Historisch Archief 1877-1940
No. 308
NIJVEBHEID
? f
K-'ML j
r ;* l
BERICHTEN EN MEDEDEEUNQEN.
Een Amarikaansch uitgever heeft een boek het
IWkc doen sien, getiteld The Etaayt of Qeoroe
XKot, .en dat 'de verspreide opstellen der beroemde
aahrUfster bevat. De behandelde onderwerpen zyn
o*. WorUUtnut and OiAerworMNNftt.SülvIfovett
«?fylftweOft*. Woman in JVonce, German
etc. Het geheel wordt voorafgegaan door
inleiding over Qeirge Eiiot'ê«nalysis of
?jr.tivc*.
Miseehien zjjn niet alle onze levers er mede
bekend, dat Amerikaansch* uitgevers de by hen
bestelde boeken steeds franoo doen toekomen.
Bet vyfde en laatst* deel vao Yietor Btigo's
Lebend* des Siècle», dat aanstaande week xal uit
komen, bevat o.a. La vition d'Aliffhieri, watrin
da Italiaantcae dichter zich tot den paus richt,
?n la OrèCf, z|fnd« de brief eener vrouw. Het
grootste deel van desen bundel is geschreven ge
durende 's dichters ballingschap te Gnernsey, en
geen stok dateert van later dan het jaar 10/4.
.Door een Am«rikaansoh bewonderaar van
Ooleridge zaleen boste van dezen dichter geplaatst
«orden in West-Minster Abbey.
Wellicht zal er spoedig in Engeland het licht
xten, e«n verzameling van Zoefoesefce bakerrijmen,
byéin gebracht door Bisschop Crallawy.
Richard Lesclide, Secretaris van Victor Hugo,
Beeft in Me Yotttk's companion eenige
bijzonderheden over hot iiitieure leven van d«n grooten
Ftantchen dicht ei ;wgonüeonen er het volgende aan:
Viotor Hugo leidt eeu zeer arbeidzaam leven,
?Oodat hy zich slechts des avonds eenige irye
uren gunt. Tegen de schemering gaat ny eeu
wnndeung in het bois de Boulogne doep, en brengt
het overige gedeelte van den avond met zün vrien
den en bezoeken door. ledere avond der week
is «»n een bepaalde categorie van bezoekers
gewjjd: een dag voor de senatoren, een dag voor
de journalisten, een dag voor de geleerden, otc.
Natuurlijk moet er ssms van dezen regel wor
den afgeweken, want byna geen vreemdeling van
naam, die Parys bezoekt en zich niet aan Victor
Hugo laat voorstellen.
De k«iser van BrazUii1, op een zyner reizin in
Frankrijk, wilde op zjjne beurt met den dichter
kenuis maken. Hu uitte ziju wensch aan eeu
diplomaat, die dadel y k daarop een ofüciüele on
derhandeling over de . zaak ging aanknoopen.
Zooala men weet, eischt de etiquette, dat het
bezoek van een gekroond hoofd binnen een zeker
tijdsverloop met een contrabezoek wórdt beant
woord. Nu ontvangt Victor llugo wol bezoeken,
maar hy maakt er geenc, Hoe die moeielyklieid
op te lossen? Hugo bukte den knoop door met
de woorden: wees zoo goed den keizer te zeggen,
dat wy om S uur dinoeren, eu dat, als hy lust
heeft om te komen, onverschillig welken dag,
wy gaarne een couvei-t voor hem willen gereed
houden.,
Hierop verliep er een week en llugo hadbqna
de zaak vergeten, toen op een avond, juist dat
men aan tafel zou gaan, een vreemdeling in een
laage overjas ? eouigszins verlegen de kamer bin
nenkwam. Victor llugo gaat hem te genoot en
reikt hem de hand. Men herkent hem, hét is
de keizer van Brazilië; de republikeïnsche gasten
schuiven op, om plaats voor hem te maken, en
spoedig werd ile. conversatie zoo geanimeerd van
twido kanten, dat men eerst 'om a ure van elkan
der ging. ofschoon het anders 's dichters gewoonte
15, te middernacht naar bed te gaan.
Charles Senryt bibliothekarts van de Parijsche
universiteit is bezig de brieven en onuitgegeven
werken van d'Alemberf te verzamelen. Dezelfde
heelt onlangs de brieven van Condorcet en van
2'nrgot uitgegeven, e» tevens is er van hem ter
perse een deel onuitgegeven brieven van Mlie
luespinasse.
Een zaer belangwekkend boek v&nPaulJancf,
de lUnstitut, reels bekend door zijn CauMs
Fttialcs is voor et*nigen tyd verschen. liet ia getiteld:
* 'i Ma'tlrcs de fa Pensee moderne.
Onttterp van «m spoorwegnet in Brtuiliff. Het
BrazlUsansche Gouvernement heeft in de laatste
jaren, zooveel de geldmiddelen dea lands zulks
toelieten, het aanleggen van spoorwegen in de
hand gewerkt. Thans is door de Begeertng aan
de vertegenwoordiging aangeboden een ontwerp,
waarmede beoogd wordt een zoo volledig
mogeUjk stelsel van verkeermiddelen te verkrijgen,
oaarby gebruikmakende van de vele bevaarbare
stroomen des lands, waarop stoomvaartdienste-n
kunnen worden georganiseerd eu verder van aan
te leggen spoorwegen.
De Hattering berekent, dat indien men
jaarlyks 40 ten honderd van de «even millioen gul
dens bedragende inkomsten der schatkist, tot dit
doel aanwendde men, by het betrachten der
grootste soinigheid na tien jaren tienduizend ki
lometers verkeerswegen zal verkregen hebben
door de genoemde som voor het uitkceren óf
garandeeren van rente op de aanlegkapitalen te
bestemmen.
Het avant-projet van dit samenstel van .ver
keerswegen is opgemaakt door den Heer Bicalho,
directeur der openbare werken. Hy stelt zich
voor de bassins der talrijke Braziliaauscfae rivie
ren onderling te verbinden en wel de Amazone,
Focantins en Araguaya, San Frabcisce en Pareea.
Op dese wij «e worden alle provinciën des RUks
inst elkander in verbinding gebracht, en aluu*
de welvaatt bevorderd en tevens de veiligheid der
grenzen veriekerd. Hy stelt zich voor dit doel
op de onderstaande w(jse te bereiken.
De Uegeering wordt gemachtigd om aan Maat
schappijen, die zulks wenschen een rente van
hoogstens 7 ten honderd op het aanleg-kapitaal
der spoorwegen te garandeeren of ook uau dese
maatschappijen een zekere subsidie per kilometer
toe te kennen, en tevens provinciale wetten goed
te keuren, waarmede dergelyke garanties be
oogd worden. Het totaal der concessies, waarop
garanties van laatstgenoemde soort betrekking
bobben, beloopt 1901) kilometer.
De grootste breedte van het land bedraagt
2500 kilometer. In het midden loopen van noord
haar zuid dn rivieren Focantins en Araguaya. tiet
dal vau de San Francisco is van deïe watcrloo^
pen gescheiden door een niet zeer hoogo berg
rug. Een spoorweg die het g- bied der Focan
tins met dat van de San Frauciaco verbindt, zal
293 kilometers lang worden; trekt men deze lyn
door naar het bevaarbare gedeelte der Araguay,
dan is Goyaz in verbinding gebracht met de hoofd
stad dor provincie Bahia. Deze lijn vormt een
voornaam onderdeel van den (i root c n
OostWester-spoorweg, die eeu totale lengte van 1000
Kilometer vtrknjgt.
Gebruikmakende van de gelegenheid tot scheep
vaart op de Tocantins cu do San Francisco ver
krijgt men met eea spoorweg van 600 kilometer
lengte o«ne verbinding vau de hoofdstad met de
zuidelijke Provinciün.
E»rn tierde groote verkeersweg wordt ver
kropen door de bestaande spoorwegen in de .pro
vincie San Paulo te verbinden met het bevaarbare
gedeelten der Parana «n van deze rivier aan te
sluiten op do spoorwegen Rio. tiraudo do Sul.
Hiertoe » 9000 kilometer spoorweg noodig.
Eindelijk wordt een lyu aangelegd van a<?
boven-Parana in de richting van het dal der
Paiaguya, eindigende te Matto-Urossa, de hoofdplaats
der provincie van denzelfden naam.
Deze viergrOote verbindingswegen hebben een
gezamenlijke lengte van 10000 kilonieter. De ge
middelde kosten der spoorweglynen aannemende
op f 70.000 per kilometer, kosten de verkeerswe
gen over dezelfde lenute, gemiddeld f 18.000
De kosten voor het doftmtiefn opmaken der plan
nen door den Staat worden gedrasen op afreke
ning \an het gar.intic-kjpiUal. Zy worden ge
schat op 4 millioen gulden; het ontwerp zal in
vijf jaren gereed ziju.
K.
Aantal passagiers
beambten
andere personen
1476,
Te samen '2511
Het rollend materieel bestond uit .
locomo^io^en 1T
peraonen-i^jtoigen 13,380
post- expresse- en bagage wagen 4475 .
goederen- wagen» ^VS^ïi
andwe wagena .""r3?
Vei tegen woordigende een totaal bedrag
1,046,113,647 gulden.
