: DE A M S T K -K D A M M K BI WEEKBLAD V O 8 R NEDERLAND. No, 304 prof. ? Sohaepraaa, bobben den week ? nog een» v«n gedachten qewiiseld u» M- aanleiding der op merking dat de K. Katholieken niet vrij souden lijn in hun oordcol en bAndolou, ook niet iu po litieke zaken. Ons Noorden noemt die opnorking dwaasheid en domheid, zonder echter de Asser Ct. te kun nen bewegen haar Urug ta nemen. HET AMSTERDAMSe» TOONEEL. «Si Tïniti gtHtrtH. ? . ? Hrt irmtltiHtitJt' ra» (tellenen, door M. B. Mendes da Costa, gcdurondo de IaaUt« weken in' den stads schouwburg vertoorn), is een aardig mopjen, vlug van handeling en vloeyend van taal, zonder praetensie gelukkig, dat wel een bftoijo te rap en, te onnoozcl eindigt, doch veel vaardigheid in 't hjmteoron der looneelpcn verraadt, dat van studie op Scribc en iabichc scfiljnt-to spreken en dus meer naar het franschc dan naar-het duitsche blijspel aardt. Mevr. Röasing-Sablairollös vervuil do hoofdrol. Oc bescheidenheid der rol in 'l midden .gelaten, moet erkend worden, dat zij haar op volmaakte wijze vervulde. De Heer Mendes heelt ongetwijfeld niet Lot oog op Mevr. (lossing dit charaktortjen geschreven. Had men, het gantsche stukjen door, niet de stem dezer kunstenares, beurtelings in sclialke ëcherpe, goedaardige en ironische tonen op het tooneel gehoord, het wolslagen van t stuk ware wellicht minder verzekerd geweest. Mcrr. Itössing beschikt over een der meest sympathieke en meest interessante organen, die men op onze tegenwoordige planken kent. Ha» stem mist kracht en omvang om groote hartstocht uit te drukken, zij heeft tevens niets !(i)'mo>/ai,t*. JDoch haar stem is vnn hu mor gemaakt, d. i. er verbergt zich daar een mengeling van weimocd en ironie in, eigen aardig en benijdbaar. Zij heeft den mond slechts open te doen om elke vrees voor banale klanken van den toeschouwer te ver wijderen. Ik druk hier op,, wijl de stem tol de eerste elementen behoort, die een kunste naar zijn waarde geven. De Hr. de Jong voldeed tamelijk wel in : T/MIS gebleven, omdat hij hier, meen ik, 't meest zijne partikuliere natuur kon laten spreken. Hij vertoonde zich zelf. De llr. Merfdes had den kantoorbediende in zijn siulijcn den naam kunnen geven van s de Jong". De Hr. Spoormans, als jonggehuwd echtge noot, en Mej. \\elrnan, afc eerzame, licht ge raakte, llollandsche dienstbode, stonden hun partners naarstig ter zijde. »01ympio, o[ net leven eener tooneelspeelster", is, gelijk men weet een drama in 8 tafereeleu, \vaarbij meu zich tienmaal minder veryeeU, dan bij Door tan t es opgevoed, blijspel naar het Ouitsch. -Olympia" houdt bezig, rOlympia" boeit noch sleept mee, doch j-Olympia" is aardig, ouderwetsch en goedsmoeds. De (schrijver is Anicel Bourgeois; de vertaler Roobol, de vertolkster Mevr. Ellenberger. IHet die drie namen is het stuk en de verfooning toegelicht. De charabters zijn veelal oppervlakkig gedacht en worden hier en daar met afgezaagde trekken in het licht gesteld. De passien zijn- op eenige plaatsen vaag en llaauw geteckend. Tal van tooneelen zijn echter genietbaar. Zoo b.v. het tooneel achter de schermen, wel is waar een na bootsing van Ji.ean'a lijden in het 3e bedrijf, maar toch, of veeleer daarom boezemt hel belang in. De dansmeester en de » vader" van Olympia behooren tot de aantrekkelijke personaadjés. De HU. Bigot en Lageman waren dan ook dc«aangcvvczen vertolkers dezer rollen. Wat Mevr. Ellenberger betreft, zij schijnt even zeer geschapen om voor Olympia op te treden, als Mevr. Hüssinjj voor het dametjen uit .Tliiiis gebleven. Len soort van oudheid-, ol liever van gesdlicdkundig genot werd bij de voorstelling van »0!ympia'' gesmaakt. Als de geur van een lang opgesloten vertrek, dat men eindelijk weer eens bezoekt, wasemde Ons te gemoct uit het Roobollmansche llollandsch, op den iraditioneelen toon door Mevr. Ellenberger gesproken. Wat was 'itoch een raio tooneelpoezie, die hier te lande in het tijdperk iSiló?óS vigeerde I De rhetotiek slaat er den* boventoon aan'. Het gelieele tooncel is gelijk geweest aau c.' n deftige maar, dóór de romantiek heen tot zekere vrijheid gekomene rcderijkerskamer.De woorden - wolnu'', ? komaan", «ziedaar alles", »ga voort", tik luister" enz. zijn termen die in dentext van geheel dal repertoire een ruime en geheiligde plaats innemen. Zij zijn even onaantastbaar en onberispelijk, als het schrikken volgends dit, en het lachen volgends dat recept. Do regel, de schoolsche regel, op het misbruik gcbazeerd, lieersclu. Geen uitzondering wordt toegelaten. Do kunst vnn het tooneel wordt eenc- gramroaüka. Geen vrije studie op de natuur treedt' in, geen frissche opmer kingsgave mag botgevierd worden. Die niet buigt voor het gebruik wordt een onzin nige gescholden. De vlag der konvenlie is ten top geheschen . . . Zoo was 't omstreeks het jaar des Heeren 1840. Het is toch heer'ljk, dat wij nu leven in 4883, dat wtf een moderne kunst beginnen te krijgen, en moderne akleurs, zoo vrij als een vogel in 4e lucht. In » Oh mpia" treedt ook de Hr. Vellmanop, voor een zekeren markies Eraile de Rudentz, een jeugdigen man. De Hr. Yeltman is een bejaard en met sneeuw gekroond kunstenaar, doch wie, wie doet het hem zoo na? Wie zingt dat tafellicdje, op het feest door Mej. Meeuwissen als Cfara gegeven, met zooveel enlrain en lichtzinnige vroolijkheid als de Hr. Yeltman. In het » Grand TheJttfe" krijgen we rerder nog steeds Ftdora en daarna het amuzante Divorcow. Eiadelyk heb ik ook weder »Frascali" eens bezocht. Hot Watctimeuje van Bttyvt op Zoom a ee,q op»r(K>l|ik.«Nj8 De ladderariaas van het 2« bedrijf ziju teer wel aan te bopren en in den ïten ukte komt een vertooningsduct vin de waschvromv ert haar man, die ntekitar ver giffenis schenken, dat werkelijk in het geliccl niet kwaad klinkt en door van Doem en Mev. Bouwmeester mooi werd voorge dragen. Ook Muj. Cohen vervult een rol in het Waichmtitje, die van Loijo. Ik ben altijd een voorstander van Mej. Cohen geweest, maar ik blijf opteekenea, dat hare stem noch hnar spel eigenlijk gemaakt is voor Frascati's grovere lachspieren, en dat zij in een binnen kamer nan een piano, in een lief huiselijk gewaad, beter op hare plaats zou ziju. Mev. Bouwmeester gebruikt men ginds tegen woordig bij voortduring voor de eerste jonge rollen. Dit is wel een eenigszins geforceerd emplooi. Mevr. Bouwmeester heeft een goed talent en een fraaye stern, maar wanneer zij speelt voor een moeder of een tante of oudere vriendin, voldoet zij meet' dan als jong mcisjen. Mevr. Buderman is een allerliefste artiste. Mei verlangen zien wij haat' wcdcroplrcdun in Fanfan (a Tttlif» in 't verschiet. Amst., 20 April '80. y. D. HET ÏOONEIiL TE ROTTERDAM. De jongste week gaf np tooncclgcbiod to Rot terdam \cv\ verscheidenheid, zy het dau i'olc niet weinig nieuws. Van Zuileu -j.il' l'inllds, Dfarffiit; d f Eioeivrericoopsttr, j)? ijjirookjci run '4'antv Weiidemann\ du Vci-oc-ui^ing f{af ^flvau SarJoii mut g'.'JeeUtlgk'o uieuwu bezetting der rollen. Men spreekt tegemvc-o-.dig veel vau het opvoe dende clement iu het tuom-cl; men dringt t r by de Regceriüg op am, ilin toch eindelijk het ?kuust geen rcgreringszaak" te laten varen cu liettooatel door flinke subsidies to steunen. Meu gaivt vnn het itandpnnt uit, dat oven als du Staal zorgt voor ds opvoeding der kinderen By ook moet zorgen voor de opvoeding van ouderen cu dat het tooi'.cel daartoe een der bestu middelen is. Vragon wy nu: voor wie;1 opvjcdiug raow. iu do allcicmt? pl»aU gezorgd worden? dun zal ons antwoord moeten zijn: natuulijk \oor diegenen, die niet i» staat zijn voor uien :<fli' lo zorgen, vóór do l.u'ore kla-so ? wy zi-ggen: het volk. l)o bigere klas-c ontvangt ilivu ook van Staat on-Geiitcentc ondorwy'?, v:in phihtn* trop'sclie inriclitingon lee-sbibliotheeken en lecsin* t richtingen ? wdc-rct-n Wil gaarne iüls bydragim . tot haro opvoeding. In hoou-v kan het tooneel i hier.nut htK'hlcn? Myn antwoord ia: het moet l goede melodrama's geven. V/ut zijn'm.dodi-aiua's? ! Ik wensch hier niet to beantwoorden, wut hut j woord cthymologisi-h bülcekont, maar wel, welke ! stukken wij mrlo.trnin.a's uociucu en clan ia mijn i antwoord: die- stukhoii, Wiuit'in sotns onr'iojjeljjico ' toestanden in s'.eik .sjiivkeüdo tr-ekken worden voorgesteld en {waariu de deugd bslooml. do misdaad gestraft wordt. Op dit laatste kouithot aan, liet is goed, dat het volle zie, Loc do schurk den wcreldschf u rechter niet ontgaat, hoe do brave man. in weerwil van. alle wedei'wnnrdighcdot:, iu ters te behandelen. Zoodra do acteur zingt, stokt de handeling, en waar de handeling t tokt verflauwt de belangstelling. Maar, zal men zeggen, hy moet immer-, wel ijngen. dau: hy zich met van een ander idioom kan bedienen V ? Best, maar zorg dat ik dit vergeet. Ilü be/ingc het oudm werp cooals men het in vers brengt, alleen om het to verfraaien: ik uioet daarin een bekoorlijkheid te moer viuden, geen middel ora mi\ af te leUen." En verder: ?lic «ou tot my'n medewerker zeggen: ?Vriend, gy lyt een ratisioui: freng dit dichtwerk in muziek over, maar verdwaal uiut als Piudarut, iu uw beelden, en ga uiet by een triumf van eeu ath'oet Custoren Pollux Ixwiugcn, want met dezen hebt ge niets te maken". Kn indien mynnumus wanrly'k talent bezit, indien hy nadenkt alvorens te gaan schrijven, ui hij inzien dat het zyn plicht B, dat r.ijn succes danvin bestaat, mijne gedachten alleen in een h.innonieuser taal over te brongou, daaraun ccn krachtiger uitdrukking to geven, niet ?oeuviu u nart" te ctoeu>" Terwijl Ucauinarchais ten slot te uaxaot welk genre het geschiktst is om op mnzi-.