Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Na «SI
i en Nieuw-Zeeland zich bereid verklaard
nebben, on afgevaardigden te «enden, naar eeoe te
Melbourne U honden conferentie, op welke maat*
regelen aullen worden genomen, om do
vereentging van die landen voor to bereiden. Vynalle
*H M BOO schrift men nlt Adelaïde aan de
KolMi <*? Zeitung wordt het hooge belang ven
deze grooce onderneming erkend, van welke de
toekomt* van ttaat en volk in Australiëafhangt
en door welker Turig geweuscht totstandkomen
Australië' als zelfstandig lid in de rij der volkeren
Ml ontraden, «U het dan ook voorloopig
nogouder de bescherming der Briteohe vlag. Amerika
voegt de eohryver veelbeteekend aan deze
mededeelitigen toe had slechts twee millioen in
wonen: toon het aioh van Engeland losmaakte;
Australiëheeft er nu reedi vier millüen, en volgens
den tegenwoordigen maatstaf der vermeerdering
Tan bevolking, aal het over een kwart eeuw
veertig millioen inwonen hebben,
Ali eenten, hoognoodigen maatregel, noemt de
berichtgever de. annexatie der veel besproken
eilanden, en eilandengroepen. De regeling der
onderlinge verhouding van de samenstellende dee»
kn, het Tot «tand brengen der eenheid van het
Australische rik, is daarna nog deohttt eene
e;uaestievanty* ^ ,
Ziedaar inderdaad eene dreigende dMnteoratio*.
Bet voorbeeld van Amerika wekt den naijver van
Australië, en uit hetgeen wU in om laatste blad
mededeelden, blijkt dat de Engelsohe onderdanen
in Zuid-Afrika ook al van een Statenbond
droomen. Doch deie verbreking van samenhang, die
onvermijdelijk schijnt, al laat z|j nog jaren op
zich wachten, kan niet aan een roekeloos liberaal
beheer worden' toegeschreven. Ome Engelsche
-oorrespondent heeft onlangs den vinger op de
wond gelegd, toen h|) wees op de verderfelijke
richting, die hetgeen in Groot-Brittannie «elf
wellicht nuttig en noodig kan zfln, aan de
millioenen Engelsche onderdanen buiten Europa als
bet eenige nuttige en noodige voorhoudt, en
daardoor schijnbaar de banden tusichen moeder
land en kolonie nauwer toehaalt, maar feitelijk
bét >aad der verdeeldheid strooit, dat, te zijner
tjjd, in den vorm van openlijken afval welig cal
opschieten.
In Portugal had eeneministeiieele crisis plaats,
die niet het gevolg was van de onlusten in de
provinctöu, maar van Tenohil in meening
tns?chen den minister van binnenlandsche zaken en
?fine colega's, betreffende de gemeenteraadsver
kiezingen.
Het nieuwe ministerie is aldna samengesteld:
Fontes Pereira de Mello, President en Minis
ter van Oorlog; Barona Freitas, Binnenlandsche
Zaken; Serpa Pimental, Buitenlandsche Zaken;
Lopo Vaz, Justitie: Hintz Bibeiro, Financiën;
Barboia, Bncage, Marine; en Pinheiro Chagas,
Openbare Werken,
De sultan van Marokko beeft eindelijk er in
toegestemd, aan Spanje de baai van Santa Craz
de Mar Pequena at te staan, dat bij het verdrag
Tan 1860 belooft! was en niet te vinden scheen.
Spanje wilde de baai aan den ingang der rivier
Yeni in het gebied van Sus als de beloofde streek
beschouwd zien, en heeft dat tenslotte verkregen.
Het doel van den markies de la Vegad'Armijo
met het eischen van deze baai was, den invloed
der Engelsohe North African Company tegen
te gaan, die sedert 1879 daar vlak bij, mede in
bet gebied van Sus, gevestigd is.
Er tal een factorij en een fort gevestigd wor>
flen en een eskader voortdurend m die wateren
verblijven om er de visohvangst van de bewoners
der Canarischo eilanden te beschermen.
Generaal Lopez Dominguez, minister van oorlog
in Spanje, beschouwt de Spaansche
legerorgani?atle als een Augiautal, dien men niet te krachtig
kan sohoonvegen.
De officieele Gaceta bevatte gisteren een de
creet, waarbij hét maximum van duur der mili
taire commando's op S jaar bepaald wordt. Dei
maatregel schrapt uit den actieven dienst een
maarschalk, Oaesada, 19 luitenants-generaal en
divisie-generaals en 60 brigade-generaals, zonder
de kolonels te rekenen.
In een tweede decreet worden 17 generaals
benoemd, de meesten bekend om de rol die zij
tijdens de September-revolutie gespeeld hebben
en om hunne geavancterde denkbeelden.
De resultaten der verkiezingen voor den ge
meenteraad van Berlijn zijn, niettegenstaande de
felle oppositie, voor de liberalen gunstig uitge
vallen, van d<3 42 districten behielden de liberalen
in 22 de overhand, terwijl de arbeiderspartij 2 en
He burgerparty 5 districten veroverde. In 13
districten moeten nog herstemmingen plaats heb
ben, en wel in 9 tusschen liberalen en arbeiders
partij, in 8 tusschen liberalen en burgerparty en
lu een enkel distrikt tnssehen de beide
antiliberaie partyen.
De burgerpartij onderscheidde zich bij deze
ge^egenheid door buitengewonen ijver. Op ule
«traten en pleinen zag men de vermaning aange
plakt: Kiest geen Joden l Zelfs was deze spreuk
(ier en daar met groene letters op de trottoirs
geschilderd.
Het gewone motto der antisemieten is: ranselt
de Joden \" (Haut die Judent) Voor dezen keer
scheen men echter aan een minder onparlemen
tair motto de voorkeur te geven.
Het was eene teleurstelling voor de conserva
tieven, dat in de eerste en tweede afdeeling der
gemeenteraadkiezers, door de meer gegoede kiezers
Bus, mot groots meerderheid de liberalen werden
gekozen. Dit ontneemt ook voor de toekomst
den conservatieven de hoop op eene zegepraal
jn den Berlijnschen gemeenteraad.
In de derde afdeeling der kiezers echter, onder
ben dus, die het minst belasting betalen, hebben
de conservatieven eene stevige minderheid be
reikt. De 4000 Berlijnsche politie-ambtenaren
droegen daartoe wat bij, en de fO percent der
kies»» die thuis bleven, hadden ei-waarschijnlijk
wat aan kunnen veranderen: maar dit neemt niet
weg, dat de conservatieven thans groote bewon
deraars z|Jn van het drie-klassenstclsel, en dat zij
de 19,000 kiezers der hoogste twee klassen?de
menschen die bezwaren koesteren tegen grond
belasting, personeel- en' bedrijfsbelasting nu
bestempelen als kapitalisten en beunmannen.
Dexe geschillen ouder den indruk der verkie
zingen zQn van slechts betrekkelijk gering belang.
Vat men ook voor oorzaken of voor vergoeüjking
wan den uitslag aanvoere, bet feit blijft bestaan,
dat in 1881. in 1882 en in 1888 onder de werking
?van vertchüleadekieswgleiiMcten, bij verkiezingen
? voor den Rijksdag, voor den Landdag en voor
den gemeenteraad, te Berlijn de conservatieven
telkenmale) met glans zijn geslagen.
Men bericht thans met zekerheid dat de Prui
sische Landdag tusSehen 15 en 20 November ml
geopend worden. Men hoopt dat de vergadering
ving tal werken en in Februari zal plaats maken
foor den Duitschen Rijksdag.
Een ontwerp van wet Betreffende de kosten
?van het onderwijl in Pruisen gaat uit van bet
beginsel dat de'Staat de kosten van hét personeel
en de gemeente de andere kosten draagt. De
gemeente zorgt dut voor terrein en gebouw, voor
inrichting en onderhond, en kan tot behoorlijke
verzorging door den Btaut gedwongen worden,
?IDe Staat betaalt echter bet traktement der
onderwijzen en houdt dezen van zich afhankelijk,
terwijl de gemeente voor bare groote uitgaven
geen zweem van invloed op het onderwijzend per
soneel koopt. Deze belangrijke uitbreiding van
bet personeel van rijksambtenaren ligt geheel in
den geest der Pruisische regeering. Misschien
en de onderwijzen wel eene uniformpet.
kosten voor den Staat worden,
metoenootraktementen, geschat op
fc «««"enten vondel»
Volgens berknten nik Friedrichsruh is print
Bismarok'i gezondheid zeer bevredigend. Bijwerkt
weder Ijveng en wordt daarin bijgestaan door
z4jn schouniooa, graaf Bantzau, die «erlang door
den zoon dee kanseliers, graaf Beroert Biimarck,
zal worden afgelost. Reeds bracht een der minis
ters, dr. Friedbsrg, minister van justitie, den kan
selier een bezoek. Alles voorspelt dus, dat wij
binnenkort de Duitscho biunenlandscbe politiek
wederom ut baren aomenlasp zullen zien ont
waken.
De delegatièn der ostenrtiksch-Hon^aancbe
Monarchie zijd bijeengekomen en beginnen aan
bet onderzoek der begrooting. De Oostenrijksoho
delegatie ' benóeBde den Pool Ozartoryski tot
voorzitter, de Hongaarsche kardinaal Haynald.
Bij de eerste zitting van de Hongaarsehe dele
gatie was een schrijven ingekomen van drie leden,
graaf Albert Apponyi, Desider Szilagyien Wgust
Pulszky, welke verklaarden, het hun opgedragen
mandaat niet te zullen aannemen. De meerder
heid van het. Huis van Afgevaardigden had na
melijk goedgevonden, bet gewone aantal der
volgens gebruik uit de oppositie aangewezen
leden- met n te verminderen. Zulk eene onge
motiveerde afwijking van parlementaire us»ntifln
was, volgens hen, zoo weinig bevorderlijk aan de
goede verstandhouding der gedelegeerden onder
ling, dat het hun niet wenschelijk voorkwam, aan
den arbeid der delegatiSn deel te nemen.
Volgens' het reglement moeten in snik een ge
val, als zich hier voordeed, d« overige leden der
delegatie de gronden voor bet niet aannemen
van het mandaat onderzoeken, en beslissen, of
zij deze al of niet als geldig erkent.
De heer Falk keurde weliswaar de redenen af,
welke deze leden der oppositie tot het nemen
van hun ontslag hadden bewogen, maar meende,
dat hun w.-gblyven aan den goeden gang en de
vruchtbaarheid der beraadslagingen geen afbreuk
zon doen. Hij stelde daarom voor, de voor deze
leden aangewezen plaatsvervangers op te roepen,
en dit voorktel werd, zonder verdere discussie,
goedgekeurd.
