DE AM S T E B D A M M E R, WEEKBLAD TOOR N E D B E L A K D. ITo.-f». Heemstede. OMtas» Verkool toBMaurtstfe, te btnCo/Uali LaaSaïtfct, nabtt dTtiatdMMaan, «P aJMaOa» l» «imitBSB WW, '* avoa* V arat, *sa etersUan van F.~ H.DUXUUN, saa de ~of Porthatsisa». U zavaaa pro** M ATM «o l» h *!?.?& ?ssmwi^kiiliBM «Hak ?****? "" * * * ** ' snHM ]pVC^V*HslW| We» sas» N-d nltea aaraaa. . TWBX HÜlUNOKf, -~ JOK t woaiiwea IttMrUkt,?_ . ;;?. ?tante aa astsaai to KassutaiU. aaa dan Voorwa* of «ut TOOT Ssnfeaadw* IwkkBH «a laaat 4» VnuttbMn, «s ?>«« MOMtiaieo. ook In a jttnoalsa, dian» - ~ igroe*«. _ , anondcTltitte biaMtd aaUea word**. AUta brt*d«* 1>tJ ?tokken vaa VS» vtfleendstlla SB _..._ itènsi *sar «n op d«n Ysraoopda* tta&urtar» wnaftBMiadtn Mosarto DÖLLBKaJt (sr inzag», aliaartiVialt aaist* iaUoaUacaa atfa te bakenea. MANUFACTUREN, voor «a» Jeocsaansab, «ad u jaar, io»kt mtn pis**titg alt VOLONTAIR ia bet lUmrfaetarenrak. Bri**aa woMtn ingewacht ouder *** motto r^ltuleir, aan het koma vaa 4U blad. , Een jonffiuensch, tt Jaar, d« modem* talm volkomra machtig, zoekt eene betrekking, )Mlt MJ <H administratie of eorrnpondfolle op asn haMMakantoor, prima r*for*oUtn ? aan ten dienste. BitoTsa onder aommer (377) aan hot Borean van dit BUd. ^ landbouw. . OpVsjtn BoerdsrH n»i r«lm 100 Htclaren Bonw- en mtavA, bestaat gelegenheid, togon vergoeding van kostaa taargalil, voor ««n i tw«e Joag«U*dn, osaia kat Tjinabadri)/ opgeleid te worden. Briswi teweo ander lett N O aan dut heer P. NOOItDHOFP, Boekhandel te Groningen. Kantoor-lokalen. Op het Singel bj) de Paleisstraat worden mime KAKTOOR-LOKAlEN te buur aangeboden: desverUesonde terstond to betrekken. Hen verroege sicth met franco brieven onder letters 2. Z. trareau taa dit blad. TE HUUR: Een vr|| BOVENHUIS aan den BBHèn-Atnatel, naby liet Station van den Rijnspoorweg, bevattende drie grootèen twee kleine Kamera* Den ken, Kelder en Zolder* Huarprtia 16OO. Brieven franco, letters P H, bvreaa van dit blad. In of niet ver van de Spulstraat; den prijs van ? 3O0 niet te boven graande. Brieven franco: adres Prinsengracht 646, I<et: tera Me H. Te Koop aangeboden: een prachtige LMÉRDOG, net balUngéwoon truien knp en ooren, rnlra 4 Jaar, 85 oM. boog, B0Diugsttfg«r-ktanr, trouw, waaks, uitste kend bfl kinderen en volstrekt niet valseh; kooplieden komen niet in aanmerking. Franco brieven, onder U lm e r by den Boekb. J. F, SIKEEN, Hartcnstraat 10. "TE KOOP: Nieuwe hodwmtale ST001UIA.OHINE, automatisch* eipausie, 30 P. eff by 1/3 vulling Mnder condensatie; 6 Itm. Gewicht 5630 K*. Pro» ^8700 Franco brleren, on der lett. B V, Mn DE LA JÜB'a Ann Bnrean, SpnietrMt 184, Am»t«rdam.. AAMBESTUDIliO TAN Sücafloor- en ScltiliemrL De Aannemer A. YO3 Btn. zal op Woensdag 12 Sep tember 1889, dea namiddag* te n unr, in bet Hotel Xeoi-d'Htttaiti, te Hoorn, A4X BESTEDEN: 1°. fiet Verf*, Glas* en Behangwerk, . 2°. Het Stneadoonrerk ?aan de Gebowen en andere Werken op de Stations .Hoorn en ATenhorn van den Spoorweg Zaandam ^Hoom. Bettek No. 868. Inlichtingen aijn dageiyks te Terktttgen in d* Aannemonkeet, op het.Station te Hoorn. alle BocJÜULodelarvn in Hederland ?èr* Een ware sobat TOOT de ongelukkige slacht offer! der zelf berlekklng Ibnanie; en geheime luaten. DH beroemde origineele meesterwerk ran een dnltsch geleerde Is oa den S9rten drak in 't HoUandseh rertaald. BjJ het leien Tab dit boek werpt do lezer een diepen blik in de fcartcn dier ongelakUgen en deken. Daurom lece hei «en ieder, die TsndeTreeeeiyke tt-olgea Tan genoemde «metten temden heelt. Door d« oprechte belecrlngea, die dit werk beTat, worden -----valk zekeren dood gered. Bnlten d» HMeriandicbe BoekhandelaiiB ta direct den boekhandel Tan KBXOTEB QDnltechland) Höhle 17, en W ook. BO ote* doev !B te Kenlen BEBÜHABDI BU 7. B. HIEÜWESBtUIS, te Bttio, slet hei licht: AT J E H, Algemeene Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente. Oeveitigd to AM»TEJÜa>AM:. t>H _.^._-_-tJ^njlJv.ru-_-_-_-^^j._HOOBTDKANTOOBt AMsBTKBX>A.Bf, XX*eren«p-aobt 8OBRA.BAXA., BfföfBSSX. en KAPITAAL, SSS JflUiIOKf OÜIDXX. OS VBXUISRDMK JTÜMfJW DfXLXK UT DM CXmunlB3r«rit«en, de Htoren: X». V. TAV DU TUIT, T. J. W. H. SOBMITX, K*. O. TAK TIMTBOTM, X*. P. W. H. TAV Sommee; ?>U«n t« Ajoiurdami M». W. M. RieriUKn, te Rettordan; M». J. P. R. TAK TAK FOONTTUBT, to '?QtmfwkAgts Prof. P. TA» Ouut, t*L«ldw| 1W. A. BABOX TAH DEK ILT», te Aneaj Jlir. M». L. F. H. XiciAita TAK KIBSBKIOH, to Roermond; Jo». Ma. J. H. V, K. TAV SwacDtmttr, to Rtjs <KrieeU»<l); Jhr. K». 3, B. A. J. M. VBUHBUBX, to 'sHertogembosoi; M». P. H. 3, BABOV DB BlUBMTBIH R<MALLA ZAWADtKT, 'to M»a»trkBt; II». a O. DB BBOT, H*. 