Historisch Archief 1877-1940
ter
oeg dnhbele dikt* van
moot i
van een t*
.taeter. Do mtiia moet
worden verspreid en wordt vervolgen» aanga
.tempt eeret met lachte, later met barder ?lagen.
Hiertoe wórden itampen gebruikt, die vanonder
neteVn «ieHJaeren mnte bekleed UJn, en die voor
het «ebroik een weinig verwarmd worden, zoodot
de asfalt ar niet aan blfltt kleven. Ten einde
?en goede aansluiting te verkrijgen, wordt bet
reedi afgewerkte stuk bestrating over een breedte
van 10 centimeter oeheef afgesneden, voordat
bet asfalt wordt uitgespreid.
Kleine oneffenheden worden daarop verwijderd
?n d* voegen en randen vlak gemaakt Hierop
wordt da geheala Wjmet fln nnd bestrooi!
M met oen wmli vanSOO kilogram m de lengte
ra in de breedte-richting behandeld. Twee of drie
dagen later kan het verkeer over «en aldus ge
naakte straat plaats hebben. , ,
Aifaltwegen Tiebben verschillende voordeelen
boven andere. ZQ geven geen slijk of stof en het
reg-nwater vloeit er gemakkelijk af; zy verminde
ren het geraas van wagens en bet verdere
ttraatverke*r; door de groote efienheid van het opper
vlak il voor de paarden enn veel geringere
ir*kkracht tot het voortbewegen van Tasten vereischt
r-als bfl andere kunstmatige verbarding; ZQ dragen
veel bü tot het geven van een fraaier »*"*>««
aan de etad en kunnen dei winters gemakkelijk
van meeuw gereinigd worden. Als nad-el wordt
opgegeven, dat de paarden er gemakkeljjk op
uitglijden: de statistiek heeft dit echter niet be
wezen, wél dat in de meeste gevallen een paard
zich minder ernstig bezeert, wanneer het uitgludt
op asfalt, dan op keibestrating. _, _ ? .
Asfalt bestrating Is zeer duurzaam. Te Parijs be
staat tusscbeu de stad en de bestratingsmaatschappjj
een overkomst, volgens welke de stad aan deze
jaarlyk» een vijftiende van de aanlegkosten vergoedt
eu de maatschappij zorgt voor het pewone
onderhond op hare kosten. Als een voorbeeld van de
dnuizaamheid van asfaltwegen kan dienen, dat
Jtt 1869 te Parij» in de Rue Bergere een stuk
werd opgenomen, waarover gedurende vijftien
jaren het verkeer had plant» gehad. De oorspron
kelijke dikte bedroeg 6 centimeter en bij het op
breken nog 4.3 centimeter. Dit was hoofdzakelijk
het gevolg van de samenpers ng van bet materiaal
en niet van het vluchtig worden van het bitnmen,
d«ur bet absolute gewicht slechts met 5 pCt.was
verminderd. In den eersten tod is de
samendrukking het sterkst; na twee 01 drie jaren aan een
druk verkeer te zyn blootgesteld geweest, kan
men rekecon op een afslpng van ongeveer l
millimeter per jaar. ,
Moet een dergelijke, straat gerepareerd worden,
dan snydt men het defecte stuk er nit, liefst
volgens rechte lijnen, ten einde een betere aan
sluiting te verkrijgen en by voorkeur zoo weinig
mogelijk naden makende in de lengte-richting
der straat, daar deze door de raderen van wagens
lichtelijk worden opengereden. Zoo noodig wordt
de béton-onderlaag gedroogd en nagezien, waarna
de nieuwe asfalt op do gewone wijze kan worden
aangebracht. Men vermijdt bet maken van der
gelijke herstellingen bij) nat weer. Moeten kleine
verdiepingen in net straatoppervlak worden ver
wijderd, dan is bet snijden niet noodig, men maakt
het asfalt week met behulp van een daarboven
gebonden Hieren plaat, strooit eenig osfaltpoeder
m de verdieping en ztampt dit in de verweekte
massa.
Hoewel bovenbeschreven wijze van tot stand
brengen van asfaltstraten de meest gebruikelijke
il, maakt men m ook wel van asfalt-mastiek. De
blokken worden alsdan in stukken geslagen, onge
veer ter grootte van een vuist on in den ketel
geworpen, gemengd met ongeveer 5 pCt. bitnmen.
De massa wordt onder het smelten geroerd; in
geheel vloeibaren toestand zijnde, wordt er onge
veer 60 pCt. gewasschen grint rian toegevoegd.
Het koken duurt van een ketel met 250 a 800
kilogrammen inhoud ongeveer drie uren, de massa
wordt gebonden op een temperatuur van 100 tot
200'. Het toevoegen van het grint heeft eensdeels
besparing ten doel, anderdeels wordt er mede
beoogd de asfaltmassa meer weerstand te doen
bieden aan de zonne warmte,, zoodot zij onderden
invloed van deze niet te week wordt.
.Op de béton-onderlaag worden nn op een
onderhngen afstand van 050 tot l meter twee even
wijdige ëzeren staven gelegd, die dezelfde dikte
hebben als de asfaltlaag moet verkrijgen; gewoon
lijk 1.5 centimeter. Een arbeider spreidt de vloei
bare massa tusschen deze staven nit en een ander
strijkt ze effen. Zoodra een gedeelte gereed is,
wordt het met grof zand bestrooid of met fijn
zaad ingewreven, ten einde het oppervlak minder
glad te maken. Daarop worden de ijzeren sta ven
iets verder gelogd en op deselfde wijze voortge
gaan. De aansluiting van een vak aan een ander,
dat nog warm is, gaat zeer gemakkelijk; zQn er
achter eenige uren, bijv. een nacht, over heen ge
gaan, don worden bijzondere voorzorgen noodig;
het afgewerkte stnk wordt in dat geval laag»
den rand verwerkt met behulp van wanne alfa»,
dte daarna weder wordt weggenomen en m een
ketel geworpen. Gewoonlijk legt men de
a-faltmOMa niet onmiddellijk op de beton, maar Uoleert
haar daarvan met behulp van een dun laagje
zand af van een laag grof linnen.
Trottoirs worden op dergelijke w|jze gemaakt:
bijna alle trottoirs van Pari}! (ongeveer 1,800,000
vierkante meter) zyn met asfalt verhard.
Behalve voor bestrating vindt het asfalt
verichillende andere nuttige toepassingen, voorna
melijk alz isoleerende lagen tegen net optrek
ken van vocht. Hiertoe brengt men op de fun
damentmuren van een gebouw een laag asfalt
van l centimeter dikte, alvorens het gebouw ver
der op te trekken. Ook voor keldervtoeren wordt
het met goed gevolg gebezigd, zooraede als voor
n. Met succes irbe
gesteld. Merkwaardig toowel door een verbin
ding, die zy tnischentwee giooteiteden tot stand
brengt, al» ook om bare reusachtige afmetingen
en de vernuftige wijze, waarop z« U
Bamenge?teld, iff welk? opzicht au als een der grootste
overwinningen der iugenieursknnst mag gelden,
Den l«den April 1867 w«rd door htt wetg^
vend lichaam van den Staat New-York een wet
aangenomen, waardoor rechtspersoonlijkheid werd
verleend aan de New-York Bridge Company, zich
ten doel stellende het bouwen van een brug o ver
de East-River tuuchen Nsw-York en Brookhjn.
Dea 23 Het daaraanvolgende werd John
A.Boebling tot hoofdingenieur der maaUcbappij aan
gesteld en nog in het einde van hetzeVde jaar
verscheen een rapport van f tyne band, waarin de
verschillende richtingen, volgen» welke de brug
?on kunnen gelegd worden, onderling vergeleken
werden. In den «omer van 1660, t«j het ver
richten van locale opnemingen betrekkelijk de te
bouwen brug, kreeg de Heer lloehfiug een wond
aan den voet, die enktle weken later zon dood
ten gevolge had. Zijn zoon W. A. Roebhng
werd tot zijn opvolger aangesteld.
Het plan der brug werd d«n 2l»ten Juni 1869
door de Regeering goedgekeurd, aii zou z«n een
hangbrug en met den onderkant der liggers min
stens 40 meter boven hoog water blijven.
De brug is gemaakt op kosten v*n de «teden
New-York en Brooklyn, dragende eerstgenoemde
1/3 en de andere 2/3 in de kosten. Zij bestaat
in hoofdzaak uit twee toegangswegen tot de
eigenlijke brug, ann elk einde eeu station bene
vens een gelegenheid tot verankering der vier
kabels, die de oouttructie dragen, met twee to
ren», waar de kabel» over heen gaan. Aan de
kabel» zijn opgehangen zes laugtliggeri,
verdceleude de breedte der brug in tweo wegen voor
rijtuigen en voetgangers, twee voor spoorwegver
keer benevens een trottoir; de langsliggers zun
door dwHwdragew onderling verbonden.