Het Deensche Foltcetinp heelt in zQn verzet
tegen de regeering tot «on uitersten maatregel
de toevlucht genomen, Het besloot, op voorstel
van den liberalen afgevaardigde Hörup, alle
voorstellen der regeering bij de eerste lezing
onmiddeujk naar eene commissie te verwijzen, der
halve niet in behandeling te nemen. Deze han
delwijze zal het Folketing blijven volhouden, tot
dat het ministerie Estrup zijn ontslag heeft ge
nomen.
In gewoue gevallen zon een dergelijke dwang
ongetwijfeld sterk moeten worden afgekeurd.
Maar alle zachte middelen, die de liberale meer
derheid tegen het reactionnaire ministerie kon
aanwenden, zijn uitgeput. l)e heer Estrup en
rune ambtgenooten ejjn jaren lang hun weg ge
gaan, zonder zich aan de besluiten der vertegen
woordiging te storen. Deputatiën, tot den koning
gezonden, zijn vruchteloos gebleven. Het is dus
oog tijd, dat aan den onhondbaten toestand een
einde kome. Wij kunnen ons nauwelijks voor
stellen, dat dit langs anderen weg zou kunnen
geschieden, dan door het ministerie te ontslaan
en mét de rechten der parlementaire meerderheid
rekening te houden. Immers eene
kamerontbinding zou deu toestand slechts verergeren.
In de Kaapkolonie is men druk bezig met de
voorbereiding der nieuwe verkiezingen, daar beide
Huizen van net parlement zijn Ontbonden.
Het Hoogerhuii, of de wetgevende Raad, be
staat uit 22 leden, n gekozen door
GriqualundWest en van de Overige drie door iedere der
zeven provinciën waarin de kolonie is verdeeld,
Wil men voor deze vergadering een candidaat
stellen, dan richten minstens 25 kiezers zich tot
den uitverkorene met het verzoek dat hij zich
candidaat zal stellen en de verzekering dat zij
niets zullen nalaten om zijne verkiezing te be
vorderen. Is de ontvanger van den brief geneigd
candidaat te worden, dan zendt hij den brief der
kiezen, vergezeld van zijne toestemming, naar
den Kolonialen Secretaris, waarop de regeering
de namen der candidaten in de officieele courant
bekend maakt
De Hollandsche partij zal zich zeker bij deze
verkiezing laten gelden; toch is men bang, dat
zij hare volle kracht niet zal ontwikkelen, wart
de provinciën die kiesdistricten zijn, zijn zoo
groot dat de bewonen elkaar niet kennen of
dikwerf, zeer uiteenloopeude belangen hebben,
en eene organisatie der partij met het oog op
verkiezingen bestaat niet. Noch het
AfrikaanderBond, noch de Boeren-Vcreeniging heeft een
centraal bestuur dat b|j zulke gelegenheden
krachtig kan optreden.
De candidaten moeten zich stellen on 5 Novem
ber, en de verkiezing heeft 5 December plaats.
Laten wij hopen dat St.-Nicolaas aan de Kaap
kolonie eon flink parlement moge geven.
De Duitsche bladen honden zich, het voorbeeld.
der Norddcutsche Allgemeine Zeitung volgend,
bezig met het bespreken van de zending van
de zending van Mukhtar Pacha naar Berlijn en
naar Weenen. Zooals men weet, bracht de 'hoog
geplaatste Turksche ambtenaar te Friedrichsruhe
een bezoek aan deu Dnitschen RUkskanselier, en
is hij daarna naar Weenen gereisd, waar bij met
groote onderscheiding werd ontvangen en her
haaldelijk met graaf Kalnoky confereerde. Men
zal zich tevens herinneren, dut het gerucht
over eene toetreding van Turkije tot de alli
antie der groote mogendheden van
Centraal-Europa formeel is tegengesproken. Mukhtar
Pacha is echter niet ongetroost naar huis terug
gekeerd. H|j kan zynen vont de verzekering
overbrengen, dat Oostenrijk en Duitachland vast
besloten zijn, de bepalingen van het traktaat van
Berlijn te handhaven, en dus de Porto téwaar-.
borgen tegen inmenging van Engelache z|jde in
Armeniëen van Russische eyde in Bulgarije, waar
door hare souvereiniteitsrechten zonden kannen
worden gekrenkt. Daarenboven heeft graat Kal
noky, zooals de Kölnisehe Zeitung mededeelt,
den bnitengewonen gezant van den Sultan op de
plechtigste wtyee verzekerd, dat men er in Weenen
niat aan denkt het Oostenryksch grondgebied
ten koste van Turkije uit te breiden.
Overzicht der Ferm.
ONZE BLADEN.
Financieele beschouwingen, fwancieele beschou
wingen en nog eens finaneieele beschouwingen
men kan geen onzer bladen opnemen of men
wordt terstond herinnerd aan den zorgeischenden
of zorgwekkenden toestand onzer nuanciën, en
aan de voorstellen tot verzachting der kwaal of
tot algeheele verbetering, gedaan.
Het oordeel over 's ministers plannen blijft
even ongunstig. Zelfs het Saagsche Dagblad
viel de regeering af en ook de conservatieve
Bott. Ct. kan zich slechts, en dan nog onder
voorbehoud, vereanigen met n onderdeel van
netplan: de verhooging der opcenten op bet
personeel. Ook het U. D, is er tegen, hoewel
net blad zioh evenmin vereenigen kan met het
voorstel-Van Delden c. s. Het wacht meer heil
van bezuiniging.
De N. S. O- beeft in een derde artikel nader
aangetoond dat de regeering op den verkeerden
weg was. Het vierde is aan het ontwerp-. V.Deldenj
o. s. gewijd en bespreekt «den goeden weg" welWT
daarin wordt betreden. Ook de Veend. Ct. en d* |
Sred, Ct. alsmede de Boorntehe Ct. verklaarden
?jjeb, voor het ontwwp-V.ftelden.. Het
Vtad was er mede voor en roemde den'aan loop
als loffelijk, maar betreurde het dat de moedige
voorstellen waren teruggedeinsd voor d» oonte*
quentie van hun plan.
De Standaard bracht ban beschouwingen over
de richting waarin dient gestuurd te worden"
ten einde, en kwam daarin tot de conclusie dat
de anti-revolotionnain-olub de gelden niet mag
weigeren die uit de geldende wetten voortvloeien,
maar als *an man weerstand moet bieden tegen
nieuwe leeuioe- of belasting-aanvragen. Zti moet
den eisch stellen dat niet door nieuwe lasten,
maar door inkrimping van uitgaven het e
Tenwicht wordt hersteld.
Het bezoek van den Belgischen koning heeft
nog bier en daar in de pen tot korte beschou
wingen geleid. 0. a. toonden T$d en Nieuwe
Noordhoüander zich Verheugd over de goeds
verstandhouding tussohen beide vonten en volken,
een goede verstandhouding die echter met de
politiek niets uitstaande behoeft te hebben.
De maatregel tegen den heer Mooren te Kam
pen genonwn, gaf de Purm. Ct. nog een artikel
over Vrijheid" in de pen.
De schoolwet gaf tot eenig debat aanleiding
tnssehen den heer H. J.Betz en bet .Hand. Eerst
genoemde toonde in het Bott. Ntt, aan, dat het
betoog van het Hand. de schoolwetregelins:
kan niet veranderd worden zonder dat het peil
van het onderwijs daalt onvoldoende gemoti
veerd moet heeten.
Nog werden door de N. B. CT. artikelen gewijd
m over
Begroo_ Jt. schreef over
aanleiding: van het niet
toestaan van uitgaven voor een bestaande wet;
het Vad, ovor de vaart naar de Maas"; de
Veend. Cl. over examens voor ambtenaren; het
Noorden over de wrekende Nemesis, die in den
vorm van 't voorstel Vermeulen, de liberale partij
had getroffen.
WARME KADETJES.
Een Zaterdag-avond praatje»
X3UV.
Het spijt mij razend dat ik het vertellen moei,
maar Sagittarins en ik zijn gezworen vijan
den geworden.
tuigd dat het publiek zeer goed zal begrijpen boe
de vork aan den steel zit en dat het erjonehkel
om te doen is geweest om mty, onverdiend, in
denzelfden slechten roep t» brengen waarin ju
naar ik meen, zeer terecht verkeert, maar dat ra
mij niet genoeg en daarom zeg ik je by deze de
vri-ndsohap op.
Ik ben volstrekt niet van plan om mij te ver
dedigen, en franc hème n t gezegd ben ik
eigenlijk wel blijde, dat er eene tydjilüke veete
tusïchen mijn vriend en mij bestaai, (men zal
zien dat de zaak naderhand tbch weder wordt
bijgelegd) want ik had anders weder een avondje
aan 't verslag over de g_emf£nte-begrooting moe
ten wijden en dot zou boven mijn Krachten zijn
gegaan, want, gelgk een fransoh geleerde, bij het
vervaardigen van de diotionnaire de l'Acaqémi
kon zeggen: je monrrai du dictionnaire,
zoo kon ik tegenwoordig zeggen: je m o u r r a i
du .... verslag!"
O, onzalig verslag, hoe verwensen ik het
oogenblik dat ik u in huis heb gehaald! Luister, m'un
lezer, wat het m|j op den nals heeft gehaald, en
beklaag mij.
Mijn rampzalige zoon Jan, hij blijft daarom
toch mijn zoon, is, naar de lezer zich wellicht
herinnert, leerling van een der openbare scholen
hier ter stedejhet z|j verre, van mjj om te wil
len beweren dn htf völstNktrgbette nuttige kun
digheden opdoet, maar h\j leert, mijns
eraohtens, te weinig van die zaken die hem naderhand
in het practische leven kunnen te pas komen en
(jn hoofd zit, helaas, vol met allerlei nuttelooze
zaken. .
In een onbewaakt oogenblik nu heb ik het
verslag" op tafel laten liggen en Jan maakte
er zich meester van.
Hè, Pa," zeida hij, ik heb ieta van een plan
netje gelezen om de raadzaal electrisch te ver
lichten en dat heeft müop de gedachte gebracht
om u voorteatd en om electnsch licht in onze
huiskamer te maken; dat zoude doeltreffend en
goedkoop zijn."
Ben je mal, jongen!"" heb ik geantwoord,
wij hebbeu nu eenmaal gas, en als ik ooit zonde
w-Hen veranderen, zonde ik petroleum nemen,
die tegenwoordig, maar negen centen per liter
kost.'"'
Och toe pa!" zanikte Jan, ik zal het zoo
netjes doen en dan zult u er plezier van hebben
om te zien dat ik op school, zoovele nuttige
kundigheden leer l"
Het gaat mij als de meeste vaders en ik ben
tegen de smeekbeden mijner telgen niet bestand:
goed Jan!"" heb ik dan ook gezegd, .?ga je
pang, maar het grapje moet mij niet veel kosten,
hoor!""
