Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 32ft.
INTERNATIONALE TENTOONSTELLING
TE AMftTEllIIAM 1S£8»
WEEDS6HE BRAMEN, ZADEN EN PEULVRUCHTEN.
?. A. HACiENDAHL te Öreforo.
Onder referte asn hetgeen fn oni» voornaamst»
bUden onder b«t opschrift: ,,|i«» *?»» v«« "««V*
"- - , to.4b..««r»" t» «eschwïon, s»l hoi niet
t ontbloot «tjn, een meer nitgobrold ovorz cUt
te Reren vaa hetgeen daarvin op onte TentoonitelUug
to siea i». W(J ouöeenon daartoe *»n het In d« Pr»o»clio
taal wstoldc B»pport v»n den wakkeren ambtent aan
deBÖw-LandbouwMliool t» Wagcntogen. den Beer P. J.
vasTPcsch, die tereeUt door de Jury v»» deze kl*«M>
(Groep VI, U*»«e 88) tot E*pert is benoemd geworden
om do Juy 1>Ö d* beoordeolins TOOT to Ucliien, Uet
volgende:
Onderscheidene voortreffelijke m»nncnacri»eten«eh»p,
toowel in Zweden tin In ilen vreemde, hebben in den
laatstaa tiU ceae bizonde» umUfhk gemja a«i liet
voor den Isndbonw ca den nitvoor s*or ge»ichBge
vrssgBlnk van de hoedanigheid der Granen en/»dun
ttn de Noordelijke pool«trel«n. De uittom»tcn. door Be
DMporingen v«u den Hoogleeraar Schübelcr vcitreRen,
dio Sloh moer dan dertig Jaren op nUgBbroid* en
zamcnnitelde itndiën en proeven heeft toegel<s«d, kunnen m
de volcende pnaten worden umengetrokken:
lo. Wsuneer nwa eene pUnt ol een gewas van het
Zuiden naar het Noorden verplaatst of naw eono hooger
boven de see (relegcn «treek, koincn x\j in korter tijd
dan vroeger lot volmaakte ontwikkeling. Wanneer men
na de Zaden van hetielfde gewM na eoaig» generaticn
op zou oorsprunkelüken grond zaait of torog bronst,
rapt het in de eerste Jaren in korter tijd dan voor zyn
orerpUataine In i«ad In NoordoHJkor «treken.
3of Byn» all* gMas»en die in Noonlclijker streken
Broeien, beiitten, in illen deele, een merkbaitr 8f<»tero
hoeveelheid vau aromn en kracht dan dszelfde planton
In lagere «treicn gekweekt.
So. Do Zaden van het meercndeel der gewonen
winnea tot zekere lioogto iü grootte en gewicut
eaar mate men ie verplaatst naar het Sooi den. onder
Toornaarde evenwel, dat deze ovcrpl»»*^11» nil!t °P
eenmaal eea.hiedt in ooit niet verder dan do gewassen
de geschiktheid «uilen bezitten om bunno volcisaktü
ontwikkeling to btrtikcn gcdurendo den korten zomer
T*«o ï)e Znden gowocn«n in Soordclükcr streek hobbcn
dunner Buuil, kiemen üpoeJigcr on beter en bi-u-ngcn
planten voort dio sterker en lorachcr zijn dan d» /aüen
Tin ligci' streken.
B.
C.
II.
Deio wetten van fiehübelcr hebben bevestiging «rl»ngd
door de onderzoekingen vnn rerxcheidcnc aniero
g«leerden. ? K al» do l! eer en Hoogleerarcn Nobbo to
Tiiamnd, Pctur-nann to Qcmblonx, Ilabcrludt te Weenea rnx.
Ziehier hoo de tweede zich uitdrukt in zUn: ?Ouitri'totk
naar dt Zttdm in ilraittu afluuiitt'giiUXaai-iïildkt
tin(Brusüt-1 1877, p. 41. UI.
I. Het Klavcrzaad. do Zaden van Graizaad,
Dennonboom ea PUnboom in Xwedcn gcous«t,' tu»»ch*n 5&' en
60" 40' breedte, onderscheiden zich van, die in zuidelijk»
boden gooogat door;
A. De weerdero kiemkraoht die niet alleen bestaat
in het aanUl der uilen gcsgli'.kt tot kiemen,
uur ouk door da kvaclit va npoeü waarduor
ïij tot kiemen komen. (byv. in 3 maal 24 urvn).
Dooi- hanno grooto zniverhoid.
Duur bun hoog geaiidilcld gewicht.
i». Voornamelijk «at aangaat hot TrifoHnm pratenao
(rood klavcraaai!) en hetTrifollutnhybridnm(A!slkeraaad)
is het gewichtig feil geconstateerd dat do Zwocdwho
monsters vry waren van wrangkrnid, hetgeen wiujcr
oototaat door zorfvolle bereiding dan door do
zoldzaunhcid van. bet wrangtrnid in de NoorilelUke imltnur.
UI. De groote on unclio klguluavht der Qranon en
Zaden van hot Koonlon aan den oenen kant o u hun
hoog gemiddeld Rcwlcht aan don anderen kant, ver
klaren do vroegtijdige en grooto opbrengst dio mon
constateert (volgens Schüoolcr on andere onderzoeker»)
wanneer mtn zo van het Nnorjcn naar het Znidun
overbrengt en ze kweekt in vergelijking met do
inlandsohe Zaden en Granen.
De belangrijkheid van de grooto kiemtracht en zuiver
heid der Granen en ZaJen is t« goed begrepen en to
wcibckeiid oin er hier vcr.ler ovor uit te wjjden. Elk
oordce'.knndlpe lanilNmwer kent er ilo voordeoloa van.
\V(j .wijzen er sleühtji op, dat de ledige ZnJcn (zender
klcmkravht) als zaaizaad gebrnilit geen verder nut hebben
dan tot mesi te. dienen, doch zulke mest is waarl\jU al
te dnnr.
Scdt-rt landen tijd reeds hebben d» hrulbonirei s van
zp!ioro districten vsn Zweden, dio een grond bezitjon,
dio bizondor gcssliiUt is voor don bonw van con speciale
soort Granen (zooals b|jv, C ars t en llogge) ilo gcwoouto
do nulnrigu districten vnn Zaden voor dio so"rten ta
voorzien. Dezo voortbrengers pevcn zifh ook nllo denk
bare moc-ito om to zurpon J»t do dongd hunner Oranen
niet ontaard. De landbouwers van een klein dorp in
Sktae bijv., dst bekend l» a'.B proónctieplaati vsn
voortrefieiykfl Gar»t, hubben lioh niet o hiuider fovnicol
vurbonden d« produutlo van Havev gcheol te verlaten, opdat
do Garat van alle bümenglus van Haver auiver uoudo
blijven.
In de lanUte Jaren, «Un groote landeigenaars in ver
schillend» dceleb vau Zweden ooh laiixevangeti in hot
groot Zaden te kwcebon \in die soort Oranen waarvoor
de grond van ban domein het gunstigst is. Zóó hooft
men er zich op toegelegd op dezelfde wyto, voor den
nitvocr van liet Zand. gvoote hoovtolheden roml
Klilvorzaad en Tiifuliuia hybridum of Alsikerzaad to kwvvkon.
De bovottKdo aatlu'iilclt (in den aauvang vooral do
Koninklijke Akademio van Landbouw) hoeft, in don loop
der laatitto Jaren, bl\jk gogevon vnn een kradilla
initiatit'i ten gunste der prujnctle von Granen en Zadon.