3. 3. C. BHSCHBD* ??> J. Draou, alt*> to 8o««bala. Direotrown: D». S. K. J. VAN SCHEVICHAVBN, B. W/ SCOTT en J. P. L. BLANKBNBBEG. D» Mafcttthftpptigftit contracten aan voor alle to«rt«n venwkiringen op het menaoheiyk leren, ook voor Oost- en) Wert-Indié. Hare taritvra «jn volgens de nienwit* itatiaticke gegeveni berekend. KAS-VEREENIBINl RENTE VOOR «EL0ÉM * DCPOSI voorwaaidea. BC B«fi*BMa* aaa BEWARIM VMI WAARD» ifttXaato»' 18*4 Wfc ' sur la m ALüMEEJ<BLEVEN8VïRZEKERrNG.MAAT8CHAPPIJ\. Optftrlcht «e P»ry« In 181». WAARBORGFONDS van «50.OOO.OOO Francs. In 1883 werden door do Haataehappy TOOT meer dan flrs.8iXMA.tiM Tenokeringtn, gesloten, «a is de meSsi solide, en vQordeeligsU L*ven»»arzek»ring. ' " j fpospeetnssen, Tarieven en rentere inliolitinjcn lijn te verkrijgen by tab Igont L. IVEÉtTUEISI * ZOOM «e A Uitgave ten bate «Ier nagelaten betrekkingen van de verongelukte vlMclier» tier laatste ceerampen. TWEEDE DR U- K. Oplage tienduizend. Exemplaren. A I B IJ n VAN A 91 S T K R D A Itl ZESTIEN STADSGEZICHTEN niet beschrijving Tan H. FLORACR, Schilder, Deooratenr en Polygromenr TOOR BALONB, PLAFONDS, WANDEN ENZ.. toowel in degelUke Olleirat-Ketbod'e, als ook in onvergankelijk ItaUaansoh Fresco. t X*. M. Prys 50 Cent. Verkrijgbaar bij eiken boekhandelaar en franco per post iegen toezending van 55 cents aan de Uitgevers J. F. HAESEKER & Co. te Haarlem. Yoof partiCMliirt leJaugttetltudea tn nliclt Art Album ia sijnin ltri*g teil litlpin tertfrtldtu lijn ExiatplariH tn IntetLcnlijitm op aantragt Itichikbaai: Mamene bet Uitvoerend Comitéter ondersteuning van de nagelaten betrekkingen van de verongvtakte Tinchers to Paesens en Moddergat, J. L. NIERSTBASZ, GtmacMigdt. 01 ZIEKTEN .w ZENUWEN w *r SPIEREN troaoio awwnii DOOK DB Bsigwie ElectM-Medisele ToetteBei .PÜLVERMACHER MSMUO* ^«t^tearjjloerde^eeisiiiiillse Dk m*n «U tt h*t fiwttt* s<wak «B soate ?mlf*. mo*Ue»)klwU twi tanwadtB. Troipectns « >roeTt>n ofii iw umMntom, /VwudW vt sus A onoir vu, TAM l tof l PUIU «.A.w.onot«k».,l(UT<nir.4i TB opgMtcat M Maart sUAMDXLUXSOBB STAAT OP 81 Daematniaf ....«??>> Btorttagea der Leden . . > * « Beaertefonda , t ..»?<» Deposito's. ...«.*??* ? fit' Credltaaloo'Évan Bekwlnf Courant » Loopend» OredieWa ....»»-. . In berdlMMatb g*é***n . . . , - l.Mfl.' S» Y»ortitttr i TOR c. BÜOHLlA. ". L J. RABüBB*. JB1 mum- m B Doelenstraat met l d 10 Remfln« van per mille per 6 mtAhdèJC Reglementen Winkelie TOOT Amsterdam. 7 fléptemtje* jjgg. die een courant ARTIKEL aoadfer nboh risico daaraan verbanden) wé*i têwèn, adnssêjren Eloh frahoö, ofcdèletl Boekhandelaar H. LOÖ, Bbtterdam. WATER Natuurlijk Koolzuurhoudend Mineraalwater XHT DE MI WEB V A B R O ft, te Oberlalmstclii bU Ems. Uitmttntend smakelijk T.trELWATEn, zeer heilMam tegen alle soorten van eiymaandoeniagen wegens zUn oploeiend vehhogen en tercns tegen znnroprivpingeb en andere maag- en ademhaliDgsoDgesteldhedèn. ?Volkomen Tr\) van alle ycerdeeleo laat het zich niet wijn en spiritualiën vermengen, londer ue kleur daarvan ^e veranderen. Verkrijgbaar by alle Bandelaren in Xinersalwatet. ? HoofdigMiien toor Nederland on Koloniën M. IIEBESB * lèn In de W A «A iB I* H E M & Oe en -t - C. & J. PABBIKANTEJÏTAH larmeren Schoorsteciiniaiitels, bekroond AMSTERDAM (3 m), PABÏJS, ABN2EM. PHILADELPHIA. hebljtt Jn hiihhe Magastjnea t AMSTERDAM, BOtTERDAM, K Bloemgraoht en 77, Nlenwiand l, Tan voortdurend een groot aaütal SCaoOB$TÉ$yXAlfT&La voorbanden ter De door ons op de tentoonstelling lied. Aideellng g»ezbosee: ZU««lerU Hnk» »»« *? »l*«WSj»l«rU. ' SL8 »(Jn to Tinden Me van ons De ultgaafsprljs met Inbinden is f 50, 't is kort geleden compleet gekomen, do (ratste, allerlaatste, gaan nu weg voor f 12.85, in plaats f 50. Het praeht*erk Tan WITKAMP .Geschiedenis der XVTI Nederlanden vftn af hét begin tot 1880". Dit kostbare plaatwerk bevat 7SG pracbtvolle afbeeldingen, naar teekenlngén oneer eerste schilden ; al het mogeljjk.3 wat aleebtk belangrijk in.de gescblodenls der 17 verschillende rovineiën van ons land, Belgiëen Luemborg voorkomt, vindt men hier in de interessantste srdeclingen en verdV uitgebreid historisch omschreven, zooUs dit »lech£i in een belangrijk standaardwerk van drie klein folio dealen-, kan voorkomon, Een arbeid van raifc t(é&Jainn ia alleen voor de samenstelllne der bistorio naodlg gewenVde afbeeldingen van de Kasteelen,. Qettonwen, wipenen, Costnmêlr, Oudheden, Straten, Antiquiteiten om. enz. enz., r.yn door on»e eerste artlsten op' d« pU'atu zelf genomen. Van do rrilm 2000 Exemplaren, die Tvij van