r ('l DE AMSTERDAMMER, WEB KBLAD VOOR NE DE 11 LAK D. No.307 Ko. 307 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR N E D E R L A NP. t V II rl (armen uitdrukte, dan ztfs asabtgoneot Mancini voor eenige w«ken deed. Den aandrang der uiterste linkerzijde, om tegenover de irredentiston op meer venchoonende wy'se te werk te gaan, wees hy met groote beslistheid af. Zul de goede verstandhouding met Oostenrijk eeue E'yvende zyn, dan is een dergelijk krachtig op treden der Italiaansehe regeering hoogst nood zakelijk. Tn Rusland wordon de toebereidselen voor de kroning op groote schaal voortgezet. D« veroor deelde Nihilisten wachten nog op do voltrekking vau hun vonnis; de rexeeriug heeft eonigft hoop gegeven op vermindering van straf, mits hunne vrienden en geestverwanten de aanstaande fcestviering aiet verstoren. Op die wjjse hoopt men het eigenbelang dienstbaar te maken aan de handhaving dor orde en der openbare veiligheid. De geruchten omtrent ooncefliën in vryjtonigeu geest, oy da kroning door den Cwar to vericonen, blijken meer en meer van allen grond ontbloot te «yn. Allerlei. Da tribune* der Tweede Kamer waren stampvol by do hervatting der werkzaamheden. Iedereen wilde het nieuwe Kabinet in zijn geheel sïen. De leden der Kamer stonden in hot midden tier zaal ? althans het mecrendeel ? en hadden geen oog van de groene tafel. . . ? En overal werd gelachen ..... Heemikerk cat met een blik van zelfvoldoening -%n alt de gepersonifieerde sselfgenoegzaaraheid in het roidd«n van de rq der nieuwe ministers. HU wierp glimlachend en vriendelijk knikjes en woukjes naar link» en naar rechts, alsof hy zeggen wilde: ,L>»ar ben ik toch we w! GÜ hadt 't nooit gedacht ? ik ook niet." l)e premier had, door de wïigheid der omitac''* , **fliffheden, een «wujcdiger dan voorheen; komen ; het roor korte heer Sa\at*P " 'urn' ? ?-?? w i »»?"?? ?"lyu <UMWV was hem Vry styie, tamelijk lange lokjjes i>laats gemaakt. Men zei onwillekeurig: Het i» Heemskerk niet meer Totdat hy het woord had gevoerd. Toen heette het: Seraper idem. En Inderdaad ? de premier heeft al di\«.«uj'k een zijner kunststukjes vertoond: -hy gaf «en programma, zoo vaag, zoo. ledig, zoo halfslachtig, met zoo weinig hou vast als hy het alleen geven k»n, I«t wel: liet Kabinet belooft grondwetsherziening te «tullen doen voorbereiden. Maar dan moet het Kiesrecht ook daarop wachten. Trouwens, ook de eerbied voor de Kamer eischt dat niet vlak Voor de periodieke verkiezingen een Kieswet wijziging kome. Ahtoo ? Kiesrecht van de baan en een kniettuiging voor de Kamer. Twea vliegen in één klap. Ier wille van de Grondwetsherziening blijft vee! fusten. .... b.v. de militie- en schottery-rege «togen? Voorloopig alleen de financièele politiek op den Voorgrond: en dat wel met het eentg doel; herstel van het evenwicht der begrooting! Het i» een programma, zeker. Mnar een programma zonder geur of kleur. En dan wordt het nog al gegeven opdat da Kamer wete wat zy aan dit ministerie hebben zal! Het inleidingswoord van den premier werd door hem voorgelezen. Dat i» to begrypen. Zulk een voorstelling»preek en auaai-proanmma ii een document, waarvan elfc woord dient te zyn gewikt en gewogen. Toch hield de ?lezer" or zich niet geheel aan. In de ufScièele en andere verslagen missen we een kleinen tnsschenzin. dion de heer Heemskerk er iu laschte, maar later toch uitliet. Over het herstel van het financieel evenwicht sprekende, seide.hjj dat de twee eerste begrootingen er do blykeu van zouden dragen. Maar hij voegde er by'; ?Dat reeds op de eerste begroeting Ie verwachten zou wat al to veel ge vorderd zyn." Nataurly'k. Met September moet de Regeeriog toog kunnen zeggen: we komen pas kijken. Ons programma spreekt van twee jaren. Welstaanshalve moet de kamer het kabinet dan twee jaren levens gunnen. Het programma is een nieuw soort ?assurantiepolis." Het debat over het regeeringsprogrMnma ia kort geweest maar krachtig. De heer vau der Hoeven noemde het kabinet ?byeeugetcharreld" en al zag de heer Heemskerk daarin ook een onparlementair woord van on gunstige beteekenis, een insinuatie, ? de afge vaardigde nam het niet terug. Indien alles wat men omtrent de samenstelling van het kabinet van vertrouwbare «ijde verzekert, niet geheel onwaar is,.? «eide hij ? dan is het woord juist gekozen, dan heeft de Ministor van biiinenlandscne znken by personen van verschil lende richting aangeklopt. En ? hy voegde er bij, dat o. a. de heer Aliing Meea waa gevraagd, die dan toch een verklaard tegenstander was van den hoer van Bloemen Waande». Daarop zweeg de heer Heemskerk. Zeer verstandig; hy liep gevaar dat men het Ujstja der 61 aangezochte liberalen, katholieken «n auti-rivolutionnairen had opgenoemd. En dan ware de homogeniteit, waarvan de premier sprak, gebleken op niet» ander» gebaseerd to zyn dan.... de overtuiging dat een «ederlandsch ministerie tegenwoordig nit acht meuschen bestaat Vooral de Minister van koloniën heeft heden het steken van de parlementaire brandnetels ge voeld. Kog nooit is een Minister met een zoo krasse uiting van wantrouwen ontvangen als by. De beer van der Hoeven ontzegde het kabinet zijn atoun onvoorwaardeiyk, zoolang de heer Waanden er zitting in beeft. Waarom? ' Omdat die minister itoeds al» de incarnatie van het behoud heeft gegolden, en op alle hoofdpun ten van koloniaal beleid tegenover de liberale meerderheid stond. . Zoo dacht men. Maar de heer Waanden had een redevoering gereed, ? op schrift ? die het tegendeel bewees. In de Balkon,- Conversie,- dkferentièelerechton, consignatie-kweetien, ? overal vol komen instemming met de liberalen. Eu zyn geschriften? ? Maar het il iet» geheel ander», aai de heer Heemskerk, theoriën teschryven in het studeervertrek of praktisch te regeeren. Do» ? liberale koloniale politiek, des to beter. Maar toch bedenketyke homogeniteit l Van de «ijde der anti-ravolntionnairen zoowel a]s der katholieken, is voor de eer bedankt out bet ministerie als een kabinet van de rechtondjde te aanvaarden. Nu ? een ministerie van de linker t$de il het xeker niet. Er blijft niet» anders over dan de ruimte ton «chen rechts en links. JBet .minwtoria van de ledige ruimte l". Beperkte of '?^roe* de heer r- Het mandaat der Maar over art. 194, dat de heer Keuchenius in 't debat bracht, {{«en woord. Meu moet voontichtig «y'u; dsarom liet du Regearing- aich ook niet over haar belasting plannen uit. Als stehel i* aangenomen goen mededeelingen to doen over ontwerpen, die den Ruad van State nog moeten passeen-n. Zoo bindt men zich tot niets, op grond van een ?stelsel." Handig is het. Kappeyne kan tevreden zijn. £r is geconstateerd, van alle K'dden, door den heeren Kutgen, Schaapman, Keuchenius, dat de onmacht der liberalen om het bestuur op zich te nemen, niet bewezen Is, zoolang Kapperne en Tak, niet xUn geroepen. Niemand betwist het. De Kappeynianen ? wat meer is ? zouden het bewind ook hebben aanvaard. Maar voor hoe Ung en met welk resultaat? Thans kunnen zy nog als martelaars, als mis kende redders poseeren. Orercicht des? Per». «l oAbeaerU aft, luidde fc* benotnunstaati autil ONZE BLADEN. Gebrek aan stof was er dew week niet. Voor eerst de verkiezing van leden dor Provinciale blaten, ten andere de voorstelling aan de Tweede Kamer van het ministerie, door den heer Heems kerk te tauen gebracht. De verkiezing werd ditmaal beheorsoht door de qnaestie: aati-revolutionnair ot' niet. De vraag door de anti-revolutionuairc party gesteld was niut: zijn de candidaten mannen dio do belangen deiprovincie naar eisch willen en kunneu behartigen'.' maar: zullen de candidaten, lid geworden der Staten-vergadering, voor leden der Eer» t o Kamer anti-rovolutionnairon kiezen ? Reeds in ons vorig overzicht bleek hoe verschillend de bladen over dezen eisoh dachten, eu hoe het eene op het onjuiste ja zelfs ongrondweltige van het stand punt wee» door de anti-revolutionnaire party ingenomen,. terwijl het andere van raceninr» ,mr dat men, by de dubbele ^nv-tüf unzo Provinciale Staten opgedragen wen good op de eeue ali op de andnrs lüuctte deu klemtoon mocht leggen ju motst loggen als hooger beginsel in 't spel kwam. De uitkomsten der verkiezing is betrekkelijk gunstig voor de vereenigde anti-revolutiounairen katholieke partijen. Zy hebben hier en daar stemmen gewonnen en o. a. in Friesland, in twee districten ? Sneek en Dokkum ? do overwin ning behaald. De Stand. loot niet na daarop te wyzen, al erkent het blad, dat de behaalde voordeeleu nog betrekkelijk gering zyo. Andere bladen doon dan ook uitkomen, dat de leus, waaronder de strijd gevoerd is: ?de Staten-provmciaal moeten OM", slechts voor een zeer klein deel met succes is bekroond. De rede, waarmede Mr. Heemskerk de leden van het nieuwe ministerie in de Tweede Kauier voorstelde, heeft over 't geheel BTeenonguiistigfn indruk gemaakt. Het Alg. Hdbl is er mede ingenomen en verwacht wcrkelyk iet» vnn Ueenukerk's plannen tot grondwetsherziening. De