Den 3den Januari 1870 werd etn aanvang ge
maakt met de fundeeriog van den toren aan de
Brooklynsche zijde. Uit boringen wu» gobleken
dat de harde rotsgrond zich bevond op 30 met er
dakbedekkingen. Met succes ishet toegepast voor de
afdekking van gewelven: men spreidt daartoe een
? laag van l centimeter asfalt op S a 4 centimeter
brdraulischen-mortel; tot afdekking van
bruggewelven, tunnels, water-reservoirs, nskelders. enz.
u dit materiaal zeer aan te bevelen. In Frankrijk
?h Dnitfobland worden in dé laatste jaren ook
de meeste kazematten met asfalt afgedekt: in het
fort van YincenoM bjj Pargs werd na 22 laren
geconstateerd, dat het gewelf door da
nslaltbedekking volkomen droog gebleven wal. Ook
tot het maken van kegelbanen wordt het gebruikt.
Een der minder bekende toepassingen van het
asfalt komt voor bü het maken van
maobinefundeeringen. Men heeft dit in 1862 gedaan in
de werkplaatsen der Seyssel-mflnen. Bet blok
is 7 meter lang en l meter breed; het draagt
een horizontale stoommachine vu 50
{wardenkrachten. De massa bestond nit kalksteenen ter
grootte van een vuist, goed gedrenkt in een
mengsel van 60 pCt. asfaltmastiek en 40 pCt.
grint Om den anderen werd een laag steenen
en een laag van het mengsel aangebracht, totdat
de veretsohte hoogte was verkregen. De machine
werkte geregeld gedurende 17 jaren dag en nacht,
zonder dat ooit e-nige verzakking was waar te
verschillende andere plaatsen zjjn
,_e machine-fundeeringen gemaakt.
_ ._ leent zich de asfalt teer goed tot het
maken van vloertegels, veelal van 30 a 00
centinettr in bet vierkant. Voordat zfi gelegd worden
verwarmt men se in water, terwQl de naden met
?uivere aslsltmastiek worden volgegotoa< _
DE BRUG TUSSCHEH NEW-YOEK EN
BBOOKLYM.
Den 24rtat..lbl jl WJ*d «ra der Merkwaar
digste brnggéa ter wereU <voor bat verketropesr
^ C7V1I«I£
niet dieper té* gaan dan tot 12 a 15 meter bene
den hoog water. Dientengevolge werd brsloten
tot het bouwen van eeu ijzeren caisson met hou
ten zoldering, waarop de toren zou komen te
staan.
Een dergelijke caisson kan men zich het best
voorstellen al» een zeer groote kist zonder bodom;
hy was lang 30.6 m1., breed 50.4 m. en hoog be
neden de zoldering 2.9 meter. Deze laatste be
stond uit 15 balklagen op elknnder; do samen
stellende balken waren 0.3 m1, hoog en breed.
Op den caisson waren verschillende kokers
aaugebracht voor den aanvoer van lucht en materieel
en voor den afvoer van ontgraven masia's. Hy
werd door ijzeren tusachenschotten in zes
oizonderlyke kamen verdeeld.
De caisson wird alsnu op zijn plaats gebracht,
waarna men op de zolderiug met het metselwerk
een aanvang maakte. Ouder de belasting, die
hiervan het gevolg was, zonk de caisson regel
matig in den bodem, terwijl aanhoudend werklieden
bezig waren met het ontgraven van den grond, het
verwijderen van steenen, enz. in den caisson. Tot-n
deze een diepte had bereikt van 13.5 meter beneden
laag water, werd hy' met beton volgegoten. Voor
dat men hiertoe kon overgaan, had meu nog een
brand in de houten coldering te overwinnen, die
vrü aanzienlijke verhoudingen had aangenomen,
voordat men hem meester werd. Slechts door
den caiaion met water te laten' volloopen kon
het vuur worden gestuit: men heeft, nadat hy
weder was leeggepompt, geconstateerd, dat op
enkele plaatsen het hout tot op de vijfje balklaag
was verkoold. De kool werd spoedig afgeschraapt
en verwijderd, de aldus ontstane holteu met
beton aangevuld.
De toren aan de New-Torksche zijde l;gt recht
tegenover den lirooVlynscbrn en op een afstand
van 480 meter van dezen. De rotsbodem lag aan
dezen kant op 21 a 28 m. beneden hoog water
en daar hierboven zich slechts loppzand bevond
moest de caisson tot op deze diepte gaan om
een goeden grondslag voor den toren te geven.
De caisson is 30.6 by 51.6 m', in het vierkant,
verdeeld in zes kamers, hoog 2-9 m. Dezolder.iig
bestaat nit balken en i» 3.GO mi. dik; de kamers
waren aan de biunenzijde met ploatyzer bekleed
ten einde ze luchtdicht te maken en grootere
zekerheid te verkregen tegen brandgevaar. De
caisson werd op een dergelijke wijze naar beneden
gebracht als de Brooklynsche, alleen kou het
zand op vrij eenvoudige wijze met behulp van
zandpompen worden verwijderd.
De torens bestaan niet elk voor zich uit een
enkele, één geheel vormende massa metselweik
maar nit drie schachten beneden den rij weg on
derling verbonden door vier muren. De ruimte
tussohen deze U beneden hoog water met beton
volgegoten en van daar tot aan deu rijweg open
gehouden. Boven den rijweg bestaat elku toren
uit drie zuilen van langwerpige doorsnede,
nabijden top door spitsbogen verhouden; het hoogste
punt dezer bogen ligt op 34.2 m', boven den
«yweg. Het metielwerk van den toren bestaat be
neden hoog water uit kalksteen, daarboven tot
aan den rijweg uit kalksteen met een
granietbekleeding, boven deu rijweg geheel uit graniet
De bovenkant van den toren ligt aan
denNewYorkschen keüt 105 m', aan den Brooklynsohen
95 m1, boven den onderkant der fundeering. Even
boven den .caisson heeft de New-Yorkache toren
een doorsnede van 47.1 by 23.1 m', de andere
van 45.3 by 14." -m1. Ter hoogte van den lyweg
ii de Brooklynsche 13.5 by 39.3 m', in het vier
kant, beneden de bekroonende lijst 12 by 37.8 mi.
De openingen in de torens, waardoor het verkeer
plaats vindt, zyn 10 meters wijd. De New-Yorksche
heeft dezelfde afmetingen als de andere, vermeer
derd met 0.9 ra', dikte van het metaelwerk inde
richting van de ai der brug.
Op een afstand van 280 meter met den toren
is het verankeringsmetselwerk aangebracht,
d'enende om de Over de torens gaande Kabels, welke
M " ' nemen. Dit
Juli 1877. In hit geheel werden 19 van deze
?trengen aangebracht, groepsgewijze tot 4 kabele
v-rtenigd: de alzoo gevormde kabeli werden over
hunne geheele lengte met gegalvaniseerd
«zerdraad omwikkeld en vervolgens het geheel goed
in de lünolio gezet. . ,,
Waar de kabel* over de torens heengaan, lig
gen dj op tadeli, ten einde hun een geleidelüken
overgang te ge f en van de eene m de andere
richting; daartoe vormt da bovenkant der zadels
een gebogen oppervlak. In plnttr^rond *4jn zQ
rechthoekig, 3.9 M' by 1.2 in het vierkant; hun
grootste hoogte bedraagt 13 M'., de ijzerdikte
.12 U1. Doze zad«U steunen door tuMchenkomst
van rollen op zadelplaton, die aan deu toren zijn
bevertigd. Het gewicht vin elk zadel is ongeveer
11000 kg., van elke plaat 6000 kg.
Van den top dor to;ens uit gaan verscheidene
ichuine kubeli van geriuge afmeting naar het
zijvlak; zij dragen een dtel van het gewicht hier
van en maken hut geheolo samenstel meer beitand
tegen schadelijke werkingen van den wind. Geluk
reeds gezegd werd, heelt men het zijvlak doen
dragen door zes lange ligger», ondersteund en
verhouden door dwarsdragers, opgehangen aan
da hoofdkabels. Deze Wig-tangen, 1520 m getal,
zijn van BegalvaiilseerdstHaUraad, ter dikte van
4 tot 4.5 centimeter; zij zün nan de kabeli met
smeedü'zoren verbinding-»t«kken bevestigd.
Met het oog op de werkingen van den wind
heeft men nog horizontale kabels aangebracht uit
d*n onderkant van den ry"w. g, gnande naar de
toren. Om dezelfde reden komen de
di'oagkabels nabij bet midden der brug wat nader tot
elkander dan by de torens.
Het totaal gewicht der hangconstructie be
draagt 14680 tou met inbegrip van kabels,
hangfangen, züvlak enz. Het gewicht van den last
die er overheen kan gaan, beloopt 3100 ton.
