;ü) hij is, wenscht den ont\v:ikfiuU-M stiijil tnsiebrn Vun Stralen, Bloem cn di.- Vi-ioj to onderdrukken en stolt eenvoudig, echter zonder opgave van degelijke gronden, voor, om vau dio / U.CKIO doodleuk / 20.000 at' te ncuicii, doch toen Van Strnlsn het oppcn-lakkige vnn dit voorstel had duidelijk gemaakt, dankte Evers mat do tticcstc holliikhcid voov de ontvan gen inlichtingen eu trok zich terug. 'k Zou als criticus te langvvijlig worden, wan neer ik bij, liet meerder of minder verdienstelijk spel vau du ovurigeu stil stond. Ze vervulden allcii hun rol. met die bescheidenheid uu tact, welke to pas k\vnmcn tn dc kraam, waarin zij optraden. Allen hadden hunne rollen goed ingestudeerd. 't Sióttaferecl Gtcldo echter het parterre, 'alias de tribune, zeur te leur, Liat ik dit in* een paar woorden samenvatten; 't geeft tevens doütotalen indruk weer van het gcheele stuk: l o. Da Gemeenteraad wil ccn Gemeentemuseum. 2o. De Gemeenteraad wil geen niecw gebouw stichten, naar htt daarvoor aangewezene- op den Vijverberg zien ingericht, 3o. De Gemeenteraad wil de daartoe bcnoodisde som van /' 3'J.OOO niet .toestaan, en 4o. De Gemeenterniid wil ook geen vcrminderiug van de gevraagde som. 't Slottafereel eindigde cn nam op het laatste nippertje e«n dreigende houding ann. Achttieu stemmen waren vóiïr en zeventien tegen de wederopvoering vau hot stuk Gemeente museum;" en toch cou eeue tweede .voorstelling spoedig volgen. In e%n volgend nummer zal ik hierover een getrouw verslag geven. Febr.'83. ,. D.Bi EENV WOOBD NAAB AANLEIDING VAN HET GESCHIL OVER UILMAK'S MEDAILLON-POJITRET. Naïf kwam mij de verklaring van den Hoer Alb. Thijm TOOI' daar waai- hy nir den d -eoteur vin de Qoelliuus' school voor het door dezen Beeldhouwer' tentoongestelde inedaillon-portralt van Hilinan geprezen te hebben (wiens auteur schap door den Heer Molkenboer betwijfeld werd) zegt dat ZEd. niets bekend U dat den Heer Colinet de aanspraak op de eer het model van Hilmani relief-portrait gemaakt te hebben zooals (hij) hem het masker op het Ijjk zag afgieten, Behoort ta doen verbeuren". Komisch, omdat dergelijke verklaring een wél onwetend de Amsterdammer lezend pubfiek schünt te kenmerken, waarvoor do» de verzekering, dat het afgieten van iets, per se ten gevolge moet hebben, dat de mouleur of afgiacer tevens d* beeldhouwer moet ztfn noodzakelijk wa*. Oojc k^mjicli Twr nuj, om4at de Heer " toch wel wi-et, dat b.v. de ruonleur v«u het mas ker van wijle» Itoijer, niet de auteur van diens buste wczon kon. £i-n afgiuter kan in «Ü" métier cecr bekwaam sijn, waar daa.oin is h O uog geen modelteur oi beeldhouwer l Treurig is het, deae schoolmoesterachttgo verklaringen to moeten geven; maar de lieer Alb. Thrjra had het talent cent kunstenaars beter moeten nagaan in plaats van aioh, evenals ieder ecratkumaude, geheel te verlatui op 'n kataloog en dan later zoodra er roet iu 't oton komt," to verzuchten dat men ?.yn initialen verhouden heeft aau een beriehtion waaraan geen hoogere waarde dan die van een los gerucht mocht worden toegekend." In zUu laatste schrijven zegt de heer Molkoaboer ,.dnt uij dio omtrent verichilleude analoge vraai'puutcu afdoende inlichtingen bunnen geven, dou mosd raisseu in 't openbaar te herhalen, wat door hfin ia klcincio kringen meertualen is gezegd." Dio woordeu pastte ik gedicUelük op ing toe, djth ni U n zwügtn ,wns eenvoudig uitstel tot ge legener tijd; thans echter begin ik met do ver* klaring dnt de heer l'jLnct góóu Hecldhomoer is. 13cn soms gelykend portret to kunnen boetseorcn mankt lonund m>g gc«n statu:iii'i<; waar zyn do liedden, waar is het" Icclüdoordien heer tctf uitgevoerd 'f In "wijn lio3<l*nighoiJ vau kuiisthistoricua ineen ik oj> do hoogte dor kunstfciten te ijn, maar gtóu beeld door hém vervaardigd U tuij bekend; als aestlietikcr wil ik over dc aan hem toegeschreven iijuron liever zwijgen; niet dut ik huu vaderschap benijd! maar indien men ecu nteli r van duuiU'<*tiof beeldhouwwerk drüft, weet ik wel dat men dc hulp van andt-ren noodig héft; doc'.i hier tm-Jt niet do werkplaats pp waarin verscheidene individuen arbeiden, hier s gnen kwestie van ceu door het ntolicr" geleverd voorwerp, maar vau iets \\iiar\an n persoon zicli nis den auteur bukeud mnakt, on indien dcrgi-lyk werk niet vftühem of dóór hem U tot stand gebracht, mist hij hot recht 't als ef/n arbeid te ducn doorgaan, noch zijn naam te zetten op icta wat door andoren vervaardigd ia. Uier M spriiko van kunst niet van Fabricks-product, en een KuHstuerli in do bododlde zii\ van 't woord is hut resultaat van persoonlijk talent of genie. l'obruari '!?3. hco. C. Sinious. Mot bolaags.'olliutf vcruomcn vii, (lat da Heer llichnrd Hol! het volkslied van Mei. SUateuus rcciU iu tuuziok heeft gezet. De/c weck werd te Londen, on een concert in Albnrt Hall, zonderling genoeg, de tuinscöuc van en het eerste Christelijke een groote gapiog, en hebben de eerste Cnristenwtrklicden eers lt»Uaansch majolica en Dolftsch nagwolgd, maar later bobben de fabrieken van Raid weder de oudo modellen ter hand genomen. Lat^nsche vor men, amphoreu en koenrateu vindt men oog in vele dorpen. LETTERKITRJDK. in costuum opgovocnl door Mevr. Marie Uuzc__cn de Banjers Vernon Rigby en GounodV Faitst Marie Uu/.c en Barrington Footc. Er wordt do aandacht op gevestigd hoeveel vau Mo/arts werk, cu van hot TiClanniijkste zoo goed als niets ten gchoore wordt gobraulit. Vooral uit het tijdperk toon hy onder de tyrannia van Jen aartsbisschop van Salzburg leefde, is er zooveel dat dc moeite waard zou zijn er kennis mudc to maken. Hij schroef in dien t (j d do muziek bij ccn dritma Koning Tliamor" van een zclcerfin baron von Crobler to Weenon. Pa tekst h bijna zoo ongerijmd als cl'o- der Zaïtbcrflölf., maar er is prachtige muziek in. Drie grooto Latynsche motetten Sphndente it Deus, Deiis, iibi Inus et Jionor, eu JTe pulvis et chiis werden oorspronkelijke als hymnen aan de zou voor dit drauia gecomponeerd. Zy zijn veel schitterender en krachtiger, dan Mozarte kerk muziek uit dien tijd, on de begeleiding moet voor dien tijd buitengewoon sïout geschenen hebben. Zij zijn gazet voor het geheelc moderne orkest, behalve du klarinetten eu net ruim gebrek van het koper vcreischt meer snaarinstrumenten dan Mozart anders noodiR hecil. De entr'actea uit Koning Thamos" kunnen zeer goed. voor concertmuziek ienen; men kan er^ep freest, die later do mu ziek voor de standbeëldsccne in Don Jiianvoijd uit kennen. Dc componist Mas Bruch, die tot heden in Lircrpool de Fhilharmonic Society dirigeerde, heeft de benoeming tot kapelmeester te Creslau aangenomen. Een