Jongens nee, pa! als ik dan in de eerste plaats
de Papiniaantche pot mag hebben die, ongebruikt,
in de keuken staat."
De pot in quaestie werd vroeger druk in mijne
huishouding gebruikt maar, sedert de meid is
gaan beweren dat ZQ (dat wil zeggen de pot)
stukjes verglaossel in de soep achterliet, werd
het ding op non-aotiviteit gestelden. Ik Stond
het verzoek dns toe.
Vervolgens moet ik een poreus potje hebben,"
sprak Jan, maar daarvoor kan ik best deze af
gedankte melkkan gebruiken, als ik het
verglaastel van binnen en van buiten er maar wat
ferm afkrab."
Dadelijk ging hij aan het krabben en bemerkte,
tot zijne groote verbazing dat de, oogenschijnlijk
witte kan, van gemeen rood aardewerk was ge
fabriceerd.
Ik verzuim nimmer om, waar zulks te pas komt
wtfsgeerige opmerkingen te maken: «Zie je Jan,""
doceerde ik, ? .?daar bemerk je nu op nieuw de
waarheid van hst woord, dat schijn bedriegt; de
fraaie witte kan is. op de keper beschouwd, een
lor; 't zal je in het leven meer overkomen, jongen,
dat je dergelijke ervaringen opdoet en net kan
bijv. gebeuren dat je, door een fraai gettelde
prospectus verlokt, je geld aan iets opoffert dat
naderhand apenkoolblijkt te sfln.1'"
Ja, pa t" zei Jan, maar van kool gesproken,
die moet ik ook hebben en zink ook P
.Kool?"" vroeg ik verbaasd. ..moet dat roode
kool of bloemkool zyn?""
MQn zoon haalde verachtelijk de schonden op.
Och, pa," sprak hu, ik geloof dat het vroeger
rare tyden moeten zijn geweest want u weet na
letterlijk niets van natuurkunde, chemie of der
gelijke zaken en bet draait bij u altijd om reke
nen, talen, geschiedenis, aardrijkskunde en derge
lijke vervelende en oppervlakkige vakken! De
kool die ik bedoel moet zuivere koolstof zijn,
zooal» men die uit de retorten der gasfabrieken
klopt; nu ik echter bezig ben om die fabrieken
te benadeelen, zal ik maar geen moeite doen om
die machtig te worden en 't maar met een
bruinkool-briquet probeeren, terwijl ik, wat zink be
treft, wel raad weet; de gek van bnurmans schoor
steen is verleden week, door de wind, op onze
plaats te land gekomen en ik zal daar maar een
stuk van afnemen."
Nu vond ik het eigenlijk wel niet goed om het
eigendom van een' buurman te annexeeren, maar
de gedachte dat annexatie tegenwoordig aan de
orde is, deed mij zeggen ga je gang Jan l""
En nu nog twee soorten van zuur l" zei Jan.
Hola!'"' nep ik, zoo z(jn wij niet getrouwd
ventje, ik heb vooruit gezegd dat de affaire niet
kostbaar mocht worden en neb volstrekt niet ge
zegd om de kostelijke ingemaakte komkommers
en augurken voor Je proefneming af U ittan.""
Sakkerloot wat heeft «jjn soon toen verachte
lijk gegrensd, hg gtohelde nog toen hij, na lang
zoeken, met eene kruik wtfn- en eene dito
bierazijn voor den dag kwam.
Nu ga ik de geheele rataplan in elkander zet
ten," sprak mijn spruit, let n nu eens goed or
De Papiniaansohe pot werd gedeeltelijk met
azijn gevuld: toen kwam een ring van s'
de afgekrabde melkkan, voorzien van w.
en bnquet; het butste artikel werd, door
draad, aan enne oompositiegasbuis verb__
terwijl het zink, eveneens door koperdraad,
de huissohel in rapport werd gebracht
Op de plek wzar de kwartslag van de schel
de gasbnis al te veel naderde, werd de laatste
met isoleerende zijde omwonden; de deksel werd
hermetisch op den pot geplaatst en op de plaats
waar eertijds zich de veiligheidsklep bóvono^,
bevestigde Jan den loop van m|jn oud
soh,nttersgeweer, dat sedert jaren geen dienst meer doet
en dat ik hem dus maar liet vernielen.
Ziet n," zei Jan, «dat dient nu voor den af
voer der zich ontwikkelende waterstof, die n
kunt aansteken; ik maak' ing sterk dat de groote
hitte er van n zal overtuigen dat we ons
keukenfornuis best naar de Zon" of het Oudeztydo
Heeren-logement" kunnen sturen.
Ten slotte nam de jongen een faber-potlood,
sneed er al het hout van af, sleep aan het overblij
vende stiftje twee punten, en schreeuwde toen
triomphantelijk: Kou ben ik klaar l"
Ik wil wel bekennen dat de zaak mfl langza
merhand begon te interresseeren, ook omdat ik,
als zuinig en bedachtzaam huisvader, tot de
conclusie kwam dat Jan's vinding, groote bespa
ringen zonde kunnen te weeg brengen.
«?Hoor eens jongen,"" sprak ik, nu zullen
wq het er voor vandaag bij laten en dan invi
teer ik voor morgen-avond eenige kennissen en
vrienden, om de proefnemingen bij te wonen.'*'.
Hèpa," pruttelde Jan, 't lijkt wel alsof wij
hier op het Stadhuisplein zijn en n de brandweer
gaat vertooneu."
Kerel,"" schreeuwde ik woedend, «wat
beteekenen die woorden'?""
Nu, u doet me denken aan bet Kermisspel,
waarvan de baker vroeger vertelde, de boos er
van stond altijd te roepen:
.Hier is d« groots zeelut, heeron l
HU duist en ipringt op n beon, heereul..;
en als de voorstelling was afgeloopen, heette het:
Jan, trek 'rei» »»Q bet sohelietje
Eu lut de minson 't «pul uit!"
Zeer energiek heb ik mijn zoon het stilzwijgen
opgelegd en hem verteld dat m ij n haan Koning
zoude kraaien: hij onderwierp zioh dan ook spoedig
aan het vaderlijk bevel en braeht zelf de
uitnoodigingen, die ik aan mtfne vrienden verzond, naar
de poit
Den volgenden avond was er groote vergade
ring ten mijnen huize, en mijne vrienden en ik
wjj zagen, in gespannen verwachting, de groote
dingen te tfemoet die komen moesten; Janbegon
de séance met het geven van eenige inlichtingen
en beschouwingen en toen bracht h\j zijne machine
in werking.
Oordeel over de gevoelens die mij bezielden,
waarde lezer, toen ik zag dat ni|jn zoon een
schitterend succes behaalde; de eerste vonk sprong
over en ging in een constant licht over, dat veel
constanter was dan dat b|j Kras, het was ech
ter niet zoo sterk, ja men zoude zelfs geneigd
kunnen zijn om het zwak te noemen, maar ae
geheele vergadering verklaarde anoniem dat zulks
niets om het lijf bad en dat ook dit gebrek ver
holpen zoude z|jn, wanneer Jan nap zijn plan,
om nog een tweede element te fabriceeren, ge
volg bad gegeven.
maar tegelijkertijd schrik ik mij een
doodstuip, want eensklaps gaat het licht uit en onmid
dellijk daarop hoor ik brand" roepen, de gordijnen
on het behangsel van de vergaderzaal geraken
in lichtelaaie, de vrienden loopen op een drafje
weg, de brandweer rukt aan en eer ik van m|jne
ontsteltenis bekomen ben, wordt möeene dikke
waterstraal tigeu het lijf gespoten.
Wat was er gebeurd? Door het harde schel
len was de scheldroad in aanraking met de
gaspijp gekomen en had de zijde weggeschuurd,
waardoor het electrische licht uitgegaan en de
gaspÜp gesmolten was; natuurlijk was eene gas
ontploffing er het gevolg van, terwijl ten over
vloede du waterstotvlam, d.e het keukenfornuis
concurrentie moest aandoen, het hare deed om
de rampen te vergrooteu.
.Dat is de tweede maal datje me brand bezorgt."
heb ik tegen Jan gezegd. Weg met den rommel l"
Maar pa . . ." " zeide déjongen huilend.
.Geen -tegenspraak," bulderde ik, je smüt de
geheele santekraam niaar in den
Nienwe-ZijdsVoorburgwal, want die wordt nu toch gedempt;
voor mijn part gooi je er gemeente-begrooting.
verslag en memorie van beantwoording ook bijl
Kou je er maar alle moderne scholen met
leeraren en al, en alle couranten met hunne
redacteuren en medewerkers ook bij deponeerën,
dan zoude ik eerst tevreden zijn."
In mijn boosheid vergat ik heelemaal dat ik zelf
een stuk krantenman ben en mij zalven dus niet
veel goeda touwenschte; waar geraakt echter
een boos mensen al niet toe?
Maar pa,"" sprak Jan, er waren toch ook
couranten die tegen de demping waren,""
Dat doet er niet toe," fulmineerde ik, al wat
maar eenigszins nieuwerwets is, moest maar
meteen de wereld uit."
.Ik begrijp er niets van,"" zei Jan, en ik be
merkte dat hij, zeer oneerbiedig, zijn wijsvinger
tegen zjjn voorhoofd plaatste, maar ik deed alsof
ik het niet zag. ^
Ik blijf nooit lang kwaad en toen de uitbran
der achter den rug was, ging ik dood bedaard
de zooeven nog verwenschte couranten lezen,
die mütwee opmerkelijke berichten brachten.
In de eente plaats las ik met overgroote be
langstelling dat het vermaarde badhuis te
Muiderperg door de golven verzwolgen was; men
zal zich gewis herinneren dat ik de eerste persoon
in den lande ben geweest die, door middel der
pers, de algemeene aandacht op dit ge wrocht heb
gevestigd, en het dns zeker met vreemd vinden
dat ik een weemoedjgon traan heb moeten
wegStaken, toen ik het droef verscheiden las. Voor
et geval dat men het gebouw denkt te
reeonstrueeren, geef ik in bedenking om het op de
eene of andere wijze te bezwaren door er bijv.
stapels aandeelen m financifele ondernemingen
in te deponeerën; dergelijke aandeelen zijn te
genwoordig voor een prikje te krijgen en althans
goedkooper dan steen»n.