-k-to wordon «eb:acht ? geeft hy de voorkeur aan de legende. Het is iiief w;mr*eulj»lijk dat \Vngnei' do voorrede van ïtcuuuinrchuis' ?Tarario kende. Ho« dat zij men zou op grond daarvan lieaiuuM-clinis min of meer alsrcn voorlcopci; vau Wagner kunnen beschouwen, Aau één ding dacht <!e geasiixi' auteur van ?Le Diu-bier de feóville" uie;, namelijk an» du vereenigitig vsti dichter en uiUiiciis i» órn persoon. \VnmuT was do man, dien Jcau Paul uud voorspeld, toen Inj sel/recf: ?Tot hiertoe hoeft Apollo de gave der dicht kunst niet de rechter-, die der muziek met de liukc-rhiitid zoover van olkaur geworpen, dat de man, dk- 7,0 voi'ci>aigt, nog moet opstaan.'1 Dat Wiigncr geen vreemde hulp noodig had kwatn hom niet weinig ter stade. Walk tckstdichter zou het hem onk naat- den r.in hebbon kimncii ma ken! l'it een brief, dien Wagner kort voor zijn dood a:in een dichter te Wee-ucn sclireof, blykt dat IK t lioaj iiiut a rui aanbiedingen van librcttUten uutLra!;. Naiuui'lijk uit-1 umd.it Utt «o-jdkuuper wui ".ijti eijten teksten to schrijven, zooah do meester schertsend yoor^nt, maar omdat hij geen vri'Mudi; incdewi'i-kiiig kon dulden, sloeg hij al die naubicil.'ngon van do hand, en hij had geluk. A:i:i dezen reus kon zich slcdils ecii reus paruu. Kicluivd Wiignor, ol' zouals h\) eiftunlijk heet, Vi'ilheliu llichiird \V;ignei', heeft «elf in eon korte schut» be3eliu'ven hoe hy musicus werd. Zijn wililo eeu fdiililu- van hem maken, was -eeor onhandig in het tcekoucn. ssijii Ei-vendo ja:ir kon Itichnrd 'den niüuwcn ?Jiiuüferiikruuz" uit Weldra op do jiiiino spolcu, maai1 te DICJw.t:ir hij ilü lessi'H aan do ?Urcuavolgde, kreeg 'hy aauvtnikeiijk geen nui/.iokonderwi|8. I'.Vvüt later gaf men hem ceu pinno-ineetter. die weldra verkLuinlc d.it w iiicis viip lieia zou terecht komen, Pl0n de IUHM had golijk," ;:sgt Wagner, ?ik heb nooit loeren piano»] eJon. ,.lutu93chcti v.'as de muziek goiictl bijzauk. '"?"'? -1- I.iitijn i'abcllcer ' '' ' ' stiefvader nunr hij No;,' vo.'itoen nog den, .... van alle ongelukken, toch.eindelijk zege viert, het Kal ? ook daardoor, dat dit alles zoo plast iscli,zoo begrijpelijk: wordeu voorgesteld? ook al kan het niet waar zün -- goede, edele levens beginselen uit den Schouwburg incdcnemeu. liaddo ik list te beslissen, ik aou iederen Schouwburg de voorwaarde stellet], iedercQ Zondag tegen zcei kleinen ont rf e-prijs of lic-vei' gratis ? ik beu een voorstander van kosteloos onderwijs ? eeu goed melodrama, te spelen. Ik zeg een goed melo drama, waut er gijn er ook, die door hun akelig realisme en door imn al te onmogelijke onmogclykhedcn den. smaak bederven; zalkeu stukken moetenjoatuurlijk worden] verbannen. Ook moeten er zoo wolnig mogelijk in sterven; moot er echter eens een vallen, in Godsnaam ? hij valle dau. Uit dit alle] blijkt, dat ik er den neer T. Zuilen dus niet alleen geen verwijt van maak, dat hij stukken als Ptiittus en Margot ho«ft opgevoerd, heoi integendeel de raad KOU willen gaven, iederen Zondag een duidaiü" stuk te laten spelen, llli zorge aan, dat het iederen kear zoo goed gespeeld worde als dit met de tweo bovengenoemde het geval was en hij zal niet alleon volle kommeclies nebhen ? waarvoor hij ook moet üovgen, Mant > van Icege zalen by klassieke ttukkon kanhyz^jn | personeel .biet betalen ? maar daarbij veel goeds | stichten. i Ik ï«i daaiK liij aoti iedei'cc Zondag een duadauig ituk gevi'n ? ik cesm ieta daarvan tcruff* Vun tijd tut 'ij;l guye hij (?!- hi^ehen ."tukken ais worden gogovpn. Al KIJJJC or op nf te dingen eijn, toch geet ik ieJeici'n \:iu harte diii rftail net i to gaan :nen. Kn wat w<ivclr hef. kouritjgespeeld! j /ouw cl de dome^i Mevr. K!I-;J, Mcj. KUij, Movr. l do Boer. Mevr, van l)aui n.\a rie hccri'ii \V. vau ! Znilen, Moor, l'aasten. lïuijebroek, van Niouwlanil : en iSoiuiuc-e-ter ilocn al hot mogelijke, om hot ! stuk tot zijn leclil lt- In'f n Itomen" Ook du i|i.i coraties, de licht eHVctcn xij;i kc-utix,. vooml in i do eenvoudige, poyisélio acönc aa.:i hi.t Lockju ! van de haard, 7,00 uitmuntend dom-.Mevr. Kliiij l en h«re dochter gespeeld. Alles stemde in ij : Maandagavond tot tev'i-adcnheid, bcholvo liet publiek dat in zoo'n klein £ct,il \yaa opgukomen, dat de zaal een trcuri? aanzien ki-cog, wat mij vooral speot voor do hcncfieiantc Movr. Kley, die in de rol van 'fa»te }\re(l'!i-i»nnn 7.00 uitstekend op haar plaats was. l)io het. stuk niet göïien heeft, veraiirm- toeh vooral niet do opvoering by-te wonéu, wanneer het weer wordt gespeeld. . l»c voorstelling van ftardou** Kos Intitars ? j voor totaal lecge swl^n ? verdieude zeer üekor beter bezocht to woi'don. .liet' etuk is te over bekend om er nog iets vnn te' /eggen. Met dn nieuwe bezetting, wordt Lot uitntekond opgevoerd, voornamclyk het klaverblad der vri.'imcn wordt door do heeren Le (>rtu, do 'la Mar en J. Haspels uitmuntend voonresU-id. Do held van den avond is de heet D. Haspels ah Tholosan, het i? ccn zyner' beste rollen. Maar wat tyelpt het, of men hier goode stuUkeu goed opvoert'; Het Rottordamsch publiek blijtt toch thuis. . 18 April '1883. M. IL WAGNEBUSA. In het katst van do vorige1 eeuw schreef de beroemde Baaumarchait een opera-tekst voorSalieri; de opera ?Torario" is met zoovele anderen begraven, hoe wol s» eenm*ul te Parya cou ,.Zug?t'Uck" was, en de componist leeft nog alleen in lexioa, maar do Toorrede, die Buautunrchai-, bij xQn libretto schreef, heeft nn nog actualiteit, niet het minst met het oog op Richu-d Wngncr. Beannuwchais, die in ds muziek niets meer dun eon gewoon liefhebber was, zegt daarin, dat min de eeuwigdurende eentoouighnid van de virtuozon?rias, de oonvenWoneele smd der muziekstukken en de platheid van den tekst moede i». ?De poëzie en de musiek, ? tegt hjj, ? moeten een uau wer band sluiten, ton harmoaieus «eheel vormen, elkander ' ' ' e^t^iflÊ^ï^aUtyana^e Wiircn tlo ilj vroeg maakte Kichiird ),'<; lichten, hij schreef tragedie .s iii den geest der (iriekeu en vertanldo do i'ïivto twaa t' boclccn van do Odyssee. t)in biukc^peart' 111 K'ei'ó;" keiii;u:(, lef;di! liij xiih nuk Oi> hel Kü^elich ioe en hij YU;(aaide (hu niu;ioloog van UÜLUCO metrisch. Vi'i'Mrii ontwii-rji hy een groot treurspel, een men^huocs van ll.inik't on l.ear, waarin niet miudtr d.iu tvvoc-eu-vet-rti^ lucnschen stierven, zoodat ile jeugdige auteur xieb genood'/nakt zag ee.-i aantal' luiuner a'd fjco.-ton te laten opstaau, wdde hy iu de laatste actas uiet zonder ,.dmmatis personae" blijven. Tweo jaren was Wagucr in«t dit ttuk bezig en de kennisma king met l'eothovüss ?EgoiODt" do.d hem be sluiten zijn treurspel van muziek to voorzien. Daartoe was hot' noodig dat hij althans iets van de theorie der muziek leerde, en Wagnoi1 ging met ijver aan 4l£t studeeren van ?(Jenernlbasa", teu gevolge waarvan aijn andere studies zeer wer' den verwaarloosd toe groot V0rdrijt van zuil fimijie, Inmiddels was liet den jeugdigen \\ngner duidelijk geworden .dat de muziek zijn roeping. was; hy componeerde er maar op los: csn Sonate, een qnartct, een aria, ouvertures voor groot orkest, waarvan er een in den schouwburg te Leipzig werd opgevoerd. -Ueethsvcns. 'Je moest daarbij een l'lcyolsche Soiiate zyn"', scliryft Wogncrxelt. ?Om de drie matón had ik telkens een paukonslag for tissimo aangebracht; het publiek, dat zich eerst verwonderde over de hardnekkigheid van den paukibt, werd vervolgens bepaald boos én ging ten slotto tot een voor mij zoer pynlijka hilari teit over. Deze eerste uitvoering van oen door mij gecomponeerd stuk maakte op mij een diepen indruk". Uoe hy zich verder muzikaal ontwikkelde, hoe hy Mozart en iJeethoven leerde lief hebben en he grijpen, hoe hij by' den .,k»ntor"dur ?Thomasscliule" to Jiflipzig, Weinlig, het contrapunt leerde eu zelfstandig word, rijn eerste schvedan op het ge bied der orkestmuziek en vnn de opera, zijn ervaringen als orke.