De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1883 18 november pagina 3

18 november 1883 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

'?t,*'""' -; ? ?''"'?} .?"~v'~*.?.";«"«'y&ff*' DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOE NEDERLAND. Ho. SM *a*r geen btiteagewone queliteiteB, WAMT heeft tak ftaoef §>ven «li BaaMni ea actrice on haar toelaUojt j".weoscht te don voorkomen. 'Be» hoofdtaak i» dat «O gewoonlijk itürer tingt M met wamte kan voordragen, ten minste au ?f goed gedisponeerd ii. Artistea zün precies als eos in da rechte stemming, BMo-cben, na eeos ni weinig opgewekt om hou taak te verMaar het publiek wil geamuseerd worden «k vraagt niet naar de redenen waarom A of B MO laatefctti «peel» of tuigt. Zoo moeit de tweede tenor Gaernoy optreden, terwijl cgn vrouw BWMT ?tak WM; geen avond dat hu niet met hart en ?iel b9 h*f werk waa ia denlaatsten tyd ?ïout ?avoir tfnt tout pardonuer": het ia daarom niet kwaad dat de verslaggevsf «p de hoogte i\j van T«reehÜleBde ouxrtandigheWB, betrekking hebbend op het lever der Banger* en saBgereaten, al geeft dit eigenaardige beawaren, om b{jde beoordeeling rechtvaardig te «on, sxroder te vergeten welke ?itflfaen de toehoorder «tellen kan. Om tot Mme Danglade terug te keer en. Zjj l|jkt a toe «n nerveus temperament te hebben; >(j bU twee voorstellingen een geheel verschillenden induik maken naar gelang van de stemming waarin ?9 verkeert; «4i Bal nu «ent te veel, dan eens te ?reinig acteeren. Zoo bijv. waa BJ] niet levendig genoeg ia Let Diamants de la Cwronne en een beetje te levendig in Lts Hvgttenofs. Dat Vitaux aangenomen BOU worden was te verwachten, maar men had een wanner ontvangst verwacht dan hem b\j styn «rentree" te deel viel ?a verder dat hy met vlag en wimpel zon worden toegelaten. Dat waa uiet het geval. Van de 90 abonnee ? er was uiet veel aoiuo om te stemmen Booals gij eiet ? brachten nog 10 een ?non" uit. Met alle vaardeering van de verdiensten van Titanskan ik dat best begrijpen, Het i» eengeoefend Banger, die dank ijj eon verstandig gebruik van BQII «tem en eeu teer geregelde leveaan'^te, nog altijd over een fraai hoog register beschikt. De ' Datnur schonk hem «eer fraaie nooge tonen en h{j heeft die langer behouden dan de moeste tenor»; voor het overige heeft Vitaux door via persoon lijkheid en door het gebrekkig uitsproten van de a en o weinig d»t hem aanbevelingswaardig maakt. Overal waar hu aU ?premier amoureus ' of als held moert optreden, maakte hu een onge lukkig figuur. Men lacht wanneer Kapel ziugt «Tout fuit a mon aspect," wannter Vasco Selika het hof maakt, Manriqne Luna bedreigt, Jan van Leiden rjjn gasten in de herberg bedient of Arnold ztfn getrouwen ?Suivce-moi" toeroept. Het is waar. de meeaten letten «r veel meer op of de tenor een aekere hoeveelheid A's, fi't en ïtca' ziugt en of hjj de C kan halen dan of hij goed acteert eu of hij geschikt is voor de rol die hjj te vervullen heeft. Vitaux'a actie bestaat in eenige stereotiepe gebaren en de onveranderlijke schreden rechts of Boks van den souflleur. Bij is altijd dezelfde, en ia het weergeven van gemoedsbewegingen even jnbeholpen als of hu in plaats van meer dan Aertiff jaren drie jaren ervaring had; zijn etcra eindelijk is meer lieteljjfc dan krachtig, meer wel luidend