Dan nog las ik dat Mina Eruaeman terug
komt, voorzeker eene heuglijke tijding, want
dan zal er wel weder wat leven in de brouwerij
komen; heeren tooneel-ritici die nog niet zóó
hoog verheven zijn dat z|j naar goeden raad wil
len luisteren, zij naar aanleiding: van de komst der
moderne Judith medegedeeld, dat op de tentoon»
?telling van retrospectieve kunst machtig mooie
maliekolders te vinden ztjn die ongetwijfeld wel
te imiteeren zijn; mejuffrouw Kruseman zij
het adres aanbevolen der heeren Mauser die,
in het hoofdgebouw onzer koloniale tentoonstel
ling eene prachtige collectie revolven exposeerden.
Voor ik eindig moet ik u, mijn lezer, toch een
grapje vertellen, dat het voordeel heeft waar te
?ijn; eenige jaren geleden kreeg iemand die eige
naar is van groote «bouwen en van enorme
voorraden goederen, dispuut met een paar zijner
assuradeurs, en bij verklaarde zijnen
No. 531
DE AM S TE R D
AMMBB, WEEKBLAD YOOB N E D E B L A NB,
3
bezorger, dat de namen dier heeren nimmer i
op z|jne SHifissnii mochten voorkomen.
Korten tijd geleden nu ontstond bij __
heer brand, en .... de wreed gestrafte _
deun lachen thans in hun vuistje, de een
liep vroeger een risico van vijftien-, en de
zelfs van twintigduizend gulden op aft g»
met voorraad, waarin thans bet sinister
plaats gevonden.
Ten slotte wensch ik te vragen of er
geval, iemand is die het volgende raadsel
oplosten: ter tentoonstelling is, in de
?Jdeebng, een model-machine te zieo,vei ._
door een invalide van de .invalide" inrichting \
Z. M. den Koning; welke inrichting kan daarn
bedoeld zijn? Ik voor mij heb er nooit Iets ?,
gehoord en hond de zaak voor een verzinsel t
wijl ik het, in elk geval, zeer onbeleefd vind i
zoo iets neer te schrijven,
Aquarhu.
KU1VOT.
HET TOONEEL IN DE HOOFDSTAD!
woraKst over lamst. De orgeldraaier i
t$n pleegkind. Machines.
Toor wQ overgaan tot de bespreking van
tooneel in de hoofdstad lust het ons eenigen
stil to staan bij eene beoordeeling van Aug
Fourchambaults, door «en swnderli&gioort
moralist ten beste gegeven. In faPrécun
van 21 October schrijft de Amsterdamsohe .
respondent een artikel over de ontvangst vau
koning der Belgen in de hoofdstad. In dat
kei wordt natuurlijkerwijze gewag gemaakt
de gala voorstelling in den stadsschouwburg;
men daarvoor de Keuze heeft laten vallen op
Fourchambaults wekt 's mans verontwaardig
Hij schrijft toch: Tous connaissei natureOe\,.,
Ie chef ff oeuvre de Vauteur du -Qendre deXt
sieur Polrier", et vous tere» d'accord avec
que cette pièce saisissante, spiritueUe, mais
tenant guetaues scènes et paroles risquées n'
pas trop Sien choisie gour une représente
gala a lagutllt assistait une foule de jeunes
A^ïill Mn H058?* en Mr V8rïaMend ?rd<4typelijr noëmc"n "w»"hët~vanwaar 'heV
NeAl hebben wfl, helaas, zeer veel oonvenÜoneejiK^nct=ch tooneel, eene verceniging, dio do
moraal en van buittngeleerde deugd bflgewooad;Chefilnjr dor dramatische kunst en streven tot
dit staaltje komt ons grappig genow voor. oaY!".:.',_:?.. eencr ? -----
-?gooi laten booren) zij baar aanbevolen.
lij 'nieecen, dat do fout lit in te rad sprek«in;
icrs van bet lied, dat se toitft kwam ieder
ird veel beur tot zij a recht
Mej. van Biene was een aor&g trovwlustig
"loldochtMiie, en dofir. Lageninvoldeedieer
TFtf/ti» l'cieis, dit genre van rollen is hem
ir wel toevertrouwd. Mw. Huysers kan ook
Mttpraak makeu op baar aandeel iu het succes.
Wo sprvkou ochtcr dea wensob uit, dat nu we
"erom eene reeks atuk «n van min of meer
duis litterarisch gehalte hebben genoten, een
tr degeljjk kunstproduct aan de beurt zalko*
i, waarin de beste krachten van hel
geielip optreden. Dat w|j met die boste krachten
dames Fronkcl en Ellenberger, de betren
iltitan, Vos en Eigot bedoelen, zal wel
over..H j z'iiu op te merken.
Woensdag 11. riep eene eerste opvoering van
Machines", blijspel in vier bedrijven, door Julius
DSC;I, vertaald door Ch. Zljlstra ooa naar den
ftdsscbouwbnrg.
\\'io den auteur van Citroenen11 en Onze
nueji" kent zal begrijpen, dat wi) geene hooge
?wachting koesterden, toen wij ons ten
sohouwrgo begaven; Julius Ilosftn komt ia geene ver*
Hjking niet l'Arronge, en staat, indien mogelijk,
Inger dan von Moser en Sohönthon. £11 zelfs
geringe verwachting k ten zeerste beschaamd.
rdor, onmogelijker, armhartiger klucbtspel
mcoilyk to vinden, grooter verzameling
itte InVrhuis-aardigheden dnn ons op dien avond
rliedischt werden, hebben wij nog zelden
aange'oflVn. Du Vereeniging bctNederlandschTooneel"
telt zeker gedachtig aan hot spreekwoord: Er
(fecn grtk zoo groot, of er is notr een grooter gek,
e om hem lacht, pus het verkwikkende schouwspel
geven vau ettelijke verdienstelijke leden van haar
«alschap op te doen treden in clownsi oliën van
;t minste allooi. Dat eon zeker gedeelte vau het
ibhek veel behagen schept in eene hinkscüne
gevoerd door de HH. Morin, Spoor, Tourniairo,
luien, Plas en Mej. Lorje, dat er menschen z|jn,
eene onwederstaapbare komische kracht
vmin het gezegde: Je kunt naar den bliksem
inru; dat er almede- gevonden worden, dio
ictneu. to bersten van het lachen, wanneer vijf
ersonno tegelijkertijd met eene kaars in do
het tooneel betreden is begrijpelijk; onbe
er
staaltje
buitengewoon
de
gronpig geno.eg voor,
aandacEt op te wtó
Welke onder de talrijke moralen" een stuk
vroordeelt dat in lyriaoh-poetisch-proza geschreven,'
zoowel uit een litterarisch als uit een dramatisa
oogpunt een kunstjnweel mag genoemd wor'
een stuk, dat noch zijne komische kracht zi
in gewaagde toestanden of dubbelzinnige] a
heden (scènes ou paroles risqueü) noch .
dramatische kracht vindt in bet voorstellen
overdreven hortstoohts uitingen , weten wij niet;
wat wij wel weten is, dat een bekend critica]
sommige scènes van da Fourchambauilt, o. a,
de scène tntsohen Bernard, Marie LeteUier, en
de dochter van Fonrchambault vergeleek met
de benrtzangen van het klassieke Orieksoht
treurspel, en wij voor ons zijn immoreel ge
noeg, om te bekennen, dat wij de
FourchambauUs, een stuk, wat de leer verkondigt: dit
liefde is de eenige hechte grondslag voor een
gelukkig huwelijk; alle verbintenis om andere
redenen aangegaan, vindt in zichzelve hare straf,
vol vinden vau die booge en edele geest, die wf
niet willen verkleinen door ze te bestempelen
met de banale en al te vaak misbruikte tem
moraal." W{j voor ons vinden die leer een
evangelie, voornamelijk voor de jeunes demoi*
Belles." Genoemd correspondent meldt niet of dl
vieilles demoiseUes" ook niet naar dit stuk mot
gen gaan, ons inziens maakt hij een compliment
fort mal tourne" door er voor hoor geen bezwaar
in te vinden. Ook van dezen moralist schijnt d>
moraal, zooals vela moraal, afhankelijk te zijn
van tijd, ouderdom, klimaat, e 'c.
Wanneer zal men eindelijk eens ophouden met
b|j de beoordeeling van een kunstproduct over
moraal te zaniken (sit venia verbo); moraal en
kunst hebben niets met elkander uit te staan,
de kunst is eeuwig, de moraal is eindig en wis
selvallig, ars loiiga vita breyis, en nog korter
dan dat leven de nooit objectieve moraal. LaUn
zij, dio alles willen toetsen aan de bekrompen
maatstaf van hun moraal, en die alles, wat buiten
dat enge kringetje staat, veroordeelen, solliciteeren
bij den Sultan van Turkije naar eene hooge be
trekking in zyu harem; dan zullen zij naar harte
lust kunnen beoordeelen, wat of al of niet gepait
is pour ces jeunes demoiselles"; de kunst erkent
zoodanige voor onbevoegd de vierschaar over
haar te spannen.
In van Liers Grand Théatre maakte John Kout
plaats voor De Orgeldraaier en fijn Pleegkind.
We hebben Dinsdag il. met veel genoegen dit stok
uit de fabriek van Charlotte Birch-Pfeiffer bijge
woond. Van te voren weet men, dat deze schrijister
niet veel kunstgenot weet aan te bieden; onze ver
wachting was dan ook lang niet hooggespannen;
maar dit volksstuk in vijf bedrijven met zang ademt
zulk eene geest van bonhomie; de personen ten
tooneele gevoerd ztjn allen zulke beste brave menschen,
dat wij van harte deelen in hun lot, en verge
noegd naar huis gaan, wanneer alles zoo goed
op zijne poolen terecht komt. De korte inhoud
van net stuk is deze: In het eerste bedrijf fl6^
teld: de landverhuizers" (in onze titnlatuurzieke
eeuw worden zelfs bedrijven getiteld) gaat eene
familie emigreeren; door een ongelukkig misstap
pen op de loopplank valt hunne oudste dochter
in het water, welke gered wordt maar achterblijft,
daar hare familie baar voor verdronken houdt
Haar redder is de matroos Willera Peters.
Het lot van de arme wees trekt zich
Frederik Kraan aan, een orgeldraaier, die door veel
verdriet, het wegloopen van zijne vrouw en het s "er
ven van zijn eenig dochtertje een dronkaard il
geworden. Hoe of die weezede goede engal wordt
van den verloopen drommel, hoe zij eindelijk all
dochter wordt aangenomen door de rijke bakkerin
weduwe Marta Steveas.en tenslotte trouwt met haar
redder Wiliem Peten, alen wij in de vier volgende
bedrijven, die respectievelijk den titel dragen van:
Het huisgezin der bakkersweduwe. Het
zolderk»merKe, De orgeldraaier en de flesch, Het loon
der deugd. De tal van aardige tooneeltjes in het
stuk, en bet uitnemend samenspel der
vertoonen, waren déoorzaak van veel succes en
daverende toejuichingen van het zeer talrijk op
gekomen publiek Met uitzondering van don Hr.
