Historisch Archief 1877-1940
38*:-:
'"?''"*
1 "V1 "'?>?
>Aj
?*1
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. SU
den tekst der conrentiea, zooals 'die door da
KSMOC i» aangenomen.
Het ^locaal belaag" heeft aan de
oorspron-'jjke regoeriagsvoorsteUea omtrent den
aanTM spoorwegen wed» mik een
bovenms, igo uitbreiding weten te geren, dat het niet
i*e rerwoaderen is indien d* ledeu der eommiwie
dea Senaat aan nieuwe aanspraken niet
wiltoegerea. ? ?
Dt Fransöao HinisterrMd 'a gereed met het
Inspreken der wet op de onverenig
baarheid ram ambten. Deze wet wil
deaetfde ragelea daaromtrent, die reeds voor^de
Kaatsrisdea golden, ook op d» Senatoren
toeMS&«l|jk maken, alleen met dit uitzondering,
dat militairen in actieren dienst, die geen lid
4er Kamer kunnen xyn, wel leden jan den
Sekut kunnen worden. Alteen zullen zy, geba
rend» ban mandaat als zoodanig, geen andere
promotie kunnen uakon dan volgens.
ancien. aeteit. '
"De bezoldiging als lid der vertegenwoordi
ging zal niet . kunnen worden vereenigd wet
.cju eener staatebetrekking.
De wet zal geen terugwerkende kracht heb
ben; maar dria maanden vóór de vernieuwing
Tau den Senaat, tullen de Senatoreu moeten
kiezen tusschen hun mandaat en het behoud
hunner ataaUbetrekLing.
Uitgezonderd zullen worden de betrekkingen
van minister, onder-staatssecretaris, gezant, pre
fect der Seine, prefect van politie, president en
procureur-generaal der hoven van cassatie en
van appèl en der rekenkamer, aartsbisschop en
bisschop; voorts eenige predikanten, die presi
denten Tan consistorien «gn, opperrabbijns,
tittütaire professoren eu zjj dia met een tijdelijke
betrekking voor niet langer dan ze» mnaaden
belast zijn.
Volgens de Dnitsche bladen is de troonrede
waarmede de Pruisische Landdag zal
. worden geopend, reeds door prins Bisiunrck
goedgekeurd, zoodat is vastgesteld welke wets
ontwerpen aan da vertegenwoordiging zullen
beloofd worden.
De Prop, Correspondent bespreekt, in een
eerste artikel over de werkzaamheid van den
Landdag.' de belasting-ontwerpen. Het steeven
der regeering is om de inkomsten dos Kijks te
vermeerderen en de afzonderlijke staten
d-iardoor iu fitaat te stellen, deels tot verhooging
Tan enkele hunner uitgaven, deels tot afschaf
fing van belastingen.
Indien nu ? zegt de Pr. Corr. ? de Prui
sische Kamers door organieke wetten duidelijk
de behoefte doen uitkomen aan verhooging der
ambtenaars-traktementen, aan fondsen voor sub
sidie aan gemeenten voor het lager onderwijs
(Schuldetado») en aan hervorming dei' gemeente
belastingen, is het te verwachten dat de
Hijk.idag niet langer deze behoeften zal miskennen.
Wat de hervorming der directe belastingen
aangaat, zal de rogeering zich gedragen naar
de motie van 21 Februari van dit jaar en een
'ontwerp indienen tot verhooging der belasting
op de renten uit het kapitaal. By deze herzie
ning der inkomstenbebstiug zullen de beide
laagste klassen moeten worden vrijgesteld, een
maatregel, die reeds in het vorig jaar dringend
noodzakelijk werd geacht. De verhooging
dabelasting op het inkomen uit kapitaal behoort
echter niet te drukken op het. inkomen uit
grondeigendom, dat reeds zwaar gedrukt is dopr_
? -^rtrtrttoeltómg;' b^lasïtïf óp gebouwen, inkom-""
stenbelasting en onder zeker» omstandigheden
ook door gemeentebelasting; terwijl de rente
uit ander kapitaal enkel onderhevig is aan de
. onvolkomen schatting der inkomstenbelasting.
Deze laatste leemte moet door eene
rentebelasting worden aangevuld, doch het zou onrecht
matig zijn daarbij ook den grondeigendom te
betrekken.
In deze mededeelingen der P/w.
Corrtspou'deus hebben wjj dus in ruwe trekken het schema
der te verwachten ontwerpen. De regeering houdt
vast aan het denkbeeld dat de grondbelasting
zwaar drukt op den grondeigendom; eene dwa
ling die reeds vroeger en elders tot
bevoordceling der machtige grondeigenaars moest dienen.
Zeker zal dit punt ernstig in den Landdag be
handeld worden.
Te^ën de opening van den Prni$ischen Land
dag wordt de polemiek' der partyen weder van
prnctisch belang. De wankelende
nationaalliberale partij staat voor een? niet gemakke
lijke keuze. Zjj heeft zeker meer neiging om
zich bjj de regee 'ing aan te sluiten dan l>ij de
liberale oppositie ; doch zij weet goed, dat elke
stap in die richting haar in de kiesdistricten
zwakker maakt.
Daarenboven verkeert de party in den toe
stand, dat zij rechts en links een vriend heeft
die haar haar feilen toont. De Liberale linker
zijde verwijt haar ontrouw aan haar verleden
en aan haren titel. De regeering daarentegen
zegt in hare organen: ?Gij nationaal-liberalen
zijt bi'ave vaderlanders en goede mensehen;
geen beter korps ervaren lieden om met be
zadigde, opbouwend» critiek eene regeering
te steunen. Maar gjj hebt de groote fout, dat
gij den moed mist de geavanceerder!, van wie
een wezenlijk verschil van meening u scheidt,
geheel los te laten."
Andere verhoudingen worden in eene
Ber, lynsche correspondentie van een der Hambur
ger bladen blootgelegd. Daar wordt beweerd
dat er vervreemding bestaat tnsschen de
Duitsch-conservatieven (d, L de jonkers) en d.a
clericakn, zoodat eenige wijziging in de ver
houding merkbaar zal worden. Eene onlangs
door Adolf Wagner gehouden redevoering,
waarin de conservatieven werden aangemoedigd
om den bond met het Centrum te verbreken
«a zich aan te sluiten bn de gematigd-liberalen
schijnt U bewijzen dat de regeering deze evo
lutie van. het conservatisme gaarne zon zien.
De inogeljjkheid van zulk eene wijziging Ter*
boogt de belangstelling in de verhandelingen
van den Landdag en den, Rijksdag. Eerstge
noemd lichaam opent in de volgende week de
parlementaire campagne.
D» Neu« Pi-euszischc ZeUung bericht dat, in
verband met de verplaatsing van troepen naar
de Oostelijk* grens, een maatregel van
voorsorg tegen een overval van Rusland, instellin
gen van militaire waarde, ala stoetergen en
dergelijke, zullen worden verplaatst aaar het
midden des lands. De opriohtuig van cavalerie*
divisies cal nog uitblijven wegens de groote
kosten, doch de cavallerie zal zoowel aan de
Oostelijke als aan de Zuidwestélflke grens
worden versterkt door verplaatsing taa regimen
ten uit het binnenland.
_ Omttent de redenen, die de benoeming van
Baron Philippovitch tot Banus van Kroatië
nog steeds heulen doen uitstellen, verneemt de
W eener Na* Freit Prutt het Tolgeade. PhU«
u'ppovitch heeft' de vergadering van den
Hougaarichon mUiitorraad bijgewoond, die dea
vorigen Zondag onder TOorutterahitp ran Tisia
werd gehouden. Hjj beriep zich op zyo gevor
derden Seeftyd en op sgae awakke gezondheid,
die het voor hem onraadiaaiu maakten, de Item
aangeboden betrekking aan te neineu. 'J'ooh
verklaarde lig zich bereid om naar Kroatië te
gaau, aL, de regeeriug geen geschikter persoon
kon vinden; aan deze toestemming verbond hjj
eohter bepaalde voorwaarden. U{j wil namelijk,
met het oog op sUne verantwoordelijkheid
tegenover den Kroattsohea Ladddag, dat deze
door de regeering tal worden ingelicht omtrent
de beschikkingen, wolke ijj denkt ta nemen,
dok waar deze beschikkingen zaken gelden,
welke volgen* den Awglrtch geheel tot de
competentie der Hongaarsehe regee i'ing
behooren. Op deze wyze hoopt hjj lastige en
gevaariyke incidenten, zooals dat van de quaestia
der wapenschilden met dubbel opschrift, iu de
toekomst te kunnen vermijden. Het miuistorie
heeft hieromtrent nog geen beslissing genomen.
In de voltaUigeiiUiugderOobtenriJküche
delegatie is de begrooting van
buitenlandsche r.aken na een kort debat aangenomen. De
gedelegeerde Buesi gaf, uit naam der
DuitsehOostenrijkers, zyue ia-teinming ta kennen met
do buitenlan<l»cho staatkunde ep de versterking
van het verbond met Duitscnland, dat vooi'
hem en /ijne vrienden niet slechts eeue quaeitie
van politiek, maar eene zaak van het hart wa-i.
Op den duur zouden eohter de /oo
uiteenloopuude stroomingeii der binnenlann-che en
buitenlandsche politiek u ie t meer samen kunnen gaan.
Tcu slotto constateerde de rapporteur, gr.iaf
ulam, da eenstemmigheid van alle partijen op
het gebied der buitenlandsrhe staatkunde.
Er is geen laud in Ë'iropa, waarin do
b'nnenlandsche staatkunde meer vau de
buitenland>ohe afwijkt, als in liusland. In het land
zelf huldigt mon een absolutisme, dut aan de>
poti-me grenst^ en wil men van de deelneming
van het volk niets booren; daarbuiten heult
men met radicale elementen en schenkt men
den volkereu, die men liefst als stainvürivanten
om Rusland ziet geschaard, cpnstituticu, waar
voor het- machtige r (j k zelf niet r{j|> srliyut ta
?/ijn. In Servië, in Roemenie, in Bulgarije is
hot de radicale oppo-iti^, dia door
Kuslandgostound wordt; koning Milan, koning Kru-ol on
vorst Alexander staan voor de moeiiyko ke;izo,
om zich vrijwillig tot feitelijke vtv/.allen van
Kuslaud te verlagen, of voortdurend deit
KussisL'hen invloed te moeten bestrijden, die zich
soms openlijk vertoont, maar meest in het ver
borgen arbeidt. Neemt men daarbg in aan
merking, dnt eene nauwere aansluiting aan
Oostenrijk en D.iitschlaad, waartoe ae
Balknnvorsten als van /.elven door de zucht tot
behoud w» hunne /elt'-taniligbeid gedrongen wor
den, ooor een groot deel van hunne onderdanen
als een vergrijp tïgen het nationnliteitsgtvoel
?wordt opgevat, dan zal men toegeven, dat de
toe-taud dezer vor ten geen zeer
bengdenswaardige is.