N. lïott. Ct. ia meer gereserveerd en constateert alleen dat de Tweede Kamer geen onwelwillende houding tegenover de uieuwe titularissen heeft aangenomen. Dat is ook de indruk, dien het llaagschc Dagllad ende Rotterd. Ct. hebben verkregen, 't Vadert, daaren tegen acht de houding meer kond dan welwil lend. De ZjW doet uitkomen dat Heemskerk, in afwachting van het rapport over grondwetsher ziening den minister van justitie en dien van finan ciën aan 't werk achynt te willen stellen, terwijl de BtoTHl. »feh ntouwvgtstig toont naar de hou ding der katholieken nu Heemskerk, die zyn voornaamrten steun by hen moet zoeken, de niet door hen verlangde grondwetsherziening op den voor grond schuift. Voor beschouwingen, buiten dezo beide hoofdquaesties, bleef weinig tyd over. De brochure van mr. De Savornin Lohman: Wat wil de anti-revolurjonnaire partij? werd uitvoerig besproken in de N. B, Ct. even als zij reeds vroeger door andere bladen was behandeld. p Het JT. v. d. D. gaf ean artikel over de ?VrUe Vaart op het Noordzookanaal" en sprak daarin den weusch uit dat de rvpeering thans, nu de geheele wereld zoo byzonder het oog heeft op Am sterdam, vooratallen zal doen om binnen den kortct mogeiyken tijd de ffemeenschap van de Noordzee mat Amsterdam, door de haven te Ymuiden, ta verhelen tot een Ffjte Vaart Voor de schenen onder de vlag van alle natten. HET GaBTTO, Een der merkwaardigste buurten vau Amster dam is ongetwijfeld de Jodenbreoatraat met de omliggende straten en er komt dan ook haait [een vreemdeling in Amsterdam, dio uiet eens een :y'kje gaat nemen in ons ?übctto". Met dtt Italiaansehe woord wordt, naar men weet, dat gedeelte een er stai aangeduid waar de Joodschë medeburgers eendrachtig te zamen wonen; het Ghetto te Rome werd, tot vóór wei nige jaren, des nachts door hekken ofguslotea on het was den beladers van deu Joodschtin godsdienst verboden in eeuig ander stadsdeel te huizou. Ia het midden vau de 17e eeuw werd er ook in Amsterdam met recht van een hJodenhoek" gesproken, omdat mét groote juistheid de grenzen der wijk to bepalen WIVILII, wiinrin zy wojuden, maar in onze dagen, nu zoovele grenzen veran derd zyn en zelfs de Romaiascho hokken aan den slooper verkocht werden, kan men hoogstens nog maar van een Jorlcnbnurt sproken on ook die benaming gaat maar half op, want men zoude sr, aangezien onso IsraülietMche . moduburgm kunnen gaan wonen waar'zij verkiezen, eigenlijk de (teheele stad mede kunueu bestempelen. Wanneer wy tegenwoordig van de Jodeubroestraat spreken, dan' bedoelen wij er de straat mede die van de Hortnsbmg tot de Nieuwe* markt loopt, 't geen onjuist is, daar het gedeelte dat zich van den, sedert kort genodermseerden ?Sint Tennis" tot het laatstgenoemde plein uititraïrt, in waarheid de Sint-Antho&ieabreejtraat behoord genoemd to worden. Dat de Breestraat oortpronkeiyk een Zeedijk was, is voorzeker bekend genoeg, evenals het feit dat de eilanden Marken en Uilenburg met icheepstimmerwerven beset waren, maar tuinder JMkeud i* het wellicht, dat sommige straten tot in'onzen tijd Joodschë namen dragen en dat by v. ie Joden-Amatolatraat de Sohufgas (naar da 3 c hul e of Synagoge die er in de 17on eeuw gebouwd werd) de Zwanenburgerstraat de Nyojasfnieuw aangelegde straat) en de MuideHtraat de Wagen g as (naar de vroeger daar bestaande wagenmakerQen) heeten. In den Jodenhoek van vroeger eeuwen, woonden de rijkeren op Breestraat en Houtgracht eu de armen in de dwarsstraten of op Vlooienbnrg, terwyL in onze dagen de eerstgenoemde straat meer 5W het hand*ldr)jvénd element wordt inge nomen en de rQke lui naar Heeren- en Keizers grachten verhuisd «yn. Een historie-schrijver zonde vermoedelijk heel wat over da Jodenbunrt kunnen vertellen wat den lezer belangrijk zoude voorkomen, en 't spyt mfj daarom maar dat ik geen historie-schrijver ben, en niet aan den weetlust kan voldoen; met wn enkel woord wensoh ik echter een historisch üslt in herinnering to brengen. ?"??>-- 81 Januari 1696 wa» er oen vcmhrikop de Jodenbreestraat; de Amdie zioh, om verschil-. .?oorzaken, in hun kraaien-eer gekraakt gevutlden eu danig aan het oproer maken waren, xoodat isy dan ook den vorig«u dag geweldig deu be.'st hadden gespoeld, r uk teu de buurt biuneo met het mindur lotfolyk doel om naar hartelust t; plunderen cu te looven. iLt (,'ukl een beeoek aan de woning van den lieer Ik i'into, in da wandeling nde ryka Jood" gchccten; de pluuderaars klommen tegen de ventten op, sloegen luiken eu ramen stuk cu waren weldra druk ann het werk om porselein en huisraad kort en klein te slaan, terwijl B ij enuvoudig anneieeidcn wat van hun gading was, zonder iu het minste of geringste naar de opiniiu van den eigenaar te vragen, die toe* valligerwyse met syoe echtgenoote naar 'a-Gra ven h a ge was gegaan. Toon het grapja eeno korte pooze had geduurd, kwam de schutterij van de Nieuwmarkt oprukken on bemoeide sicLjfoJiolpen door de .loden, met het geval; de schutte» hadden weerwraak ta nemoi), waut den vorinen d«g waa ei n geheel vendel hunner roemruchte kameraden, onder be vel van kapitein Spaaroog, smadelük door de kraaien verslagen, dia zich zelfs ntat hadden ont zien om de trommdslagors in het water te gooien. Kr ontstond eene geweldige klopparty, ver scheidene oproermakers wc, deu neergeield, de meeste koaen haMmi!eni>»it en sproogon in de gracht eu coa deitig huuuer worden gevangen genomen on triomfantelijk in de doos gestopt; reeds op denxelfden avond worden twee der ge vangenen, by het jfosae schy usel van toortsen, uit een venster van de Waag opgehangen, welk lot den volgenden dag aan di e on den Gen Fe bruari aan Keven martelaren dui- aansprekerszaak to beurt viel." Men ziet hieruit dat men in vroeger tyd wel de kunst verstond om kort proces te maken, en do goo gemeente niet op oukoaten te jaajen door beschuldigden Inuaudenlaiig preventief gevangen te zetten; minder goed verstond men echter de kunst om billyk te zyo, want tocu de Stodsri'geering er toe overging om schadevergoeding te betalen en al de geplunderden rykely'k werden bedeeld, xoodat zelfs bnrgemooster liorctl zijn 'Jawi' geplukt .nrufltea mat 80 tot 120 gulden bptaald zag, ontving uV .hner De I'into niemendal. Ook in onze dagen was da Jodenbuurt nu um dan het schouwtooneel van staodjtis on een veer tig jareu geleden bracht een dronken timmerman, die een Jodinnetjo had willen kussen, de geheele buurt in opstand torwyl vóór weinige jaren eeuigo mariniers, die vcrmocdelyk do zegeningen van den niet-ver^unuiDgiiju genoten hadden, en ook al uiet tügen vrouwelijk schoon bestand waren, heel wat beroering veroorzaakten en de Uatavierstraat in opiver braohteu. De karren- en nitatal-ravolutie, die daarmede eindigde dat de politici er danig op loshakto, ligt nog te versch in het geheugen om in herin nering te worden gebracht en is hot overigens ook maar beter om over het feit te zwijgen, daar men anders wellicht over de lauweren zonde moe ten praten die onze politie-mannea b i) die gele genheid niet behaald hebben. Meermalen hoorde ik vertellen, dat in hetzelfde huis waarin de ' ' keer gingen, eenmail K'ïmbmn >t: wanneer man van de Nieu a de, deu verinaar den, maar glorie beroofden Sint Teu ; men het aan de rechterhand . ;cnbaar, daar het een ouderwe , ?? is welks gevel met tal van groo > ? ? rsiord is. Wanneer i ? jchiedenisjok, dan doe ik dit ii ? n ander, zeer be kend huis, l kerheid wat ver tellen. Ik bedoel ' - . , welk hoog vern.oord Robo ' . .: ;e Uuur zag staan; het heeft in ,- ? .- heel wat geleden en ziet er t ? ' ^ allersmerigst uit, zoodat de l - moede en geneigd wordt een ?i jrpost teschry ven. De Onije laatste jaren een soort cdfé chantant een treurig bestaan voortsleepte, was iu vroeger tUd esn vermaard danshuis, waarin af en toe ook Thalia en Melponiene gediend werd; onze papa's (ze zullen het nu missfchlen wel ontkennen) waren er, in de jaroii dor jeugd volstrekt niet afkeerig van om er nu eu dan eens een kijkje te nemen, gelijk zij or evenmin vies van waren ooi een tochtje door de Nes to on dernemen en in het Parlement of bij Trui de B ie neer te zitten, terwijl zy Ook, wanneer men de legende mag gclooven, een bezoek aan de i* y l niet beneden1 hunne waardigheid achtten. In do O o y e v a a r was men geheel sans gêne, want by gobrok aan een garderobe-vertrok hield men onder hot dansen de parapluin, dat den Am sterdammer zoo onmisbare ic.itrument, onderden arui en don hoed op het hoofd, terwijl men zich, ook al dansende, do weelde veroorloofde om lange pijpen te rooken on de danseuses tabaks-wolkjes IQ het gelaat te blazen, vermoedelijk omdat zy geen waaiers rijk waren en toch wel'eenigo verfi-i-iiiiiiniT uoodig hadden. ~ Eenmaal speelde er een dramatisc'a voorval (dat wellicht tot hot gebied der mythe kan behooren) iu het lokaal af; men vertoonde do geschiedenis der deugdzame Esther en in het laatste bedrijf werd de acteur die den goddeloozen Haman voor stelde, opgehangen; of