Het pertonetl bestond uit:
Hoofdambtenaren
Bureau-klerken
Personeel aan de stations
Porsoneel op de treinen:
Machinisten
Oondncteurs
anderqn
5674
van
3375
8CO
63,880
18,977
13,41»
48,254
Personeel iu de werkplaatsen.
Weifctwglranaigen 22,700
Timm?ndereu
Personen langs den,weg
Verdere géinployeèrtten
33,202
43,746
79,650
89,719
123,489
01,694
( jaar bezat. In dien slaat nu is ook vermeld
! het aantal vrijwilligers. Dooi- de cijlej's der
laalste opgave te vergelUkea met die der
vorige jaren is het mogelijk eenige gevolg
trekkingen te maken omtrent het al of niet
toenemen van het aantal vrijwilligere by eenig
korps of wapen. Raadpleegt men verderde
cyfers, voor die categorie van militairen,
aangegeven in de wedeiorganitatie, dan ziet
men tevens hoe groot het inéompltèt bedraagt,
Daar nu de vredesorganisatie in 1881, en
wel by verschillende Roninklyke besluiten
onder dagteekening van 11 Februari, is vast
gesteld, hebben wij ons bepaald tot
hetvergelyken van de ciifers der werkelijke sterkte
op l J u U 1881 en l Juli 1882 met die der
organieke sterkte en voor een gemakkelijk
overzicht het volgende staatje gemaakt.
Totnal 418,967
Aan dit personeel werd uitbetaald c«n som van
408,375,032 gulden. K.
HET MELKVERBRUIK TE 'PARIJS.
. "Wij maakten reeds melding jaa de nieuwe
biografie van Byron door J. C. Jcajfreson, getiteld
the Heul L'-rd £yron. Het verspreidt inderdaad
ee»i geheel nieuw licht op het karakter des
dicht*J s, zoowel als op eyne verhouding tot z^n vrouw,
styu zuster, en de gravin Guiccioli. De geschiede
nis va:i de echtscheiding wordt opnieuw opgehaald
en uit de docnmenteu zelve aangetoond, dat voor
de door Lady Byron rondgeatrooidelpraatjes niet
de minste grond -bestond.
INHOUD VAN~TÏJD8CanlFTEN.
.Nouvelle Kevue, (l Mei) JIÏ/M JRabany. La
Trnnfportation et les Recidivisten, A. Lion. Mer
Intérieurs Africaine, F. Lccomtè, Le géhéral
Chirizy, (fin) CV*. Naurou. La duchosse do Berry
tin Chateau de Blay, A. Barinc. Eraai de Psy
chologie Animale : L'Ame des fourmis. G.
Lavulley. Homicide par prudence, Revues etc.
Inhoud van den tfericrlandschtn Spectator, vóór
dexe Week: Berichten n mededeelmgen. Het
HMgacbe bosch in het begin der 17de eeuw,
dóór Arnold I«ing. SToüttrt in den Haag, door
D. F. 'Scheurleer. Lambrecht's Spellynahe, door
prof. H. E. Moltzer. Vlugmaren.?Pluksel.
NIEUWE UITGAVEN. '?
J\'*«MW« uitgaven in Nederland:.
Wilhelmina Heimburg, Woudbloemcn..
Jean Macé, De gesciiicdenui van een
hapje brood, door levr. Busken linet .
Petrus van Oort, Aan wal on aan boord
Christiaan Sepp, Bibliographische
mcdedeelingen ...... .....
Dr. J. B. Speijer, LatUnsche Spraakkunst
A. 8. C. Wallis, Vontanguut, lito dl.
f
3,
1 6.90
3.25
! 1.90
vilyaven in België:
Van Peene. D<» wandelaar der Joden . fr. 1.50
Boeland, Eene misgreep, blysp. . . , 0.80
Voor heden en morgen, 2e rks. 1.50
2.40
450
2*0
4.
4.50
5.r1.20
1.60
De spoorwegen in Oostenrijk. Volgen» het
Wcener blad: De Bautcchniker1' had Oosteuruk
by het einde van 1831 eeu spoorwegnet van 11693
kilometer. Dit net \vas op 11 punten verbonden
met het Bongaarschc en op -10 punten aan de
spoorwegen in de a n der o grenslanden cu wel 12
aan Pruisen, 10 aan Saksen, 9 aan Beieren, 3
aan Rusland, 8 aan Itnlui, 2 aan Zwitserland cu
l aan Roemenië.
Gemiddeld vond men op 25.37 vierkante kilo
meters l kilometer spoorweg en D2.80 kilometers
spoorweg op 1QOOOO inwoners.
Het best van spoorwegen voorzien zijn: wat
do oppervlakte betreft Bohemcii met l kilometer
spoorweg op de 13.3-1 vierkante kilometers, wat
de bevolking' betreft Snlzberg met 129.5 kilome
ters op 100000 inwonen.
? De minste spoorwegen komen yoorinDalmatiü, JJ?..,.?....
met l kilometer 122 vierkante kilometers opper- j uit kapUout
vlakte en in de Bukowina mat slechts 20.G kilo- opgegeven:
meter op 100000 inwoner». ' " ? ?
Behalve de 11693 kilometers spoorweg voor open
baar verkeer teldo men op het eind van 1881 noc;
073 particuliere zijtakken ter gezameatlgkelcugte
van 608 kilometer?.
Do spoorwegen (.taan onder het beheer van 49
besturen. De Staat exploiteerde in 1881 slechts
976 kilometers; dit aantal is sedert aanmerkelijk
vermeerderd. ' ' .
Uo aanlegkosten bedi'oegcn gemiddeld per kilo
meter 1814 1/4 grilden, welk hoog cijfer voor een
deel verklaard -wordt door de geaccidenteorde
terreinen, welke spoorwegen doorsnijden.
Het rollend materieel bestond per kilometer
geëxplóiteerden spoorweg uit: 0.20 locomotie
ven, 0.44 personenwagen met 0.91 assen en O.OG
goederenwugens met 10.12 ns-.eu.
Men verbruikt tegenwoordig to
400,000 liters melk per dag, zijndo 146,000,000
liters per jaar, vertegenwoordigende eon waarde
vau ongevuer 20,700,000 gulden. In 18G9 bedroeg
deze hoeveelheid nauwelijks 312,000 liter per dag,
zijnde 112,000,000 liter» per jaar ter waarde van
1^,100,000 gulden ongeveer.
Vau deze hoeveelheid worden ongeveer 250,000
liter aangevoerd per spoor uit den omtrek van
Parijs, 80,000 liter wordou verkregen uit ile voor
steden cu 90,000 liter worden te Parijs zeil ge
produceerd.
Vau de per spoor aangevoerde melk betalen
de opkoopers 5 tot 7 cents per liter, deze
vei1küopeii ben weder aan de verkoopers in bet klein
voor 10 tot 12 cent en deze aau het publiek voor
12 tot 15 cents per liter.
De per spoor aangevoerde melk wordt, getrans
porteerd in groote blikkcu. Zij wordt alvorens
verzonden to worden oi> een bizondcre manier
behandeld, de melk vau 's morgens wordt
naiuvm el ij k verwarmd tot 98°, vervolgens snel afge
koeld, 's avonds vermengd met do nisdan verkre
gen versche melk eu zoo des 's morgens vroeg
guüxpcdiuord.
Vervolgeus heelt men de veehouders in de voor
steden. Deze koopen huune koeicu on middelt uk
ua de geboorte van hè', kalf, meest Holliurlscli,
Vluiimsclj, en NormnndHch ras. Het vee bluft in
de (tallen bij matig licht on een temperatuur van
15 tot 18°, zgnde deze bevorderlijk ouu een over
vloedige melkproductie; het wordt good gevoel
met hooi, wortelen, lijnkoeken, enz., zoo mogelijk
ook niet vcrsch cros; de koeien geven 16 tot 22
liter melk per dagj na 15 of 18 maanden tot 6
» 8 liter verminderende. L)e melk wordt verkocht
tegen IC tot 25 cents per liter.
Eindelijk wordt nog: door enkele
melkinrichtingeii gewaarborgd zuivere melk verkocht togen l
Irrtnc per liter.
Behalve de verschc melk wordt in Parus nog
verbruikt de gecondenseerde melk, hoewel in veel
perin"erfl hoeveelheden. Deze melk wordt voor
namelijk iu Zwit-se^laud geproduceerd.
Tabaksverbruik in Frankrijk. Het tabaks
verbruik klom iu Frankrijk in 1882 tot een bedrag
van 175 miUioencnlden, lijnde aan Havana sigaren
/ 1.250.000, in irankryk gefabriceerde sigaren
29 millioen, cigaretten 8 millioen, RnuifUbak
34 millioon, rooktabak 80 millioen, pruimtabak
4.5 millioen gulden. Het overige is goedkoope
tabak, ten deele aan de soldaten verstrekt, ander
deels in «rensplaataen tegen lage prij jen verkocht
om het eluikcn tegen to gaan
KOBPflWT.
lieg. G «o. en Jagen.
Ie Iteg. InfentoriB . .
I«
Se m .
4e ? .
S« . .
«
(to , ,
7e « .
88 . .
TM»»1 ....
to BOK. Huzaren . . .