°tdir«!ctcnr to Maagdenburg, te ?Konmg.iburgen en te Riga, dnt alles hecl'r. Wag ner in weinige, maar goed geschreven b!ad;iüiieu voi-hoald. Vit dat alles Llijkt, dnt hij, nn in do opera ?Die Fccn" Beethoven en Webcr tot mo dellen to hebben gekozen, in ?Das Liebesverbot" liy l'ransrhu en Ituliaanichc componisten borgde. liy het cotnponcoren van ccn nkoniische Of era" -Üie Rlitckiiche lliireofamilie" (uit een vertelling van (Ie Duizend en een Xacht) volgde hy Aubcr, maar dat was ook zyn laatste afdwaling. Van tui al' nan besloot hij gotu eakcl model te volgen eu ,-icli Rchwel alleen on z«n eigen inspiratie te ver hit en. Zoo onbtond Rlticnzi'', die hij voor een groo'cii ïchonwburg bestemde. Iu het voorjaur van I8ö9 waren de twee ecrsto act es gereed en de opera werd to Parijs voltooid, waar Wagner on geveer drie jaren doorbracht. Door Meyerbeer, dien hy to Boulogno had IceI ren kennen wartu aanbevolen, zon üijn ?Liebesver bo t" ia ccn 1-Yanscho bc werking in do «Renais sance" worden opgevoerd, maar toen het werk was ingestudeerd maakte de directie baukroct. Niet gelukkiger was Wagner met een werk, dat hy be»tenidö vuoi- de Groote Opera. Wel voldüed zijn tekst (bet WAS die VAU .,Der Flicgnide Hol* liinder') zoernnn den directeur Fjéou l'illet, maar deze wilde alleen don tekst hebben, om dien aan ccn anderen componist af te «taan en door den nood fredrongch ging Wagnor daatoc eindeiyk ov«r. .Inmiddels «chroefhijs>,ijn?Fiiusf-ouverture «enito liederen (o. n. op eeu l''mnsche vertaling vanllcino's ?Zwei Grenadier»", waarin bij, evenals Schumann, de Marscillaisu invlocht; op Konsnrds pMignonne" en Victor Hugo's ?Attente"), terwijl hy, om in zijn onderhoud en dat van zijn vrouw (*) te voorRion, aitikclen' rchreci' voor do ?Gazet t e mu-iwlo" en voor den uitgever van dnt. blad arfani;em:-ntcn maakte voor verschillende instru menten, ztlfs voor ?cornet » piston". To Parijs Inerdo SVagner meer en meer de ItnUaauschu muitiek verachten: du uitvoeringen vnn de Groote Oi'era leken hem middelmatig on in de ?Opera-Comi<jiie"iniMo hij de gratie vnn Méhnl, van Isuuard, BoielJieu en vnn Auuei' (in diena .eerste periode.) Daarentegen .gc'iioot hij volop van de c jncerton in liet Conservatoire, en zoo hy, om te loven, Dcmizctti's ?V'avorito" voor piano arrangeerde (vulgGitu sommigen ook Unievy'finll'jiiic doGltypro", maar Ocsterlein maakt hiervan jjecn moldtug in zijn ?Waguer-Ka'akig"), KOO hy zelfs coujiletteu schreef voor een vaudevillc van DumaDoir, het hooivn van een schitterende uitvoering, bijr. van Beethovens 'Je,troostte hem voor vcol mtterheid. Hij vond te Party* weinig steun bij de miuici. Halévy bemoeide zich weinig met hem; Kossini wa? wel beleefd, manr meer niet; Derlioz trok den Duitsclier wel aan, maar was zelf niet popu lair genoeg om veel voor hem te kunnen doen: Meyerbeer eindélyk was bijna voortdurend uit f«nis kfweeig, toen ¥T»gn«r d»»r vertoefde, Maat* toch schryft Wagner self: nich h*be viel schone Erfahruugcu von Freundschaft in Paris gemaalit." Te Parus werd niet alleen ?llienzi', maar ook ?Der Vliegende Hollander" voltooid. Meyvrboer ucwcrktu dat de ecratè opera te ürcsden, <u tweede to Bedy n werd opgevoerd. ?Sondcrbarcrweiso war Paris utir voiu grüsstcn Nutzen fiir Deutwhland geweien", legt Wngner in cijn autobiographisohe schets. Van raiy's zelf had hij vooreerst niets te verwachten, daarom keerdohy in het voorjaar van 1812 naar Duitschland torug. (') Wngocn'ii cent» Trouw heette ilinn» rimior; do coiiqitiiiUit leerde h«»r to MftNgdouburt; kennen: xy w»« oen juoge> en toliooiie ictrico, \VtKtior vond in bwr oen trutiwc, upollurondogt'le, dio tllo xorgen en ontb«rlnj;cD, U. l'ary» /.i>lU bltturuu nood, goiluldic met bom deel Je. M»»i- zy w»8 ceu protuïsc-he burgcr'yko natuur, die h.mr cehtjjcuoot niot boürüpen kon, niet Tü'uen kon in zijn ?trereu, in Kiiu plannen. Na twintig Jaren met elkander te iiebboi geUclil «cUvlddvn Aa echtlieden. In Z|]Q tweede Trouw, do BOückoiüi-u rclitfconooto van Hnni von Düloir, de düelitcr vau I.lsït f n yanile (fravin Agoult (Danlel Stern) vond Wïgncr con oiitwikkolttt1 gv/elllD. Wusnci-'u orntu HctUc was Marie Lelimaim.de moedui' ran de btiicudo üangcres I.iUI.cli'usann, ipilcrt(jil oen gevierde Hingere». In 1330 was y.\\ to LoiprJs geknmon ou had ilanr k«nnni« ge maakt gemaakt met wagnui-'a zuslor», die xelf zangereaHen warrn. RicliarU Wagner aceompacnoenlo knar vnnk op ilo plana wanneer r\\ «tudoenlo, en de jon{(olinf; vatts OCDC h*rt»tui'!itaiykc ycregpnlieij voor hnar op, die eo!itor nkt word bcantiroorJ. IntmtrUcn bieren zjj vrien den on towi N«rli> Lehtuann Utcr «la liurpi^te d«ol uitia»,ilto va» liet orliöit vnn don Diutsi-hcn «ehonirburg to l'raag, w.t« ui i bet dio boTrcrktc, dat Tunnhüuscr cu l.ulioBKi'in d'*? v, t r Jeu OI>JOVO«M], (SM VOlgt.) GALLI-MARIÉ. De berov'oido rnvijiehe ortiste, die door don \jvpiigt-n directeur der Frnnscho Opera voor ccuige voorstellingen in do residentie en in dehootdstad werd geëngageerd, heeft do eerste jeugd achter den t-ug, misichicn wel do tweede, ten minste wanneer hot waar is, gooals het Vad. meedeelde, dat zy reeds in 1859 aU fortc chanteuse werk zaam was en in 1662 aan do ,,Opé:u-Comiquc" to l'ary's werd verbonden. Hoc dat zij, zo is in zoo verre nog jong, dat do tyd uoch haar natuurlijke levendigheid, noch het vuur harer oogeu heeft uitgedoofd. De stom heeft hier en daar rafels in de hoogo en Inge tonen, maar de middentonen klinken vol en welluidend, lleerlijk is ook de uitspraak dezer zangeres, dio tevi-ui een voortreftelijkc rdiseiui;'' is. Üilerlnk is Gnlli-Marie van top tot teen .eeu Pavi.sii'iiiie. Kcr klein dan groot van statuur, met ecu ,,nimab!c rondeur" (geluk kig geen vooi' bet locneel hinderlijk ?eiubonpoint''), vlug iu haar bewegingen (waarmede ao echter sptuuvanni is), moakt K ij een zeer aiiiigeuameu in druk, liet hoofd is bevallig en ia h-.t roodo gelaat trekken al dadelijk de donkere, schohnschc, spre kende oogeu eu de witte tanden de aandacht. Let wi'l op die oogcn, want duarmede ii het dat GalliMftrió wondoreu verricht; ze zijn het, dia Joté's 2innt'ji bedweltccn, dia Syvnin gohecl inpakken «u Wilhelm Mtistrf ssijn dcftighcid doen afleggen. Alx Ciirmeu heeft Gal ii-Mui ió o aa on velen verrast door ilc vnati den eenvoud van haai- vctiolking. '/'j iloet, veel niet wciuijf middelen; zonder veel drukttr, zonder grooto f.oppeu op lint tooneel te doen. of grimden te maken, zonder tot buitctitporigbcden te veriallen, altijd biuaon do perken blijvend, Bieb. -/elf eu haar rol'-steeds volkomen meester, i» G:illi->Iaru- ccn model voor jongc-ro üiirtnens, die minder ervaring, minder middelen bezittend, meer trachten te doon dan xij kunnen. Alleen in de laatste acte, mocht CaiTiien, waar de dood haar uangrijtiat, minder luim zyn. Hier hadden wc iets geweldiger» verwacht dan GalltMnric te aanschouwen gaf. Muschion was z\j oen beotjc bang voor de onstuimigheid van Sclrack; mcu herinnert zich misschien, dat Galli-Marié eens by een opvoering van ?Carmon" in een Belgische stad (Luik?) iu de 4di net e door den tenor, die de rol van José vervulde, werkelijk gewond werd. Zulke ervaringen kuuneu allicht iemand huiverig maken. - v Het gctieel maakte den wcldadigen indruk van een afgeronde ?Leistung", waarbij niets aan het toeval overgelaten, alles wol overlegd en juist uitgeroerd werd, en waarbij do kunst D^na geheel ecluiil ging achter do natuurlykhoid der actie. Vooral in de 2e acte was Galli-Mariü bewonderens waardig. Als Miguori moet zy niet minder, som migen zeggen nog meer uitmunten. Men kan dus weer iets tchoons verwachten. Den Haag. D. , DIT BELGIË. Poëzie van den stank-dokken en gmon-tlevtitors t,e Antwerpen. Hol lands r'ranscb/JDrrama-Opera. Voor L\jna vijftig jaren beschreef J. J. I', ten Kate, iu zijn gedicht rUe Engel, ecu tprook.jeu uit hot Noorden'1, cencu hoop vuilnis, waar een engel, mei een gekorven kind op den arm, voor bij vliegt: \tg f*.tt attpiil ilorr* lompen. Ta hoon gestrooid bij ichèrten gl», Kn liUirfti, «tervond «MmBeki'ompan, En nutloo» Btrno en «iiilvcndc aacli. Kn ondc-v kt die nloiigkedca ' ..... een klomptkea aard, 't .Otfbrokan blocinvat uit Vroeger noemde men dit eene zegepraal der kunst op de natuur behaald. Zooals .den wy'ze niets gering ia" (gelijk Uilderdijk ze«t), zoo lou tert de. geest des kunstenaars. Wat in de natuur soms afkeer kan verwekken, doch miskent haar daarom niet, Dat wordt heden anders gedaan. Men wil de dingen beter by' huanon naam noemen. Welke ware dichter spreekt er nog van ?stervend saamgekrompen blauren"? ;,ltottige blaurcn" moét men zeggen. ,.Nutloos stroo" is niet natuurly'k genoeg, ?smerig stroo" ware oneindig beter, zoo ook ?bloempot" voor ?blocmvnt", enz. Hoor maar naar onze jonge woolsche dichter» hier