de dillettant-benl, die de executie bewerkstelligde, niet genoeg op de hoogte van het vak was of dat er een ander noodlottig toeval in het spel was, is steeds onzeker gebleven, tnaur zeker is het dat de. gelaatskleur van den patiënt wddrjt blauwachtig werd en zijn tong uit tlu:i muud be#on to hangen, 't geen mevrouw zijne maiuu, die onder da toeschouwers in het lokaal wa', aanleiding gaf om nitteroepeu: ?Watspeelt miju zoo u natuurlijk!" Na het vallen der gordijn bleek echter, h«lans, dat de schijn wQrkelijkheid geworden en Uaman, do tweede dezer wereld, overleden was. Had^pen gedaan wat dezer dagou met liet, voor hot Atjeh-monument bestemde beeld der Faam, dat tjjdeltik op de tentoonstelling geüxpqscerd is, geschiedde en een pop gebruikt, dan leefde de arme acteur wellicht nog; het. Faambeeld, 't zy en passant gezegd, paradeerde dozer.dagen met een strop om den nek in de Rietlanden. : Eene wandeling door de Jodenbuurt is waarlijk niet on vermakelijk, al valt bet ook op, dat de jeugdige schponen, die er, in zeer kleurige japon netjes gedoscht, in ronddartelen, zóó ingepend zjjn, dat men haast geen middeltje kan onder scheiden en een mensch er zuiver benauwd van wordt en begrepen gaat, dat zeker jongmensch aan een juffertje kon zeggen: .Juffrouw nu ga ik n een zeor grappige ui vertellen, maar lacht u asjeblieft niet, want dan barst u." Een tweetal opschriften hebben my steeds ge troffen, en wel het ecnu omdat het zoo raadsel achtig on hot andere danr het zoo dwaas is; het eerste luidt: ?Geabonneerde manskleederen" en deed de vraag in ray oprijzen: ?Kou den hier afgedragen Ideedingstukken te koop zijn van parionen die hier of dnar abonuo waren, of kan men hier oen toilot-abonnoment sluiten V" De twosda mededealing is geïllustreerd en doet den wandelaar de afbeelding eenergroore lavement-spuit aansohouweri met het onderschrift: ?Hier gaat men uit Klisteren", terwijl de hanteorder van het in Molière's tijd zoo vermaarde instru-, ment tevens wel eens den volko kond maakt dat h(j ook hét filantropisch vak van zieken-oppasser uitoefent. ?Vroeger, dus verhaalt, naar ik meen, van Ltnnep, ?woonde op da Jodeubreedstraat zekere Mozes Boekbinder n de schooljongens dier dagen, lüóBüétide dat 's man vak was om defecte boeken weder een oogeiyk aanzien te geven, gin gen h«w opzoeken; .bent u de Boekbinder?" vroegen »ü, wanneer zij deu heotelhoogen trap bestegen hadden, dia naar de wouiug vuu onsen maat voerde ; «jawel, jongeheer", luidde het ant woord, ?gaat uwee uianr zitten", en meteen kwam do gewaande boekbinder met eene ontzaglijke klUteerqmit voor deu dag, die deu jongen vra ger zoo deed ontstellen dat hy hals over kop de trappen af buitelde eu het toeval verwenschto dat iemand zoo'n dwazen familienaam voerde." Voor lekkerbekken is de Jodenho«k een soort Luilekkerland; eettyds liep er een heer in rond die eau ilesch met augurken in azUn onder den nrm tortchte en luidkeels uitgalmde : ?een cent een pik, een duit een liku waarmede hjj te ken nen wilde geven dat du aristocraat die een cent rijk vras uon der augurken mocht opeten, terwijl de nederig* plebejer die slechts een duit kon af dekken, tich er mede moest vergenoegen om een augurk af te likken en dan weder in de fleseh te dopoueeren. Voor den billijken prijs van twee of drie cen ten kun men zich iu onze dagen op Marken of Vlooieuburg een kostelijk maal bruine boonen Aanschaffen, dat meestal, by gebreke aan een schotel of eonig ander vaatwerk, op een echt stoïcy nacht; wyie in den pet in ontvangst wordt genomen en waarover dan een heerlijke schep jus wordt uitgegoten, terwijl lief hebbers vau visch zich aan keurige gebakken botjoi kunnen vergaiteu, die evenzeer best iu een hoofddeksel kunnen worden gedeponeerd; zy die melkkost prefereeren, vinden ook nl hun gading en kun nen cieh aan rijstebrij vergasten, geUJk ik onlangs bemerkte toen ik een Tcetelrje zap gereed maken, waarvan de inhoud een mensen zoude doen watertanden. Verlangt Ue moderne Lucullus, na het copieuse maal, naar een dessert, ook dat kan hy vinden en zich aan dadels, v^gen, kastanjes, sinaasappelen eu kokosnoten te goea doen. A bof er niet reeds genoeg oumogelyke be drijven worden uitgeoefend, hadden wij m onze schooljaren er een zeker pleizier in om er nog meerdere te fautaseeren en buitengewoon populair was onder ons het beroemde lied; ?T>evi Mozes Benjamin ?Leit verrotte zuurkool in, ?Geneest ook zeere hoofden;" en waarin jwiAt verteld wordt hoe gezegde iievi JHA' papa, mama en zuster, aoo te zamou als ieder afzonderlek, dik in de tachtig vakken aan de hand had. Ik zonde het lied hier wel uit schrijven, maar heb daar drie bezwaren tegen : eerstens zouden mijne ex-schpolmakkors over ouden kost praten, dan ook is het epos niet bepaald kiesch en eindelijk zou de goudelooze jeugd dezer dagen het maar gaan nazingen, 't geeu b.'paald overbodig is, daar zij reeds gaar genoeg mag worden genoemd; juist dezer dagen hoorde ik nog hoe een paar bengels den roep : ?OuwskleêV' beantwoordden met: ?In Zeeburg liggen or noc meer!" ? Jaren geloden woonde ik ia de Joden-houttuinen eens een brandje bij en kreeg er toch cenig begrip van hoe de Dabelsche torenbouwers moeten gesnaterd en gekakeld hebben; het was midden in deu nacht en de bewoners waren in den eersten slaap verrast ; ccn gentleman kwam geheel gekleed, maar met een gepluimde slaapmuts op, uic een oude piano-kist die' op straat stond en die hij zich tot legerstede had uitgekozen, te voorschijn kruipen. Tcrwyi een partytje kindoren, op de derde verdieping van hot brandende huis, nog aan het jammeren was, stoven de mama's reeds de straat op om allerlei kostbaarheden, als bjjv. een tang, een emmer en ... een waterpot te redden ; middelorwijl waren de spuitgasten der verschillende brandspuiten als bezetenen aan het vechten over het vraagstuk, welke spuit het eerst water zou geven, en by dat alles stond een pifluwazieritt en acotzifik pubh'efc nnyeiair-Killio t« kijken en zeide ironisch: ?Hoor 2o reis knappen, daarmede op meerdere exemplaren van zeker insectensoort dooiende, dat ik niet nader durf omschrijven. Jammer is het dat ia den loop der tyden iets eigeiraardigs verdwenen is en wel do telkonjarc Upagkeerende bouwerij der loofhutten; da hoogs Bwcrheid, van oordeel zijnde dat zij zelve mans genoeg was om sta-in de-weggonjn het loven te roepen, verbood het oprichten dier huisjes en sedert hebbeu da bewoners yfttk den Jodenhoek hét dan ook nagelaten, maar 'er daarentegen, als om zich te wreken, een aantal diamantslijperijen gebouwd, dat iu waarheid duizelingwekkend mag worden geb.ee teu. Langzamerhand kom ik aan het einde van myn betoog en zoude thans den geïerden zotter wel willen verzoeken om een beetje 'spaarzaam met eyn zetfouten te willen omgaan, om bijvoorbeeld vau Marken geen Varken te maken, gelijk hybij een vorige gelegenheid van een Kollegat een Mollegat maakte, . . . maar dan, dan iieb ik toch nog wat ..... Wanneer iemand zich zo n da verbeelden dat ik met uiijn stuk bedoeld heb andersdenkenden te kwetsen of belachelijk te maken, dan heeft hy hot glad mis ; ik heb enkel en alleen ecnige wei nige eigenaardigheden van ons ,.Ghetto" willen schetsen op dezelfde wijze gelijk, ik elite andero buurt der stad eoude hebben beschreven ; het ligt geheel en al buiten mijne bedoeling om onze Joodache medeburgers, die ik hoogacht en waar deer, onaangenaamheden te zeggen en zy onder hen die mij kennen, weten dat ook zeer good. »« .1 * 1 v ?» * l M. . l ___ _»_11_ïi .!..< kerk __________ ... dan komt telk'ens de gedachto'in mij op: in wolk een hoerlgV en gezegend land levcii wij toch, waar men niemand naar zy'ri geloofsovertuiging vraagt, en waar men niemand om des gcloofa wille vervolgt, minacht of bespot." . En daarmede: ?ZR! je gezond zyn! Aqnarius. UIT DE BISSCUOPSTAD. Gelukkig hebben wij tin ook een Tentoonstel ling. Geen wereld-tentoonstelling, zelfs geen na tionale tentoonstelling, maar een provinciale tontoonstelling van nijverheid, ja eigeniyk nog minder, ean tentoonstelling van toekomstige, nu veren. Op het terrein van tentoonstellingen wat cienws te verzinnen, is zeker' zeer moeielfjk, maar al U het idee ook niet spiksplinternieuw, ik kan er mij toe zetteu om het toe te juichen. Laat onze toekom stige werklieden wat maken naar oigeirddoe, naar eigen vinding, vooral zouder hulp, en ik geloof, dat men daarmede een. goed werk doeh Een tentoonstelling van dip voorwerpen geeft een prik kel voor hunne ambitie en houdt heneenigen tijd nuttig bezig in hunne vrije uren. Gisteren had de plechtige opening plant». Plechtig is rekbaar; ik vond het niet plechtig, toch wel licht nuttig. Eerst een speech van den president van ndverheid, die het bewy» leverde, dat men in velerlei zaken kan uitmunten, maar daarom" nog geen redenaar is. Onzo geachte large meester hield de eigenlijke openingsrede. Utf spreekt goed, .hij is gewend in hef publiek te spreken, hy sprak heel gelukkig. Vooral zyn toespraak aan de Cigdign inzenders getuigde van veel belangstel' g. Maar van de plechtigheid en van de rede voering ging veel te loor. omdat in de zaal van Tivoli moeleiyk te spreken is, en héttmbliok, da dames natuurlijk uitgenomen, opstoot! en zoo dicht mogelyk bU den spreker drong. Dio han delwijze moge getuigen van groote belangstelling, van groote plechtigheid niet, en van beleefdheid groote plechtig tegenover de dames nog minder. Zy bleven zit ten, hoordtn niets, eu keken tegen een muur »an heerenruggea. De burgemeester verklaarde de tentoonstelling geopeno, het orkest liet faafuu hooren en iader trok naar de galei y om da kunstgewrochten te uien. Met het oog op de jeugdige iniiendttrs mag meu niet anders zeggen, of er ia veel mooi» ta zien. Voor het maken van trappen eu deuren schijnt onze aanstaaude werkman veel sympathie te hebben. Ik zag veel zaken, die van weinig smaak getuigden, maar meu mag sijno ei«chan voor de jeugdige inzenden ciet te hoog «tollen, Ean dor meest uurieuso iuzendingon was wel eoa vest, minder om het vest, dat uitmuntend kan zyn, maar omdat de inzender daaraan had toe* gevoegd een opstel over het vott. 