*
*? H U ? ?'?
3» v H ...
Etcftdr,. OrdonnanisD.
HU- en UoBbmidacli.
Totaal ....
Ie lieg. Veld- Artillerie
2o » .
«
80
Krap» V.ya. Artillerie
Kurys l'onlonir.ors , .
lo lieg. Veat.-Artiller.
2o »
3üi. H
t *' *
4o
Kori>« Tornetliilon. .
Totml ....
Koi'pi OiCiiiotiOoi'on .
Ie Omp, Hujp.-Sulil.
2o
w ft r>
il* >
Is*
II?
x$a
3 g- 5'
a*?
700
700
700
700
700
700
700
700
700
C300
aio
510
510
100
'23
IfiS
178
178
178
2I1
SO
120
110
120
120
UU
13CO
400
10
10
10
Werkelijke
?terktc
op 1 Joli
1B8Ï.
178
m
09
73
93
80
71
66
119
051
135
UB
516
71
26
1472
131
133
m
148
31
73
76
81
33
36
811)
238
fl
S
11
1881.
165
173
70
C3
03
63
74
73
100
883
411
415
BIG
83
B
1453
143
199
133
121
43
C4
80
00
41
U7
838
2C9
10
8
9
SplJuUlBM
M
as
i
_
11
_
_».
23
19
77
14
_
_
17
31
???
3
9
24
9
1
4G
19
1
i "
m
1
_
i
?w
t
3
8
_
"?
8
, |
13
^?
19
11
<
11
4
10
1
8
1
3
30 \ 25 l 27
Tutatl ....
C«n«r»l. .
Oatbrookt . . . . | | C1G2 j 02Ï5
OT13 l 3ö83 3470 j 175
den dientt en de beliandeHn» t>aii <*»n »oldaat.
Waar Xreilff, doch billijk en retlttmardig
wordt te werk gegnan, de oefeningen go*i
gereyttd en nuttig z(jn, hel stelsel vao bezig
houden niet ia zwang is, daar zal do lust
lot 'm dienst treden en blijven het meest
worden opgemerkt. Al moge het nu waar
tUn dat het getal vrijwilligers op l Juli 1882
119 man meer bedroeg dan dat op 1 Juli
1881, 100 is die vermeerdering Diets ver
geleken by het groote getal van 6162, dat
het ontbrekende getal vrijwilligers voorstelt.
Zaak is het evenwel dat incompleet u»
doen verdwijnen. Hoe mier vrïjailtigirt toch
onder de wapenen zyn, des te minder mii
ctètti behoeven er ni hun eerste jaar vaat
verplichten oefeningstijd in dienst te blijven,
des te beter en aangenamer kunnen de oef e*
ningen zijn, des te geringer wordt voor eeu
ieder bet aantal corvecön, wachtdiensten enz.
en wat het meeste weegt des to moer
zal de geoefendheid van het leger en de weer
baarheid .van het land worden verhoogd.
Op allen, die in deze zaak eenigszins invloed
kunnen uitoefenen, rust derhalve de verplich
ting, om mede te werken lot hel voltallig
worden van het vastgestelde getal vrijwilligers,
en dit getal zelfs te doen overschrijden,
EOOdat het noodig wordt de bepaling te maken,
dat er bij elk korps een onbepaald getal
vrijwilligers kunnen wezen.
Wanneer iu"en wij dit gulden tijdperk
beleven? ABKS.
B1BLIOGRAPHIE.
De Müitaire Gids. 3e aflevering.
De Wctter-Scholde, door H. lódi de Loo.
Indische belangen, door F. H. Boogaard.?Een
laatste woord over onze sterkten aan de
WeaterSohelde, door R. A. Klerck. O ver «oh t dor
regeling van den dienstplicht in de verschillende
SUten van Europa, door J. A. van Eijbergen.
Een oude »tryd(ons vestingstelsel) II, dsor W.
Badou Ghyben. Amalgama, Schema van
landsverdediging.
Militair Blad, No. 9.
Nieuwe voorstellen voor de defensie. >
Sprokkelingen op Marine-gebied. Antwoord aan dea
heer A. G. Ellis. Organisatie der Nederlandsen»
Militaire Intendance. De organisatie van een
Koloniaal leger in Frankrijk. Nieuwe uniform
van de officieren der iufanterie in Frankrijk
Versterkingen in Zwitserland. Vcrscheneuboekea
aan de Kon. Mil. Acadertlie. Benoemingen, enz.
Indisch Militair Tyfochrift. No. 4.
Over de krjjgatucht en de middelen tot hand*
having er van voornamelijk onder een korps
officieren. II Gedeelte straffen, vorming «n
leiding der officieren. De mobiclon artillerie
in deu Bosnischen occupatie-veldtocht. Losse
gedachten over bevordering van officiereu in den
vreemde en bij ons. Naar aanleiding van: Het
vraagstuk der repeteergcweren." Overtocht van
Nederland naar Nederlands-Indiöen omgekeerd.
Rechtspraak in militaire Zaken. Militaironder*
wijs iu Nederland eii in Nederlandgch-Indif,
(Vervolg). ' II. Regiraentscursussen on vpór1>
reidende scholen in Nederland. Voorbereidende
cursussen in ludië. Overreesclie sprokkelingen,
door een verlofgangcr. Varia. Brief aan de
Itedactie.
113
Nieuwste uitgaven in *,»?^.,
A. Auflart, Die Platonitche Ideenlehre M.
Aua Metternich's nacbgel. Papieren,
Band 6 en 7 . . . .
A. Frantz, Hiir. NoveUen-Gyklus Bd. I
A. Gerstmann, Alphotise Daudet. Sein
Leben und seiue Werke gesohildertS Bode
K. F. Kohier, Lebensbilder aus der .
, . . ..
C. Landsteiner, Der Bftrgeineist. T. Wien
F. Maschek. E. b'ezahmte Wagneriaucr
G. Pastor, Colturbist Bilder a. d. Zetten
d. Wtthm, Bnd. I. Das Marilo, eine
Ue?chichte a. d. Zeit d. Ilexenwabns '. . t
W. Baabe, Vrinzenin Tisch
' gy. .
euus v. Milo
. ,
L. von' Sybël, Kritik<i Aegypt. Ornam.
Y. Yale&tin, Neacs ,u. d. ?Yeuus
Nieuiee uitgoten in Engeland.
Cotterü. Does . Science aid faith in regard to
ereation ( 2.30. C. Itossetii. Letter and Spirit.
Kotea on the Comaandments / 1.80. L. Scott,
Zatcd' della Robbta with other Italian sculptors,
f 1.65. A. Catalogue of the Works of Velnrtve*
«nd JfuriBb bjj C. B, Qtirti» ?20.50. W. J.
lAlhltu. JWUM. o&d Philip van ArteveldS / 330.
'Ü7. Uitltani. Earlr chronicles ot Europe, Italy,
?te. f .GO. J/- Cpllini The story of Uelem M«d*
. ..
jeskat'f 4.90. PhysiMogical Cruelty.aninquiryinto
»tlt* Yiviseetion auestion
ruelty.aninquiryinto
Philanthropos, /230.
Vervuren van liout. Als een middel tegen het
vervuren van hout, -dat dient bijv. voor
vlocrKggccs en dcrg. wordt aangeraden deee door 2
tot & centimeter dikke zöntlagen te omgeven. Men
heeft dit met goed gevolg beproefd, naar aan*
leiding der ervaring by oude zoutrangazjjnon op
gedaan, waarin htit hout dat met gout in aan
raking was, lange jaren goed bleef.
7/otifipórn). Tot het verdrijven van houtwormen
worden de volgende drie middelen
opgegeven:
a. Het besmeren met een verwrumde duune
ulouing van timmormnuslijni, waariüecu geringe
htieveollieid Rroeuspaan is toegevucgd;
b. Zwavelen;
c. Inspuiten vau de wormgaten met petroleum.
Vermeerdering van M weerstandsvermogen van
zcr. Ségnin, te Parijs, heeft .een patent genomen
voor een procédé, waardoor het weerstandsver
mogen vau iizer, tegen uitzetting aanmerkelijk
zon verhoogd worden. Daartoe dompelt hij het
heet in verdund zwavel-of zoutzuur of ook in een
mengsel van l deel terpentijnolie en 5 tot G
deeleu water.
AmeriManKhe Spoorweg-ftlafistiek. Volgens
een stati>tiak opgemaakt over 1880 'waven er in
Amerika . llGa maatschappycn, cxploitecrende
ongeveer 140.COO kilometers. De kpsten vau dit
net hebben bedragen ruim 14.000 millioen gulden,
hiervan is ongeveer twee vijfden afbetaald, terwijl
de maatschappijen nóg voor drio vtyfdeu vau deze
som schuld ^hebben.
Het ? goederen-verkeer bedroeg in 18SO «ene
hooveelheid van 201 millioen ton, waarvoor de
maatschappijen gemiddeld 3 cents per ton
kilometer ia rekening brachteu; hiervan U
ongeveer 60 cent als winst aan te merkeu.
net aantal vervoerde reiziger* bedroeg 270
millioen waarvan ieder gemiddeld 3.5 ccots per
kilometer betaalde; een ? vierde hiervan was
euivere winst voor de ranaUohappyen.
liet aantal lokomotieveu op deze. opoorwegen
bedraagt 17,000. De totale kosten aan brandstof,
water, olie, reparaties eu salarissen voor ile
machinisten beloopen per jaar ongeveer 500
millioen gulden.