te lande, zij zullen n wel onderrichten. In Vervier» ï>y voorbeeld geeft een gezelschap, deze jonge school vertegenwoordigende, met name «Le caveau Verviotois (de Vcrvischo graf kolder, of 't keldortjo)" CMI jaarboek uit met eene keur van gedichten. Hierin vindt men 'èenèn tegenhanger van ten Kate'a poëzie, ter opening van het hoekje, het volgende sonnet : rPrca dos U»l!oü non loln do l'étal (1) an i>o!i«on, Armé d'nn long balal plein do crotte ot d'otdnra Un bala.reur, piiant lii cifi»»* et la bolwon De rarin TCCS 1'Ogont putui*« l» ppurrltni'«." Ziel Zoo'n straatvcger, wiens omjckamde haren naar zweet, en wiens zwartgepruimde mond naar jenever stinkt, en die don rottigen drefc iu da stinkende goot stuwt, it toch veel natnuriyker dan eene kindervel, die omhoog vliegt en eenen laatsten medelydendcn blik werpt op eene ver flenste hloem???Lo laid c'cst lo beau!" Ook een andere jonge anonyiue dichter in de franscho Ual is in 't geheel mot verwerpelijk in dit opüioht. De heel' Carl'M. beschrijft oeueorgio, waarby die van Victor Hugo in ?Ruy-blas" ge heel verbleekt:, ?Lc Tin monMcni couliit. rulaoolait nifr l* table, Ati mlli«n d«s la/7.1s(2), das rlres IiiSbüiéi; U y pnait l' a!eool; un lioqnot Umentablc Montalt'partol* plainüf, daiis les «in Infectvs." Gelijk men ziot vinden de jonge dichters vooral veel poütisch in den ?stank van halfverteerden sterkeu drank. Die ?hoquet lameutable plaintif' is een prachtige " ""~ J" ' J en " ' een prachtige groep; eon «boer, die jammerend i klei klagend OBS%t m de beimette lacht l" ! «een ?Kind, je mét-je h*nd voor jö mo.udje houen," i Colli 'i . '*«». ^.«,« t .4* *?. ?, Tf._ » ' ~t_' ' Het stonk er 100 in dien vriendenkring, zegt Carl M^ dat de Champagne «elf er m:ssefyk TM» werd: ,Et l-; Cliluipagna müra» dan» cct lir niépUitlqu» Hctublall do truuroi' tutl," eas. Don lezer die aan doce vooibeoldtn van natuur* schildering niet genoeg heeft raden wQ aan ?Let Fhniendes," eene bejcnryving der vlaamicbe vrou wen en meisjes van een zekeren jongen diuhter Vanderhaeren te lezen, waar een «eer «Vrkluchij* oan is. Wy voor ons ruiken, als «koene vlaam> echo knapen", liever dan vuile adeinan ?Do boekweit" vau onzen vcrdieustclykon. Lodeganck. Te Antwerpen wordtlaugiamerhand eon machtig werk voltrokken, waartoe het plan reeds sadert 1874 bestond. Onder dun naam van pSchold*regeling (rectificution de l'Esoaut)" is er eeue lang» ry huizen afgebroken, om daardoor aau do rede eene uitbreiding te geven, welke nu reeds zoo verre . gevorderd ia,. dAt op dezelfde plaats waar vroeger alleen kleine sloepen koadun aanleggen, beden do grootste «toomschepcn varen. Er *ija nieuwe kaden en dokken voor de scheepvaart gebouwd, afdakcn, goten eu y'ieren sporeu ver vaardigd. Na de voltooiinp, welke men in het voorjaar 1384 to gemóet met, zal het mogelyk «v'n 86 honderd voet lange en meer dan twintig voet diepgaande vaartuigen buiten de dokken neven! elkander te plaatsen. Steeds wordt nog nacht en dag doorgewerkt. Tot op eene diepte van zeatien meters ouder laag water zyn do niotselkauiers afgelaten en worden door electrisch licht verlicht. Drie honderd v y'flut meters kade z\|n reeds gereid; vier honderd vQItig zyn er neg to bouwen, waartoe 450,000 ku bieke meters grond moeten worden verplaitstj waarvan slechts 150,000 zich boven laag water bevinden. Niet minder belangrijk is het gewelf der oude kanalen wat do stad op hare kotten heeft doen metselen. Sedert een jaar &|jn tien milliocn franken voor dit werk uitgegeven. Wat hoofdzukaly'k nog ontbreekt a de toepas sing der niou we uitvinding tot lossing en lading van graan, de inrichting van zoogenaamde ?elevatora11. Hierdoor wordt hot graan werktuigelyk uit het schip in outvangvaten op de kade overgeachud; op clasticko riemen naar de pakhuizen vervoerd zijnde, wordt het weder door eenon eiei'Cttor om hoog geheven, oin vervolgens gewogen te worden. ttmids lutig züu deze clevators in Amerika en Engeland m gebruik eu bezuinigen, naar de laat ste berekening, minstens 40 pCt. op de trans portkosten. De liberale Flaininganten zien met laede oogcn, dat de aanplakbiljetten der Amsterdamscho ten toonstelling iu 't irnnbch zy'n opgesteld. Do lozers herinneren zich inisscluen mu'ae msdedeoling dat eenige vlaamsuhe genootschappen voor hadden, met uiuziïk en vaandels de nederlandsche nijver heid ta gean huldigen. DR lieer Frans Gitten» heeft een ncdeilandsch dntma geschreven onder den titel: ?liarel vad Gelder''. Peter Bcnoit heeft eeniga muziek daar voor gecomponeerd. ? Nu nog een woordje orer muziek. Jules de Swcrt, ecu' tijdlang hofvioloucellist te Berly'n, welka echter met dezen titel in Franltry'k geen opgang' maakte eu dien daarom stülekena opgaf? reed» bekend door eene opera rDic Albigensen", welke iu Dtiitscliland urut goeden uitslag wcrct opge voerd ? heeft op ccnen tekst VHQ den zeer goj schatten librettoschi-yvcr, Wilhelm Jacobi, eene nieuwe opera ?Die Grafen vou Hammeratejn" (vroeger eene versterkte plaats, op den rechter oever vun den Ityn, bn (Jobleuz) onder handeü. Den 2ön dezer zal in liet zoogenaamde ?Palais des bennx arts" alhier ?Li Bédemption" v»n Chi Gounod, onder leiding des toonkunstenaars zelven, worden ten gohoore gebracht. Iu den tekst worden korUlijk het lydeu, den dood en de opstandinjj van Christus geschilderd, Twee mannesteiUmett doon zich afwisselend nis ?verhalen hooren , herinnerende aan IJaeh eu i'yne .voorgangers, en zelfs aan de ondate liturgische gebruiken. Do verholers van Gounod zingen echter meest ap eenett enkelen toon. Vau den indruk dier voordracht enz. geven wy, na de uitvoering, eeu grondig verslag. ? Ernsscl, den ITn April 1583, M. A, {t) VlocaalibanV. (3) Stil «pal, pantoinim». Op 't muziekfeest te Keulen zal, bohalre reeds dóór ons vermelde werken (.Schüpfüu ?Eroico", ?Gottcs Zcit," van Bach, ?Coneflfto groaso," ,,van Ilnndcl," ?Psalm 114 Tan Mendehv suhn") nog ten gehooro worden gebracht: (de2tt dag) Kichard Löwetilierz,", Cantate van Hilloron ?Auf der Wacht" voor orkest, van Qiller, Clavier Concert, no. 2 van Brahms, uitgevoerd door dfcri componist en (:'>n dag) zijne Sinfonie iu D, gedi rigeerd door dcuzelldc. Op den 2n dag zal men bovendien nog ?Schou Ellen" van Max. liruch ea de Leonorc Ouverture, en op den der den ,.Faust-ouverture" van Wagner, en ?Munfredouverture v*n Schumanu hoorea. De violiit Wilhelmy zal optreden, in plna's van Sarasate, die door familieaangelegenheden verhinderd is. De overige solisten zyn Mej. Lili Lehmau uit Berlyn, die wij verleden jaar hebbeu gehoord, Mej. Spies uit Wiesbaden, .eene hoogst verdienste lijke concertznngeres van de ernstige achool, de heeren Go't ze en Carl Mayer vau de opera te Keulen, die ons beiden door hunnen niet minder innigen als klassischen zang bekend zijn. Van deze solisteu weten wit verder alleen dat Mej. Lehmann hot aria uit ?Don Juan" en Mftj. Spies dat uit ?Hei-acles'1 vau Iliindel zal vooidragen. ? Een koor uit ?Die Schöpfung" zsl het feest btkrooncn. Een telegram van den Olymp meldt, dat hbt bericht vin den bode Merouriui over de ophan den zijnde komst vau Fvichard Wagner, onder de Onsterfeiykeu ecu ? groote opschudding heeft te weeg gebracht. Polyhymnia vooral cat in grooten angst. Apollo zag met bedroefden blik «§oe l'er aan. Verschillende engelen vorwisieldon hunne bazuinen tegen ophiclieden. Vrouw Veuus, die hare schoonste zegepralen aau den meester te danken heeft, maakte zich ger«el hem pleohtig te gemóet te gaan. Maar in do Walhalla ontstond nog grooter rumoer. Met god l'hor te" beginnen, tot op de minste \Valkuro, ly'dt alle» aan »chr.ikkcujko ?lampenkoort»'." Hen gelooft algemeen dat de tot heden gebruikelyke murick der sferen door tockomst-ronziek zal vcrvnngon wovdoa. EEN JlEELDUOÜW'EB. ? was een artist dio het midden houdt tusschen 'ecu populair volksleuler en een groot genie. ' ? Hjj was kunstcnaur door zy» groötsche opv.-xttingen, door zy'n verbeeldingslu-acht, door de hèwegiü^f, ja door de koortsachtige spanning v.m heel Ky'n leven; door dé groit^he druombeelden di« hem ouophoudelük vervolgden. Iets buitengewoons tot ttaud brengen, drooir.cn van hot onbereikbare, grootsche werken nalaten!" Dat alles is zoer prjjientwaard, maar het B niet vol doende om rotsen.to willen verzetten en niasna's klei te kunnen kneden; dat «IIccu vormt 1103 in bowondBrftoiwasrdig mtirf. E"r yniq vin» JOllini il soms IBüóf Woüïu dttii véióCuciilviió it&hdbeehlen van grootsche afmetingen, wauneet * |l«$ht soa uitgevoerd, «reAieer ü» eenionnet No. 304 D E AMSTERDAMMBB, WEEIBtAD TOOB NEDERLAND wil van Gunt bij Do »taeenige «onder foutf-n dn voorkeur h«ef* boven e«nl»ngdmi«, l»nirK»T«Kt geitieht W,,V i:iA«it,g«r t!ehi»p w*s échter 0*1» bebsJw all.da^.KBoh ot v»rvel*u<». Z\ju werkcu ?dentden le*.ii<iiKiiciil, gloed «» MbmMftMvteto* btuld-ouwir vormt even nis de Btj)l dan diohtcr. llij H»s d« lie.eling vnn Kmife «? GirwAn. De krichtirf* polomist muo-'t den beeldhouwer m« ,üi, ,-envoud.gü opvatting*» w*J terwreü. Ik hiinncdii i.u met JÜ-KHBU dnt do het-r do Gi>u k'ii.sieniwr was. Il» kende nn-t vad kui.st. of lei uren. lly duldde Iheophile als fouiileton ehilüver tun la Presse, begio.