Van alle kanten worden hun geneesmiddelen
aangeprezen, om de chroni-ch geworden kw:»al
te verhelpen. ?Zoekt uwe kracht in het ver
trouwen en de gehechtheid uwer volkeren!1'
r.oept de heer CilaJstone hun uit de feestelijk
versierde Guildhall toe. De raad is goed, maar
niet gemakkelijk op te volgen.
De meest krasse recepten komen uit de
Ras.sjsehe, .apotheek .«n wonlei; door.den .invlo««U
ryksten onderdaan van den Czar", den Moikouer
publicist Kfttkoff toebereid. Nu de militaire
dictatuur der llus.-i-cbe generaals in Bulgarije
niet kon worden gehandhaafd, zonder in con
flict te geraken met de andere onderteekenaars
van het tractuat van Berl{jn, en er niet de
minite kans bestaat, om vorst Alexander door
een Rusüscben grootvorst of door den
Deenschen scboonbroeder des Czars te doen ver
vangen, heeft Kntkoft' eva nieuw middel ver
zonnen. Bulgarije moet eene republiek4worden,
vereeuigd met Oost-lioemelie; deze republiek
moet een vazalstaat van de Porte big ven en
het presidentschap moet worden opgedragen
aan Aleko-paoba.
HOU verrassend dit advies ook schijnen moge,
toch houdt het in werkelijkheid rekening tuet
de toestanden, waarop Rusland zjjne Loo;i ge
vestigd heeft.. De vereeniging met
Oost-Roeuielie zou cotie concessi; zyn aan de
(irootUulgciarscue adspiratit-n: de repulilikcinsche
regeeringsvorm een lokaas voor de rndir.iloti,
die een half-Oostersch land liitfst onjniddijllijk
volgens het uioilol (K'r Autenkuans<.'lu> tohsti-'
' tutie zouden willen r(*geer«n; do schailuwac.htige
macht eindelijk, die men den Sultnn /nu toe
kennen, zou deu tegenstand der Porie motten
breken.
De vraa£ hoe een bewonderaar van het ab
solutisme een republiek kan aanpry/en, beant
woordt Katkotf op eigenaardige wjjze. Voor bein
is de republiek het eerste stadium der ontwik
keling, die een staat moet doorloopen. Ook
Rusland was een republiek, vóór het de zege
ningen Van het absolutisme deelachtig werd,
en evenzoo had Bulgargu moeten* beginnen, iu
plaats van gesteld te worden onder een vorst
die den scbyn eener half-koninklgke waardig
heid aanneemt, een vreemdeling van geboorte
is en een anderen godsdienst belijdt Voegt men
daarbg dat de Russische bladen de meest er
gerlijke verhalen opdisschen over het particu
liere leven van Vorst Aleiander en hem te
verstaan geven,'dat hij, met oen aardig som
metje voor het verlies zgner waardigheid ge
troost, in een Europeesche hoofdstad een' leven
zon kunnen leiden, dat met zijn smaak en z^jn
leeftyd meer in overeenstemming was, dan zal
men inzien, dat de Russische intrigues in Bul
garije eer toe- dan afnemen. Het is te hopen,
dat de minister Balabanoff uit Ween en betere
adviezen zal medenemen.
Uit Weenen wordt aan &e Standard geschre
ven, dat men de zending. van den heer Von
Giers voor een vredelievende houdt, en dat de
oorzaak van die welwillende stemming te zoe
ken is in geldgebrek. Het gerucht loopt ?
zoo zegt de briefschrijver, ?dat de Czar zeer
teleurgesteld was, toen hg vernam, hoeveel
moeite het Rusland kostte, eene leening van
niet meer dan "honderd millioen roebels te plaat
sen, en dat de betuigingen van welwillendheid
tegenover Dnitscbland en Oostenrijk dienen
moeten, om den bankiers vertrouwen in te boe
zemen. Is dit waar, dan zon het Russische de
ficit inderdaad een zegen voor Europa zijn.
De generaals Kaulbara en Sobeleff zjjn, ter
erkenning der verdienstelijke uitvoering van de
hun opgedragen werkzaamheden, door den Czar
benoemd tot commandanten eener brigade in
bet Russische leger.. Zjj hebben het wel ver
diend.
Inmiddels il een kolonel Kaulbars, broeder
fan dea generaaL ia Sofia aangekomen, waar
by een laagdurig onderbond had met prius
Alexander. Tiou dew kolonel denzelfden weg
ter bevordering toeken, dien zijn broedsr met
vracht betrad?
Ken aantal 11 a U a a n s c h e bladen,
waaronder do Dintto, de Jtovagliert en de Capitan
t'ni&HM, doeL-n mede, dat de verschillend»
ledeu der oppo^tie van de linkerzijde eene
overeenkomst hebben gesloten, waartoe Cairoli
Crispi, Nicotera, Zanardelli en Dacearini zün
toegetreden, 'tm stellen zich ten doel, het pro
gramma der linkerzijde te handhaven, waarvan
volgens hen de minister-president Depretis te
voel is afgeweken. Eens algemeen* vergadering
zal op den Sösten van deze maand te Napels
worden gehouden; Cairoli en Zanardelli zullen
by die gelegenheid het woord voeren.
Do nieuwgevormde groep zou gevoeglijk den
naam van .fractie der telburuestelden of
uialcóutcnten" kunnen dragen. Wellicht is echter
de band der persoonlijke grieven nog sterker
dan die eener principieele oppositie.
De kiezersexameus in Belgit! zgn afgeloopen.
Zij hebben een getal van ruim 50,000 nieuwe
kiezers yjor gemeentelijke en provinciale ver
kiezingen opgeleverd. Bjjna 77,000 personen
namen oau do examens deel.
Do zitting der BelgUclft Kamer is begonnen
met een interpellatie. Do heer Thonissen v roesde
dut het toekennen vnn stemrecht aan soldaten
eu onderofttcioreu, de politiek in het leger zou
brengen, De minister i'rC*e Orban wenscute- met
maatregelen daartegen te wachten tot er
misbruiken gebleken zonden zijn.
De Kamer stelde duarop hare agenda vast.
VooreWst Kal z(j het aanv«llingscreaiiït voorde
havenwerken van Antwerpen en het wetsont
werp op de geldelijke verantwoordelijkheid-van
provinciën en gemeenten behandelen.
De minister vuu financiën heeft in de
bagrooting, dio oorspronkelijk sloot ? of liever
niet sloot ? met een tekort van ruim 26 mil
lioen, eenige wjjzigingon gebracht, waardoor het
tekort verminderd is tot 16 millioeu.
Egypte zal, zooals wjj vroeger reeds mededeel
den, door de EugeUche troepen niet volledig
ontruimd worden. In liet begiu van December
Kal een deel der manschappen wordeu ingescheept
maar 3000 man zullen, onder bev«! van Sir
Evelyn Wood, tot nader order voor de veilig
heid in Egypto blijvou waken. Dit feit geeft
intusschen geen reden, om de goede trouw van
het kabinet Gkdstone te verdenken: zoo wel in,
als buiten Engeland is iedereen overtuigd, dat
eene oogenblikkehjke eu volledige ontruiming
niet slechts voor de in Egypte wonende Euro
peanen, maar ook voor het land zelf groote ge
varen zou opleveren. Indien de Engelschcn
wilden blijven totdat de nieuwe constitutioneele
inrichtingen in Egypte wortel hebben gescho
ten, /ouden zg hun vertrek ad KnlenJes Graecax
moeten verschuiven. Het is echter zeer wel
mogelijk, dat zij voor de orde blijven waken,
totdat atdoende maatregelen zijn genomen, om
in den ellendigcn toestand der Fellah's verbe
tering te brengen. Dit vereischt echter van
hunne zyde niet slechts een militair vertoon
ten koste der Egyptische Schatkist, maar
financiöele opoffering ten behoeve der
noodlgdende bevolking, of, juister gezegd, het afstand
doen van een.deel der buitensporige winsten;
welke voor Engeland voortvloeien uit den aan*
koop der Suez-kana^laandeolen, waartoe Disr/i
den" torlgén Xliedive'wist over te halen. Kris
van Engehcbe zijde vaak genoeg op gewezen,
dat een dergelijke hulp voor Ep.yi>te het eanige
redmiddel is; jammer maar, dat deze stemmen
nog weinig weerklank vinden bij John Buil,
wiens hart wellicht liberaal, maar wiens beurs
zeker conservatief is.
HET VERWEERSCHRIFT DER
TRAKSVALEUS.
Aan de beide vercenigiugon, welker organen de
TransvaaUche natie hard vallen over de behande
ling der Kaffers, aiu de Anli-ütuvtry üoaicty en
de Aborigines Proleclion Society, is de verdedi
ging gericht, welker vcraehijnen ous uit Londen
werd voorspeld.
In do inleiding drukken de Trausi-alers hun
leedwe/.en uit over de tot hun gerielite beschul
diging. Zy herfniioréu aan dé \vvnedlicdoi»,
waarop de g(-«cliieiioiii» van eiken kolnniscercnden
«taat heult te wijzen, en voegen daarbij, dat het
bestaan .dor piiilantiiropiichö verecniftiügen niet
hei-ft belfct, dar, onder hit Kugelsch koloniaal be
stuur veel Kull'urblourl ia voi'gjfuu, '?.§ willeu
liii-rniïilo iiiet ',oor eunu besiltuMiu'ng
antwooiileJi op iTiii; lifiscliuidigiug, ilót:ii allcca .iL' aati'
dao!it w op vu'tijen, dat er
verü-jlulInniliMuctli.')di'» l >?.-.? ".-.ui va u opvoeding dur ifilioü.-tiagen.
Terwijl I..T. -d» Traiisvaal do poivjiunie bij du
Kuti'ms heeft verboilori, weigert iiog iilt^ki. de
Eufjehche kolonie jS'at.il dit voorbeeld t u volgen.
De beAclmldigiiiR luidt, dut do Trausvuivrs iiiet
alleen do Katl'erH in uun vernederende positie hou
den maar ook dat zij de persoonlijke vrylicid
deiinboorlingen beperken en zich vcriutteu teguit
hnnne bekenring tot het Christendom, ja zelfs de
vrouwen en kinderen der Koffers worden mis
handeld.