En zoo zyn or, ia hot ruoorondeol dur provineiên dos
lands, vcreonlglngen voor znidciiltmir nntstann, mot het
doel om gezegde enltuor naa to moedigen oiidonowlige
kennis vnn zskon ü» dezo to vcraprclden.
In den loop der laatste Jaren zijn or ook verscheidene
populaire geschriften on>r do cultaur uitRenoven ge
worden. Diverse machines, zoowel ocnvoudigo a!n meer
zamongcstoldo, zyn algemeen in gebruik genomen.
liet bewyg der r{jko vnn hton, dit) dtno pogingen zoowel
van do bovoegdo authoritclt ft'.a van particulieren holiben
afgeworpen in zaken de üadonproditctie, springt op do
moeit vernissende wflïe in hot oog, door de thana op
de Internationale Tentoonstelling geëxposeerde munster»;
monsters die in vertchillcude detiicu van hut uitgcutrokte
land geoogst zijn geworden.
Tiet rapport van liet Ccntraal-BurPira van Stalistiok
te Stockholm over 1SSO schat don ousst vnn Uu dlvcnto
granen ea ponlvrftchion over hqt ja;ir 1880 op do
volgeodo <? ij fors:
ïarwo 1.260,424 üoktolitori.
7,053,515
fi.3G2,00:l
17,300,108
l,7i9,07Q
033 842
Zync agenten de Heercu BBOMS
" LmdbouwncJtool te Wagtningen.
Co., alüler, N.
Gamt
ll.iver
Half TORSO en tarwe
Booncn en erwten . . »««««
De oogst van 1882 heelt de volgende resultaten op
geleverd :
Tivrw 100,14 Uill Kilo.
Itogge ..'.... S23.94
394,83 Hlll EU»
Havor . 1,078,78 . .
Ualf rojgo en tarwo . , 13J.73 . .
Buonen on Ertrten. . . 89. 2 . .
De wnordo vtu InaUtaonoemdon oogst wordt ««schat
op: 393.0 miljoen francs. ?
Do Jnry voor do lütorBationalo T«ntOon«t«lllng heeft
op voordracht van den Heo» C. O. ZotUrlund, Dh?öoteur
van hol Chemisch Laborat en Zandcontrole Ütatlon
örobro in Zweden, dé volgende bepalingen vastssstela
voor do bcoordeeUng der Graueu ott Zadon:
Algemeene Bepalingen.
Io. Om mot een prjja bekroond te worden moet het
tontooD^tstolde voorwui-p niot alcchts de voorkonr hebben
bovon andere van dezelfde soort, maar moet op zich
self van uitmuntende kwaliteit en eeue prn'B waardig
gekeurd worde».
2o. Het door zandhandelaven tontoongestolde moet
met elkander vergeleken worden en niet mat de monsters
va» koron- on zaadkwoekcia. Om gene te beoordeolon
moet men toven» den omvang va» Uun handol in hot oog
honden, voor deze LUjgeudoel huune jaartükscho
puo
"üo! ' Buhalve de opmerkzaamheid op d» kwaliteit van
het toiitoonsoateldo, rooet mon tevens iu aanmerking
nemen eensdeels de meer of minder nuttige werkzaam
heid vn'i den exposant ten opzichte vau de oultnur en
den handel, van de contrölo der Granen en Zaden voor
zooven-o dio werkzaamheid bekend ia of gestflafa
wordt, door do tentoongestelde munsters; anderdeali
aan do beteckcnU van hot tcutoongostolde voor onder
wijl en loering.
Buitendien moet men in aanmerking nomen:
J)e ooi'i-arong (geboortegrond) der Zaden eo Granen,
dwz of zij uit. Zwedon, Noorwegen,
l'inland.Diuwchland AmeriU» enz. «tnuimon, daar hicn-Mi wozentlyk
athanc* oS zü oa» klimaat knnneii verdragen, daar de
Granon on Zaden uit zuidelijker utrokeu, vooral van
Amerika, onzp ruwe winter» cu \ooijarcn gulden kanoen
*°lllf^wicM ptr tieltoUttr m initniA hut-tl» waaruit
wij ooLiïeiinate de deugd «n graad van ontwikkeling
van het Zaad kunnen loorcn kouuen, daar net hoogste
Gewicht van een korrel een sterker en volkomener
ont? bow<j»t *A een vollo, grooto konul meer
voeds«I voor a« Jong» pï«nt bent, ct!« dturtn ia dm at*
T«ig sflner ontwikkeling «fhtakoltjk i* ..
Z* MHlvtrktid ot d. (Oheri'o iipUUmdhttd op M
awtzlg stin v»n «idor. Z»don of v»n onkruid. »
IBWVAiK a4ia T»n muuun uwvw v« .?» «?.-.«. .
Ut kitmltrackt, want dtarran hangt grootendsels M
waarde van het Zaad af. ? _.. -l
Dt verhouding van den tcJiil lol *«' Oraait. BQ d«
beito soorten vsn B»v«r is het gewicht vsn d«n seM
solf» 30 pCt. van net gewicht van het Graan, terwuldlt
b« de slechtere sooiten klimt tot 41 pCt en d*a»boT«it
Doe dunner sehll hoo weer voor het Oraan betaald
wordt. Verft* moet «en nog opmerkzaam aiJn op if
rml; die geheel Tr^ »»n bölnoht moet wwen, op *?
Itlmr, dio bij hot rood Elavenaad. violet, en bU het
Alsikorcaad donkergroen moet zijn. BJj de witte K£»v«r,
oranje i b(J hot LÖnstad oorder helder dan donkorbrnul.
Baitondien moot men in aanmerking nemen of het ZU4
good ontwikkeld, gelijk van kwel is en een frlascbsa
glus heeft *
«..,?n het l|]nss«d, het zaad van ««nlg» Toedings.
planten, de Lotus de Hodkago «a de UcUlotos
eona tenlgslns matto kloor.
Onder de exposanten van Granen «n ZtAen (waarvs»
or wel een v(jfhouderdtal zijn) van Zwoden cjiNOC».
wogen bekleedt de groothandelaar t'..*.IIAGE\D.»sHi
te Örcftr» tone eerite plaata. H(J heelt eeue fraaie
collectie van dertig graanzuden en peulvruchten goex.
poiecrd, die allen van buitengewone, uitstekende
kwau
^Sodurt 1884 ontving h(j meer d»n 25 Diploma's ea
gouden on zilveren medailles. Ooi op at
laHgrtjto tolhïli* .-^
ZHA jaarlökscU dobiot beloopt neer dan 450 000 klloeram
Klave«aaUd en ongeveor 160000 Hoctnliter., diverse
Graansoorten. H« eiportoert belanerUke P«^r«» "?»«
wrschillendo landen en hoopt door middfl van de Anfr
sterdamscho Tontoonstclling ook Llor een dcbonclie voof
zijn Qi-anon en Zaden to viuden.
? 52394 wikkeBüg bow^jit e» een vollo, grooto Kon-uimeeiToou- ...
bereid'alle belaughetbcndên nadere inlichtingen, monsters en prezen te verschaffen, en stellen zicU tij whop onder eontnU
De Makelaars J. H. BICHAKD,
W. a HAVIE. F. A. VAN 08,
JT. J. VAN ESGELES, P. F. A.
AHTÜ8CH, Z. DEES1K, P. H.