-p hesn «chtw niut. H(j phwtete a les eu keniitJ geen verschil tusschen goed geschreven werken eu prvlromans; geen weWudig Rovoel doorstr- omdH h«m bU «en g«H.igf stelden «mof bij iueensuitiltinir v*n klenrcii in een schoon landsch» . U ubofa noeindo h«m: nTurcü'«t ]iubliciste. WHI iau-li|k evei«euk«mt ma' ?pai-vcnu uitgever". Wat Oir»rdin tehtwr teu Yolle begreep, w»», hrt leveu. ,lk houd van Cléolnffcr's ?MriMran ziide hu, «want iy b«w««g^n «ieh;1. L*.t ons ««rlijk en reohtTwirdifr *>jn. tue" schynoB iu waarheid to leven. J . is hut ol' ny hun hart stiet, bloiipen en hun bloed door de «dei en «iet stn>«m«u. Som» is by wat Tcrwi otigvn, muar meestal meent men levend vl«em'h en spieien te «ten. De tcKenwoordigo Finnscli'- buelnhouwers Falguière, Saint-M>ireeaux, l),'gtoig.', P»"l IW'Ois hebben weir Jiefde tot de natuur, hi<«wel Ulésirger ei- sieh op beroemJe haar alleen te volgeu en slechts uit haar zijn jntpirutics te putten. hij doed giiarne v«n fieh spreken. Ui hy ïy'n Aiiadue of BIJ n Lncictht «chtcp, een Christus of eeu Clwrlotte Gorday, Alficd de Dr»-nee of een prins Nnpolron, Cesar of Loda, bot wns al'ijd deko s>ti»f, «owrongcn bceldhonwwoik dnt, zeoals de schi'd^r- stegpeo, ecu aardig cütrt maakte. t>«hter geen va-t kurnktor vertoonde. liet meest van oHes dranut zjjn bijiondei- stem pel jsijn krachtig «gevecht van lloroein^che Ik zwijg over *fln schilderijen, «nige prozaïsche Inndxchnppin, henten rotsen en pmkkut?n van ichelle kknr«n. Het eerste «ucies, dat dit ovMrdreven, opgewonden eu bnit^asiiorig L-en ie, stijfkoppig nh hö w»», als ren rcht lm d der Fr nsche Comté behaalde, was een buste van den heer Beribe, het meest bMfprtykfl en het minst behügelnk* ««del dat «n beeldhouwer zich kon «enst'hen. Ik beitelde é« be«h. Irf» V«B den beer Scribc, omdat l<|) mi) impireerdet ceide Cl«!singer. De inspiratie t ezrélt het genie orei a). Uit vet nul» werd overigens rocpr en moer geinspireerd, niet slechts door mschilleudn types en phyiiionomii tn, maar langzamerhand ook door nllo new, gingen in de politieke werfld. In 1848 opende hif üfln ruim atelier voor anistcn.Hic de vrijheid in df kanst «nehten; den da« na de bekende FebrunH zaak kneedde hij een reus achtig beeld van do Republiek en bood het onn het voorloopi? bewind ten geschenke a n u; dn ar. .p deed hy op den dag van het feta da la Goncurde in M«i midd'-n op het Champ ontzaglijk beeld der Fiatrrnlte «en dat binnen "eenice ven, als «en rensnehtig blok op atst. Toen do republiek <te Mors verrezen, uo van Clésinger met zyn zijden strikken en veeren, zijn fraai getuind paard, zyn brpluinidcu hced en zijn (toiveiiden mantel. Men lachte er misDunt 0[> z. zijn Toc'stuk WA-I geplaatst. viel, beeldhouwde hfl i iet meer wn Fratorrité, nmar zyn Fruns I te paard in kolossale nfmetiiigen, dat men on h< t plein der LoAvre plaat ste om ar bet. rniterstandbceld van den hertog Tnn Orlcnns te vervangen, dat ginds jaren zijn treurig bo*t««a «i«digd« in «en «lootTtn bet slot te VemaWes. Iluo laciit-* en «potte men om dezen Frans I van "" zij" «n zijn goivenden schipn to veel on». Men zag er niets in dan een bluffer en een snoever. Kapitein FvacnsFC (de Mincvcr te paard l ? Dat. zou Frans de eerste zijn? zeide de spptvogcl Préauct lachende. Oekhuiit! Het is Mólingne. De grap was nier. juist xoo heel aardi?, maar zij maiiktu opfranor er lag waarheid in. Op bevel van d* n heer Fould weid Fr ar. s de eerste van het Lcnore-ptein verwijdend en Clésinger kon dus gcon ^rcvolu geven aan z\jn plan voor een voet stuk dat eenvoudig hierin >>estoiid: Hij had aan de vier zijden vier medaillons willen plaateen, met de bustes van Fould, Frans I, Napoleon III en Clésinuer. Wio zou van CMsinger een betere en beschei dener hens hebben verwacht en de beeldhouwer der Ariudne KOU evenveel zovn besteed hebben oan het me :aill'u van di-n beer Fould ak aan do buste van Lcdiu Rol lm, Zijn enthousiasme vitrieeide metrte tijdsomstHndighedon van d>-nun<r, ffl:nr het. b cct' enthousiasme, lly beitildc onilur het Keizerrijk Mnpolnin I inRon;einschkostuum, even als hij ondor do U> publiek Marctau en Klebcr tv paard ill Repudükeirscho mantels voorsti-ldp. Zyn groo'stu verdi iet was, dut hij zijn Fvaiis I niet in muruiur had nitg Wei kt. ? Muur hot beeld is Z|5o octznali;lt proot, üniilo mei>, waar loudt gij zulk cén Llok gevonden hebben, ? Te Garraro! Kn hoe zou men het hierheen hebben kunnen ? n 't Er t-e-biut geen weif van dauvuitl. ? ^leu hnd (r een kuiiiv.in nanlcggen, nnttvuo ddu i)lésni|ier. rMrn iclirijvn dit. woord on n Piiidias, Mich<>l Hen «nuto celhnt of Pugi-t toe, gein yft 13 h'l , welkeen bewoi.drring zou het. dan te 1 renden ! '. . . . ??keien dair icidu Clusingcr tof den zelfden D mn1-: .idi. u men op hrtt; Champ-de Mars veertig klei voor Uu leden dernkndi mie en veertig voor mij uil' en wildo bn n.wit, zou ik mij veertig Bttindl ei-idui gcëm' igd l'.ibbon,hlvureniiuj titgun nen wnreii dc 11iinno .--Icnhtg tu Bohct-en. Uit dii al ur blyk' dat d ze mau cttn r«us WM in zyn kiiiiBt. lly' ha<l de houding en den ga* g v.in dr, groote Ituirtennars in het tyd^eik der Renaissance. AltyVI koortsig,allfjd vol scheppingRmuc't, zoouls Oeurgn Sxiid zegt, «te<nd hy metde zou np en gii g hoewel Irn t« Paiijs woonde, to voet naa- xyn atelier in net Ifois de Bunlrgiie Ï">m neiimpii-' erdte worden," zooalx hjj het meende. e Mnibja werktti hu in een root paviljoen tot dc tucht inviel, dikwijls t it, midden i" den nacht, 'crwy bij zijn mualiijdi.'nniet üijn model gebruikte, ^geu drie uur in den morgen zijn werk staakte, GU <!>n uur |.aird ttmn rijdin ia do donkere htan Vd» het bofcli om ru-t to nemen; hy gintt dau 'i'n VJHI- tut nes uur te bed, om dau zyn «tiijil met lic' m .rmer of de klti weer te hervatten. Hut itat ullcs beschiildiijde men hem van luiheid, of liever men zeiiled.it hij slechts scltdsen auar fle iiiitimr nam, zonder zo nit te werken. Ziehier nu hor. beeld van dezen overdreven en toch bnz. nder begaafden man; »an dezen wondeibaarlykste aller sciieppers, ontwerpers eu kun(tenaarH.iio CPH beroemdeunaam enimhtsenkele Volei .digde werken naliet. In de boekd«el«n over allerïei, <}M de heerDu»(f< fiU getiteld heelt ?EntHactes" kan men een twintiutal bewonderenswaardige bladz(jd«n lezen ovxr d- wiize waamp Clémnger orb' idde, Het ia duidelijk dat Dumos, terwijl hy d« zaak Cltmenrenn fichreef, aan het «choone meisje gedttctit h eit dut hö op zekeren dag by Clésinaer waar rij alx model voor zijn Androaeda «ti dat beschroomd aan den schryvtr der nui Coinelias" du vergunning vroeg,'Tièra ?*n munusi-rlpt tur lie 'ordeelin.; t«moi/en brengen. üe« WM MU roman, e«n «fgehwirau^n roman, dien da minnaar van het schoone anisjo h*d opge- J kmbbeld. Androraeda's trs*en begonnen te Ttoera te«n Alexioder D a MM tot baar swide: -?Dio roman is slecht! Z«ersl»oht! Z0v«rl«or daarmede misschien niet slechts ceu hoop, maar ook een illusie. Zy aanbad haar slechten dichte» ? Wat «on Bfj aanvftugenV DUOMM had »ed«l«den mot haar, gaf et|B ?» nuscripten aan don woutó-bo ronuuiachr<j»w, dif DU tot den rol van kopiist afdaalde en verloor het meisje nit het oog. , ? ? En «at is er VAU dio Andromed» RewordW vroeg hy op c«k«ren dag un Clestuger. ? Zij is dood. Jammer voor haar. 2$ was «en uitstekend model, maar iij verloor hnar vwmefl. ? Zool -- J», zy kreeg niet mter dagctylrs hs«r diner en daareiibuveu skttg haar man haar. Haar rug werd er krom van!... ? Hy sloeg haar, misschien wel terwijl bjj a«'n venten reoii«erde. Er bestaat geen wreeuer «lag ??Metan dan dia tvlscb g«iMwrc«r4en, OM stu deren doen iydenwM*hna temurMülliiigtn. Clésingtr luid rog andure beroemde modellen, dio n ot geslagen werden en «en vroolijker levxn leidden; bij voorbeeld het schoone meisje dat hem tot mode) diende bij Bjjn ?vrouw, die door oen slang wordt gebeten". Z{j was een bevallige tooncelspcclster, ««n groote kokette, Eouals de kunatteim voor meisjes van haar slag luidt. Ik wil haar asam niet bekend naken; als zü niet. dood is sal tij wel «r>tens in een klooster het wywatcr aan do vrome aiolen toedienen. Het huiselijk leven verdient geéeibiedigil to worden. Indien men con torcan van ClObinger had willen schrijven, had men er een hoofdstul; in kunnen vinden, getiteld: het huwelijk. liet huweljlk van d<-n beeldhouwer met de dochter van Madame Sand, begon niet een idylle en eindigde met een dranm. De idylle bloeide te la Chfvtre, het drnma eindigt to Pot y». ,0nzc kunstcnanr is hi^r," schreef Gcorpcy Satid in een harer neg onuitgegeven briovon aan een vriend, toen Clófinger het hut' naakte aan do sclioone Solaniie, en do prinses heeft do h»iul op het liai t gelegd en ju Gezegd. Gij htidt dat Beker al Initg voorn) cld. //u droeg reeds geruiwen ty'd dit ju met zieh oui, 7,y wildo er slechts nift vow uit komen. Zij schijnen ricidcit hoogst gelukkig. Ik ben het dus ook. Bewaar ons geheim vooreerst nop. Alle.