Er loopen 12,000 personen rijtuigen en ongeveer
400,000 goederenwagons. Dit materieel kostte in
1880 .aan reparaties een som van 140 millioen
gulden.
De aanlegkosten der spoorwegen bedroegen
gemiddeld ongeveer /97,OOU per ki'oraeter.
In 1880 beliep het totaal der ontvangsten
£1,451,126,485, dat der uitgaven / 882,000,300.
Na aftrek van intresten en andere vatte retri
butie» bleef voor dividendbetaling over een bedrag
vanV275.8Cl,4P2.
De opbrengst van goederentreinen was /2.75
per kilometer, terwijl z|j /153 per kilometer
kostten. Bij personentreinen bedroegen deu
cijfert ?1.68 en fl. 19. Aan goedoren werd in
ronde cijfers vervoerd 291,000.000 ton, elke ton
Bemiddeld, over 180 kilometer. Eon aantal van
270,000,000 pauagiers werd vervoerd, elk over
een gemiddelden afstand van 37 kilometers.
Eeu aantal van 6386 personen werd ««dood of
l» volgt;
Het ncbruik van looden pijpen. By den
Duitsclu-u Bondsraad is eeu wets-ontwerp aanhangig,
waarbij het gebruik van loodlegeeringen, waarin
meer dan 10 gewicÜtedeelen lood per honderd
voorkomen, verboden wordt voor eet-, drink- en
kookaercadsohap; mecr.daul ten honderd
loodgewicht wordt niet toegestaan voor geleidingen,
waardoor bier en andere koolznurhoudende dran
ken wnrden aangevoerd. Voor pijpen van water
leidingen is het gebruik van lood niot uitgesloten,
daar men aanneemt, dat het water hierin steeds
in 'beweging is.
Militaire 9Ka1ien.
HET INCOMPLEET AAN VRIJWILLIGERS.
In de NOS. 30G en 307 van dit Weekblad
is door IJ.. Z. gewezen op enkele zaken, waar
door het vrijwillig dienttnemen bij het leger
bevorderd zou kunnen worden. Er moet
dus gebrek aan vrijwilligers wezen t Dit
feit is voldoende bekend; maar weet men
ook Iwevetl er ontbreken, hoe ijroot bet in
compleet aan het bij de organisatie vastge
stelde getal vrijwilligers, die er bij de ver
schillende korpsen' van hel leger mogen we
zen, bedraagt? Wty gelooven van neen.
Uel is op grond daarvan, dat wij vermeenen
een goed werk te verrichten, door r?als
het ware in aansluiting aan het artikel:
t Bevordering der vrijwillige dienstneming"
het volgende overzicht te geven van de orga
nieke en de werkelijke ««rtoe der vrijwilligers
(soldaten.)
Zooals bekend is wordt telken jare, by de
begroeting van uitgaven voor hel volgende
jaar, door den Minister van Oorlog een staat
overgelegd, waarin it aangegeven, welke sterkte
4J»ei-leger op den int Juli van het loopeadft
Wij zien derhalve aan het organieke cijfer
van 0745 meer dan 6000 vrijwilligers
soldaten op l Juli 1882 onlbreken,
dat is alzoo meer dan 63 pGt. Tevens blijkt
uit dien slaat, dat bij het wapen der infanterie
het incompleet van vrijwilligers hel grootst
is en niet minder dan 5348 personen, dat
is ongeveer 85 pCl. bedraagt; daarentegen is
dat incompleet het kleintt bij de bereden
wapent en wel in liet bijzonder bij de cava
lerie, waarbij het slechts 183 manoMl pCt.
is, terwijl wij bij hel 3e Regement Huzaren
het opmerkelijke verschijnsel waarnemen, dat
er een overcomplect van zes man bestaat.
Gaan wij de cijfers nog eens meer van
nabij na, dan treti ons, dal niet alleen bij
het eene korps, maar zelfs ook bij hel eene
regiment zooveel meer vrijwilligers zijn dan
bij het andere; vooral is dit ook weder op te
merken bij de regimenten infanterie. Terwijl
het getal vrijwilligers bij het 2e, 3e en Ge regi
ment respeclivelij k G'J, 73 en 71 bedraagt, het
5e 80, het 4e 92 en liet 7e regiment 06 vrij
willigers heelt, bezitten het 8e en hel l e regi
ment er respectievelijk 119 en 174 en het
regiment Grenadiers en Jagers 178 vrijwil
ligers. De kleinste getallen treft men aan
bij de regimenten, welke in de zuidelijke
provinciën hunne garnizoenen hebben, te
weien: het 2e, 3e en 6e regiment; daar het
nu bekend is, dat de garnizoensplaatsen
Vlissingen, Middelburg, Bergen-op-Zoom, Dreda,
Geeilmidenberg, Nijmegen, Grave en Maas
tricht, welke aan die regimenten toebedeeld
zijn, volstrekt niet dezelfde zijn als die van
's-Hage, Amsterdam, Utrecht, Arnhem, Gro
ningen en Leeuwarden, zoo ligt de gevolg
trekking voor de hand, dat de dislocatie
(verdeeling) der onderdeelen van een wapen
een grooten invloed uitoefent op het aantal
personen, dat vrijwillig daarbij in dienst zal
treden. Trouwens, wie zou niet 's-Hage,
Amsterdam, Utrecht of Arnhem verkiezen
boven Geertruidcnberg, Grave of Vlissingen?
En dat de aard der-garnizoenen werkelijk
een oorzaak, kan zyn van het-grooler of
kleiner aantal vrijwilligers, vermeenen wij
nog to kunnen opmerken bij het 5e Regiment
Infanterie. .
Vóór l Mei jl. waren van dit regiment 3
bataljons te 's Bosch en 2 te Nijmegen ge
plaatst; het grootste gedeelte van dit korps
bevond zich dus in Noord-Brabant. Niet
tegenstaande het derhalve in denzelfden
onvoordeeligen toestand als het 2e, 3e en 6e
Regiment Infanterie verkeerde, is het aantal
vrijwilligers ongeveer 10 grooter dan hel
gemiddelde getal der drie andere regimenten;
zou Nijmegen hierop niet van invloed heb
ben kunnen zijn?
Naar onze meontng zijn er echter nog
meerdere zaken op te noemen, welke hun
invloed doen gelden op den meerderen of
minereo lust tot vrijwillige dienstneming by
liet. eene of andere korps, en daaronder
reJtonen wy niet het aUerminsi de regeling van
Indisch Militair Tydschrift No 4, bevat: Over
de kiijgstucUt en de middelen tot handhaving er
vau, voornamelijk onder een korps officieren.
lic Gedeelte, straffen, vorming en leiding der of
ficieren. De mobiele artillerie iu den Bosnischeu
occupatie-veldtocht. Losse gedachten over be
vordering van oUicieren in den vreemde en bij
ons. Naar aanleiding van : Uot vraagstuk der
repcteergewerfn." Overtocht van Nederland i naar
Nederlandsch-Indie en omgekeerd. Rechtspraak
in militaire zaken: Reclame. Recht van verde
diging vau deu Reclamant Provocatie.
Ouderscheid tu«schen ongepastheid en oneer
biedig h e i d. Bewijs in rccluraezaken. Mili
tair onderwijs in Nederland en
Nederlandach-Indie. (Vervolg Zie Afl. No,. 3). II
Regimnntacuisusscn en Voorbereidende Scholen in Nederland.
?Voorbereidende Cursussen in Indie.
Overzeesche Sprokkolingen. Door een vciiofgaoger.
SCHAAKSPEL.
No. 19.
Van O. Nobel to t.. Timers»..
ZWABT.
^-?"Pmm??, mj^- < <m
^E,^-^^^;^^^^'^^;^'^
WIT.
Vit spsell voor on geeft in 4 cetten mat.
(Wit 5, Zwart 3 nttilckon m«» K E 6).
Oplesiing van Schaakproblisn Ho. 1T.
l B 5 P T + H 8 O 8 (» .
aF7 H6 + + .0.8 - H B
3 B 3 O 8 ?*? T n«omt.
4 Pd. P 7 mat.
P 8nt F T
D 4 D 8
7 F 8
l .... i
B B S B 8 ?*?
3 B 8 nt D 8 >
4 D uut.
IKGBZOMDEN OPL083IHOEH.
?Snini waren de oplomingen van No. 17, mn W. r. n.
te Delft, ook No. 16; r. d. M. to M. N. 1T: K. ?*? W, >
L. to M«pp«l 15 en tti; D. W. te Dokkum H . 10 ; \fA.
V.; Henrl te Amsterdam; E. C. ta '? n»«8; Y. tl. IL
ta K.N. illan Nu. 17.
KOtilotiiHfftn nii Din$d«0 van itdtre «tek
g<ion?ien et» ttttli laifl' tvnatlJ.
BUIEt'WIBSELtKG.
K -?? Vf -t- L to Moppel. No. U U Ood«r probleom 17
varmatd.