De toegangsweg tot de brug van
deBrooklunsche zyde i» 330 meter lang en heeft een helling
van 2.85 meter op de 100; van den anderen kant
bedraagt de lengte 456 meter en heeit een hel
ling van 3.25 op 100.
Aan beide einden van den spoorweg bevindt
zich eou station, geheel van ijzer gebouwd. L>e
ter dikte, gedragen door 490 rollen over de
geheele lengte verdeeld. Deze kabel is
aan elk einde driemaal om een trommel geslagen,
die een middeliyn heeft van 3.60 Meier en door
een krachtig stoomwerktuig wordt rondgedraaid.
In het spoorwegverkeer wordt voorzien door M
wagens, die elk gemakkeiyk 48 personen kunnen
bevatten. . ... .,
De geheele brug heeft gekost ongeveer 40
raillioen gulden, waarvan:
aan ingenieurskosten en traktementen f . r
bureau onkosten ? ? n *«>?«*;
hout . ? ? « l'l£&
dagloonen . . . . ? 6,040,377
machinerieën en werktuigen . . n
deling der groole spoorwegbruggen in hoofd
taak uiteen maatschappelijk oogpunt nadeelig
en tien in de koeten der spenorten dt
o*urantie premi* die het noadig is te betalen,
om hel behoud der bruggen te verzekeren.
De groote spanningen van de brug bil
Nymegen i«n «7 M. lang, wegen 1270.000
Kg. en kosten elk f300.000.
De groote spanningen van de brug bij
Crèvecoeur »yn 100 M. lang, wegen 540000 Kg.
en kosten elk f130.000.
Wel zegt de regeering in de Memorie van
beantwoording (bl. 5): De door sommingen
geopperde bezwaren betreffende den water
afvoer, van de vernieUing van brugvakken te
duchten, worden naar de meening fan de
ondergetekenden overschat.
«Snelle opruiming dier vakken is met de
tegenwoordige hulp der techniek zeer wel
mogelijk, daargelaten nog dat de ruime uiter
waarden by onze rivieren de gevaren voor
dljkbreuken enz. zeer beperken .
Hier legenover kan men stellen wat Kainos
in De Nieuwe Hollandsche Waterlinie en baar
verbetering naar de eischen des UJds, over
de vernieling der brug bij Kuilenburg zegt :
tal men ooit die drie millioen kilo
en staal weer uit de rivier
Beschildering van pleisterwerk. Zal een olie
verf beschildering goed houden op een
ceincntbeuleistering, dan moet de laatste niet te versch
zijn, mnar minstens een jaar oud. Voor het be
schilderen wordt het oppervlak bestreken met een
zwak zure oplossing (hoogstens 5 pCt. zwavel of
zoutzuur); men knn ook een oplossing van l deel
koolfture ammoniak i» 100 de«len water gebrui
ken. Het oppervlak wordt na eenige dagen
af£«wag*c1ien en daarop herhaaldelijk met olieverf
beschilderd.
Militaire Zaken.
DE HERZIENING DER WET VAN 18 APRIL
1874 TOT REGELING EN
VOLTOOIING VAN HET VESTINGSTELSEL.
II.
de geheele constructie dragen, op te
z{jn aanzienlijke massa's kalksteen en graniet, op
hout gefundeerd, aan de Brooklynsche «y'de 35.8
bij 89.6 m', in het vierkant, aan don anderen kant
1.8 m1, langer, bü een hoogte van 86 meter.
Achter tegen dece massa's vinden vier ankerpla
ten ateun (voor eiken kabel één); deze hebben
een oppervlak vut 4.8 by 5.1 meter, een dikte in
het midden van 0.75 m<; zg *ü" van gegoten ijzer
en wegen elk 28 ton. Naby het
veiankeringsmetselwerk worden de kabels bevestigd aan gearti
culeerde staven, die door hét metselwerk heen
gaan ea met behulp van zware bouten tegen
genoemde ankerplaten bun steun vinden. Het
totale gewicht van de verankering bedraagt on
geveer 450.000 kilogram.
Voor dat de draagkabeLs van do brug gelegd
werden, beeft men .twee hnlpkabels aangebracht
ten einde een voorloopiffe communicatie tasscben
de beide oevers te verkrijaen, van waaruit de
definitieve kabels op hun plaats kocdèn worden
gebracht; laler werden nog meer hulpkabels
gelegd, ?
De drMgkabels van de brug bestaan nit gehard
en gegalvaniseerd. staaldraad! Elke draad weeg)
l kilogram per 9 meter en heeft een .weerstands
vermogen van 1030 kilogr., zy'nde 11200 kg. per
vierkant* centimeter doorsnede. B|f het leggen
der kabels werden in de eerste plaats vier draden
van toren tot toren met de meeste zorg aani
'bracht volgens de kromming, die de draagkal
zon -moeten aannamen. Hiernaar werd de plaats
dar andere draden geregeld, tlit 378 draden
bee«n Jtrenff, die dóór omwikkelingen met
Men ziet het, de regeering paait en troost
zich mei de geduchte, dat de vernieling der
groote bruggen niet of slechts voor eene
enkele brug noodig zal zijn. Het blijft ons
een raadsel, hoe zij aan een stelselmatige
regeling der vernieling van verschillende m
één baan gelegen bruggen denken kan, in
verband roet de in de Memorie van Beant
woording over de Uselverdëdiging uitgesproken
meening, tllet opstellen van ons veldleger
aan den Usel is en blij 11 eene onderneming
die slechts in enkele buitengewone oriistan*
ligheden -* bij zeer hooge waterstanden in
de rivier, langourigen tijd van voorbereiding
enz., ? met kans^op goed gevolg zou kun
nen plaats hebben."
Zonder andere troepen als detachementen
aan de rivierqvergangen om den_ terugtocht
van de Cavalerie te verzekeren (zie Memorie
van Toelichting, blz. 3) is die stelselmatige
vernieling niet denkbaar; men zal in stede
van dien, op hot oogenblik dat de vijand
deze troepen terugdringt, een keus moeten
doen tusschen de voorgestelde
vernielingsmiddelen. Voor de- Uselbruggen zal men
moeten kiezen tusschen:
Het onbruikbaar maken van het loopwerk
of het vernielen van een brugvak.
Voor de brug bij Nijmegen tusschen ver
nieling van de viaducten over de wegen naar
Heer en Arnhem of vernieling van een brugvak.
Voor de brug bij Arnhem lusschen ver
nieling vnn de poort in don oprit in de
Betuwe of vernieling van een brugvak.
Voor de brug bij Cièvecoeur tusschen ver
nieling van de brug over de Diere of
verhieling van een brugvak.
Welke keuze zal gedaan worden?
liet antwoord óp deze vraag te geven is
moeielijk, want het zal. afhangen van de
wilskracht, waarmede wij in den strijd zullen
treden; terwijl die wilskracht afhankelijk is
van den vorm en het karakter der regeering,
of, indien een opperbevelhebber is benoemd
van hot karakter van dien opperbevelhebber.
Er beslaat geen enkele reden om uan het
een of hel ander te twijfelen, en daar men
in hachelijke omstandigheden liefst het zekere
voor het onzekere kiest, heb ik, indien van het
begin van den strijd krachtig wordt opge
treden, weinig hoop op het behoud der groote
bruggen; te meer daar de vernieling van
een enkele brug weinig baat, daar d*j aan
valler nisdan de andere gebruikt, wat zijn
transporten ^lechu enkeje uren langer onder
i Hoe
grammen Ijzer
verwijderen?
>Zal niet de rivier voorgoed onbevaarbaar
worden; zal niet de eerste de beste tfsgang,
stuitende tegen het Ijzeren traliewerk van de
brug een tysdam doen ontslaan, even uitge
strekt als onvernielbaar?"
«Durft men denken aan eene onvermijdelijke
doorbraak van de Lekdijken? Zou niet eene
doorbraak van den noorder Lekdijk onder
zulke omstandigheden eene ramp zijn, veel
grooter dan alle rampen van den oorlog te
zamen?"
Zeker is het dat de vijand, hetzij wij de
brug bij Nijmegen of bij Arnhem vernielen,
de massa Ijzer en slaal in de rivier zal laten
liggen. De vernielde spanningen verminderen
het doorstroomingsprofiel, b. v. eene overspan
ning ie Nijmegen met 280 M' en wij heb
ben het Waalwater te Tiel en het Lekwater
te Wijk by Duurstede noodig voor het stellen
van onze inundaliön.
Ook met het oog op den bouw van een
hulpbrug is hel in het belang van den vijand
de vernielde overspanning m de rivier ie
lalen liggen, daar zij hem steunpunten voor
de hulpbrug geeft.
En nu de kosten van vernieling, b.v. van
eene overspanning van de brug bij Nijmegen.