* h.Mint nu af ran ccn weinig voor/iclitigbeid, want een zeker echtgenoot, de m^ne, kou ons wel eens tfgenwcrken indien hij er vau rerW'ttigd trerd, alvorens ik er hem over kou *prek«n. Daar hy een grootu_verachting koetert voor alles wat kunetunaar heet, voor die hoop bedelaars dio de kunst ran field onstupclc-n n<vt verst non, zal het hem wel wat moeite kotten (U;u Btsci.houwer te slikken. Hunr ik weet, hoe ik hem moot vaugcn. Alles hangt, er van uf d;ti »y' nu voorecret ons geheim bewaren en stilzwijgen. Om de waorhrid te zcgürn, ontbrak het ilr-n baron Dudetait biet al cy'o vpon>orde«lfn rit aan gez< nd rcrstaod, toen \ij tcondc dnt hij den Etecnhcnner niet vertiouwde. Dc idylle, t« La Ch&ttü bfgonnen, had een wettige scheiding ton peyolge en het publiek vermaukU: itich d styd« it*er niet het proces betreffeude d e zaak, dat toch volgens het zognen ranClésiuger hoogst tnigirch wap. Wy souden de cortespondcntio tusschen Mmn Sand en den usei kwaardijjeti bcellhouwer uiet kunnen of moMen publiceei *n. Ken brief van Clvüiugfr viel op «ekwen dag oh een bliltsemstr.'uil iu do vrcedenmo woning van Georgo Sand. De beeldhouwer dreigde en vergaf. Later werd dc ?verhouding tuseohen tcho;inmoeiler en schoonzoon tnmelyk stijf en ten laatste geheel verbroken. Men beweerde zelfs in 'Iu wereld, die zich niet alle* bezighoudt en er genoegen in ïcbept de smarten i-n ellenden van anderen uit to pluizen, men vcrzekeit zelfs dat Gcorge gaud gezegd zou hebben: ? lic wcnschte dat CléGiuger my nu niet langer mocht vervelen. Ik zal hem zooals Irj is in een mijner romans schetsen, dan zal iedereen hem herkennen l Wa.irop Clésingor moet geantwoord hebben: ? Goed, dun aal ik hnar evenwel geheel ont kleed schilderen of beeldhouwen, dan zal ieder haar ook herkennen. Do droevig scherpe woordecBtry'd werd ge voerd tegen een vrouw van genie, die de vrien delijkheid en goedheid zelve, was en ? o irouie van nllcn menscheliiken toorn ? wier beeld Clósinger had gemodelleerd in zittende hondincr, als antielto gedrapeerd j ceu statuo dia men in den foyer der ComéJio Franjaisd nog bewon deren kau op tien Behr-'den afstaud) vuu dfl bu^te van A l tred du Muvset door Mezzara ver?Ten Biet uit a* «nvw<Iraagz*attb«id g«bor««, welke loodzwaar (hmkt op kdereen, di« ni«t door den «room aiddehnirtigheden, die overal het het kvaa wwlwlwB, neeei«lenrd wil worden ? De tebrtjvtr, dien ik aanbaaUe. geeft «lochts «en ?wldzaam soort SMMCBM Mtlof om te hui» U bttven «n dat i\ju «tb die voortbrengen", omdat hui voortbrengen ban een genot voor den geest w." Va» aieb Mlvta, atgt !fe: .Ik zie geen moJfekhaid «a dio vmehnRen ? hij tolde er eenige ep ? ecu tüdlang ta ontkomen, dan met op reu te gaan. De gtnt verkrot gedurende dien tyd, BMuwe veerkracht «n mom, en het lichaam wordt gezonder." V««l M zeker gewonnen, al» de reiziger »8n best doet zieh tooveal mogehjk to yerfruisehen en te venterken, om voor verveling in huis min der vatbaar to worden. Hoepelen echter komen met nog vervolender te hoi» dan ztj weggegaan zijn 'f Doffe en trage zielen zullen aan OOK wei nig door een r«is gebaat worden. Zij zien overal hun kringetje, en teruggekeerd ztin sjj Uyde er weer iii rouü to kanneu dnuüru. Levendiger naturen, die MhUr vog geen »«b«|>piBgkra«bV;«oiioeg in zich ?elvM hoblÜD, z|}n er ieeiu'ker oasj tue. De in drukken, die z|j van buiten outvii gen, wkten hen w»l op, maar waren niet di^> genoeg om hun ziel onafhankehjker te maken,vau bun om geving. Df verveling overvalt hcq dus spoedig, ter huiitt gaat, er wel eens nader over denken. Verveling ia moordend en die vermoording begaat ienercen aan zich zei ven. Om er aan te ontkomen mogen wel degelijk alle kiarh'en ingespannen woiden. Verveling in een zit-kelyke toestand vin den t e*st eu doet geen minder kwaad, dan do el.-pemlo kwalen des lichaam». Een volk, wn-ir yeie lieden ann viTvcling Jijden, is zelden in staat iets iliuks door te zetten en grootheid op te zoeken of to waardeere». Do meesten zoeken zich dan te.verdoovcn on nu't BM» soort v»n zmtuigbeschaviag zich te verniuken, wa.irbij allo kracht en degelijkheid verloi-fii gaat. De litteratuur wordt gebruikt al» opium en do zelfstandige en tot iets hooger opwerende nchryvcr terug gewezen, omdat hy bet slapen niet bevoidei't. Reizen ! i/e< n vnlk ter wereld heeft zoo t or*isd alH de Kciierlanilers in de 17de oeitw. De land en volktnbt-ichrijyjngon, dio toen bij ons u.tkwa men, w» en de baste ter wereld. Nog niet lang geleden was, voor den Grieltschcn Archipel, Danpers boek het met-et nauwkeurige en uitgebreide wii-k. Waar vindt gij eehter toen het sombere, rentim.-ntf ele. ojipcrvlakkigo leven, dat nkt krachtig geuoeft is den n-nk oi' auiaak to vcigcten uni hi-t Uuogore frenot, dut d« ontdekking van een nieuwe natuur *n een niruw leven aanbiedt? Ij< wt thans rcijb*>ehrüvii)(!en en ergert g(j n riet ? dit geldt echter van onze lun<ttwnoot'ii aÏKt alleen ? over do kinderachtige opmtrkiugen en gcvm'leiis, die de schrijver, omdat bij lelfer aan hecht, ons ten b- ste greft. Het is of die menFclicn alken zintuigen geen tin, d. i. g>en ziel, JMet" Clésii!"er eindigt een bepaald tijdvak vnn d« kunst- on Trteriituur gcschiedcui*. Do schoon zoon vnn llmc. S;md zal in do Mémoires van ziju tijil, zijn pluats innenion, mini l er als een beeldhouwer der n ogate begaafdheid dan Is een liefhebber dir kunst en drr sehoono vormcu ou als een vi'or.-tnndcv yan bet Rróteitke. llij wilde ste ds iets cvooti voorstellen en( was zelfs in het kleisie niet wiinr. Hij u ceu Titan, die ^tukkcll rots ou ((ebeiteld ninimer op clkan<ler lieiift K<^t<tpéld, miiiir dif teu elottc evenmin al» 7oo\««l fiiideren dio hut beproeven, den hemel hee.lt kunnen bcreikcu. WAARTOE HET HEI/KN DIENT, EN DE REISINDHUKKEN VAK EEN ÜESCHAAFD AESÏHETI&CH ONTWIKKELD, RUSTIG HOLLANDER Loste Schetst* «it wijn Hoor Lothii't/k Mulder. , 's Gravtnlsagc, Sternberg , 1883. Gü kent de redoneering van dan geettigen Geel: ?Wat doet ons reizen? Wij willen zien, wat buiten den kring i», waarin wy ons gowuonlyk bewegen. Daarmede geven wy te kennen,, dat die kring niet genoeg voor on» l»: omdat hyniet eeuoeg voor ons i», zyn vrjj er niet moe te vrodrn: «n omdat wy er niet tt vreden mfe zijn, vervelen wy er on* in. Dus i» do oorzaak van ons reizen: vftvtUng te kuit." Ho« zeer i» sedert het («tal van hen, die zich vervelen, vermeerderd 'f komt zomers in Zwitserlai d, reist in 't voorjaar door Itah'o en weestde» winter» in Algiers; met «enigen wy«geerigen tnkt, zult gij aan den geest onzer e«uw, die nog al veel dragen kun, ook de bijzondere eigenschap toekennen, van zich en anderen bjj uitnemend heid te vervelen. Klaag dan niet op rei» over de menigte onaan gename Iwden, die n in de h&tel», ia depeuuona en waar al niet bet leven lastig maken. Zy ver veelden zich, en eUn als gy' ook, wnggevloden om de verveling in hui» te ontvlieden, zonder het echter zich zelven te kunnen doen. I» er niet iets opmerkelijk» ia, dat juist een Hollander de verveling al* net hoofdmotief van 't reizen ken merkt. Zoude er een land wea*n, waar eento nigheid in het dagciykaoh verkeer, door afqeilotene kleine krugvij*» sterker gesteund en bevorderd wordt, en waar ievani, die door gedach ten en daden eenige leveadigktM in Utdoodm.Ue tracht tobrengett,»po«digeruif4ibderaverwyder4 wordt 'i Zyn de petzüniatiMne Wie cij ziit, kan m«n Ireren n:t h^tgetn n ti elt. Hundvnnimimitrs zullen overal hóndrn tien. Die echter uilen willen opmerken, teien gcxMiilijk uk'to. On?e)uklcige lie.lcn, die m<!t een i eisbork in f« hand <>p reis een zwaarder dagtaak vervullen ditn /ij m buis zonden kunnen uit voeren Dat zij vervelender thuis' komen, dan zij weggingen, in gi'en wond«r. De een wil alle musea aie», -de ander all»- bergtoppen' ftekiimmen, een ander \ve-r alle beroemde oitisten hoorcn, ik siireck niet van de badplaatsen, waar de kennis der y'ilclheid het leven voor hen, Hie niet vau krank Kin niijpn gediend wil zyn, meermalen ondiagplijk maakt. ? Rt-i/en achynt echter than' ceu nondznk'-lük k* and, ? een kwaad, als de examens, als de parlementaire onoprechtheid, die dan het eer e, dan het andere pepj" op den ministerie^ ten zetel doet dansen. ? (Jij beurijpt, welwillcnda lezers, ? dezulken zijn n toch ook ? dat ik niet over den rebigi r «preek, die dit i», omdat by omtrent ceuig punt we/enliik kennis wil opdoen, en dus een zorgvuldig onderzo» h inxtellen woef, evenmin van beu, die om hun bedi \jf .idlerlei tochten dienen to ondeTnfmftn. Het reizen echter uit verveling en uit ijdelheid drei t ons met een voortdurende eoAiheid in !