't Is te wonschen, dat die restenmaker zich ook nog wat ociene in de schrijfkunst, opdat wy van onze la tere nUveren ook eens een rekening krijgen, die te leien i». ? Onverklaarbaar komt het m(j voor, dat er onder dergelijke insenders nog «én was die een doos voorden had van het opschrift: flandichnhe, De galery was netjes gedecoreerd en do inzen dingen mat smaak geordend. De tentoonstel* Iingscommissie zal er voldoening van hebben. AU de jongelieden, die bekroond werden, nu maar niet op hunne lauweren gaan ritsten. Hoezeer wensohte ik dat nu óun of meerdere onzer ryka ingezetenen het werk der Nijverkeids comotbaia voortzetten en aan die jongelui, die aanleg en umbt* tia toondoD.de gelegenheid gaven dezen zomer eeli paar malen naar de Amsterdamscue tentoonstelling t« gaau. Daar kunnen zy leuren, daar kunnen «H nen wat hun ontbreekt, daar kunnen ajj bohosi wdrden voor jeugdige pedanterie. . Die tentoonUelung ia! ook natuurlyk teleur» stellingen bezorgd hebben, gelijk de anti r e vol a. uonnairen by de verkiezing voor Prov. Staten zullen teleurgesteld z\jn, althans wat Utrecht be trek. Utrecht, altijd aangehaald als model-stad voor anti-revolutionnairen, liet één anti-revoluti» onnair vallen en zette in zyn plaats een libeiaat. Na alle moeite van «nti-revolutionnaire aydo, na het herhaalde «-wapperen met de Oranjevaan, is dat resultaat wel merkwaardig. .Op het platte» land hebben do anti-revolutionnairen drie plaatsen gewonnen; ook dat toekent. Anti-revolutiounairea en katholieke liefheid sohy'nen by den boer nog steeds veel aftrek te vinden. Een merkwaardig en een in nU, v^aiCüvofl eer* waardig man_ ia dezer fof u overleden. Lk bedoel ubu UUAOU i(T ?. 4an. Zelden zagen wQ een ' man met zooveel lovenslurt, met zooveel humani teit, mot zoo weinig onverdraagzaamheid, ik zou by'na zeggen zouder oenige onverdraagzaamheid. By katholieken was hy evenzeer gezien, als by protestanten, die hem kenden. En a's hy' vertelde van zijne ontmoetingen op Curacao, dan tintelde zijn vertelling van geest, van humor, van ver draagzaamheid, van energie. Ook als letterkun dige had Putman zioh oen welverdienden naam verworven. Zy'ne handleidingen tot onderwijs der inboorlingen van Curacao, door hem in hun tanl op gesteld, door hem op een eigen drukkerij'je door mlanders gedrukt, worden door toalgeleerden zeer gewaardeerd. Zijne studiën o ver Spaansche letter kunde zyn meer bekend, en ten spyt één onzer hooggeleerden, niet minder gewaardeerd. Hadden katholieken, anti revolutionnairen en Protestanten maar eens een. lesje genomen in verdraagzaamheid bü doken Putman. De ÜtrecMschc Courant deelt mede, dat Joadi Charlier in het a.s. speelseizoen z|jne volksvoof^ stellingen zal voortzetten. Het verheugt on». Da Ut r. Courant verlangt eeue commissie van toeziohf om Charlier by te staan. Zeker niet kwaad. Maar waartoe daarvoor weer een nieuwe oommissie. Wy hebben oen commissie tot veredeling Van volks vermaken; zoo zy ergens nut tig kan werken^ dan is het daar. .Zy is de aangewezen vereenigtag; dat zy toone haar naam waardig to dragen. 11.5.1883. Jan van Utrecht. BLUTST. DE AMSTERDAMSCHE CONCERTEN» Zaterdag 5'Mei 1.1. is in den nieuw gebouwden Parkachouwburg, het eerste- concert voor het beitalende publiek gegeven. Het orkest onder direoüö Van den heer W. Kes, bracht de drie volgend! ouvertures ten gehoqre: ?Zur Weihe des HaUöeS" van Beethoven; ?Guillaume Teil" van Itosstoi èll de ?Jubelouvertura" van Wener. Bet orkest heeft myn hoog gespannen verwaan* ting niet beschaamd. Fyn genuanceerd, correct «n met veel aplomb werden deze ouvertures uitge voerd en dit kan ook niet anders, wanneer eelt orkest, bestaaude uit vele uitstekende art is ton* (ik behoet slechts de namen, Hofmeester, Bosmanfi Üaillard, de J oog, Froshart, Mönch etc. eto. té aoemea) staat onder zulk een kundige, bosonaaW* leiding als dia van den heer Kes en wanneer dia directeur ijverig raat dat orkest repeteert. Ni< waren wy Amsterdammers jnist uiet erg verwend in den hulsten tijd en het-is daaraan ook voor een groot 'doel toe te schrijven, dat de verrichtin gen van dit orkoit mij dezen avond zoo blzondeu troffen. Do accoustic is in deze zaal zeer goed erf wanneer liet orkest eenmaal op do plaats zal zUd waar het behoort (uien had nu nog maar voor behulp een estrade gebouwd, die veel te ver vooruit «tak) dan zal de eenheid van geluid zeker ook nóg, beter worden, want do ecmg« aanmerking die ik KOU kunneu maken (tnen beschonwe het echter meer als een opmerking) is deze, dat de paökon en do trombone» te sterk uitkomen, terwyi mat do vier prachtige hoorns hot omgekeerde plaat» vindf. .'-??' De heer Kes heeft alle eer van deze uitvoering; hartelijk hoop ik. dat als na l Juni de concerten voor de leden zullen aanvangen, de dan to geven concerten, wat l het orkestrale gedeelte betreft tenminste, gelijk zullen zyn aan deze eerate uit voering. Yau dit orkest is de hoer J. G. H. Mann tweede directeur; genoemde heer heeft zich, toen hy aan het hoofd stond der Vereenigde Toonkunstenaren (zaliger nagedachtenis'.), ccn zoo goeden naam ais dirigent verworven, dat wij ook zeker zijn hem in zijn functie aU the right man te zullen zien optreden. . De soliiten vau dezen avond waren Motu. D'on*' che peschamp (sopraan); en du hoeren,J. F.-.uio,, (bariton) en tüamillo bireri (officier der orde van de Eikenkroon en solo-violist). Hen kan ik lang zoo onvoorwaardelijk niet prijzen als hot orkost. Mejoffrouw Desohamps wal verre weg de bc«to van dit drietal. De nummers 'harer keuze waren: Aria uit ?In reine de Saba" van Gonnod; Aria uit ?Uern* dUde van Dasuet en de groote Aria -uit de 4de Acte van ?les Noces de Figaro" terwyl zij nog met den heer Faure, een duet uit ?Mireille van Gounod voordroeg, ZQ bezit een aangenaam, omvangrijk gelnM en draagt goed voor: het bebt kon mij bevallen de aria uit ?Heradiado": minder goed kon ik mij vereenigen met het duet uit ?Mireille", met dc:i heer Faure gezongen. ? En zoo kom iu al< \:\n zelf op dezen zanger, wat zal ik daarvan leggm. ilc ben er mede verlegen. Het publiek, (er was een /.eer bizondcr publiek aanwezig) was reed» in verruk-. kiug toen de Heer Faure nog slechts twee ma ten gezongen had van zpn eerste nummer, ecii aria uit ?Le Siège de Corinthe" yunRoisihi, doch ik kon maar niet in dio verrükkin^steoimin!; KG' raken, want i!c vond het bepaald vahch en wel permanent te hoog. Dit was het geval mei alles wat door den Heer Faure gezongen weid mot begeleiding vnn orkest; die nummers cc'itar, die roet pianobegeleiding voorgodmgeu vcnieti v»'deden my' beter. De Heer Fauro hei l't tu boMhjkken ever een prachtig, omvangi-yic ?Juit weer eens een goo blijvc moge orchaat to hoci-an, dat dit de -wensen van Stricte. HET TOONEEL TJB ROTTERDAM. J)e vrek. Stonde Els. Fedora. 