der der Promenadc-Cooccrtcn in Covcnt Garden was een Faust" avond; eeno keus uit do verschillendo corapositiün naar aanleiding van Güthe's gedicht, door Spo'.iur, Schamann, Derlioz, Goimod on Boïlo. Dc Philharmonic Society in Londen liecft liaar prospectus voor de aanstaande season doei) vorscliifncn. Onder dc belangrijke wecken die be loofd worden, telt nicn: Cherubiui, Motctto voor tenor-solo en koor: KafT, aymphonie ira Waldt"; Schntnann, onverturo Hermann und Dorothea; Spóher. ouverture ,,Fjtll von liahyion"; perlioz, verschillende werken; LiBzt, 4do Klinpsodic Hongroise, Oratoriuni liristüb"; Mackenzic, een« nieuwe symphonie, enz. Da beeldhouwer Vincenzo Vela te Ticico, ia bezig met het maken e ener groote groep, natio naal gedenkteekon voor de martelaren van den St. Gotthard-spoorweg." De groep bestaat uit zes ilgurcn; vyf werklieden verschenen inde-opening van den tunnel het lijk dragende vau eeu hunner makkers die door ceu dynamiet-ontploffing ge dood iü. Het stuk zal in brons gegoten worden, do Ijandesausstelzijn. Ken zonderlinge vondst is thans gedaan in Ohcr-Lau*itü, het grensland tiisscht'ii Jadsen en Silc^ei. Men hoeft er ecu grooten visch vau zui ver goud opgegraven, wiens zwaarte aan oud goud op 10,000 Mark geschat wordt. De oppervlakte is bewerkt met mythologische iigarcu en Gtióksche patronen. Uit Smyrna, waar zooveel oudheden zijn, wordt zeer geklaagd over do hebzucht der Turken, die do steenen eener oude Necropolis gebruiken om do wegen mee to plaveien. De stationschef te Philadölplmi iu Lydiu, heeft, zich «on groot huis laten bouwen van de steenen van het paleis Van Croesus. Toch is niet al het nieuws zoo slecht. Het terrein vnn den tempel van Cybelo te Sar de* is gekocht door een zekeren lieer Dennis, die er zal laten graven, terwijl Dr. Flunmnn met het voorjaar weer te ttergttnms begint, voor te kening der Duitsche roget-ring. To Oporto is een nllerbelaQ^rijkito tentoonstel ling vau pottenbakkers werk gehouden. Deze kunst, door de Mooren niet zeer veel smaak beoefend. is in het land inheemse» gebleven, en Portugal heeft eigenaardige exemplaren, oude en nieuwe, van waterkruiken, spocenjkrnikeo (voor do Apo theken, met den naura der oude medicijnen tusschen bloemen en krullen er op geëmailleerd), kommen, schotels, groepen en beeldjes. Wel is waar is er tnsichen het laatste Moürsclie werk pe Eogclsohe regoering heeft aan de 03 jarige Miss Kelly, een vroeger zeer bcroomdo|znngcruB, voor het overige van haar leven een pensioen verleend. Onder alle nog levende tooneelholdinnen is Miss Kelly zeker wel do eenige, dio haar loop baan nog in de vorige eeuw begonnen heelt. Ia de opera Blauwbaard" van haar oom Michael Kelly, trad zy in 1799 als negenjarig meisje voor de eerste maal op, weinig vermoedende, dat haar zulk een schitterende loopbaan te wachten stond. Toen zy haai' stem verloren had, stichtc «ij te Londen de eerste Engelaohe tooneelscbool. In weerwil van haar hoogcn leefirjd mag deze eer waardige veterane der kunst zich.nog in een bewonderenswaardige gezondheid haar lichaam en ziel verheugen. UOOU 13. Hut BLUK BBl 'II "l UU» cn naar men hoopt, nog voor i lung to Zurich gereed kunnen : OVER VOLKSLIEDEREN. Iets voor de Heeren D. J., r. IL, D. r. H., D. B. en andere celebriteitcn. Waar berg ik mijt... waar berg ik mij!... Geharnast tot de tanden, zwirrelen on zwarrclen Hoeren schoolmeesters, onder dc recht matige verdenking liggende van tot de 62 niet bekroonden te behooren, met hunne zwitscrsclie zwaarden; als ware Anna van Gtycnuin gcbirchpfbifTerianizeerd, en moesten zij. als biuve figuranten, lauweren oogsten uit dea Engelen bak. Zij willen mij dooden!... Wapen, wftpen!... Wacr vrinden iu den nood? «act* ijju ons bontgouooteh ? Vooral die brave Hoer D. B. is allervermakelijkst, die denkt, dat ik een straat of kaai naar Alva wil genoemd hebben! 't Schijnt dan tuch waar to zijn, dat, al draagt een onzer vcrdooptc wegen den naam van FokkeSknonsz-slraai, wij, Ilulhnders der XIX' Eeuw, geen badinape verstaan. Neen, mijn goede Heer! al had men rnijnenllialve Durgemoestor Macrlen Koster rustig in zijn kisl kun nen laton, al dunkt het mij ongerijmd, dat men den charakteiiozen 1) Marnix al dio amsterdamscho stralen en grachten en pleinen gewijd heeft, ik geef u mijn woord, dat ik nooit gevlast heb op het minste slopjen voor den ijzeren Hertog, en dat iemanl al heel onnoozcl moet zijn, die mij van zoo iets kan verdenken, 't Is imusschcn ccn belangrijk nieuws voor het nederlandschc volk, dat dc Heer D. B. niet twijfult, of dc Heer van Sint Aldegondc het «Wilhelmus" heeft ge schreven ; dat geelt een grpolo gerustheid: ofschoon onze letterkunde er met bij ver liezen zou, al bleek het eens, dat er nog een tweede pen was, die vóór "1581 zulk oen voortreffelijk lied ia liet Ncdcrlandsch kon opstellen. Ecnc mededccliog, die mij niet minder gewichtig voorkomt, is die dat het Wilhel mus de ?overwinningshymne onzer revolutie" is. Nu begin ik te gêlooven, dat de Heer D. D. dat J\ riesch-didaklitisch akrosliclion nooit gelezen liecft, al zegt hij vele, zelfs onbeschnafde, Nederlanders te kennen, die met Wilhelmus gemeenzaam zijn. Als de Heer D. 0. van den inhoud kennis begeert te nemen, kan hij het lied vinden in mijne- Gedichten uit de re)'tch. tijdperken der N,- en Z.-fled* Literatuur, I, bl. 235. Hij zal dan in het eersto het beste kocplet lezen, hoeMaroix(?) den Prins laat zeggen: .Den Coninck vau Ilispacngien Heb ik atty't ghe-ecrt," . j en in het tiende: i ? Niets doet my meer erbarmen Iu münen wederspoet, l).tn dat men siet verarmen, . Dei ConingUs Landen go e t;1' terwijl dc Prins in het veertiende k nstateert. dat zijn »arme schapen in grooten noot" zijn; ccne klacht, die deze kunstrijke zelfverdediging weinig geschikt maakt als »ovenvinningsliymne" te wordca aangeheven. Dat men aait het pleidooi, op een zeer populaire zangwijs gesteld, den naam van «volkslied" heelt gegeven, moet vooral aan die zangwijs gedankt worden. De Icxt i* gr.cn volkslied, in een der bcicekenissen, die net woord toelaat. Nochtans men noemde het eeuwen ton»-»hel volkslied", en maakte er zelf? dc meer bekende parodie op, mei de ellebogen door dc mouwen" en »de haren door de hoel". Dlijkbaar was fle eerste repcl, »Wilhelmus van Nassouwcn", in de schatting des volks genoeg, om hel voor een volkslied aan te zien: zoo weinig drong het volk vaak in den inhoud van zijn nationale liederen door. Dij de vereeniging met Uelgiün behoorde. naar veler mccning, tot het kostuum van den nieuwen slaat ook de beschikking owu* ccn gcpasten cliant natiotwl; en zoo zijn wij aan »Wien Nêerlandsch bloed" en »Wij leven vrij" gekomen. Maar leeft de inhoud dier liederen op dc tong van het Ncdcrlandsche volk? Toen ik, vele jaren geleden, lid werd van de l'lants. Schoolc. in Amsterdam, Jcon men op ecn der openbare scholen van mijn orronissement ook maar het eerste kbeplcl van »Wien Nêerlandsch bloed" zingen, ik'heb er op aangedrongen, dat men op al de scholen der arrondissementen, die onder mijn toe zicht hebben gestaan, liet lied instudeerde, en sedert heb ik geeu.examengcpra^ideerd, o( men bracht een drietal strofen van de ver dienstelijke hymne ten gehoore. Maar vraagt go mij nu, ol de kinderen begrepen, wat zij zongen; of zijeenigdenk beeld hadden van do »vreemde smetten", waar het »Nêerlandsch bloed" vrij van was, of zl| wisten wat de dichter bedoelde met »'t zalig koor, dat hooger snaren spant", met de »bij God te min geleldo deugd", mot het «dierste belang, smeltend tot n gevoel", met de > deugd" waar 's s vorsten" kroon van blinkt, met het «gestand doen" vanden »eigen wenseh" in »ons jongst gezang'', dan moet ik bekennen, dat hier twijfel len zeerste geoorloofd is. Trouwens wij zijn mei de beleekenis van het woord volk in een verkeerd spoor ge raakt. Ook de Heer v. Il, dien ik vergeving vraag, dat ik hem eea oogenblik te midden dier andere vechtersbazen een plaats heb gegeven, vergt eigenlijk liet onmogelijke. Het »bcsle Volkslied" zal'dat zijn, zegt hij, »dat zich kenmerkt door een zeer schoonen vorm en uiterst gckuischle woordenkeu?, mits de inhoud er van zeer duidelijk zij en «wniddelgk, alt bty intuïtie, kan begre pen worden"; fraai gezegd, maar»ghy eischt een zwaren eisch". Neem er de proef eens van: treed voor een gezelschap op, niet eens van de allerlaagste klasse (die men ver* kaardelijk bij uitnemendheid het tolk noemt maar van knappe burgers; en als ge takt Jv b1., zult go spoedig uw t schoonen vorm en uiterst gekuischio woordenkeus" weer by u steken en voelen, dat uw »Wien NecVlaadsch bloed" ea »\V| leven vrij" hier niet begrepen zouden worden. Dr. Ibye, wien anders de igo» kuüchto" vormen zoo zeer ter beschikking stonden, heeft dit beseft, toen hy zijn bj) uitzondering populair geworden * Heb je niet gehoord van de zilveren vloot" dichtte. Maar dit lied is dan ook alleen voor do zooge naamde i mindere standen" geschikt... Ik doe een beroep op dea waarheidszia van den [leer v. H., en vraag hem: Als wij de tranen ia do oogea krijgen, by dat kostelijke lied van die eilvervToot, en hoe onze jongens ah «katten in de mast klommen, en hoe ze in Spanje het schreeuwen hoorden" genieten wij dan toch eigenlijk niet geheel objcktief? Zoudt gij, vercenigd met 30, 30 Heeren en Dames van uw stand en bescha ving (maar toch loden van het Nederlandsche volk), dat lied kunnen zingen met het be wustzijn, dat het een natuurlijke en harmo nische openbaring van uw innig wezen aan bood en ? strooide met do vormen, waarip gij gewoon zijt u uit te spreken? Gij moet noodwendig ontkennend andwoorden. Welnu, ik acht het geene gewaagde stelling, te beweeren, dat het hoogst moeilijk, zoo niet onmogelijk is een lied te maken, dat wer kelijk een spiegel oplevert van don geest, het hart, de persoonlijkheid aller burgers, aller kinderen eens volks. Een lied zal zich (bijna) altijd richten tol deze of geene Iraluie des volks. En daarom dunkt mij, dat eea lied niet veroordeeld is, al wordt er een vrij hooge mate van beschaving vercischt om het te vallen. Ia tegendeel bij vele volken vindt men behagen in spreuken, deviezen, leuzen, woordvormen, die zekere inspanning eischen om ze te verslaan. Het »Alaaf Cöln" en he.t »Monijoye Si. Denis" is een volkomen raad sel voor een Agrippijner of Parijzenaar, die het zich niet heeft laten verklaren, en toch hebben tot in de XlXe Eeuw die uitdrukkin gen tot den woordenschat behoord, waaruit men opwekkingsmiddelcn voor de vaderlands liefde ontleende. Zoo dan, mids de uitdruk kingen in zich-zelve zuiver en juist zijn, is het denkbaar, dat een goed volkslied woor den, zinsneden behelze, die niet ieder op het eerste gezicht verstaat. Een volkslied kan dien naam verdienen, al beandwoordt het niet aan de valbaarheden van het geheelc volk. Maar daar is meer. Hel woord volkslied heeft verschillende beteckenissca. In de eerste plaats beteekent het: een in strofen verdeeld voortbrengsel der volks- of. natuurpoëzie, die geen aan te wijzen auteur heeft, 'lis hier de plaats niet, dit. breeder te ontwik kelen. Dan, noemt men volkslied een lied, dat, welke ook de inhoud en wia de auteur zij, leeft op de tong des volks; dun een lied in dea rolkstoon geschreven; eindelijk: een lied, dat ten doel heeft tot vaderlands liefde op te wekken, en dal een krachtige uitdrukking van den landaard is. De Franschcn maken onderscheid tusschen cliant populaire en chant national. Heeft een volk het geluk een chant national, volkslied in dezen zin, te bezitten, dat als de kreet der ziel des volks te beschouwen is, en, min of meer van den staatkundigen toestand onaf hankelijk, den landaard des volk krachtig uit spreekt, dan heeft het volk een schal: maar hij is zeldzaam. Meestal zijn de zoogenaamde volksliederen partijliederen; meestal zijn zij dit dank een gelukkig toeval; zelden recht vaardigt de inhoud het gebruik, dat er van die liederen gemaakt worden. Meestal is daa pok maar n koepiet, zijn maar weinige regels ia gabruik; vaak doet alleen dc melodie dienst, Iu deze, met enkele hoogklinkende woorden, ligt dc betoovering. Maar zulke volksliederen zijn niet te maken, niet op te leggen. Het was onder geheel bizonderc omstandigheden, dat Rougct de Llsle zijn heerlijke Marsdllaine en Nikolans Decker zijn lier en trouw klinkend Wacht am Mcin zoo algemeen ver» spreid zag. En nog heden wordt dc marschhymne van het transchc UhSJnleger doorgaaniU verkeerd aangewend. Men kan, voor dergelijke volksliederen, geen prijsvragen uitschrijven. Zij moeien van zeil komen, De firma, die den wjdslrijd heeft afge kondigd, waarin Mej. Slratemis dcu prijs heeft behaald, heeft zich dan ook zorgvuldig onthouden van zoo iets to vragen; en de jury heeft natuurlijk den maatstaf niet aangelegd) die haar nu, naar het schijnt door eenige le-lcur-gcstcldc worstelaars, wordt opgedrongen. Voor mijn deel heb ik hier een lied er kend, dat, met warme geestdrift dc natiu of eenige burgers hulde doet brengen aan de veerkracht en de glorie, die Nederland ken merken veerkracht, zich uitsprekend ca gesymbolizeerd in onze bchecrsching der wa teren, in den bouw van ons»toovetrijk," glorie, waarvan tic fierheid glocyend in deze strofen, onweersprekelijke getuigenis geef i. Ik