dan breed, meer die van een «tenor léger", dan van een .fort tenor". De rol waarin hjj mjj hier het bost voldeed waa. . . . Goorges Brown, ia La Dame Blantlie. Fatist diende tot eerste debuut van den nieuwen baiyton JBcrardi, Les Cfodie* de CornmiVe tot i\jn tweede debuut, als Figaro zal over hem moeten worden gestemd. Met een beetje meer «.tem, een paar houge noten meer zal deze aanger ons een aanwinst toeschijnen. Hg zingt zuiver en correct, draagt goed voor en zQn uiterlijk is niet ongunstig. H$ acteert weinig, maar niet slecht; ia élk geval is hij uujns iniiens verre te verkiezen boven David en Delpech, tiïn voorganger». Wordt l$j aangenomen dan zyn de debuten afgeloopen éa kan gedacht wordon aan Ze Tribut d e Zamora waarvan de reprise sedert weken als ?prochainement" op de aanplakbiljetten wordt aangekondigd. Een aantal werken van bet repertoire worden gerepeteerd en aan afwisseling cal het niet ont breken, wanneer het personeel eenmaal voltallig ia. Het is een bezwaar in alle kleinere steden, waar het publiek byna onveranderlijk hetaelfda blyft, dat het repertoire elk oogenblik moet verürischt worden. Nauwelijks ij een opera ingestudeerd, of «en ander moet. worden gerepeteerd. De artiateu hebben geen tyd om adem te scheppen ea directie eu regie leven in een maalstroom van drukten. Vreemd is het dan ook niet dat «oras werken worden opgevoerd, die nog niet .au point" zjjn gerepeteerd, waaraan de fijne Bchaafontbreekt Het gaat precies zoo met ?Het ' Wed. Tooneel" en men moest eigenhjk kannen wachten op de tweede of dorde voorstelling van een opera, alvorens een «ordeel over de artisten te vellen. Zoo kwam van Let Diomantt de la Cottrortac weinig terecht. De helft der vertoouers ' kenden hun rollen slecht* half en de andere ' helft was niet voor hun partgen berekend. Mis?ohioa cal een tweede opvoering beter «lagen maar intas-chen heeA de eerste velen afgeschrikt. , De .reprise van Planquettes Let Olocnes de Cor\ tieviue uep beter af, hoewel niet «onder ?accrocs" ! van artisten en orkest, dat ditmaal voor bet eerst 1 onder leiding stond van den tweeden orkestdirectenr vVarnot*. Het is te wenschen dat de heer Van Hamme, die een zwak heeft voor de operette eet» ea ander van Offenbach uit zijn eerste en tweede periode zal voor den dag halen. In bet genre heeft ^Offenbach verreweg bet beste gele verd; de moesten zijner navolgers iya of te plat, of naderen do opéra-comwue. Het ia jammer dat werken als La bette HHèw, Qrphée en Grande Bptktm, waarin werkelgk geest schuilt, zijo ver drongen door operettes waarvan de obscoeniteit door geen greintje zont wordt goedgemaakt. Het denkbeeld dat de operette hierdoor zich zelf een graf graaft, kaa (trekken ons met dien toestand te verzoenen. D. Dtn Hwgt 13 Kor. DE AMSTEBDAMSCHE CONCEBTEK. De eerste -oWe voor kamermuziek, uitgaande van de ?VaaUchapptj tot Bevordering der Toonkunff had plaat» zaterdag 10 November, in Petix Xeritis. De medewerkende artisten BUa dezelfden als verleden jaar; Bij, die deze uitvoe ringen bezoeken, aga dus zeker wederom een buitengewoon kunstgenot te zullen «maken. Het programma deser eente jsoirée, was aldus samen £ieia(et voor* piano eó itrijkinatrumenten XA-moll op. 14).C.Saint-SaSns. Sonate voor piano en viool (Gdur op 78).. .