B008. G. VAN 8TEEXWWK,
?W. G! QODZEN, J. J. TIM Jr?
t W. C. DEENIE enL.DIBKSEN,
., ,. 'daartoe gemachtigd door huuno
prtsenieeren te verkoopen, ton overstaan
tM"de~ïïo'taH»sen POÜW 4 BCHCLTZ, op Jf«««iJo»
8 Ociobtr 2833. de* avouds na zes nor in bet lokaal
.F r a s c a t i", de navolgend* perceelen: ?
Een hecht en sterk lii'1» mot Pakkrlier en EBVB,
gtMBde en gelogen aan de
Geldersclicfcn.de Ho. O,
waarin Logement en Tappertf met ?Versnnning"; groot
TOlgeni Kad. 56 Centiaren.
BTo. 2.
Een hecht, sterk en weldoortimmerd OVIS en EBVE,
Opa* Pl»*t» en Aehlerboli, staande en gelegen aan don
JsY Z. Toorbrirgwol Wo. 1OO»
groot volgens Ead. 88 Centiaren.
Xo. 3.
Een hecht, sterk «n weldoortinimerl HTW en EBVE,
ttaindo en gelegen aan de
Ileereagraclit bij de
Gastlmismolenstceg Ifo. 251,
groot volgen» Kad. I Are, 7 Cendaren.
Ho. 4.
Een hecht, sterk en weldoortimmerd III'IS en EBVE,
itauido on gelogen a»n den.
O. Z. Voorburgwal bij het Oude
Kcrksplcin Ho. 1OO,
groot volgcts Ead. 85 Centinren.
Ho. 5.
Eon hecht, ftcrk en weldoortimmerd IHÏS en EBVE,
met ar-art 'verlmurde Boven- en Benodenwoningcn, «taande
on Belegen aan do ?
Priu^engr. b/d Bloeiugr. Ho. 14O,
groot tolgcoa Kad. 78 Cei.ti»ren.
Ho. 6.
Een hecht, sterk Bl'IS ea EBlr-E, staande on
gele
*?> *? 6 Spuistraat Ho. 9O,
rroTt voi;ens Kad. 45 Centiaren.
AV deze perceelen zon voorzien van DninwaterleMïna;
en verdere gemakken. AUc» breedor b(j Biljetten
om
ZÏ'zSn te bezicbtigen op vertoon van Bawg» van
Ti'eiang op de in de Biljetten vermeldde t((f!en.
De Bewijzen van Eigendom on de Veilconditicn lig^n
op dea gowoaei! trjd ter Icxlni» ten Eintore vsn de
KlülaBea POUW * 8CHÜLÏZ, EeiztrsgrtcW M bft 4e
'le^ml'nadere inlichtingen begeerende wende zlph
tot den JUkeUar P. F. A. AÜTCSCH, 157 Prlnteagrscht.
De Makela.? J. tt BICHAED, W.C.HAVIB,
| F. A. VAN 03, M. J. VAN ENGELEN, P. P. A.
ANTOSCH, Z. DEESIK, P. H. BOOB, G. VAN
k BTEENNVIJK, W. G. GODZEN, J. J. TIM Jr,
O. wsjsNIK en L. DBOSES, presentoeren op laat vaa
honnon princlpnal aan den weestbiedonde of
hoogstmilnende to varkoopen, ten orttsttan van doNotarlasoa
POOW * 8CUÜLT15 in het verköoplokaal .Frase a 11 ,
op ilaanilay IS Octobtr 1SS3, des avonOs ten MS «ure,
de volgende perceelen, als: .
Ho, 1.
Een hecht, sterk en weldoortlmmerd Wl"helhwl» met
Erve en Open l'luts, waarin Galanterie affaire, staande
" K VJj*eUtVaat bij de Meeree
gracht Ho. 59»
gnet volgtn» Ead. M Centianm.
HO. a. ___^ .
Ben hecht, stork en weldoortimmerd msb&EfliiflS
eo SMV.K. staando en gelegen a» de
groot volgen» Ead. 72 Contiaren.
Ho. 3.
Een hecht, sterk en weldoortHnmerd HEEBEOTTCIS
en KA V K. eta»nde en gelegen »sn do
Ileereugracht l»tj d«
Be«lingutraat Ho. 399,
groot volgens Ead. 55 Centiarca.
Ho. 4.
Twee hechte en sterke Ill'Utë* en EBVBV BW»
ai»it verhuurde Boven- en Banodenwoolnj, staanae en
tigen op vertoon van Bewijs van Toegang op do in de
Billotteu vormoldJo tijden.
De Bewoon vaa Eigeudom'en de VeileondltiënUsgen
op den gewonen tijd ter lezing ton Kantore vau de
Notarissen PODW & SCHÜLTZ, Keizersgracht 54.
lemauil nadero inlichtingen verlangcada spreke met
den Makelaar P. F. A. ASTUSCH, 157 Prinsengracht.
De Makelaars .TORI8 DE RETJUS,
P. F. A. ANTCSCH, H. C.
LEFEItlNG, Z. DEENIK, G. VAS STEEN
WIJK «n W. C. DEENIE, daartoe
gemachtigd door bunnen principaal,
prcsenteeron to verkoopen, ton
overstaan van de Notarissen POTJW
.^«^«?_- en 8CHBLTZ, in het
Verkooplokaal ?Frase at l", op UdvHday 15 Oeiobir 18SJ.de»
s>vonda na zee uur, het voor weinige Jaren g*heel nieuw
gebouwd
HEERENHUIS,
met Koetshuis, Stalling,
HooiHchnai', Moes» en Uloeiueutulii
enz., enz.;
beneven* een perceel daarachter gelegen
Wei* en IB ooi land,
ter gezamenlijke grootte ran 93 Aran genaamd .Villa
E li z a b e t U", a^gde en gelegen aan den
Haarlemmer weg
n»by hot dorp Sloterdijk.
Hét Hooronhtils bevat 6 Kamers enz, alles rnlmerby
Biljetten omschreven. ,
Het perceel is to bezichtigen op vertoon van Bow(]s
van Toegang, Dinsdag en Donderdag van 2 tot 4 uur.
De Veileonditiën znllcn vier dagen vóór, alsmcdo op
den vcrkoopdas ter lezing lUgcu ten Kantore van de
Notarissen PODW en SCUULTZ.
Iemand nader ondlorriuht bosoorende sprcKO mat den
Makelaar P. F. A, ANTUSCH, 157 Prlnaengracbt.
TE HUUR:
Een vry BOVEN EI III 8 nan den
Builen-Amstel, nabü bet Station van
den nUnspoorwec, bevattende drie
groote en twee Itleinc Kamer»,
Kcnkcn, Kelder en Zolder. lïnnrpi-Us
t«OO» Brieven franco, letters P li*
bvrean van dit bind
van Levensverzekering en Lijfrente.;
(U evestigd te AMSTTEB»AH.
Goedirelccux-d bU
Be»lult vtui l November 1SSO, No. SBS,
SÖERABAIA, BKTJSSÈI- «ö
?»?» KAPITAAL: »fi» XILLIOEN QVLDEN. DE VERZEKERDEN KWXm DEELSV IN DS
? fy /*?*.!&'r n' r,P BEns Ui J J C EHÏCHSDÉ en J. DIMOBE, allen te Soerabwa.
****£^: V* B. «! ». VAN SOHEVIOHAVBN, E. W. SOOTT c. J. F. L BLANKENBEp
. n. 1.«. ^n«,<,vD-«no-nTi on het menscheuik lev«n, ook voor
oostDe Kaa.'