twijfel niet, wanneer men er zich moe ge meenzaam heeft gemaakt, en hel heeft dc melodie gevonden, die de dichteres ondersteld mag hebben, zal dit lied dikwerf, ter ver-. hooginc en versterking van het nedcrlandsch naüonalilcilsgevoel, worden aangeheven. Kei i gebruik, de bevoegde wetgever der talen, ontzegt aan deze strofen den titel vaa Nc? dcrlaadsch volkslied niet. Het is volstrekt niet het neJerlahdsche volkslied; manr'hct | is wnt het behoort to zijn: een ncdetlandsch i volkslied, en een zeer voortreffelijk. ' Het taalduül, waartoe de Heer v. d. H. l ? DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOO B NEDER4AK». mij uitdaagt, wordt door mg met aangenomen. »,l allo bescneideBheid irtj gezegd, dat d* ptont», die ik onder de beoeieDMtt vu dm neder!, stijl en optoekeaaan der nederLtaairegelen inneem, mij niet veroorlooft tegen ie:iwnt in hei krijt ta ftan, die nu »J1 erkent, dat stijl verbetering, door hem voorgeslagen, onzin" is. Alleen ui ik. ter inlich ting, even zoggen, wat letterlijk in het ge^pte koepiet ta lezen staat: ,00 nijt «en Geiier, die van binnen M' t runr bewaard»; maar dien gloed Stutte in der u ven fier gemoed, Uuii burgerrecht bun deed verwinnen." Gij (Nederland), zijl een hcete brongeHjk, dia zijn gloed niet naar buiten verspreidt (lojals de Vezuviussen en de lleklaas); Rij (Nederland) stortte den gloed, waarover gij haat (e beschikken, in het gemoed der uwen (het gemond uwer burgers); gij (Nederland) tljl «eu Geiser, die dn en dal deedt en (die) aan de uwe» )tun burgerrecht deedt ver» winnen. Door den gloed, waarvan zij blaak ten, waren tij in de mogelijkheid denrijden to vooroo, waarin zij sicli hun burgerrecht (hunne zelfstandigheid, hunne onafhanke lijkheid) verwerven mochten. Ik moot den onkundigen Heer v. d. II. ten slotic nog opmerken, dat niemant het woord fraai »/raaij" «pelt ; zelfs vader Siegenbeek was daar ie wijs voor. En nu, mijne Heeren, rengaint- vos pées; ik ga mijn bamboes óók wér wcchietten. 20 Jan. '83. Alb. Th. l) Zie dit m«t feiten g»»UaU In saijn Miiutuak voor , blz. (H en Tölgendeii. HMT de Heeren Wien m^no nt«t, Door onvoorziene omstandigheden i* de vroe gere plaatsing van dit «tak verhinderd. EEN LEERZAAM EN TEVENS EEN AMUSANT BOEK. Zou het werkelijk een al te stoute bewering zijn, wanneer men de samensmelting van de twee eigenschappen leerzaam" «n 4amnsant'' in een wetenschappelijk boek voor een verbiedend en selduam feit verklaarde, voor iets dat zoo niet tot, de rarae aves, dan toch aeker tot de minder beksnde diersoorten behoort. In de niet weten«clisppeln'ke wereld is men zeer geneigd,- van een wetenschappelijk werk sprekende, op het predi kaat geleerd onmiddellijk die von vervelend, droog, saai" en wat er meer vaa dien aard zgte telen volgen, en beider verbintenis aan te zien roor een huwelijk, waartegen geene echtscheiding iütoegelaten. Evenals de meeste Onbevoegde oordeelveiliiiiren. verbindt ook deze uitspraak aan veel onbilJijkheid een kleine schtya van waarheid. OnbiJhjkheid in zoo verre, als het aantal geleerde boeken, wsurby de last tot geenwen mot behoeft bedwongen te worden, nog niet zoo gering il, ofschoon percentagewös berekend het aan tal niet groot ia dat de weetgierige mensch jjjn honger naar wetenschap niet zou kunnen stallen zonder daarbty een dosis verveling te moe ten slikken. Maar toch, indien men strikt recht vaardig wil zqn, kan men aan het bovengemeld vonnis door het diüettaatiaiae uitgesproken toch niet alle «narde ontzeggen, al moge ook de ilroeve kamergeleerde er zien schouderophalend Tau afwenden. Wanneer men althans eens in gedachten na gaat wat er in het uitgestrekte veld der geschie denis voor goeds is voortgebracht, zal men moeten toestemmen, dat dit goede waar al te dikwijls wt>& aangeboden in een vorm, die weinig of niets aantrekkelijks bezat. Tegenover de groote stylisten en boeiende ver halen : eeu Macanlay, Motley, Ang. Thiery. Guizot «a enkele anderen staan er zoo velen, als onze Wagenaar, een von Raumer, Sismondi, von Rumoot, een Ranke zelfs, tegen wiens oiitzoghjke geleerdheid en helder inzicht in den chaos van diplomatieke verwarring men met eerbied opziet, manr toch den wensen niet kan onderdrukken, dut de vorm wat behagelqker mocht z\jn. Daar om noem ik het een gelukkig verschijnsel, wanneer een dcgclyk historicus de kunst verstaat züne denkbeelden op eeno aangename, boeiende wijze voor te drogen. Zoo iemand is Johann SiiiipiT. Z\jn onlangs opnieuw in druk verschonen werk Mcnschlicbe Tragikomedie" bewijst dat hij de benijdenswaardige gave beiit van leerzaam en onderhoudend tegelijk to kunnen zijn, dnt hij het verstaat de wetenschap der gtschieienis tV romilariseeren, zonder Imnr iets van baru degeljjkhcid ta doen verliezen. Scherr is geen homo novtiR in da wetenschap. Zijno werken .die Dentsclie Culiur- und SitUngMCiiichtu" on -(Jescliichtc der Deutschcn Fraui-uwBlt" «ijn bekmj, Hot bock, waarover ik hier een i>aar ioor-len wcnsch te Keggen, bestaat uit 12 deel'jfs, die te sa-men eeno i^ieele collectie van hir,torisctie schetsen uitmaken; elke schets handelt orer RCH belAnjn^jk pnoon of eene tatcro-sante episode uit oude, miJdulecuwsebe cn nit>Uw>) ge«chicdonis.. Want Schorr vraagt uwe bclaugsMliofT niet voor een bepaald tijdvak of eene be[>*alde u»tia; volstrekt niet; aan zgn hand vliegt tn«n de guheole geschiedenis door ab ovo usquo *<1 malo, liet is een soort van dtorama, WMnin bet eene tafereel het andere onze oogen voorbijtrekt, maar waarbüde man die het 'Ttuont iuet no. l wegschuift en no. 2 voor j«»t komen.- voordat bij ons bij no. l eene vol ledige explicatie heeft gegeven. Wil men eene kleine opsomming van wat Scherr olzoo bc'Mokt. Ziehier: ,Aspasia Thusnelda, Messalin», loïse, Jeanne er Are, Zwei Königinnen (Elisnth, Maria Slua>t), Cromwell, Nïnon de Lene!»n, MathildevaifDecnemarken Mirabeanen Marie Antoinettè, Ficht*, Ulüoher, da» Tnwerspiel in Mexico, Goribaldi >eoa. enz. Ik dce slecht» een (reep uit do man*. Om uit die menigte leenng <* trekken, is niet meer noodig dan liet bezit van "po zeer gezondiB kennis der nistorie, niet meer ^n men op schojol nit esn handboek leert. Wat "i het eigenaardige in mijn oog, bet aanbevelen*- l tr»aw«M tikt vwnlijking gaat mank, zoo als men weet,?en Scherr aelf bedoelt dit ook niet; maar dit eonfrontoerso heeft eea gro«t nat, f n «Mrorn ii het t* doen. Ma tiet het type manen, nat wel van vorm, suar zJet vaa inbond veran dert,everal tenukeeren, ea overal in gelijke omstaadkhedtn Iw&elfde doM, heUelfde begeeren «n dUwflto aieh tu dezelfde middelen bedienen om «?n doel te bereiken. Soherr's