-. . .... ...... Joh. firanma, Xrio voor piaao, viool en cello (Ee-dnr op. 100). . ....... F. Schnbert Deze drie schoone nummers werden zeer goed ten gehoore gebracht, ofschoon over het algemeen, het samenspel bjf de laatste soiree» van het vorig Baisoen, naar ik geloof; nog beter was daa nu; naar hjj meerdere repetitieo cal men wel weder «Is vaa oudi aan elkander gewone! raken. Het best beviel mfj de Sonate voor piano ea viool De heide excecutanten, de heerea fiöntgea enKes, waren bUkbaar gebod doordrongsn vaa de ecboonbeden dezer oompositie. Be Heer Baatgen droeg cQne zware parltf meestoryjk voor, in Jet Wfoüder breng ik hem bier mjjne nederüre kulde over zflne muzikale v. teö van ?phraseeren", W» wat bü Brabms niet JtQd even gemakkelijk ^ -,5« U**, K«« tooade, .dat het voeren van dea dirigeentaf volstrekt niet niteluit, bet-exelAllegro awai Uof uty door de keurig fijne be werking. Bet Trio van Sohahert U zeker een ieder be kend, die maar eenigsxins studie van kamermu ziek gemaakt heelt en ofschoon het eerste Allegro wel wat gerekt U, treft ons tochdefriuche.oiigineele geest van dit werk. De finale biedt den uitvoerenden noz al zwarigheden, die door het drietal, Röutaen, Kes en Bosmaai glaasrUk over* wonnen werden. Als ik eeue aanmerking op deze ?oirée BOU willen maken, daa zou het ztyu over de raagzchikklDff van het programma ;Schubeit's Trio, hoe schoon ook, klinkt na de Sonnto van Brahms, «eHs met een pauze er tuaschen eeuigtzins eenvoudig, om niet te zeggen dun; ik geloof dat zoo iet a uj het opmaken van een programma wel in overweging dient genomen te worden. Ia het Kwintet van 8aint-S«ëns vervulden de Ueeren Cramer en Hofmeester, de nlt- en tweede vioolparty op uitstekende wjjtse, zooall wü dit steeda van hen gewoon zijn. De Zondag volgende op deze soiree wetrd ia het Park op de gewone Matinee voor do leden, de PEroica" van Beethoven byaa vlekkeloos uit gevoerd. Ik geloof dat het hier de plaats is den park loden op te wekken, deze Matinees niet tu ver zuimen, daar weaeidyk zeer schoone uitvoeringen hen daar aangeboden wordeu. In het tweede deel maakte ik kennis met ten fantaisie van dun twee den directeur, don Heer Manu, geschreven, ge bruik makende van een Uougoarsch volkslied. Do Heer Manu toont hierin wecUr uitstekend te kunnen iustrumouteeren; de verschillende solis ten van het orkest komen op de dankbaarste wüze voor; ik kun echter do opmerking niot jfuort achterwege lal en of er bij deze i'antaiaie niet wat te veel op effekt ge werkt is. Met de uitvoering der «als ?Keu \Yien" van Strauss ben ik het met den Heer Man n niet eens; zulke gepronon ceerde retetttttos beeft Strauss zeker «iet bedoeld. Voor dat ik van de bespreking dezer mntiutit) afstap herhaal ik nog eens m^jne opwekking nau de P witleden, die wezenlijk gaarne goede uuüiek, goed uitgevoerd hooren, om deze zondagochtend concerten, vooral niet te verzuimen. ^En nu ten slotte het l'le Uaocilia-conccrt, 15 Isovember in d t u Stnduchouwburg gegeven. ? Het programmn bevatte de volgende werkua: 1. biufonie (C-dur) Sebuuiann. 2. Variatiön Urohiu». 3. Adagio en Allegro uit hot ?Con certo Grosso". Handel. 4. Ouverture ^ Euryantbo . . . . Wober. 