Vf . d. T; ta AmaUrJam. Oftuao ei«o w\j bet t« g»ua«L
NAGBKOKEK OrhoaüINOEK.
Jniit »»lriJen opeelo»* Uo. 1T «loef S, -t- W. * 1. t»
Moppol; 17 ca 10 douc y. a. M. W M. M. en Hcori l*
. Am*;erd)UB Ko. IS,
No.
308DE A
F E V 11,1. E T O
HET HEIDEDORP.
TAN
ADKLBEBT STIFTBR.
Uit het Dnittch door B«rth».
HST HEIDEDORP.
Hoe verlaten en eenzaam was het den
eersten avond ia het huis op de heide, den
ouders brak het hart, toen zy in de sche
mering des zomeravonds te bed gingen en
z^n. verlaten legerstede zagen. Om den jon
geling, die misschien nu nog op den stoffigen
straatweg wandelde, die door niemand op
gemerkt en .misschien door de meestea
vericht werd, braken byna twee
natuurharten in hét afgelegen heidehuis, daar zij
hem van nu af aan, misschien voor altyd
zouden 'móeten missen, maar ieder droeg
zyn leed alleen, daar zy te verlegen en te
onbeholpen waren om hun smart te uiten.
Maar er kwam nog een tweede dag, nog een
derde en een vierde en elke dag scheen de
zon even schoon over de heide en schitterde
op de vensters en het oude grijze dak van
het huis, even vriendelijk en e.ven liefelijk
als toen hy er nog was.
En vele dagen kwamen en gingen voorbij.
Het werk en net genot van den landman, dal
eeuwigdurend hetzelfde blijft, spande be
scheiden en tooverachltg* stil haar overoude
ketting door de hut en aan elk harer schakels
hing een druppel vergetelheid.
De grootmoeder bracht evenals voorheen
haar houten stoeltje naar de weide en bad, en
zij en kleine Martha vroegen dagelijks wan
neer Felii toch terugkwam. De vader maaide
rogge en gerst, de moeder maakte kaas en
bond de schoven en de vreemde
herdersknaap hoedde dagelyks de schapen op de
heide. Van Felix hoorde men niets.
De zon ging op en ging weer onder, de
heide werd wit en weer groen, de
vlierboom en de appelboom bloeiden verschil
lende maleti, kleine Martta was groot ge
worden en *ging mee naar hel hooiland om
te oogsten, maar zij vroeg niet meer, en
de grootmoeder die onbegrijpelijkerwijze nog
leefde, alsof.de dood haar vergat, vroeg ook
niet meer daar zij hem vergeten of hem een
plaats bij de overige droombeelden harer
lantazie gegeven had.
'Het land van den heidebewoner werd lang
zamerhand beter, alsof de hemel zijn een
zaamheid zegenen en er hem voor beloonen
Wilde, en het ging hem zoo goed dat ,hy
menigen tak koren opladen en door flinke
bssen wegbrengen kon, waar hij dan eenige
guldens Voor Kreeg en waarvoor hy dan
nieuwtjes uit de Duitenwereld meebracht.
Eens kwam ook een schrijn werkersgezel met
zijn bundeltje bij vader Nicolaas den
heideboer en bracht hem de groeten en een brief
van Felix, en vertelde hem dat Felix in de
gïoóte ver aïgelegen hoofdstad een knap en
vlijtig student was, dat ieder van hem hield,
en dat hij nog wel eens kapelaan van de
groote domkerk kon worden. De schrijn
werkersgezel bleef dien nacht in het huis
op de heide en werd goed onthaald en liet
toen hij den volgenden dag vertrok een
gehikk'ig ouderenpaar achter. Een ieder jaar
tnaaktb n ambachtsman een omweg langs
de heide, uit liefde voor Felix, die zyn goede
lüoéder zoo gaarne zijn groeten zond. Ja
eens kwam er zelfs een schilder die het huisje
met de bron, benevens appel- en
vlierbooWen op het doek vereeuwigde.
De heide onderging nog meer veranderingen.
? Eens kwamen er verscheidene heeren om
een stuk hcideland uit te meten, dat sedert
tncnschengeheugen niemands eigendom ge
weest was, toen kwam er een oude boer,
die met veel zonen en knechten een huis
bouwde en dea uitgemeten plek begon te
ohtginnen. Hij had vreemd koren meege
bracht dat welig opschoot uit den heidegrond
en .hot volgend jaar golfde een korenveld
naast.vader Nicolaas' bezitting,waar het vo
rige jaar slechts sleedoorns en orchideeën
groeiden. De oude boer was een vriendelijk
man, een man die veel verstand had, en
gaarne ieder ten goede raadde en een goede
buurman voor vader Nicolaas was. Zij reden
zelfs dikwijls sdmen naar de stad, waar zij
hun koren veel duurder verkochten dan vroe
ger en in het gouden Paard op de.koren
markt kende men de heideboeren zeer goed
en zag ze er zelfs gaarne.
Langzamerhand werd de heide meeren
meer bewoond; ook lieten de heeren er een
straatweg aanleggen, zoodat men er nu dik
wijls voorname rijtuigen, zag, die men te
Voren daar nooit aantrof. Ook bouwden de
zonen van den ouden boer hun buizen op
de heide, en men fluisterde elkander reeds
in het oor, dat een van hen wel débruidegom
van de schoone Martha zou worden.
En zoo gebeurde het, dat er eer zeven
jaren verlopen waren, vijf huizen met stallen
en schuren, gevels en daken om het grijze
oude heidehuis stonden, en de akkers en
.vegen der weiden en heggen strekten zich,
vel een kwartier naar den Rosberg uil; de
berg zelf was echter nog steeds zoo eenzaam
als vroeger; op Pankratiusdag genoot vader
Nicolaas zelfs de eer tot rechter van het
heidedorp benoemd te worden hy was
de eerste die .sedert de schepping der wereld
op dit plekje grond dit ambt bekleedde.'
En weer waren jaren en jaren voorbij
gegaan, de ooftboomen, die de oude buur
man als kleine, slanke stammetjes meegebracht,
en waarvan hij verscheidene aan Nicolaas
geschonken had, waren reeds groote boomen
geworden en leverden reeds de schoonste
vruchten en menigen zondagsdronk aan
vruchtenwijn. Martha was met Benedictus
den Mon vao dea buurmaa, Betrouwd e* «9.JJ» ujt
hadden een eigen boerderU. De heide wu
wit en weer groen geworden, maar hel haar
van den vader bleef grys en de moeder
begon reeds op de grootmoeder te gelykeo,
die alleen steeds dezelfde bleef, steeds aan
de deur zat, een droomerig overblijfsel, alsof
zy op Felix thuiskomst wachtte.
Sedert drie jaren had men niets van hem
vernomen, ook kwam. er geen vriend die
eenig bericht omtrent hem bracht. Felix
scheen, even als Jacobus .jaren geleden, ver
dwenen. In de hoofdstad waarheen Bene
dictus zich begeven had om hem te zoeken
was hy niet te vinden en op het stadhuis
las men hem uit een groot boek voor, dat
hij buitenslands .gegaan was, misschien wel
over de zee. De vader sprak reeds niet meer
over hem, Martha.was moeder, geworden en
haar kind nam al haar gedachte in beslag,
de heidebewooecs kenden hem niet en hielden
ook niet van hem, daar hj) weggegaan was,
de grootmoeder vroee slechts zoo nu en dan
naar Jacobus, doen het moederhart dacht
steeds vol verlangen aan hem; sedert den
dag dat hy weggegaan was en aan haar
borst geweend had en dat moederhart
dacht s avonds in huis en 's morgens op
het veld steeds aan hem en weer was
het het moederhart dat hem herkende, toen
er op Pinksterzalerdag bij zonsondergang
een vreemde door de zon verbrande man
aangewandeld kwam, met een stok in de
hand, den ransel op den rug, die voor het
heidehuis stilstond.
>Felix!" > Moeder!"
Een gil toen viel hij haar om den hals.
Het moederhart is de schoonste,
onverliesbaarste plaats voor den zoon, zelfs wanneer
hy reeds grijze haren draagt, en ieder heeft
op de geheele wereld slechts n zoo'n
plekje waar hy rusten kan. De oude vrouw
brak aan zijn hart in tranen uit en hij,
die in jaren geen traan had laten vloeien,
begon te weenen, hief zijn moeder tot zich
op, drukte haar hartelijk de hand, streek haar
over hel grijze haar, terwijl hij niet bemerkte,
dat vader en zuster en het halve dorp om
hen heen stonden.
»Felix, mijn Felis van waar komt gij toch?"
vraagde zij eindelijk.
»Van Jerusalem, moeder, en van de heide
des Jordaans. Hoe gaat het u vader en u
grootmoeder? Nu blijf ik lang by u en zoo
God wil voor altyd."
Hij omarmde den bevenden vader, en toen
de oude grootmoeder, die half verlegen en
deemoedig ter zijde stond toen nogmnals
den vader, dien schoonen, ouden bruinen man
met het sneeuwwitte haar, dien hij verlaten
had, toen hij nog dikke, donkere lokken had
en die er zoo allerliefst bijstond, daar hij zoo
onbeholpen verlegen tegenover den defligen
zoon was; het moederhart echter dat zich
van haar onveranderlijk recht bewust was,
gat hiervan geen blijk, zij zag niet naar zijne
gestalte en kleederen, haar oog was onafge
wend op zijn gelaat gevestigd en het schit
terde en vonkelde en straalde van vreugde
en trots, dat haar Felix 200 schoon en zoo
knap geworden was.
