Historisch Archief 1877-1940
O K AMSTERDAMMER, WEEKBLAD Y <M> B NEDERLAND
i
S»B. re ???«..apa^
»SB vindt» ea den IMoa AuffMUU reaUs treedt
M tre«Uat in werking.
O* Ooaenrfiksch-Hougaarsche monarchie lag
<*»*> week heVprooei van Tüwa-Esshw eindigen
?jMt d* vrijspraak ma «l de beschuldigde lava*
Ilielett, eea uitslag, die «Joh u de. laaute dagen
Wuèt Tooruitslea. Met bet proces ««neeöer
?tet 'de gevolgen daarvan efgeloopea. Sterker
du te voren beeft aich de onvoldane rauonhaat
loebt gegeven; bet Hotel te Pesth waar aich Motte
Aeharfen aUne funltte bevond, i* geplunderd en
vernield; de Hongaanoho regeering heeft «oh in
de oogen vaa Europa een «eer slechten naam
besorga ea k er nuk hare onderdanen niet op
beteren voet door gekomen.
De nieuwbenoemde goaverMor van Polen, ge
neraal Oourko. heeft sga pott aanvaard met eea
redevoering, die aeer de aandacht getrokken
heeft. Hjj noemde dea naam Skobeleff als voor
beeld, een naanx die vopr de Duitsohe naburen
dn «ia eeaer bedreiging heeft.
Het Engelsche Lagerhuis aam tal van wetten
eu; ia tweed* lenng het ngeeringi-ontwerp om
trent da oprichting van een ministerie voor in
wendige administratie voor Schotland, een
cholerawvt en eene wet tot vermindering der Staatsschuld,
ia derde lesing eene octrooiwet en eeae pachtwet
TOOT Schotland.
Eeoe verklaring die met belangstelling werd
tegemoet gesien, was die van Gladstone omtrent
den duur der Engelsche bezetting in Egypte.
Z$ luidde tea tlotte, dat de regeering niets had
veranderd aan hare herhaaldelijk uitgesproken
.bemoeiingen betreffende de politiek in Egypte.
Aan de andere mogendheden is nimmer een be
paald tydstip opgegeven voor het terugtrekken
der troepen; doch 'de mogendheden i$n nauw
keurig bekend met de algemeene bedoelingen der
redering. ?Ons doel", «eide de minister, ?is niet
alleen de oogenbUkkel$ke venekering der rust,
doch.?ook het voorkomen van rastverstoring in
de toekomst Door de cholera is hot werk der
reorganisatie vertraagd. De regeering hoopt de
troepen «eer spoedig te kunnen terugroepen; doch
wanneer «ö terugkomen, moeten aQ m Egypte
een steviger gebouw achterlaten dan door Arahi
is omvergeworpen. Er is peenerlel reden om eene
onbilhjke, onvriendelijke en onverstandige opposi
tie vaa de mogendheden te verwachten tegen
onse maatregelen in Egypte."
Eene depêche van Lord Dnfferio had dezelfde
Strekking, terwfjl in een banket op Mansion Haase
Gladstone verklaarde dat de regeerina niets vreesde
dan door overhaasting het werk te bederven.
De Zoeloe-koning Cetewayo, wiens sneuvelen
koo omstandig gemeld w**, Bhjkt nu weder niet
dood te «ün. Met vrouwen en vrienden is hQ we
der in lijn gebied aangenomen, gereed om den
strijd weder te beginnen en tich over niets be
klagend, dan over de Engelschen.
Ka de sluiting van de zitting der Transehe
Kamen, hebben aioh terstond afgevaardigden,
senatoren en ministers uit Paryi verwijderd, om
hunne candidatnren voor de algemeene raden,
met het oog op de verkiezingen van Zondag a.s.
te handhaven.
liet Tonkin, China en Annam blBft men op
ten gespannen voet. China wapent zich geducht;
FranKruk heeft een kleine overwinning Dehaald
en maakt daarvan gebruik om een hoogen toon
man te slaan. Intuaschen is de keizer van Annam,
Tu-Duc, gestorven, en over *$n erfopvolging schnnt
zich tusechen zijn neven een rtrjja te openen. De
meeste kansen heeft Yian-Lan, die door de meeste
anti*fraaschgesinde Mandarijnen gesteund wordt.
Een nieuwe minister van oorlog is benoemd,
de vioa-admiraal Perron; Charles Bruu heeft
wegens aanhoudende ongesteldheid de portefeuille
ttoe|en neerleggen, en inderdaad, waar ae koloniSn
net; de conflicten op Madagascar, in Tonkin,
Senegal, Algerie eu Tunis er nog onder
behooren, is een krachtige hand onmisbaar.
Admiraal Pierre keert van Madagascar terng,
Baar het heet wegens een oogziekte; Frankrijk
verliest daar een krachtig en tactvol bevelhebber,
Wien de kiesche aaak der verovering zeer .goed
was toevertrouwd. De demissie van den admiraal
wordt toegeschreven aan de verontwaardiging
waarmede hy vernomen zou hebben, dat oen
vreemd minister, Gladttone, hem openUjk vau
schending van het volkenrecht verdacht, en de
Fransehe regeering niet vertrouwend genoeg zijn
verdediging op zich nam. Gladstone en üranvillo
hebben later ia het Parlement verklaard dat
hunho berichten op zeer onvolledige opgaven
berustten.
Bij gebrek aan groote gebeurtenissen, houdt
men zich met kleine bezig, Een vrg onbedui
dend persoon, Boland, redacteur van den Avenir
National in België en betrokken in financieele
processen, heeft beweerd aan twee Fransche af
gevaardigden 16.000 francs betaald te hebben
.voor hulp ia 'het plaatsen eener zeer
onBollede leening. De gansche Kamer en de pen
achten daardoor Frankrjjks eer beleedigd, en
willen de namen der afgevaardigden weten. Bo
land echter schuift van de nene samenkomst tot
de andere het vermelden daarvan uit
Tot Fransch gezant te Weenen werd benoemd
? graaf Foucher de CareÜ.
België houdt zich, bjjna nog meer dan met de
kieswet, die de Kamer behandelt, met het proces
van 'den kanunnik Bernard bezig. Dez» ontving
vau lüszchbp Du Rouueaux van. Doornik, bevel,
de waarden uit het paleis vaa diens voorganger,
deu krankzinnig verklaarden bisschop Dnmoht,
in veiligheid te brengen, ? ging ? er medo naar
Amerika en handelde ermede alsof de ü millioen,
Ju eigen goederen geweest waren. Het Openbaar
inistorie achtte de schuld bewezen en eischte
Beroards veroordeeling.
Do brief van den Paus is door den president
. GrcVJr beantwoord, en deze heeft, zooals uitzone
gesprokken met dezen en genen en zjjne bekende
gezindheid reeds op to maken was, een antwoord
gegeven, dat weinig bevredigend is. Naar bevriende
bladen vaa het Vatiwa vernemen, verklaart de
president dat hfl geen absoluut vont is, maar de
getrouwe dienaar en handhaver der constitutie,
dat hU den Paaz persoonlijk zeer
vriendachappèIjjk gezind is, maar het voor Frankrijk en de
geestelijkheid zeer wenschel^jk acht, dat deze.
laatste een andtreu toon jegens de regeering aan»
neemt daa tot heden het geval was.
Het belangrijk nieuws der week is een opstand
n Spanje die aaa een revolutie doet denkan. Zon
dag aam het garnizoen van Badajo» de autoriteit
gevangen, sneed de spoorlijn af en telegrafeerde
naar Madrid dat zich eea repubükeinsche Junta
Svormd had ia den geest van RuizZorilla. Toen
regeeringtórstónd den gedachten generaalBlaaoo
net. voldoende troepen zond, vloden die opstande
lingen naar het gebergte, en staken met 700,000
franpi nit de provinciale en militaire kas.de
PortagaeHhe grenzen over, waaraf werden gevangen
' Nauwelijks meende men de nat hersteld t*
ijan. of uit Barcelona en nit Logrona kwamen
dergeujke berichten, en uu, oudere en nieuwere
Geruchten en feiten bijeen brengend, komt men
tot het besluit, dat er wel van eea grooten opstand
?prake kan «Ün, die alleen door eea toeval hier
of daar te vroeg is uitgebarsten. Naast de
repuMikelaep, steken ook de Oerlisten het hoofd
weder op. De Eegeering heeft de Ministen allen
naar Madrid geroepen, in de provincie
Estrama«ora dea staat van beleg afgekondigd en een
besluit uitgevaardigd waarbg de grondwettelijke
rtohvta gimthioiit worden" ea ~aaa"^" *"' ' '
wAi4t..oxarfekUa, .due«chorsing In toepassing
te brengen, m welke provfatcie z|j noodig oordeelea.
Volgen berichten uit Rumeai*, die oifloieel
tegengesproken worde», maar daarom niet geheel
onjuist behoeven te a\|u, worden er onderhande
lingen gevoord net den Belgischen generaal
Biïalmoot, die juist wegens uu Rumeeuche.reizen
ia België iya oafadag gekregen heeft, eu zou
deze, tegen een belangrijk honorarium de
vestingwerken van Romenie aanleggen.
Overateht der Pers.
ONZE BLADEN.
't Was in de eente plaat* de Atjeh-politiek ,die
onze bUden deze week en de vorige bezig hield.
Het plan van den gouverneur-generaal om aich
persoonlek te overtuigen van den stand vaa za
ken ? welk plan reed» in uitvoering ii gekomen ?
wordt teer verschillend besproken. Geen wonder
trouwens daar o. a. de vraag zou worden over
wogen of gedeeltelijke intrekking van onze be
zetting, vermindering der posten, raadzaam kan
worden geacht De oude strijd is weder losge
barsten: de verzoeningspolitiek van Van Swieten
tegenover de krachtige methode door Pel en Tan
der Heyden aangewend. Ecnige oneer bladen
wenschen strijd, strenger onderdrukking; andere
?ouden er dea voorkeur aan geven den weg der
bemiddeling ten einde te blijven bewandelen.