Ie. Verlies van de vernielde overspanning
? 300.000.
2e. Verliezen veroorzaakt door hoogen wa
terstand, mogelijke doorbraken enz.
3e. Kosten veroorzaakt door het opruimen
van het in de rivier liggende brugvak,
4e. Verliezen toegebracht aan handel en
nijverheid enz. door gemis aan gemeenschaps
middelen na hel sluiten der vrede.
5e. Onkosten / 300,000 voor den bouw
van eene nieuwe overspanning.
Naar onze meening is dan ook de gevolg
trekking der regeering (blz. 5 der Jlemorie
van Toelichting'. : » De kosten van herslcl van
enkele brugvakken zullen toch zeker aan
zienlijk iniuder ztjn, dan die van aanleg,
onderhoud en bewapening van een fort,"
onjuist.
Het is wel een merkwaardig verschijnsel,
dat in de meeste militaire geschriften, o.a.
in die van Von Scheiberl, sperforten nuttig
en noodig geoordeeld worden, dal de meeste
Europcesche Stalen ze tot afsluiting van hun
spoorbruggen zelfs over onaanzienlijker ri
vieren dan ds Lek bouwen en alleen in Ne
derland de voorkeur wordt gegeven aan daden
van Wandalisme, die rampen in het leven
kunnen roepen, grootev dan die van den
oorlog te zamen.
De overblijfselen van de oude verdedigings
werken die men langs den Usel vindt, alsmede
Doesburg, die de Regeering voorstelt te
sloopen, zouden wij wenschen dat behouden
bleven en wel omdat Doesburg het geschiktste
punt is voor cavalerie, die b. o. den Usel
gestaan heeft, om, den Usel over te gaan.
De overige werken zouden wy wenschen te
behouden, omdat wij niet de op blz. 5 der
Memorie van beantwoording uilgesproken
overluiging deelen, » dat de detachementen die
«eventueel tot opname van vooruitgeschoven
« troepen-af deelingen, aan de rivierovergangen
«zullen worden gestationeerd, over voldoenden
«tjjd en voldoende werkkrachten zullen
be» schikken, om zich eenigen laklischen steun
« dóór vluchtige versterking van het terrein,
«voor de vervulling hunner taak te verze
keren." .
el, w^ zijn overtuigd dat, indien
de oorlog verklaard is, het verblijf van die
troepen aan den Usel van te korten duur
zal zijn, om versterkingen op te werpen; zij
vinden in de oude werken alsdan tenminste
f leun. '.-,..
Staan de troepen b.v. lot handhaving van
treinen; by een wedloop met denvUwdotv*
de Yeluwe hebben iy veel kans het al i«
leggen en Nederland heeft helaas ie weinig
geoefende troepen, om zelfs op de kleinste
aldeeling niet zuinig te zyn.
Met verbazing zagen wU, dat de rezeering
voorstelt de werken by Heusden te behou
den; dezelfde motieven, die voor hun behoud
worden aangevoerd, gelden voor Doesburg
in nog hoogere mate; de oorzaak van deie
consequentie is ons dan ook «iet duidelijk,
maar verheugt ons in zooverre, dat bet be
houd van Ileusden allhans nu niet bedreigd is.
Met den bouw van eene stelling bij den Moer»
dijk kunnen wy ons by de bestaande leger»
sterkte niet vereenigen, omdat de waarde van dit
stelling ongeövenredigd is aan de hoeveel'
heid troepen, die zjj tot bezetljng eischt
Bovendien zullen de mundalien, die lusschen
de forlen van die stelling gesteld moeten
worden, de offensieve ondernemingen, die
men uit die stelling wil ondernemen, zeer
bemoeilijken. Voor een werkoiyk goede offen
sieve positie zou men veel meer voorwaartse
stelling moeten nemen, iets waaraan bU de
bestaande legerslerkle niel Ie denken valt.
Wy zouden daarom voorloopig wenschen
afsluiting van den Spoorweg Breda?Dord
recht door middel van een sper fort; en tot
steun der marine, bouw van een koepeltort
in den polder de Kwistgelden.
Weliswaar zal by deze wijze van
bsbevestigen het gevaar bestaan, dat indien de
oorlog in de eerste dagen een snel verloop
heeft, een deel der schutterij uit Limburg
en Noord-Brabaut voor de verdediging ver
loren gaat, ? wij kunnen dit echter, bij de
waarde die de schutterij bezit en zelfs door
de nieuwe schutterijwet krijgen zal, geen
groot nadeel vinden, daar het aantal onge*
oefenden achter de liniön reeds groot genoeg
zal zijn.
Met de slooping van Neuzen en
Ellewoulsdljk kunnen wij ons, al zyn er ook Vela
redenen lot behoud, wel vereenigen, daar
zondsr afdoende verbetering, wat bewapening
en inrichting betreft, deze werken weinig
zullen vermogen legen een viool, die van de.
Schelde gebruik wil maken; wij zouden de
gelden, noodig om de zooeven genoemde
verdedigingswerken afdoende te verbeteren,
liever aan de vloot besteed zien, daar alsdan
bij een aanval uit het Oosten de voor hand
having der neutraliteit op de Schelde be
stemde schepen, elders kunnen gebruikt
worden, en er tevens geen troepen, voor de
bezetting der werken aan de Schelde noodig,
aan de hoofdoperatien onttrokken worden.
Y.
*] Vreemd Is dtn weifelend» keuze, Njjmegon o! Arn
hem, alsof d* vtftnd b(J vernieling vu d» tong bfl Am.
hem be-chikt orer de IUn Kleef Nü»«gen-Klit-DonJ.
nolit om ffMotat BH*. Voo? het Zmdeiyk deel, en OW
de nleuir t» bouwen lijn Bhenon-Amenfoort voor h»»
Noordelijk deel der Nieuwe HolUndsche W.tertinlt U
brengen.
Hetzelfde geldt voor de keuze Crèvecpenr-KniUnbarct
de zoo eren genoemde lijnen l*t«n, zoo d* brug »|
Crèvocoour niet vernield wordt, den v|j»nd ??" TSH*»
kerde gemeenschap.
BIBLIOGRAPHIE.
Indisch Militair Tijdschrift, No. 6.
Het proces in reclamezaken. De bsgage van den
minderen militair, het anntal zijner
kleedingslnkken (Tarief No. 24) en het goedrerkoopen. De
invloed van de hoedanigheid van het oog op de
juistheid b(j het richten (Met eene plaat).
Subordinatie b|j officieren. Beschouwingen over de dood
straf met den kogel en het recht van gratie.
Beteekenis van repeteergeweren als oorlogswapen.
(Met eette plaat). Varia. Overzeesche
sprokkehngen door een verlofranger. Brief aan de Redactie'.
Het reglement op den inwendigen dienst.
SCHAAKSPEL
«rena, aie aoor omwiKKeimgen met.i -r r. ":,,."
op attapdett ««Att KI wordt bgeen- W0« doet Mtfven.
~* Aentt) ttteag, was gm&fzLUd*o j liaoaU r«*dB gingd Ui achun-wy-de
veronze neutraliteit aan den Usel, dan zal er geen
sprake van vluchtige versterkingen zijn, daar
men niet over liet terrein beschikt en de
regeering zich vermoedelijk wel wachten tal
om den Staat van oorlog af te kondigen, die
volgens de wet op onteigeningen eerst het
recht geeft om particuliere eigendommen in
bezit te nemen; om dit te ontgaan en by
dringend oorlogsgevaar onmiddellyk iets te
kunnen doen, wenschen wy behoud der oude
werken aan den UseL
De zoogenaamde Grebbe-hme, die de regee
ring voorstelt ie behouden, zouden wy wen
schen dat werd opgeheven.
De regeering wil erj ingeval van oorlog,
delachementen plaatsen tot opneming van terug
trekkende troepen, , ,
Daar zy, behalve cavalerie, zich slechts
voorstelt enkele detachementen aan den Usel
te plaatsen, is het volkomen onnoodig de
Grebbe-linie voor bovengenoemd doel te be
houden. De vefltgrtè (ebuièkomst i* dien
Ufelwr»k*rd door gereedstaande
;-, .«>.«» '
WIT.
Wit spssli voor en geeft u 9 zetten
(Wit 7, Zwart « stokken met E D i).
Oplrniog vu SohaakprobUm M». 23.
l O a-H S! E 8 at D 4 (»
08-H8!
l ? 08 mai
i
a
i
9
l
9
l
9
l
? 9
D 4 nt K 4 nut
(b)
II
B nt F 5 m*t.
B5? ;
D 4 ? D 5 m»t.
H S nt F 5 mat.
-F« (i
FEUII.I.ETOM.
HET flEHGHZDINIG DEFICIT,
No. 35.
V»n W. Jen»en (Krnmmerap).
Bekroond met den derden prtf* in 't Tornooi V*D «M
?Brighton On»rdi*n" In 1883.