Eindeiyk, nadat hy lang den een en den
ander aangezien had, dacht hij aan de kleine
Martha; hy vraagde naar haar en zijn oog
zocht haar op den grond doch zyn moeder
stelde hem een bloeiende vrouw voor, met
licht blauwe oogen, een kind op den arm,
op een Madonna gelijkend, zooals hy ze in
Italiëzooveel op schilderijen gezien had;
hij herkende in het kiud de kleine Martha,
maar durfde haast niet de moeder van het
kind te kussen en ook zij stond blozend voor
hem en zag hem liefderijk aan, eindelijk
kusten en begroetten zij elkander hartelijk
als zuster en broeder en de trouwhartige
Benediclus reikte hem de hand en vertelde
hem, hoe hij voor twee jaar zoo ijverig naar
hem gezocht had.
t Toen was ik in Egypte", zeide Felix,»en
daar zoudt gij ook te vergeefs naar mij ge
zocht hebben, want ik was in de woestijn".
Ook de boeren met hun vrouwen en kin
deren, die nu ook naar het heidehuis geko
men waren, en nieuwsgierig den nieuw aan
gekomene stonden aan to kijken, groette hij
vriendelijk, nam zijn reishocd at en reikte
hun, hoewel onbekend, de hand.
Eindelijk ginp men in huis en volgens ge
bruik op de heide, gingen de buurlieden mee
naar binnen en waren tegenwoordig toen hij
de geschenken uitpakte. Het werd stil op
straat, de menseden zochten volgens de ge
woonte aldaar vroegtijdig hun legersteden op
en de roode pinksterwolken beschenen nog
lang het dorp.
IV.
DE UEIDEBEWONER.
Toen nu den volgenden dag de eerste zon
nestralen schitterden en de bewoners van het
heidedorp reeds in hun zondagspakje waren,
om naar de afgelegen kerk te gaan, was er
een inwoner en een kerkganger meer. De
nacht had bij velen de gedachte dat hy ge
komen was, ukgewischl; de andere morgen
bracht het hun weer in het geheugen, de
een dacht er aan met nieuwsgierigheid, de
ander met liefde allen dachten er aan met
zekeren angst, zelfs de ouders vroegen zich
af wie hij eigenlijk was, hy die tot hen was
teruggekeerd, en of hij niet een vreemd element
in de kalme rust en eentoonigueid van het
dorp zou zyn.
Ily was echter reeds gekleed en wel in
j het linnen heidepak, met den breedgerande
* hoed tegen de zon op en zag met zijn
groote, schitterende, zachte oogen om zich
heen, toen de moeder binnenkwam en hem
vroeg of hu naar de kerk wilde gaan of dat
hij te moede was en God in huis wilde dienen.
? Ik ben niet moede," antwoordde hy vrien
delijk, en iik tal met u gaan," want hf
dat eyn moeder tot den kerkgang
was, en dat ook de vader in ~
Kerkgangers ri^en in menigte
velen traden nader en groetten, andere ble
ven verlegen op een afstand, vooral de meisjes;
dan waren er weer anderea die thuis moes
ten blyven om in de Zondaaseeniwmheld
het dorp te bewaken, en die nu in de huis-,
deur stonden en de voorbyganfers nakeken.
Toen "og de lentedauw op hel heidegroen
schitterde en vonkelde en de raorgenwind
over de heide suisde, zette zich alles m bewe
ging om ter rechter tyd in de kerk Ie
ko*men en Felix geleidde de oude vrouw
aan zijn hand den heuvel op, zooals zij het
vroeger hem gedaan had, toen hy nog een
zwakke knaap was en Zondags voormiddags
geiten en schapen thuis (moöht laten opdal
Hy op kon gaan om Gods woord te hooren.
De vader liep innig gelukkig naast hen. de
anderen deels vooruit, deel» achteraan.
Eindelyk was de laatste groep achter den heuvel
verdwenen; die hen nagekeken hadden traden
hun huizen binnen en kort daarop verbreidde
zich die kalme rust over de daken, die steeds
op warme Zondag-voormiddagen in verlaten
dorpen zichtbaar ia; langzamerhand werd
het warmer en warmer en hier en daar
stegen dunne blauwe rookzuilen op en in
den tuin van hel heidehuis knielde de oude
grootmoeder en bad. En toen na urenlange
-stilte, door de dunne warme lucht, de ver
wijderde toonen van een kerkklok drong,
toen knielde menigeen en sloeg zich op de
borsl; toen werd hel weer stil en bleef
hel stil; de zonnestralen violen eerst lood
recht, toen schuiner, zoodat de schaduw naar
den anderen kant viel, op de huizen neer
toen werd het middag en kwamen de kerk
gangers weer thuis; zij ontdeden zich van
hun fraaie kleedcren en doeken en deden
dunnere aan, en ieder huisgezin zette zich
aan den Pinkstcrmaaltljd.
Wat heeft Felix nu eigenlijk weer mee
naar huis gebracht, en waarom bleef hij zoo
lang weg, en waar is hij al dien lijd geweest?
Zij wielen hot niet.
Hij was met hen in de kerk geweest;
"U
de woorden des pastoors geluisterd, kalm
was hij naast zijn moeder naar huis gewan
deld, en wanneer de vader onder het eten
hel woord nam, zweeg Felix dadehjk stil en
was geheel oor en in den avondstond zat
hij met zijn grootmoeder in den tuin in de
schaduw van den vlierboom, en onderhield zich
met haar, die hem wonderbaarlijke en on
begrijpelijke verhalen vertelde,?en wanneer
dan de moeder hem nieuwsgierig, half in
verrukking, half weemoedig aankeek, terwijl
zij naar de eens zoo zachte trekken zocht
zij dacht dan aan haar vroeger zoo vroolijken,
trouwhartigcn, schoonen Ueidekaaap ja '
dan vond ze hem ook. '
In zachte trekken was het beeld van den
goedhartigen knaap in het aangezicht des
mans afgedrukt, maar veel schooncr, zóó
schoon, dat zij een oogenblik dacht dat zij
zijn moeder niet kon zijn, wanneer hij
haar zoo kalm, zoo goed en zoo vol liefde
aanzag of als zij naar die wangen keek,
die zóó jeugdig als vroeger geleken, maar
zoo door de zon verbrand' waren, dat zijn
tanden als paarlen er tegen afstaken, dezelfde
tanden die bij den heideknaap zoo onschul
dig en gezond geschitterd hadden «n daar
om heen diezelfde schoone lippen, die nu zoo
mannelijk waren, alsof ieder oogenblik een
woord van liefde of van goeden raad er aan
zou ontsnappen. ?>
Dan juichte hét moederhari: »Hlj is goed
gebleven al is hij zooveel voornamer ge
worden dan wij."
En waarlijk er was zulk een glans van
reinheid in dien man, dat zelf het ongekun
steld hart van de vrouw der heide het da
delijk ontwaarde en er hem om hoog schatte.
Wat was er dan in hem, .dat hem
onaangevochten door de wereld gedragen had, zoo
dat hij zijn lichaam als een tempel terug
bracht, zooals hij het uit de eenzaamheid
meegenomen had?
Zij wisten het niet, steeds vroolijker en
eenvoudiger legde hij zijn hart bloot, hoe
meer de uren van die kalme feestdagen
verliepen.
Later in den avond, toen zij allen om den
witten beukenhouten tafel gezeten en ook
Murtha met haar kind en Benedictus en ver
scheidene andere buurlieden tegenwoordig
waren, vertelde hij hun van het beloofde land,
hoe hij er geweest was en Jeriisalem en
Bethlehem gezien had, hoe hij op den berg Tabor
gezeten en zich in den Jordaangewasschen had;
hij had den berg Sinaïaanschouwd en
in de woestijn gewandeld. Hij vertelde
hun dat zijn koffers, door de post bezorgd
zouden worden; dan zou hij hun aarde laten
zien, die hij Uil het Heilige Land hnd mee
gebracht ook bezat hij gedroog-do bloemen
en krui don uit dat land on het afdruksel van
den voetstap des Heeren, en nóg veel meer
wat de aarde daar slechts voorbrengt. De
heide en woestijnen waren daar veel heiliger,
warmer, n veel eenzamer dan de heide uier
die men eerder een tuin kon noemen;?-en
terwijl hij zoo rprak, zagen allen hem aan
en luisterden en vergaten dat de tyd om naar
bed ie gaan reeds voorbij, dat nel
avondrood reeds verdwenen was, dal de slerren
al opkwamen en in groote menigte boven
de daken flikkerden.
Van steden en menschen en hun doen had
hij niets verleid, n zij hadden er hem ook
niet naar gevraagd. De woorden uil zijn
mond dedp.n hun zoo goed, dal hun, wal hij
vertelde juist het beste voorkwam en zij naar
niets anders vraagden.