>et dagfh'jksch leven ? wunt die zich dusiin voor een poos lufwcg voegen, hopen do «chndc, die zy «r voor hunnen geest leden en het verdriet, nar zij hnd<!cn, op hunne .reis weer dub bel in te halen. Zoo zijn er die slechts ccuigc ««ken iu hi-t jaar hot l -ven genieten en dan zich wt-nr i aar alle hekrompc- heid schikken. Wnnnwr de het-r Lndcwijk Mulder deze rebels in huilden krijgt, zal hy misschien viccmct oi;kyken, dut zijnu losse fi}he/~en tot dezen uitval teKen h«t reizen aanleiding geireven hebben. Vo->r wie, dacht ik, zjjn die schetsen bcsternd? Voor de loUi^era of \uor hen, die tehuis blijven V Zekerlijk bovenal, voor de bcklagcu«wnardig"n ? zoo nucm men ze toch ? din geen geld en geen tijd hebben om zulke verre cu dnrc tochten T R ondernemen. De schrijver wil voor hen do beelden tvekcnen, die hem op zync reizen vergchennn en, wut ieder kunstwerk doen moet, hou een poo* in d« Btomming brengen, die hem ovcrmi!«*Kl«rde tijd n» de schildering. Uier geraak ih echter in eene moeilijkheid. Wanneer do, ir dezo en dergelijke schetsen tehuis gi noten kan worden, wat do reiziger met veel moeiio en kosten verkreeg, en wanneer daardoor dn» de verveling tehuis gekord wordt, strekken zij tot een geneesmiddel tegen het reizen Zoo de st'hryvftr echter d<ior eeu min of meer onvol maakte. ccliilderini; aanzet, om ook oen», als 't kan al dio vreemdi((h«d>'n to gaan eieo, d.iu zet hij er toe aanV Wat i* hi«r de «anrheid? Voor ik er een antwoord op gfrf, wensch ik over den echryvcr zclvon e- n waardeerend woord uit te spre ken, Do heer Mulder behoort tot onze meest achtinffswanrdige landgenooten, toonde reeds vroeg zijn littei-niren aanleg in den bekfltulen roman: Jan Fitessen, en velen bojammerdm het met recht, dnt hy op dien weg niet verder voortgeschre den i». Zijne handboek «n over de Geschiedenis von den bijval en ih al zijne bctrcki-iugen verwierf hij Vfid'enden lof. Zyn bltytncl ?de yerkiczintr te Stelleudyk" i» eene der meest gevierde stukken op ons tooneel: in één woord: de hncr Mulder verdient al» menMh, als burpcr, al» lett- rkundige al de achting, dio hy bij zyne landgenooten geniet. Wanneer ik dn» nn op het pa» uitgekomen werk eeniiro aantnei kingen inoak, in dit niet o*n den schrijver op eenige wyzo te treffen; ja zelf» durf ik signft schetsen gerust ter lezinor aanbewlen, want de nette «orgmldigc uiting der gedachten mnakt bet i*e<ta tot een goed boek, en pok de inhoud i» vau dinn aard, d*t Ry' er n ru«tig mee veraak'-n of zelf» mee stichten kunt, ware het niet nialicicn» , ik Koude zeggen : zulk oen boek moest op alle middelbare seholen ? vooral op die van Deventer, waar Sara Bargerbart om de onkicsehheid verboden ia ? gelezen en behan deld worden Nadat ik zoo myne overtuiging heb uitgespro ken, zal ik wtter met mgne opmerkingen voortva ren. Literatuur en Leven, ook hrt politieke, hangen nauw Mmen; verbetering in het eene kan kan niet zonder vexW&ng van net andere nlaats vincVn. Zijn wy met onzn tromseh ? ctnischo riehting wel veel verder gekomen? Wonder! y k volk die NedcrlanderHl Van nature geloof ik, het onrnetiffito tor wereld. ? De Vlamingen bh> ven het log ? maar door ik weet niet welke beMihaving getemd, hoewel toch de natuur telken» weer losbarst. Va» vroege uden af wae nwa «r bti owt op «it 4to natnnr ta verdooven of to «?rnMtigeD. Hmt en kakato werd bet ideaal «If ia» «l» imeart ouiutigen, cooah b. t^ va» CoornbeBt Ia d* vottee eeuw bewfttea velea die eSnw kalmte «B kei 4aoi4e laag TOOT de baren der omwenteling daa deftigen bwger voor een poos uit de plooi brachten. Beapiegelitt^en over het Graf, over den Oo4er*jn», over de Eenzaamheid, in verzea nitgWrakt, maakten inttuaehen den demekraat Ravavii FeKh populair. en deze popnUrüert bleef dww laag, nadat kfj re«d» z^oen deitiokratueheB nantel vaa awh afgeachud had. ZÖB w| zoo a wak, zoo weinig veerkrachtig, dat de Mrgd de» tereaeoiM dadelijk ter nedculaat, of zgn wQ zo« Twig, zoo hartetochteligk van aard, dat, na dea vetK«*i»ehen kamp tegen de domme kracht onaer waatscbafiMhJke begrippen en gewoonten, wy OM de vele krenkingen slechU naar rust ea vergetelheid verlangen? Komt vandaar die schrik, die angstige vree», zelf» vour ben, die on» ait onze nart willen opja gen. Overal vindt gij die bezorgdheid. Men boort haar uit de flunterende «tem van den fatsoeniyken man in het stille gezelschap, waar een gezegde elecht» dient, om door «enig ge luid eeue niet hinderlijke afleiding aan de ge zellige eenzaamheid to geven. Boet i» zelfs nQ de kinderen toe op de scholen het ideaal van den Bchoohaeenter en vanene«nperieurod. Ruit en kalmte het woord, waarmede alle politieke godsdienstige en litteraire vraagpunten afgesne den woidou. Verontwaardiging of haat tegen hem, dio de rust breekt. Dr. uerna ondervindt het dezer dn gen. Multatuli en ook Mina Krnseman krcitcn juist daarom de ergste vijanden. Hoe 'a het toch mogelyk zullen ceuigen vragen, dot iu een land, waar zooveel koeien rnstig grazen, waar de natuur zoo weinig forsehe beelden op wekt, de menschen zelve zich zoo gedrukt ge voelen door de ocrnrt dos loven», dat xij 't nog rust ger verlangen dan het reeds M? zyn wij zoo fcw»k of inukcn wy ons zoo zwak? Ik vree» voor het laatste, vooral wy'l de maohthobbende klassen iu ons land nog steeds met de erfenis der vorige couw beladen zyn. Deze uitweiding is natuurlek, wanneer wij in de losse schcifcn ook dien onverklaarbaren eer bied voor kalmte eu rust on'dekken. Op bl. 4 tieifen wy reed» de uitdrukking: ?het bad-s«izoeii was nog niet begonnen, zoudat er een kalmte heerechte, die uiteist genotvul was," verder staat in 't dagboek: ?t w hl r zoo kalm en stil als mo gelyk ? het geheel is eeu volmaakt beeld van rustige natuur/' De schrijver i» vol van die rust, alsol by een onrustig leven achter zich had, al» poene zijner tydgcuooten. Op bl. 47 is 't weer bij de Kuordkanp ? eu dit is stellig een rnstig plekje ??Alles in dezo oninctelyke ruimte udomt ru t en vrtdc, en een onbestemd gevoel van kalmte maakt zich hier meester lan bet gemoed, al» men, omringd door die grootbche natuur, in de geduchte afdwaalt niar het ve> wy'd*3rde menscheticcwoel. en verder: ?wie ook maar eenmaal de kluukeioozo s-em hesft leercn vers'aan van de fretixelooio eenzaam tieid, zij het dan in debranende zandwovstyn of in het onherbergzame noorden, die kan den drang naar afzondering van den kluizenaar begrijpen, die de maatscbappy ontvlucht, waar hem alles klein en nietig en onbcgcerly'k v<iork«.mt." Is RuijiiTis F eit h weer opgetitaan, d->cbt ik. üorverra zyn iu allen gevalle die gedacht» n Terwijdtrd vau do uitspraak : ?Ik b t mi n den stigd tu het lei\n. Voor mfl komt dv dood iteetts tt trocy; ik wil hcu> hier noy met geniete». AÜhars rtyoa. {wttrtlt vervolgd) vertooainiren, gedaan t' Amsterdam op de binnmo* Amstel in t>ur 1688 TOOT haar KonWhjke Ma jesteit Maria de Medioi»", waarbij voorkomen een gedicht ep de .««Jwwkaedje der Kfyterhjok* Kroon op t wapen van Aaetordam" en op het KHuwelyk vu oVn Groot-Hartotf van T<«eanen mek eyter Ferdinanda dochter", belde onderwerpen, waarvoor hngenootsche diehten als De Barta» en Pibrao en Jufvrouw Montenav niet veel zouden gevoeld hebben. (Zie Holl.Pariuu, 16«iO, L 213 en T.) In Kliooi Kraam (?Eerrta opeuing", bl. 3 J kout e«» fedieht vóór, gateekend .D. Vktorin". I» dat onze taan? Wie aal 't zeggen? ? 