'y hebben op tooneelgebied in de laatste va geeu klagen gehad. Vrijdag 4 Mei Vavare v*n MolAve tor benefioe ven deu beer van ZniJlen; Zondag in dea Nieuwen Schouwburg de eerste voorstelling van het oorspronkelijk drama JKondc ;<;/« das hoerea Peppen; Dinsdag in denGrooten Schouwburg de eerste voorstelling van Fcdora mat Mevr. Beenmaua m de trteb-ol. Ik zal deze drie voerstellingen na elkander, aooals zy gespeeld werden, bespreken en begin dus met de beaitiet-voorstelling van den Directeur va» Zuyien, die e)e rollen van Harpagon in L'avare en van den Ridder do la Rochcferrier m JSe» Partij Pikt gekozen had. Er behoort voor een acteur een bijzondere moed tos, om eea rol te spelen, die zyn tradities heeft De Vrek is door bijna iedereen gexicn, en iedere af«Üking.die men aich vaa de bekende traditie veroor looft wordt al» font aangezien. WQ Nederlanders hebben ook eaa traditioneelen Harpagon, het is die van Albregt. Menigeen had gelegenheid die rol van den helaas to vroeg gestorven Kunstenaar te zien en »telt zich zijn Harpagon als ?do" Harpa gon voor. De heer Van Zngïen heeft met dqzo traditie gebroken, hij flaf een geheel ander karak ter dan dat. wat ons Albregt indertijd to zien gaf. Was Albregt schuw en gluipcrig, hy was Haarentegen bewegelijk, op dit ooganblik hier, dun weer ginds te vinden. Albregt dacht steeds MM do mogelykheid zijn geld te verliezen; Van /unlen daarentegea dacht aan de werkelijkheid: op ditoogenblik gebeurd het,wordt het mij ontstolen eu -liep daarom weg. om eens even een blik te slaan op do plaats, waar het geld lag en zich zoodoende te overtuigen, dat het nog niet gestolen was. oi )ii) draagt op wegslepende wfiae voor, maar het tu IKK* b».» anj Veel va»T het «enet. Dez» xin«r droeg, behalve het boieageaoesado doet u ?. ?MtreiUa an de aria vaa RossM, aog voor tlleluia" d'Amoor van hemzelf, .Chansoa é* sorl' van Adau terwijl hij op het stormachtig bravogoroep, aeachreeuw ea fstrap nog ton baste gaf twee Cederen vaa hesazvlf a. >. E«t wlbeSuijd«t ?Les Hameftu*'1 en '.Lca Mvrthes aont ilétris" En nu do Heer Sivori, wat tal ik daarvaT: zwucur1 Ik begin n»et hnldo te brengen aa» s4n kolossaal ontwikkelde techniek, maar overigf.m ! ?Oordeel »kt te hard", zeide ,tiij een mijner kenniasea, ,'tis oit alea t^d!" en hior leg ik mU H neder. Ik voor m| hond niet ! run Trouvürc-fanUsUia voor viool al worden *e ook gespeeld met oen daizeUngwekkende tech nische vaardigheid ea als bat ?Adagio religioso" vau des spelers eigen compositie werkelijk ?relieioao" is, dan boa ik «aker te slecht en aoadift oiu h«t raUgioae karakter er van to btgrijpen, hel op algemeen verlaagoatoeasspeoUe^Carnavil de Venise" daad de daar dicbt; V«*SM" vond 'tinooi! welnu chaoan soa gout! Voor mt) i» Sirori eeo virtuoos van vi-oeger tüd ea lang geen waarachtig kunstenaar. Do tot slot iei^icelde ?jubel-ouverture" saet Wilhelmus" tot s ot was aeinkkig een goed beluit van dezen avond; Tiet e>ea iemand goen veiüesr, dit zeer goed te begrypen is, daarentegen vragen wy ons bij Van Zuylen's Harpagon : hoe is het mogelijk, dat ban het geM ontstolen kon vrorden; fit) Hop immers voortdurend weg, om er naar te zien en zon toch den dief wel ontdekt hebben, toen deze aan het uitgraven was. De tijd daartoe noodig is toch veel te groot dan dat die Harpagon, die van Znülcn ons te zien gaf niet één enkelen keer ondertusschen zou nij n gaan kijken. Ik achtte het der moeite waard om eens op het verschil van opvatting dezer rol by beide tooncelnielers te wijzen. De waag is nu: hoc heeft van /nijlen de rol ? nadat hij xe eenmaal, zooals ik dit omschreef, opvat ? gespeeld 'i En dan moet mijn antwoord zijn: in «én woord meesterlijk. Van het begin tot het einde bleef hij zyn op vatting getrouw en wist ook tot in de fynste nuances 200 geheel en al het karakter van dien gierigaard -weer te geven, dat de Heer van Zuylen den hoogsten lof verdient. Hij heeft door zijn Harpagon nieuwe lauweren behaald, hij heeft daarin weer eens getoond, wat hy vermag. Het publiek scheen er blykbaar ook zoo over te denken, want het riep hem na ieder heilrijt herhaalde malen terug. AVal de geheele opvoering betreft, zoo kan die in alle opzichten wel geslaagd genoemd worden .... tot aan het vyfde bedrijf. Dit bcdrtyf liet veel te wenschen over ; het liep geheel en al in de war. De oorzaak is echter niet ver te zoeken. De heer van Nieuwland, die zich zeker voorstelde in een Duitsche Posse op te treden, had zich gegrimeerd. niet ccn valschen neus, om toch vooral een charge te geven ? daar heeft bij bijzondere lief hehberij voor ? en gaf zooveel flauwe aardigheden ten beste, dat de aandacht van het publiek en vau de tooneelspelcrs afgetrokken werd en die aardiglicdeu da hoofdschotel vau het vijfde bedrijf wer den. Dit waa zeer te betreuren, want de opvoe ring loed er ouder. De vertaling was slecht en ]>lat ; eenigé trivialiteiten hadden gerust achterwege mogen blijvcu. i'eo .Purlij Pilcet werd keurig afgespeeld door do heeren vau Zunlcn, Faassen, Rnyabroek en mej. H. Klcy. Prachtig was de heer van Zuylen pe^i-iiiH-ordi'hij had het portret van Sandenu als voorbeeld genomen e» had dit zoo mooi nagemaakt, 'lat men den naam Sandcau hoorde fluisteren, toen hfj op het tooncel tiad. Aangenaam was het mö wcC-r eens een volle zaal to zien; het komt in Rotterdam zoo weinig voor, dut de komedie goed bezet is, dat men het tli een wonder gaat D*schouwen. Ditmaal was bet uatuuriyk niet anders te verwachten, want liet was de benetiat-ToorttelIing van den üinkcn dirncUur en talentvollen acteur van Znülcn. Mondt tils, Oorspronkelijk Dramc uit het Zuiduollandsch Visscherslevcn m C Tafereelen, ia de volledige titel van het nieuwe stnk des heeren J''-ijpcrs, dat Zondag voor het eerst in den Nieuwen S'.'liouwbtn-g werd gespeeld. Ziehier de inbond: l'lonile Els, de dochter van den smokkelaar en dronkaard Krelis van Dongon, heeft twee vryen V\il!om Krans en Koenraad Plak. Haar vader *il, dut zy mot Koenraad zal trouwen, maar zy xieat Willem tot man. De vischvongst gaat echf>|r Biecht, zoodat Willem niet gcnoejfkan ver«ionen, om vrouw, kind en vader van het noodige te voorzien en daarom gedwongen zal worden om wegens schulden aan belastingen en hypotheken 2(jn hui'je te vcrkoopen ? het huisje, waar znn vader, hy en ook zijn zoon zyn geboren. Om dit te voorkomeo, neemt hU dienst als stnnrman op de /foi-'m/, ee» schip, dat alleen tot hot drijven van siuokkelhandcl uitvaart. De ' kapitein van het schip. Valk, komt >vcreen met Koenraad Plak, dat hy voor duizend {(uiden Willem onder weg over boord zal werpen. ui-t schip gaat nit en komt later ' woèr thuis, zonder Willem, die volgen» hot beweren vim den kapitein over boord geslagen en verurouken i». Blonde Els is au weduwe. Koenraad aoat herhaaldelyk bü haar aanzoek maar wordt telkens afgeweten. De armoede stijgt meer en meer in het hoi» van Blonde El» en wordt nog vergroot dóór het slechte gedrag van haar vader. 2ij is genoodzaakt om het gooden hoofdyzer ? ast aanlga sieraad dat s$ nog bezat, een aan denken. aan hare moeder ? te verkoopen om te jorgcn dat haar vader niet in de gevangenis komt en heeft na ttetfl meer. Thans oesd mi sh^ om haar kind voor gebrek to bchoedeu, het aanbod van den rjjkea Koenraad aan te nemen. /y trouwt mot hem en op den trouwdag komt Willem terug. Blonde Els heeft nu twee mannen en daar «y den een niet toebehooron kan en deu ander niet toebehooren wil, besluit zy eeu einde aan haar leven te nemen. Zy' is op het punt zich to verdrinken, maar Will«m belet haar dit. Tl ij t»eeft kapitein Valk aan de politie over, daar die hem in zee gestort heeft. Vooraf echter ontstaat er een woordenwisseling tussohen Valk eu Koenraad. Koenraad zegt, dat hij aan liet gerecht getuigen zal, wat Valk heeft misdre ven, maar (leze brengt hem tot zwygcndoorhem mot ccn pistoolschot to dooden. Stervende be kent Koenraad, welk deel lui aan du misdaad heeft en vraagt Willera en Els om vergiffenis, die hem geschonken wordt. Willoiu eu EU wor den nu weer gelukkig met elkander vrreeniffd. Het stnk heeft vele zeer sympathieke en lieve tooneeltjes en is tot aan de terugkomst van Willen» bepaald goed to noemen; van daar af daalt bet echter verschrikkelijk, zoodat de twee laatsto tafreehw heel veel afbreuk doen aan het geheel. De «hrtyver wist blijkbaar met die twee mannen geen rand an moost zijn toe vlucht nemen tot het gewone melodramatische «lot door er een te laten doodschieten. Dit ia bepaald jammer, want b_\j een beter slot zon hot «tok zeer zeker een goede aanwinst voor onze tooneel'litteratmir geweest zija. Aan de opvoering was veol zorg besteed. De deooratie in het tweede tafereel was prachtig; de schilder, de lieer Ponton», verdient daarvoor alle lof, hy werd ook op het tooneel geroepen. De tooneelspelers haddun met zorg hunne rollen bestudeerd en speelden xo goed, maar.... deu eersten avond wnreu er niet -veel monschen, don tweeden avond waren er weinig mentenen, den derden avond waren er te weinig menscnen, want de voorstelling ging niet door. De belangstelling, dia de Rotterdammers voor het tooncelhebbon, is zeker eeuig Lauriergracht No. 37. En nu Fedora. Ik heb geen geleirmihoid gehad, om Sarah Bernhardt in de rol van Fu'dora to zien eu kan dus haar ipel niet met dat van Mevr. Beersmans vergelijken, maar te oordeelen naar hetgeen ik er over gelezen en gehoord heb, schyut het mfy .toe, dat de l'édora van Mevr. Beorsroans geheel en al overeenkomt met die van Sarah Bemhardt. In het eerste bedrijf is Movr. Beersmans uiterst kalm, mijns inziens veel te kalm. Ei' is natuurlijk veel voor te zoggen, dat Fcdora ? hoe hartstochtelijk zij ook moge zyn ? bedaard en kalm zy, voordat zij weet, wat mot Wladimir gebeurd is, maar dip, wanneer zfl ziet, dat hij, dien zij zielsliof heelt, gewond, vermoord is, dan ook weg met die kalmte, weg met die rust, in haar plaats barstte il o hartstocht met woedende vlam uit, do tooneelspeelster ? blijye dan niet