Met verontwaardiging wyst de deputatie die
beschuldiging af; zü antwoordt:
1. Toen de Europeescbe volkplanter» in de
Transvaal kwamen, werd het land bewoond door
20.000 Kaffers; thans sijn er 700.000. Dit is een
bewg» dat de oor*pronkeiyke bevolkiog ia toe
genomen en dat andere Kaffer» zich in het laad
hebben gevestigd.
2. De vroegere bewoners waren armoedig,
woonden in %olen 'en waren voortdurend be
vreesd voor strooptochten der naburige stammen,
die bun vee, hunne vrouwen en htmne kindereu
roofden. Thans leven de inboorlingen rustig; zjj
besitten meubelen, wagens, en sommigen hebben
zooveel, dat sQ naar hnmno opvatting aor waarde
van de zaken awr rijk »ijn. .Hunne
maatsahappeUjke positie !s dat grootelyks verbeterd.
3. Drie jaren lang waren da Engelsehen beer*
schors in Transtraal: De Engeliene gonveraenr
vond geen enkelen «laaf om in vryheid te stellen,
w(JI er geene slaven zyn in Transvaal.
4. Niettegenstaande de Europeanen een men*
schengetlocbt lang samen met de Kaffers in
Transvaal wonen, a er geen gemenad ras, ? een
toa]iii> dat de vrouwen aer Transvaiers niet ztyn
beiiauuald eooals in vele andere koloniën ge
schiedde,
6. Volgens de Tranavaalsche wet is iedere in
breuk óp het recht der inboorlingen een misdrijf.
Deze wet geeft den inboorlingen meer bescher
ming dan die der Engelicbe kolonie Natal, Zjj
gold; tóen de Engehwhen heerschappij voerden
in Transvaal.
6. Terwijl de Engelsche resident in Pretoria
twee jaren gewaakt heeft over de belangen der
inboorlingen, waren de vervolgingen volgens die
wet zeer zeldzaam en waren de Heichnlaigden in
de meeste gevallen memdelingen.
7. Ofschoon de deputatie zich schaamt de
beschaldiffing te noemen, dat een aantal kinderea
der inboorlingen op een iioop zyn geworpen en
levend verbrand, wil zjj daarop, uit eerbied voor het
Engelschc publiek en in naam der rechtvaardig
heid, antwoorden.
Indien een Trausvaler bet waagt op een vrouw
of kind der Kaffers te schieten u hu geschand
vlekt ala soldaat en wordt hg door de openbare
$neeaing met verachting- behandeld. Dit is voor
al van belang, omdat de Kaffers de gewoonte
hebben in den strijd mannen te Ideeden in
vrouweDgewaad. Wanneer een kraal der Haffen wordt
aangevallen, ceodeu s{j dikwerf vrouwen en
kinuit om drinkwater of mondkost te halen, of over
tollige eters kw^t te geraken. Terwijl nu de
Pruuen voor Mets en Parijs die troepen
terugjoegen, oenen de Tranawalsche commando1! die
vrouwen en kinderen op, om M na het sluiten
van den vrede aan hunne stammen terug te ge
ven. De Kaffers weten dat niet op vrouwen en
kinderen wordt geschoten; anders «ouden sjj M
niet blootstellen.
Nadat de Transvaalsche regeering de ondervin
ding had opgedaan, dat de met haar verbonden
stammen tien na de zegepraal niet van noord op
vrouwen on kinderen onthielden, heeft «ij hunne
hulp later slechts aanvaard, onder voorwaarde,
dat de Kaffers souden vechten onder bevel van
Transvaalsche officieren en volgens de regelen
van den oorlog, onder'beschaafde volkeren ge'
bruikelük.
De door den Lord-Mayor, te goeder trouw,
doch zouder behooriyk onderzoek medegedeelde
misdaad is nimmer ter kennis van de
Transvaal«cue regoerink gekomen. Na ondwsoek bleek,
dat het gerucht verspreid was door een thans
overleden lasteraar.
En ten ilotte, indien in eeaig deel des lands
feiten van dien aard waren voorgekomen ? wat
de deputatie ontkent ? is het dan
waanckynlyker dat zij zouden bedreven «Un door de Boen
dan door de Kaffers, onder welke rulke wreed
heden in den oorlog gewoonte zijn, Eooals nog
onlangs bleek uit Usibepu's bloedbad in
Zoeloeland V
?In elk land," zegt de deputatie, ?ook hier in
Londen, komen afschuwelijke misdaden voor. \Vie
echter zon daarom uw land of uwe stad daarvan
willen beschuldigen? En waarom moet dan onze
rogeerjng worden vervolgd met zulke bittere be
schuldigingen, omdat er waarsobyniyk in ons land
eenige boosdoeners z|jn. Gedurende den oorlog
met Secoaoeni werden door uwe eigen
bondgenooten onder de Kaffers, onder de oogen van
uw eigen generaal gruwelen bedreven, waartegen
de%e zich wel verzette, doch die lijj niet kon voor
komen. Hoeten wij dan met bittere verwijten
worden overladen, omdat wü dezelfde onmoge
lijkheid ondervonden?
?Van onzen Heer en Zaligmaker geleerd
hebbendo, niet in verlatenheid het hoofd omhoog
te heffen en de verschrikkelijke macht der boos
heid erkennende, welke hare werktuigen in Londen
vindt zoowel als in Transvaal, wonschen w(J gean
oogenblik te ontkennen dat iu de vroegere jaren
vuu onzen ?trek", toen de strijd om het leven
dikwerf de slechte hartstochten deed ontwaken,
daden zyu bedreven, die niet kunnen worden
gerechtvaardigd voor God. Wij bidden daarvoor
om vergiffenis, doch kunnen niet erkennen dat
wij daarom door geheel Christelijk en beschaafd
Europa in den ban moeten worden gedaan.
In al de verschrikkelijke oorlogen, die Europa
teisterden, hebben de oorlogvoerenden
elkander beschuldigd van vencluïkkelijke gru
welen, bedreven onder het oog van geregelde
troepen. Zal nu iemand er aan deuken daarom
de burgers van die staten onwaardig te oordeelen
eene plaats in te nemen aan de tafel vau den
Lord Mayor?
?Doch, terwijl wij geene aanspraak maken op
schuldeloosheid in het verleden, opperen wij den
twijfel, of in eönigen anderen Staat beter maat
regelen z^n genomen voor de inboorlingen dan in
Transyflal. In 1837 schaften wjj de slavernij af,
en wie een inboorling koopt of verkoopt, wprdt
gestraft mét 600 a. boete. Er is «een slavernij
in de Transvaal. Jué kinderen, die als apprentice
iu dienst zyn, warden uitgeleverd, zoodra een der
ouders, voogden of vrienden ze opeisobt. Gebeurt
dit niet, dan worden ze door den staat toever
trouwd aan een der burgen, die zich donrtoo
bereid verklaart, die het kind moet kleeden en
voeden en voor goede behandeling verantwoorde
lijk is aau de regeering. Zoodra zulk eeu Kaffer
meerderjarig wordt, krijgt hij eeue zekere som
geld en is volkomen vrif.
?Een enkel feit, door den president in zijuo
vroegere betrekking ondervonden,bewijze wolkeen
verschil er is tuisohen het oordeelen hier in
Loudeu over de ingewikkelde toestanden van een
vreemd volk eu het beslissen hoe men in gege
ven omstandigheden moet handelen.
?Ecu troep inboorlingen kwam over de grens
met een aantal gestolan kinderen, die zij wilden
ruilen voor tabak. De ruilhandel werd geweigerd,
omdat het koopen vau kinderen was verboden
bij do wet. Wat was nn het gevolg? De Kaffers
joegen de kindoren weder over de grens, en eer
wij hun te hulp konden snellen, hoorden wij het
hartverscheurend gillen en kermen der arme
kindoren, die in koelen bloede.werden vermoord.
?Imjien gij nu, mijne heeren, der Transvaal
pen dienst- wilt bewijzen, geeft dan officieel kennis
aan do ic^eering, ah eeue misdaad u ter oqreu
koml. MI dus ons maatregelen aan de hand tot
lwU'1-u bescherming der inboorlingen. Wij geven
ons xvom-d als eerlijke lieden, dat ieder burger,
van wien het hewyi u geleverd dat bti eene mis
daad beging, zal worden gestraft en elke uitvoer
bare maatregel, door ons .dankbaar zal worden
ontv.uigeu. Zoo kunt gij ons helpen, en wb" zuilen
trachten ook u te helpen onder de zware
vcrantwoordeiyklicid, waaronder wü ftllen staan voor de
rechtbank der wereld en voor Gods rechterstoel.
r De oppositie tegen onze regeering Ontstaat uit
vooroordeel en uit. misverstand. Laat gij ons stil
begaan, dan hopen wy, dat eer een geacht
ia voorbijgaan, een groot aantal onzer inboor
lingen tot het Christendom zal bekeerd zijn. On
ze regeorioff bereidt eene meer werkzame zen
ding onder hen voor. En wg besluiten'met de
oprechte, hoop uit te drukken, dat althans een
deel vau die warme sym pathié, die men hier in
Engeland zoo diep gevoelt voor al wat
menschelyk is, niet zal onthouden worden aan de Chris
tenen in het verre Zuiden."
BET BETOOG DER TRANSVALERS.
Woensdag 1.1. werd door de Tranuvaalscbe
deputatie aan Lord Derby het stuk overhandigd-,
waarin z(j de grieven der Republiek blootleggen
en de wenschen van bet Tranevaalsche volk aan
de regeering mededeelen. De Times bevat een
overzicht van hot stuk, dat do onderhandelingen
opent, en verklaart dat de toon van den
offldeelen tekst zeer gematigd en zakelijk is, zoodat de
verwachting Is gerechtvaardigd, dat zonder ern
stige moeilijkheden de .grondslag voor eene
nieuwe regeling zal worden gevonden.
Het standpunt door de Boers Ingenomen, la
leta verder gelegen dan eene eenvoudige her
ziening der Conventie van 1881; zo stellen de
geldigheid der Conventie in twijfel en beweren
dat z(j zeer slecht beeft gewerkt De Conventie
Is, zoo luidt het betoog, niet gesloten na vr(1e
onderhandeling tusschen twee contracteerende
partyen, doch was eene eenzijdige regeling, aan
de Transvaal opgelegd door eene Koninklijke
commissie, waarbfy do Boers niet waren toege
laten. Hunne lelden werden gehoord, maar met
hunne bezwaren Het men zich niet in. Voorts
gaat de Conventie verder dan de voorwaarden
raa 21 Maart voor de schorsing der vijandelijk
heden, en de bijvoegingen zijn onvoordeellg voor
d» Boers, niet alleen ten opzichte ran bet aan
de Koningin voorbehouden recht van suzereinU
telt, maar ook ten opzichte der vrijheid vak
handelen tegenover de Kaffers. Mei dexe bepa!
luigen ging de oommissie buiten haar mandaat
De aldus gesloten Conventie draagt de kente»
kenen van eene voorloopige eu voorMteaandi
regeling, welke door den Volkarud aneea is
goedgekeurd om nieuw bloedvergieten te voor.