ZWABT.
. T.j »»ö
AjMterdam; aUmed* W. v, B. U M»
D nt K 9 mat,
IHOBZOHDBN OPLOBBKOBK.
Joist opgelost is No. SS door Br.i W. d
?a Met «1»
as *« ai. .
BBIEÏWIS8ELINQ,
Vet s'o vi*Mi: Pe tolgojU
Btt
HOOFDSTUK L
luist toen de beer Reiehei, de waardige
en algemeen geachte directeur der Centraalbank
te Neuberg, nezi? was den laalsten brief over
zaken te leekenen en de brandkast af te
«luiten, werd iu] door de mededeeling van
zijn kashouder Georg Salbach opgeschrikt:
»tlct sp\jt my, mijnheer, u te moeten zeggen
dal er twee duizend gulden in mijn kas te
kori komen". Salbach wds ontzettend bleek
geworden btj deze woordei en zijn stem
sidderde, hoewel hy zich de grootste moeite
gaf om kalm te blUven. Voor iemand die
hem. niet kende zou net moeilylc te bepalen
geweest zyn, of de opgewondenheid van den
jongeling uit schrik of jschufdbewuslzljn
voortsproot
De neer Reichel kende hem echter te goed,
om de gedachte aan het laatste ook slechts
een oogenblik in zijn ziel te doen opkomen;
maar de opgewondenheid van den jongeling
was eenigszins aanstekelijk en hij antwoordde
daarom niet zonder hartklopping: iGy
schertst, waarde Salbach". Daarop leunde
de heer Reichel achter in zijn stoel en
kauwde op zijn ganzenpen, terwijl hy zyn
blikken op den jongen man Hel rusten.
»Ik ben in mijn geheele leven niet ern
stiger geweest;" hernam Salbach.
»Het is een rekenfoul, dat b niet anders
mogelijk," zeide Reichel op een toon, die den
armen kashouder wéér eenigszins geruststelde.
i Gij hebt zeker heden veel te doen gehad?"
»Daür zit het hem juist, er is heden juist
zeer weinig omgegaan. Er zijn nauwelijks
drie ztydjes in ons kasboek aangevuld."
«Twee duizend gulden, hm! Ik ga nu mijn
diner gebruiken. Wees zoo goed inlusschen
de posten en den slaal der kas nog eens na
te rekenen, dan zullen wij daarna te zamen
de brandkast nazien.
De kashouder begaf zich met ernstig ge
laat naar het privaat kantoor van den bankier.
De heer Reichel, die mei zijn familie het huis
vlak naast het kantoor bewoonde, gaf den
correspondent nog eenige brieven om te
kopieeren en ging toen langzaam naar zyne
woning.
De levenswijs van den heer Reichel was
voor een man, die geen hinder hoeft van een
aanhoudend verblijt in een provinciestad,
een zeer aangename. IIlj behoefde niet hard
te werken en had aan niemand eenige
verpllchling. Jiy bezat een vriendelijke, lieve
woning, in een ouderwelsche landelijke stad,
en het verlies van zijn vrouw, die luj reeds
voor tien jaren ten grave had zien dalen,
werd hem vergoed door het bezit van zijn
tweo dochters, Mina en Marie, de mooiste
meisjes uit geheel Neuberg, die beiden geen
grooter geluk kenden dan zijn leven gelukkig
en zonnig ie maken. Zyn oudste dochler
Jenny had een gelukkig huwelijk gesloten
en leefde in de residentie. Daar men wist
dal hij vermogend was, daar hij als yverig
én nauwgezet man van zaken besend stond,
daar hy disconto's betaalde en de verschil
lende fortuinen der gansche omstreken be
heerde, was hij een persoon van gewicht te
Neuberg en verkeerde er zooals dat van zelf
spreekt, in de beste kringen. Iedereen kende
hem, hij kende iedereen en juist doordat
hij op de hoogte was van ieders zaken,
ontzng men hem.
Hij leefde, zooals ik reeds zeide, op een
goeden voet en stond op een
vriendschappeitjken voel met zyn chef in de residentie, die
hem achtte als een man van verstand en
scherpzinnigheid, die nimmer schulden maakte,
hem nimmer om verhooging van salaris of
vermindering zijner werkzaamheden lastig
viel en die, in het algemeen gesproken, nim
mer om een gunst vroeg. Hij verleende
Veeleer gunstbewijzen door zijn herhaalde
invitaties om hem te Terborg te komen be
zoeken, waar de beroemde forellen en zalmen
te vangen waren en waar, afgezien van al het
andere, de likeurslokerijcn crèmes van meer
dan lokalen roep vervaardigden. De heeren
uit de residentie zuimden dan ook niet nu
en d:m van die invilalies te profileeren, vooral
daar de heer Reichel. een aangenaam causeur
was, die altijd een aardige anecdole te ver
tellen had en zyn gasten steeds aangenaam
wist te onderhouden. Zoo was een der di
recteuren' der bank dikwijls overgekomen
om de sohoone Jenny,-de oudste dochter,
het hof f.6 maken, -tot hy haar op zekeren
dag voor goed met zich voerde, wat in Neu
berg algemeen zeer betreurd werd.
De bankier was aan tafel niet langer on
gerust over de zooeven besproken zaak.
Toen hij de trap opklom, dacht hy reeds
Biet meer aan het bleeke gezicht van George
Sribich; hij Het zich, nadat hij het krachtig
mid l.igmaal de beste eer had bewezen, in
ZIJD stoel vallen om ten tweeden male het
bericht over zyn onlanjfs in den gemeente
raad gehouden redevoering, die de
«NeuberRer llerold" uitvoerig beschreef, over te
lezen en zich te verheugen in de heerlijke
kroniek van zijn eigen improvisaties en
uitspn/ken, die hij daar zwart op wit voor
ach zag slaan, terwijl hy zich al meer
en meer van zijn eigen gewicht
doordror.gen gevoelde en erkende, welk een in
vloed hij op de openbare meening uitoefende.
Hel was bijna zeven uur geworden eer de
heer Heichel zich herinnerde, dit hy zyn
bnindkist nog moest nazien en dat zyn
ondergesrhikten waarschynlljk op hem wachtlep.
Op liet kantoor komende, was hy niet weinig
verrast, Salbach nog steeds over »yn kasboek
gebukt te vinden, terwijl pakken banknoten
de binnentredende zorgeloos. «Hebt gijaltyd
het verschil nog niel gevonden?
i Er zijn 2000 gulden te kort mynheer.
Geen twyfel meer."
Salbach had lederen post nog eens doorge
werkt, zyn banknoten stuk voor stuk nage
teld en een diepe zorg en droefgeestigheid
had zich van zyn hart meesier gemaakt,
want voor zyn ziel verrees het beeld van zyn
geliefde oude moeder, die te huis op hem
wachtte en die aiet in staat was het verlies
bij te passen, als het verschil ten minste
met werd opgelost.
>Ik wed dat er een rekenfout achter schuilt,"
zeide de heer Reichel goedig, terwijl by
Salbach's plaats voor het kasboek innarn. Zorg
vuldig en atlent zag hij daarop eiken post na,
even nauwkeurig telde hy de kas eens na
en nog eens na; de uitslag was de bevesti
ging van Salbach's woorden. Geen twijfel
om de brandkast
| 'oor hem öi
?Is de
,_ lessenaar lagen. , l n.
ityd oog niet border vro«g><J
meer, in de kas ontbraken 2000 gulden
»Ik vind dat wy nu maar naar bed moeten
gaan," reide de heer Reichel ten sloite met
wsen blik op zijn horloge. Het verschil zal
morgen wel gevonden worden, daar ben ik
zeker van." Hij sloot de kas en de boeken
in de bandkast en het kantoor werd voor den
nacht gesloten. De arme Salbacli kon goen
oog sluiten en dacht er over na, hoe hy hei
vermiste geld weer op zou kunnen sparen.
Nog nimmer had hy de bank mei zooveel
kommer vertalen; want hij wist dat hij alles
juist had onderzocht, dal hij aan niemand een
zoo aanzienlijke som te veel had bclaald en
hij wist, dat hij voor elk deficit aansprakelijk
was en men hem daarvoor in de gevangenis
kon zetten. Zyn moeder had drie volle uren
op hem gewacht en het eien warm gehou
den, dat hem volstrekt niel smoakte. Hij
beantwoordde geen harer vragen en het ge
lukte haar den geheelen avond niet, de oorzaak
van zyn verdriet op htt spoor ie komen.