stfjl U karaktenstwk.Hövolgt nit 4* breed* verhalen den stroom «er Msehiedsehr^ncnntt, maar kiest zich een eigen, pn»uge, homomtische «ehrijfwjjze. Uit is alsof CUo, de muze der ernstige geschiewnis, zooab SoUoner de historie noemt, voor aesen keer de zotskap van koning Lear's nar hee» t* Iaën gevraagd; en ons nu met een von kenregen van hamer ea witz besproeit en be sprenkelt. De uan Tragikomedie heeft een diepe beteekenis. Scberr zoekt overal den humor op te sporen, na het pathos en de sombere ernst volgen de kromme sprongen, de elowns-grimatsen, waarb men het nitèoliatoit van 't lachon. Du subh'me au ridicule" is zijn geliefkoosd thema. ZQn ver haal ia nooit naiwoogeschakcld, maar wordt nonder het verband te verhezen telkens afge broken door geestige opmerkingen, uitwijdingen over bedorven politiek, maatschappelijke gebreken en menschalnke zonden, die h\) nut z'gn bijtend sircasme duohtÓK geeselt. De lectuur van z|jn boek zal de lezers niet in eeu opgeruimde bui brengen, de eindiudrnk is steeds inelancholio. Meu gevoelt door hem, dat de lueuseheid sedert de dagen van Adam aan drie eeuwig terugkcerende epidemische kwalen lijdt: huichelarij, onze delijkheid en zwendelarü- Maai- ishct zjjn schuld dat hu de dingen ni«t rooskleuriger ziet.uf leert de gescniedeoii het nan hem, qni n e aait pss dorer la pillule? Scherr's stijl is origineel. Hij wemelt van krachtiffa woorden en tinwcndmge», hij is r^jk aan zulke woorden die meer iu do Kneipe cn onder studenten gehoord worden, dan in de salons der beau-monde, maar dia friich en precies de gedachte weer geven. Woordcombinaties, nieuwe woordvormingen de dictionnnire laat ons dikwijls in den steek zijn bij hem talrijlc, z^jne beelden geestig en uit zijn eigen fantaisio voortgesproten. Zij tyn uooit gehaald uit het voor ieder openstaand pakhuis, waar do metaforen ea vergelijkingen heel nut.jes naast elkaar op rijen liggen, opdat ieder schrijver, koud aan verbeelding, ei- hot zijne kan uitzoeken om daarmede de gat e u in zijn kleed to stoppen. Die eeuwige vervelende boeldenkraara! Smerig «n beduimeld als een roman uit een leesbibliotheek. Maai* men kan de deugd te ver drijven. Scherr springt wel eens te weelderig en te kwistig met ztfn taalschat om. Hq gebruikt liever drie adjec tieven dan n, liefst den superlativus waar hij met den positivas zou kunnen volstaan; aan z|jne werkwoorden ontbreekt tiet do plastiek, maar zij hebbeu de neiging van al te grillu to worden. In &n woord, bij pepert z'iin styl te vee). Wat daarmede samengaat cn gevolg van zyne waarheidsliefde en Inst tot kernachtig weergeven, is dat hg de dingen noemt zooals eüzijo, zonder omwegen: un chat un chat. Van pruderie bij , hem g«on spi-akc; het vggebhtadjes- en doekjefointriadeu-systeem is by bc ia niet in tel. La verit sans plintie. Om die redeu zal het wel niemand in de gedochte komen het boek aan to bevelen abt geschikt om lust tot historie op te wekken by jougo mctejet, die de geschiedenis leeren op de banken van de burgerschool. Trouwens wat hebben jonge meisjes en jeugdige prmu«*iaeten noadig huu neus te steken in de geschiedenis van een Messalina of eeu Niuon de Loucioo; wie ^al het noodig vinden hen of haar bekend to ronken met de zonderlinge liefhebberden vau keizer Heliogubu' o» ? De beoefening dw geichiedmis ver langt ernst b\j dc aaafe, 'wwannoer toeu de waarheid in 't gezicht wil zien, moot men niet schuw zijn voor sommige dingen, evenmin nla de anatoom by de sectie van lijken. \Via dc historie lief heeft, cu wat meer verlangt van het «entoonig verhaal van strategische uu -militaire hel denfeiten of van het diplomatieke schaakspel, die zal Scherr dank eeggen, dat hij gijne lezers tot op den bodem der geschiedenis voert on onbewimpeld de waarheid laat zi«n aangaande het karakter van menschen en tijden, al volt ook de -teae illnsie na de andere op den grond. Moii moet het beeld van Saïs durven tvausien. En men denke niet, dat Scherr's Essays zich niet boven de oppervlakkigheid verheffen, of dat de schrijver door te veel aan vernuft en stijl of aan deze of gene voorliefde op te offeren daarvoor de koele feiten over 't hoofd tiet. Integendeel, er is een verbazingwekkende geleerdheid toe noodig, eeno grondige studie dor bronnen, kronieken enz. tot op de grootere en kleinere geaclirit'ten van Interen lijd toe, om in staat te zijn de?e Essays samen te stellen. Zijn geschiedkundig oordeel wijkt ook in (ten regel niet af van dat van andere vertrouwbare autoriteiten. Uij houdt er allaeu vnn het wonderlijk samenstel mensch" te laten kijken, en zijne gangen hoven en onder den grond to bespieden. Eu dc> mensch wordt in zijne daden bestierd door hartstocht, dits Suhcrr i irt wegmoü'elt maar voor den dag haalt. Kn iii de gofchieilcuis speelt, c-venals in do vucu\n$ trutti iüol'ten stinnjei1 tlian ctiou. cou licpnaldo passie een groote rol, namelijk die waarover de kleine Amor commandeert. Alleen is schil dit. dat in da geschiedenis het I; minder dikwijls ^ijtrtumaotisuhzüiitlagspitkjóiuiïn heeft, meestal maiu- een vuile morsltu>l zóó is het nu eenmaal. Daarnaast beschouwt ] 8cl)en- de maatschappij, mot Inre tcodeiizen, eu j overal waar er reacn toe boitnat, le^t hu den vi;)cw op do xiekfepleli. Ik wciucli dat het boek yele lezers in ons land mogo Tindsn; men zal zal zich niet voor bekocht houucu. M. P. do II De hoofdperaoBeB i^a gtbeeten GuiUaume Bignettt en deMelfe huMvrouw, Dam* MaAurint Bignolet. hun IOOB Triiton, VOOfds maUre JUütthteu Ctiontlx>*r<U w s^n aochterljen, Jiabtau', dao, de Bjonnik /rit* Etitntit, eindelijk een clubjea BoMschullere, met hun kapitein. Tuttchen deze individuen neemt bet verhaal zijo beloop. De schrijver heeft zooveel mogelfok getracht «ea antieken legende-toon aan te siaaa. Kionderheden, welke een weinig gnnttigen dttnk geven van de plichtgetrouwheid itjoer penonaadjei, spaart hy ona niet HiJ-ielf schijnt, waar hy tamelijk oovoorwaardeHJk, in de algemeen mondaine beschouwingen, welke nu en dan den draad der geschiedenis af breken,» Ie bon vin et l'oraour" als zUne levensleuze proklameert, hierby meer gevolg te geven aan de zucht, »yo a/keer van alle nagedachte vry «pel te laten, om slechts den zin voor lagere levens» vreugde b\j zyn lezers te prikkelen, meer dan aan de zocht, de uitkomsten openbaar te maken van onvermoeide «^langdurige bestudeenng der vraagstukken van prostitutie, misbruik van sterken drank, enz. De hoeveel heid literaire verdienste, die in 'sileeren Silvestrcs schetsen niet te miskennen valt,de verras-. eende en puntige opmerkingen hier en daar ge strooid, de frissche pcnceelstreken, die nu en dan het oog (rekken op zijn doek, herinne ren in-der-daad levendig ann Boccaccio, Rabelais en aan de Contei drótatiijues vanDalzac. 