dit beroemde prichtwerk aankochten en Welker' onderneming aan de uitgevers ruim f 100,000 kostte, varkocbton frij in slechte eenigo maanden raim 1900 Exemplaren. ZQ die deze 3 pracht vol R«bon<len klein folio deelen, met 736 heerlijke afbeeldingen, nog begeerén, moeten niet dralen daarvan nog een Exemplaar to bestellen voor slechts f 13.85 in plaats f 90. iTflEAUF's interessante en pracbtvolle Geachio lente van Nederland beeft blijvende wanrde en is over eenlgen 4jd totaal uitverkocht. Het ie een magnifiek groot prachtwerk in 9 kl. folio deelen, de banden z{jn alleen het geld waard, tegen zending van «en poetwigsol i f 13.83, zenden wQ bot franco en goed verpakt door geheel Nederland, btf Gebr. COHB1V, van goedkoope Boeken, te Arnhem of te Nj/megen. Biertottelarij : De Monsseering". BEIERSOH BIEB, uit «Je Bierbrouwerij DE a IV Cents per heele en O Cent» pet- halve fleceh» alsmede alle soorten HOLLANDBCHB en ENOEL8CHE BIEBEÜ, tegen eononrreerende prözen. De flesschen en l kratten woidea i B Cents berekend en teruggenomen. Siyters geniaten rabat. | cU it*. Twv JU ^AMMAIAAM te hoek Kolkslaie H 16 ; k, HeJ. . straat 46; W. B. U. H. OP E H U" UB: Bene nette Villa, acht Kamers, In de nabijheid van Zntpheo. l October of latei te aanvaarden. Adres fro. lett, R H, aan den Boekhandel van W. J. O. STABINE, Markt, Zntphen. EXTRA OPDAAG ZATERDAG-AVONDBLAD VA van 2« Deceatax 1876 tot 4 1870. De offeasieve handeMngsn dar Gu*n~-, aU otóeieele lMsebeids« saHeBfeeield, ea met eaae Kaart, Sebttaett ?l Plans, toegelicht door H. F. MEIJBB, . Jt*lo*rf ra» dm Gtiuraltn Sof itf htt tndlick Ltftf. PrUs . . . . /a.BO. DE HAAGSCHE WaEftRISE-BOTEftfABRJEII 7A» Pr. J. Th. M O U T O N, De Amsteidaianier DAGBLAD M NEDERLAND wordt Heer aan net IiDAGEW gceimht in «e Maclilne-GaleriJ opdc i Rotatiepers van den werkende met eene snelheid van 1SOOO £x. per nnr, welke tot Zat e rdW« our -, middag. utetmat Bilit iejladt vu ruin reefsMM stoer taf f «MB» tf «wtfemto to ds BaayUsOem «aa Psarlje. Dltzulveringsmlddel aangenaam van «maalt, emaklceUik & Terteren.geduiende vele jaren niet bedervende, het kracntdadlgile en onihadelljksle van allen, wordt sedert meer dan laren met «acces door d« beroemdste tueenn Tkn de tegen hoUbdekUm va* Mt blo*. Oexwellra, Engtjléeiie wabtiga wereld gebruikt Md, Seume, ent} lierin, Sehnrit, KankerBISCUITS0.? OLLIVIERi ZBktr» en Hoatooia geseling TU alle BMmetteUik* «lekten en hart otoolftn, JUtttJva* ulf oMtttme of ffttt.ittnio o*ute*tof ingewortelde e» tax'tit wette «w tilt tt\aaUmg wantend ?BLOONtfra VM «4.000 PA. l toegekend to hebben drukt «eb. aldus (n baar offleted Rapport uit : t De Betetotiten van ? Dr. OttieitftiJ* om tauumHUel dat «ooit ierutter torei&Hff ir to» tolmaakt AMNO» Au Atr uti» aofce*. » Wt) kunnen aanberateni wanl geen enkel eien; want geen onso» bezit een enkbl cr onaer aeneesmiaaf;i oeziir eau cu<vu> uv> ondoneneldlngen welke aan de Zuiverende Beschuiten nut 8> QlUVTtR Terleend zijn, tu nn nooe a un vmtamtm eorroMa 9«p4« s ?*, m* 4* «rolt. «a, VA8XTB 't groot t* TtraTÜpa b(J A, W, OBOOTE, Kal?Ve. Verschijnt eiken ZaterdagaTond. ! »J»BllDTBBiaBm01IlO HOLT» A O* Kantoor: Spui»traat 216. BTAATNDIO _ FER8- KTOBT^ Het AmsterdAns«li Tooneel, door nn Dejrwel. De Transcbe Opera, II, door D. De Tentoonstelling te Gent, (ilol), door B. A. G. Vit Pir(J». De Internationale Kunstaustellnng" te Mancben, H, door I. K. LETTERKUNDE: Hendrik Conicionce. Over de literaire benoglngcn onier eeuw, II, door H. H. Een Hollandsen dichter, L, Homuaculns, Berichten en Kcdedeellngen. Inbond Tan Tijd?otoiflen. Nieuwe TJitgaven. 8CHAAKPBOBLEEM. _ FEUILLETON: De witte Boos, Episode uit den Ifexikaansch-Franschen oorlog, naar het DnHscta van H. leller, II. '?00HOOL: Dldaakalia XXXVI, door Q. I). i- ALLERLEI. Beitherinncringen, IV, door Estor. Warma kadetjo», een Zaterdagavond-praatte, XVII, door «quarUw. BIOETENBÜ8. OVERZICHT VAH DB El'TTECTENMAEKT. Amerlkaansobo Bporcn, door J. i. d. Borg. UITLOTINGEN. Bortferltyke Btnml. Tellingen. Te tanr xynde 'Woningen. ADVER(EK'IIEN: Sehoanbargen, ent. b oer Sfm. . . . . V . , T ?Q.fr i« l»e Nummerf^i^i da Koeken _wkr|gp& a taveben den tekst pw kieaiag voor aan M van dn , plaats gehad. Dadelijk" H»wtV o> vanos volgaas da wat wordan nitgeashimB, en SM . maanden had zij plaat*. Indien da nfaaring dit uitstel voordeel beeft «aodrt. beeft afi « keninf gemaakt. legeviera*. ZONDAG 16 SEPTEMBER. Katholieken iu Nederland ?la Staatkundige partij. Een Katholieke Partti. Proeve van een Program, door Dr. H J. A. X. Bchaepman. Utrecht Wed. J. H. Tan Boasom 1883. 