ZIJ ging er nu naar raden en begon te ver
moeden dat Mina Reichel misschien wel iets
met zijn verdriel kon ie maken hebben, wanl
zij wist hoe haar zoon over de jongsie doch
ter van den bankier dacht. U ij'gaf echter
geen antwoord op al haar vragen, on zuchle
slechts. Den volgenden morgen was hij reeds
twee uren voor den kanlooriyd op zijn post;
doch geen spoor van hel vermiste geld was
er te vinden. Dien dag verzocht men allen,
die den vorigen dag groote sommen ontvan
gen hadden, hun geld na Ie willen zien; toea
het echter vier uur wos geworden en de kas
opnieuw werd nageteld, was de zaak nltijd
nog niet opgelost. Indien het geld in ver
gissing te veel was betaald, was niemand
eerlijk genoeg geweesl het lerug te geven.
Zoo moest er dus ten eerslen male in de geschie
denis der Neuberger filiaalbank ? aan den
chet een deficit van, 20ÜO, gulden gemeld
worden. Twee duizend gulden nu mogen een
rijk man een te geringe zaak schijnen om by
hun verlies gr(js haar te krijgen, voor
George Salbach echter, wiens salaris, natiën
jaren van trouwe en conscienticuse
pliclitvervulling nog geen 2000 gulden bedroeg en
wiens moeder, buiten het geringe
weduwenpensioen dat zij had, grootcndeels van hem
afhankelijk was, viel' de verplichting deze
som te moeten bijpassen, buitengewoon zwaar.
Hij bleef angslig en opgewonden en juist in
deee opgewondenheid beging hij de volgende
dagen verschillende fouten, die het vermoeden,
dat hij het geld aan een gewetenloozen schurk
te veel zou hebben betaald, tot zekerheid
maakte. .
Een maand was voorbijgegaan, een maand
die wel een jaar leek, loen een brief aan
den Inspecteur Berger, den schoonzoon van
den heer Reichel, de zaak lol een eind brachl.
»Aangezien," zoo luidde deze, de voorbeel
dige wijze, waarop de bank ie Neuberg tot
nu toe geleid werd, zijn de directeuren over
eengekomen het manko in de kas dat, naar
wij hopen, nog opgespoord en geredresseerd
kan worden, te dekken.
De chef, die te Neuberg de kas voorstnal,
moet echler wel bedenken, dat dit de eenige
keer kan zijn waarop de directie de verant
woording voor een tekort dekt en moeten
wij hem hiermede tot verdubbelde waak
zaamheid aansporen."
«Ziehier, beste Salbach, neem dit schrijven
eens mede naar uwe moeder," zeide de heer
Reichel goedhartig, terwijl hij den kashouder
den brief overhandigde. »lk dacht wel, dat
mijn schoonzoon de zaak tot een goed einde
zou brengen."
Vreugdetranen schitterde^ in Salbach's
oogen, nadat hij den brief gelezen had. »Dat
is zeer grootmoedig," zeide hij, »ik vreesde
reeds dat men mijn moeder uit haar huisje
en mij voor schuld in de .gevangenis zou
zetten *' . '*
>U in de gevangenis zetten? Haar ik zon
u immers niet kunnen missen."
De jongeling spoedde zich vroolijk naar
huis, een zware last was van tljn ziel ge
wenteld.
Den volgenden avond echter, bij het sluiten
van het Kantoor, was Salbach's gelaat nog
bleeker dan te voren. Zijn handen sidderden,
terwijl hy de kas natelde en de lange rijen
der cyfers in zyu kasboek op nieuw op
telde.
Het was marktdag en daardoor was er
veel te doen geweest en groote sommen
waren door zün handen gegaan. Tot zijn
ontzetting vond hy een nieuw manko, nu
van 6000 gulden in de kas. Hij had niet
den moed zich naar het- privaatkantoor van
den heer Reichel te begeven en dezen zijn
nood te klagen. De bankier zag echter
dadelyk toen hy op bet kantoor kwam, dat er
iets aan haperde.
»Nog aan bet werk, mynheer Salbach?"
de principaal xeide gewoonluk niet «myn
heer' tot hem, en reeds deze toespraak
maakte den kashouder ongerust.
>Ja mijnheer, maar ik Jat (do meteen
naar huis gaan; Zyn Kopen l
.c^ewondenMl, lerwtiLbÜ.dit
i Zijl gy zoover
met my na te zien?
>Nog niet geheel. Indien gy het goed
vindt, maken wy haar open, wanneer gy weer
beneden komt."
>Goed."
De heer Reichet ging naar huis, maar
ditmaal hield hy cich niet onnoodig by het
middagmaal op. Toen hy een half uur later
weder op het kantoor kwam, was Salbach
nog niet ver genoeg om de brandkast na te
zien. Iiy slaarde voor zich heen roet het
hootd in de hand geleund.
ils de kas nu in orde?" vraagde de heer
Reichel, en zyn woorden klonken wel
eenigstins onrustbarend.
»Neen mijnheer, er is een verschil van
6000 gulden".
>Te veel of te weinig!"
i Te weinig, mijnheer." ^
t De hemel «y ons genadig. Dat mag niet
zyn, gij moet u moeite geven om dat geld
terug te vinden. Ik roemt van avond uit."
De bankier sprak geheel mismoedig.
Noch eenmaal rekende Salbach onder de
oogen van den heer Reichel koortsachtig op
gewonden zijn cyfers en telde zijn kos nog
eens na. Het verschil was echter vergeefs
ie vinden.
>De zaak is zeer pijnlijk, Salbach".
De jonge man aotwoorde met een door
tranen geslikte stem: iJ>i mijnheer, en zij
zal mij nog razend maken".
Toen de heer Reichel tegen elf uur van
zyt uitgang terugkeerde, was Salbach nog
even opgewonden nis voorheen. DD jongere
beambten wjren naar huis gegaan. Nog eens
rekoiidcn de bankier en Salbach te zamen
elk cijfer na, alles Ie vergeef*.
>\Vij mogen dil niet naar de residentie
melden, wij moeten ons op een andere wijs
zien ie redden", uu m de heer Reichel toornig
het woord.
>\Yat zullen wij doen?"
»De luut moei gevonden worden".
Troosteloos gngcn zij elkander aan, beiden
fiingcn met een bezwaard hart ter ruste.
Ook den volgenden dag brnchl het onder
zoek geen licht in de geheimzinnige zaak.
De heer Reichel kon maar. niet besluiten
dil tweede verschil aan zijn chefs mede te
deelen; 'teenigewathem dus overschoot was het
ontbrekende uit zijn eigen zak bij te passen.
Hij deed dat natuurlijk slechts ongaarne, en
voor hel eerst in zijn leven hield hy een
waakzaam oog op alle bedienden, ja zelfs op
zijn vertrouwden kashouder, want of hij wilde
ol niet, hij begon dezen nu wel eenigszins
te verdenken. Zulk een vergissing moclil
eenmaal voorkomen?eon herhaling daarvan
ectiier in een zoo kort lijdsverbop, veront
rustte hem nog erger dan het verlies van
hel geld. Hij liet een omheining van glas
en bout om Salbach's lessenaar maken, zood&t
voortaan niemand dan Salbach alleen de kas
kon naderen. Daarop waarschuwde de heer
Reichel alle bedienden op nieuw, betaalde
hei geld, daar hem, zooals hij zeide, niet
anders overbleef, dan in den zuren appel te
bijlen.
Een week lang ging dan ook alles goed.
Toen bemerkte de neer Reichel opnieuw,
dal Salbach lang na de kantooruren over
zijne boeken gebukt zat. En nu vernam hij
dat de kashouder op nieuw en nu niet minder
dan 10,000 gulden in zijn kas miste! De
verstandige, vertrouwde Salbach scheen wel
plotseling krankzinnig geworden te zijn.
)Dat is te erg," riep de heer Reichel, toen
hel voorval hem werd medegedeeld.
i Het is onbegrijpelijk," zeide deradelooze
kashouder, en het scheen hem alsof alle
booze machten legen hem opstonden.
>Het is onmogelijk, dat gij zooveel geld
verkeerd zoudt hebben uitgegeven.'*
illet is op de een of andere wijze ver
loren geraakt."
»Dan moet gij het vinden. Ik kan niet
langer de kosten van een verzuim dragen.
Niet minder dan 18000 gulden mosten in
den tijd van zes weken worden bijgepast!
Men heeft menigeen om minder dan dat
naar Amerika gezqnden."
De jongeling verborg het gelaat In de
handen en brak in tranen nit. >lk moet
het opgeven," snikle hij. »Ik kan het niet
langer verdragen. Ik moet de slad vcrlalen!"
De heer Reichel zag hem mei vorschenden
blik aan, terwijl hij aldus in klachten
uitbarslle: > Neuberg vcrlalen? Luister eens,
mijnheer Salbach, gij moogt Neuberg niet
verlaten, alvorens deze zaak zich heeft op
gehelderd." - r
, Het grootste gedeelte van den nacht bleven de
beide mannen wakker en rekenden en
vorschlen naar de verloren sommen; toen de mor
gen aantu^k, waren zij" echter nog niet nader
bij hun doel dan voorheen.