rustig op con stool zitten, dat kan zij niet, mag 7-Ü "iet; ware K'Jora zoo kalm, zij waro niet I4'édora. Men aal mij zeggen, de actrice moet v.ich in het begin sparen, om straks climax in hare hartstocht te kunnen leggen. Mijns inziens geheel'onjuist; zij mag zioh niet sparen, wanneer nnnr rol dit uiet meebrengt, en heoft de schrijver haar hartstoch telijke scènes in' het eerste bedrijf gegeven, zij spcle zo hartstochtelijk; komt er geen climax, vallen de andere bedrijven af, welnu! dat kome op het hoofd van den schrijver; men zal er de tuoneehpeelster goen verwijt van maken. Mevr. Becrsmaus heeft zich blijkbaar ook willen sparen, want langzamerhand kwam er meev hartstocht in haar spel, einde van het tweede be.lryf, het derde bedrijf en het vierde bedrijf, toen was zij groot, majestueus. Mü ontbreken de woorden, on» haar (pel te besehrgveB? woorden zQn zoo'n slecht voertuig, om gevoelen» over te brengen. Vooral het vierde bedrijf was zoo mooi, het, lied 'der ongelukkige vrouw werd zoo aangrijpend, zoo volmaakt weergegeven, dat ik niet gerustheid durf beweren, dat Sarah litrnhardt het niet beter kon gespeeld hebben. Trad by de andero gezelschappen de rol van Lovis op den achtergrond, liier staat hy naast Fedora. De heer D. Haspels heeft getoond, wat U die rol zit; hy heeft- ze geheel tot haar recht laten komen en met eenvoud, maar te gelijk met diep gevoel ous dien tecderen, minneuden, om?elukkigen man gegeven, dien de schrijver van hem gemaakt heeft. Mevr. Beersmans was wel gelukkig zoo'n Loris aan haar uu'Jo te hebben; het scheelt nog al wat de heer Polbarst, dien ik naast Mevr. Frenkel zag optreden of D. Haspels, namelijk in het vierde bedrijf, dat door overdrijving van de zyde van Loris bepaald onaesthegiscl; kan wor den, muntte door eenvoud en soberheid uit. Minder goed kon ik mij vereenigen met de gravin a van Mevr. Burlage?Verwoert. Zy was veel to" bewegelijk voor eeu vrouw, die zich ver schrikkelijk verveelt, men zou het vau die vrouw niet gezegd hebben, dat zjj zoo moeite had, om haar tyd om te krijgen. Over het algemeen heeft de voorstelling weer eens getoond, wat wy, Nederlanders, op tooneel gebied kunnen, wanneer wi) willen en dat ons tooneel volstrekt niet achter behoeft te staan voor het buitenjandsche, al wordt alles, wat van daar komt, met wat meer geschctter aangekondigd. De Rotterdammers behoeven nu ook niet meer nayverig te zyn op de Amsterdammers: zy hebben hun Fcdora, wij de onüe. Daarby hebben wij esn Huiken Loris en een omgeving dezer beide, die beschaafd Hollandsen spreekt en dat is toch ook \vat waard, zou ik zeggen. Van Zui|len sluit het winterseizoen Vrijdag met de Vrek, het Ned. Tooneel morgen met Ftdora, zoodat ook ik dus voor dft seizoen afscheid neem van de lezers, die mij tot uu toe hebben willen volgen. 9 Mei 1833, ? M. H. ? . tJIT PARUS. Terug uit Amsterdam. ? De salon van 1R83. ? De dooden: Jules Sandeau, Manet, Amigaes. ? Een acteur gedeco reerd. ? Tooneel en hoeken. Parijs, 'J Mei 1883. Ik ben terng nit Amsterdam, waar ik, met eenige leden dor Parijscho pers, do opening uwer schooue tentoonstelling heb bijgewoond. Ik be hoef u niet to zeggen dat ik bij mijjii terugkomst, door myn vrienden bestormd beu met do meest verschillende vragen: ? ?Welnu, is het dan werkclyk zoo merkwaar dig, dat Noordsch Venetië r1 Waarom was de koning toch zoo knorrig? Is dia Tentoonstelling inder daad de moeite waard? Waarom is er nog niet» klaar in de Fransche afdeeling? Wat is toch het J'anopticwri? I» het daarginds duur leven? Wan neer moet men er heen «aan? Wordt erFransch verstaan of moet men er Oharabia spreken? Kunt go mij recommandaties meegeven? enz., enz. enz. Ik heb zoo goed mogelijk geantwoord en vooral getracht de stad waardig te prijzen, die de vreem delingen gedurende do feestdagen zoo goed ont vangen heeft. Ik heb geantwoord dat bet noordsch VenetiS voor een Parijzcnaar oen belangrijke ontdekking was; dat men nooit m het Lonvre zooveel Rombrandts, Rnysdaels, van der Helsten en Temenen bneen gezien had; dat ik geen verkla ring wilde zoeken, voor het voortdurend slecht humeur van den koning, vooral toen hy aan de Fransche afdeeling kwam, waar ikmetdegnheele Fransche Commissie stond, dat ik echter de Ko ningin van dichtbij gezien heb, die er allerliefst uitziet en die genadigujk haar portret op glas, uit -de handen -van onsen President, den beer Djeto-Mounifl, beeft aangenomen; dat de ton» toonstelling evenmin klaar wa», M» ooit eenige vroegere, maar dat toch da Hollandsche afdeelinr reed» wonderen vertoonde, vooral haar Indisch paviljoen; <Ut.jnex~.0en .maand alles klaar ia! syn en in Juli ieder nieuwMierig PariJMnaar oertst B«*r Ainstt*d*M ka» konen: dat de iader* daad onnntb«r«z<da achteri»Jkheid der Fransche afdeeling, bij d« meeste onswr exposanten vooral moet worden toegeschreven aan bun wensoh om alleen teatoonteswllwi wat fHsch ea afgewerkt i», en to stut is ée oegea «kr j«ry te boeien als hy veorbgkomt; dat de heer. Afortioi in het Panopticum een schittcr*n4 bal heeft gegeven, en dat de op da bovemaUn tentoongestelde tafereelen amusant ïvn> vaar niet zoo mooi z^n als die in ons musewn Gravin; dat men te Amsterdam niet volkomea gratis leeft, daar men er even gemakkelijk «en galden uitgeeft als te Parijn een franc, hetgeen precies de kosten van het leven verdubbelt; dat men zich niet te Amsterdam moet wagen voor het einde van Juni of het begin van Juli, daar dan alleen de reis een degelyk doel zou hebben, omdat alles dan op >Un plaats zal zijn on de algemeene indruk verrassend; dat ieder welopgevoed raenseh in Holland aeer zuiver Fransch spreekt, en men zich overal, iu alla winkels zelfs, volkomen verstaanbaar kau maken; dat aanbevelingen al ?aergemakkeiyk te geven «uilen aftn, daar ieder feu alleraangenaamst ontvangen heeft; en volgens om spreekwoord de vrienden van onze vrienden ook onze vrienden zijn. 'De salon is dea 30sten April geopend voor de bevoorrechten, maar <dae ?eerste voorstelling , die men den vtrnitéag noamt, en die vi-oeger voor de schilders bestemd wa* om een laatston penseelstreek aan hun stukke* te geven, is tegen woordig niet anders dan een gedrang. De geheele wereld, ? en wat voor een wereld soms! ?weet kaarten machtig te worden, «n dringt en duwt er meedoogealoos. Er z\jn dit jaar 2500 doeken^ onder dit getal natuurlijk een aantal zeer middelmatige, dat » ile vloek der tentoonstellingen; maar dooreeugeuomun is do salon goed. De werken van buitengewoon hooge vlucht, die waarover man dispnteeit eu zich DOOS maakt» waar in do held haftige tijden van het romantisme oproer over ontstaan zou zijn, ontbreken; maar de gcede schilderijen, die de Fransche school eer aandoen, en don naam der schilders in waarde doen hou den, mist men niet. Twee fraaie portretten van Bonnat, eene prachtige naakte vrouw die leest, van Henner, en de Non «n denselfden uitstekcnden meester; de -Tutlith, van Cazi», een soort van allegorie metmoderneoostnmen over het oude onderwerp; hot Bureau fan Liefdadigheid van den heer Gervcx, eene realistische studie van administratieve weldadigheid, tooals zy te Parijs is ingericht; de Morgenstond en de Regenboog van Jules Breton, twee idyllen door een dichterrchilder goteolvond; do Aanbidding der herders door den heer Lcrollé; de Paus en de inquisi teur van Jean Paul Laurens, ce»strenge historische bladzijde; dit zijn noo ongeveer, in vogelvlucht de meest opmerkelijke stukken. Ik moet hierby voegen do Androtnachu van Rochegroase, die zeker den ?pi-ix du talon'' zal behalen, waarmede men do jeugdige talenten beloont.Het is een reusachtig doek, waar, op do bebloede trappen van bet verwoeste Troje, de moeder worstelt met de overwinnende Grieken, terwtyi men haar hare kinderen ont neemt. Een vrceaeiyke, hartroerende worstelstt-yd! De grond ia bezaaid met lijken. Ken kruisiging v*n den lieer AirniJ Morat, asm Christus met vaneen ge strekte boenen, vu-toont niet» dan ecu gfi'olterd mensch. De heer Armand Dumareacq hooit een fraai militair stuk geleverd metGcncroaZ/oWAcrftein den slag by Bapaume; veel vuur is er in den Carnot te Watlignits van don heer Morcau uit Tour», en in den dood van Mqrras van Woertz. Ik ula or OTOT v«n de» eenfflai» rang, maar ik. hoop er op terug te komen; evcnzoo op do beeld houwwerken, die ik zelfs nog niet gezien heb. Het is alles de schuld van uwe Tentoonstelling-, ge moogt het me dus niet te erg verwijten. En iu mijn afwezigheid zijn de dooden gestor ven; die arme Manet, op wien men te vroeg reeds de lijkrede geschreven had; die goode Sandeau, den prettigen verteller van de oude, eenvoudige en ware school, toen men nog aangename boeken maakte als Lc doctcur Jlerbeau met opmerkings gave en hart, of tooueelstukken ah MtU. de ta ticiglière met gevoel en toestanden, en niet met docoratiën en trucs. Ook een bonapartist, schrij ver van talent, al was hq dan ook een kei/ersdienaar, Jules Amigu«s, is gestorven. Jules Ferry heeft een groote