Van de voornemen der regeering is nog weinig
bekend, zoodat ar een ruim vold voor gissingen
overbluft. Het adres door onderscheidene man
nen vaa naam ea ondervinding ? o. a. generaal
van der Heydea zelf ? tot den Koning gericht, in
welk adres tea ernstigste wordt gewaar.chuwd
tegen de bemiddelings- ea inkrimpingspolitUk,
«al wellicht iets nitwerktn. Aanbyvaubetnigingen
heeft het dien mannen niet ontbroken, maar ook
is er op gewezen dat men beginnen moest de
resultaten van den tocht van den
gouverneurgeneraal af te wachten. Griükkig ntdeaanvooring
om ont adresbeweging uit te lokken mislukt.
't Stak is aan den koning verzonden met d«
namen dar vroeger reeds genoemde en nog
?eenige personen van nwm en gezag.
Eea tweede zaak die algemeen werd besproken
was de cholera en de maatregelen tegen even*
tueele verspreiding tea onzent aan te wenden.
Daaromtrent bestaat minder verschil vau ge
voelen, vooral waar het geldt de maatregelen tot
voorzorg door de autoriteiten in land, provincie
en gemeente te nemen. De meeste bladen be
heken nuttige wenken, waarschuwingen enz. en
uit vele plaatsen kowen berichten nopens maat
regelen genomen tot verbetering van het drink
water.
Het voorstel eerstdaags in de algemeene verga
dering van de maatschappij tot Nut van 't Alge
meen te behandelen ? de oprichting van een
kweekschool tot opleiding van
bowaarschoolonderwijzereuen, ? brengt mede vr^j watpannen in be
weging. Voor en tegen wordt gepleit. Het Va
derland heeft o. a. het groote nut betoogd van
bet voorstel, maar ia weerspraken door den direc
teur der (reeds te Leiden bestaande kweekschool
voor bewaarsohoolonderwiyuereMen.
Da verkoop van ?oud" Jjzer en ?verbrand" hout
op 'sLaudswerf, heeft ook het Vaderland aan
leiding gegeven tot een waarschuwing tegen geld
verspilling. Op de tegenspraak van hot Baagsche
Dagblad is later door ons Dagblad nader een en
ander te berde gebracht ter versterking van de
vroeger geuite aanklacht.
Naar aanleiding van de samenkomst van onzen
Koning en Koning Leopold van België, hè vat'e
de Brusselsche Zweep een flink artikel, waarin
tot nauwere aansluiting, ook tusschen de vroeger
verbonden volkeren, wordt aangespoord. Het
Germaanjche element,' *t wolk in de Noord-Neder
landen overheencht. wenschte het blad ook moer
en! meer te zien doordringen in de Vlaamsche
Zuid-Nederlanden.
De Gemeentestem heeft, tegenover de afwgkeude
meenina; van verschillende bladen, haar gevoelen
gehandhaafd dat in de bekende verkiezingaquaestie
in de Statenvergadering te Utrecht wel ter dcge
het medestemmen der lede o, waar het geldt een
fnmilie-lid, moet worden verboden.
De hier en daav b'j de gemeenteraadsverkie
zingen aangewende en gelukte pogingen'om alle
liberale of cleiicala elementen te weren, heeft
weder de reeds zoo herhaaldelijk geuite klacht over
ons kiesstelsel doen slaken. Ons boorden wee«
op het stekel van llare waa:door aan dergelijke
minder geweusohte zakcu een einde zou wor
den gemaakt De Arnh. Ct. wijdde mede een
drietal artikelen aan het reeds zoo vaak en zoo
flink door haar verdedigde stekel.
liet Haagsche Da^bl.T>racht, hu eenige beschou
wingen ? over onze spoorwegen, klachten in
over de handelwijze der Exploitatie-Maatschappij
wat betreft de ttausluitiuj té Utrecht en de dour
hooi- gevolgde gedragslijn, ca de door scheids
rechters be*li*te getcTiil met het
KynspoorwegMaatachappy. Deze klucht wcvd in de Standaard
weersproken.
Door het Rot t. Nul. word de toestand in Suri
name nagegaan eu als eeuig middel, om ge
schikte werkkracht eu te verkrijgen, gewezen op
het .aanwerven vau Chineeeen.
BA Vaderland betoogt het, nut van 't oprichten
van voorschotbanken, vuornl voor de landbouwers,
ea w^jtt op de..goede vruchtcu door deze tóepas
sing van liet ««dietsteUel in Duitschland ver
kregen.
CHARLES GOUNOD OVER MOZART.
Eet goede en het ware danken de
onsterfelijkheid aan htt aclaone,
Cd. Buskea Huët. Dri« voor
waarden van kunstgeuot.
Onder voorzitterschap van dea beroemden
scheikundige, J, B. Dnmas, hield hot Instituut
van Frankrijk °P 25 Ostober jl. zijne gewone
jaarlykeehe vergadering. Deel van hot Instituut
maken uit: de Académie Franfaisc, de Académie
da Sciences, de Académie des Bcaux Arts, de
Académie dei Inuriptions et Belles Lettres en de
Academie des Sciences morales et poliiiques,
Na de openingsrede van den voorzitter werden
nog vier andere redevoeringen gehouden, waarvan
dia van Gounod over ?Don Juon van Mozart"
het gbaspunt vormde en de luide toejuichingen
verwierf van de talrijke toehoorders.
Het was in Januari 1882.
' Malibran, Orisi, Rnbiui, Lablaohe, Tamburini
en vele anderen schitterden- onder het personeel
der Ualiaansche opera en werkten mede tot uit
voeringen, zooals maar zelaen verkregen worden.
' Ik telde destyfdi dertien en een half jaar, genoot
oaderw|js aan het Lycéo Seint Lotüi, en do eer
'viel m|j te beurt te mogen deelnemen aan het
beroemde schoolfeest, dat naar Karel deu Groote
?la Safot-Caarlemagne" genoemd wordt ea aan*
spraak geef t op buitengewoon verlof tot uitgaan.
Ik was een hartstochtelijk liefhebber van
muziek .en mijne moeder, die wist dat goeue
bèlooning voor betoonde vl^jt mij aangenamer
wat, dan muziek te mogen hooren, vortcldo mij
u] mtj 's avonds ion. meenemen naar de
Ita"( opera, waar Don Juan «.\crevpu werd.
Ik was zóó opgetogea, dat ik eten ea drjnkea
vergat. MUne n^ocder dit bemerkende, zeide: Je
weet wel, dat je ttni» blijft, *1* je niet eet". Ka
deze bedreigin/ sou ik alles verslonden hebben
wat men nijj had willen voorzet ten. Ik at derhalve
met voorbeeldelooze gehoorxaautheid en weldra
waren moeder en ik op welf naar het Beloofde
Land. liet scheen mij toe, dat ik een heiligdom
zou binnentreden. Nauwelijks waren.we daa ook
in de zaal of e*&e optroeriag, alsof er iett grootsoh
en geheimzinnigs in aautocht was, maakte zich
van mU meester; vree* en begeerte bekropen
m|j tegelyk. >Yij zatoa in eene loge vsn de vierde
gaanderij; de bescheiden middelen mijner moeder,
die door werken in de opvoeding harer kinderen
trachtte te voorzien, veroorloofden haar niet
duurder plaatsen te nemen, maar daar wij er
bütyds waren, gingen wy op de eerste rtf zitten.
Het dunrdr '?- ?? ?' )««« «-"«- <le voorstelling
begon, ma t; de geheele
omgeving.
Eindelijk Iceiyke slagen
vernomen; zün strijkstok
omhoog en tüte neemt de
ouverture >
Ik waag wat er ia my
otngtng.tot dezegrootsohe
inleiding, u ou ilc het ver
mogen, nu ds toenemende
bawondcr/z iog trillen, als
ik diou ind e geven! Het
was alsof. ak; ik verviel
ia eone »cx ogen met eene
van aaudo ? ire stem zeide
ik: ?Mam: wal letterlijk
buiten mij
O! godd - dan aan den
boezem dei rerust, evenals
weleer de bont van dea
Verlosser, < laven aan de
bron van c. ,eid, waardoor
de groote' ? . tenneb? Heeft
ook aan i ? . irklooken, dat
uit den ho ? nedordaalde:
deza is m i ik myn wel
behagen h ? i welbehagen;
want de h ' ikeu: bevallig
heid en krt eiJ: oorspron
kelijkheid < . teederheid, en
dat: alles : ile, welke aan
de bekorii re macht ver
leent en t leu toonzetter
bij tiitnem ' a éénige
Mozart! \ . leloozon toon
ladder der . igen
doorloopea? Wie > reikt met dat
onbetwistb jkeiyk behoedt
tegen valst ? ? \ kracht? Wie
als gy hi . [ing zóó juist
Weten wee
Don Ji ischenwereld l
Eene eerb i-aak-nemende;
eene doch' lyk van haar
vermoordt teer, losbandig
tot schaa goddelijke
gerechtighei erstoptëne en
bespotte ermemje, door
hoofsche afschheid van
oeu bloo, ? , ui knecht en
eindelijk i het Beeld van
deu Coma u het bloed in
de aderec heeft Mozart
voortreffel t en luim met
gelijk gern
Mozart uan gecompo
neerd had drie vrienden.
Woorden ae bescheidene
eerzucht l vertrouwelijke
omgang, c stempelt; die
omgang ü tfde eu
vriendtchap; hu geheimenissen
van het go ntsloieren. De
tyd heeft en van Mozart
doen verm «rren aan het
uitspansel ver.
Jougeliel a der raenschen
ducht en 'derend juk eu
u door de , kwakzalver o
sleeptouw laat nemen, ik ken n en weet wat c
wilt. Gjj tracht naar don uiterlijken mdru
evenals andereu tot eiken prijs geestig willen
aiju. Het is niet do kunst, aio gij op den voor
grond stelt, maar uw eigen ik. Gy wilt liever
iets nchijnen dan iets z\ju. Uy denkt slechts aau
u zelvon eu jaagt een hersenschim na. Welnu,
gij zult vruchteloos zoeken, want wie zijne kracht
ea vreugde alleen in het welslagen stelt, vindt
zijne zwakheid en ontmoediging in de nederlaag.