Komen en in de door het departement van kolonies
aangemoedigde hoop, dat na een redeiykon proef.
Ujd hertieniug niet zou worden geweigerd. In
de sedert verloopen twee jaren is oe-onultvoer.
baarheid en de oudrageUJkueld der -Conventie
ruimschoots gebleken.
De onultvoerbaarheid wordt veroorzaakt door
de te enge grenzen der Transvaal opgedrongen,
door de onredelijke rechten van suurelnitett
door de onbillijke beperking van de handelingen
der Boers ten opzichte der Inboorlingen ea
door den onverschuldlgden last. Hor geldschuld
aan de Engelsche regeering. ?
De nieuwe grenslijn, getrokken deor iet midden
van het grondgebied van inlaadwh» stammen,
die dus voor een deel onder jurisdJoW* der
Transvaal staan^ voor een deel dakrtmlte*, berooft aan
den eenen kant de Kaffers van bescherming en
aan de Bftdere ctyte de Boer» wn d* macht om
de orde te handhaven. Z(j is de broa van
eindelooze conflicten, regeerlogloosbeld en, misdaden
^
No. 334
BE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
ui .puin, afbraak en onbruikbaar materieel "!?
Wat tie Minister ook heeft aangevoerd oo. de
Jandelüke beuadeoh'ng des lands 0$ den verkoop
tt den br.tnJ van 20 Juni te rechtvaardigen, de
stsn, dfior dun heer Uutgers van Roteanug te
en aanzien meegedeeld, heeft bU niet weerlegd.
Integendeel ? de heer Geerllng moeit zelf
dat b^ een onderhandse!» aaubod de
uog grooter zou z\jn geweoit dan bjj
... .,._ . ipenboreu verkoop!
Doch de .aak ligt or nn eenmaal toe.
A's uien nu maar daartegen waakt, dat bj] den
:ikcoi> van het nieuw materieel voor de thans
egettan- golden, het zoogenaamd ?onbruikbaar
laterieel" van K Juni niat weer worat ingekocht.
I)(j sovgvuWiso sortecriug ware dit volstrekt
ifet zoo ondenkbaar.
Van verschillende lijden is reeds hulde gebracht
iu den heer Wintgeiis, voor diens nieuwe
Ko, . jiiinla ttudie, by gelegenheid van de Indische
eenen kant de Kaffers van bescherming en ? wj:rooting9-diseus»io in de Tweede Kamer ten
leste gegeven
We voegen
langs de gansene grens. .
Het recht van suzerelnitelt, der Koningin voor
behouden, geeft aanleiding tot alleitel uitstel et
verwikkelingen In de onderhandelingen met bul
tenlandsche regeeringen en zelfs met een Kaffer*
stam. Mes moet langs ttfdroovtóde omwegen
geschieden door den Britschen resident te Pre
toria, den High Commlssloner en eindelijk door
den minlstor in Downingstreet. Deze staat van
zaken bevordert de misdaden aan de grenzen, wijl
doJKafferstammen door die langdurige behandeling
kuis zien op straffeloosheid. . , ?,
De eisen dat alle wetten en reglementen, de
Inboorlingen betreffende, de goedkeuring moeten
erlangen van de Brltsche regeering, ?werkt zoer
belemmerend, daar ingeval van een opstand of
samenzwering, snel handelen noodzakelijk en
de Brltecbe regeeiing vor weg is> Ook voor ds
inboorlingen zou eene elastische, naar omstan
digheden rekbare staatkunde verkieseiyk z{)n bo
ven de onveranderlijke wetgeving, die door dez«
bepaling wordt in het leven geroepen.
Wat de schuld betreft, wil de deputatie niet
alleen de verantwoordelijkheid op zich nemen
voor allos wat verschuldigd was vóór xlo annexa
tie , doch ook voor alle latere uitgaven, welker
blijvende voordeelen voor het land thans nog
op geldswaarde kunnen worden geschat ZJJ
betwisten echter de rechtmatigheid dat op hunne
schouders zUn geladen de kosten der ahnexatis
en militaire bezetting.
? ? t ...
Op deze gronden rusten de bezwaren der de
putatie; zij is echter uitgenoodigd. zelve voorstel»
Ion voor de toekomst te doen. Z(J is Tan oordeel
dat do Conventie van 1881 moet worden ter
zijde gesteld en dat het Zanurlvier-tractaat van
1852 moet worden aangenomen als de grondslag
der verdere betrekkingen tusschen transvaal en
Engeland. Geen gedeeltelijke wijziging zal aan
nemelijk zijn, noch voor het tegenwoordige, noch
voor een toekomstig geslacht der Boers; niets
minder dan het Zandrlvler-tractaat, dat zij nog
van kracht achten en ten volle bindend voor de
Britsche, zoowel als voor hun eigene regeering,
zal heu tevreden stellen. Het volk der Trans
vaal zal nimmer die stelling verlaten, niet alleen
wijl zU die heeft lugonomeix tengevolge van on*
geloofelfjke inspanning, maar omdat het verlaten
daarvan hen in voortdurenden angst kan doen
z(jn voor de nabijheid der Brltsche macht.
ZU protesteoxen tegen de leer dateentractaat,
op de moost plechtige wijze gesloten,, niet
voortAurend kan worden beschouwd .ala 4» .grondslag
van onbeperkt vrederzHdscb vertrouwen, en zj)
verwerpen het denkbeeld dat zulk: een vertrou
wen kan worden hersteld door gedeeltelijke en
onvoldoende concessies.
Do deputatie vergelijkt het Zandrivier-tractaat
met het tractaat van Bloemfontein ; de op dit
laatste verdrag gegronde verhouding tusschen
den Oranje-Vrtjataat en Engeland- moet als mo
del worden aangenomen voor Engolanda houding
tegenover allo Boers inZuid-Afrika.
Derhalve moet do" Conventie niet worden her
zien, doch vervangen door eone nieuwe over-'
eenkomst, gegrond op het tractaat van
Zandrivier, in welk tractaat aan de uitgeweken
Boerb aan gene zijde, der Vaal, zónder benige
bepaling van grenzen, het recht werd gegeven
hunne eigen zaken te besturen en zich welven te
regeeren zonder tusschenkomst van Harer
MajastoUs regeoring. Nog was in dat verdrag op
genomen dat van Britsche zMdo geoue inbreuk
zou woröen beproefd op het aldus aan do Boers
overgelaten grondgebied, en uitdrukkelijk werd
gezegd dat de Engelsche regeering afzag van ellc
verbond, van welken aard ook en met wien ook,
mot de gekleurde inboorlingen benoorden de
Vaalrivior.
Zich grondende op al deze nog geldende
bepaIlngon, wolke z|] in een nieuw verdrag wenscht
bevestigd te zien, dringt de deputatie aan opliet
rocht doi' Tranavaol, behandeld ta worden, niet
als een in publlekrechterlijken zin van de Engel
sche kroon afhankelijk land, maar als een onaf
hankelijke staat. De Conventie moet worden ver
vangen door een regelmatig tusscben twee
contraciüoronde partyen gesloten verdrag Volgens de
beginselen on de vormen van het intornationaal
recht.
De Transvaal wenscht geeno uitbreiding van
grondgebied ten nadeele der wettige eisenen van
de omwonende stammen, of van do
liandelabelangen der naburige koloniën en staten, maar al
leen zoover noodig la 'om op den duur vrede en
vrijheid verzekerd te houden. Daarom wórdt d«
eiscli gesteld, dat alle beperkingen zullen worden
uit den wog geruimd, waardoor de Zuid
?Afrikaansche republiek - op dezen naam maakt de Trans
vaal krachtens het Zandrivier-tractaat aanspraak
- verhinderd wordt te handelen in het bt .M;-:
van menschelijkheid en vrede, volgens de ei ? '?'
van bet oogenblik, in zijne betrekkingen m ;
Kalïerstammen.
Indien deze vrijheid van handelen word-
nkend, zijnde Boers bereid aan eiken red ?'??
tlgen eisch te voldoen en laten zijaa» Lord £'<:;?
over vast te stellen welk deel der staatssi
naar billijkheid tot hunnen last moat ko.: '
Ook zyn zU bereid ui het nieuwe tractaat b.,r
llngen op te nemen aangaande dé reenten van
derden. .
Wat da rechten en belangen der InboorlinBe»
betreft, waarover men zich in Engeland zoo be
zorgd maakt, biedt de Transv.ialsche regeering
aan alle waarborgen te geven, die door de wet
Gods en door het menschelrjlc gevoel worden
voorgeschreven.
En elndeUjk, wat handelsbelangen en anders.
onderwerpen aangaat, kunnen, hetzy in hot
nieuwe tractaat, hetzij In eene afzondermw
overeenkomst, de noodlge voorzieningen worden
gemaakt ?
Dit zijn de eisenen der Transvaalsche regeering,
zooals zy door de deputatie zijn overgebracut.
ZU zün in twee woorden samen te vatten: ?vol
komen onafhankelijkheid.".
allerlei.
Door het ongekunsteld gekeuvel van den
Ministtt van Marine heeft de Tweede Kamer zich
laten ?inpakkan" om meer dan twee ton toe w
sta«n voor het aunscbafl'eii van' nienw ijzer en
hout voor da marrinewerl' te Amsterdam.
Verbljjdend vooruitzicht ? voor de opkoop»"
er gaarne onzen lof bil, want wij
ten volte, hoeveel tüd do neer
Wintraoet hel'bon besteed aan het nnplmzen van
l de Koloniale adviezen, door alle
behondsmann sedert 1SJ8 «Oifeven.
NYU bewonderen zijn volharding om voor ledi
,j banken te blijven' orecren, uren lang. Wt
anden hete bijnn het jeugdig vanr kannen be
tjjdon, wnfirmop by alle sedert 20 jaren
nange«vcn braudkreten nog op den gebrutkelijlien
pollenden toon, wtt theatrale gesUculatiüu blijft
crhalen.
\n 't wonder, dat de heer Van Baar, laloeMch
nn den conservatieven pionnier, ook all
?kolohal specialiteit viin de Xoordbrabantsohe Meijerü,
aandeel in 'tsmcca komt opeischcn.
«t kon toch niet crgec zyn dan niet dcngon"?
neen de do hoer Van Baar.
Het kan wel erger.
Redevoeringen die oiat deugen z\jn geen
zoldisnmlheid. '
Maar die vun den heer Vnn Baar was erger,
t was een beleediging voor de Kamar, een
verimleiing van 't Parlement iu het oog van het
lenkend deel der natie.