Bigot die op zeer verdienstelijke wijze de rol
van den orgeldraaier vervulde, «n van Mevr.
Huyzers, die als bakkerin optrad, was uitsluitend
de jonge garde van bet gezelschap aan het woord,
en wij melden met genoegen, dat ze zich voor
het meerendeel boven verwachting van hort
taak beeft gekweten. Het is dunkt ons een
groot voorrecht voor de jonge ortiaten, dat hun
m dit gezelschap de gelegenheid wordt verschaft
in rollen van meer beteekenis op te treden, zoo
doende it er veel gelegenheid tot oefeningen
kunnen Bij ziohzelven er reeds spoedig rekeniohsp
van geven, of ze .hoop kunnen koesteren iets te wor
den. Vanden Hr. Dekker zouden we dit betwijfelen,
we zagen zelden iemand als acteur optreden, «?
zooveel tegen zioh heeft. Zijn naar plat Amster
damsen, z|jne houterige manieren en onduidolyM
spraak, maakten dat bü, aan wien de aardigste
accessoire rol van het stuk was toevertrouwd,
daarvan weinig terecht bracht. Voor de anderen
een woord van lof, voor Mej. Grader, die van de
hoofdrol veel meer terecht bracht, dan wij ver
wachtten; bet il evenwel jammer dat zij, in vele
opzichten 100 kwistig bedeeld door moeder natuur,
te kampen heeft met eene tamelijk onduidelijke
oitipraak. Qoed artiouloerea (d. L iedere
betere tooueellitteratuur in
, vaandel schrijft, de treurige moed gepn
leeft, tal vau hare beste acteurs op dio wijze te
«mederen, en het eerste tooneel des lande te
zen tot een* kermist ent. Te onbegrijpelijker
o dit genoemd worden nu do vereenigirg zoo
itt geleden eene gevoelige les heeft gehad in
Haas;, waar eene even armhartigo klucht
m en Eva) op de treurigste wijs fiasco
naakte; daar-is bewezen, dat men het publiek
iaar tiet alles kan voorzetten. Het zonderlinge
heeft zich daar voorgedaan, dut eono
seuiglng, nota beno in hot leven geroepen, om
smaak van het publiek te leiden en te
vereteren, door datzelfde publiek, dat zijne eischen
«zenlijk niet hoog stelt, aan da ooren moest
etrokken worden voor bare ongepaste
aardig«dcn.
We herinneren ons hoe indertijd, toen de Ver
eniging bij Raadsbesluit van het Leidsche plein
trdreven werd, Mr. J. C. de Vries onder meer
ndere argumenten, de opvoering van Citroenen
mede vau Julius Rosen) aanhaalde als een
bcrjjs, hoe weinig de Vereenigiug aan de beloften,
ij) haar optreden gegeven, voldaan had. Die
[êtJÜgo spreker beklaagde zioh ten zeerste, dat
na zehVter gelegenheid vaa eene
calavoortelling door Z. M. bijgewoond, die knollen, neen
tenen aan het publiek in de handen had
BCit Zouden die dagen teruggekeerd zijn. \Vij
en von neen; de Vereeniging heeft
voornaijk in de drie jaren in het Grana-Theatre
dooribracht, een waarlijk schitterende campagne
'iter den rug, tal van degelijke stukken
toen op uitnemende wijze door haar
op'oerd, en we verlangen, er na weder eens
trots te kunnen wijzen op ons Nederlandsch
.?eel, dat niettegenstaande vele
tokortkominlen, onnoemelijk veel gedaan heeft voor de
vaitrlondsche tooneelkunst. Moge een groot fiasco
ftt dit prul er toe bijdragen, dat er een einde
[emaakt wórdt aan de opvoering van
stukten, die hun succes hopen te vinden in eene
peenlatie op de lachlust van het minst
ontrikkeld gedeelte van. bet publiek. Wat de
aruiten betreft, de voste vertooners der duitsche
^spelen, d. w. z. de dames Stoetz, van Slnijters,
Röising-Sablairplles, Lorjé, Bos en de H H. Morin,
Bpoor, Tonrnioire, Schulze en Plas; waren op hun
tost; de Hr. Jac. de Boer was ditmaal afwezig.
Bet is onnoodig to vermelden, dat door het spel,
»«t nog te redden viel gered werd, het talent
UT artisten is daar borg voor. Iedereen deed zijn
beat, do Hr. Spoor forceerde zich zelfs met blazen
tt hinken, twee bewegingen, die wij iemand van
lijn leeftijd, als in strijd met do wetten der
hypene teu zeerete afraden. De Heer Morin verge
noegde zich zeer verstandig met trippelen. Eon
bijzonder woord van lof moge toekomen aan Me v.
wssiug-Sablairolles, die met de minst nare rol
b het stak bedeeld, daarin veel talent
tentoon«prcidde. Mej. Lorjó was oen alleraardigste jonge
lo.it van een jaar of veertien. Onze welge
meende condoleantie aan de overige vcrtooners
un Machines", voor de droevige taak hun
optelegd.
Na al bet voorgaande to .vragen: Wanneer
[tordt er eens een begin gemaakt met de repe
tities van King Lear, schijnt wel eenigszins
perEn toch willen wij dat doen: als het dan
toch om een Kossenstttck te doen is, willen wij
vozen, op het succes van Romeo en Julia,
misKnien bespoedigt dit argument de opvoering. In
>0e gevallen willen w\j niet overhaasten; wij
veten dat met het voortdurend heen en weer
trekken er weinig tijd tot repeteeren overblijft,
dezer dagen b. v. speelt de Vereeniging wederom
te Xwolle.
Als men bedenkt, dat King Lear zeer veel
voorbereiding noodig zal hebben, vooral, omdat de
Meeste der artisten zoo weinig bekend zijn met
is werken van Shakespeare, kan men, o. i., niet
te vroeg beginnen met het repeteeren, Want, al
'erlangen wil naar dio opvoering, we zouden bet
kn zeerste Betreuren, indien daartoe niet de
toodige studie en voorbereiding werd besteed.
liever geene opvoering dan eeno slechte; daartoe
"ebben wij tó veel eerbied voor den onsterfelijken
unger nit Stratford on Avon.
25 Oct "83. Patriot.
Tcrwjjl dit artikel reeds afgedrukt is
ontvanftn wij van eon tooneelvriend, die onbekend wil
Wijven, eene reprimande, omdat wij in ons vorig
*ftikel (zie Weekblad 21 Oct.) den Hr. Holtrop
w leerling van de toonselschool betitelden. Bq
fchrijft: .Daar ik bet voor den naam der
toojeelschool hoogst gevaarlijk vind leerlingen.' die
"Utchentijds de inrichting verlaten U
qualificee*tn als leerling der tooiieelsohool" aangezien
?et publiek zulke onrijpe talenten (?) allicht voor
«ervol ontslagepen en gediplomeerden zal
aan?wi, acht ik bet mijn plicht tegen uwe betiteling
""> den Hr. H. op te komen, met vriendelijk
'«?zoek, zoo u althans de schooi ter harte gaat,
JU zy uwe sympathie eenigzins kan wegdragen,
.D do eerstvolgende gelegenheid uwe
mededee«nff te rectificieeren."
wij begrijpen niet hoe iemand uit om schrijven:
f8 Br. Iloitrop is leerling der tooneelsehool en
'ad daar nog lang moeien bU/ven, zou op
kunJ'n maken dat de Hr. H. bet einde-diploma aan
Jj« toonoelsehool zou behaald hebben. Iemand,
"u dat verkregen heeft» den raad te geven nog
wat aan de school to blijren, zou al to ennooMl
aijn. Intnsschen zou bet ons leed doen, indien
wij, doordat wij dia omstandigheid alleen maar
heten doorschemeren, en a« niet duidelijk ver
meldden, daarmede afbreuk gedaan, hadden aan
eene instelling als de tooneelsöhool, die ons teer
ter harte gaat en ome voile sympathie heeft, we
vermelden dus volgaarne dat de Hr. H. in
geenen deele de toestemming van de tooneelsebool
gekregen beeft voor itjo optreden als acteur, en
dat hu maar korten tyd leerling der school gt;
we«st u.
27 Oct. m Patriot
HET TOONEEL TE BOTTEBDAM.
Een onhandige vriend. Die Zaulcrflöte.
Een onhandige vriend van Tbiboust en Barrière
behandelt een onderwerp, dat wij ook vinden in een
zeer bekend Dnitiob blijspel Der Störenfried van
Roderich Benediz. Is hier de schoonmoeder die
gene, die den huiieltyken vrede komt verstoren,
ginds is het een vriend, een onhandig vriend.
Dat het Duitsche blijspel niettegenstaande het
hetzelfde onderwerp behandelt, toch hemelsbreed
van het Franscbo verschilt is duidelijk, beide ver
raden hunne afkomst. Een Fransoh tooneelstnk
kan het na eenmaal niet doen zonder een ge
vallen vrouw, een onecht kind of een bedrogen
echtgenoot en bet is al het minst, wat men een
vrouw toedicht, wanneer men van haar zegt, dat
zij or een aantal minnaars op nahoudt Het is dus
gemakkelijk to begrijpen, dat het Fransche blijspel
de aardigheden en verwikkelingen op dit terrein
zoekt. Uet Diiibche blijspel daarentegen (ik laat
hier natuurlijk de soms ilauwe Posse buiten be
spreking) zooH de verwikkeling liever op een
meer huiselijk, ik zon haait zeggen meer gem
ihlich terrein; het is meer alledaagsoh, de menschen
beminnen elkander meer gewoon weg en wanneer
de schoonmoeder in Der Störenfried bet zoover
heeft gobrncht, dat hoor dochter in den waan
komt, dat haar man een andere bemint, dan beeft
zij do hoogste sport bereikt; verder zou zij niet
kunnen gaan.
De gevolgtrekking van bet zooeven gezegde ligt
voor de hand. liet Fransche blijipel, dat verwikke
lingen van niet al to fijn allooi te zijner dispo
sitie heeft, zal meor stof tot la:hen geven; net
Duitsche, dat, voor onze begrippen tenminste,
meer naar waarheid heeft gestreefd, zal ons moer
bevredigen. Do Frar.sche vriend ia voor ons een
kwast, wiens handelingen zoo doorzichtig z\jn
als het helderste kristal ec wij vragen ons af, of
die lui, die door zoo'u. vriend nnn huiselijk geluk
laten storen, niet nog grooter kwasten ziju. De
Duitscho schoonmoeder jaagt ons daarentegen
flink hot land aan, wij weuschea bij haar vertrek
van harte, dat zij in het vervolg stilletjes thais
blijve en \vy verheugen ons met do anderen, dat
zij werkelijk voor goed is heengegaan.