De eigenlieide is eeu zellmoord; zg is eeue
atdwaliiig, wier grootte bepaald wordt door de
hoeveelheid licht en edelmoedigheid, die de liefde
tot liefde stempelen eu die de eigenliefde behoeit
om geheel verzadigd te worden.
Evenals liefde derhalve, is het genie vuur alles:
zeil verzaking. De wetten van hot schoone
geldeu ook voor het goede: want het schooue enliet
goede, die in werkelijkheid eigenlijk synoniem
üijn, oudertcheiden zich tlechto vau elkander, en
ooit in onze schatting, door de bijzondere wijne,
waarop zij ziclr openbaren en door d«n invloed,
dien zy op ons uitoefenen als vormden zjj eati
enkcleu straal, die gebroken wordt door het prisma
vnii onzen geeit: du&rom komt het voor de
aesthetische wnartle van een kunstwerk, als voor
die eener zedelijke handeling, zoowel aan op het
geen men zich ontzegt als veroorlooft. liet genie
is ongetwijfeld persoonlijk, maar alleen, wanneer
het zich zelveu vergeet, zich aan het goheole
raonsclidom wijdt eu daardoor tevens volkomen
onpersoonlijk wordt
Keeren wij tot Dou Juan terug. ?
Ik moet van eeue fijne ontleding afzien uit
vrees dat deze voordracht afmetingen aanneme,
die alleen voor inij waarde hebben; ik zal dus
vluchtig op enkele fragmenten wijzen, die ieder
afzonderlek meesterstukken zijn.
Vooreerst de ouverture. Hoe ernstig eu verhe
ven ia dia aanhef, ontleend aan hot vreeselyk
samenzijn vau deu. schuldige met het Steenen
ÜceJd!
Hoe welsprekend geeft de plechtige maat dezer
sombere harmonie den erust der goddelijke ge
rechtigheid wedor, waarvan. Tertulliarms beweert,
?dot zij diinrom langzaam voortschrijdt:, omdat
e\j eeno eeuwigheid vóór Zich heeft." Welk een
schrik boeieint hij in, die man van steen, die
onverbiddelijk als het noodlot mat gelijkmatigen
tred vooifctapt; niet ongeluk aan dun wattenden
stroom, die allen verzwelgt. v«» tegeuwoordigt dut
beeld alleen cën zondvloed !
Moor de waarschuwingen uit den hooge worden
in den wind gealag.-ri. En alsof do-muziek tot
taak had eene woelige jougd weer te geven, die
tuk is op vermaak on zingeuot, en tucht, noch
teugel keet, worden wij op ceos vergast oj> oen
allegro,, dat tintelt van leven en bedrijvigheid.
Welk eeu krnuht bü zooveel lielitzinnig» en
onbezonneus l Wolk eene bevalligheid by zooveel
schaaintelooze verdorvenheid! Welk eeno voor
name onverschilligheid in dien wcllustigen
ttraatslijpei, die tot zijn laat s ten ademtocht zal schertsen,
drinken eu zingen'. Welke weelderige toohen na
zóó sombere geluiden. Hot ganache drama is terug
te vinden in dio onvorgelijkülijko ouverture, (lio
in één nacht gcüchreven'werd.; «én gezegende
nacht, wufti'van rocn met den gowij ten schrijver, die
de geboorte vau deu Zoun des Allethoogsten
voorspoMp, zou kunnen getuigen: Nox sicut dios
imiimnubitur! (1)
? Hei sülionn g.mt op; liet ia naclit. Leporello,
de bange kaccLf, AM alle» doet, wat zijn
lichtzinoiga meester beveelt, htanh ullaeo op straat te
wachten op zyn heer, diu het paleis vau 'den
commandeur in binneugerlrongen, om diens dochter,
| DonaAnra, to schalttu, Don Juan nadert en wordt
i op deu voet gevoel door zij» «lic!itoffjr, wier
l.geroep ha:tr vader uit dun üla.-i;. \vc-.l. De com-.
mandeur, daagt den vermetnlenrooveruit; beiden
trekken vaa teer en nu hoert men een trio, dat,
met den dood voor oogen, gtzougea wordt eu
waaraan Leporello, dieln een hoek gevlucht m,
een tragisoh-oomisch deel neemt.
Ue commandeur sterft en door de duisternis
geholpen, weet de moordenaar te ontkomen.
Daarna treedt Dona Anna, bleek en door schrik
bevangen, op; ?(] zoekt op het stille plein, ziet
eyn man op den grond liggen en nadert bevende.
Het is haar vader!
Welk een gejammer! Welke hartverscheurende
kreten t \yelk eea ontroering l Eu hoe zuiver en
onbeschrijfelijk schoon is dat alles vertolkt t Hoe
veel zorg in het weergeven yan zooveel ellende l
Hoeveel licht treedt uit den chaos van gewaar
wordingen te voorschijn! Geen enkel ooeenblik
verstoort deze diepe zielesmart eeno volmaakt
heid van ultdrukkiug, die men sttfl noemt en die
eigenlijk geestvervoering ii. Het is de muziek,
die tranen stort en lucht geeft aan bare smart,
?onder ooit te ontaarden in verwenschingen! Al
len, die Aeschylus, Sophoklet, Euripides gelezen
hebben, vraag ik af of dese groote vertolken
van het zuiver menschehjlie verhevener snaren
hebben doen trillen, dan de muzikale schepper
van dese onsterfeiyka bladzüde?
Don Ottavio, de verloofde der doorluchtige wees,
verschijnt met haar op de kampplaats. Dona Anna
komt tot haar zelve ea in een verheven duo be
zweert' zfj haren verloofde den moordenaar op
te zoeken en te straffen. Zij vertrekken. Daarna
treedt Elvire, de verlatene vrouw, die haren
tronweloozen echtgenoot overal vervolgt, tea
tooneele.
Wolk eene uitdrukking voor hare naUverige
«mart, is die aria, waarin zy uitroept: ?Wie zal
my zeggen, waar zich de .wreedaardue vindt, dien
ik tot mijn ongeluk lief had en dio ï«n woord
van trouw geschonden heeft V Indien ik den ver
rader vind, zal ik hem hst hart uit den boezem
rukken l"
Hoe stijgt haar het bloed naar de wangen l Met
hoeveel kracht doet het orkett de woeste smart
der beleedigde vrouw' uitkomen. Zij zou den
schuldige naar de keel vliegen, ii. .iea hy haar
naderde!
Daar is h\j, gevolgd door den zondebok Lepo
rello, dien hy uiot Elvire alleen laat, zoodra hy
haar in het ,oog krijgt.
Nu komt de beroemde aria, waarin Leporello,
zonder blozen, de rampzalige Elvire den
cataloSJs opnoemt van de uitspattingen van zijn heer.
eze aria, die eenïg u in har* soort, is een model
van komische kracht; als Molière toonkunstenaar
geweest ware, zou hjj haar niet onder»
getchreven hebben. Een grootsprekende knecht stelt
met een kwaadaardig, vertoon van spotternij het
meest pikante uit dé liefdesgeschiedenissen vau
zijn heer in het licht. En toch, evenals overal
elders, komt hier het genie voor den dag, dat
het kaf in dit verbaal vau het koren scheidt
Maar terwijl Dona Anua en Dou Ottavio nog
steeds bezig zjjn met zoeken naar don moor
denaar, komt deze voor den dag. De edele
houding dei voorname dame trekt hem aan en
sleept hem roeö; hare diepe smart, haar rouw
gewaad, alles in een woord, wat by anderen
een eerbiedig medelijden opwekt, prikkelt slechts
den onverzadelijkeu hartstocht vau Don Juan.
Hy nadert de stroeve onbekende,'wior trekken
hij door de duisternis niet kan onderscheiden.
Hy vraagt naar de aanleiding tot hare smart en
baren rouw en die vernomen hebbende, biedt hy
zich terstond aan om de twee gelieven te helpen
zoeken. Intussohen komt de vertoornde Elvire
te voorschijn. ?Vertrouwt dien verrader niet,"
roept zy uit, op haren echtgenoot wijzende, ?hU
heeft m\j bedrogen en zal het ook u doen.
-Vrienden," zegt Don
u krankzinnig l Laat
Juan, ?het
maar
arme muisje
? at ntf maar een oogenblik
met haar alleen en ik zal haar wel tot bedaren
brengen...." Hoe schoon is het quartet, dat nu
volgt Elk lid vaa >?* viertal is oa_ ziju pkats
en schijnbaar geheel onaf hanlel^k vau elkander,
vormt nun eaiig het moeat welluidend geheel.
Don Juan en Dona ELvire gaan heen. Dona
Anna, dio met Ottavio achterblijft, volgt met den
blik deu man, die zoo even vertrok en wiens
stom smartelijke herinneringen bij haar opwekte.
?Ottavia" roept zy uit ?ik sterf! dié man is de
moordenaar mgus vaders ! Twijfel er niet aan ;
ik heb hem aan zUne stem herkend; hy is hot!
En na het tredend verhaal van dien vreeselyken
nacht, richt zü zich als eene andere .Nemesis iu
hare volle lengte op eu zegt tut Ottavio: ?Nu
gy weet wio mij vaderlooa heeft gemaakt en mij
heeft willen onteeren, verlang ik dat gij my zult
wreken." Dit gedeelte is een meetterntuk, waar
uit eene verhevene verontwaardiging spreekt.
ik slap heen over het liefelijk duet. (Ia cl
darem la mono) tusscheu Don Jnun en Zerline, het
kaïnermeisjo, eene iiicuwo verovering van deu
onyerboterlyken lichtmis. Ik stap heen over een
twintigtal andere glipspuaten, o. a. het vroolijk
lied, dat Don Juan zingt, als hy de
toebereidselen voor een feest regelt, desgelijks over de aria
vau Zorline ?Bütti, batti, o bel M.isetto" en ik
kom tot de hal-scüue, .waarmede het eerste be
drijf eindigt. .
Vooreerst het optreden van Ottavio, Anua en
Elvire. Welk ecu inspiratie, dat trio van ge
maskerde» kunst! Onovertrefbaar schoon in
de muniekale! Het is ecue bekoring voor het
gehoor; een diamant vau het zuiverste wiiter!