hulde bewezen aaii den acteur Dekunay, Sociétaire der Cotnédie franjaise. H« heeft het roode lint van het legioen van Eer gekregen; Delaunay heeft dau OOK ge zworen, dat hij liet huis van Molière niet verlaten zal vüór men hem er uitjaagt. Het Palais-Royal heeft vier kleine vaudevilles zouder belang gegeven; do Oaité heeft l'Abime van Dickens weer opgenomen. Wat boeken betreft, raijn scbrUftalel ligt vol, maar ik heb er nog geen enkel ingezien. Alweer de schuld van uw Tentoonstelling! UIT BELGtfit. XIX, Belgische muziek te Far$s. ?Korcl van Ueïder." Het nieuwe hau cl elsmuseum. .,De pest" van Gallait. ? Neen, dat ia wat meer dan «n mauwis quart d'hetire, wat meer dan k qttart d' hcure de RabelcM, de verlegenheid waarin hot waalsche en verder vlaarasoh-franscli-kirjonsohe gedeelte der bevolking zich bevindt door de zegepraal welke Benoit met zy'ucn ?Lucifer" gisteren te Parijs beeft behaald! , Nu nit Parijs aan de ÏJtoik Mlge wordt gctelegrapheerd dat België eenen toonkunstenaur bezit ?geluk Rubeus een schilder was" en Uenoit (vooral met de twee laatsto doelen zijns werks) de grootste geestdrift heeft (opgewekt in de stikvolle zaal van bet Trocadaro, nu is ei* eon De katholieken zeggen, geloof ik: ?Roma loont»," ?Rome Iweft gesproken, daarmede is de zaak uitgemaakt"; de Belgen zweren niet alty'd by Kome, maar dikwhls genoeg hij... Frankrijk. ?Gallia locnta," .Frankrijk heelt het gezegd," nu is het zeker dat er onder de Vlomingen een toonkunstenaar bestaat van wezeniykgenie. Wat tot heden alleen te Antwerpen, «n door een igo honderden personen daarbuiten werd geloofd, zal thans algemeen voor waar gehouden worden. Intnsschen is de schuld welke 90/100 der belgische bevolking aan hare vlanmsohe dichters on andere kunstenaars heeft te betalen, oneindig grooter dan die de slimme franwhe achrijver had af te doen, en met eene geestige streek zullen, kannen en mogen de vlaamsche kunstenaars zich niet laten afschepen, voor jaren en jaren van miskenning. Geen quart d'heurc, maar minstens een quart de siècle moge het gopleegde onrecht, zoowel aan do daders als aan de slachtoffers voor den geest blijven en niet te snel vergeten worden. Sedert eenigen tijd hebben de vlaamsche com ponisten iich intnsschen over den moed hunner vrienden niet te beklagen, al zijn dezen ook klein in getal. Zoowel in de Kam*r der Afgevaardigden als in den Schouwburg enz., werd hun hulde ge bracht. Gedenk de uitvoering van ?den Brnsselachen Straatzanger" van Julius Hoste met mnaiek van Joost de Mol, -den droom van 'tParadgY' ?van van Beers en Blocx, enz. Verleden week is het dram* ?Karel van Gelder" van Gitten», met muiek van Beooit opgevoerd, «n xoer gunstig ontvangen. Gittena beeft raeds een drama -Jane Shore" gewhreven, wat groatenVbtyral heeft ge vonden. Het thans gespeelde *wk biedt een aantal treffende tooneeleii, waarin maa zien kan dat de schrijver Shakespeare wel beeft beeaadeerd. In hoeverre hjj er ia geslaagd^ een meesterwerk te levered, schrijf ik n bti eeae volgende gelegen heid, want ik wil bet oordeel van het publiek niet te zeer vooruit loopen. Tan na af aan kan Vlsamsche tooaeel zoo gekweekt en. verpleegd ware geworden als men tegenwoordig het fransche tooneel bewiaroekt, de geeehiedsjnis der nationale. dramatitche kunst een voel glorierijker zou gvwor» den lij», dan z$ thans is. Hetfranache krüidheeT aan het geheele plantsoen eau valsch karakter Segeven. Al erkent de grondwet ook gelijk recht er twea talen: da smst nationale, de nweat ver breide, de meest gesprokene, net MderlaDdsch, wordt officieel achteruit gezet on zou onderdrukt worden als de tegenstand niet te groot was. Alleen i» het nitsluitenjk gebnuk der fransche taal te verontschuldigen in zaken van internatio naal belang, waartoe bü voorbeeld het nieuw ge opende museum ter bevordering van den wereld handel (Musee commercial) Behoort. In de AugnstÜnenstraat, Kr. 17, in de nabijheid van het groote postkantoor, is eeo aanaiemjjk gebouw, met voorgevel van solieden blauwen steen, eonigszios in zeventientde-eanwichea trant, ingericht tor voortdurende tentoonstelling van de natuur» voortbrengselen aller landen der wereld. Reeds een groot getal glazen kasten zyn met voort brengselen tav Melbonrne, Bübao, Japan, Britsch-Indië, Beyrnth, Algerië, Atlwae, Kaap de Goede Hoop ent. gevuld, bestaande iu metaalertsen, bontsoorten, boomvruchten, wojjen stoften, leder e:i». out. Niet alleen- practisch, naar zeUs prachtig is de inrichting, waaraan eene deugdelijke lees kamer, met velerlei bladen betreffende de han delsbelangen van vreemde landen en aan kantoor voor verschillende inlichtingen (Kureau Se rcHseigncinenl) is toegevoegd, wat aich vroeger aan het ministerie van buitenlandsche zaken be vond. Dit bureel, waar men antwoord kan bekomen op alle vragen over aardrijkskunde, personen- on goederenvervoer, tarieven en tal van zaken voor den handelaar van gewicht, legt ge tuigenis af van den practisehan Belgischen geest. Kortom dit museum heeft tot doel, door alle middelen de belgische fabrikanten en kooplieden in te lichten over den loop en den toestand des handels in andere landen en hou de overeenkom sten en onderhandelingen met vreemde fabrikan ten of verbruikers te vergemakkelijken. De ingezonden monsters of atalen wordeu naar bannen aard in verschillende groepen verdeeld, waarvan nu reeds een uitvoerige catalogus ia opgemaakt. Eigenaardig zijn. wat België betreft, de monsters van pakpapier, paklinnen, gctmamd -Echantillons d'emballages et d'spprêtV'. Men is alhier namelijk van oordeel dat Belgig, betrekkelijk het inpakken en het toilet (!) der handels-artikelen (FeiMttllayc et la toiletten, bij andere landen achterstaat; zoo ook wat hét uiteriyk (les apprêls) der stoffen zelve betreft, daarom il hiervoor een byzonder vak ingericht. In de boekej'jj viodt men menig werk vanbelang voor nijverheid eu technologie, woordenboeken finx. De monsters kunnen door da bezoekesjs in de hand wordeu onderzocht. De konsuls &yu de gewone bemiddelaars voor de inzenders van mons ters of stalen. Dat andere natiën de Belgen in toildtt voor uit zijn, is bepaald eene fout! Elke poging om haar te verbeteren is loffelijk; niet alleen op handels- maar ook op kuustgebied. Wij hebben reeds verhaald dat het nieuwe Palais des beaax arts zonder toilet van giijze lynwaad-behangsela en coco-tapijten onbruikbaar is voor muziek. Zonéer toilet van meerdere honderd meter» vaal, roodkleurig, glimmend katoen is aldaar ook geene 7aul om eene groot* BchnOetV ten toont*statten. Dit zijn de gevolgen dor moderne bouwkunst. Althans Gallait, de beroemde schilder van den ?Afstand van Kavel V," den ?Dood van Egmönt en Hoorn" en zoovele andere werken van nooge wnarde, hoeft zijn kolossaal schilderstuk .La peste a Tournay in 1039," van de tentoonstelling te Weencn teruggekeerd, 1) aldaar geëxposeerd en aan de zaal, of, als men wil, aan zyne -schil derij een bijzonder toilet moeten geven. Door twee rijen van frisscho planten en bloemen heeu treden wij na een paar minuten hot halfsombere lokaal binnen, waar 't overgebleven licht bijna nitsluitelijk door de schilderij opgevangen wordt, ' Op een doek van ongeveer 50 vierkante meten uitgebreidheid is het portaal der alond-romaansclie kathedraal van Doornik voorgesteld, op 't ongenblik dat zich aldaar eene processie vertoont, uitgezonden om'den Hemel te bezweren de ellende der ziekte van de stad ai te wenden. Liuka en rechts vertoonen zich groepen van mannen, vrou wen en kinderen in de grootste wanhoop, wild doorheen, met eenige gestorvenen daarnevens. In 't midden van het schilderstuk, geheel op don voorgrond, treedt een koorknaap met de kerkachef in de hand, over eene groep half doode honden heen van den al'schuwelyksten aard; daar achter volgt con andere knaap wet het crucifix nn een monnik of voorbiddev mét wöd-nitgespreide armen, het galaat meer door afkeer en ver twijfeling .dan door vertrouwen op de Voorzienig heid bezield, als hoofdfiguur van het tafereel. Dat hier gebeden wordt om verlossing ligt alleen uitgedrukt in de beelden der heiligen, welke men in de verte ziet naderen, en in eenige uitgestrekte armen van den volkshoop. Berouw, onderwerping leest men nergens. De genoemde hoofd- of middenfignnr maakt bovendien eenen thaatralen indruk en zou het werk eene plaat» aanwijzen onder die kunstvoortbrengtelen,waartegen de ?Gaulois"(voor velen zeker te naïef in zijne Kunsttheorie) onlangs zoo hevig opkwam in eene bespreking van den parijschen ?Salon." Het is niet toegelaten het scbilderstnk dichter dan op vier of vy'f passen afstand te naderen, ofschoon het verstand des toeschouwers de beste beoordeelaar moest blijven van de kracht zijner oojr<n, zyner bril, of zyn tooncelkijker. Gemakkelijk valt op te merken, dat de wijze van behandeling niet dezelfde is al* die der «graven vau Egmönt en Hoorn"; ook is deze voorstelling er ver van verwyderd met de spaarzaamheid van effect, die bescheidenheid