Bj beide stnkksn hangt echter veel van het
spel af, of zij succes zullen hebben; wordt het
Duitsch.9 blijspel te ernstig opgevat, daa verliest
het zijn waarde als blijspel en wordt tooncelspel,
wordt hot Fransche to luchtig opgevat, dan ver
liest het ziju waarde als blijspel en wordt klucht;
het Duitscho stuk zal dan vervelend, hit
Fransche eeu flauwe Posscnreiszerei worden.
Hiermede heb ik ook mijn oordcel uitgespro
ken over de voorstelling van Een onhandige
Vriend. Het stuk ia niet veel zaaks, de aardig
heden zijn soms vreeselyk gezocht en al zou het
voor een zoraersch:uwburg als oen licht kostje
listen waren: Mejuffrouw Beomer,
rovw Sarab, Beaedicts, pianiste, ea den £
iri HeuseUiBg. bariton. Hat te* jeboore
jhte programma bestond «U de vobje
na een warmen dag nog to genieten zijn, in oen
winter-schouwburg, kan het geen dienst doen.
Wat er nog van te maken zou geweest zijn, is door
de heeren Mutters, Poohnan, de Vos en t, d. lleuvel
bedorven; deze heeren wilden te komiek zijn, zij
wilden met alle geweld doen lachen.. Vooreerst
die grimes! Waarom moeten nu in's hemels naam
een p'aiiosteininer en een ambtenaar bij het Mi
nisterie zulke bespottelijke gezichten hebbeu?
Dan de vorschrikkelïjke overdrijving dier heeren;
telkens en telkens verloren zij uit het oog, dat
zij met een blijspel te doen hadden; het publiek
lachte, maar tot welken piijs! ? Voeg hierbij de
overdreven scènes met- die pop, die een bind
moest voorstellen, dan kan ik de vraag niet on
derdrukken, of dit stuk werkelijk werd gespeeld
door het Nederlandsch Tooneel. Faasscn, die de
rol van den Vriend speelde, was beter dnn da
anderen, ofschoon ook zijn spel niet van overdrij
ving was vrij to pleiten.
De dames vatten hunne rollen veel beter op.
Mej. Schepers heeft revange genomen op een
oordeel, vroeger over haar uitgesproken; zij
speelde als Atndic heel lief en zag er goed uit.
Mej, Mina Beersmans is een zeer talentvol, jong
actricetje ; wat zij doet, doet zij goed en zoo was
ook haar Lucienne weer zeer lief en natuurlijk.
Door ongesteldheid van Mevr. Burlage kon
Tk eet bf/ myn moeder niet gespeeld worden. In
de plaats daarvan werd Ken wissel, een door den
heer D. Haspels naar het Dnitsch bewpi-kt stukje,
Opgevoerd, liet was een geschied«nis van ecu
mijnheer, die een valschen wissel had gemaakt en
die wissel was in handen gekomen van een Jood
(hij sprak ten minste met eou Jpodsch accent)
en die Jood had een meisje lief gehad (of
was het een vrouw ? ik weet het niet meer)
en die mijnheer, die die valsche wissel had ge
maakt, was met dat meisje of die vrouw
weggeloopen en nu was die Jood zoo braaf, datliij
hom den wissel in kleine stukjes gescheurd, te
ruggaf. Het was een erg treurig stukje, maar
de beide Haspels konden Eet niet redden.
Nog steeds blijven wij wachten op een stuk,
het Nederl, Tooneel meer waardig.
De heer Pflaging is niet zeer gelukkig met zijn
lyrische tenors. -Heeft bij den eersten debutant,
den heer Calliga, niet kunnen engageeren, de
twee, die thans voor dat vak optreden (in Am
sterdam debuteerde de neer Copit als Manrico
en te Rotterdam de heer Tronnika als Taminó)
schijnen ook beiden schipbreuk te zullen lijden.
Wat den hoer Copit betreft, ga ik hier of op
het oordeel door Amsterdamscbe oloden gegeven,
bij den heer Tronnika kan ik ratin eigen oordeel
uitspreken. Ik wil niet zeggen, dat deze beur te
weinig stem heeft, om een dragelijk lynsch tenor
te kunnen worden, in het hooge register heeft
hij meerdere goede tonen, maar bij kan _heel
eenvoudig niet zingen; óf hij breekt af na ieder
woord, zoodat w|T eene opelkandervolging van
verschillende triaten krijgen, of hij zingt zoo lang
ac'ater elkander, dat hij daar, waar het noodig u,
geen adem meer beeft en dan ternauwernood wordt
gehoord, of hij raakt totaal van streek en zingt
dan b bet geheel niet meer. Niet een enkele hand
verroerde zich na de aria .Dies Fildniszist
bezaubernd schön," bet publiek was dns blijkbaar nietr
tevreden. Haar misschien vergis ik mij in mijn
oordeel en is indispositie, verkoudheid of wat an
ders de schuld en zal een ander debuut een beter
denkbeeld van dezen zanger geven. Voor den heer
Pflaging wil ik het hopen, want wanneer htf niet
veel beter ia dan hij Woensdag-avond deed ver
moeden, dan kan hij. "hem onmogelijk engageeren.
Het trio der drei Damen" voldeed minder dan
de namen Flor, Van Opbemert en Jaide to ver
wachten gaven. Meermalen werd verkeerd inge
zet, zoodat verscheiden* dissonnance gehoord
werden. ?
S., 25/10 '63, M. H.
gevolgende
ttummen:
Ouverture »le Qsneval Bomain . Berlio*.
Aria uit den Barbier1* V . . Koanni.
Concert v. piano in G OMsIL. . Bt Satoz.
Ari» uit .Herodiado" . . * . Massenet.
Eine Faost-ouvertttre . . : , Wagner.
Air de la Coupe da RddeThnH Diaz.
Nocturne in Dw dor ] « Ohopin.
Caprice ] piano , Heudelssobn.
Rhapsodie H*. 13 l , Us«t
Bérénade S * . «Soubre.
Ouverture .Leonor* J" . . . '» Beethoven.
Voorwaar een prashtif pMgramaa, dat geluk
kig ook prachtig uitgevoerd werd.
Ik wil mij eens wagen aan bet ffogea van eene
onhoffelijkheid en ik zal in do eerste, plaats eens
spreken niet over de dames-solisten, maar over
het orkeat. De taak, die het orkest dezen avond
te verrichten bad was lang niet gemakkelijk,
maar hoc glansrijk werden alle. moeilijkheden
overwonnen. In de eerste plaatf trof mij de
nauwkeurigheid, de finesse, waarmede de begelei
ding van net piano-or^ert van St. SaSns, werd
ter mboore gebracht. iX; was van bet orkest be
paald 'een knnststuk en een sohitbtrenden triomf
voor den directeur Wiliem Kes.
Dit concert is herhaalde malen ten geboore
gebracht in Felix" en bij wijlen de Vereenigde
Toonkunstenaren, doch dit i» zeker, zóó als op
den I8dcn October in den. Porktchouwbure
nog niet. De begeleiding van dit concert biedt
zeer groote zwarigheden, moor b|jn» alle werden
glansrijk overwonnen. Alles aan te wijzen wat
mij bizonder getroffen heeft, zou mij to ver voe
ren, alleen kan ik niet tot de bespreking van
een ander nummer overgaan, sonder den Heer
Gaillord een woord van balde gebracht t e hebben
voor de wijze waarop h$ bet b«kende lastige
hoorcfiguur in de 2e Sati van dit concert ten
gehoore bracht.
Alle solo's werden door het orkett begeleid en
alle deze begeleidingen wnren in doazelfden geest,
als die van net piano-concert.
Hot moet voor solisten bepnald een heerlijk
heid zijn met zulk eou orkest op te treden.
Do arie ouverturen werdea exact en metaplomb
gespeeld. Fijn genuanceerd en goed bestudeerd,
konden zij aan de strengste eischen der kritiek
voldoen.
Den heer Kes zij hierbij my'no nederige hulde
gebracht voor hetgeen hy, met zij* orkest, dien
avoncl te genieten gaf.
En nu de solisten: Mejuffrouw Beumer ia bij
het kunstminnend publiek reeds zeer gum>iitf
bekend. Zij bezit een zielvclle, omvangrijke stem,
is uitstekend geschoold, en draagt zeer muzikaal
voor, dit is alles wat men maar verlangen kan.
In de bekende aria uit deu Harbitr, in
het'Italiaansch gezongou: ««a voce poco fa," bewon
derde men. oyn strijd luro natuurlijke voordracht
en haro schitterend ontwikkelde coloratuur. Ik
beschouw haar als een van do beste
concertzancercascn. die ik in de laatste jaren hoorde. Na
de voordracht der Serenade, gaf st|] op algemeen
verlangen nog een nummer ten beate (ik kende
hot niet), en betoovcrde daarmedo'aUe toehoor
ders, door de eenvoudige, smaakvolle wy'zo waarop
zy dit weemoedige lied voordroeg.
Mejuffrouw Benedicts is eene pianiste van zeer
veel talent. Ik prijs zeer hare schoon ontwik
kelde techniek, haar duidelijken aanslag, maar
vóór alles, de muzikale wijze waarop zij denum-.
mers harcr kouzo voordroeg.
Het Concert van St. Saëns, overstromende van
moeielijkheden, die, het zij bier vermeld, bijna
alle glansrrjk overwonnen werden, droeg zij op
even smaakvolle, als muzickale wij ie voor.
Dedrie nummers na de pauze ten gehoore gebracht,
vonden in haar een uitstekend vertolkster, vooral
Mendelssohn's Capricio: dit nummer viel beter
in haar genre, dan. do Nocturne van Chopin; nu
is hit goed voordragen van Chopin's werken een
afzonderlyko gaaf! Ook de Rhapsodie van Liszt
verschafte den toehoorders veel genot; ik aarzel
dan ook niet met te vorklaren, dat volgens mijne
meeniop, mejuffrouw Benedicts reeds eene
.efreplaats inneemt in de rij der Nederlandschc artisten.
De Heer Heusolding is een beschaafd zanger
en in het bezit van een zeer mooi orgaan,
waarmade hij weet te woekeren zonder ooit tot
valsch effekt-bojag zijn toevlucht te nemen;
daarbij zingt deze zanger zér zuiver. Het air
van den Hoi de- Thuló" vooral kon mij zeer be
hagen, hoofdzakelijk door den waren eenvoud
die do voordracht er van kenmerkte; het publiek
vond dit blijkbaar ook en een warm applaus
was des zangers deal, die de bereidwilligheid.
had nog een nummer ten beste geven, welk
stukje (ook dit was müonbekend) echter.micdër
in mijn, smaak viel.