98 bludz. ,uv laatste dagen der week brachten ons in een brochure van den heer Schaepman: een proeve van een politiek program voor de katholieke partij, een brochure die onge twijfeld menige pen in beweging zal brengen.1' Zoo schreef het Weekblad van 9 September. Toen wij deze woorden lazen, lag bovenge noemde brochure reeds op onze schrijftafel, en bemerkten we in een dagblad dat ons eenige oogenblikken later in handen kwam, dat de zevenüenst ellingen, waartoe dit programma kan worden herleid, zoo niet de pen, dan toch de pers in beweging hadden gebracht, daar zo reeds overgedjrpkt waren. vM$t den BtalliogeüiüDen démèeslen «?- Ha«*t$a^S5p%atea w Biel afzonderlijk bij stilstaan, daar ze ons althans óp dit oogenblik niet de hoofdzaak toeschij nen in de brochure van Dr. Schaepman. Immers wy hebben hier slechts de proeve van een program geen program zelf, en dat verschil is ontzettend groot. De proeve kan mislukken of gelukken, dat staat niet aan ons, irjaar aan »de tyalhplieke landgenooten" van Dr. Schaapman te beoordëelen, aan wie hij zijn geschrift »ter vriendelijke overweging" biedt. Al naarmate hun oor deel is, zal ook de waarde van deze proeve blijken te zijn. Mijne niet-katholieke landgenooten, die J-' ---t..Jf» !..««:?«nnoVilan nam il n *iUl|»U U<vwuw»..v..v«v ..« o 7 van dit geschrift kennis mochten nemen, milen daaruit zien zoo schrijft de heer Schaepman »dat een katholieke partij geen verstoring van den godsdienstvrede be teekent, geen overheerschiog wil. Het t recht TOOI- allen'* acht zij het hoogste, mits het Recht zij uit God." Die woorden geven ons I aanleiding om te zeggen van welk standpunt wij genoemde brochure willen beschouwen. Wij willen dat namelijk doen van een nietkatholiek standpunt, en alleen met deze vraag voor dogen: in hoeverre kan er bij eene katholieke partij sprake zijn van scheiding van kerk en staat? Alles wat op de be antwoording van deze vraag betrekking heeft schijnt ons voor heden het belangrijkst toe .in de brochure van Dr. Schaepman. Immers van niet-katholiek standpunt in het bijzon der en van niet-kerkelijk standpunt in hel algemeen is en blijft het van groot belang na te gnan in hoeverre kerkelijke partijen onverschillig of zij katholiek dan protestantsch gekleurd zijn, als zuiver staalkundige kunnen optreden. Het treft ons daarom al dadelijk, als Dr. Schaepman van de. Katholieken zegt: »Zlj , willen geen kerkelijke partij zy n. Wat zij f willen vermijden, wat zij voor de toekomst onmogelijk willen maken is juist dit: dat zij ook op staatkundig gebied als niets anders gelden dan als aanhangers van het Roomsche geloof. Daarom willen zij een staalkundig program, een program dat hen niet plaatst tegenover protestanten, maar tegenover libe ralen en conservatieven, die in nevelachtige woorden het liberale beginsel belijden, het in halve 4aden beoerenen; een program, dat anli-revolutionair is in merg eh been, maar toch zijn eigen oorsprong verraadt, zijn eigen «leur toont» zijn eigen karakter draagt." _ Met deze woorden, die aan duidelijkheid niets te wenschen overlaten, kunnen wij hier net best de volgende vergelijken. >Dekalhohcko Nederlanders hebben altijd, ook zonder pariijorganisatie een min of meer zelf* 'tandige plaats in de Nederlandsche Staat kunde ingenomen. Zij zltn nooit in een andere partij opgegaan. Hoe zeer ook met deze oi geene verbonden, zij z|]n nooit »uch in de liberale noch in de .conservatieve Partij verdwenen. Hoe schijnbaar groot de vereeniging ooWfjeweest zij, de zelfstandig heid bleef behouden." En eea weinig ver der, i Steeds hebben de Kaï&oUekót hun eigenaardigheid en daarmede huif zelfstandigsMU bewaard. Zij zijn nooit liberaal ge weest ea nooit conservatief geworden. Hoe wel aAd* door de Revolutie veroorzaakte omwenteling, de opruiming der protestantsche staatskerk en hun vrijwording te dan ken viel; hebben zij nooit de beginselen der Revolutie gehuldigd. In den ruimsten en besten zin vrijzinnig, heeft toch het stel sel van het liberalisme hen nooit verleid en het waarachtig behoud, dat in de rechtma tige overheid den waarborg ziet van recht en vrijheid, heeft in hen steeds een mede stander gevonden." Let wel, zonder partijorganisatie waren do katholieken in de nederlandsche staat* kunde toch welbeschouwd een parlij een parlij die niet liberaal en evenmin conserva tief mocht genoemd worden, waarvatikmen eenvoudig kan zeggen dat zty zich veieenigden op staatkundig gebied, omdat zij zich n wist in het geloor, omdat zij als kerke lijke parlij Katholiek was. Op staatkundig gebied* wil Dr. Schaepman echter van geen kerkelijke partij