5. Sinfonie (D-dur). Dun'ik. Over het algemeen is deze uitvoering zeer goed geslaagd. SchnmaBn's Smfonie werd met glood en kleur weergegeven. Het eerste «vllcgro en het Adagio slaagdfl het best. Het Tempo van bot Scherzo kwam niij echter wel wat erg snel ge nomen voor. De vamtien vau Orahuis viel ceu minder ge lukkige uitvoering ten deel; hier en daar was nog al eens ongelijkheid to bespeuren, vooral bij de violen. Du compositie is sehuou; het r.ijn tocu slechts BcLtliove» en Ur^hnis, die ons zuiko variiitieu gpgeven hebben. De twee dceleu uit het Concerto grosso van Hilnclel, vielen zeer in ncn smnakviiuhetpubliek, het i* dan ook een zeer eigenaardige compositie, in t't veel vreemde klankeffecten; de tweefagotten maken zelfs een enkel maal een eenigszins grap pig effekt. Minder bevalt wij het klankeffect van viool en hobo, vooral wauueor deze ?Stelle" niet rao heel erg gelijk voorgedragen wordt. De ouverture ?Eurjranthe" wordt door den Heer Verhuist heerlijk opgevat, het ia trouwens ?een' bekende verschoning (da ouverture namelijk) op de Ceacilia-uitvoiringen- De heeren cellisten h«bben echter dit nummer niet mooi ge&pecld, alg zjj wat meer op hunnen voorspeler letten zou de uitvoering zeker er door winnen. Dvorak's Sinfonie, ia op het concert van Maart U. ook uitgevoerd en ligt ons dus nog goed in het geheugen. Bij deze hernieuwde kennismaking beviel dit werk mij wederom btf uitotek. HeD eente allegro en het achcrxo vind ik de schoonste deelen; het eerste allegro door zijn twee mees terlijk doorgewerkte thema's, bet scherzo door de woeste hartstocht, die er in doorstraalt. liet allegro finale dat op dit scherzo volgt, valt dan wel wat af. Mocht ik al op een énkel vlokje gewezen heb ben, ik vond deze uitvoering over het geheel ge nomen hoogst verdienstelijk. Met de meuedeeling, dat Dl. K. H. Prinses Hendrik dit concert, met hare hooge tegenwoordigheid vereerde, sluit ik dit verslag. Stricte. EÜKST-TEN-TOON-STELLINÖ IN ABTI ET AMlOl'i'lAE. II. Tot de stukken van drama* lachen aard, die niet uit het dsgeljach leveu genomea waren, behoorde, op de gruote Ten-toon-8telling, het lieldcro engracelijke van don Paryzenaar Jacqucs Wagner Lc gitadrtgc de l'amour. Mij is niet bekend, dat bet klassieke woord quadriyae ooit op iets anders toegepast is dan op eon paardenviertpao, in front voor een strydkar dravend. De vier'jonge dames, die bier door eenjongelina hebben geen dichterlijke allegorische beteëkênü"; maar daar zijn zelfs geschiedfeiten, die wat www, Het Kwintet vaa Toofaf giag,WM mj n-aeail Toonliwt toelichtens benoelden, "wjv. No. 134 3for( de CArow», #s de aotairt, waarvan den vervaar diger, Evariate Vital Luminais, waarsohynlgk om de uitvoering, een gouden medalje is toegekend. De voorstelling Jés*3 tttr la pierre de VoncY«m van Antoine Guitton leert ons, dat de school van Flandrin nog Biet uitgestorven is: de Maria Maodalena, er 09 gekomponeefd, in deze voorstelling waarvan de boogt» 4, 5 maal op de breedte gaat, M diep aandoenujk. Van jgeheel anderen aard, maar in efln soort voortreffelijk, is ün tribtmal tou» la Terreur van Georgè Cain, kweekeling van Detaille en Cabanel. 