7.üo levendig, dat 't hun wellicht niet voordeelig is, daar nu hel zinnen op waardeering van Silvestres oorspronkelijkheid ten achtei-gronde wordt geschoven. Immers, wij kunnen ons niet onthouden, waar het bladzijden van een hedendaagscli penvoerder geldt, er tweemaal over te peinzen, eer wij de stof voor ons oordcel bepalen bij do letterkundige" waarde, ons ge dragende, als deden de hier uitgesproken soci ale gevoelens en sympathiön geen bedenkingen bij ons rijzen omtrent den edelen of wel schandelijken geest, die daarin heerscht. Wanneer ik meen, dat 't veel tot de ellende dei- waereld bijdragen zou, indien alle man nen hun tijd doorbrachten met bedenkingen van een aard, als welke Silvestrc ons hier voorzet en die bedenkingen praktische ge volgen lieten hebben, ja, wanneer ik slechts geloof, dat 't beter ware, namelijk meer een iiun waardig geluk bevorderend, zoo jonge lieden zich niet inspireerden op het voor beeld van Siivestre, dan kan ik piet nalaten te wenschen: hadde deze lieer dit^boek liever niet geschreven! Er ware wellicht ramp spoed door voorkomen! Oude auteurs, als Boccaccio, Rabelais, minder Voltaire en Parny, ot zij, die in ouden trant schreven, gelijk de tialzac, lecnen zich eerder tot speciaal letter kundige genieting, vooraf indien zij met hun taal om Veten te gaan ala Benvenuto Cellinies met hun goud of zij .ons cierlijk doorarbeidde en van leven tintetertde pastellen welen voor te tooveren. Ik behoor echter tot hen, die liever, in gedempte tonen, reine hartstochten vaq ridderknapen met donzig golvende lokken, liever, in gebroken kleuren, fijne, weinig vleescheJljke, rijk geschakeerde, van een mystieke geur doortrokken sympathien van blanke edelvrouwen of diep en hoog voelende barden geschilderd zien, dan enkele openbaringen der vereenigings-begeerten van bot georganizeerde boeren bfj-een-gesomt te doorlezen. Docli de platen, die doen denken aan oquarellistiescn behandelde manuskript-miniaturcn, geven dit boekdeel zijn waarde. Het zijn de keurige, bleek gelinUe chromolypografieo. waarmee de Heer Lahure de text stoffeerde. Die het genot kent, zich te vermeycn in den aanblik van de smaakvolle en cicrljjk gckomponecrde, dikwerf van een ont wikkeld artistiek gevoel getuigende, voort brengselen der drukkunst onzer dagen, zal op menige bladzijde dezes werks zitn lust te gemoe1, gekomen'zien. ?? AmsL. 7 Jan. '82. T. D. l bet ver- i j. chi-un!g>itt .-1 . i. > r . *. ... pan'. T.t Cviile tle ovtji'A)ókomroert züneit leien de oorTi g/,uobr»» Neigingen en de diplomatieke seherpzmnigneid der tolveren en vorsten te leeren keanen, »it and ? en geno-g gedaan hebben dan wel * monschen «elven met hunne hartstochten en w. De meneeh, half engel half bet-st,tre*t hot meest ann; en zoo men bit hem. van engel d Kwjjls niet veel te aten krijgt, bet : daarentegen aieh des te vrijer vertoont in MItyne nalve naaktheW, ia dat een gevolg van 2" psssimitme. of beter gezegd, van zfjne onwrik><s waarheidsliefde. Soherr iseen onverbiddelijk i; rechter, die scherpe, oogen bezit, zich geen '' laat opzetten, allerminst «>n met gekleurde - De vorm.wasrinhdzüiMhistomcltesshéUen aogt, ie dk van dea Essay. DeM staat hem nu «i daa vaa dra verhaaltrant overU gaaa a«n bsschouwtraat BB nd«Mart historisch ttoraliteort gaarne; bet liefst toont hij in de * 'erfenis verwaatMbap aan tns*cben kenlox* - en op ?Ikaar felUksade karahttn. Als eea voorb*e*L- k| v#Tf«ilit h«t lot va» i» {^«de Bypaüa TS» AleaSkjftnMt dat «kw even*«Q jioelrtu ov*r«MhMMt \m?«?ftnrèa van AmgmUmt « Napoleon I. »Ï1ET VERHAAL VAN DEN BOOGSClIÜTTEn." 1) Aldus Inidt het opschrift eener geschiede nis, door den Heer Arraand Silvettre verteld, bij do ondervcrmeldde uitgevers verschenen en toegelicht in platen, gegraveerd door Gillot, naar aquarellen van A. Püirson. Hoofdzakelijk als impression chromotypofgraphiqne" van Lahure komt mij deze uitgave Belangrijk voor. Ik vermoed, dut dc novelle 1883. In 3u. ?Pionier», tloor FriedJch Spiclhagen; ver taald door Mevr. Brntisnn-ilaeaenberger. Sneck, 3.. F. v.in Drutcn. Men praat tegenvrooi-ditr veel van sociale ramam. lic denk niet, dat Spielhagcn met het schrijden van dit verhaal de pretentie heeft gehad een ro man to scheppen, ROJ* veel minder t-ftn socialen romnn. Met een beetjen goeden wil kau men l*ioiiiers er echter wel Toor doen doorgaan: teg^nwixvrilig verhuizen de Doirscher3 hensch niet nltccn nahr Amerika om te dienon en... te ver dienen, cn wat. de huid v«i dit verbaal aan het einde zegt, mocht wellieht t»w ouüste bunrman n overweging nemen: Ik denk, dat de vlijt, jjo moeite, <ie arbpid, de kracht, de moed. de on<jerncmings1ust, die wy moeten nantvendett, om het hior (m Amerika) -r- en ook (elders!) zoover o brengen, in htt onde vaderland beter op hun tplaats waren." Do boodschap komt van een m H*»oleon to alle iwln o des Heeren SHveitre eigenlijk slechts als praetext beschouwd dient te worden, gevondeo om het publiek proeven van Lahores kleurendrakkumt onder de oogen te brengen. De hoogte toch, waarop het verhaal van SiIvestre te schatten is, een verhaal, dat do sporen draagt geheel en al au courant de la ptume te zijn neérgesleld en wel in den gewonen, somtfiestigen, dikwerf Ikhtzbnigen oaiweurstni van dezen Parijschen boelevaardagWadsehrijver, wettigt kwalijk illustraties, zoo kostbaar als de bier bedoelde. Zij zijn namelijk niet ia overeenstemming met den Mijl, met de kunst dea auteurs; wel passen ze uitnemend als scniMerfytjraa van den tijd, door SHvefttra behandeld. Be anekdote speelt, moet ftf wetei, ia de 15e eeuw, in bet goede md v» Touraioe, «o4«r dje regeenu VM Loub XI, 'énb owxMïitni MOD van 6S« V« e» IbrW (T/- T^-*-wU m tut *nAs «óiMtM» <»ra«i v» Maar, zooals gezegd, nergens blijkt, dat het 8p;e)b»ffen's bedoeling is geweest, zjjn tydgeiioo* ten tod diclti bq honk téhonden: Amerika hiff in 1758 zoo ver) Een boeiend verhaal: Cooper zonder jagers die 20 nar te paard zittm en dan 10 Koodbnrden overwinnen, on met een aantrékkel^ke idylle, welke?'tjfold eea boek «voor groote meBseben," gelegenheid geeft tot bet op geestige, brutale en toch nette" wijze ontwikkelen van een pbysiologiscb-psychologwchen trek in den mensen: den lust van een gezonden, jongen iager om afscheid te nemen van bet celibaat; eoaar wat Spielhagen schonk. Dat boeiend verhaal vlooiend vertaald, ziedaar wat de heer Vaa Drntra, die tegelyk tot een flinke nitgave besloot en sedert woord hield, van mevrouw BraMraw ontving. Amst., JasOSS ??? Htt