welen; als georganiseerde partij moeten de katholieken anti-revolutionair zijn in merg en been, maar toch altijd met eigen kleur, dal eigen ka rakter kan nooit anders dan het katholieke karakter zijn. De eisch van Dr. Schaeoman komt dus in hel kort hierop neer dat de katholieken in Nederland als staalkundige partij katholieke aniirevoluüonairen zul len zijn. Tweeerlei soort anlirevolutipnairen dus voortaan in de Kamer, Calvinistische en Ka tholieke. Eerstgenoemden werden door Dr. Kuyper georganiseerd, laatstgenoemden kunnen als party georganiseerd worden door Dr, Schaep man. Beide partijen even afkeerig van den naam j kerkelijke pariU," en toch beide partijen evenewrr fewto^Banfcïtfe-ottf hon ktrkéftjke kleur te verloochenen,1 oar eeo*zuiver staat kundige partij te zijn. * ' Wij wenschen laatstgenoemde bewering ten opzichte van de katholieke antirevolulionairen met bewijzen te staven uan de bro chure van Dr. Schaepman ontleend. iEen katholieke partij" zoo zegt de Heer Schaepman mag hier niets anders zijn dan de openbare verschijning der politieke per soonlijkheid door de katholieke Nederlanders gevormd. Haar program is de uitspraak der beginselen, die deze persoonlijkheid maken." Op een volgende bladzijde zegt hij: »De katholieke Nederlanders maken een politieke persoonlijkheid uit; het woord gaf alleerst den onaantasibaren grond, waarop hun goed recht tot vrije en zelfstandige par tyvorming berust." Een weinig verder vol gen deze merkwaardige woorden. D De vraag rijst echter op, of het eigene het persoonlijke dezer partij in hel Katho lieke ie zoeken is. Bij het antwoord behoort men te onder scheiden." . . uNeen, in zooverre deze party geacht zou willen of mogen worden te zijn een ker kelijke, alleen op het beschermen van kcrkgenoolschappelljke belangen ingericht." «Neen» in zooverre voor deze parlij hot lidmaatschap der kerk voldoende en aldoende zou heeten of haar program zou opgaan in de Roomsche geloofsbelijdenis. iNeen, waar men zou besluiten dat zij, die niet tot deze partij wilden gerekend worden, het recht op den naam van katho liek zouden hebben verloren; waar men zou willen gissen dat by de zoodanigen het per soonlijk geloofsleven minder krachlig moest worden geacht." Dit drievoudige neen heelt weinig of liever in het geheel geen beteekenis, waar het dienen moet om de meening af te wijzen dat de katholieken ook op staatkundig geBied geen kerkelijke party zouden zijn. Immers, ook de niet-katholiek, ook hij die builen 01 wat kerk heet, staat; weet zeer wel dat de meest kerkelijke personen zich met allerlei bezig houden en moeten bezig houden wat niet rechtstreeks tot kerkelijk gebied behoort. Als dr. Schaepman dus beweert dat de ka tholieke parlij op staatkundig gebied nog op iets anders bedacht zou zijn dan «alleen op hét beschermen van kerkgenootschappelljke rechten, of het behartigen van kerkgenoot schappelljke belangen," leidt bij ons af van de hoofdzaak waarop hier alles aankomt, en die wij kunKn weergeven in deze vraag; of de katholieken zich. ooit een scheiding van kerk en staat kunnen denken, waarbij de kerk geen invloed uitoefent op staatkundig gebied ? Eerst waar zulk eene scheiding wordt gevonden, daar is alle clericalisme gedood oi ten minste krachteloos geworden. Ook de bewering dat het voldoende zou zijn om lidmaat der Roomsche kerk te wezen, en als zoodanig reeds deel uit te maken van de katholieke partij op staatkundig gebied, beteekent niets en had daarom achterwege kunnen blyven. «£r behoort geen groote mate van vwstand toe», om j» te tien dat iemand geen sltfuman is oadat hy katho liek is. Wel is en blijft ook hier echter wér de vraap over: of de katholieke politiek die in all* landen gevonden wordt waar Roomschen wonen, mogelijk, ji denkbaar is, onafhankelijk van de katholieke kerk? Ook de stelling dat men het recht op den naam van katholiek zou hebben verloren, wanneer men niet aan politiek doet of niet behoort tot de katholieke party is wel be schouwd geen stelling, waartegen iemand zich verzetten zal. Door haar op te werpen, leidde dr. Schaepman ook bier zijne lezers weder van de hoofdzaak af. En deze is hier weder niet dal het voor een goed katholiek noodig zou zijn om aan politiek te doen maar of de katholieken die aan politiek doen ia beginsel, zoo niet vijandig aan, dan toch in ieder geval geheel onafhankelijk van de katholieke kerk, als partij kunnen optreden? Dit laatste na onlkenl dr. Schaepman mei kracht en klem. Immers op de vraag: of het eigene, hei persoonlijke der katholieke partij m het katholieke te zoeken is, ant woordt hij: >Ja en