't Ware echter in 't belang der ichilderjj gewent, zoo men historische namen aan de figu ren gepe-cn bad. . Hot uitdrukken van het onderwerp i* den «chflder van Aristte (Gust. BettingerJ niet te best gelukt. De Lait, wier heup vooral de Heer Eromannel Benner ons to bewonderen geeft, ia goedkoop aan baar naam gekomen. Onder dit opzicht u Diogent van Layraud minder berlspelHk. In da verandwoordelukneid voor de gouden medalje, aan den Heer Gort, Popelin toegekend voor Btfn Argyphonte, BOU ik gaarne deelen. Dat u wat degelijker kunst dan de geaffekteerda Ondine van Julet Lofebure. In een geheel andere sfeer brengt ons de Heer Agache over, met zyn Parqws, 't Is moeilijk, in tegenwoordigheid van deu stout uitgevoerde Parösche heksen; aich in eone hetleeesche waereld te denken. Mevrouw Anati Beauvais voert on» even-min in eene Théehaïde, met.haren weeken St. Antoine, maar die, vóór het overige, aonder blozen door een fatsoenlek menieb gezien kan worden. leta van de teêrheid van Qleyre heeft Schatzenberger in zyn Söttfcti maar weuc een fysionomie! Ondanks de witte metaalklenr der medalje, waarmee men den auteur Jeaa André Rixens, die N. B. cich H(ors) C(oucours) had verklaard, ver* rut beeft, aarzel Jk niet La Mort d'Aorippine een der oieraden van de Ten-toon-*teUing te noemen. De -Heer Qérdrae heeft zich c leerling aiet te schamen. Set onderwerp is >» »* *£»*!4 ««« Keizerin, ea het miateekende vaa de hand, waar mee zij op haar lichaam wü»t De lof van klassieke matigheid kaa aan den Sabbat van dea Heer Eaoudier aiet gegeven worden; de lof van graoeljjk teBJjn?niataande teekeuing van 's Heeren Valadons Marie MadeIrene. Ken niet onverdieude gouden medalje ver wierf Maignan met njue (weinig herkende) MaMda uft Daates ?Purwtorio". Een delikaat gawrocht ia Lemiradefola Ves* tak CfatuiiaOuintovanHector Leronx. Ofschoon hjj H. C. bij zgn naam heeft laten zetten, schonk men hem een zilveren modalje. Bü de behandeling der Balgen, heb ik niet geeproken van Joseph van SererdODk» Dèpart dé Fartnée franpaise a MOKW 1913; een moeilijk onderwerp, dat met veel meesterschap uitgedrukt». &en van de weinige stukken inXVe-eenwschen trant is de SainteffasabctFtdeHongrie'rtin'ïhéQphüe Lybaert te Gout. Ofschoon wat hard, heeft deze studie voortrefljjke hoedanigheden. Een vaderlandteh onderwerp behandelde de Heer Joseph Oerard te Brussel: Les défutés gantois devani fhtticpe Ie Ion. De naturalistische opvatting, «?aartoe ?Ie bon Duo" zoo lieht aanleiding geetl, was hier niet voor-handen. De roode tabbaarden liepen wel wat in ökaiir; maar 't ia anders een deftige schilderij. De Duitachen hebban, vreemd genoeg, ia het hiatorischo vak weiuig geleverd. Ik herinner m& een goede Duszeldorfache schilderij La mort sainte, van Adolph Qrüsse; eeue (moderne) Pénélope apportant f are aux prótendante vau Louis Illanc, insgelijks uit Duweldorf; eoue (zwakke) R'Jtitance esjtngnok van Mttlüthaler uit Müncheu, on dan ? bet nierktvar.rdi#a Ko. 6 van Prof. Alb. Baur, Le scellement du ü'aint-Svpvlcre. Uet tafereel is genomen tegen een rotshelliag aan, waarboven geen lucht meer binuen de schilderij a betrokken. De middengroepen van soldaten, priesters, nieuwsgierigen, enz. z\ju met debeeneu niet zichtbaar; Jinks van den toeschouwer heeft du graf verzegeling plaat*; recht* ziet men Maria Hagdnlciin, die door de H. Maagd vertroost wordt ? een volkomen moderne groep, gelijk die mot talent op het tooneel vertoond zon wor den. Maar de schilderij is ryk aan allerlei deug den ; zij verhaalt, zij treurt, zij maakt aauschouvrolijk tnet k!cur, korrekte teokening en fraaye kompositie, 't Is trouwens geen wonder, want Prof. Baur neemt een hooge plaats in do kuuat«?