En boe velen vin gelijke waarde zijn er niet in
de werken vau Mozart ! In de Tooverfluit, in de
bruiloft van Figaro, in de symphoniaén. de con
certen, de stukken voor kamermuziek. Men
heeft ze mnar voor het gnjpen. En wolk een
volkomen harmonie, welk een rijk effect, verkrijgt
hy dour bescheiden hulpmiddelen '.
Hieruit ziet men Juidelyk dat het kenmerk van
het ware genie die soberheid is, welke in verband
staat tot rijkdom van denkbeelden. Het is bet
besef van deze waarheid, die Mozart eens een
voortreffelijk antwoord in den mond gaf. Te
Woenun werd Don Jnan gespeeld. De keizer
ontbood Mozart in zijn loge en zeide: «Mijnheer
Moznrt, gij hebt ous op iets schoons onthaald,
maar zijn er niet wat veel .noten in het stuk?
?Sire," antwoordde Mozart ?er is er niet een te
veel." «Men moet zich zijne krocht bewmt ztyn om
zulk eeu antwoord te durven geven.
En uu ben ik nog slechts op .de helft van
myn haastig overzicht van een werk, dat geheel
uit meesterstukken is opgebouwd. Ik moet n>y,
tot onvolledigheid toe, bn; de behandeling van het
tweede bedrijf beperken. Toch dient aan som
mige Eclioone partyen recht te wedervaren.
Reeds het trio onder het balkon vau Elvire
zou volstaan om den componist aanspraak te
geven op de
onsterfelijkheidHoeveel valsche huichelarij in de verliefde ver
zuchtingen, dio Don Juan onder de vensters z|jner
vrouw, .aan het jonge meisje wydt en hoe wor
den die liefkozingen, w«lke slechte leugen en be
drog zyo, door het orchest vertolkt
Do lichtgdoqvige Elvira komt by het luisteren
naar deu verleider te voorschijn; zij deukt dit by
beronw heeft. Plotseling krijgt Don Juan in dan
zin zijn hoed en kleedij te verwisselen voor die
van z#n knecht en dezeu te belasten Elvire bezig
te boudcti, om zelf vrij spil te hebt en.
Hoe aardig is deze schalkache sereaide gevon
den! Hoeveel grappigs ia dezen twijfelaar, die
slechts vntbaar U \oor do betooveriug dariinnen.
Ik kan helnai! niet stilstaan by de schoone
aria vau Zerlina .Vodrai. carïno" evenmin by het
prachtig leittet ia het bo^vh, ook niet lij let ,
xoonecl op het kerkhof of het duo, waarbij Leno- ;
rello van schrik verstijfd staat voor het knik- ;
kend beeld vau den commandeur. i
Eindelijk komt de groote Slot-scène. Don Jnan j
zal z(jn avond-maaltijd gebruiken. Zijne onbe
schaamde uitnopdigiog tot den ?Man van Steen ,
gericht, en door dezen aangenomen, i* hemroedji,,
ontgaan. Et wordt aan de deur geklopt,
r Si0??"* 6n dwnrt °P h«' g«««ht vau
afarrijgeujKea gast vau sourik achteruit,
Nu volgt era vreeteUk tooaeeL Niet» kan da»
indruk: evenaren, die door de sombere toonea vaa
bet orkest teweeg wordt gebracht De vergekÜns}
nadert met eene aekerhoid, met een onweerstaas?
bare macht waaraan men voelt, dat de veroö*
deelde niet kan ontkomen.
Zijn verzet is daa ook nutteloos en op d«
laatste aanmaningen, op de laatste bedreiginge»
van de stem, die hem aanspoort tot boete-doen
antwoordt hij: ?Neen! ouUe dwaas." Hij biedt
niet alleen weerstand, maar lastert ea
totdat h|} eiodetyk ia dea poel daj
verderfs verminkt
Deze bladxtjde is het w«rk vaa «ea reu; even*
aard missohien. is ztj nooit overtroffen; met haar
heeft de lyrische tragedie haar toppunt bareikt
Zóó eiudigt, op het tooneel ten minste, dit
verheven kunstwerk, wellicht de schoonste ster,
dra ooit aan dea muikalen hemel gedonkerd
heeft. ° .
De kunst Mijne Heerenl m hare hoogste,
beteekenis is het gevoel voor het schoone tot weten
schap van het schoone verbeva»; *U is: rede
geworden instinct In zekeren atn U bet streven
naar volmaking het opsporen en toepassen van
de voorwaarden, om de zoo evea uitgesproken
gedachte te verwecenl(jknn. Daarom kan mfa
van groote meesters getuigen, dat zij, hoezeer
op verschillend gebied, werkzaam, om gelijk
soortige redenen den eerenaam van meester» ver
dienen. . ?
Ik heb noch het voornemen, noch hét recht
om allen hunne bijzondere plaats aan te w(jzca,
maar vraag slechts vergunning hier nog een
laatste hulde te mogen brengen aaa het genie
van Mozart, die wellicht verder dan anderen op
de baan der volmaking was voortgeschreden l
(1) De nacht M! ia dag verkMna.
(Wordt vervolgd)!
UIT BELGIË.
XXXI.
Kuniü&eWeging (Monumenten).
Septemberfeerten. Landbouw
museum. ?De' Boekhandel."
Tiber ? '
De bouwvallen vau het slot van Brederode, bjj
Haarlem, zijn, als ik wel hnb, sedert eenige jaren
zooverre gerestaureerd dat sg voor eene volkomen
instorting bewaard zijn.
Wie bewondert niet de bouwvallen der abdïï
van Villen, bjj Ottigaies, die overblijfselen van
't beroemde gesticht, waar onder anderen de
geleerde Gesarras van Helsterbach in de dertiende
eeuw, een deel zijns levens doorbracht? Wie wordt
, niet aangetrokken door de ruïnen van Heisterbach
eelt', thans zoo gemakkelijk te bereiken met de
wielbaan, waarlangs men sedert veertien dagen
(als op den Rigi) den Draclieitfelt opkruipt?
Wien verrukken niet (omdat w$ nu toch van
Duittchl&nd spreken) de ontzettende overblijf
selen van het Heidelbergsohe slot, de half-ver*
woeato kasteelen aan den Rjjn, enz. ensv
Maar toch, alle die bewondering is meer sen*
timenteel-poëtisch dan op 't verstand gegrond.
Mij dunkt dat onze zin voor 't weemoedige ons
hier, om zoo te zeggan, eene poets speelt, en
meer bewondering afperst, dan wij schuldig zijn.
Nu, wat daarvan ook waar moge wezen, zeker
is het dat aan die bouwvallen de oorspronkelijke
bestemmino;, het leven ontbreekt
Zy vejjeteeren of kwenen, en eenig wel aange
bracht metsel werk kan daaraan het leven en de
bestemming niet teruggeven. . '
Ware.het niet te treurig telkens op hetzelfde
onderwerp terug te komentwü zonden hier.t
"krachtige en Éntjdenae vergeigkingTtunnen
met den toestand onzer taal én letteren l
Al plant men ook eenige berken tegen dis
bouwvallen, kwenen doen z'ü toch, voor dat lij
weder opgebouwd en bewoond zijn!
Wij hebben echter in dit opzicht heden een'g
goed nieuws mede te deelen.
Moge de regeling aan zich zelve en de gees
telijkheid in zeker opzicht aan de regeering een
voorbeeld nemen, die op andere wgze aan de
monumenten des volks leven weet in te blazen;
zoo krachtig als wij 't ternauwernood kunnen
verwachten- ja, gelijk wy het ons niet beter
kunnen deuken. Eenige voorbeelden mogen hier
volstaan.
De markt te Brussel is uit een architectonisch
oogpunt zeker eene der belangrijkste van geheel
Europa. Meerdere harer huizen ? dat «der
matrozen" (in schip vorm gebouwd^ dat ?der boog
schutters," dat ?van den vos," enz. zijn alom voor
hunne schoonheid bekend. Zij allen worden ten
gevolge der staatstuhsidiën voortdurend in hunnen
stijl eerestaureerd. Het aloude -Broodhuis," of
?de Kouingnhal" tegenover het Stadhuis, sedert
eenige jaren reeds ter restauratie met steigers
omgeven, zal eerstdaags geheel hersteld de oude
zeden en heerlijkheid des vlaamschen volk* op
nieuw voor den geest tooverea. Een der gevels
van het 15e eeuwsche stadhuis is almode met
wonderlijke pracht hersteld; overal worden de
ontbrekende beelden weder in de nissen geplaatst:
Philippus de Goede, ztfn zoon Karel, en zijne
kleindochter Maria, met haren vorstoly leen gemaal
Maximiliaau prijken weder op hunne voetstukken,
Aan het innerlijke van het prachtige bouwwerk
is niet minder ijverig gearbeid.
De feestzaal heeft eene rijke lambrizeering ge
kregen, en is met muurtapUteu gesierd, de ver
schillende ambachten voorstellende, door do fabriek
van Gests te Meohelen vervaardigd.
Wel misstaan deze behangsels uit een bouw
kundig oogpunt, geven echter blijk van een cd*l
streven (verg. ons laatste Zondaöinumnior).
trouwzaal is met schitterend schilderwerk .van '
hand des hoeren Gardon voorzien, voorttelle
het burgeriyk huwelijk in middeleeuw;
costnum, met hymens, uambottwon ... en een
Michiel (Brussels stedelijk wnpnn) enz.
Al ligt hierin ook uano koddige tegenspraak
't is maar een onderdeel! ? AYÜ Koudon b{j rr."
belangrijke rottauratien nog het stadhuis van Oi
naarde en dat van Gent kunnen noemen, hij \' i;.
laaUto men do voorschufiou vau
VïoHet-lois nagekomen, 't Zij genooa- er op goiveze,
hebben, dat, ondanks do misgrepen m't bc
wezen in den laatston tijd door onze regee r.
begaan, er alle reden bestaat haar wegens
algemeen streven tot verbetering van liet
staande en opbeuring van den ziii voor het gVoo
verleden te prijzen, en dat er geone oor/.
zooals vroeger voorhanden is, om over Wan >
lisme te klagen. ?? . ; '
De volgende week hopen wij over oonige
bare werken van betldhouwkunst te spreken.