?aat contracten aan voor alle soorten verzekeringen op
est-Indië. Hai-e tarieven ziin volgens do imnT-wrte statistieke
on
Nieu we Magazij n©n v
AGHELS EN FORNUIZEN
' ' ' . VAX . '
Meyjes & Höweler,
In
rninie sorleerins we»orlinnden In *e
P KCli & Co.
Ju'IX U W JE JV JP IJ li 64* 0®»
en
bij de Oude
Spiegelatratit Hos. 809 en 811,
Ur gesMuenUjke grootte volgens Ksd. van 35 Centiaren.
D«a pcrceelen tvjn van alle ge»»kken voortlen zooals
brceüw b(J BUJeU» om*chr»t«n is. 2$ s^a te
beiieaF. LALOLI
boveolt zl«h' »an tot liet leveren v»n
B E E JA I> E BT.
«oowol Fant»sio »li Beligio'tts in FlaHttk ou fflfi.
7erders tot liot ropsieoren viin Uezelvoi alsook Vormen en
Gieten van BEELDEN; schocaiaakcn en roparoerea van
JIABMEft «u ALBAST.
Spuistraat bij do Molstecg 83,
(Geen \Vinkel).
H. FLORA C K,
BehUder, Decorateur en PolygromeTW
voou
, BALOKB, M.APOND8, WANDEN ESZ?
zoowel In degoltihe OUewas-Methode, als
ook in onvergankelijk Italiaanse!» Bresco.
OVDEBnUClCITKKO M*. «9.
KAS-VEREENI8IN3,
RENTE VOOR GELDEN & DEPOSITO.
pOU
f3 »
komen
Met één das vooraf op vragen» ? * * ' a
? Wan dagon . . . i i * ? 3
Tpnr lansore teraiynea op n»der overaeü ta
TOÖtl'MIdBÊWARIIiÖj VAN WAAROEN
volgens Jlogioment aan het Kantoor verkrjsiii»r.
i'é83i
- EN BET14LMS.
Bent«-vèrgoe.llng voor D è p ó «U » op Ueden»
mét iöag opvragen* ep 3 pCt.
10 dagon ü u SV» ü
n«iv..rliiB van Effö^ten ol andere Waarden tegen
per mille por 0'tnailildoü.
BegletnonUn gratii verkrijgbaar,
Amsterdam, 31 September 18Si
B A Z A R, Dames Mode-Gids,
4e KWARTAAL 1883.
fl.? per kw»rt«n1.
Do toezeniling v«n /1.- per poetwissel ontvangt
ULOJX No». 19-3i Sajor, fruioo per poit vin de
^^ TJitgevers
Den Haag,
HAA.GSCHE
. na nsn&i^SaSS^sSfS^Ss
MAGARlltE-BDTERFABRIEK
TAK
Dr. J. Th, M O U T O N,
te 's
IX ZIEKTEN ut ZEHüWEH H «»8PIEBCM
WOIlDt» IFoSUia DKKtZlUI ?
Biiatafie Èiectro-HSediscbe Toeitellen
? ^'?'^".!_ ^?eim^Ü ^^BA iB j^H,? ? CÉIklb .
»*. 827.
1899.
WEEUUI
"?? l'ii-S
Verwhönt eiken Zaterdagavond.
mt«evsis: DAaBLADVBBBHUGlKQ HOLTZ 4 Oe.
Kuitoor: Bpuirtraa* 216.
ZONDAG 30 SEPTEMBER.
******»( 4*"?* IL. r. .. ( _?_,
A ftflllflffiflU** HWBBiorf MH CM KIOUCMd Tm'fcf||^DMUP m $ 0,JO«
AdvertonSen v» 1?6 regels /1.?, elke regel meer . . . 0.».
tomben den tekst per regel ....... L?.
INHOUD!
BTAATKUHOB, flwr
OTBBZIOHT. - AIMBHt
laOHT DEB PKB8. - WJKBtt Het Tooiwel te
Botte»L», door M. H. - Ut» M«U. WEU, «oor IC A.
lteir~eeii* IwTdoër H. * «:*we« nieuwe wertan,
Sedrfaad, door-W. J. O. K. - De l«*en«« «w
U», n. medegedeeld door J. A. d« Bergn. ?
._ Aquartaa, - Dinte t>ü h«» klooster Bant» Crooer
W Corfo, door A. Flament. ? Berichte» «n Medo<Ue.
üjgon. ? Inhoud vanTüdsctrUlen. ? Kleuwe uigaven.
L HHJTAIBB ZAKEN: Eea voorstel tot regeling vaff
, ,
OBLBKU. ? raUTJUITON: OntwMk* als «en
vllaLr ««n phanUste door AntoiwtU, I -TT. ? SCHOOL:
ludaikalia JOIVin, door Q. H. - MJatHT.W.
LD VM Nassau. - Wanne
J*d»yo«.MnZ»Urd»g»TOndl«utj«. XIX, door Airaarlus. ? BIUBVBNBTJB. ?
COBIjESSPONDENTIE. - OVEEZICHT VAN DE
EBTECllENMABKT. ? Am«rika«»ob» Bporon, door J. T. d.
? UITLOTINGEN. ? Burgerlek» Stand. ?
Vel- T« huw aüod» WoalBgen. -
ADVEBTENl : Bobonwbwgoa, «w.
[Godgeleerde Staatkunde.
fian Program door Dr. n. L Betz.?
'sOravenhage, Martinus Nyhoffl883. ?
64 bladz.
In de Vragen des Tijdt van Januari 1883
l beeft Mr. S. van Houten zeer terecht
opge1 merkt >dat hoever de scheiding vaa staat
Itn kerk worde doorgevoerd", - ons
godsIdienstig en wljsgeerig denken" .... >toch
l steeds de diepste bronwei ook der staat
kunIdige en maatschappelijke verschijnselen blijft."
l-In 1878 dacht deze staatsman er reeds
l «renzoo over, al drukte lilj zich
ookeenigsItins anders uit.
l Behartigenswaardig blijven nog altijd de
l noorden, dia wij hieronder laten volgen.
liOe loutering der godsdienstig- wijsgeerige
??.?,., dm*w* en natuurwet, die wtfwel
hetioltdo btfeekenen, te velde trekken.. Om
tot een nobelen *tr|]d te geroken, acht W)
het daarom voor alle dingen noodig, dat de
strijdende partijen niet met woorden schermen,
niet onder andere woorden hetMUdarersiaan
Ot onder dezafötó woorden wat anders. De
schrijver van >\}n kant geeft zich daarom
alle moeite om de tegenpartij te verstaan,
waar itj het woord >God" gebruikt, en heeft
een uitlegging van dien naam gevonden, die
hij volmondig kan beamen. Dr- Betz en de
tegenpartij raken elkander dus waar het de
hoofdzaak betreft en op zulk een standpunt
is niet alleen een ttryd mei do wapenen des
geestes, maar ook ee* beslissende strijd mo
gelijk.
i Wanneer wij overwegen" ? zegt dr. Betz
? t dat de natuur in den ruiinslen zin van
het woord, en dus gedacht als het geheel
der stoffelijke voorwerpen, levende en den
kende wezens, die wij waarnemen, benevens
do wetten; waar zij aan gehoorzaamt, volgens
algemeen raenschelijk oordeel een grond
heelt waarop zij steunt; dan is er geen en
kele reden, om aan dien grond don naam
God te onthouden. Uit volle overtuiging
beaam ik dan ook, wat dr. Kuyper op bidz.