Toch. had de rede ééne nuttige zijde: ze was
ten proo'Uch bewys van de gegrondheid der
bcrering van de dodkundigen, aat de
Nederland;he Vertegenwoordiging onbevoegd is de
Indiihe begrooHng vast te atellen. t _
De heer Vau Bloemen Waanden heeft het
tter hard te verantwoorden gehad.
Zijn carrière was niet schitterend; z(jn politiek
led'.n had h|j Verloochend; zyn tegenwoordige
..rale kleur was nocbtnns te doorschijnend; zijn
eleid was dat van onmacht; niemand verwachtte
>ts vnn zgao plannen; peen enkel lid had
verrouwen in zyne staatkunde.
En dot alles bleef ongeveer onbeantwoord.
De Minister had ook geen gelegenheid gehad
lowaf met den hoer Heemskerk te raadplegen.
Gelukkig nam de premier de Billiton-quaeatie
loer BÖnc rekening.
Och! waarom z\}n ?et ftl'e vraagstukkenbgde
ndhcfae bcgrooting Kabinetsquaestiea l
Een theologisch conflict ia tusachcn do heeren
«Imepniün eu Keuchenius ontstaan, ? al heelt
men het misschien niet opgelet.
Volgens den heer Scbncpman had Victor Hugo
olijk toon h-j zeide: l'dvcmr tst & Dien,
De heer Keuchenius daarentegen heeft i-ondwog
êkend, dut, de toekomst aan de tegenvoeters vau
len heer Wintgens ia.
Atötoïf iün de twee afJMvaardlgden net op dat
l'kd gewoonlijk vrjj wel een».
Zon er misschien, by nader onderzoek, toch ook
der overeenstemrninj; zijn: Kan het wezen dat
!e heer Keuchenius do bedoeling had te zeggen,
lat de tegenvoeters van den heer Wintgens, do
iberale goden van den heer Schaapman z(jn?
iisschien.
Overzicht der Pers.
ONZE BLADEN.
Het Ltitherfeest U. Zaterdag en Zondag
algeMeen gevierd, heelt o,k de aandacht van
verdicMene onzer bladen getrokken. Het kerkelijk
urokter bleef wel hoofdzaak, maar de groute
nvloed dien Luther op do maatschappelijke
toeManden zijner eeuw ea latere eeuwen beeft
;eha3, gaf gereeuelijk aanleiding tot incer of
Binder uitvoerige of belangrijke beschouwingen.
Wü moeten ons tot deze algemeene vermelding
icpalen, daar wij, bladen noemende, ze zoo goed
ib alle zouden moeten vermelden.
De Indische begrooting, deze we*k in de
Tweede Kamer in behandeling genomen, werd
nog hior en daar be preken. De Kolt. Ct. gaf
tars meeniaff onder het opschrift ?Vóór het
kolotiaal debat;" het Eott. Nbl. sprak over ?do
iploniale begroeting." In verband n^et do kolo
niale staatkunde moet nog een eerste artikel in
de SchoonJiovensclie Ct. over ?Suriname" worden
genoemd en, ? zij het in minder direct verband, ?
wn stuk van 6. in 't N. v. d. D. over de
toetorast ouzer jongelui in Oost- en West-Indië.
mogen de artikelen in de Standaard vooral
liet vergeten. De reeks door haar gewijd aan
Indiö en da Indische begrooticg, werd gesloten
aet een tweetal (tukken over ?den zéd«lüken
kant van het budget" en met ?een ernstig woerd"
van Mr, Kencheniiu bij 't overzicht der
rjjhsaidMon van het laatste tiental jaren.
Dit laatste artikel voert ons ongemerkt tot
het financieel debat dat ook deze week nog steeds
un de orde bleef. De Arnh. Ct. gaf een serie
Wikelen ter voorbereiding van het voorstel van
den heer Van Delden c. s., door baar ?het
vooritcl der vijf heeren" getiteld. Sympathie met 't
begiuset zelf ichya bg 't blad gepaard te zullen
gun tuet afkeuring van. dit ontwerp, eea meer
voorkomend geval. Daarentegen verklaarde zich
i» Middclb. Ct. vóór bet begin**] en vóór het
ont»erp,,'t*ü d*n min of meer gewijzigd.
De 'N. Rolt. Ct. vestigde, na ampele
be»cnouw'rng over de financieële wetsontwerpen in. de
laatste jaren behandeld, bare keuzo op de
rentebelasting. . .
De fjd be aaide zich tot een aansporing om
do jï'ijn gheid, thans zeer noodijj, niet te doen
»taard«n in hetgeen men noemt ?muggen ziften
«u kemelen doorzwelg*n". Een ?tonnetje" kan,
Baar 't blad meendr, al dadelük bespaard wor
den door HU do hoogescholen de theologische facul
teiten t« doen vervallen.
In verband nut do finaneieela artikelen moet
tok gewag worden gemaakt vaa ?de Muntquai
be". doorat Haagscb DagUnd gemomore-rd.
Voorts kan men in bet N. «. d. D. een artikel
-**n over .de Spoorweg-oorlog" ? de laatste
keken leverden daarvoor vele bgdragea ? «n ia
Je Purm, Ct. over ?de rOepïog van de lleime Pers:"
ut verspreiden vaa snbige Kennis en het wekken
**n be'angstetiing voor de dingen van den. dag
n die kringen, waar men men slechts hfl
nttzoawring met vraagitakken van ataatkapoigea ett
tt-flUchnppelptn aard berig hoedt
Bet U. D. vervolgde hare artikelen om »net
«"'iscbo Leger" ea besprak de formatie van bet
'looiaal wer(depot, de Jtf*u6ocfebeh*»£ekle,^i«
openbare school in Oost laaÜe1* ea ? naar aaa
Wding van Ur. Pierson'a lering over Katholicism
?- ?Het Katholicisme en de Staatkunde", de
-f d gaf aog .Gedachten over Groadwets&ersie»
?UR" ten beste ea de Kamp. Ct maakte zie»
poos op de orthodoxen U Öod-Bwr&ud, dto
poa nirfc-orthodoxe laad- «a dorpsgMootai. aa»
' g-vaat w bojattttkc door pokte Uoo*>
BR1EYEX VAN JAN VAK 'I STICHT,
T.
Wat een lieve stad is Utncat tocht En wat
een Uove menschen wonen er l Buitenaf verbeeldt
mtn zich dat het bier verschrikkelijk vervelend
s en dat hier OJL bgna niets te doen is. Wat
urnen buitenaf slecht op de hoogte l WQ zijn geen
enkelen avond thuis ? dan bier en dan daar
dat wil zeggen ? dan in Tïvoli en dan in den
Schouwburg. Dat mag nn schijnbaar een weinig
eentonig zfin, aaar men gewent er zich spoedig
aan en vindt zich op die heide plaatsen spoedig
aoo op zijn gemak, dat als het in den
Schouwïrorg niet zoo verschrikkelgk tochtte en in Tivoll
heb bier drinkbaar va*, men «iets beters zon
verlangen.
En van de aenscben, wat vormt men zich daarvin
een verkeerd denkbeeld! Ik kan er eon weinig
over oordeelen, want. op een tiental jaren na, heb
ik hier mijn geheele leven doorgebracht en ik ben
al op mUu retour. En ik kas mijn lezers de
ver? geheel ? ?
hoofdstad van bot Sticht. Men cal wellicht zeg<
gen: plezierige en JntsMoHjke lui vindt men
overal, evenals braven en vromen, en die dat
iwgt heeft volkomen gelijk. Daarom zal ik dan
ooc, vooronderstellende dat die eerste categorieën
voldoende bekend zijn, mij voor dezen keer be
palen tot do beschrijving van ingae vermakelijke
tadfjonootea.
Vooraf z\j opgemerkt dat wij hier geen drie of
vier standen nebben, maar. zoven ot' acht. Dat
geeft al dadelijk iets vermakelyks aan do geheele
bintcneti, zooaU bet volk hier nog na den Franschen
tijd üen santen-bou'iqno noemt. Pau r heeft men
de groote lui bijvoorbeeld l Wel meusch, hoe
veel «oortcn van grooto lui we hier wel hebben,
daar knn con gewoon burger niet achterkomen!
De grootste groote lui doen als de Mikado en
bonden zich voor de oogen des volks verborgen.
Zij wonen in paleizen, waar men behalve de meid
ot den knecht nooit een mcnsdi voor de glazen
ziet en 's zomers gaat do hoelebool potdicht en
is de familie naar het buitenland. Dan schijnen
ze zooveel te genieten, dat «y 's winters, gebla~
scerd, in hun achterkamer doorbrengen.
Een tweede soort van grooto lui bluft hier het
feheclo jnar om zeer gegronde redenen hangen
en dat ajjn dan meê-steuupilaren van onze pu
blieke vermakelijkheden. Dtun kragen wo profes
soren, hooge ambtenaren, officieren en
meerdergcbjke nuttige schepselen, dio een standje op zich
zelf vormen en eiuUelnlc komen \vo «nn de
burgevklusso ? wat zeg uc nklftsse? ? ne«n aan do
burgerklassen!
En daarmede zijn we dan ook gtnaderd aan do
vermakelijke l ai I 't Is inierdaia allcrgrappig«t
om het optemerken hoe velen van dis bui gei s
hior wroeten en tobben om zich boven hunne
eigene soort ta verheffen ? niet in den goeden,
den edelen zin. niet met het doel om door cunigo
eigenschap of hoedanigheid uit te munten boven
hunne gelijken, maar alleen om die anderen ?de
oogen uittestoken". Eu al gevoelt zoo'n burger
dat hy door velen uitgelachen wordt, hij -.veed
ook dat hy door minstens even velen benijd
wordt, als hij in het.openbaar handdrukken wis
selt ? niet met Jaa. Piet of Klaa», maar met
wezenUjko ?heercn". Er is hier zelfs een voorbeeld,
dat zoo'n burger deu dood van een zijner kinde
ren eon dag geheim hield, alleen omdat een ander
doclitertjo eeu feestje, dat een barer
stroatkameraadjes gaf, zou'kunnen bijwonen. Want het waa
bij ?grooto lui"" eu die eer was der burgerfamilie
nog niflt te beurt gevallen, ? , .