Dankbaar voor al het schoonst dat ten gehoore
gebracht was, verliet ik den Park?cliouwbnrg, en
Ik zou dus gevoegelijk dit verslag kunnen
eimligen ware het niet uat er zich een vrang bij niij
opdringt en wel deze: nlloe ia het uiozelijlo, dat
een Orkest Donderdag-avond zoo ieta eéhoons ten
pchoore brengt, terwijl den daaraan
voorafgaanden avond, door een orke.it, grootentleels hestrumde
uit dezelfde artisten, zoo jammerlijk geknoeid
wordt. Diegene, onder de lezerd vnu dit blud, die
mün versla*? van laatstleden week gelczeu kebbeu,
zullen mij begrijpen ; ik zal mij er niet aan wagen
hier een antwoord op die vrang te geven, maar
hot geval geeft toch te denken.
En nu .nog iets: men heeft mij mijn artikel van
gepasseerde week eenigszins kwalijk genomen, en
dat nog wel trots, dat men het geheel met m
.eens was; waarom dan zal men vragen? Uet
antwoord op die vraag ia bepaald vermakelijk,
het luidde: omdat men zulke dingen niét zegt,
don zwijgt men liever l"
Als dat waar wa«, waar moest het dan mot de
Kunst naar toe! Men zon das alleen gerechtigd
zijn om iets mooi te vindfin en in het tegenover
gestelde geval moest men zwijtren, foei welk een
domheid, dan was immers critiek geen cntiek.
meer, dan kan elke courant een en dezelfde re
censie voor altijd aan htt hoofd van hst blad
laten drukken en naar gelang van-omstandig
heden, den zetter bevelen Iif/" of tg" te plaatsen
en, hem den datum van het concert en do plaats
waar bet gegeven werd opgeven; de woorden
-mooi", ^prachtig", kolossaal succes" etc, kon
den voor altijd blijven staan, en alle directeuren
of artisten zouden altijd tevreden zijn.
Dat ik het biermede niét geheel eens ben, ge
loof ik in mijne artikelen wel eens getoond te
.hebben.
Stripte.
D» wederopvoeringen van SlfUais Rei, van
L« Trouvite gaven «8 gwn «tof tot irienwe
opzoerkiDgen; te minder na de boeren Delpech en
Robert zfin afgewezen. Gisteravond, was er
een «prise vantfofd*. d» goed slaagde en dat
niettegenstaande de hoofdpersoon in deze opera
door een ?waren slag wai getroffen. Belrock
ontving kort te voren bet bericht van bet over
lijden zijner moeder. Dat hij toch optrad is een
bewijs van hjizonderen goeden wil; dat hij bet er
goed sfbracbt een bewijs van zeldzame veerkracht.
Gelukkig is Lorédan in Haydée en somber per
sonage, maar met dat al was bet een ware tour
de foree" to moeten zingen e> spelen, ab n*en
ten prooi is aan een zoo natuurlijke smart. De
nieuwe dngazon, die de beer Van Hamme
«gageerde, beeft aanvankelijk weinig reden met
genoegen aan de residentie te denken, f ai bier
aangekomen verloor zij baar moeder, die haar
hierheen vergezelde. En nu moet de arme Don
derdagavond debnteeren! Met den dood m
bet hart zal zifin ,lt Chdten tralala" moeten
zingen en alles moeten doen om bet publiek te
behagen.
In een volgend schrijven koop ik « to kannen
melden dat da Directie er in geslaagd M een
nituwen tenor en baryton op te duiken. Ut
tweede bas Desgoria is aangenomen, boewei nipt
zonder een achtcnswoardig aantal .non»". Ja njj
DE FR.VNSOIÏE OPERA.
Onf! welk een week, de week van 13-20 October!
Ik berichtte u reeds in mijn vorig schrijven den
val van de dugazon ralle. Odezenne. Den volgen
den Donderdag viel de baryton Delpechv hetgeen
niemand verwonderde, en twee dogen later werd
de fort-tenor Robert afgewezen. Terwijl de duga
zon ruim 49 pCt. van het totaal der uitgebrachte
stemmen voor zich bod, kreeg de baryton
nauweluks 22 p(X, de tenor niet eens 10 pCt.l de
geabonneerden wier taak ik in mij n onnoozelheid zoo
moeilijk waande, waren ten aanzien van den
tenor Robert van een verwonderlijke eenstem
migheid. De Haagsche couranten zijn bet er over
eens dat er iets mysterieus ii in deze stemming.
Aan gissingen 'u geen gebrek en sommigen ver
moeden dat de afwijzing van den tenor eene
wraakoefening was van hen, die de mooie dngaton
., _ w» *M»»>V»WU«»K. »- , met leadwezeji zagen heengaan. Hoe dit zii, de heer
Vrijdag 18 October. Ik ben verheugd, dat ik \ Robert had zulk een verpletterend vonnis niet
volmondiit erkennen kan, dat&mdrnkkmlnjaa l verdiend, ook doaroier zijn oeHaagsAe couranten
zonder ujaoadering «eer gnntis; waren. De N* > bet
DE AMSTERDAMSCHE CONCERTEN.
Ik stel m|j voor den lezers van dit blad, in dit
venlag, de indrukken mede te ? deelen, die ik
kreeg op bet Groot vocaal en instrumentaal
eoneert" gegeven in den Farksebonwbnrg op
kreeg nog meer nons" dan de larnette Dervend,
dien hij toch in talent verre overtreft. De stembus
bereidt soms wonderlijke verrassingen.
Den Ilaag 23 October. f &
UIT BELGIË. 1).
XXXIX.
Da Vlamingen in 't Tltatnich
te Brunei. Ontdekking van
kunstwerken te Antwerpen.
Eet bezoek door Z.M. Leopold II aan Z.M.
koning Wiliem Hl afgelegd wordt nog steeds
algemeen besproken, en oprecht toegejuicht. Kaar
olies .wat ik heb kunnen vernemen zal de ont
vangst, die door onze hoofdstad aan den koning
van Holland bij zyn tegenbezoek in 't voorjaar
van 1884 wordt bereid, in glans en leven niet
achter staan b|j die, welke men aan onzen koning
in de Amsfordnmscbe veste, op 'tLoo enz. heeft
bereid. Alles ttemt zich tot eene ernstige verzoe
ning en samenwerking der beide Nederlanden.
Men vindt ondtr de beide politieke partijen alhier
duizenden, welke eece nadere aansluiting
terugwenschen. Men wil meer en meer in
'thchUtelIcn dat Belgiëin de eerste plaats, dietsch,
Germaansch, vlaamsch ia, te beginnen met Brussel
zelf. Onza hoofdstad telt, zonder de voorsteden
162,498 inwoners, daarvan spreken minstens 59,212 J
altoos vlasiuich, 48,752 spreken tweo talen, doch
zyn bepaald van vlaamuche afkomst; dat geeft
te zaraoa 107
en indien men
Vlamingen, op eene bevolking
De Walen hebben natuurlijk hunne organen en
kampen lustig tegen honne broeder». Nu heeft
eon schrijver, met name F. Goupil, iu 'tlicht ge
nt el d, boe weinig die heeren, welke tot do libera
len behoorcn, hun partijbelaog verstaan, daar,"
zegt hij de Vlamingen liberalen door de tegen
kanting worden afgestooten, in plaats van ge
wonnen. .Ces assauts," zegt h\j, consent un
tort cönsiaérable au liberalisme qui, surtout a
l'beure de crise qu'il traverse a Bruxelles,
n'aura pas trop de tontes ses farces réunies et
groupées en un tenl faisceau pour sontenir
victorieusement la lutte."
Het moet den wandelaar door de Brusselsche
(en ook door de Antwerpsche) straten eigen
aardig voorkomen, op welke wijze dén&mcn der
straten Ju 't Vlaamsch zijn vertaald, 't Is onge
looflijk welke on-historische verwarring in deze
kleinigheid alleen is teweeg gebracht, door 't n i
tsluitend gebruik van 't Fransch.
En die verwarring groeit altoos aan. D.e teg
nwooi-dige Jïue Vcsalc, bij voorbeeld, wordt door
't volk Spcückcnfstraat genaamd. Zy heeft dezen
naam gekregen door den beroemden proost Jan
Giouwel?, bijgenaamd Speüekens, door den raad
van Brabaud m 1572 ter dood veroordeeld. Drie
honderd -jaren later, iu 1672, verstond de ge
meenteraad dien naam niet meer-en vertaalde
hem met Jiue des pïngles. Heden wil men be
roemde, mannen ceren door straten naar hen to
noemen (gocd!)l Doch wat doet men? Men her
doopt de lïuc des pinglcs en noemt baar Rue
Vésalc, tot wanhoop van alle postboden en van
de geh:clo wijk, die hare Speltétensstraat niet
opgeeft. Zoo vertoonen zien honderden voor
beelden, waarover ik bij eene andere gelegenheid
zal spreken.
Alleen wil ik u nog melden, dat
eennwerlandgenootenv de heer Dr. Vollgraf, hoogleeraar aan
de universiteit alhier, benoemd en met de
cureuaseu van Oude Romeinsche Letteren on Histoin
de la lilttrature flamande belast is.
To Antwerpen is eene ontdekking van kunst
waarde gedaan, die in Nederland zeker bijzondere
belangstelling zul opwekken. Voor een jaar of
.acht geleden hebbeu de besturen der
liel'dadig"hcids^estichten aldaar een onderzoek doen instel
len naar de voorwerpen van kunstwaarde, welke
zich in do verschillende gebouwen mochten
bovimlen. Daardoor zyu werkelijk een aantal
opgeroldo schildcrdoeken van groote meesters der
lüe en 17e eeuw, ja zelfs van ouderen dïtum,
tnn den dog gekomen. Men heeft zich aan t
reinigen gezet, want sommige dier werken waren
>ahevkenbaar zwart, andere door den tand den
tijds afgeknnagd. Doch nu reeds herkent men
het penseel van De Vos, RtfbrnS, Poiirbus, Van
Dijck, Van Coxie, Otto van Veen, Frans "pK
Mostnerdt; verder Holbeitt, Quontin Matsgs, enz.
te zamen ongeveer 140 schilderijen. Dócd allen
niet gaaf genoeg om bewaard te kunnen worden.
-De kapel van het ondo weeshuis ia! voorloopig
tot een bijzonder museum voor deze werken wor
den ingericht Men beweert dat door 't buiten
land reeds 300,000 franken voor een enkel por
tret ia geboden.
Brussel. 23 Oct 1Ë84. M. A.