.De heer Reichel nam den volgenden dag
tot groole verwondering van al zyn cliënten
zelf de kas; en was dus zyn eigen kashouder.
Salbach werd een ondergeschikte bezigheid
aangewezen. De moed van den armen jongen
man was geheel gebroken. Geen spoor van
het vermiste geld was te vinden. Natuurlijk
kon de heer Reichel ook zyn zaak als kas
houder niet lang waarnemen, daar zyn te
genwoordigheid op gewichtiger plaatsen
vereiicht werd. .
Een zoon van den burgemeester te Neu
berg, namens Glankwiiz, die by een andere
filiale was aangesteld, kwam om dezen tyd
toevallig te Neuberg logeeren en daar hij
zich voor de zaak interesseerde, bracht hy
steun, sloeg hy Blankwitz voor, zich tot de
direktcurcn der bank ie wenden om com
pagnon of mededirekieur der zaak in Neu
berg te worden. Zoo gebeurde het dan,
jdtt binnen korten tyd de heer Herman
Blankwitz, een dcgelgk, zaakkundig koopman
den heer Reichel aan de kas ter zijde stond
om langzamerhand op de hoogte te komen
van de cliënten van het bankiershuis. Eenige
dagen lang ging nu alles goed. Toen kwam
er weder een marktdag. En tegen het einde
van dien dag miste den hoer Blankwitz 10,000
gulden in zyn kas!
(Slot volgt.)
SCHOOI*.
DID^SKALIA,
XXY,
Maak het nu eens iemand naar den zin, waarde
redacteur; de H H. inspecteurs van het lager
onderwya hadden in hunne najaarsbijeenkomst be
sloten, om de examens voor de
hoofdonderwijzersacte in de groota vacantie af te nemen,teneinde
daardoor te gonioet te komen aan de klachten
van EemeeDtebesturen, dat z(j gedurende den
schooltijd vorloi moesten verleenen aan onder
wijzers, lednn dier examnncummissiSn.
U och daar vergaderen nn do burgemeesters en
secretariceen van Noord- en Zuid-Beveland en be
klagen zich dat er ongeveer 30 leeraren en hooi
den van gemeentescholen in die cotnmisuSn zitting
hebben: die personen worden du* geruimen t{jd
aan hun werkkring onttrokken en eene weige
ring aan 'e lands regeerinff was toch hoogst
moeilijk. De vergadering wilde dui tegen de
sameuitelliog dier eotnraüuiën protesteeren; zoo ik
mU nn niet vergis beginneu die examens door het
geheelo land op 16 Juli a.a., dus gedurende de
groote vacantie Afin de middelbare scholen: moch
ten nu de lagere scholen eene week later den
cursus eindigen, welnu, wat nood voor de gemeente
besturen, dau kunnen «<) immer» de vaeantie op
die scholen ook op 16 Juli doen aanvangen en
wat vroeger eindigen; daarbij prodteeren de kin
dei en er van, want die groote vacantie gedu
rende de maand Augusiui is vrQ wat minder
aangenanm dan in Juli, wanneer de dogen zooveel
langer zyn; maar ik zeg nog eens: maak het
iedereen eens naar den zm!
Een tak van ons onderwys, welke geen aan
houdende zorg der regvering uitmaakt, schijnt
toch de aandacht buitenslands te trekken, want
op dit oogenblik reist Madeinoisellu Matrat,
in«pectrice des écolee préparatoires en Franco op
la*t van den minister van onderwijl in Frankrijk
in onz land rond om de inrichting der
bewaarschoten na te gaan. Of zij dien toestand
voorti eifelijk zal vinden, zsl ous eens verwondei en,
doch 't is te hopen van niet, zelf» dat er nog al
wat op aan te iacrken valt (en volgens de laatste
provinciale rapporten zou ons anlki nist
verwonderen), want is, volgens haar die toestand slecht, ~
en komt haar rapport onzen echoolautoriteiten,
maar vooral den minister onder de oogen, dan is
het te hopen dat de regeering zich eiodeljjk dat
stiefmoederlijk bedeelde onderdeel van ons onder
wijs eens aantrekt en de toestand «W bewaar
scholen bohoorlgk geregeld worde. .
Van 'talgemeene naar het bütondere afdalende,
wil ik n eeu paar zaken mededcelen, welke onze
hoofdstad betreftVn; daar is nam. door Burg. en
Weth. eene voordracht b|j don Gemeenteraad
ing> komen om de onderscheiden jaarwedden by het
middelbaar en Gymnasiaal onderwijs te regelen.
GÏ} zult n herinneren dat onlangs de heer K. W.
Posthumus, directeur van een der U. B. Scholen
met 3-jarigen cursus aldaar, in een
leeraren-vereiderÏDg een voordracht over dit onderwerp hield.
it een gezegde, bij die gelegenheid door dra wet
houder van onderwijs geuit, bleek het, dat het
Dafielijksch bestuur in die zaak toen reeds diligent
was, en thans is het voorstel ingekomen om b(jna
alle tracteinenten te verhoogen; die verhooging
betreft, zelfs voor leeraren aan t gymnosnm na
een twaalfjarig verblyf een som, die hnn
tractemeut op f 3400 brengt; by de U. B. School «et
5-jarigen CUMUS, en de Handelsschool is dat ?3100,
en aan de H. B. Scholen met 3 jarigen cursus
.
f 2800. Eene zaak evenwel is hierby zonderling,
nm. dat de Rector van 't Gymnasium, de Direc
teur VBO de H. B. School met 5-jarigen cursus en
die van de Handelsschool met ongelijke maten
worden gemeten; de eertte krijgt ?4000 met
vrije woning, of vergoeding daarvoor van f 1000,
de tweede in eens f 6000, zonder woning,
(woareen groot gedeelte van zijn tyd op het kan
toor van den heer Reichel door. De nood
lottige zaak van het vermiste geld kwam
tusschen beiden ter sprake en werd bespro
ken en weder besproken. Duarby kwam
nog dnt Ilerman Blankwiiz niet ongevoelig
bleef voor de lietolltgheden van Muria
Reichel; om kort te gaan. daar de -beet.
t ?dus leer verlatogde naar een
schijnlijk omdat de tegenwoordige inrichting geen
Directeur-woning bevat, of omdat de tegenwoor
dige JJirecteur een eigen huis hoeft) en eindelijk
de derde ? 4000 of f 4500 met woning of vergoe
ding daarvoor van f 1000. Dat de Directeur der
Handelsschool f 5500 moet hebben, dus f 500 meer,
dan z|jn beide collega's, is onbegrijpelijk; meestal
is hij ook Directeur van een zoogenaamde H. B.
School met 3-jarigen cursus, zoo- heeft hg voor
beide inrichtingen, bv. nog niet zooveel te doen,
als de Rector van 't Gymnasium, welke inrichting
ruim tw'eomual zooveel leerlingen telt als de Han
delsschool en de daarbij behoorende H. B. School
met 3-jarigen cursus te zaaien. Voor hen, dia
achter de couliessen kunnen zien, zal het echter
duidelijk z|jnr waarom hier met ongelüke maat
gemeten wordt, en men den een boven den ander
bevoordeelen wil. Staat die facultatieve verbooging
tot f 4500 traktement ook in verband met de in
dertijd afgeslagen benoeming van den tegenwoor
dige» titularis tot Directeur der Handeliacademie
te Luik, en het daarop gevolgde intrekken van
bet reeds gevraagde ontslag als Directeur der
Amrterdamsehe Handelsschool V 't Is maar eeae
eenvoudige veronderstelling, doch onmogelijk is
Eene' andere zaak, de hoofdstad dei rQki be
treffende, is de vrUe universiteit, waarvan w|j
vernomen dat z<j in 1882 door 25 theologanten,
drie juristen en twee literatoren bezocht werd.
De geldader blijft voor die inrichting even mild
vlooien, waut in genoemd jaar was de som der
contribuüön een k wat t ton; ten geschenke ontving
het bestuur f3000 en voor 't hospitium nog
V 4000. Op de jaarvergadering van de Vereeniging.
voor Hooger Onderwijs op gereformeerden grond
slag, 28 Juni a.s. té Arnhem te honden, al de
vm<ig behandeld worden of de voorziening in de
behuofte aan artsen, niet vijandig tegen.de
helijdonis van Christus, ook tegen de voorschriften
der U. Schrift is. Daarvan aal dan waawohanWk
het gevolg zün dat wfl in 1884 eene ttedueb»
faculteit aan dio vrHe universiteit «uilen zien ver
rijzen; of diezelfde faculteit aan de gemeentelijke
Universiteit voor concurrentie aal moeten vreezen
is tninttgenomen twijfelachtig. .,
Te Nümegcn is dezer dagen het tractement
drr hulponderwijzers bjj 't openbaar lager
onderwüs verhoogd, terwijl de gemeenteraad te IJlst
besloot om te volharden by z|jn eenl genomen.
en door Gedeputeerde Staten niet goedgekeurd
besluit om de bezoldiging van het te benoemen
schoolhoofd te verlagen'. ?