JVêftoiawteA Hogatf* viert aiJn vijftigjarig bettann. In plaata van te verouderen beeft aet in da laatste jaren ah het ware eene veroor onderxaan. Onder de bekwame vtêtt te M die het ikh «durwda 00 Jam heeft wetea to veroveren. De inhoud van ds Ie tJ«v«rii«l»Ut: Loveling, o«de raad: Ant iVtfJU», (jpotsie); Johu de Meester, OdMel to «to vak; Dr. E. Epkema, Bé«evoelije «aaar (uoveU«BAar het Italiainsoh van ^alvator* Farlna); Ta«o B. d* Beer, Zijn dichters ook ktuwteaaar»? Eviohetta. Felwitas (etn krituelM bea«üouwiB« d«r historische roaaa vaa Faux Bahn) ; Som . Drie kleinoodien (poëzie); H. Wolfgang vso der Heft Russische SiHonetten ; Albert Verwetf, E«nuamhiid (poeiie): A. J. DnehatesA, Door arbeid geadeld (ooripronkeHjke aovtllf). Als premie wordt aas d* inteekenaren bfl deze aflevering verzonden een fraai portret van mevr. Bosboom-Toussaiat, De nieuwe jaargang van het oiatt begint met du historische» roman Pruis* van den beroemden auteur Ernst Eekstein. In groote trekken schildert de schrijver den strtfd gevoeid door de onderdrukte on mishandelde rom*in«ch« slaven tegen hunne heertn «n tyrannen (TO jaar v. Chr.). Verder bevat de aflevering eene allerliefst* Novellelte van J. Hi«mann, Ibr Vorlescr" «n beUngryke populaire artikels: o. a. Eine brennende Ztitfrage' für Sotnnagtrnhe" van J. A. Mordtmann, Aus dtr Amerikanischen GeselUcliaft" van £. O. Hopp. Kritische Modenbriefe au eioe Dame1' van Tony Pauly en*, ene., terwijl de rubriek Planderecke, een tol v»u kleine mededeeliogen en bumoritissche invallen geeft. De houtgravuren evenaren die der vorige jaargangen en stempelen het tijdschrift tot-het best« geïllustreerde blad van DuitschUnd. Wij noemen onder velen: de whoo na gravure naar het schilderij van den Antwerpschcn schilder P. J. van der Oude* rau," de gravin gmont smeekt den magistraat van Antwerpen otu een Asyl," die naar de schilder^ van Ueuriëtte lïonner, huiteiyk geluk" enz, cna. \Vez«ölyke meesterwerken der boutgravure mogen die genoemd worden, welke nitgetoerd B$n door Max Webcr, naar de schilderijen van R. pp en AI. Harkelbach. Ook bevat de aflevering eene cravove naar eene schilderg van onzen geaohten landgenoot Ph. Sadée BecrUbter Heimgang." AU men bedenkt, dat men voor den geringen prijs van / 4.50 per jaar 206 der schoonste bont* gravuren naar de werken der eerste meesters ontvangt, behoeft het prachtige illmtratiewerk geen verdere aanbeveling, eu heeft het aanspraak op steeds meerdere uitbreiding ook bij ons. Te Gera werd deze maand voor het Sondcrgericht" de redacteur der Geraer-Zeitnog" ver oordeeld, die b\j het bericht van een poging tot zelfmoord door een vrouw, de bijzonderheid ver meld had, dat ongelukkige huiselijke omstan digheden" de aanleiding er toe waren. De redac teur had het bericht uit goede bron en kon het feit bewijzen toch werd h (j veroordeeld en in hooger beroep gekomen, nogmaals ; da eerste maal wegens beleeuiging tot een geldboete, de tweede maal in de konen bovendien. In het belang dei pen zal de redacteur nog een hooger instaat» zoeken. T * tii wded.tU», d*. ?** vWsdtam. wiAfl. 34 van de Lelie t» Jtotcttknoppc* benrat: Beloften. Hthsclnkheid. Vervolg van Mina's dagboek. Mythologie. Plnto «n de onderwe reld. Door Anna de Witt. Biographie. Gerbrand Adriaenz. Bredcroo. Dooi' A.J.ServaasvanRomjen, Losse stukjes van jonge abbonées. XXVIII. l Overwin het kwade door net goede. (Vervolg), i _?. s Een Lelie* en een Rozenknop. Novelle van l biurezet C. A. T. , Nieuwe uitgaven: J. C. C. DEN BEER POOBTDGAEL, Grondwetsheniening urgent vooral voor de Defensie. f0.80 A. P. BISSCHOP GREVELINK, Planten van Nederlandsch-Indië, bruikbaar voor handel, nij verheid en geneeskunde. , £ 10. Contes Arabes modernea. Recueiliis et tradntts par GÜILLAUME SPITTA-BEY. f375 W. P. WOLTERS,Tr*.tt»alpina. f2.40.geb. f 2^0 Mr. L. W. 0. KEüCaENIUS, Opstellen over de BilHton-Maatschappy. Overgedrakt uit De Standaard. f 0.30 Postgida voor bet Koningrijk der Nederlanden. Uitgegeven op last van den Minister van Water staat, II*ndel en NU verbeid en onder medewerking van bet Hoofdbestuur der Posterijen. f 0.60 hem bta&ldea. Bg v«li* nbf «a toog mat S^M VCTUW «o em tfad<s> Mhoouiirtev («ie hnTbrnUk had hebjuMt tta»d biwgen, en daar ztf inhel huis haan vaden niet tenedea waa, nn tot belooaj»» v»or de verleode hsljp haar intrek bQ ban geoomea had) naar Imrlaad, w*ar htt «m bevi* kampiM* TOOT d* vrfheid was «n het volk gedurig van uit d* vensters ztotr woning te Oablin toesprak en opwond. SpoeSig echter werd hieraan door de NfeerfD* een ewde fessaak, ea moest htf weder ia altertjl MM Engeland Urackeerw. 2|jn Mhoonmster, £? «en ongelukkig* liefde had, wa* jaloeneh op het gelok van het jong» paar «n deed haar best tweedracht te zaaieaTïhrriai dia gee» vaat karakte» beaat werd hierdoor at»ed> van den eenea kaar den anderea kaat gealingerd. In het begin konden eeei«eureninbefb|jiynvan haren diehter en de eerbied waarmede zj)n ryiw geert baar vervulde, haar weder geheel voor hem innemen, maar allengs gelakte bet haar booze fee, de werken van teren echtgenoot, tot welker waardeerüur het haar beiden aan het noodlge verstand ontbrak, in een bespottelijk daglicht te plaatsen, en sfn poëtische mdaohten beUcbeUjk U maken. Snelle/ moert zich hierom wel ongelukkig gevoelen; hty Tenmemde meer en meer van zon vrouw en nadat hij toevallig met de schrandere Mary Qodwin had kennk ge maakt, nam hy bet wanhopig besluit, Harriet en zgn twee kinderen te verlaten «n met tin talent volle nieuwe vriendin in het huwelijk te treden. Dit voornemen werd in 1814 ten uitvoer gebracht en terstond nam het pasgehnwde paar nan toe vlucht naar ItaliC. Shelley heeft nooit meer een voet in Engeland gezet. Harriet moest met hare kinderen tot haren vader torngkeeren. Z$ heeft baar kinderachtig gedrag diep berouwd, want twee jaren later vond men haar hjk aan de oevers der Serpentine in het Hyde-Pare te London; de ongelukkige bad zieh zelve het leven bonomen. Merkwaardig 'at het, dat er tusschen d* aan «choone taal zoo rjjhe kleinere gedichten, een voorkomt Lines" getiteld, waarin de dichter zich voorstelt hoe er een door hem geliefd wezen tusschen sneeuw en ijs aan den oever aangespoeld is en «a daar een zaam en verlaten ligt onder den kouden hemel. Dit gedicht dat tot de schoonste behoort, dio Sbelley gesebreven heeft, ii geteekend met het jaartal 1815, terwijl ijja vrouw eerst «en jaar later, op dezelfde wijze den dood vond. Hen kan byna niet gelooven dat het een jaist eyfcr i*, want zulk een voorgevoel zou waarlijk verschrik» keljjk ztjn. Veeleer schynt het, dat bet na liet