Maar om zoo'u burger te zien in al zyn verma
kelijkheid moet men hem hebben gadegeslagen van
don tijd af dat h'ü nog niet iu zoo'n goeden doen
verkeerde, dat hij zicti de luxe kon pcruiitteercn
?overal bij" te zijn. Hij woont op een oovenhui'je,
is U ij tig en arbeidzaam, speelt's avonds in een
kroeg pandoer en drinkt een of twee balve
kruikjes en evenveel, klaartjes met suiker toe. Zijn za
ken gaan goed en na eenigen tijd woont hij in
een beuedcnhuia. Kroeg is er niet mor; hy frequen
teert burgerkoffiehuizen of bierhuizen en
schutjast 's avonds onder het gebruik van Geiersch
bier; maar de ploertige gewoonte om jenever te
drinken kan hij nog niet laten. ?Drinken jullie
maar cognac" zegt h\j, ?ik weet ten minste wat
ik in mHn J^f krijg en jullio niet l" Langzamer
hand «c)ic«r raakt hg ook aan den cognac en nu
begint hij ?jenever a avonds" zelf ordinair te
vinden. Zijn vroegere pandoervrienden kijkt hjj
niet meer aan;' bij zes-en-zestigt nu al en een
drietal zijner tegenwoordige vrienden, zullen hem
g.uadrillccren leeren.
In deze phase blijft hij eenigo jaren! In dezen
kring wordt hij niet lastig gevallen met politiek
of andere vraagstukken van den dag en ai wordt
or eena over gesproken, nu, er z\jn er nog meer
dio er niets van weten en evenals hy mot zwygéndo
aandacht luisteren, zonder er iets vau to begrijpen.
Eindelijk kan h{j vrij goed tpstdrilkeren ! /ijn
zaken zyn nog beter gegaan; t ZIJD zaken waarbij
hu hot van de ?burgers xouzoer niet bchouft te
hebben" en begint te begrijpen dat hij eigenlijk
eon deftig burgerman is. Dat bierhuis is \vcl wat
min voor hem. Een sociëteit! Ja, aU so hem maar
niet (lebnllottceren! U ij begint met gohnel tehuis
te blijven en zi:h gruwelijk te vervelen, maar
hij richt zi.h tliujs iit alle geval deftig in.
Vtoeger dronk hij een koipp-o ko lie ? tegenwoor
dig een koppii kjtjot Zijn kiuderen gnan naar
de kat'egisaaUja en als hy toevallig teiie iemand
ontmoet dien hij graag wil laten booren «lat hjj
op do hoogt-) ia, dan «egt lui: jongen, jongen.
wat dunrt dat weer lang metlietmimstccrje, hor
Zuil «chutjaavriuuden zi[n den weg zyn- v
pandoerinakkcn gegaan en de verveling wordt steeds
erger. Eindehjk gelukt het hem een vaar even
deltige medeburgers te ontmoeten, dio leden zjjn
van een tocietcit en jawel, h (j wordt
voorgeaanfen. Dagen van angst en spanning volgen! Hij
wam vroeger uooit dien weg alt, maar nu,
driomaal daags voorbij het buts van den president eu
zeer beleefd gegroet. Nog andere invloedrijke
loden genieten dezelfde eer on eindelijk, op* oen
groot en avond, daar komensQne vrienden aan
hollen. ?In orde hoor!" roepen te hom. van verre
toe, ?In orde hoor! Er waren er wel verscheide
nen tegen, maar je bent er in."?Zoo, wie waren dat?
vraagt h (j, met hot voornenten om die menschen
een wig t« minachten. Dat wisten EO natuurlijk niet
en m} ging mc£ ia de gelukkige onwetendheid wie
zijne vjjanden waren. Alleu aonder onderscheid ?
vriend en vijand ? heeten hem welkom. HU
tracteerde op wijn en vond »I ofe mcnachen ont
zettend aardif en tft hem ook! pat duurde maar
één dag; toen zag h$ dat off zien bier ook al in
B&D eigen cmbje zou moeten amuseeren en hfl
kon niet nalaten te denken, dat hg vroeger wei
eets meei plezier bad gekad, toen er niet zoo
erg op aün woorden gelet werd. HU kon hier
niét vaa zj}n pampiertjes iprekea die by Kol
lagen, of htt merkte o«t men aan een ander
tafeltje vroelgk werd. En als h$ eens een ut
tapte .waar men vroeger tranen om gelachen bad,
dan werden z* hier volstrekt niet vroolfik.
Maar tstonJ ójsft-gt '? Middags ignbit
'?avonda s^a fotje Ea de sociëteit: ea alt er «en»
een vriend over wav, die moeit net naar de
sodeteit om 's mans ak>rie> te bewondertn, Nee»,
t stond deft^c en daar mocht wel een beetje
pteiiier asa opgeofferd woeden. En wat tuwden
hem dio vreeger* vrienden Khelen, of die bem
nahahten: nicita ala saloesiej Zfin vrouw en kin
deren ateept hfl ««k al mei ia. da deftlgbcid t
Vroegtrneel aardige, narmTlflfca smex«ih«aJw«t«k
?e. m niet wwr boe ze dan none! soBea «naam
nat ae^|es U^rsJten ea radnrstsjH att
± vrouw waagde de verstandig* vraag of htf
een chtbje trieadea si» traduea te Krijgen,
m«t wie hy zich een paar otaha in de wwk
thuis kon amnoterea.
!Ü nn geen verstand vaa. tMott deftig zijn l
EEN MAATSCHAPPELIJK KWAAD.
Ia het Weekblad De Amsterdammer van II
November '83 heeft Jan van 't Sticht eenige zeer
gegronde opmerkingen over een onstichtelijk on
derwerp ten beste gegeven, ? een onderwerp,
dat evenwel tot de questions orülantes wordt
Ckend ea waarover dus iedereen op zijn of
? beurt meent te mogen meepraten. Ik be
doel de prostitutie.
Jan van 't Sticht keurt kefc af, dat de Beer
Pierson voor een gemoogd gehoor van dames en
heeron dit alles behalve smakelijke onderwerp
aeeft becproken. Haar de ZeUencche predikant
en zijne geestverwanten meewtt nn eenmaal, dat
de vrouw gero*pcu i-, eene grapte rol to -pelen
in den zeer lofloljjken, maar -uisschien niet heel
prak t lachen ttrjjd, dien «ü tegen de prostitutie
voeren. Van Ds. Pi Tson'a standpunt a het dus
zeer natuurlijk, dat hij zoowel vrouwen al» man
nen voor isyne denkbeelden tracht te winnet).
Voor hen, dis niet, cooals de heer Pierson c. s.,
de wereld door een christelijkon bril bekykou,
maar toch ook in do proslitutio een zedelijk en
maatschappelijk kwaad zien, dat met alle kracht
dient te worden bestreden, zal denkelijk hot ar
tikel van Mr. J. D. Vecgena, in het jon f» t o
imtnmer van de Vragen des Tijds, een welkom
verichljnsel wezen.
Deze bekwame schrijver geeft een beknopt over
zicht van hetgoen tot heden, op _imtiiitii.'f vaa
Mevr. Josephine Cu'ler, door do Fédtrution
l>ntaniqite, continentale et g'nérala op het gebied
der prostitutiebas trading ii veri'icht. DaaruitDlykt,
dat dit verbond bet oigenlyke kwaad onaaugetast
laat en zich uitsluitend bepaalt tot een hardnek
kige n strijd tegen de, in do meeste beschaafde
lauden bestaande wettelijke regeling der
prostitutie. Evenals hot verbond, ofschoon op
eenigszhiB Andere gronden, komt ook Mr.
Veegons tot de coucluiio, dat de reglemcntcflrirgder
prostitutie, het sanitair en politie-toezicht op de
[wblicke vrouwen, in den regel veel meer kwaadilau
goed doot on derhalve afgeschsfl moet worden. Hij
voegt er ccli ter bij, da' mcu ook na dezo afiihnfiii.sr
met do bestrijding der i>rostitntid zelve ciot veel
zal zijn gevorderd. Dat do Fédérat'OHzichiiieer
met dea vorm, wn!\rin het kwaad zich openbaart,
dan met kwnad zelf bezig houdt, schrijft de hoer
VeeRCms grootendeelü toe uan de piëtistische
levensrichting van heii, dio de kern vau dat verbond
uitmaken.
Do geestverwanten van den IIe?r Pierson heb
ben vóór alle dingen een ?reddingswerk" voor
oogen. Hunne belangstelling wordt rui» zooveel
getrokken door de prostituees zelven ah door
het velerlei k wand. dat dezo v ergonen om zich
heen verspreiden. Het ?reddingswerk'' nu ia zeker
eerbiedwaardig. Maar het levert weinig prakti
sche vruchten op, ta dnarom tullen allen, die
zich niet op een godsdienstig standpunt plaatsen,
meer pympathie gevoelen vuor een andere wijze
van strijd voeren.
Inderdaad, hst kwaal moet in den wortel
worden aangegrepen. Ontneom den
gepvo^titueerüen hare kinderen, die vanjjongs.ü' getuigen
zijn van de onedele broodwióm.M2 der moeder,
en dus onfeilbaar voor hetzelfde vtik rooet-n op
groeien ! Zoo roept Jan van 'tSl icht uit; en zijn raad
ii bij uitncmendnoid praktisch, liet gedwongen
geneeskundig onderzoek werkt dcraornl^cereiid
op de geprostitucerden en ontneemt haar het
laatste overblijfsel van schaamte- en eergevoel
? zeggen de leden der Fétlêratio», en om die
reden vooral willen zij het sanitair tooüiclit af
schaften, 't Is mogelijk; maar dutklciue resUr.tjs
eergevoel der reeds diep gezonken vrouwen inte
resseert on» betrekkelijk weinig Laat dio vrouwen
maar wie ze zijn, zeggen wij met Jan van 't Sticht;
die z(jn, op eene enkele na misschien, toch redde
loos verloren. Maar laat ons zorgen, dat haar
aantal zoo min mogelijk wordt vermeerderd. Laat
ons trachten, den val van andere meisjes te voor
komen. Inderdaad, gelijk mot alle kwalen is ook
hier het voorkomen oneindig beter dau het
genezen.
Mr. Veegens ziet, en terecht, in da ongnnstigo
stelling der vrouw in de hedeudaag8chemaatschnp]iü
eene der hoofdoorzaken vau de prostitutie. Daar
mede legt hg don vinger op do wond, cu geelt
tevens den ccnigen weg aan, die op den duur tot
eene afdoende vermindering vnn het kwaad kan
leiden.
De medelijdende jammerklachten over het
ongclakkixc lot dor publieke vrouwen zijn op zich
zelf eene uiting vun echt mer.schcljjk Rcvoel, en
vt-rdienen dam om met aandacht te worden aan
gehoord. Maar wanneer men zich uitsluitend
bezig houdt met de verbetering van dut lot en
met Tiet zeer onvruchtbare buUeuringewcrl: o:idcr
die gevallenen, zonder tevens met tule kracht te
arbeiden aan het behoud van haar, die nog niet
gevallen zijn, dan ia dat eene zit>k-lijku
philantropie.