De jatriyksche .nationale feesten alhier, een
overblijfsel van de Septemberfeestea, ter eere van
't jaar 30, doch beden zonder politieke beteekeais,
en opzettelijk naar Augustus verlegd ? Aoie
feesten zullen plaats hsbben van den 18n lot oen
21n Augustus. Z(j bestaan in optochten van eigene
en vreemde burgerwachten, illuminatie van_ t
stadhuis, boogschieten, tentoonütclling van buid
en landbouw, muziek op verschillende plaatsen
der stad, paardenwedloop, banket, algemeece
i|lnnünatie, wedvaart, prijskamp van gymnastie, euï.
Wij hebben, vóór eeoige weken, van het
handelsmusenm té Brasicl gesproken, en
van hal nut wat daArnit voor de internationale
handelsbetrekkingen te verwachten is. Deze in
richting heeft onlangs eene grootere uitbreiding
gekregen. Op voorstel van den heer 't aaaVHSW
No. 320
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD V 00 B NEDERLAND;
senaat alen aan t miabterie gewaad, met
verk eene aJdeeliag van l*ad»e>nw aaa
toe te voegen. Aaa die maf is _ _
Mea vindt in t moeenm: moattars van
zaden, kunstmest, guaao, phoaptiaat.ea*.
'ullende landen der wereldTOe
laadknnaeta tiak ook sehttfleigk aan 't
«aieum wenden om alle inlichtingen welke tot
Ion tak beboorea.
Ten slotte nog een praktisch woordje over don
poekbandeL Men weet dat hj] Frits de Groot
te Antwerpen een blaadje venehQat aan den
internationalen boekhandel tusschen Hofland en
"4 (3 aual 's maands a / 2.50 per
eer T. de Beer schrijft in No. 16
opwekkend woord om het boekenverkeer
tDitcben Noord ea Zuid te bevorderen. Wö
leggen derc ? ' «llen onzon luors ernstig aan
- ? hart W u ~,..aui óns wol een weinig schamen
d»t twee bevriende volken, die dezelfde taal
Khi'v'ven, elkanders werken zoo weinig kennen.
Vele oorzaken geven niet toe aanleiding, 't is
vtar... Welke «flu ze?... Nu, daarover heden
liet verder. Laat ons trachten den toestand te
verbeteren.
Brussel, 8 Ang. 1883. M. A.
gewijd
De He
en
S. B.
.WW»"
Ia
in
om ToorlMtoto wunner i»
pliati van ?Tlben (den planorertnoo»)
MÜLTATOLI en Dn. VAN VLOTEN.
Een onkruidsaaier door H. M. van
Andel. Purmei-end. J. Muurses &
Co. 1883.
Dan zegge na en nog dat wjj Nederlanders niet
ontvlambaar zgn! Do onbeperkie verwring, die
de heer vau Andel, in dit werkje, Multntuli
bewjjst, getnigt er van, eu hij staat niet alleen.
Uonderde vurige aanhangers en geestverwanten
Jaren den genialen man en stemmen luide in mot
de woorden: ?En indien na z^n dood znl geble
ken z^n, hoe dat rijke volle leven verbitterd en
gebroken is geworden; hoe een schat van
ooriproDkehjkheia ea weelderige fantasie verwoest
tn gefnuikt werd door 'tgiltig onkruid der van
Ylotcns en hun soort; indien daghelder zal zijn
ungetoond nan welke lage en oneerlijke
fcuipeijjen de eerste en edelste van Neerland's zonen
had het hoofd te bieden ? zal het nageslacht
tich dan niet Benamen om zijn voorvaderen"?
De hartstocht dw liefde weegt de woorden nier,
maar meent steeds zich nog te zwak te uiten.
Zoo deden vroeger de edele jongelingen en man
nen, waaronder Da Costa, tocü z\j met vurige
bewondering en ontzag nanr hunnen leermeester
Bildcrdijk opzafffn, zoo vereerden eens een tal
van liefhebbende leerlingen den Utrechtschen
hooglcfraar Ph. van Heusde. In zulk een geest
drift Echuilt het schoone en edele onzer natuur,
tn wee hem, die dien adel ontbeert of koel weg
bij anderen miskent
Word dus niet bop*> gij, die evenals ik, dr.
«n Vloten voor ijverig, voor scherpzinnig, voor
geleerd en voor karaktervol houdt, wanneer gij
UD 't einde van t geschrift leest: ?Indien niet
(i i. indien v. VI. niet openlijk vergoedt, wat hy
openlijk misdreven h oef t V da» tal het nageslacht
vwtn naam verdoeken, Doktor van Vloten.
Het zijn betuigingen van liefde en trouw
tegenOTfr hem, die de godheid smaadt. Er blijkt uit
dat de Boeotische onverschilligheid, die onder den
niam van kahnc deftigheid zooveel kwaad by
<mi sticht, bQ velen haren glans verloren heeft.
Hoe noodig het echter ook raoRe wezen, dat
vnrige overtmjring de banden der maatschappelijke
ki'beid verbreke, toch is er iets treurige in het
icbonwspel, dat twee mannen, als dr. van Vloten
?n Donwes Dekker zich zoo schril van elkander
irfwenden. Immers heiden staan op één grond,
waar zy den strijd voeren voor vrijheid van loven
es gedachte; of treffen de pijlen niet, die beiden
richten tegen de flauwhartigheid dei1 zoetsappige,
naar juist daarom verraderlijke lieden van gewoon
fatsoen, die slechts van waarheid en recht willen
hooren, als zii'er zelve door gebaat worden?
Wat dreef dan dr. van Vloten tot den hevigen en
hatelijken uitval tegen MultatnliV Waarheids
liefde, zal hy zelf antwoorden, en zijne vrienden
lullen verzekeren dat deze bij hem niet minder
verkt, dan de heer v. A. omtrent Mnltatuli ge
tnigt, o. a. bl. 118, ?om iets te noemen eeno
kleine onwaarheid in een gedicht opgesloten doet
hem pijnlijk aan, en juist omdat dichters zich veel
tan kleine tekortkomingen schuldig maken, ge
beld als ze zijn in hun keurslijf van maat en
tijm, heeft M. T. een verklaarden hekel aan
Wten. Hij ontkent niet dat er dichters
wijsKeeren zyn die verzen maken, maar meestal is
dit 't geval niet, en wnar hij een verzenmaker op
ienpen betrapt, iydt hy inwendig."
Wanneer uu dr. Van Vloten eens zeide: ?Het
{pat my ovenzoo, als ik een prozascliryvei' op
«n lengen betrap, het leed hierover maakt mij
bitter, ook tegenover Multatnli, omdat zijn proza
verleidelijk BUIOOU is on daarom gemakkelijker
het leugentje aangenomen -wordt, én zoo
voorhoitklt voor grcoter leugen." Zonden dio woorden
dim ook niet mogen gelden? Rechtvaardigheid i»
«vougoed eeno wanrlimd, -waarvoor Multatuli en
dr. v. Vloten leden en streden met moed tot
stoocjttid, of zooals eenigen wülen, tot onbeschaamd
heid toe. \Vie kan hier echter de maat bepalen ?
Hoe het z\j, \vy hebben in ons land mannen
noo"'!,', dio oi' voor inslapen behoeden, of ons nit
ouat droomon wnkkor prikkelen'?
?Ummer, zeiden -wü, dat zy zich scherp tegen
WK«»r keerden, want zoo verminderde beider
nucht eu invloed. Wel is het natnurlgk dat
ieder hunner zyn eigen aard behouden wilde.
Jlultatuli gedreven door het vuur, dat een
kun«teanar bezielt, zint er op het measeheiyk leven
te Aervormen; van Vloten vergeet nooit, dat bjj
'°n geleerdheid* borst gezogen heeft en ijvert
toi meer voor juisthcidl van begrip. BH den
*«i>«n is de daad, bij den anderen de gedachte de
noofdzaafc, Multatuli werpt bovendien wel stout
oen handschoen in t gezicht vaa machtige mannen,
maar vergeet alles weer by het spelen met een
«ind. Ik zal nu niet beweren dat ar. Van Vloten
«t kind veracht, maar toch gevoelt hy als denker,
*& a!s geleerde, zicli er te veel boven verheven
°n> er zich lang by te bepalen.
Als het aiet wat vreemd klonk, zoude ik het
?ftjtcn te zeggen, dat de Haarlemmer geleerde
~et wat meer eigenschappen van eene vrouw,
ro Jlultatuli met die van een vast beraden
oun, grooter invloed op hunne landgenooten
tonden uitoefenen; beidenlhebben echter de harts
tocht van den haat gemeen, haat tegen lengen,
J«« dat zy wel eens met persoonlek leed schgnen
verwarren. Bet kan hier nu de plaats niet
tasschen Rome en Oartham, tussehen van
j>u(ens aanval en Mnltatnli's afkeor te beslissen.
**a nieuw b'oek zoude moeten samengesteld
wora% zoo men dit grondig wilde doen.
Het is slechts «m het werkje van den heer
'?Andel te doen.
wHeeft de schryver z<jn taak n iet t e licht geacht?
"<U het uitspreken van een juist oordeel over
BH i*80 T- "? Yoop nem °»« een owewoerp ?
«J) zelf zchtjnt het zon» gevoeld te hebben en
UJwpm hebben wij eerbied voor de openhartige
op bl. 50, die aldus luidt: ?Het schynt
hespott«lyk dat ik, dié nog ia alte
opde sporen verdienen moet, har ',eea
oorvel over era der gnottte, der
verkwaarm>, dien onze tgd heeft opgeèeverd?