't G«dicht i» niet ontbloot van vuur. maar aohoon bet Frederik üenrkk biaonder loiaingt, i» het wet wat «terker Maurit-gtzind gekleurd dan men in de» kring van Hooft gewooa wa« i bet kan in het ty'dvak 1629?42 geschreven ztfn. Aan da ajjde van Ca»par van Baerle, Oouit. Hoygen» en Jacob vander Bnrffh bezingt,. m Wnomaad 1641. een dichter, die zich ,V«ohter»en* teekent, den Aran m Tam van Jan Ve's. H|| schyat een geleerde, en het komt zeer wa-iwchtfnUk vooc, dat we in hem Mr. Jan Victorijn ta begroeten hebben, die ><jn naaw-tegenover dra gla»enmaker niet wil latiniseeren. Ziedaar al wat, tot do» verre, omtrent Vietorijn heeft kunnen worden opgespoord. Vondel getuigt, in 1C35, dat Joan V i c t-o r ö n, met l 'O'ii«l Mostert, hem b^j de vertolkiap van Grotius' &>pAom* paneos nrustigh do hand beeft geboden (v. Lennep, III, 219). In 1040 draagt hij riem zyn Joseph *« Egypten op en verheugt zich dat Victoi yni ?hoeckkamer" voortgaat hem .voor pen' Porno»"te dieneai wél een bewijs, dut Victorijn niet tot die Neder* landcra behoorde, die Vondel zijn BisBfthop Goze> wyn, zyn St. Uree), of zyn grnidicht op Corneli* Plemp, euvel duidden. Eer ik dit artikeltjen beulnit. merk ik nog even op, dat de extrakten van den He«r de Vriee on» o. a. het volgende leer«n: dat Mr. Johtnne» Viotorinus (Veehters of Vechtewen), geb. in 1591, een broeder had, dio Victor PeC'i geaoeiad wordt ? was het du» eija halve broeder? ? «n toen luj trouwde (lö Mei 1621) op het Cingel woonde; dat hem, nit zyn hnvely'k met Aefgen Direx, ten minste twee kind««n geboren zijn ? ondersteld, dat Aefgen Dircx en Aefiren Bnckcrs de zelfde persoon zijn. De vroawavader heette dus Dirck Boeker en WM getrouwd met Hilkgont Jdaerteti» Snoeck. Zon die Maerten Snoeck of Snonck nkt de zelfde zijn, die, in het proces met de O. I. Compagnie Martin» Sou-4 genoemd wordt? Tijdens dat proee* en HURO da Groot» advies waren de u ider» waArtehyalyk dood en doen zich 6 zuster» cu een broeder op. In 't jnar 1G27 treffen wy4 echter, behalve Aefgen, Duyfgcu, Lucia, Fortina en een ongenoemde, nog eene zuster, Anno, aan. Zoo bevinnen langzamerhand ge«Utten der XVIIe Eeuw, wier n-tmenalleen on» bekend wa» ren, leven te krygen en treden w$ den «gouden tydt" hoe lon«er hoe nader. 16 Ap. 1883. Alb. Th. (Wrj plua'ecn dit stuk, uit aehKng voor dea eeestigen .«chriivcr; wij vermoeden echter, rta4 dn heer Alb. Thym. toen hy" aan de kalme wed*!» legging van mr. A. d« Vrie» nartstoefctolykheid ea heethoofdigheid toekende, aan dezelfde verstelbeid leod, waar hy thans weer rond vooruit KOIM^ onlangs bg' den heev Griethof zen. Bod.) DE TROUWRTNO. IETS HISTOMESCH-LITTElLiRDSSCH1. De nieuwere Icunatgeschiedenis houdt zich niet slechts heiig met de werken van den dichter of schilder, mnar tracht ook, zoo veel mogelyk, z^jn leven, zijne natuurlijke gcsto dhcrJ, zyoe maat schappelijke en huiselijke omgeving toe t« lichten. Do kunst wei keu, beschouwd op den ezel of op den lessenaar, in hun wording uugegaau met be trekking tot het huis, de familie, de buurt, in wier midden zij ontsta,? zijn, ontvangen een niéuw licht, worden welsprekc derj belangrijker; maken een bliukender schakel uit in onzo geschi' dvo-ji-steüing. Eeue kennis van de hoedanig heden des kunstenaars, vei kr gen laogs nog anricreu weg dan de ontleding van zyn voortbrengsel, stelt ons gewoonlijk in si aal dat voortbrengsel nog beter to doorgronden, er S-i eigenschappen, de waarde, nog beter van in to zien. liet v;as mij daarom recht welkom,.in het Dagl1 art voor Nedtrlaiid, van 10 April (2e Blad), van de hand dus lieeren A. D. de Vries Az. een drietal akteu aan to treffen, die eon onverwacht licht werpen op den letterkundige, die door Hooft, iu dc latere redaktie van zyn brief ui Florence, onder dc veelbcloveutleu gerangschikt wordt, waar do Maagd van Holland tot hem zegt: ?M«u vinilt tot Amsterdam, die met 2ijo boogb gedicht De duistre vegh tot lof ou waro dcogbt verliuhl Kn. Koster, Vomlolcn, nroroó on riettrij», Dio nu al tuonen iratï' hior naemacla xttllon zijn}" ct'n letterkunstonaar, dio, ook ouder den naam van Yeen.tci-8 bekend, ons later als boekverzaraelnar en rechtsguleerdo wordt voorgesteld .en dien ik aanleiding vond, als 'voogd over ecnu be gunstigde crlkennrac (zijne vrouw), in tuyu tooueelstukjen ïlnijij de tiroot een weinig aan te Ik gebruik deze laatste uitdrukking zonder malicieus verzet tegca de hooga Ileereu van ?de Pers", d e mijne komptuitio niet RCgoüteerdheb ben: want hadden zo baar uitgekleed, m, n. woor den goauaryzcerd ?. ik auü ze dankbaar ge weest zijn. . ? Zoo kan ik ook niet bewonderen do hartstochtelykhcid, waarmeö do Heer de Vries mij trauht te bewijzen, dat ik ten onrechte Victorun voor een ?Room;«h advokaat" heb gchondon. Ds Heer D. V. vliegt my atm, of ik «m staatümisdaad be gaan had. Hot spyt me, dat ik onwillekeurig hem dat heeto hoofd "bezorgd heb. Ik moet ronduit bekennen, dat mij do gronden ontschoten zy"n, waarop ik, ïn der tyd, aan Van Lennep gezegd heb, rtat Victoiijn de godsdienstleer van do Roe* mer Visschers, van Henrick LanrensMU Spiephel en Cornclis Gijsbertszoon Plerap was toegudaau; my' dunkt hot kan niet geweest zjjn, dat or ge* diutingeerde bogyntjens van den naïm van Vech ters in de registers voorkomen. De moêdeeiingcn van den Heer de Vries maken het hoogst waarsohy'ulijk. dat Ur. Joan VtótorHn, ot'Choou de vryzinniffe begrinuen van Vondel «o De Groot aanklevend Nederd. Gereformeerd geweest ia: een afdooud bewgi wordt echter in debiiondcrheid, dat de beruchte Ds. 8mont als officiant by' «y,n huwelijk is opgetreden, en dat hij, etuwt in 1622, andermaal in 1627, een kind in de Oude Kerk heeft laten dooptn, niet (fovonden. Ook bluft het nog eenignine onzeker, of de -Ytotoryn'1 van Hooft de ?Mr. Jan" van Uufo de Groot en de .Joan Vechten of Victcrtin, Rechtsgeleorde" van Vondel ie. Oese, die -an De Groot, en dio dw trouw- en deopboeken. is blflkbaar de zelfde: maar treesad kkakt faet Wv^dat Vondel, in een van tttn seberpeto a«ti*kaIvini>Usehe uitvallen, ten jore 1020, Viet-o^<D. II, bl. 761) met Coster, Loyt en Van Mahwh, opvoert, als aan züno zyde te-etaa», ifrfiendeiiVi-torijnd-iclfile was dien Ds. Saout fetrou^sja had. Uit de opdracht van Vo aan den -EecW?>?»?-" mi en dan nit den is, M|kt Van, ben atf* MMMhijuut* ns|iiMLJli»ÉaJ Do jonge vrouw zit Terwijl zü, moedig, een traaa bedwing^ Te peinzen over den trouwring Die oan baar vinger blinkt. Zy kan hem niet verschuiven, fljj wordt zoo eng, hij knelt, zoo ze«rl Hij sehynt aan haar vinger geklonken, ? Een keten geen sieraad meer. Zrj moet de pijn verduren En, rem en fier, tot aan het ffrnf, Den kuellenden trouwring dragen Hy kon van haar vinger niet af. Brussel. Helene Swarta. BERICHTEN EN MEDEDEELINGES. De Revue Suisse zegt. hot volgende naar aan» leiding der Franst-he vertaling, van Kosmaer'f Anweone: .In Amasone is dé intritre slechts een voorwendsel, om den auteur/ de gelegenheid ta geven, b»paó]de ftellinc-en te ontwikkelen, waar over hij door ziju« personen discuseiëeren laat. Deze personen ? Hollander*, die elkander toe» vnllifT te, Rome ontmoef en ^ bezoeken de ruines en de musea, spreken veel en goed, met een oorspron kelijkheid van oord-el, een cckerheid van smaak, en een belezenheid, die men «leent» zelden bij toeristen aantreft, ïn rie.n loop van het verbaal, kry'jjt men fijne en treffende hewchnuwingen fves de antieke kunst en de meesterwerken der Re naissance, over Pompei, Home en hunne scha' t en. De schrijver liewecart zieh met het mnesteKemok in deze wereld; zy is hem gemeenzaam, en zijn boek verdient. Belezen te worden door ieder, dia meeiit, dat de uitweidingen van een uitnemend talent meer waarrl zyn dnn de kleincoeetiire be schrijvingen der naturalistische romanschriJvcrB. ItnitendieA, <le roman, op zich zelf genomen, is belanawekkend genoeg . . ... Hen kftn niet nalaten sich voor do peifouen t" intere-secren; hnn karakters zijn fijn gesrhet't, en men ver -eet dat zy slechts dienen moeten, om d* geliefde ideeën van een knn'tkriticus weer te geven. Otn over de vertalin? te knnnenoordeelen.zou rocn hot origineel er naast moeten he'-bén : over het geheel schijnt zy one voldoende toe, r-n h«t i» reeds e>>n «rocd teeken, dnt zQ het d?n l'ri>naehen lezer doet. betreuren, dat hy \nuizi>no m»t in do taal van den heur Vosmeer» Ivo l'-zen kan." Tot dusverre de Revue. Ofschoon wQ het vol strekt niet met baar een» zyn, dat het verhalende ffedeelto van dit nit stekende boek lyden znn onder het kunsMheoreHcche: ?zij let b.v.hinsrniet.iw noeg op het fijn- ontwikkelde psycholou' che proce», waardoor Aisma en Maremna tot elkan der gebracht worden, zon geeft dere zeer wnardeereudo aankondiging toch hetbewo». dat Arnotont ook in bet buitenland de aandacht, trekt, De lUtuirtrte Zettmtg deelt bet volgend» mode: Door een proees, dat onlang» in Parij i t esren Looi» Ménard k geveerd, i» men te w. -en trekomen, dat er een nog onbekend werk van 3foKere gevonden ia. De titel IniHt: /.'tmno'.Vtrr devotie. Het ia een scherp*1 s» t ir* in den vor van een dialoog, waarin de dichter Vnnin* Lm) wflk zelf, diens biechtvader eto. laa- opt.ti^Het manaecript wordt voor de nitgdv» gei e gemaakt, orm «t ?<? ?i- : r;*?-; i. f' :\ 4« ook _ of en", maar of h Hooit geEen EnMteehman beeft twee nieuwe -trnnhcn ontdekt van B§rmf» Ode tn Wipotertn. of-rh;».., ifl tot den ncat dd dicntera-nwtt zullnn bu<1<*. Seu, mestten w$ toeh eenige ont*r l-z ra m«t B mededeefag er mm genoegen te don». xvn. Yeibettar t* hate etood the stort» A Moiwreh to the laat l Although that heartléea, fin>li-se f-m Has cmabled in the b!a*t; Tfaan etoop to dng out liie's U ? B nighte of terror. day» For all the aplendour pa*t: h*v» ??»?!