\Y\j allen mógen Ds. Pierson c. s. de voldoening
gunnen van in het A*yl Steenbeek, nu en dan oeu
epkel aigedwaald schaap tot de kudde tej u^ t o voe
ren. Maar wie de leuze: ?strijd tegen do prostitutie"
wat brecder opvat, volcc de vingerwijzing vnn Mr.
V*«g«ns. Alles wat strekken kan, om de zedvlüke
en ve> stouitelyke ontwikkeling van meisjes to be
vorderen en out haar de middelen te verschaffen
tut hot winnen v»n oen eerlijk onaf hankulük
bestaan, zal krachtig medewerken om het vrcoaeujke
kwaad, dat in de groote steden meeren meer om »ica
heen grijpt, tot stilstand te brengen en langza
merhand re onderdrukken.
VTetteliJko bfli>alingev. en admiKiütrfttievu
maatregelen kunnen op dit punt vrcl doen, maar lang
niet alles; tiet paiticnller Initiatief vindt een ruim
arbeidsveld en Let ware te won oliën, dr.tde velo
krachten, waarover de Fë'lèration benehikt, nïct
in den dorren strijd tegen ?reglementeeriug"
werden verspild.
Onder de maatregelen, welke de heer Vecgena
ter bestrüding der prostitutie aanbeveelt, (u er
een, waaraan hjj tot onze verbazing zeer frroote
waarde toekent, ja, die by hem blykbaa>- ats No.
l van alle afdoende mddekri staat aangeschre
ven. Hfl wil namrljjlr do wet «bepaling af^s haft
zien, volgen» welke ?het onderzoek naar het
vaderschap is verboden." vV| sunden vrecien.dat
die met warmte door Mr. V. bepleite afschaffing
precies bet omgekeerde zon te weeg brengen vun
wat hjj verwacht.
Bet ia wMr, dot de belde ouders van een bui<
ten huwelijk geboren kind door die bepaling niet
gelijk staan voor de wet. Maar de«e
ongelijkheid wordt niet door de wet veroor
zaakt. 2$ is eene onstelftkheid, die de Natuur
selve meebrengt en da wet do«t kt deze nwts
anders, dan da uitspraak der natuur bekrach
tigen. Het geskchialeven it «u eenmaal door de
Natuur zoooaaig geregeld, dat, terwfll omtrent
de identiteit detr moeder aoeft twijfel behoeft to
bestaan, die des vaders nooit mot zekerheid is
vast te stelten, xetta niet door d!«a vader ia e«en
persoon. Dat de wet deze natuor^le
oageujlcheid sanctiom.oert, «oèüo* oas zeer w|s ea
voorsfchtls;. Opent do wet do soogeojkneid, om esn
wattettlfc brwfia te Uvtrea veor iets «et uit den
aard der nat voor gtea OriIUi>i«B» latbaar
fa. dto iet aft twes» sla «sorVpaavoof eca»
?«Mdttoosw T<nBbeid«Bneia mo oadriafsrijso en
dw op au& z*tf al
bun* een even groot ms*tsch*pp«ljjk euvel sou
den nitaakea aS de prostitutie. itaurnU», oader
de o. L heilzame bepaling, dat het onderzoek naar
het vadenobap is verboden, ontbreekt het aiet
aan gevallen (ieder, die wat om »ch keen heeft
gezien In de wereld, kent wel voorbeelden 1). dat
gewetenloosa avontnrieoters uit tfldeltfke betrek
kingen later aog voordeel trachten te behalen,
dikwijls ten koste vaa den vrede TID gehotte
gekinnen. Boe ontzettsad soa deze soort van
specnlatie toenemen, wanneer men onvoonkhtig ge
noeg was, die vrouwspersonen het wapen m
niaden te g«ven, dat Mr. Veegens haar zoo ondoor
dacht wil toereiken l
En aog Iets. Is bet wel waar, dat Bet verbod
van het onderzoek aaar het vaderichap zoovele
ongehuwde moeders m de armen der prostitutie
voert, gelijk Mr. Veegens beweert ? Dat vele onge
huwde moedera sich aan de prostitutie overgeven
kan niet worden ontkend, maar wie zal ons zeg
gen, hoeveel percent vaa decen reeds vóór haar
moederschap geheel rijp waren voor hetlgnobele
vak? hoeveel percent tot deze broodwinning
werden gedreven, niet door de sorg voor het stof
feUjk onderhond van baar kind. maar door de
verachtiag, welke zjj van haar vroegere gelijken
en vrienden ondervonden, en die denkelijk de
zelfde zon bleven, ook al kou de vader der oa*
wettige vrucht ?voor de wet" worde» aangewezen ?
Wie zal zulk eene statistiek toveren? Enzütoch
alleen kan uitmaken, of de bestaande wetsbepa
ling werkelijk een eenigszins belangrijken invloed
heeft tot vermcerdet ing der prostituees.
Zooals thans de wet luidt, wiet ieder meisje
(behalve misschien de heel jonge, ?die van geen
toeten of blazen wet n") wat z|j door loxneulcn
omgang met een man risqneert. Zij weet, datzJj
een kiud kan krijgen en dat dit kind geheel ten
haren latte zal xijn en blijven. Het valt niet
te betwijfelen, of het uitzicht op deze
onpleizlerigd mogelijkheden moet r.og vela
meisjes terughouden van een itap, waartegen zij
voor 't overige aleuhta weinig of geen bazwaar
zouden hebben. Maat- wanncor nu Mr. Vpegcns
z\jn wcnsch vervuld zag, zouden die voorzichtige
en berekenende jonge dochters het schrikbeeld der
toekomst voor een groot deel weggenomen zien.
En wü kunnen niet anders dan {.'plooven, dut
menige maagd, die nn nog malgré elle maagd
blijft, don zonder veel tegenstribbelen zon vallen
?nis een prooi des verleiders." Eo met zoo'n
verandering zou de algemeeno moraliteit, zou ook
de strijd tegen de prostitutie zek.r al heel slecht
gehaat zijn.
liehouilens dit grooto en ernstige bezwaar te
gen do theorieën vai> den Heer "Veegons begroe
ten wij zijn schrijven, met veel ingenomenheid,
cu mccnen dat hot misschien den grond zal leg
gen vooi- een tiionw, onkerkelijk eu onsocialütiich
aut i-prostitutie-verbond.
a
H£T TOOXEEL IN' DE HOOFDSTAD.
Moctkr en Zoon ? De schoonmoeder van ,
Mi/tJitcr Foirier ? Ik eet lij mt/nc moeder* (
We zonden der Vereeniginff het Ned. Tooncel
dunk wijten, indien ze ons Moeder en Zoon vnn
Charlotto Birch Pfeiffer had Cft-epaurd. Dat dit
niet zoo geweest is, ligt hem hierin dat genoemd
stak met Machines knn doub'eeren. \ a» avond
b. v. (17 Xov.) en morgenavond gaat Sfocdcr en
Zoon to Amsterdam en zullen de bewonen der
rest*ftrtiVq> J/«cA«r«fy«rnicteerd~wOTaerir
"Beidestedeu hebben weinig reden om tevreden te zijn;
wc schrijven nu reeds half November, en nou
weinig goede stukken zijn er in dit seizoen ge
speeld. O vor Machines gaven w{j onze opinie
reeds; nl is Moeder en Zoon van veel ernstiger
aard, wij hebben er even ernstige bezwaren tegen.
Dat de Vemni^ing dit oude en verouderde drama
eetiA enkele reis, fatite de mienx, voor den dag
haalt, zou er meds door kunnen, b. y. eens op
een Zondagavond ot bij eene voorstelling iprix
rwlnits in den Haag. Maar veertien dagen lang
het publiek on wat moer zegt de knnit te teiffen,
met do vortooniog van genoemd ttnfc i* wat ai
te bar. D« inhoud van dit drama is overbekend,
en dit feit ontslaat mij gelukkig van de taak «r
een woord over "in het midden te brengen. Die
menschen «onder karakter, allen lijdende aan
eene soort ijlhoofJJRheid, die der schrijfster ter
hnlpe komt in het onbehoorlijk long voort laten
dureu van opgeschroefd onnatuurlijke tue-t«ndeB,die
gfizwolleulieid vnu taal, en de lachwekkend naïeve
wijze, waarop de schrijfster ons meent te kunnen
doen gclooven, dat ccne moeder, dio haar meest
geliefd n zoon zonder onderzork veroordeelt en
nog vijf KII jaren later dien zoon in eone
nlIcefispi'aak met zoölogische scheldwoorden betitelt,
a!s' daai1 z\j«: slans; en schorpioen, eeno wezen
lijke moeder zou ».ijn; dit nllci wekt wcerzi». Wij
bedanken voor dcza tooneclraoeder; en de
voorstelliiii; herinnerde ons aan don wen*ch van
Dicfecns, dat het verboden zou zyn vaders ten
toon clc to voci-on; hÖ had stellig de moeders in
dezen wvnleh of ycrwemching opgenomen,
wanncur hij. EDOU!S vrij, veroorduelJ ware geweest om
Moeder en Zoon bij te wonen.
In de rolvei-dtteliug ivaren eenigo veranderingen.
Brtii>o (vroeger de hoer Moor) was. thaas in
hnndcn van Louis Bouwmcfster. Siefan (vroeger
de liet'r Spoor) werd aan don heer Weiisnii
toevcvtruuwti. Ue ondeugende vrouw van Stelan
(\Tocjer mevr. Uurlngv-Vcnvoert) werd door
mevr. de Vries vooreesteM.
Mevr. Kl«ine baaidhaafde haren Onden roem;
mevr. de Vri-rs had eene rol geheel in haar em
plooi, en was dna uitstekend; de heer Bouw
meester was de < orznak, dot de tweede acte werd
terug geroepen eu do heer Wensraa kweet zich
zeer voldoende vnn eene rol van meer omvang
dan hem gewoonnjk ten deel vatt. l)e overige
medespelers garen geen stof tot bijzondere Op
merkingen.
We vernemen met genoegen dat mej. de Groot
in Zifn meisje komt uit e**ne rol vervult. Sindi
zjj voor va-t aan het gezelschap verbonden is,
krijgt het Amsterdamsche publiek haar veel min
der te zien, dan toen tü slecht» gast rollen vervulde.
Als dit zoo blQft, «ouden wjj byna wenschen, dat
zg maar wederom gast werd; al oordeel*n we,
dat haar on n her- eerste theater des lands eene
eereplaata ah kiud van den huize toekomt; de
gut, die zich dikwijls liet «ion is on» liever als
de onzichtbare dochter dt-s huizes.