L tL^A. " ^- . . » 1. .T _ __^
aanvoe-ti
nkaemiag dar gctdmftaa die aooveel lia£sM<«
verheveas hevatten. Om ia dat d«al U zlajea
moet de aniyathi*, die veka nog iejawnUn
Khr^jver koesteren, bestreden worden «n die
antipathie grond* aieh voomaiaelfik op de
ateenissj, voortilMaaitd* nit cnk/nidachtige
ofaeeietehymkaties dat Tf«it**^ii ^fc 4^1 nt^tt T >iscsi
is: dat n| niet aaadeU zooals hij ichrMft". Ver
gelijkt men deze uiting awthatgeaB in d* voorrede
o. a. bL 113 geasgd wordt, dan mo*t man ia
dtt werk meer een apotheose (ia gosdaa zia)«i«sj,
dan eenberedeBeerdeontwikkeliagdergeitchriften
en dadea van M. T. tegeaotw de
heschuldjgingon van dr. v. VL Toorhea?en. het zija velen ?
die er «ver klagen.' dat heden bovenal de jon
geren de gave van bewondering verliezen, moet
da heer v. A. we) eea verkwikkeUfke figtmr zijn.
Vrienden echter schaden wel eens vrienden, wier
deugden zU bovenmate verheffen of wier gebre
ken zQ zeilt prezen.
Zoo is wezenlijk onbegrijpelijk wat op hl 13
over de speUiagiew, in verband met veqpltfkende
taalitudie, gezegd wordt Die maar een weinig
met het onderworp bekend is, weet dat juist niet
M. T. auar lang voor hem vele anderen, en thans
bijzonder de jongere taaigeleerden bij ons, die
vergelijkende taautudie beoefenden en wel dege
lijk daaruit de spelregels zamenstelden. Hoe is
het mogelijk te beweren dat M. T. juist de aan
dacht op deze verwaarloosde studie vestigde,
?waar reods anderhalf eeuw geleden Lambertus
ten Bate het deed? Men leze daarover eens
trat de heer OaJlée in de Gtdt van deze maaud
daarover laar aanleiding der etymolafjiön van
Bilderdyk gezegd beeft. Veel daarvan zal ook
ten voordeele van M. T. komen en vooral water
over de feilen van groote geesten opgemerkt
wordt.
Wy honden het er evenwel voor dat de heer
v. A., M. T. in 't algemeen ctoed verdedigt tegen
de aanvallen van dr. van Vloten on menig
juiste verklaring geeft van M. T. handelswijze
zoo o. a. bl, 16.
Naar wü toch meenen is er misschien wel niemand
in den lande beter instaat de zwakheden en ge
breken des schrijvers van do idéen te ontdekken
dan dr. van Vloten, maar wy voegcu er dadehjk
bij, dat ook niemand minder iu staat schijnt de
wezenlijke deunden ? en dat z\jn vele ? yan
M. T. te hegrüpen. Voor hen, dio in eene juiste
waardeering van M. T. belangstellen, is het noodig
voldoende vergelijkingen by de hand to hebben
en andere mannen in andere landen, dio-
gelykSoortige opoflerngen deden en gelijksoortige
talenten Inzitten, naast M. T. te plaateen. Zoo
wekt o. a. op dit oogenblik de senator Engène
Pelletan door zyn brochure: Dien est-il mort?
de aandacht. Gevangenisstraf heeft hij ondergaan,
boeten iyn hem opgelegd, maar nooit bezweek
hij in den stryJ, wanrin hy eindelijk triomfeerde.
Als schryver zoude men Johanncs Sclierr eene
vereoniging van M. T. en v;vn Dr. v. Vloten kun
nen noemen. Doch Wfl;u-zoude ik eindigen, wilde
ik do vele mauuen en ook vrouwen optellen, die
gehnel of gedeeltelijk met M. T. te vergelijken
lijn? Wy merken slechts op dat onze landge
noot* n noch zoo Vervolgd, noch eindelijk zoo in eere
geraakten, als de velen, die tbans in andere landen
gelijksoortig Inden en strijden ncliter zich hebben,
ui s M. T. en dr. v. VI. Komt dit dewijl wy voor
alle buitengewone dingen bang zijn, dus ook voor
ongetnecnen ijver en talent ? Hebben wy daarom
een Buskcn Uuët, een Molenschot, een Alma
ma het land uit gedreven? terwijl de laatst
genoemden elders eene eere genieten, die zy bij
ons nooit hadden kunnen verkrUgen? ? Wanneer
toch «en man als Molenschot tot Semtor .van
RoKè' fc«n««HXi-ir«e«l*t k$fc«n w? rond, waar in
de Eer s'e Kamer onze talenten en onze geleer
den te -vinden «ijn ?
Doch waartoe van de droeve dof heid, die zoo
veel energieke menschea tegenwerkt, op to halen?
Ter verdediging der welgezinde cu goed
geloovige landgenooten, die zoowti dr. vnn Vloten
als M. T. van allen onroiddeïyken invloed op
iandszakrn uitsloten, moge aangevoerd worden,
dat beiden dikwijls zoo bitter zyn en hunne
gaven en hunne kennis schaden door steeds
?rustig en somber te kijken. Friwche vronlijkheid
en vriendelijkheid ontbreekt in hunne werken to
veel. Dit is eeu gebrek en wordt hoog aange
rekend in een land, waar persoonlijke indrukken
veelal over aanzien en waardeering beslissen.
Hoe het zij, den heer v. A. kunnen wy het
niet euvel duiden, dat hy dr. v. Vloten van
wreedheid jegens M. T. "beschuldigt.
Zoo heeft het op ons ook een ongunstigen
indrnk gemaakt, dat dr. v. Vloten iu zijn
tegenschrift gebruik maakt van ttcee bijna banale be;
schnldjgingen, die telkens wederkomen, als iemand
naar iets goeds streeft, dat buiten den gewonen
kring ligt.
Verwijt hem dan maar, dat by slechts eigen
belang of eigen verheffing op het oog heeft,
maak dus zijne beginselen verdacht, om
dewaurlieid, die hy beoogt, to vervalsenen. Alle groote
mannen ondervonden dit in. der tyd. Nog in 1843
werd prof. Thorbecke voor een schreeuwer, voor
iemand, dia slechts zich zclven zocht, openlijk
uitgemaakt. Wanneer toch iemand iets goeds voor
stelt, dat het eigen behng of de vooroordeelen
der heerschende partij hindert, roept deze, als
het goede zelf niet bestreden kau of durft.
?e man doet hnt alk>cn om zich zelven, zoo
eigen gezindheid den bestrijder aantügende. Deze
vulgaire -wijre van doen, hangt turnen met do
beschuldiging vau onredelijkheid, eene beschul
diging, waarraedn men veel bij ons uitrichten kan.
Wanneer go geen enkele argtmcnt meer tegen eonen
schrijver of spreker inbrengen kunt, daa zoektrij
naar zijne zedelijkheid of onzedeiy kheid, waarouder
men dikwijls dan nog slechts oone phyiieke ver
staat. Ik herinner my hiervan een opmerkelijk
voorbeeld.
Toen dr. Strauss zijn geruchtmakend leven van
Jezus uitgegeven had, geraak te alle geloof by ons
in beroering. Do heer ter Ilaar dichtte de Apos
tel des ongeloof a, en beklaagde de moeder van
zulk een zoon. terwijl, juist die mouder geheel met
den zoon meeleefde en meègevoelde. De oproer
kraaiers ? een algemeene naam, toen ook voor
de opkomende liberale party ? wilden kennis
maken niet het beruchte werk, en daartoe
zoude tevens dienen eene vertaling in 't Neder
landsen. Een boekverkooper te Groningen, de
heer Bolt, waagde hot de uitgave er van te onder
nemen. Onbegrijpelijk- was toen het geraas, dat
gemaakt werd. Zelfs de andere
boekverkoopers vereenigden zich om den verkoop van dat
schandboek. te beletten. DO Groninger
hoogleeraren, toen voorgangen van een vrij geloof
ahi 't heette, spanden alle krachten in om Strauss
te schaden en zjjn werk verdacht te maken.
Ongelnkklg waz w bleef de ongeleovige geleerde een
zedeiyk man, maar ziet, zoodra men hoorde, dat
hfl met eene voormalige tooneelspeelster gehuwd
was, werd door een oer hoogleeraren aan zijne
leerlingen gezegd: Nu kan men toch zien dat bet
met de aedelökheid vaa den man niet al te best
gesteld is; denk maar eeas: trouwen met een
tooneelipeektetl! ? Wie was hier onzedelijk?
Wü hadden dn» gaarne gezien dat dr. van
Vloten niet mee gedaan had met hen, die de
daden en werken van M. T. meenen te
verkleinen door den klank van onzedelijkheid uit te
sehetteMD.
Calvinistische ruwheid ea wreedheid geeft daar
door dikwijls aaa dorheid en bekrompenheid een
eerepaiso, terwijl zy op de hoomn zedelijkheid,
dio lüdt «a strijdt voor waarheid en recht, g«en
aandacht vestigt Wijl 4e gebreken en de deugden
van M. T. niet de f«wooe zyn, wekt hfl zooveel
sympathie «a antipathie, maar na moes* ieauad,
als dr. Vaa Vlotea, aan die vrouwenpraatjes «f
praatj» ^ ? ..*?-,T"
dn Ta* Vloüm Mzjs-rfsIjtMrf wrwit, i*
svtnar1% « w| »ric<M« dat> tsifiasjj^Uf. die da
?chrijfw If£5. weaenljk groaiar ia daa dia,
welke aaa JsTWfanwSïiipordt.
Ook op het wiat vaa fn*ei?t» daal ik da
amaiag ra» KT HaklMJarr^adl att«d wel
trazen, die voor «tipabsa doorg.aa, oza ma ieta
?ahoas» «f edak il t> zs^raa. Dr. v. Vlottm aal
da auabraik naMfiaJ jwuaa en BMC aa daar
tegen niet tyfeMVÓM Mttaa, waatdtt is M. T.
BMtt geweaat
fidele snensaha» aandelen mtt da aandrift vu
hun eigen natuur, dit is schooaer aa dan measoh
waardiger, daa aarst ia 't boekje kjfkea of bat
ook onder da voorschriften der ethiek ia opge
nomen. Zouden da edele dadea, dia dezer dagen
op Issohia sljn vatlioht, eerst aa wtygeerig naden
ken en na het opdiepen vanj>rtNcyMBiue««erd
aj}n? Hat gaat ereohter mee aJa mat alles; vaa
aandrift zoowel atj van baredeaearde principes
kaa man misbruik aukea, en daarop doelan zoo
wel da red«neeriBf ea vaa dr. v. Vloten als vaa
H. T. De heer v. JL merkt echter goed op, dat
één principe H. TT dadea beheerscht, en hier
gelopven w«, dat Ma meer is dan vele.