uitdrukkelijk ja, waar deze naam beteekenl, dat dégrondslag van haar program bestaat uit die grooie beginselen van recht en vrijheid, door wier mededeeling de kerk de natiën verloste en tot vollen wasdom bracht; door wier aanhoudende prediking en beoefening zij de historie heeft ontwikkeld of gered; in wier bezit zij de sjormen der revolutie weerstaat en de onslertëiyke hoop op de zegepraal onzes Heereh lóVen houdt." Wat te Deeggen als op dezo woorden onmiddelifk volgt; i Geen kerkelijke party, geen leerstellig program. * Niets meer dan het openbftr optreden der kalholieke Nederlanders alst politieke per soonlijkheid, niets minder dfi de uitspraak der beginselen, die "op .su vóór deze persoonlijkheid , Geen kerkelijke partij?..; Inderdaad, wij twijfelen niet aan de oprechtheid van dr. Schaepman, maar zoo iets, dan blijkt hier weder de waarheid van het woord: als t wee hetzelfde zeggen is het daarom nog niet het zelfde. De kalholieke dr. Schaepman geeft hier blijkbaar aan het woord .kerkelijk" een minder wijde strekking, dan zijne niet-katholieke me deburgers doen; of wilt ge het nog anders, dr. Schaepman onderscheidt katholiek en kerkelijk, voor hen die buiten het katholicisme staan, bestaai die onderscheiding niet, komen beide namen allhans vrijwel op hetzelfde neder. En is dit den niet?katholieken, is dit den niet?kerkelljken mannen ten kwade te duiden als zij een uitspraak van Dr. Schaepman lezen die aldus luidt: De laatste en tevens de gezachvolste leid draad bij hel vaststellen van een Staalkundig program vindt de kalholieke Nederlauder ia die- hooge, altijd en overal geldende beginse len yan waarheid en recht wier volle waar achtige en ontwijfelbare uilspraak hij dank baar en eerbiedig uit den mond zijner heilige Moeder de Kerk verneemt". Het hoogste gezach dus bij de Moeder-Kerk. Ea geen I wonder Dr. Schaepman zegt toch: Ue bovennatuurlijke orde is belichaamd in de Kerk. Tot de natuurlijke orde behoort de Staat", Dat Kerk en Staal" mei behoud van beider vrij, vol en eigen recht" naast elkander kun nen slaan, is ook hier Sus weder de hoofd zaak niet. Hoofdzaak is en blyft hier: als beide machten met elkander in botsing komen welke moet dan bukken? En hei antwoord moet dan volgens Dr. Schaepman luiden: de Staat, want hij getuigt zelf: Niet alle rech ten onder de menschen geldend, zijn van het Slaatsgezach herkomsiig, en niet alle ge zach vindt in dat gezach zijn bron" of korter en anders uilgedrirkt: adoordeburgelijke wet wordt niet geoorloofd, wat door Gods wet of naar der Kerke uitspraak onge oorloofd is". Derhalve hoe men de zaak ook wende of keere: het hoogste gezach bij de kerk, dat is by de katholieke Kerk. Al wordt Kerk en l Slaat ook door de Katholieken onderscheiden, [,«! wordt ook erkend dat ieder zijn eigen ge bied heeft, die onderscheiding, die erkenning beleekent weinig of niets, als het hoogste gezach op Staalkundig gebied ontleend ia aan de Kerk. ' De Katholieken in Nederland kunnen daar om in ons oog nooit een zuiver staalkundige partij vormen, daar het hun onmogelijk is hun kerkelyk karakter te verloochenen. De Kerk blyft voor hen alUJd'de achtergrond vormen, ook al beweegt de Katholieke partij zich op het gebied der Staatkunde, niet op het gebied des geloof*. Zeker met hetzelfde recht waarmede men overal elders Maar evenmin als katholieke vereenigingen zich voor hun kerkelyk karakter schamen, -? ? v i »»>r MUU «UVI IIUU BBWuyn ?i»i>..ra. _?__._, behoeft de katholieke party dit te doen. Dr. Schaepman «egt zelf: Partijen, die weten wat zy aan elkander hebben, kunnen zich het besl met en onder elkander verstaan". Waarom wardt bij dan blijkbaar verbitterd waar hy nu reeds voorziet dat de tegenparty, de katolieke party niets anders dan als kerkelijke partij" zal kunnen beschouwen? Bitterheid toch spreekt uit de volgende zinsneden. ? Gewilde verwarringen zijn onvermijdelijk. Een kerkelijke party zal iedere aansluiting, iedere vereeniging der katholieken rondom een program blijven heeten, zoolang zy een zelfstandige vereeniging blijft. Onder welken naam zij óók optrede klerikaal is zy en zal zij blyven. Tegen dit gevaar, tegen deze verwarring, is iedere voorzorg bijna onnoozelheid. Slechts dan wanneer de katholieken de massa willen leveren tot een piens alle gaartje. Slechts dan, wanneer zij den braven, neven God der brave lieve menschen willen huldigen, zullen zij, ten minste van oe zijde, tegen dit verwijl gevrijwaard zijn. De mei- conservatieve liberalen zouden evenwel voortgaan steeds een kerkelijke party te bestrij den. Wal treurig vooruitzicht voor de