1) De ToraUndige lezer he«ftzek«r verleden week be
merkt, (Ut de naam van den' btstuurOer Tin Htt
Aaf/onaai Toaiutl tlbier niet Is eon DoemUw," mur .van
Dó«»clacr;" dat la UYfod'iaifo.gotne-.Harders" voorko
men, retor trol een .Hcrodee", dat onder »an b), 3, Bo
kolom htt woord .beter1' is nltgeT«n«n, dut men Teider
leztn moet ,tn«iij«i liet lobilderea, «DB."
; DE INTERNATIONALE
TENTOONSTELLING TE MUNCHEN. 1\
VÏI.
Tervolff van de Geschiedenis
der beschaving.
Itoliüzond evenals-Frankrijk sleebti enkele
historiestultken. Daaronder mant eene schilderij
van Pietro Michis uit, voorstellende Leo X aan
de lijkbaar van Raphael, sijnen lievelingsaehilder de
band kuuende,omgevon van enkele hooge prelaten:
een werk van treffeiyko en sobere oompojitie,
rijk van kleur en innig, van uitdrukking, allen
lof o verwaardig. fWiJ zouden daaneven bet werk
van den Belgischen schilder A. Devriendt kannen
noemen: Paulus III, an een arnutoel geseten,
eenzaam in lijn studeervertrek bet portret van
Lutber, voor hem op den grond staande, met
vaderlijken blik beschouwende. Uok hieraan kannen
^-.. . !?J. ^
dien aard, wier vermelding wfl kier wiüen invlech
ten, is het .Intermeuo" van den Parijienaar Jee*
Beraad.
Deze schüderii stelt eesi gezels<èap van mees*
gedecoUeteerde dames voor, welke «rfrfriheartaa>
sehen den dans in, InistereB moeten naar een*
litteraire voordracht van eenen barer cntaliert,
waaraan men niet kan >ien of bfl werkelijk ds)
aandacht dar dochter* van Ternsjebor* weet to
boeien. Doch zooveel bespeurt smen, dat
deFraa?cbsn in hunne sebilderkunst niet zooveel ontzaf
betoonen voor bet vrouwelijk geslacht als bi
voorbeeld de Engebwhen dit doen. Er beersebt
althans in de Engeleehe kunst gel$katt
zkh bier voordoet, eene grooto Uesèhbeid. VU
ii waar vinden wij hunne werken alleen, in de)
verzameling Heffner; doch zij zün daar dan ook
door menig stuk vertegenwoordigd. Wübalea
alleen H. Herkomer aan, bil wiens naam,b«halvS)
eenige portretten, aangeteekend staat:. De butste)
revue," of .eerbewüzing''. eene bijeenkomst vaa
invaliden in eene kerk, bij gelegenheid eener be
grafenis, m roode rokken gekleed, vol karakter
en uitdrukking, uitmuntend van teekoning ett
effect, ondanks de schelle kleur.
?Hongarije leverde in eigenlijke historie wei
nig bijzonders. De heilige EUsabeth van Liezen»
Mayer, De zegen van BJahelieu," een aquarel
van den schilder der Valleïde sterren," M. von
van uen sciuiiter uer ,nmvmnv «WMIOU, 4». TUU
Zicby, zal men niet als meesterstukken beschouw
en. Het eigenlijk Hongarije moet men uit d*
portretten feeren kennen, Bij voorbeeld uit het
belangrijke werk van den reeds genoemden Ji
Benczur: ,ï)e vergadering van het eerste assu*
rantiegezelichap" (1657), uitmuntend als portret
schildering, ofschoon die heeren, ietwat komisch,
allen uit de schilderij den toeschouwer, in plaatst
van elkander oanxien.
Eene uitzondering make ik echter bij Hongerije,
namelijk voor eene schilderij in zaal No. 55, vau
E. Gyarfas, Das Bahrgericht", gegrond op eene,
ballade, waarvan bier de korte inhoud.
De bruid van den edelman Barcz wordt door
diens zoon, welken zq opgevoed heeft, bemind en
om wederliefde aangezocht. Hij dreigt zich van
kant te maken, indien de jonkvrouw hem geen
gehoor verleent Abigail, zoo ia haar naam, reikt
hem zelve het moordend staal. Hij sterft
Een godtgericht wordt gehouden, waarvoor ook
Abigail. verschijnt. Ofschoon zij den jongen Barca
niet gedood heeft, wordt züLalf. zinneloos op
't zien van den bebloeden dolk, doch niemand
waagt de hand aan haar to slaan.
De schilderij b van eene f ? "*L
krachtig koloriet, goede groepeering, ofschoon de
hoofdpersoon zich iu bare wanhoop, wat leven-,
en bewegingloos voordoet.
Uit de atdeeling Noorwegen en Zweden
kunnen wij, geloof ik, met het noemen van
.Kleopatra's dood", door H. Heyerdahl volstaan.
C. G. llellgrirt, een te Parijs wonende Zweed,
schilderde ccno theologischcn twist tusschen Peter
Galle en Olaus Petn, in tegenwoordigheid van
Gustav \Vata (1524). liet werk is met talent ge
groepeerd, doch zonder krachtig leveu en karakter,
levert ech'er een «antrekkehjk beeld van dien tijd.
Amerika zond ons eenen Ahasveros" bij
bet lijk.van een jong meisje, door de golven aan
het strand geworpen, van 0. Man1. Teekening en
kleur toouen een groot talent van uitvoering, en
de blik van deu ongelukkigen wandelaar, di
niets liever wenscht dan ook de eeuwigheid' bin
nen te gaan, is van treffelijke uitdrukking. Aan
eenen anderen Amerikaan, D. ?Teal, die ons John
Uilton aan 't orgel afschildert pp 't oogenblik
dat Cromwell hem bezoeken wil, hebben wij.
eveneens dank te zeggen, en vooral do figuur,
des blinden dichters te prijzen.
- Ofschoon dit laatste werk ook reeds meer dan
't eerstgenoemde, aan den Amerikaanschen geest
beantwoordt, door de voorstelling van eenen held .
der repnblikeinsche vrijheid, dragen deze en an
dere werken van Amerikanen toch den stempel
van hun geboorteland Beieren. Zoo ook het
belangrijksto van allen: De doodstraf van
Constanze de Beverley" naar het verhaal Mormion ,
van W alter Scotr, geschilderd te Munchen door
J. Eosenthal, te San Francisoo uit Duitscha oudera
geboren.
Constantia, eene non te Fontevrau was aan
't klooster ontvlucht, en leefde als page verkleed
met haren minnaar Marmion, diéhaar echter
verliet. Ontdekt, wordt zij, door de intrigen van
eenen misdadigen monnik, tot den dood door
inmetaeling veroordeeld. De schilder vertoont ons
voortreffelijk den blinden abt van 8. Cuthbert»
de priorin van Tynemouth en de abdis van S.
Hdda door verscMlleude gevoelens, hier door
nijd en afkeer, ginds door medelijden bewogen,
de veroordeeling uitsprekende en zonder over
drijving doarneven de nog hartochtelijker uitvoer
ders van het vonnis. Veel vroolijker is (tnssehen
twee haakjes) de voorstelling van het vonnis,
uitgesproken over eenen kleinen bedelaar, eenen
appelendief, die door do kinderen van den eige
naar, eenen smid, betrapt is. Leven en handeling
zijn uitmuntend, daargesteld door S. H. Croue.
Doch, nog meer Beiorsch, noff meer Munchensch.
is de voorstelling van Hans Sachs aan Albrecht
DureJ zijne gedichten voordragende, van den .
Amerikaan Richard Gross, hoeveel lof het werk
ook anders verdiene.
De portretten (waaronder zich zeer merkwaar»
dige bevinden) geveu eerst den rechten
Amerikaanschen type aan de hand. Zoo b. v. bet werk
van W. M. Chase, J. Lafarge, W. Page, en vooral
het vrouwenportret van C.li. Brandt, terwijl W.
Mack-Ewen'r portret wel een karikatuur gelokt.
J. H. Caliga's vrouwenportret is door 't kolo
riet eene negerin geworden, doch allen lof ver
dient bH voor zijne Fout in t testament, wat
eene echte bijdrage ia tot de nieuwste ge
schiedenis; een zedestnk van de beste soort,.
voorstellende eene jonge (treurige)? weduwe, in
gesprek met eenen slümcn advocaat. Als
tegenbeeld van 'tAmerikaansebe leven zou danEakins/
getstiffe Muziekavond" kunnen dienen» waarop
een echte Amerikaan met groote inspanning eene
zingende dame op de viool begeleidt. Kostelijk t
Van W. H. Lows (er z|jn namebjk drie Ameri
ka ansehe knnstenaan Low) Capitoin Treion"
zouden w^ liever zwijgen, indien het feit. niet
zoo karakteristiek was, hoe een zeekapitein, we
gens Zijne hardheid bestraft wordt, als hij op
zee een noodlijdend schip niet heeft willen
Mstaan, en eerst met teer besmeerd, dan met vede
ren Geworpen, doofde vrouwen zijner stad
wordt uitgedreven. Het AmerJkaansche leven en
streven biedt evenwel nog zooveel andere stof,
zoo velerlei motieven, dat wy mogen hopen ba
de eerstvolgende gele«enbeid eene rij van echt
Amerikaantehe meestentakken aan te teekenen.
Misschien doet het goed aan t Hollandsen
hart, te vernemen dat a A. Van der Hoof, t*
New-York eene teekenüm inzond: Ta d erna'»
«telier" getiteld,
wij verdienste van vinding en teekeniog niet ont
zeggen, schoon de verlichting weder wat
maanaohtu en het leven niet zeer sprekend is. Conti
leverde eenen raiUpeler nit de zeventiende eeuw,
welke wij «enigszins bij Fadrilla's Tomador
xouden kunnen vergeleken, indien Conti büde fijn
heid der behandeling detèlfd» genialiteit en be
grip van stijl btaat. £ae derde vwnUDing
Nieuwste 'geschiedenis.
Srt(enbüder. Baitenlanders.
Beddhonwknnst. Kleinkunst.
naar
Wanneer wij nu nog een oogenblik
Duitsebland" terog keeren om de nienwtte
jje?ohiedeais" na to gaan en de ,Sittenbild«r" to
^irWen, komt oni s^e^berportrets.»*
in de «daahU, van dan aard als't reeds genoemde
Amerikaanioh., maar «b wmpouti. TOOT*
trefisOliker, namel|k bet kolossale doek Der
B er T n er Congres", van A. von Werner,
rtre<dl^ari^toetiiiursebilderenpro£
Carl Werner, noch G. Wener
teFlominder d«beelab«iwer P. Wernsr
Beix|ner professor.
ier en
T r liand.
D« meesten sQn reedi aan d*.tafel geschaard, ol
l