Minder jniat achten wij de bewaring van dea
heer v. A. dat H. 7. fee* tckrfver is, maar e«t
ttuMSch. Dit hangt te samen nutt het jjveren vaa
M. T. tegen schrijverij. Er is iel s komiek*, iets
naiefs ia dio stelling. Alsof de geheele mensen
niet nood g ware n< den stempel van echtheid op
een goed geschrift' Ie zetten. H. T. ijvert echter
tetfen het pronkzieke, het ijdele vertoon, hy doet
in dezen, als Rousaeau voorgegaan is, toen deze
bet nut van kunst en wetenschap bestreed. Reeds
by Platon ? en kent g\j schoouer prozaschrijver
? vinden wij dit verzet tegen praal- en
pronkredonen. In de Fhaidros wordt daarom allo
geschrift veroordeelt eu elders, wat ook met M. T.
nieeniog overeenkomt wegens de verkeerde denk
beelden zelfs de gedichten vaa Homeros uit den
idealen Staat gewenrd.
Intnsschen wordt daardoor het wezen der kunst,
die op eene stemming, juist niet op begrippen
werken moot, licht miskend. Wel moet alles op
den duur tot daden herleid worden, doch bet is
niet et«eds noodig, dat de schrijver zelf die daden
aanwijst. Het is echter natuurlijk, dat M. T.
soms zich met afschuw wendt van lezers, die
roemen over zyn mooi boek, maar noch doen
noch denken, gelijk M. T. als waar en eeriyk
aanbeveelt. Het gaat roet. hem cenigzins als eer
tijds met Chnuoïtomos, die verontwaardigd over
het handgeklap, waarmede men hem steeds, na
het uitspreken zyoei' homilion, begroette, eene
gloeycndo rede hield om ïyne afkeuring daarover
te kennen Ie geven. Het gevolg er vau was, dat
do toehoorders nog harder in de handen klapten,
wijl hu zoo uitstekend gesproken had. Troosteloos
ging toen de welsprekende kerkvader naar huis,
want op oppervlakkigheid en ijdelheid stuitte zijn
hoogste tnlont.Iedermauimmers.die het goed meent,
wil dat men hem door daden niet met klanken
alleen prijst
Oni bcJunlccns heeft de heer van A. een groots
fout begaan, met zyn boekje, dat toch lang niet
alles omvat, nog bijzonder to verkleinen door
me- r dan een derde gedeelte er van te besteden
e«iit aan den overdruk, uit een Ensjolsch
Tijdfchrift, der beschouwingen van een Engelsen ka
pitein over ons defensie wezen. Dwazer kon het
wel niet, vooral ook, wijl het den schijn krijgt,
alrof v. A., M. T. afvallende in de zaken, waar
over v. A oordeelf n kan, de waarde van het
overige, woaarin deze ak dilettant zich uit, ver
mindert
Vreemd is ook de overdruk van een gedeelte
uit H. T.' stuk over de specialiteiten. Hoe
geestig en krachtig ook gezegd, is het toch een
aloude en herhaaldelijk verkondigde waarheid, die
om rent de specialiteiten -verkondigt wordt. Reeds
Pctrarco, de de vader van het Italiaansch huma
nisme, predikte ijverig die leer, en hondcrde
humanisten na hem hielden niet op het
middeleeawsche specialisme te bespotten. Het geheele
onderwijs kreeg daardoor een stoot ten goode,
Hu men echter weer van dien weg zich zoekt te
verwyderen, mag ook de taal vaa M. T. zich wel
doen hooren. Ia dit boekje was het echter
onnoodig.
En hiermede besluiten wy onze aankondiging
met don wenscb, dat de- heer yan A. veel en lang
het humanisme in alle verscheidenheid moge
bestudeeren en daardoor eens een juister en hel
derder oordeel over M. T. en zyn tegenstander
M. T. moge uitspreken. Beiden verdienen het, en
de geestdrift, die de heer v. A. betoont, doet veel
van hem voor de waarheid verwachten; maar
daart ? "'? ' moeite en nadenken noodig.
W.
EENIGE WOORDEN ÓVER GEORGE ELIOT.
De Portefeuille heeft het onlangs afgekeurd
dat ik een in haar kolommen staand onjuist
bericht omtrent Ouida volgens een eigenhandig
schrijven, van deze beroemde vrouw in De Am
sterdammer verbeterde, ik deed dit hy voorkeur
in dit blad om de eenvoudige reden dat ik in
geeherlei verbinding hoegenaamd met de
Pürtc/eiitUe sta.
Het Amstcrdamsch Weekblad is mfj bekend als
een letterkundig blad, daarom geloof ik dat mijne
mededeelingen op dit gebied hier geheel op haar
plaats z^n en reeds meermalen opende het m|j
een plaatsje.
In Engeland is verschenen ?Eminent Women
Series", onder redactie vau John U. Ingram die
echter zelf niet schrijft, maar faal echryven door
VrOntccn. My dankt dat dit zeer goed is inge
zien daar vrouwen zeker het best door vrouwen
begrepen.... beoordeeld kunnen worden. De drie
deelen die verschenen: George Eliot door
Matbilde Blind; ISnulic Srontl door A. Mary F.
Robinion en Qtorge Sand door Bert ha Thomas
werden door de uitgevers in geel linnen band
gestoken en met zorg gedrukt; de twee volgende
aangekondigde 'deelen zijn Mary Lamb door
Anna Gilchrist en Maria Edgeworth door Helen
Zimmern.
De Portefeuille van 4 Augustus wijdt een lang
artikel aan het eente deel: George Eliot door
Math. Blind gejchreven. Hoe weinig kritiek
eigenlyk waard is ea hoe of zij in net algemeen
geheel persoonlijke opvatting is bleek me nu
weer op nieuw. Met zorg heb ik deze biographie
van George Eliot gelezen en vraag m^zelve af:
?is dat nu een biographie?"
Voor dat ik verder ga, veroorloof mij té zeggen
dat ook m^n woorden slechts als penoonUke
opvatting gelezen kunnen wordei>, daarom teeken
ik min stukje.
?Le Btyle c est l'homtne " maar .een spreek
woord » geen «raar woord" en indien .Ie style
l'bonune" is ,1e ttvle" is zeker niet >
femme", ? of anders is Marj Blhtd da droogste
persoon die op het wereldrond bestaat ea dit
foMurtraSen naar gedichten weer, ea George
Eliot. k «ene verhevene deugdzame natuur vol
poëzie «a dtt weêrcpreekt baar leven. ? Maff ik
even zeggen waarom ik George Eliot door Mary
Blind geen biographie vind? ?Als men het boek
n' ten heeft staat nwt George Eliot ? (Mary
Evans) voor U, «naar een rijf ju boekdeefaa
waarvan ge niet alleen de titels leest: Adam
Bede, the Mul oa the Floss, Daniel Doronda enz^
maar ga toert die boekan door «n door kennen,
altijd gelezen door den bril van Mary Bliad....
is dat eene biographie van een antear opstellen?
? Voor njÜ niet.
Oeorge Eliot heeft voorzeker veel van George
Saad ia zooverre a* ook ia haar roztans
begia?elea ontwikkelt «p
sjabsad.
Mamk bUft, ü _
«anstootends hebben,
aanstootend was: bfl Oeorge Saad is meer.har
monie tusschen haar werk en haar persoon, ?
«n hy Ouida viadaa
Eliot
aaaTniet ak 5^".""^TviBsm S|lach ak
?wfi «e elavume vaa tieerge sffleVz kiN nagaan?
Geborea ia 1M» èïïAmk kaar ^^
loefftaao na oautreakf 1863.
vronw van Oeorfsj Heanr _
Blind .la ewy aesa* M'the tegel OM," .
had toen nog niet geiBareiea «ader den naam
van George EBot ? Zij meent twen oVpabttaz»
opwe, aa-tegea de wette» v*n het laad», des»
verboiding te mogen zhdtan, .omdat" zegt de
beschrijfster van haar leven ?ajTzMi haar «afesi
geweten overeen gekomen was dat zij aiet slecht
handelde." Ondertasschen leefden ieary Lewet*
vroww ea kinderen «a kon hM niet divoneeren.
Lamartiae zegt ah hQ vaa de barmhart^aeid
Gode gewaagd:
?Pour Ie héros et nous, fl a des poids divars."
De wereld is niet «w> genadig ea toch heeft af
zich gebogen voor hetlsdent van George Eüat
Ka een poosje gewende men aieh aan daaea
toestand, en haar vrienlea, ?? «Ve aich eerst om
de ergernis die zij gaf van haar verwjderd had
den ? keerden tot baar terng. George Mot waz
geen oabecoenen imd, zij wat meer daa rijp:
85 jaar toen zy dezen stap deed; en zy was on
geveer 40 jaar toen ?Adam Bede" onder haar
pseudoniem het licht zag.
De daad wairdoor George Eliot de maatschap
pelijke wetten met voeten trad zoa haar «ealg
excan* daarin kunnen vinden dat zij ten minste
tot haar dood aan deate groote liefde trouw
bleef; wat zien wy echter' Ia 1878 sterftLnwes;
George Eliot is ontroostbaar.... ca huwt ? na
werkelijk volgens al!e wetten ? ia 1880 dus op
haar 61ste jaar, met den veel jongeren Mr. Cross;
? zy stierl echter reeds in December vaa
datzelfda jaar.
Welnu, niettegenstaande dit »t>rjfc" leven dragen
George Eliot's boekea ia het minst niet4e~sporen
hiervan. .
Met meer belangstelling dan Mary Blind's
biograpbie vaa George Eliot wordt over dezelfde
vrouw de levensgeschiedenis van baar
?kortstondigcn" echtgenoot tegemoet gezien, die reeds
sinds 18G7 haar intieme vriend wat.