65 van On» Program zegt; »God, als God,
wil nu eenmaal voor ieders besef zeggen:
de »diepsle oorsprong", de springader des
levens", «aller werkingen diepste
wezensgrond." ? Dr. Betz wil daarom niet tot de
atheïsten gerekend worden, en zegt met het
oog op de anlirevolulionairen, die hem, den
empirischen wijsgeer, met wantrouwen die
verklaring hooren afleggen: «Voor
parlijoogmerken schijnt het beier, de benaming
van atheïst te behouden. Indien inch niet
wil gerekend worden voor een pers te ar
beiden, die parUjoogmerken boven alles stelt,
dan zou het raadzaam wezen, de benaming
te laten varen."
Dr. Betz heef l dus als philosoof, als denker,
aardt de slryd voor hervorming
iapersoonsVenenenen bfl den Uitgever P. W. VAU DB WEUE&
Utrecht:
Goasdienstig, Wetenscliappeüjk en
Letterkundig gebied.
ZESTIENDE JAAUGANQi
Dtel XX I, aft. IL
T. D»
IHHOUB»
v««mamelv)li »et betre*
U. Vto is «BsertfaTt Des«art.s ol Pasesl^ BEdfifiB|
m. K
len kan de Hervormende beweging geene
Ifaurzame vruchten dragen. Wel verre dus
han den strijd over godsdienstige en
wljsierige begrippen te schuwen, zoeken wij
.jen. Wij achten het een bewijs van
levensI kracht van een volk, dat het parlij kiest, en
| net warmte parllj kiest, waar deze
vraagI mikken behandeld worden. Wij rekenen ze
[echter niet tot die, welke door eenige macht,
l welke ook, kunnen worden beslist en
uitgeI maakt. De strijd moet worden gevoerd met
l de wapenen des geestes en een ieder moet
l niet alleen wettelijk, maar ook zedelijk vrij
l lijn om te gelooven, wut hij waar, te
verI verpen en te bestrijden, wat hij onwaar acht."
l Or. Betz is een geoefend strijder met de
l wapenen des geestes. Dat hij zoo dikwijls
|iU hij ten slrijde geroepen wordt
zijnzedejlijke vrijheid weet te bewaren, heeft hij niet
hoor het minst te danken aan zijn
wijsgeeri1 gen zin, die hem niet maar doet waarnemen,
l naar bovenalles doet waardoeren. Van
waar[ deering getuigt ook weder zijn laatste
brojchiire, Hun Program getiteld.
Hoe Dr. Belz aan dien'titel kwam ? Laat
ilj zelf er ons het antwoord op geven.
l ilk weet zeer goed", ? zoo schrijft hij ?.
l) da t wij te onderscheiden hebben tusschen
Iffrf Program en Ont Program, en dat van
l de ontirevclutionaire condidaten slechts met
Iffrt Program instemming gevorderd wordt.
[Eveneens weet ik, dat Dr. Kuyper in de voor
rede tol Ons Program daar uitdrukkelijk op
l wijst. Doch in elk geval heel hel Ons Program
I en niet Mijn Program. En zelfs al
heette[het Mijn Program, de heer Kuyper is
onj tanks alle tegenstribbeling, bij de
antirevojlurionairen eca man van zoo grooten invloed,
l dal ik mij onmogelijk erg vergissen kan,
[wanneer ik Zijn Program voor Hun
ProIjram laat doorgaan.... »in eubstantie"."?
l Aan Hun Program wijdt Dr. Betz nu zes
l «clitereenvolgende hoofdstukken.
IloofdzakeI Itjk wordt daarin bestreden wat wij kortweg:.
i Godgeleerde Staatkunde kunnen noemen. De
l wiirevoluüonatren toch beroepen zich ook
lap staatkundig gebied steeds op Gods Wet,
Iwodat hun staatkunde een godgeleerd
karakI Ier draagt. Tegen dat godgeleerde karakter
hu trekt Dr. Belz terecht té velde. Godge
leerdheid en Aletaphyaka of
Botennatuur1 kunde kunnen in zijn oog geen grondslag
l vormen voor de staatkunde, bij begeert
l daarom zeer natuurlijk dat >wij ton minste
l op staatkundig gebied van godgeleerdheid
l'erlost" worden. ? "
Laat ons zien, hoe hlfldoor zijne brochure
bijdraagt, dat godgeleerdheid en sUatkunda
(«scheiden blijven.
l «Waar de hoogste belangen van een volk
PP het spel staan, schijnt het wenschelük,
l 'w minste de oppervlakkigste zonderlinghedea
|* vermijden1' zoo schril 11 dr. Belz. waar bel
l l/D *W**»w» **JD ?***? v ^?^'** ? ? ?w P i/ D U
becripnen is voorwaarde en maatstaf van den "?? "? ???? ? e,?;?--? ? r:.
,^ * Blijven deie dezelfde, dan ont, nietSx tegen den naam bod, al zou l.lj ooi
. r.__ i _!?: 'aan do antirevolulionairen m bedenking
mitav ^«ven^, mi»t -bU e^tt. g«leg«oh«id-4aBV.
naam van God. te pas te brengen." Ook in
dezen kunnen de antirevolutionairsn met hem
meegaan, immers, zij willen ook {jeen mis
bruik van dien naam. Om het juiste on
derscheid in dezen echter te maken tusschen
gebruik en mtibruik, daarvoor is godskenois
of theologie onmisbaar. En terwijl de
antirevolulionairen nu aan de godgeleerdheid
hun hart ophalen, zegt dr. Belz terecht:
>dat al twijfelen we geenszins aan Gods be
staan, wij buiten machte zijn, alles op be
grijpelijke wijs uit God af te leiden, of tot
God terug te brengen; kortom: dat de ver
houding dezer wereld tot God ons verstand
te boven gaat, en wij daarom van godskennis
liefst niet spreken moesten."
Dr. Betz is dan ook een met-godgeleerde
denker, hij is een anii-theologische wijsgeer,
zou men kunnen zeggen. Kennis van God
stelt hij gelijk met ijdele waan, al merkt hij
tegenover zijn tegenstanders weder zeer te
recht op: >ook al waant iemand, van God een
denkbeeld zich te kunnen vormen: een onrede
lijk, willekeurig wezen zal niemand denken,
dat God is.'* ? Waar de antirevolulionaïren
dus als hoogste gezach een redelij ken God er
kennen, daar erkent dr. Betz >de rede" als
hoogste gezach, en heeft hij grooi gelijk
wanneer hij met het Program der
-anti-revolulionatren in <le hand, op de redeneeringen
zijner tegenstanders, het oog vestigt, en er
naar streeft om alles wat in die redeneeringen
nog een theologisch of onduidelijk karakter
draagt, van dat godgeleerde of duistere ka
rakter te zuiveren, opdat men elkander beter
moge verstaan, opdat men althans op staat
kundig gebied de godgeleerdheid ter zijde
stelle.