ontvangen der treurige ttyding geschreven is. Sheiley's leven ia slechts kort geweest. In 182?, dus op dertigjarigen leeftijd, heeft hQ ia de gol ven het leven verloren. Hij bevond zich met eenige vrienden op den terugtocht van een pleizierreisje van Livorno naar Lerici; eea plotseling opkomende storm ver» nietiirde het jacht, dathy juist had laten bouwen, en deed allen die aan boord waren omkomen. Men vond Sheiley's lijk met een deeltje van Keata in de hand gekiemd. H(j werd, volgens de Italiaaascbe wet, verbrand, dio ditvoorsehiyf* om aanstekelijke ziekten te voorkomen. Aan de kust vaa de zoozeer door hem beminde «, werd de brandstapel opgericht, en Byroo, niet wien hy zeer bevriend was geweeet, K nit de verte buigzaam den rook ten hemel t Shelley waa uer bemind door ztfn vriend niettegenstaande a$n eigenaardi» karakter. Z«a asch werd t* Rotne op het kerkhof naast Eeats ers, waaronder vsr.JiiMk beeft op en ' PERCY DYS3HE SHELLEY. De engelschc dichter P. B. Shelley werd in 1732, op (JiBtle Onring in Sussec geboren. Hg ?was de zoon van een landedelman. Tot zgn achttte jaar werd hu met zijn zusters opgevoed, later kwam hij te Brentford op school, vanwaar hij op zijn dertiende jaar naar Eton werd gezon den, en van UMI' ging hij in 1810 naar xford. Reeds voor hij nan de universiteit werd inge schreven, had hy twee romans van weinig waai de uitgegeven. Uu bad een Bonderijng karakter; men verhaalt dat hu te Oxiord U\jnA geheel van water vn brood leefde; hy kou orcu lang zich met kinder)\jke spelen vermaken; daarbij was bezeer fijn guvoelig en koesterde buitengewoon vryzinnige denkbeelden. Zelfs schi cef b$ een vlugschrilt, getiteld: Noodzakelijkheid van het Atheïsme." Dit bekwMm hem slecht, want toch de inbond v*n dit geschrift den protersoren ter oore kwam, werd hij mot ziju vriend en helper Hogg gesjeesd. Zjja vader was hierover 7.oo .vertoornd, dat hy hem. niet langer als zijn zoou wilde erkennen en hem onterfde. Zoo stond dus on.e dichter op17 jarigen leeftijd geheel alleen op de wereld. aarbij Ead ziJQ hart ook een gevoeligen slag te verduren. Reeds sedert z'y'n kindsheid had er een mnigo vriendschap bestaan tusache» hem en zgn nichtje, dar. op denzelfdcn dag geboren was als HU. Sholley richtttt steeds aan naar een aantal brieven, en het nichtje liet zich de vereoringvandengeoialen neef gaarne ? welgevallen. Het strookte echter niet mot haar principes in betrekking tot een godloocheoaar to staan; hare antwoorden bleven geheel uit en niet hing daarna trad ag met «en ander in het huwelftk. ' ' Shelley zocht door -Ajn litorariscben arbeid ia z^n onderbood te voonien. Omstreeks dezen tyd begon h\i een tincr groote gedichten Qocen Abab",watechternietin den schaduw kansta*n van zqu latere voortbrsngielen, waaronder Ahutor" «n de bevrijde Prometbeus" de eenplaat* ia» nemen. Zyn stnsters, dio een medelijdend hart hadden, waren dien begaan met bet lot van den v*r?tooton broeder, wiens talent «(j «eer bewonder den. Zo zoehtea door alWrlei smeekbeden dra vader te bewegen bent weder in genade aan to nemen. Dezo wilde hiervan echter nieto iMorw, en do zusters bewerkten slechts dat hQ een jaar* l(jksche toelage van £ 200 op ben Tasüetto. Kt» sochten de zusters hem op alle mogelyha wttw goed to doen; een «ekere Harriet Westbroek, een liarer schoolksnniseen, bfl wier vader 8be% een woning gevonden bad; bood daarbH de be>' holpiame bind. Wat fa begrijpeWker da* ebt Shelley, aangedaan over de gróate belaanteUmg die «Öhem betoonde, aooveel nwgelflk aeto*. ?fitecliap zocht van d* schoon* seatMn-j*rigeflarriet. Toen haar vader baar Mg eau jaar naar een kostschool wilde «enden e»HaTrietbemWerever haar noad kwaw klage», bsatotoB de besae joDgatieda» dsw eea IrawaWk *e« *M* ie» maken asm de verdrukking, zooals «f kat opvo*» dingtsystoem vnn den Tader noemde. H*t laar van dtt ktnderiWc bawetgk wae aie Cg. Hatriet lenerd* haren taJentvoÜea »ot, e« detid Imwr IMÜhem te De Staatkunde van Johatl de Witt, door }. G. Naber, ter verkrijging vap dea titel van Doctor in de rechten l $82'. Tn zijne disertatie heeft de lieer Naber eco warm pleidooi geleverd voor Johan de Witt en diens Staatkunde. Wal hij over dc eigen schappen en bekwaamheden van den man, dien hij (ot voorwerp zijner studio gekozen heen, zegt, zal ieder hem gaarne toegeven; wel klinkt het wat boud van een staatsman te hooren zeggen: >Nooit beeft hy iemand, wien ook bedrogen", daar dit in staatkunde eene onmogelijkheid is, doch dit moet men opvatten evenals de beroemde oprechtheid en openhartigheid van von Bismarck.»Nooit heeft hij iemand voorgelogen," had er kunnen staan en reeds daardoor zou de Witt zich gunstig van de diplamaten van zijo. tijd, die de Machiavelliscbe lessen volgden, onderschei den hebben. .. Benige regels verder geeft Naber dan ook als bewijs voor de Wiit'a behendigheid, diens antwoord aan den Engelscben gezant Downtng. op de vraag van deze of het waar was, dat de Staten eene vloot onder de Ruijtcr hadden doen uilloopen, om de ons door Engeland ontroofde koloniën terug te nemen. »De Stalen van Holland zekerlijk niet en behoef ik a te zeegen, wat er in de Staten-Generaal om gaat?" De Witt sprak daarbij geene onwaar heid, doch de gezant werd gerustgerteld, d»is wel degeltjk bedrogen. Zoo wij ons al vereenigin luinnen met hetgeen do beer Naber overigens over b«. karakter van de Witt mededèell, anders is het gesteld roet de waardeering van het oog punt, waaruit hij den strild der partyen ge durende het Bttdhouderlooze tijdperk be schouwt. Volgens hem waren er (oen in Nederland twee jHrtyen. de monarcholc en de republiekeintche. Dit is, dunkt me, onjuist. Zoo er al eenJgea misschien waren, dioden wenseh koesterden eennwal de Oranjes als heeren der Vereehigde Nederlanden ie be groeten; de meecte OraBJegerinden bleven evcDgoed repaWikeinen au de annhangers der L«BV«teiB«che ftcüe. Geen der Prinsen van Oranje had namarchale macbt bctcteo. boe groot hun aanzien ook wat; dit blijkt e. a. daaruit dat Haurits de hem lastige gedeputeerden te vekJe niet uit bet leger weren kon: dat Prederik Uendrit d» Staten niet kon dwtagen Eogetmd's kpainf legm diei» parleroe»! b^ te staan, ja. dat eel/s WiUem H, dien OH» terecht kan aanmerken als den Stadhouder, die vóór Wiüemltl. rich bet neerte geiag beeft aaageatatigd, getuige jüjoe haadelwijïe te Nymegen en lijo per8oonli)k8 verbondem met Fraofcrijk ter ver overing ea terfcefag der Zoideujhe NederaadeÉ, aieto tegea Amaurdam e» de andere rawilfige Jtakadrtie ateéaa fat -i650 had te StattB-ticMml om |M |^ BMkiB, th)> VMV lift Wtt flft m M JeMd Mojhjc wnvm, Bitt '?b ?. t