Woensdoff 11 trad de Botterdamwhe afJeeling
van hut Ned. Tooncel hier ter stede op met Je
Gendre de Monuntr Poirier" van.Angier. Le
Qr.ndre de Monsieur Poiricr en Xademoittlk de
la Sciglièrc bevatten ia zooverre nog meer
aaoeiajkhedea voor de vertooners dan de andaro
stukken van den edelen Augier, dat M eene
benaulde historische tjpe bevatten. Zoowel de ovdo
Poirier ali de markies de Ia deiglicn» behoevMi
tot het bnprüpen hunner karakters»eene tomolfike
hoeveelheid nTtturiekennis. De
eer»uchUge,ubekwame lakeakooper van net jaar. 4& o>L«cb,
zoowel door rfen rijkdom in xüneti haiMdT ver
kregen, als door 4e weer HtwnJe tijden o>n toe
gang tot bet pairsefasp geoprad aHi, e» 4|e zien
door afine doebtw aa» ewea geraineerden 4d*Miao
vit te luwen, den weg daartoe wil vergemakke
lijken, is eeu n» vaa bet vorMea: «V aartje»
nitgewvkea om do .tynuinie'* vaa Bonaparte, en
teraRgekeeTd ia Friiakr|k na de kerzUftlIng der
Bourbons is een* type, *ie allwa voortlaslt in
oaze historisohe heriaawlngv De vevtooning vaa
salke itnldMtt. «iesbt én In d« oente ptea» eéa
tMuitih ontwttlwW itttemiKB wtolitk.
. Wanneer SMB venter ia het
-
die Augier keantrkt, ook veel vattdevsjrteoaeit
gevergd wordt, asl men bei een» «fa, dat d»
stakkea abebts daa geheel tot haaroDAtkaaaej» ',
komen, waaneer ea pftbttsk ea aetevrsskhielvMi ?
die boogo eisohen stsOaa, diedeanteurslelnelveB
altijd en overal stelt. Avgier n Ma van die
«tjanen, die aiet aUesn ia het vcwbögaandekiudeT
muze op het voorhoofd gevoeld heert; die aegOB
talentvolle doeaterea sch^ijen hem ab het
beTor________ ,, te beschouwen en hebbea hem overlmdom '
met de best* aarer gaven. Ia aet tragisdM g»>
deelte ?Oaernastwerkea wordtiaea nooit
gedr^gea tot uitbot) dlg geween, ia bet konisebe, nooit sol
een mtbunActn lach. maar altijd wordt dat e*»
. , oas b«wt>gcn, dat alleen warsi '
kaa opwekken; bty deleziogvantinestok- ?
ken voelen wQ, daiJMjd ons jrehsde gemoed
naar het aooge wordf^viohti Wie aal net
v«rwunderen ^aVwe aa bet voorafgaande eeae ver*
toonlog vat Augier'a stukken, hoe welkom ook, ?
altijd eea faagttuk noemen. We vmden ««Us.d«
keuze vaa ,fc Gt*dre de Jf<mrie*r
Poirhr"oagelukkig ; want dau onze tooBeelkanttenaars nu
eeamaal aiet vorwené worden met do opdracbt, '
om wezenlijke kunstwerken te vertolken, coudea
wij het raadzamer gevonden hebben, als men een*
andere keuze oit de talrQke stukken van Augier
gedaan had. Ba do groote, ja ddcw^ls bQna
oaken van Augier nod*br*ngt getuigt d* Eeos-rav I«
Qendrc de monsieur Poirier, waartoe ook veel bis»
torische kennis vereischt wordt of van overmoed'
of van gcringachüng. Na wg de vertooning heb
ben bijgewoond, moeten wü tot de treurige
conclu'io komen, dat geringacbting van dia moei
lijkheden de moordenaar is geworden van Aagier*
meesterstuk:
De heer Faaiscn vervulde de rol van Poirier.
Wel verre van zich, bij het ietwat burgerlijke, dat
zijn talent als acteur kenmerkt, zich op to heffen
tot de hoogte, welke die meesterlijke creatiovaa
Augior vereiH-ht, liet MJ zelfs eene poging
daartoo achterwege, we zagen tot onzen Schrik, dat
da lang niet goedige Poiricr, een handelsman
firtt rate, eon eerzuchtige van het eerste water,
dio VBO het huwelijk zijner dochter, met een
geruincerden markies meer partij beoogt te trekken,
dan zijn schoonzoon, die hem bij den nens
uicentte kunnen leiden, veranderd was in een dominea
schrce u wenden, goedigen schoonvader, die daa
al een boos wordt, waaneer i^jn schoonzoon te
veel geld verteert. Inderdaad de Poirier van dea
Ilr. Faaesan was niets anders dan de sterotypa
rchoonvadcr uH de |)uitscha posse. Uit twee oog
punten rekenen we dit eeu allortreurigst feit. Waar
moet het met de kunst heen, wanneer acteurs)
van talent zich niat de moeita willen geven da
grootst o der kunstwerken op z:jn best te vertol
ken. lt> de tweede plaats betreuren wy het, om
dat do acteur door het publiek maar al te zeer
op dien verkeerden weg wordt gesterkt. Wanneer
tien procent van de toeschouwers nle gtntlre ds
Monsieur Poiricr" gelezen hebben, en we zijn
billijk genoeg, om to erkennen, dot dit niet
? Hut,
ieders \re?
dnnkt ons dat veel; maar do
len
overige negentig? Zij zulfea het fijne, hftgee-tige,
dat onmogelijk au premier nbord in z'ynen vollen
omvang te begrijpen is, te harder toejuichen,
naarmate het door grover dictie te eerder tot
hunne bevatting komt, dat er e«a ?grap" gezegd
wordt, en do acteur, die by srulk eene opvatting
even weinig respect voor Angier al»
voorziehzelven toont, zal altHd de schrale troost hebben,
dat h j/ is toeyrjitieht. De Ur. Faasgen werd dan
ook terug geroepen. Enfin, tous les moyens sonfc
bons hors cenx qni ayortent. Het burgerlijke van
het karakter in Poirier werd zwaar overdreven,
van tjpeering zijner Overige eigenschappen geen,
Bwcem. ' ,
We weten niet of we de An tot net Ie van Mevr.
Darlage Venroert moer een moord aan het et at
dau wel aan deze vordiensteliiko actrice zolve
moeten noemen. Ken ieder, die deze knnatenare?*»
kent, zal moet en toestemmen, dat zij al eeo e van d»
Uatste is, em 'leze rol te vervullen. Antoinette Poi
rier is een meisji, dat aan den flnanticcloa voor*
uitpnncf vnn huren vader eene go^de opvoeding,
denkelijk aan hare rao«der een edele inborst te
danken heeft, en wolke dien natnurlyken aanleg be
zit, die b^j de vrouwen niet nan stand of rang
gebonden is. Zij beeft haren echtgenoot lief, maar
is niet ia staat hem «on haar to kluisteren, om
dat, het verschil vaa stand zich naar hare meening
steeds ala eeae scbeidsmnur tastenen hen op
werpt, en haar terughoudt van vortronwclriko
uitingen. Slechts don, wanneer omstandigheden
dit meebrengen, komt htnr man tot de ontdek
king* dat zij eeno uitstekende vronw it: eind goed
al goed, als het scherm va!t waardeert hjj haar
ten volle en heeft haar lief.
(Test tont dire. Eene rol, ilfe eeoe croote «aio
ingenuheit, lieftallige naïviteit gepaard aau vasten
wit en gexondo levensopvatting eischt, ligt iu het
geheel «iet op den weg van Mw. Barlage, We
niiikcn hun, die dat aangaat (want bij eeno Ver*
eeniging al* het Ned. Topne*! is het zeer moei
lijk uit te naken, wie in eindrcHurt over de
rolverdeeling beslist) er een hartgrondig verwij}
van, dat ze M w. Burlage, die in coquetto rollen
lauweren verdiend heeft, die ia de hoofdstad nog
niet verbleekt tiju, hier h«bb n Uten optreden.
met eene rol zoo geheel bniten en boven har»
krachten. We hopen, dr t ze spoedig schitterend
revaucho zal komen nemen.
De Ur. D. HaspeJ- had ate Marqnn dePreale»,
vooral in het laatste bedigf, vole goed«
oogenblikken. Of het eehter aan gemis s*n rolvasthcid
Jog of a*n iet* ander*, weten we niet, maar zijnet
dictie had iets bijzonder hortend* en stootend*.
. De HU. Legnu en de Vo* als Verdeïet en
Monmemn. waren toer op bunne plaats. Over alle
deze vertooners was eehter eene langzaamheid
van spreken petogen, die onaangenaam aandeed.
De uH, Matter» en Poolman chargeerden hun
ne kleine rollen ollerovcrdreveort en oogstten
daarvoor den traditioneeUn dank; het gegicr en
gügicbel der gallori*.
Hat stukje: Jfc eet ojf mgne moeder, besloot ds
voantiJ&ng.
In Antwerpen werd deze week opgevoerd,
J?M*e Ehrentclwld, Mkanspiel io 4 anfafigen narh
dem NioderlandiMbea der Horrra Jan C. do Vo»
ea H. B. Mende» daCostafurdJedenUeheBühao
bearboitet von Jae. T. Oreia Jr. .' .
Men meldt ons dienaangaande het volgende:
De voorstelling beeft eea ODbetwistbaar snccè»
gehad. Het tweede zoowel ala bet derde bedrijT
werden warm toegejuicht. Benige veraaderittgon,
hier en daar aaniiebracht, bleken allesins gewet*
tigd te zijn, bet betnoefea vaa eetrige langdra
dige ge«-vekkea bkek heilzaam. De Dnitnohort
wenschen voonl een» vlugff» handelinff, ra wie
.de Schuld" g«*kn he«ft «al *W» herinneieii,dat
de handeling ia dat stuk zich zeer langzaam
ontwikke.t , .
Het spel der hoofdpersonen wasgojd, over bot
algemeen echter véél seatimeateeler'dan dat raa
ouse artiaten, de mise en scène ? bet was m do
Aiitwerpicae Alhambra ? en de dócors koodea
(tsDreékt vaa zelf) niet vergeleken worden met
de nolnmlddtlea der EoiuVereeaiging, het
TooneeL ' ?
Teen da gordüa voor de laatste maal vJeL,
werd de bewerker ten tooneele geroepen, en voad
vaa bet pabhek kit looa voor
ia bot
-40
arbeid.
?sa.
4 \
DE FBANSCO& OPERA.
Po laatate veertiea dagen brachten, Benalro
herhalingen vaa Jfifnon, U9uAttLU*gw*at3 ea
. r^prim van Aabres JL» ' '