De anti-revotutionairen willen geen ker
kelijke partij zijn. Zij herhalen dit tot
vcrvelens toe. Ook in dezen toont Dr. Be'.z
hen te waardecren, en onthoudt hen daar
om dien naam. Toch noemt hij de kerke
lijke partijen terecht: godgeleerde partijen
waar zij zich op staatkundig gebied bewe
gen en spreekt hij met niet minder recht
van een «godgeleerd^ staatsleer." Wij kun
nen daarom
wanneer h
party, daar
waaraan de anü-revoluüonairtp ook op staat
kundig gebied, het hoogste gwag toekennen
bij de Ubirolen kan geen sprake *ljn jan
een staaUkwk, omdat alle kerken voor den
staat vrtfe vereenigingen zija, om met
Ihorbecke t» wwken »particuliere genootschap
pen"; - ttn nog mindtr Sprake zijn van
staatsgodsdienst, omdat goteiiensl een zaak
u van bet individu, of va» tj«io of die vrije
vereeniging ? nooit echter van die
vereeniging die men »volk" npemt, en die, wel
beschouwd, nooil ccn .vïtje vereeniging
maar veeleer »een noodzakelijke" "of .wilt ge,
teen natuurlyke" vereeniging genoemd moet
worden."
Scheiding van godgeleerdheid en staat
kunde blijll dus niei maar de gebiedende
eisch van onzen lijd, maar nog veel meer
scheiding van godsdienst en-slaat, scheiding
van dat waarbij alteen het individu as zoo
danig, belang heelt, en dat waarbij allen ge
meenschappelijk belang hebbeo. Op staat
kundig pebied is het daarom het veiligst den
naam »God" nooit te bezigen. Op staat
kundig gebied moesten de
anti-revolulionairen bedenken dat men niet samenkomt om
te bidden of godsdienstoefening te houden,
maar om de belangen van den staat te be
spreken, om aan te wijaen, om te bewijzen
wat in belang van den staat is ? waartoe
men zich wel kan bedienen van wijsbegeerte
en geschiedenis ? nooil echler von god
geleerdheid.
Juist omdat wij om met Mr. van llouten
te spreken »de loutering der
godsdienstigwijsgeerige begrippen'' «voorwaarde en maat
staf van den vooruitgang" achten; dringen
wij bij allen aan op de lezing der brochure
voia Dr. Belz. Wal hij over Artikel luider
Grondwet zegt, willen wc voor het
oogenblik onaangeroerd laten, het zou ons toch
te ver voeren. Later hopen wij er op terug
te komen. Voor heden genoeg zoo hel onze
gemeenschappelijke leuze is: »geen godge
leerde staatkunde l"
Angwilla.
In da Tolmndo w«ck vangt het tweede
deser T«nrikkeling«n aan, la n«t fons^-r.
parlement De regeeriag aal een barden strfid ta
voeren hebben,TSoch mw twijfelt niet of Tte»
ui ten slotte tegen deze crisis opgewassen zflo.
Het Hongaajsoh programma.ten unaim vs»
Croatiö is (luideH|k en eenvoudig. Het verlaagt
dat aitn den Büktoaa; een nauwkeurige rekening
zal worden voorgelegd, waarin gespecificeerd
wordt opgegeven, waf Hongarije jwMpnvwir
Kroatië op de algemeeae begroobag betaalt.
Kroatifl besteedt «u'ne landsinkomsten, _tot op
05 pCt. na aaa zQne eigene administratie. AU
gtnntkiiiullff Overxtcbt.
Duitschland doet deze week niets dan feest
vieren; alle bekommeringen, Nationaal-liberalen
en Fortscbritt, belastingen en tarieven, bisschop
pen en Vatikaanscbe quaestie ziaken m hot niet
bij de twee triomfen van het militaire Duitschlana,
de -manouevres dio de Keizer temidden van een
staf van koningen heeft bggewoond, en de ont
hulling van het Germania-monumcnt, het
goaenkteeken van DuiUchland's eenheid. De geestdrift
is dan ook onbeschrijfelijk geweest en.de uitdruk
king daarvan, schoon eena otiverholen bedi-eigmg
TOOI- het overig Europa, bUna sympathiek Uoor
het gevoel van dankbaar zeli'bewuatzyn dat «»
ten toon spreidt. ,,., ,
Weldra evenwel zullen de dagelyk-che zaken
weder hervat moeten worden.
Naar uit tieren wordt bancht, zal eerst na
den terugkeer van Bütticher en Bismarck zeker
heid kunucn worden verkregen omtrent het we
der beginnen van de werkzaamheden van den
Bondsraad, liet eerst zal de Bondsraad tot de
beslissing, dio no^ aangehouden was, overgaan
van de vraag, of de Keizerlijke verordening tot
uitbreiding vau de voorrechten der
?meostbegunstiiïde fatien", zal worden Roedgclwurd en uitge
voerd. Men meent dat er vele bedenkingen zul
len worden ingebracht tegen al deze concessicu
die zonder tegenpraeatatie zouden worden verleend
De Elzasser afgevaardigde Antoine zal bij den
Rijksdag protesteci-en tegeu het opeubaariuaken
der bij hem in beslag genomen correspondentie
Naar de Kö'.nisclte beweert, sou er uit blijken
dat Antoine van een Frontene vereoniging gelden
beeft ontvangen, die moesten dienen om de po
gingen te bevorderen tot bevrijding *an
hlzasLotuaringen, zonder dat evenwel de bewgzen vol
doende waren om tot een rtrafrechterUjkevervol
ging aanleiding te g*von.
De Btrlintr Volastcitung zegt over dit
onderoo pv/c. na »BU Kgna ni^cuo ?MM«.««««--?. ~?
bet nu uit de c^fers blvjkt, looals verwacht wordt,
dat Hongarije 4 of 5 millioen 'sjaara aan ifine
betrekking tot Kroatië ten koste legt, dan vor
deren iü dat deze betrekking of eemgssins ten
bate van IIongarij« gewijzigd aal worden, Of dat
de Kroaten, a!s Bij dit weigeren, hun oiaen weg
zuil. n gaan, en trachten zonder Hongary* klaar
te komen; misschien gelukt hnn dat in awwlw
ting met Oostenrftk maar Hongarjje heeft geen
lust, zijn tegenstanders te bekosUffen. Dei ewch
is dus: Kroatië laat voor de vyf millloen de
Ie»dins der gezamenlüke belangen aan Hongarde ?
dat toch reeds Fiume in tyn macht heeft, omdat
de spoorwegen van Frame aan dien staat
toebehooren ? of Kroafe bedroipt zich aelf, betaalt
zijn aandeel iu de i ^administratie, vormt een
zelfstandigen staat en draagt de verantwoording
voor zijn eigene politiek. ?...».
De Hougaarsche Premier, Kolomsn Ti?za, heeft
in zjjne vaderstad Groszwardein, b(j gelegenheid
van een hem door zijne k ezers aangeboden feest
maal eene redevoering gebonden, en daarin de
gedragslijn geschetst, die M ton opz ehte der
woelingen in Kroatië ea der »nti-seinitach« be
weging voornemena was te volgen. In Kroatië
beschouwde hu het als den eersten, plicht der
egeeriog, de orde te herstellen en iedere poging
om de bestaande moeilijkheden door oproer en
eweld op te lossen, to onderdrukken. Zoodra de
jrdo hersteld was, zon de regeering eene gem«r
igde houding aannemen en in verzoenenden geest
e werk gaan. Do beide voorwaarden zouden door
tem tot een Kabinets-quaestie worden gemaaktj
itt zon ze trachten door te dry ven, al moeit dit
lem ook z\ju zetel in het Parlement kosten.
Do onderdrukking van de anti-semitische woe
lingen noemde Tisza eene zaak van eer voor
Qon?arüe. Joden-vervolgingen zyn het wachtwoord,
maar het werkelijke doel is de bwooving der be
zittende klassen. Stolt men aan deze ongeregeld
heden geen paal en perk, dan zal het gepeupel
weldra planderen zonder onderscheid te maken
tnsichen geloofbelijdenii en ras. De regeering zal
alles doen, wat zij vermag om het land v»n deze
schandvlek to zuiveren; de bantera mort «H**»
Ia Rusland is het vertrouwen zoo min uit- ala
inwendig tortiggekeerd.