Martha bracht eindelijk het slapende kind
weg, Bencdiklus ging ook mee en de boeren
verwijderden zich nu ook, en de ouders
gingen noch gelukkiger te bed dan gisteren,
en de vader dacht zelfs, dat Felix veel had
van een prediker des Heeren.
DIDA8KAUA,
XIX.
Toor eenig* weken iprak ik n, gewhU
.r*d*otoor om Mno brochure van d«n Utochtiohmi
hooglMfMT Mr. J. baron óVAulni* ,de Booroniil,
die daarin een* motie van het k*iBeiikl Dr.
Sohaepman a*imel en eene lani brak voor bet behoud
der drie rQktaniveriiteiten; draer cUgea ii er een
?eer uitvoerig antwoord van den tanmvallene
venehenen, dat pittig, hier en daar »u» echerp
en hontin^dend w; nfl behandeld den profenor
«bij de wet," cooab n|j hem noemt, overdreven
beleefd en zUne dankbaarheid Toor de gelegenheid
om züne motie toe te lichten, heeft tnuoben beide
iett TU vlUmende tatire. Wat ntf tot de hoopte
dankbaarheid stemt," «egt btf tyjv.
iideomitandigheid dat Gü, een profeuor bïde Wet," U
zoolang met m§, een oud-profeuor buiten de wet,
heeft willen betighouden. De keurige sintnede,
waarin gij deze eren iuiite, al« .fijn gevoelige bij
zonderheid aanitipt doet ra« m^ne \jdelheid" nog
dieper gevoelen." Ln op eene andere plaat* ?0p
n punt heb ik gedwaald. Volgent uwe uitdruk
king beechonw ik de wet al* .de moeder der
Kamergeleerdheid." Ik moet nederig erkennen,
dat Gy, haar aoon, profeiwr bij de Wet" m
voldingend van het tegendeel hebt overtuigd.
Dergelijke zintnoden vindt men elk oogenblik in
de brochure. Dr. Schaepmau toont daarin groote
belezenheid en eene fyne opmerkingsgave in staat
kundige zaken; bovendien beeft nq tal van
ge?enriften over de Duitache Universiteiten
nage«lagen om zone tegenstander en een zijner geest
verwanten (Dr. Koster) te bewijzen dat l'art de
grouper les chiffres juist niet altijd een bewijs van
nauwkeurigheid is; dat hy per slot van rekening
blijft by ssyn opinie dat onze Universiteiten kost
baar zyn, en er minstens ue te veel ia, kan men
wel nagaan. 11 ij eindigt ziju ongeveer 80 bl. lang
stuk met deze tirade: Nog met On woord geef
ik mijn laatsten indruk terug: liet wapen van uw
edel geslacht voert tot devies: Prudence et fid
lité." Niet geheel, liever niet gclykmttig hebt G
deze leus gevolgd. Van de eene zydo te weinig,
van de andere te veel. Te weinig nriidfncemhtt
voeren van Uw strijd; te veel ndulitc in Utr ge
hechtheid aan. .... de Utreehtsche Hoogeschool U
Het zal U zeker met mij verwonderen wat do hoog
leraar d'Aulnis de Dourouill nu antwoorden zal.
In ean der groote dagbladen (ik meen de Nieuwe
?Rotterdammer) van do vorige week was
eenparticuliere correspondentie uit l'arvjs opgenomen,
-» ...w. ..w» ... ..?.- -.. ---- , ,
had bijna zoo kinderlijk aandachtig naar J"""* .«^or, wel de aandacht van de lieeren v«n
-J J - ? ?" ? ? ' Olympia zal getrokken liobben, en waarin eene
beschrijving gegeven wordt van de zoogenaamde
BchoolbaUiilons in Fraiikryka hoofdstad; de leer
lingen van do verschillende scholen zyn ia 24
bataillpus van vier compagniün, olk van 120 jon
gens ingedeeld; de kaders zijn eveneens uit de
leerlingen gevormd; de jongens leeren exerce«rcn
en krijgen bovendien theoretische en practiïche
leasen iu al wat den krijgsdienst betreft: aan
't hoofd van al die batailloas te zamen staat een
inspecteur-generaal; die 120(0 £ocd geoefende
en gedisciplineerde jongens beloven iets voor de
toekomst van 't l'Vansche U(jk. eu hebben nu
zclter geen nood vau zich op de schoolbanken
dood of krom te werkcu waar de Olympiaden
zoo erg bang voor z(jn. Ik voor my geloof dat
lïonze Hoogere Burgerscholieren en de
Gymasiasten op die wij*e vereenigd waren«rvdj wat
«tel* voor hun pliysiek en inorc.-l gezorgd zou
oi-Jcu, dan hun vrijheid tot wandelen, euz. to
:even. Het verplicht exerceeren van do
leerlinuen der H. B. scholen was in den beginne nog
al gewild of populair, eu aan zes enkele scholen
'l nul k i dooi' allerlei kunst- en vliegwerk zoo
jeblevcn, maar thans laat de lust daarvoor nog
il iets te wenscheu over: waaraan dit ligt
be_?_L ^_ _ j . _L_ j i. ir:
in die faculteiten aan de vint Universiteiten s»
Maart 1.578 reeds bU adre« kaft de Tweede Kam»
d>T "Staten Generaal ia gevraagd, doch laten bek
i aan de prudentie van Z. E. over of hij het
tcg*a1 woordig stelsel van vrtfstelling of volledige eplik»
aing verkieet, , ......
fis voor óniYaaustaaudi medici WJ>bUowi'««]É,
te honen, dat er eindelMk een* (ene ttiuke en af
doende beslissing in deze Teel besproken «aak .
genomen worde, en aan het hinken op twee gedach
ten, sooals de wet en de daarbjj behoorende
Koninkl|ke besloiten doen, een einde komen.
Een« vergadering van «Volksonderwijs" te Haf
lingen wat deser dagen niet tonder belang; het
hoofd van een der openbare scholen, de heer Jan
sen, weet er ruitedtyk op hoe door het draven e»
wreven vsn de anU-rovolntionnfcir»n de ohriiUhJko
nationale scholen in getal van leerlingen toena- .'
men, en de ruimte daar weldra te Wetn soa wor- ?
den, terwijl dat op-da T>penb«re scholen stationair
bleef, of lelifl iet* achteruitging; ook v«n »jtt|* ....
revolutionnaire «yde werd deze beschuldiging be
sproken en weersproken, vooral t geen door
apreker gezegd was over het verleenen van
flnanciëelen stem au de .bflionderesOhool door werke
lijk liberale borgen, hetwelk de drjjver» dar'
tejrenpartjj door niet altijd even kieskeurig*
middelen wisten gedaan ta IcrQgen. Een bepaald
besluit werd niet genomen, omdat men meende
dat ondersteuning van behoeftige ouden om
't schoolgeld te beulen niet van .voUuonderwQt ,
maar van particulieren moett uitgaan. De waar
nemende burgemeester, dia aanwezig wai. meende
dat het bute middel zfln 'soa om 't schoolgeld
der openbare school, hetwelk thans slechts f430
'sjnars bedraagt, tot een minimam te verlagen.
Of't helpen zal?!
De «aak van Poppink te Winterswijk brengt
nog altyd heel wat onderwtyzengemoedaren u
beweging; uit Zntfen ging reeds eea adres naar
de Hooge Regeeriap; de gewestelijke
onderwgzeri'vergaderingen braken allen reedt een !?£?
voor den gelncrimineerden Poppink, of stonden
slagvaardig, doen nu heeft Ook net hoofdbestuur
van het Ned. ondenrysersgenootwhap aieh de zaak
aangetrokken en in eene vergadering van 5 Mei
besloten een adres aan de Tweede Kamer in t*
dienen, en daarin ernstig en openhartig de
ffrieven omtrent het bekende koninklijke besluit bloot
te leggen. Dat zich ook nn en dan stemmen tea
voordeele van het Kon. besluit doen hooren i*
geen wonder; men moet daarbij evenwel ajMjd
eens toekijken van welke zjjde die wind waait.
Ik wijl u nog even, voor ik eindig, op de ver
meerdering van openbare lagere scholen te 's Hage,
waartoe de gemeenteraad deser dagen besloot,
en op vergeofsche oproepingen van sollicitanten
bfj L. O., zelfs voor hooTd eener school a / 800
met vrije woning; 't geval doet zich trouwens off
't oogenblik zelfs b(j het H. O. voor, daar men
aan bet progymnasinm te Harderwijk te vergeeb
iiaar een rector uitziet
Ontvang de verzekering dat ik gaarne blijf tt.
14 Mei 1883. . Q. N.
Ikoef ik bier niet te onderzoeken, doch iE
verjeeld m|i dat als men onze jongens, naarmate
van de grootte der plaatsen, in compagniën of
latailloos, desnoods (in Amsterdam, Hottcrdam
nz) in regimenten vereeuigde, die exercitie of
manoeuvres zeker populair Bonden worden, eu
de gedwongen of algemeene dienstplicht zeer in
de band werken : ik zie onze jongens al, kranig
met een uniformpet op, een eusch" geweer op
ichouder, door makkers gecommandeerd, onder
oczicht van heusche" officieren van 't een of
nder plein mareheeron om daar gezondheid met
«pels. op te doen, en tevens 't vaderland der
:oekorast te dienen, o, utiniim! mocht Olympia
't ook eens zoo ver brengen ala die organijv
teurs des bataillons scolaires a Paris!