Hoe vrüunnig men hier te Unde ook handelt
in zake van onderwee, zoo schijnt die liberale
handelwijze 011 schuoJgebied nog niet in onze
koloniën en bezjttingra<te bestaan) ?ithanetjz.èr
bU bwlult van de gnuv.-gtneraal yaa 2» April
1883 bepaald, dat «c voortaan geen ?vteomda
meer.jwbniik mogen makear'van de
e-inrlehtiagen voor middelbaar
ondit beaiajt ü gwaun
Chineeaen nog aiet slimmer te naken daa zf
reeds tyn, maar bet isergerltikdateweregeertet
van een constitutioneel laad w het I*aWe v»
rendeel der negentiende eeuwf
be-luiten nitvHai digt; *'*> wv n
ook wel .vreemde wcetwlingen" kunnen
't Ia te hope t dat dit besluit«
want het wekt b|) ona aeker erj
lachlost op en aal ons eeoe «
geven op den vroeger veel g;
welke men one naar t hoofd wierp
ChinoU de l'Europ»" te küo.
Ali die bttnsaut van Ouneezon althani op ee«
«du-i-isüich volk doelt, dan hebben wfl mee ,.-'
die uitsluit ing van de heuiche Chiaeesen diesl ^
naam dubbelen dwars verdiend.
Uit Wonw vernamen wil deaer dagen eenM»> !
derling bericht, nl. dat de gemeenteraad aldajÉ
besloten heeft een subsidie van f 300 te verie*
nen aan de btfzondere bewaarsohool der geett*»
l|jke tosten aldaar, onder uitdrukkelijke voor*
waarde dat er dan ook kinderen beneden zei ja*
ren van allerlei gezindheden sullen opgenome*
worden.
Nu ik van geestelijke1 «uiten spreek d«nk flk
onwillekeurig aan Limburg, en komt uitdaaraw
herhaaldelijk voorgekomen historietjes
mttOhrietnsbeelden op de openbare scholen voor den geest;
daar is op dut terrein wederom wat nieuws.
Godt-putoercfe Suten dier provincie hebUn.daar
omtrent hun gevoelen geuit, en gezegd dat >g
'tin het geheel niet eens waren mét
deschoolantoriteiten; aj vinden het verwijderen dier beelden
eene onomalle; volgens art 33 der wet moest bet
openbaar onderwils dienstbaar worden gemankt
tot opleiding in alle christelijke en maatschappe
lijke deugden, en ging het dos niet op het beeld
van den leermeester en eerstm beoefenaar dier
deugden uit de school te verwijde! en. G|J schudt
misschien het hoofd, doch ik verzeker tt, waarde
redacteur, dat dit besluit genomen i»', WÜ zullen
e<ns afwachten of 't er bü blijft.
Wat hebben die prantjesmaken in Dordrecht
een succes op hun rondgestrooid vertelsel oier
gedwongen vaccinatie; te Poederoyen was al ver
teld dat het ook op de bijzondere scholen zon
worden toegepast, en 't schijnt al-of het praatje
geheel Zuid-Holland doorloopt, althans dan van
de eene dan van 'de andere plaats komen daar
omtrent betichten.
Dezer dogen sprak ik n over de verhouding
van onderwas en leger, zoowel wat het onder*
houd'van beiden betivft, all wat de
percentsgeW|j» verhouding aangaat voor hen die niet leren
on schrijven kunnen Uit België kwam daarover
dexer dagen een opgave, welke ons medelijden
opwekt met de arme sUohtoffers van het onder*
wij* daar te lande; b|i een sohrifteltyk onderzoek
naar de bekwaamheden van miliciens, kwamen
daar allerzouderlingste en treurige staaltjes voor
den dag; hiernevens een paar voorbeelden welke
ik uit oen der onderwjj-bUden putte:
Vraag: Onder welke drie toestanden kan het
water in de natuur voorkomen?
Antwoorden: Zee Nord Zee Zavarte Zee.
L'Angleterre L'Island et la Sicfle.
La bouche Ie nez les orrielles.
De drü toestanden zijn: Antwerpen, Ooitende,
Blankenhcrge.
L'eau du mer, dn fontai&e et dn plnL
De zeeën en het aoholde en de senne oostend*
antworpen Brussel.
De natur van het water komt vort ut iu|
iel ven. ,
Les tnii étatz dont Tean se presente dant l*
nature zont l'engleter la france et auxétatsunJt.
- La franc»LaTttoibbd*et LaTtnate.
L'indoatrie U molsson ValimenUtion corporeL
L'alimontation les reeoltei et ^Industrie. .
Elle se présente de Ie cosiier etdansleatuiaw ,
et dans la vessie.
Pre miez den labonebe den Ie guanr siéz daa
lea tuianx et dans la vetve.
Men ziet, er is vooreerst nog geen gevaar, dat
deze jongelieden te diep in de geheimen der na
tuurwetten y.Tjn doorgedrongen, eu daarbQ het
uoodige talent bezitten om de som hunner erva
ringen op wetenschappelijk gebied klaar en een*
voudig op ichrift nit te drukken.
Nu voigen eenige antwoorden op Bot gebied der
aardrijkskunde, welke voor de hierboven gegevene
in geen opzicht behoeven onder te doen*
Vraag: Hoe bepaalt men de vier windstreken
op bet oogenblik dat de zon ondergaat?
Antwoorden: In de Hoorde (?)
Meen betalt zamet arbyden en werken en te
zweten van 7 emorden tot zoaieni.
A louete.
De maan de sterren de duisternis en da nagb
Bruscelles Paris Londen en Hoornen. liet Nor*
den Oosten Zuiden eu Westen.
Il secouche entre lesude leue et Ie nord et lemidit
Op de vraag welke boeken *4j reeds gelezea
hadden kwamen onder andere antwoorden als deze S
Liatoir saint.
La graramair francaisse histoir saint.
... de Kattenjesmis.
De catecismus.
Lami dei enfant larimétiqne Ie grand mêre fran
cais et lexercii de gran mêre,
V fn di
J'ui qnelone foi In del livre que javaialescolla
je ne soueról plus vou» dire Ie non j'ailubtbiblo
la chramère.
L'Evangrle romans, eb fenille,tons, etc. *
Katkieeemii ...
De katdekismis. (Idem, quatrième veriion.)
... Da Katekusmus, ? De kategumis. ? De
kattenkiienmu, enz. . <
Trouwen» gQ behoeft niet te. denken dat by <ms
alles couleur de rose is; mijn brieven geven a
dikwijls genoeg mededeelingen welke het
Vg»ndeel bewazen: als één daarvan voeg ik hieronder
nog een briefje, dat naar men zegt dezer dagen
door een onderwijzer eener openbare school aan
het hoofd zijner school geschreven werd; mogelijk
was het wel een Sinjo.
«Ondergeteekende, hnlpond«rwö»r aan uw«
school, kan wegens naar ik wensen geringe afwij
king der lemnegewndheiditoesUuden m^oe in»
functie niet aanvaarden. Hopende dat het van
een zeer korter tjjddunr mag zijn is da wenseh
; van uw dienaar en vnend".
En hiermeda vaar wel
26 Juni 1883. Q. N.
Een bswonderingiwaardig kort leerdicht van
den PeriSaobon dichter Baadt: ? ?Ik b-ebrnfl,"
zeide hij, .nimmer over mijn armoede beklaagd
vóór den dag, waarop de nood mij drong barre»
voets" rond te loopen. Dienzelfden morgen ont
moette ik echter een man zonder beenen, en toon
voelde ik mij genoopt ora der Voorzienigheid mön
dank te betuigen voor al de weldaden die zj) mj)
bewezen had." .
Volgeni een itatisüsohe otfnyv* .bedraagt h«t
oetal der te Londen gevestigde pUuHttropiieM
veroenüringen 1601. Haar inkomsten beliepen van
het iaar 1881 op 82 4,452,902 pd. et. Het if
opmerkingiwaardtg, dat de
Mndingzaenootsebapper. alleen een derde der gezamenlijke «om
verIroiken, terwijl sieohts e.m achtste gedeelte der
ontzaglijke inkomiten voor-de hospitalen
w«den besteed. v.
Het getal artsen in Europa en in de Vereenlgde
Staten bedraagt-volgen» de berekenisg»» «e»,
Aeadémi» de Médeoine te Parti* op het
b)ik 189,1000. Daarvan leven er ü» 4e Vf
in DaUeebland: en 0(JSnvfll 82,00_ _ ,
en ïün Kolonies 80,000, Tn IteW tStff» «J
.H;
,