De Czaar heeft het besluit geteekend, waarbn
de staat van beleg voor Petersburg nog gedu
rende een jaar verlengd wordt
VoUens een telegram aan Daüy JTewj wapent
zich Rusland op reusachtige schaal, zoowel op de
grenz van Oostenrijk ala van Duitschland. Gou
verneur-Generaal Goerko heeft Pretookow
Koiisk geïnspecteerd, waar in geval van ooi??
de hoofdkwattieren inllen worden gevestigd, l wee
legerkorpsen zijn verspreid tutschcn de Weicbsel
en de Hug. Do spoorwegen hebben bevel ont
vangen, waggons voor raditairen in gereedheid
te hebben; er zijn 36.000 bedden voor soldaten
besteld. Alle particuliere stoombooten op de
Zwarte Zee zyn gennmmerd en geïnspecteerd en
moeten zich gereedhouden. om troepen en
ammnnitio to vervoeren. Langs de geheele grens
zün magazünen opgericht, die gevuld worden. .
Ofschoon Rusland zich alzoo de handen vol
werk geeft, blijft Bet onafijebroken de pogen ge
richt honden op uitbreiding van zijn invloed in
de richting der Donaa-vorstendommen. De gebeur
tenissen in Uulgarije hebben de Russische bladen
een zonderlingen toon doen aanslaan, die de mo
gendheden (zeérgerd hoeft. .,.,?.
Volgens beiicht uit Constantiaopel w ce Forte
bezig met de voorbereiding eenor circulaire aan
do mogendheden, waarin zii verklaart, dat zij, iu
'het-gevut van regeeringloosheid iu Bulgarije, hare
rechten als bnzerein over deze provincie zal laten
en juiste riehüng U geren, welke alUea de brts
lebbers vaahit laad recfct hebben to bepalesk
in om aan 4* regeering der Republiek het mm
i «even to onderhandèlem en to handelen;
ftt de afweziheid 4v Kamers hert lot OBMV
roepen, die in Tookin vtrto«v«B, la gevaar kas
irengu, daar alleen het Parlement dis bevoegd
heid bezit om da noodige maatregelen to nemeaj1
Belast het bestuur vu d* groep, deze verklir
ring aan den president van don ministerraad t»
overhaadigeo;
En, in geval van niet bijeenroeping der Kamersj,
_iaakt alle goed» burgen opmerkzaam op hei
schenden der Constitutie:
En verklaart het ministerie voor verantwoor
delijk."
Men heeft het «r to Parus voor gehouden, dak
een overeenkomst met dun» inderdaad spoedig
tot stand soa komen, De voorwaatéea zouden
dan syn een» verdeeling van Tonkin met de Bood*
Rivier ala grensscheiding en rechtstreekse!»
annexati^nran al wat «r ton zuiden van ligt, ftiuinsji
niet uitgezonderd, waar koningen en pretendenten
gelijkelijk opgeofferd zouden worden. De quttttle
der snwreiniteit van China over Annam «on mei
Annam verdwenen. Het gebied ttuuchen de Rood*
Rivier en de Chineeeche provincie Yunnau, d*
stichting van Dnpuiz, het «genljjk begeerde
handelsgebied, zou echter worden opgeofferd.
De Siècle doet opmerken, dat China die nominal*
suzereinitolt, waarover zooveel gesproken is, wal,
wat vreemd opvat, als het daaraan het recht onW
leent, om Annam bg tractaat in vollen eigendom
aan Frankrijk af to staan.
Intnsschen heeft markies Tseng wel eenige m*
sprekken met Jules Ferry gehouden, maar hst
antwoord van China, door hem gewacht, komt
niet. Eene verbreking van den telegraafkabel,
die hem zeer to stade zou komen, daar China d«
zaak wil lekken, wordt door de Slonang fott
gemeld, maar niet bevestigd.
Zonderling en weinig betrouwbaar i» de volgend*
depêche, ofschoon door Hgeas ontvangen en later
officieel bevestigd. Zü i» «t Saigon en gedateerd
van 37 September: Den 16den September liep ta
Hanoi het gerucht, dat de Zwarte Vlaggen
SonTay twlaten hadden, de citadel aan de Annamiten
overlatende, met ontruiming ook van de dorpen
Pbung, Hu-Gne en Day. De vijand zou zich naar
den anderen oever der Roode Rivier teruggetrok
ken hebben, terwgl esu groot aantal m*ndarijnea
zich aan den regeering»-commissaris Harmand
waren komen onderwerpen.
De Franscbe regeenng zal nu verkenningen
langs de oevers laten doen en nog meer troepen
zenden.
De ernstige zaak v«or Frankrijk exit», is da
t .. * w *_«?«. »__^_ -mf 5 Al t - *
-laatste
, ,
partij ? een party welke de theologie in
de staatkunde mengt" ?Wat is nu tegen
over haar het kenmerk der liberale partij? -
Niet dat alj xich kant tegen deze of die the
ologie, tegen dU of dat geloof als zoodanig,
als indivWoede overtuiging, maar dat zij
zich verklaart «tegen het gezag van elke
theologie en elk godsdienstig geloof o»
«tootkundip gebied." En geen wonder, op staat
kundig gebied komt niet het individu als
zoodanig, ter spreke, maar het individu zoo
als het deel uitmaakt van de samenleving
waartoe het behoort. Wy zouden het daar
om nog sterker willen uitdrukken dan Dr.
PrU«
BiLBBKASÏ. HABW» ft O»
l -«M blijkbaar hindert dat de antirevoluti» -? ?o ~*"~; ~v?v_??? ï~
«nairen, woorden als conseimlie mordinantie °**' « ??88«",: Bwl de kerkj n.iel d?
1 fllwl- Rebruiken, en tegen de woorden als | geleerdheid zelfs, maar de godtdiaut u
-.De verraderlijke opcnbantmaktng der bg An
toine gerechtelijk in beslag genomen brieven,
door de Nord-dmtsdte Allgsnteine bedreven,
maakt eena openlijke door geen voorwendeU te
verschoonen weUschennis uit, zoo grof eni onbe
schaamd als men zich haar nauwelijks denken
kan."
Het blad ziet in deze daad, van het officiouse
regeeriugsblad uitgaande, eene bedreiging voor
het rechtsgevoel nrHeRelijk voor de vrijheid van
het gansene Dnitscha \atic.
De Norddeutacho Allgmeine evenwel, het
officieusè orgaan, heelt zich verdedigd, door te ver
klaren dat bet Dnitsehe minuterio zich met de
vraag heeft beziggehouden, of het vertougen tot
Frankrijk zonde richten. Het kabinet had echter
dit denkbeeld verworpen, dewijl daardoor tot de
Frawie regeeringv eene bevriende mogendheid,
eene onaangename verdenking werd gancht; ter
wijl na hét openhaarmaken in het belang van
den vrede een beroep waz op 4e vredelievende
meerderheid der Fransche natie, om de uitingen
eener oorlogzuohtige jnindtirheid to controleeren.
Oostenrijk worstelt steeds met i$a veeltongige
kinderen.