In Amsterdam wordt de gemeenteraad opnieuw
vergast op een voorstel vau U. & W. over bet
bouwen van een nieuw Gymnasium voor 400
leer"ingen. Ditmaal wil men dit bouwen aan de
Weteringschans op deu hoek der van
Zicseniskade; 't zal zelfs een groote speelplaats hebben,
waartoe hoogstwaarlgk bij den verbouw op 't
Singel tfetfn gelegenheid voor bestond. Het ad
vies van Curatoren over het nieuwe plan luidt
gunstig, zoodat thans de vroedschap der hoofd
stad nog zal moeten bewyzen of zij 't plan wil
aannemen of... opnieuw zeggen' ? wat zij niet
wil; het wordt tyd dat er eindelijk-aan al 't
gehaspel een eind kome. tiet eenige wat men
mogelyk tegen 't nieuwe voorgestelde geboftw Keg
gen kan ia, dat het niet in het midden der stad
maar aan n van de uithoeken gelegen is, maar
om midden in. Amsterdam een terrein te vinden
zal moeiiyk en kostbaar, zoo niet onmogelijk mijn,
en als op een niet al te ver verwijderd tijdstip1
hét getal leerlingen tot over de 400 tal geklom
men z$n kan raenimmois aan het Westcinde dor
stad een ander tweeda Gymnasium stichten! 't Is
ta hopen dat er nu eindelijk aau 't gemaal
een« een eind.kome!
Wat is toch de^Directeur der Hoogere Burger
school te 's Hage met een triomf afgetreden!
Eerst wordt hem van alle kanten het aanzoek
gedaan om aan te blyven, daarop motpersoneèle
toelage het meest eervol ontslag als Directeur .ver
leend, toen wordt ham door leeraren een geschenk.
aangeboden als een bewijs hunner sympathie en
achting", on nu hebben de leerlingen hem deze
week wederom een prachtig cadeaus vereerd in
den vorm van een mét zwart fluweel bekleed
ameublement.
IX & W. zullen zeker met groot genoegen rien
dat ijj eoUteen verdienstelijk ambtenaar in hun
dienst hebben gehad!?
Thans is het tweetal voor zijn opvolger gemaakt;
boven aan staat Dr. Groenman, die de'betrofci
king sedert hot af treden'van Kopnenuaar reeds
waarnam en Ko. Z. is de directeur der Hoornsche
Hoogere Burgerschool: 't is niet moeilQk te raden"
wie door don gemeenteraad benoemd zal worden.
Onlangs heelt de rectoren-vereeniging, welke in
de laatste dagen van Maart te Utrecht bijeen
kwam, een adres aau den Minister van Binnen*
landoohe zakou gezonden, om hem op het beden»
keljjlte te wüz-u van hét geven van een uitvoeriger
programma voor de eindexamens der Gymnasia,
zooais de drio gecommitteerden bU de in 188$ te
's Hertogenbosch, Maastricht en Middelburg ge
houden eidexainens en hun rapport aan den mi
nister verlangden, omdat een' dergelijke zaak
onbillük zou z(jn voor de candidaten en schadelijk
voor t onderwijs, zoowel aan de Gymnasia als
aan de Universiteiten. Verder geven de rectoren
hun leedwezen daarover te kennen dat d» tegen
woordige inrichting der Gymnasia voor de stu
denten in de, geneeskunde, en in de wis- en na
tuurkunde veel te weasehen overlaat, en ?{) vér*
zoeken mitsdien art. 7 van dewetH.O.Wodanig
eewüsigd worde,- dat de toekomstige studenten
in beide faculteiten na «en vHijarigen eorsu bet
Gymnasium kunnen verlat*»,*sjj stsmtten daarom
. . -? ? in nuthjtgnndoijr
Een mtlkgtvend kind. In de geneeskundig*
kringen te Frankfort wekt een bgzonder voorval
groot opzien. Het betreft de voortdurende af
scheiding van groote hoeveelheden melk in da
borst van een pasgeboren meisje, dat inmiddels , ,.
twee maanden geworden is. ?
Dat jonggeborenen, zelfs kinderen van het man*
nel ijk geslacht, melk doch alleen slechts bij drup
pels in eon of beide bontklieren hebben, heeft
men herhaaldelijk waargenomen, maar gevallen
waarin melk geheel op abnormale w\jse en in
grooto hoeveelheden zich vertoont, komen hoogst
zeldzaam voor. Ook bövolwassenen, zoowei btf
kinderen, die nog niet linnne gelieele ontwikke
ling bereikt hebben als by oudere vrouwen, zon
der dat deze ooit bevallen of in de bhjde ver*
wachttng geweest rijn, komt die abnormale toestand
voor. Zelfs by mannen is dit verschijnsel waarge
nomen (dusgcuaamde heksenmelk). Zoo vertelt
aiidelocque een geval vau een meisje van acht
jaar, in het dorp Aleuton, dat een kind, hetwelk
haar moeder .onlangs had-gebaard, vaak aan baai;
eigen borst legde, .tengevolge waarvan ten laatste
Werkelijk het Uj 'haar- Ut eene melkafscheiding
kwam, en h«t -meisje «n- staat ge-teld was het
kindje langer te sooeom. £en omgekeerd geval
deelt d« Carganic» (Medicina! Zeitune/dea Vereins
i iir Heilkuude 1333, s. 1-1 en Sohmidt's Lehrbüeher
Band XXIII i». 73.) mede. Hot betrof de 69-jarige
vrouw eens HrfceiJei*!, -die sonder voorafgaand
kraambed haar -kUinkind van 9' maanden zoogde.
Zy zelf had asht kinderen, hst jongste was L7
jaren geleien g«beren. Daar-haar kleinkind zeer
onrustig was, list» do oude vrouw bet dikwjjls,
nadat ij zoo gosJ rao^elrjk sjjn honger gestild
had, aan hare tepels zuigen om liet in slaap t
maken.
Door de daarop uitgeoefende prikkeling kwam
er eene afscheiding van melk, en daar het kind
dea te ijveriger aan de borst gelegd werd, nam da
melkhoe veelheid zoodanig; toe, dat het kind daar
mede uitsluitend gevoed icon worden.
Will: (Ueber die Milchabsonderung, Erlanjwn
1853) vermeldt dergelyke voorbeelden bjj een
34javige vrouw, een meisje van 80 weken en eest
pasgeboren meisje. In bét hierboven vermeld*
geval, dat dit jaar te Frankfort werd waargeno
men, is er sprake van een pasgeboren meisje.
Dit kwam op behoorlijken tyd ter .wereld, was
echter heel teer, en woog na hare geboorte 2500
gram. Toen *ij acht dagen oud was; vertoonde
zcli in de beide borsten melk en wel in overvloe
dige mate. By het uitdrukken, wat herhaalde
malen per dag geschiedde, kon men acht en meer
eetlepels inelk verzamelen. By sterken druk, spoot
de melk met een hooge straal uit de borst. Het
microscopisch, onderzoek, dat acht dagen nadat
de melk zich vertoond had werd gedaan, wees
aan dat het werkelijk molk was. Die sterke af- ,
scheiding dnurdeongeveer U'dagen, toen naat
de hoeveelheid langzamerhand af, en toen het
kind 9 weken was, Kwam de melk slechts drup
pelsgewijze voor den dag. ? ...
Itet kind dat aanvankeiyk veel te tobben gaf ?
met de voeding, is thans geheel normaal en ont
wikkelt zich tot vreugde a^ner ouders
altmantend.
De hoogstgeplaatste bewoners dezer aarde, be
vinden fion op den Karakornm, een gebergte, dat
zich in het Noord-Westen aan den imalaya aan*
sluit. De hoogste top van dit gebergte, eea. der
hoogst» punten der aarde, is .de Dapssng met
26,683 voet. De sneeuwgrens ligt aan het gebergte
in het Noorden 17,450, m het Zuiden zelfs 18$»
voet hoog, dus bfjna 400 voet hooger dan onte
uropeesone rena, de Mout Blano, inneemt. In
die gezegende streken groeit het graan nog op
een noogte van 13,629 voet; boomen vindt men
en nog op de hoogte van 13,800 voet. Demensch
wilde aioh echter door de natuur niet laten over
vleugelen, en daarom vindt men op n na de
hoogste menscheiyke -woonplaats Haulo op een
hoogte van 14.HU voet.
Deze woonplaats wordt nog overtroffen op d»
Cordilieren in Zuid-Amerika (Bolivia) wier hoogst»
top, de Illangbu, wel is waar, slechts 23,281 voet
meet.
Ook hier komen nog graansoorten voor, op
een hoogte van 12,000, en boomen, cantfeemn, op
15,000 voet. Nog een weinig hooger dan dit hoogst*
bosoh der aarde, wonen menseden nog óp 15,127
voet hoogte. Dat zyn dos de hboxsfcgeplaatsteii
van ome planeet, welke op alléendereu, onge
veer 1800 mÖUoen AetuchenaisleJt. leiterlflk ?
WMCttOOt . .
\
? l-'i
i t
il
fc.,
m
l
.
'M