Mr. Cross bewoont nog hetzelfde hn» waar
de groote. schryfster gestorven is: No. 4
ChayneWatlc-Ghelsta-Londen terwijl zijn echtgenoote rust
op het Ilighgate kerkhof.
Van de vijf deelen dezer Emi*e*i-Womenserics
is nu één aan eene niet engtlsehe vrouw: Georgo
Sand gewijd. Ik geloof wel dat het primitief
programma was vrouwen uit allo landen te
behandelen, maar het uitgeven van een teerltel&b
internationaal werk schijnt met onoverkomelijke
bezwaren verbonden te zyn: de uitgever Mr.
Allen on Cie. 13 Waterloo Place W. Londen,
zeide mij met een naïf lachje: «Wat zouden
de Engelschen er aan hebben om het leven
te lezen yan hun onboVende grootheden." ?
Ik dacht juist het tegendeel; en meende dat
deze terie een middel zou wezen om de vrouwen
die in haar respectieve landen groot geweest wa
ren ook elders te leeren kennen, ? Mevrouw
Lina Morgenrt-ern heeft een werk onderhanden
dat misschien beter aan deze verwachting beant
woorden zal; ZQ heeft reeds over de honderd
biographiën vau vrouwen uit verschillende landen
verzameld. ? Ik weet niet of het Hollandsche
publiek hekend is met Lina Morgenstern; <{j
heeft m8 in het beé*g«taW hater
Aattbiopraphie waarvan hit eente gedeelte geplaatst is ia
>'o. 12 van niün weekblad voor mensje*' Lelie en
RoteknoppenC. Alberdingk TWjm.
OPMERKINGEN.
Schoonheid moet wezen de glanzende ver
schijning der waarheid, d. i. van het wezen
lijk goede. Zoodra echter schoone schtyn
dient om het nietige te verbloemen of te
verbergen, worden wel eenigen aangenaam
aangedaan, maar die de Ijlheid of Ijdelheid
der verlooning doorzien, schuwen de opper
vlakkigheid en halen het bedrog der klin
kende lievigheid. Zoo komt schoonheid in
verachting.
Poëzie is nooger leven en daarom vreezen
vele bedachtzame lieden, die in het
dagelljksche ronddraaien, de verheffing er van.
Het groote gebrek van het onderwijs is
hierin gelegen, dat de poüiie er vervolgd
wordt, en hel proza er droog is. ,
Het gevoel spreekt steeds eea beslissend
oordeel uit, terwijl het verstand veeltijds
hapert.
Die weinig voor zijn geluk noodig heeft,
is gelukkig. Daarom zijn [manenden zoo zalig.
Die daarentegen, veel van het gctak vordert,
is; ongelukkig. Daarom blijven z^ die veel
benijden en halen, dit sieeds.
Slechts zij, die veel, en zij die weinig weten,
kunnen bewonderen, maar zelden heizelide.
Wezenlijke kunst bekommert zich niet om
de wet der verdeeling van arbeid. Zoowel
op het geheel als op ieder der deelen drukt
de echte kunstenaar zich zelven. Alleen voor
arbeiders, en by de routine ? ook in de
wetenschap ? kan die wet geldig ztyn.
Een moedig en ervaren man vreest op deu
oceaan des levens niet de hopgegolven, maar
wel de verborgen klippen en de loge ondiepten.
Velen, die genoeg middelen om te teven
bezitten, kunnen bijna niet leven, terwijl
anderen, die over weinig middelen beschik
ken, een rijk leven leiden
Het misbruik is machtigei dan het gebruik,
als dit verboden wordt, wyl dat plaats grijpt.
Toch geschiedt zulks dagelijks. De wetten
getuigen het
Men doet vele schrijvers eea slechten di ,.
door hom» opmerkingen, dio, in verband
met het overige, gepast waren en vraarde
hadden, uit hunne werleo té sernen, en afzon
derlijk als Buitengemeene wMtrbeden op te
disschea. Het is alsof men een lid ah een«tè»esi
lichaam snijdt en uitroept: » dH niet fnuêi
Zijn daarentegen de spreuken in t boek zen
der voldoend verband aangebracbl, dan is de
schrijver scbuküg, die oil iu* tot vertooaiof
zijne wijsheid Iwchtt*.
wten
van
de
?W snit VBHBMUB, ?
r hou3«L te eVwiawwi
-^^o^jff BchfcmgSel
? den fsjkeaien eaenadh. Be -MSSWUBIU
«erken xeer mee om dsse meeninf te ?
?"eiden, t«rwyi de i«ehte|eleerden b|| di
eMtankm bet tofe,wvtrjeetdde learen.
*AS1 JiJI ^kdB^l^Md^tfl ? ^.. ??!? ^^MA^HMdl /X»il Jij
«?i, «sm nerf smwan, IHTNIU sjsjsjoeBKl. OOK <U
Romeinen aonden fmtwtettü (nervosai) veoc
een dettgd gebooden bebbeo, en het pleit nJef
voor onzen tyd, dat het een naam vewzieketya>
beid geworden is. Hetzelfde geldt v
oofdatut, van waar: tomaat sdkomt,
op Tmrcht en raoed èoett; terwQt
iet hm (cor) de woonplaats van een i
gewei genoemd won
v JU-'V-'. >-«?
Hartttykktid en
den. waarmede menjchen, 'die véél in «,
wereld verkeeren, en die nit Udemeid en utf
eigenbelang veel vriendeiykheid meeteu ver-1
oonen, zich niet meer kunnen inlaten. Zoo'
dalen deze eigenschappen meer en meer, erf
blijven slechts hangen in de lagere kringen
der maatacbapptt, waar zg licht L'-~J
worden. Er U dus alle kans, dat de
wieekenis dier woorden ook weldra T
zal gaan. Zij krijgen dan don zin van
krachtigheid.
Stilstaande wateren vormen een moeras^
dat verpestende dampen, die dof en zwak
maken, mtwasemt. Men kent dit in ons land"
3en geweldige stroom, in den stilstaand
poel geleid, u alleen in slaat kracht en
ondheid terug te brengen. Vandaar .....
roote volksrampen en groote volksvreugdéïf
Ie rnenscheltjkheid opwekken, en de ver-j
chillende standen, die onder een loomea
gang van zaken zich meer en meer van
ander vervreemden, weer tot elkander br
gen. flet kleine wijkt dan voor het gróót»
Verstandige lieden zullen om een grooten
;oed geheel kleine gebreken voorbij zienV
erwijl kleingeestige en domme menschenY
die steeds de deelen, nooit alles te zameny
Vunnen zien, het schoone geheel om één'
;ebrek miskennen.
Het oneerlijk oordeel, dat vele fatsoenlyfca
ieden vellen, komt, omdat zy alleen op da'
eiten letten en niet schijnen ie weten, hoéV
als twee menschen hetzelfde doen, dit toch
niet hetzelfde is. De oppervlakkigheid en"
onkunde laat niet toe de omstandigheden en'
Ie. gezindheid van ben^ <]i£.dfldaadittdrevenV
e onderkennen.
Miskenning deert slechts, wanneer zij uit*
gaat van hen, die gij hoogacht, en niet alleen?
om den indruk, dien zij van u ontvingen^
maar ook, en dit is smartelijker, om den
ndruk, dien zij daardoor op n maken. ?
Stel den moedijtn iets grootsch voor o
en zij zullen u prijzen, maak de lafa
iang en zij zullen uwe voorzichtigheid lov
Men leert een volk kennen, wanneer m
weet, wie van deze beiden er het meest
wor vinden en m eere zijn.
0. P.
BEaiCHTEN EN MEDEDEELINGEN.
Carlos Sommcrvoffd van Straatshurg, is
met eea bibh'ograpaie samen te stellen van al .
?werken die anoniem of paeadóaiem door Jceviidt
zijn nitjfegeven, van den oorsproaff dier orde toV
-ip oasen tod. Het werk zal in: 2 deelen
?>liceerd worden door de
van Parys.
Société JBibliogra.
Te Metz heeft men onlangs het handschrift'
gevonden vau een door Robespierre vervaardigd
antwoord op do volinwde prijsvraag : zqn de kmr
deren verantwoonUhjk voor de misslagen hnn£&
ouders ? Het antwoord luidt ontkennend^ do
munt niet uit doer fraaiheid van si^l óf hehu.
rijken inhoud: het eiadift aldus: Je mis loia
trouver en ntoi les grandes ressources man
n'en ai. pas moias osé vous prÓRoatar mon trihn
c'est le^érir dVtre ntile, c'est l'iuuaur de 1'
ui vous l'ofirs.
Een van Caiton's zeldzaamste drukken, hei
Lyf of our Lady door den Schotsehen
monnik"poëet Lydgate. waarvan slechts drie compleatfj.
ezempUren beleend z(ki, ward bQ Sothsby vetj
kocht voor p. at 680.
Atuiin DOOM» xsl ia October a.*, eau
ring geven van sajn twee dichthundek:
nettes tn Bhyme (1879) en Pneerba in Por
(1874) onder don titel vaa OU tmrld Idyllt
vuur idccted «riet.
Edmund W. Gom hoeft een bundel
teentit eenütrjf êlMdiet" gened, voor iedere
der eeuw heeft hfl eea vertegenwoordiger
kosen. De tien behandelde fimea «\jn: Lo
Webster, Rotclanda, Randolph,Herricl;, Crathato,
Oowlcy, Jfr». Philips, Eihtregè m Olitay.
Verman Lee de schrftrer va the
eentwy t» IMy.uA «»\ma&A^tau»iy
xjnde het nentteat X^SHT langdnriee studS der
SenaittoMX. ECOMM 4et behanAelëe onderwee»
sfin: De porireUeer-fcmst der
renaissancó:^mvTosd taVftalie op <le Ea«5«di« dr«o*t*
ten der 16e eeuw ; over de v**rlocpert van d*
Vtia JTnot» etc, ete. Het boek aml heeten Ar
'f &
'--1
.f
'II;:
Men it no* we* tot «e* herialt kunnen koassi
omtreat de «hlhetd der seampeveiten, die da hf«r
Dr.
voor 4e pen gn«el.
? hat
aehtéri|k M tw
neer bi oas iete
*, ^ **. * j _ .
s» land t»
het