De onlusten in KcoatiS en in de Militaire Gren
zen zijn nog niet gebed tot staan gebracht. Ter
wijl gedurende eenige dagen de berichten zeer
gervuutellend waren, kwam de tijding dat nabü
Farkes*veU in de Mih'Uire Grenzen e*ne bloedige
botiing had plaate gehad tusschen het volk en
de miüUiren. Oit Bosnië ontvangt de fesier Ltoyd
een uar geroststeHenden biM, waarin wordt ge
meld dat de opstand niet naar Bosnië is overge
slagen, en dat ook de geruchten van da onrust
dor r roo verbonden veroorzaakt, geheel ongegrond
ajjn,
oei Journal de St. Petersbourg zegt dat de
Russische generaals in htt Bu'gaarsche tniuUterie
ontslag hebben genomen roet verlof van den Gitaar,
wijl zij meenden de. raede-verantwoordelijkheid
voor gevaarlijke maatregelen te moeten weigeren;
zoodat de Vorst en zyns raadgevers voor die
maatregelen alleen verantwoordelijk zyn.
Uet Journal betreurt de laatste pohtiek van
van den Vorst, en zegt. dat Rusland een te groot
belang heeft bij bet lot van Bulgarue om een
onverschillig toeschouwer te blijven van hetgeen
15," dat to Straatsburg in gmrnizMa ligt, ta heeft
zich reeds den volgenden morgen, bjj de Duitscha
legermanoeuvres, in de uniform van dit regiment
vertoond. De ergernis, door deze benoeming aan
de Patijzenaara gegeven, ia buitengewoon. Radicale)'
en intransigente bladen geven bunnen toorn in
woerden lucht, die voor den aanstaanden gast van
Frankrijk alles behalve vleiend zün. De regeeringz»
pe;s bcijvcit Sich, om de gemoederen tot kalmte)
to «temmen, maar moet toch erkennen, dat do
keuze van het regiment, dat man Koning Alfonso
aanbood, een bewijs waa van gemis aan tact van
de zijde der DuiUcbers. Dit laatste moet men
inderdaad toegeven, tenzij nwn aan het toeval
eene buitengewoon groote rol wil toeschrijven.
De Spaausche Koning heeft het echter in zijne)
hand, dezen onguustigea indruk geheel
ofgroodeels uit te wiaschen; eenige welwillende, goed
gekozen wtorden van waardajering, eenige betui
gingen van goede gezindheid om in vrede en
vriendschap to leven, zullen de zon der popula
riteit wel van achter de wolken te voorschijn
doen komen. Koning Alfonso heeft in Spanje
meer dan eens getoond, dat hij een woord op
zijn pas kan spreken en zal dit in Parus zeker
niet verzuimen. . ,«_...'
Op bet eiland Corsika i?, volgens de .-rw«
France, door de Framche ngeenng eenmilito»
gouverneur benoemd, de brigade-generaal Tttwhy.
De Aqcttcc Havas meldt dat de benoeming van
een militairen jrouveruenr voor Corsica niet zal
plaatshebben; de Telegrafie, dikwijls
goedJogeucht, bevestigt de benoeming, er bijvoegend, ds*
,
geschiedt, daar I
D . . ', j. t. l
agenten het land
e a
voorstelt als door den Czar goedgekeurd. Rusland
kan niet onverschillig toezien, dat Balgaxne door
züne leiden aan nieuwe proefnemingen wordt
blootgesteld. ' ? ? , .,
De antwoorden der groote bladen op dit bericht
nebben tot een nieuw artikel aanleiding gegeven,
waarin bet bfficiensa blad zoetelijk verklaart, dat
Rusland piëta dan rost en vrede wenioht, op
welks wijze Bulgarije sicb dia ook mocht weten
te verschaffen.
Frat-krflk'a regeerinir, tusschen de ratlftalen en
de Chinezen gsdrongen, gevoelt zich in een
last igen toestand. , , ,
Het officieel verslag vaa de b$eenkomit van
eenige leden der linkerzijde, onder voorzitterschap
van den heer B ar o de t gehouden, luidt:
?De groep der uiterste linkenöde, steunend» op:
De Constitutie, die bet ministerie niet; toelaat
over '? lands strijdkrachten of finaBcieèn ta
b«scbikken zonder verlof van bet parlement;
De formeele belofte, ia de zitting van 10 Jol
door de Regeeriag afgelegd, in deze woorden:
.Zoodrs, de toestand ernstig werd en ander»
middelen noodig waren, zoadyffwrfttoi*iWMk
doen^ en g\J kunt «riekerd zto, dat onïè strSoV
krachten en finanoieen niet op bat spel guet sol
len worden zonder uwe toestemming. .
Eischt de onmiddtllüktt bQeenroepinft der R»>
"verklaart dat alleen de medwrwküw van bet
Pirtenwat d« oprobare ongenutheid taa don
'
&U KC«^t»*a^**»j *??»?? »??! i« i «^^" ? » ~*o~
bewerken in het behang van Italië.
De GaulQii vi idt er eeae andere reden voor;
de Corsikanen r.\in echte Franzchen'en zulten
zich niet licht t<x Itelianen laten bekceren, maar
zu zijn ook echie, on»erbeterlqke bandieten en
moeten met den sterken arm geregeerd worden.
Tot bekorting van administratief geschrip zon
ook de maatregel genomen zijn, daar de gendar
merie op Cor«ika> telkens mobiel gemaakt moet
worden voor expeWin tegen de roovers, en een
militair gouverneur d« daartoe benoqdigde toe
stemming van dan minister van oorlog recht
streeks kan aanvragen. , , ? , \ * '?
Het is niet meer dan natuurlijk, dat *en f*«
laagrnk ttratsgiaeh pont ab Coraika, httwelk m
een oorlog met Italië kostbaar zou worden, thans
reeds onder het mokten* van oorlog tfebracht
wordt. Naar de correspondent van de Kölniscl»
meldt, is aaa T«rscheidinegepcnsionecerd* hoofd
officieren gevraagd, of in geval van een oorlos>
het land op hen rekenen mocht.
Tot onder-stoalssacntaxii bij het Fransche m*
nistesiÉ van marine en koloaiBn, is benoemd dsj
heer ïtlix F a «r», almvaardigdo voor Harre.
Ak rapporteur over de begrooting van^kolohwf
beeft hu van uitstekende bekwaamhed»n,
algemeene en handelskennis en voorat van dujdoljjkuad
hlük geg«««n; de keus zal van alls «aten als
«lukBir erkend worden. Nu er no« geen a*.
sondcrmk ministerie van koloniën is, staat mjn
pwt faifatljft net dka «MI minister geluk.
^lator sjfflleidüig va» d«z« benoeoung meTken
Tsrtchaiende Fraaacke hladen op, dat dn.Ka
mers niet geraadpleegd sgn over het op inenir;
invoeren dembebekUag, oa dat voor liet trak
tement van den nieuwen Titularis geen poit op d*
begrooting waa uitgetrokken. . ^
V* Fransche-re«eering toont inderdaad zeer
weinig eerbied Toor do rechten der
volkzverte
^cJjwns'èen bericht »it Tamalave zouden de
HOVAS den «est dezer al de stellingen ten.
Koordwesten van M"*-""*" op Majunga na, herno
men hebben.
fsTBn ? *
Dat tagroovor het bultenliwd die medewerking
onmisbaar i> om 'aan de nationale politiek da vnta
fr
f'i f.
»
welke onlangs in hun Utrekkiag geschorat waren,
in hun Ambt hersteld, en. hun zelfs de
achterUaÜift* bezoldifnagta do*»