goosdienstige, menschen, die, als er dan toch van Kerk moet worden gesproken, nog het meeste belang stellen in > een kerk van ongekorven houL'1 Elders heet het. lEncykliek en Syllabus" grinnïnkt, snerpt het hier naast mij. Inderdaad Dr. Schaepman tij er van over tuigd, dat wy ofschoon volstrekt niet alkeerig van een gullen en harielijken lach, volstrekt niet grinniken, volstrekt niet den ken aan snerpende verwijten, en met hem afkeerig zijn van» marktgeschreeuw en straatlawaai.1' waar bet ernstige taken geldt. Ook wij willen in dezen »het slille, gezette on derzoek.'1 En dat onderzoek heeft ons ge leerd dat men op staatkundig gebied met lieve menschen, noen de God der Kathó! of van welke kerk ook, baat ons hier. On der den naam »God" verstaat déeen dil en de ander dat, dat komt Ses te duidelijke)uit naarmate de godsdienstvrijheid toeneëtbl en hei getal kerken en kerkres zich ultbrejiy. Als God dus de bron van allégezach wófqt genoemd is dit eigenlijk nog onduidelijker1 dan wanneer men rondweg zeide: de Kjétk is de bron 'van alle gezach. Dat wij staalkundige partij der Katholieken dul altijd als kerkelijke party blijven béschóu kan geen »gewilde verwarring" van onze zijde heeien. Integendeel olndat wQ sttptfs alle verwarring zoo mogelijk willen voor komen, komt het ons meer dan ndBdigvo^r alles bij den wareünaam te riöepièn. Schei ding van Kerk eh* Staal blijfl een halfTlac jlige leuze zoo deie niet in zich sluit t Schei ding van godsdiefist eh Staat. Eerst wanneer de anii-rcvoluiionajren (heizij ze katholiek of protestanlsch zUn, dit doet njigt ter zake} dat hebben ingezien, zullen wij ophouden in hen eene kerkelijke party te zien. Eerder echter ook niet. Angwllla. Ooitenrük it tn Mer haoaalBk» oèTOan wat betreft ifjn Crofttisobe onderdanen, *oow*l att wat aangaat de ceehiwbe «lemoiten, die ateedsl luider om den voorrang aawiririgtn. J De Jong-CieobiKhe p*rt£ heeft ia haar blad Narodm jUsty een programma oMabaac gt> maakt, dat aan dudeUJkheid nieti te1 renwshea overlaat De party wil: ló. dut de Cceohai Staatkundig Overxlclit. van katholieke vereenigingen gewaagt, mag men hier van een kalholieke partij sprekenDaiCschlahd laat het ieoit van den oorlog, de groote manoeuvres, waarbij de Tertegeuwoor» digers van alle natiën nitgeuoodigd ayn om de krligamacht van Pi uiten tézien en te leeren ont zien, voorafgaan door een godsdienstigen gedenk dag, het Lutherfeest. De Keizer heeft, b|} kabinetsorder, un den Kroonprins; de taak opgedragen, hem daarbij te vertegenwoordigen. In dit stek Terklaart hy dat hU niet in penoou tegenwoordig kan ajjn, maar dat hy, alt ErangeliBou christen en al» op perhoofd Tan het kerkeh^k bestuur, eene lavendige sympathie gevoelt voor dergelijk* feestelijk heden, waarin de Evangelische geloofsbelijdenis eeno ouTenwakte uitdrukking vindt. Hij waar deert in hooge mate den rijken tegen, dia voor do Evangelische Kerk kan TOortTioeien n$t het feit, dat nare leden allerwegen de edelste welda den der hervorming herdenken. Vooral in Wittenberg, het eigenlek tooneel v&n Luther"s ge weldigen, r^k ge^egenden arbeid, zod deJEeizer niet onvortegenwobraigd willen zto, te nwer om dat hét féeït aieh TOT buiten déherinneringen van plaatfleiyken aard uitstrekt. De kabinetaorder sluit met den wensen, dat het Lntherfeest bevorderHjk moge cQn aan de opwekking en ver sterking van evangelische vroomheid, aan de handhaving der goede zeden en aan de bevesti ging van den vrepe in de EvaBgeliwshe Kerk. Opgemerkt werden vooral do 'Woorden waarin de Kroonprins den wensob, I^DS vaders vertoIUe. Moge dit feest -r zeide 4°P1^0* ~~ v»9 voont versterken in het besluit om ten alle tijde in de bres te springen \oorde EvanBeliaohegeloois-1"deni», en met haar voor mweléoflTr^neid h sohaving! De kracht en Set wwmt van het tertantiame' bestaan niet in het vasthouden de doode letter, maar in het streven naar kennit wn de Chriftelfike waarheid. Mógen de Luthee, dagen er .toe medewerken, om hot Protestantsch kfetwüts^n to vertterïn,deDnitieh«Bvangrii^eb« rKork voor tweedracht te bewaren en haren vNde to verzeker». «v. u» 00 croawBïvoor uon jqviMBimomu sv Moratisehen Landdag zoo aal veranderd worden»1 dat eene danrzame Otechische meardarhaid wordt gekozen. Tot bereiking van dit tweeledige doel l* ore* eenstemming der geheela reohteüfyda noodig au moeten de oeida nuances der fiiachisoha partif zich veretnigen met de vertegenwoordigers vaa het groot grondbezit, op den grondslag van oameenscbappeljke belangen. Een gewaealnk programma van de conservatieven net de fedV ralisten ion op da volgende beginselen kunn&ft rusten: lo. de autonomie van de lauden der Ctecnea,' Slavonen, Foton, Tirolers en Dalmatiera moe£ worden uitgebreid; Zo. de macht van de groadwetapartg moet word&n gebroken door eeoe Slavisch* meerdKr beid ta brengen in de Landdagen van MoravUL Bodemen, Dalmatie, en Krain; 3o. elke bescherming van het Dnitsena of ItaItaansche element tegenover de Slaven moet on bonden, volkomen gelijkheid van talen moei worden tot stand gebracht en de hegemonie der Doitschers moet worden, apbrokeh. Dit wat betreft de Cap|B|i; de Crosten maken. het veel erger. De nieuwe regeeringscommisaarJ-' baron Bamberg is naar bet gewest vertrokken < heeft het gezag van graaf Pejacaevisch oVer<* nomen en eene proclamatie tot het volk geri ?waarin fiy aankondigt, dat bet «One taak i» rust te handhtyan en het beleedigd aanzien het staatsgezag fn eere te hentallen, taln ei stellig te doen bfijken dat men politieke qu». ties niet met straatoproeren kan onlonen. < Ree<b kort na *yne aankomst echter seinde hty om froepen en ia eene bijeenkomst van de aatio* nale partij des landi werd eene motie aan<"fnrt. toen, waarbij z(jne benoeming tot kor, met uitgebreide T'"Trfl"^1*' jnurkiku aena ayaadii .r -«...jriaata: kampeeren troepen, die hondend aanvallen der bevolking moeten afweran. Volgens dn Neue Frete frette nebben da gemtó tigae elementen der bevolking hunnen invjoe'dop Msa Van het volk rerlo/ea en staat généraal ' aan het begin van groote inodeUJkhedeiu Frankrijk staat nog in onzekerheid «^ China. Zal de oorlog gevoerd worden ? De *,. tie ia deze week in twee opzichteh nader tot u^n oplossing gekomen. Yan den Europ'ëesehen kant >IAA* ]IQ£ benoeinfn van een nienwen ^ranscncD1 nt, den heer Patenótra, in China en door bw weïteraanknoopen der onderhandelingen ;van don Oos|enchen kant door de troebelen te Canton. Omtrent de onderhandelingen liepen de bericht nog uiteen. Yolgens Figaro zouden raads door ChaUemel-Laeoar en markies Tsang eenige grond* slagen voor een tractaat aangenomen zijn. Frankrijk zou zich daarbij lo, verhulden, zTjn protectoraat aan de Chineesche Zijde te beperken tot de Delta van Tonkin en den loop der Bood Rivier. 2. China zon er in toestemmen Ae scheepvaart op de Roode Rivier voor den Enzopeescben han del open te stellen; maar deFranschchaerschappy zon zich niet verder dan Lao-Kai, bat tegen* woord» hoofdkwartier der Zwart* Vlaggen, uitstrekken. 3o. Da stad Lao-Kai zon da acaige ata3 waar de wisselhandel met de ZnidwestelQk i vinciën van h» t HtmebKheBrjk tal plaats htbloui da Annamitaiche jonken tullen niet den douane* post te Loo-Koïmogen overschrijden. 4. Op alle andere punten zal degrensgesloten zgn; eene lijn langs de noordel§Ie halung dée bergen' van déprovincie Lang-son loopand, zal de vallei tot ae Chineeteha grens nentrau gebied doen zijn. 60. Deze strook zal onderworpen rijn aan da rechtspraak in Tonkin; er zullen wel Annamio> sobe, maar geen vreemde troepen in gamiaoea l ""öof^hina waarborgt Tonkin tagm alle invallen van Zwarte Vlaggen, voor welke net zflne grana zal sluiten en dia het ontwapenen aal. Hel balooft daarenboven, de scheepvaart op da rivieren die m het Fransen gebied uitloopen, niet ta be a. p^-icT ' * ' Y(at Annam betreft, Frankrfik ton do razereK niteit van China erkennen; dit ui echter geen hulde van eenigen aard noch recht van interti*. tttttt eiachen,maar het tractaat van Hoi goedkeuren. Omtrent nat aantal troepen in Tonkin to on derhouden. ? meende da heer CtaUemat-lMoar, dat 4000 het gewon» getal zou «on: hét ««Nt* jaar evenwel zon China moeten göedVihdooj dM een dubbel getal onderbonden werd, ooi da Zwartst Vlagiren to verjagen en da geschokte bevolkisg tot rust to brengen. Naar latere berichten evenwel uraden van geen van beide z\jdra dexa aanbiedingen ernstig ge meend «ün ea China in geem geval het verdrag van Hue willen erkennen. . De ParQschèopmotHiebtaden beweren, dat het verdrag van Eof ook daarom niets betoekent, omdat de nieuwe Koning slechts een avonturier zon zün, die van de verwarring gebruik gemaakt heeft, om lioh door do vrecajifeliogen u laten erkennen. Het verdrag con .Ml perkament niet waard «Un, waarop het getchrevei ~ ?* «"«i*«n» noemen het een IraUé(Fopérette! nog oneen» of HarmanddoordanK door Hannand, Férrjr door PeyroB, of door Ferrr wülona en weteas bedrogen is, en besehnldiffen bemrteling* da wgeari»K van bedrog of onnooMlhaML _ * . Da omhutan to Oanton waren van vrjj ernstifa» aard. Den lOn Septaniber kwam de stoomboot Bwüsmo met paatagien to Canton aan, Eenige) ipradoni (alla maieUars vette in China wq _ is;" anderen " Zfl aün hot SÈf J - <. W '.' ?'