enaesthetischokieschheid te zijn aangelegd als eerstgenoemd kunst werk, De groepeerinjfneeft weiemy'keverdienste; de tcekening, schoon hier en daar verwaarloosd, blqft toch in het karakter der figuren, de kleur is harmonisch en in zOo verre de algemeene in druk bevredigend. Hoe kolossaal evenwel de voor. stelling zij, verheffend is zij niet, en dat zulk groot doek meer geborsteld dan gepenseeld moest worden ? spreekt eenigsiins van zelf. Andere aanmerking, bij voorbeeld, op het zware gewicht der klokschel en de houding van den koorknaap, (ofschoon voluit drukking), de kloedardracht ent. laten wfj varen. Doch wq' kunnen niet scheiden zonder de herinnering aan de woor den, waarmede de heer Alphonse van Ryn, in No. 27 (28 april) der' Fóctération artiatiqae," 7\jne kritiek over ?La Rcdemptioa1' van Uounod aanvangt: ?La vie de tont ortiste se compose, a de rares eiceptions, pres de trois periodes: l'incubaüon, la maforité, la décadence." Ik haart my u te melden, dat ook Z. M. Leopold II van zins i» de tentoonstelling to Amsterdam to bezoeken en men in Brosse! hoopt dat Z. M. Willem III als tegenbeleefdheid de Angnstna revue over de troepen zal komen bgwonèn. Inmiddels zijn benoemd tot .leden van de Jury voor Le concours de Peintm-evanl883.dehoeren Geef», Fetis, Portaela, Verlat, de Faye, Hennebtcq, Bourlard, Lagje en Staeüart. Aan dere jury werden nog toegeroegd de beenn Mellery «n Beanfanx. UNDC. Jk echter reedt «eggen* dat, mdiea ia Brigië hey_wüi« b«t§tei* Tutte)** al* Jbu, Mitoipsinp etow '»4ravcmi*ge. (1883.) door Bic*. P. A. Fa» Beun £ Sternberg té Schoaaer De komnmndaet van d* ,Dj WesUndiath model, iwalkte S ludischen Archipel k da nabyheU "an Sataatrak Westkust: hu waa eea flink maa. uitawatandai m de prakUkjiaaar oabadraven in de taaone e» bjj tag «elf» op de theoretici mat ff«rmK*obattinff near. Omdat igne vardieastan fr*Jt waren, wë»3 hem opgedragen ?da vroedaasaa bevolking onder Noderlandsch gezag to bewaken togen de atrooptochtea der AtjdUer*." Hat état-saajor der ?Dolfijn," bestond uit den Iston luiteaant Baaokers, daia adelborst Isto klasse Van Ursalea eu eau jonf officier van de Indische laadauaht, terwyi aess bootsman chef was der bemanning, die bastoad nit 40 EnroBeanan en 80 Javaaan. Niet alechto ?ü, maar allen, die ooit met dea buaatandant ia aanraking kwaawa, kerden heat kennen al* ruw. maar stnkt rechtvaardig on vandaar dat hy be sluitende zflne twee hauhoadaton aan boord to nemen, dit voor de andere officieren eeu bew|» ?nacht wesen dat ook &y de hnaa«n mochten opnaBen. Van Draelan aan 22-jarigea, die nog niet teel met lekker e tanen nat gaat reken o verhemdea aphad, bezat oaene huishoudster. Toch was bJi niet ontoegaakelfflc voor vrouwelijk schoon, hetgeea bleek, toen ny door «yn kommandant naar een nabyz^ndan cngehwhea schoener gezonden, eest negentienjarige blondine ontmoette, nichtje vap den kapitein, die in z(jo praatruont ieder oooenblik herhaalt, dat hjj met de ?Bapid" al lOjftrea met Brussel, 8 Mei, 1883. «.A. 1) Da saliade welke bat doek had feMea, doof. aea daarop nadaijpssartan warkaaa,.ia «f feeeren. Van Unelaa maakt een praatje Luly, die voorkomend togen hem i», hem telt dat hare moeder eane BoUandkohe wa», maar zy te Batavia werd gebatVn, waar naaif vader nog woont. Wanneer Van Vnelen isl dit gesprek togan haar zegt, dat hu t* Batavia eene famÜie Braokerjikent, dan doê% die naam Luly blijkbaar pijnlijk aan, maar Van Urselen verneemt het waarom niet. De InUeuaut door zya kyker onderricht, dat er aan knap meisje op den eagehwhen «choonar i», komt OM oen quane/boodachap aan boord, doch Lally ve>' wijdert zïch oumidaeiyk cu de kapitein, dio no[ uiet de beide officieren naar da .^olfyn" heeft reeds vroegei- aan Van Unelea van Atjehers gezegd: .'t ta mei hen, hang je me dan hang ik jou". Wanneer de kapitein tot kommaudant toegelaten is, wordt Van Üraslajl Opgedragen oanteekeniiig to houden vaa bet ge» syrek. De kapitein vertelt van de Makien esi Atjshers, die zich in kleine koloniën op het eiland hadden nedergezet en door hunne bekendhsia met vuurwapenen dei inlanders de baas ware£ De Malciers hadden te Padang vreesolijke tafe* reelen van den vrouwen- en maagdenroof dejf Atjehers opgehangen. In dit gesprek mengde de* breedsprakige kapitein den naam zijns broeders^ Lilly 's vader, dien den kommendant kent aljr iemand, die geld tracht te maken, o» welke wija dan ook. De kapitein verhaalt verder van zjjae1 ontmoeting met het atjehsche booW Pokssaa, dia' hem de vrouwen, welke hij aan boord bad, waar-' onder zijn nichtje, trachtte te ontroo ven, eea pla&f dat trouwens verijdeld werd. Het blykt dat da kommandant ook Lilly kent en ua eenige woorden* wisseling haalt h&den kapitein over met hem, komntiuidant vaa de Dolfijn, vjuxAAnJiraiabooiae» ' beatmK, een expeditie te onderaamea, waartoe <. kapitein besluit. Onder bat scheepsTolk wordt ie over cholera gemompeld ; ter bestruding dezer ziel roept de fcommandant zfin volk bjeen en zegt, t ieder, die ziek wórdt, vijftig slagen eal toegediend} worden en twee dagen zonder etcii blijven en lachende beweert hy tegen de scheepsdoktersï dat dit middel stellig beter werkt dan de heil zaamste middelen door de theoretici uitgedacht* Beide schoenen gaan daarop ouder zeil. Van Urselen bhjit onder deu indruk van LilljCi bekoorlijkheid en gaat zoo spoedig hu kan na deu ?Rapid," en maakt kennis met Liuy's vai die vertrottwelijfcer met Van Urselen omgaat < zijne dochter schijnt to behagen. Het drietal ae eindelijk plaat» in de gewapende sloep, waan Van Urse/on moet trachten te ontdekken of Atjehers ook vijandelijke bedoelingen hebben. Van die onderzoekingen komt trouwene nietig voordat Lilly weer aan boord van de Bapid ü» gezet ; zy heeft druk mat den adelborst gepraat en ook voor hem gezongen, een lied vol liefde aa( trouw. Daar de kapitein wel op geld verdienen nit tEri maar het er ciut op heeft ziyu leven in gevaar ta stellen, vertrekt hy naar bimonie en gaat da kommandant den volgenden dag alleen naar dh kust om met de Atjeners en Maleiers te ond? ?handelen. HQ laat het bevel achter, dat, zog niet om twaalf uur terug zalwezea, met ean l bardcmcnt in de richting van de huiaan Atjehers moet oangevanifen worden. Rencke en van Urselen treden mtasschen m bespiegelï gen in welke betrekking de kommandant tol! Lilly of haai- moeder kan gestaan hebben. £«& minuut of wat na 12 uur keert de kommanda&ï terng en vertelt hoe het hem gegaan is. Hathoora der Maleiers heeft hy ?ingepalmd" door op z|jnsi ijdelheid to werlren, en de Atjehers hield hjj voor uoo zij hier, to Hontjay, deden datgene, waar in huu land de dood op stond, en door fantasia en waarheid te vermengen maakte hjj Van indr** van eene frrooto mocht to buitten. Hut gaspr wordt onderbroken door een staaltje van de kommandunt1» liefde voor dieren. Do kapitein, besloten niet met dea kommandant mede te gaan, vertrekt naar Simonie om de boot', die aldaar juist aangekomen is, onder bevel ta laten van den onderofficier, terwy'l de luitenant Monk naar Hontjay moet op t rekken. Mook waa een onbeschaafd man, die zijn stand geenszins tot eer verstrekte, Von Bürghausen ging door voor uen adelijk Oostenrijker, die aich genoodzaakt had gezien zy'n vaderland te ontvluchten. Daar da Atjehers niets vaa zich lieten merken begon de» onderofficier de voorzorgsmaatregelen voor over dreven to honden, en door de schoone nat uur verlokt, kwam hy er toe de benting te verlaten, om zich wat aan het strand te verpoozen. Rond dwalende hoort hg' achter een bosonje een meis jesstem; met geweld dringt hy er doorheen en plotseling staat hy voor Aunie, die wij leerden kennen als Lilly, en reeds gernimen tijd zijne ge liefde was. De liefde doet hen de voorzichtigheid nit het oog verliezen, en juist op het pnnt vaa scheiden, worden aQ door een zestal Atjeher» overvallen «n beiden, hij zwaar gewond en zij bewusteloos, door hen mede gevoerd en goed ver borgen gehouden. Ondertusschen werd door den kommandant vaa de Dolfijn besloten aan wal to gJtan en de wonige» der Atjehers to onderzoeken en in het ui» van het opperhoofd vond men drie mlandera vastgeklonken; zy herkregen hunne vrijheid en werden nitgehoord. Terwijl een niaaltod vera bereid, zoo goed en kwaad het ging, werd Van Ur selen op verkenning Van den omtrek uitgezonden ea uit het laatsto huis trad het hoofd Ibrabam te voorsoUyn en deze kooi de partij der Hollander». Ali gevolg van de verkregen inlichtingen besloot da kommandant nog dienzelfden middag de reis naaf Tjilaka to aanvaarden en al wat hy op atin wegoutH nwette.getoJgdevaneen overhaaste vlttohtdarAljahers en dan volgenden morgen lag de kraighjoot reeds TOOT een versterkte benting, vaawa»f,os;»en% kanonvuur ta hebben doorstaan, de witte vlag werd gehetohen, hetgeen weldra bleek met *ev raderlfk oogmerV to a|)n geaehied. De inlandarf echter; de verdrukking der Atjehers moede, kotasi jde party der HoUander». Voorgelicht door tbr»» ff''S Tl