«ere'.d io. K;n waardig Duitsch hiatorieatuk, door een kenriga schets in den katalogua vertegenwoordigd, is Nr. Dl, des UerlQncrs Frana Goetho, C/iristns op den Olfllberg. By oen eersten aanblik ma« de houding van den Znliffmakor wat stijf voorkomen ea de gnhaele groep (met den Engel) wat menschelyk ? by het weörzien, verzoent men -er zich mede en waardeert het gevoel, dat do korrekte terkcning doorstroomt. Ea wat nu vau hot schier-eenige hollandsche liistoriestuk «rezegd, dat onge knnstzaal had nau tis bieden? Ik bedoel uatuurljjlt Cain van den Heer vnn dor vVnay. Ik zwijg er over. Ik heb to veel flchtiug voor de werkelijk» taloutcn van dezen kunstenaar, on te willen gelooven, ilat het hem met deze loodkleurige b{j-cen-Hodderini> «rust geweest is. Ik miiken het gevoel niet, dat beuocld is uit to di ukken; maar het oog wordt heleedigd door zulk ecu ina(c vau ouvoUooidheid. De jury heeft den kunstenaar, voor dit lovenbS-oot bijbeltafcreel, een zilveren medalje geRovên. at doet men niot: men Reeft aan eeu stuk als dikten minste een gouden medaljo, of niemendal. Toch moet ten hoogste «ewaardtcnl worden, dat de jougo-lieden, die in de laatste twaalf jaar 01120 Akadctuig b^iocht hebben, er zoo veel vau hebben meegedragen; dat lij zich niet geheel door de leer lnt?n bngoochelen, die de poëzie, d. i. de schoonheid, alleen zoekt in lamUchap, zeöu, koeyen, of rockende aardappel-schotels. (Er is van 't laatste onderwerp zooveel misbruik gemaakt, dat tiet bijna eeu genre geworden is.) Het is zeer tóe ta juichen, dat meü zich niet losmaakt van de groote XVIe Eeu«r, wat de keus van onderwerpen aangaat en wat het ko&tuuin be treft, of het afzijn vau kostuum, dat daarbij hoort t Het onderwerp L'enfance d'Ornhée, door den Heer Haveman behandeld, moge in dat liggende jongentjea niet heel duidelijk ziju, de keiu vau zoo'n naakt figiiurtjöB verdient lof, te meer om dat ik mg laat voorstaan, dat ons kunstkoopend publiek misschien nog pas op deze baan gevoerd moet worden. Met belangstelling mg ik ook het groote doek van dezen schilder op Arti. Vele deelen van deze (oneereer naakte) vluchtende vrouw zyn uitmun tend van modelé ea toon. Hel was eeu stout stuk dat rechterbeen zoo in 't verkort te kiezen. Ik zou niet durven zeggen, dat het onjuist is ; een weinig onwaarschijnlijk komt het wel voor. Bedenkelijker is het bovendeel der schilden}. Waarom vat zij dien talt ean, en hoe komen heur haren er om heengesliugerd 'f Dit ziet men niet licht. Wat doet haar vluchten ? Is zjj een vrou welijke Joseph ? Potiphar is dus aulitei1 do scher men. Het eenigazins manlijk «elaat der hymf is niet zeer interessant, niet zeer örioksch; dit laatste is even-miu de zwart gazen draperie, die K ij aan heeft; maar (men heeft hot reeds gevoeld) ik deel ia .reen opzicht het ongunstig oorduel vaa bot over dit stuk. Wanneer lof gegeven "behoort ta worden aan kunstenaars, die niet dermate hét itelwl huldigen der ?haastige kunst" («rel|]k men ontaug* het Im pressionisme genoemd heeft), ofzjj vibdM vrijheid zich neer te zetten om'een ontwerp onverder een kompositie te maken, ? dan moet onze hulde niet onthouden worden aan Mej. Wally Moes, die bijna altjjd, vóór zij begint, een paar vragen beandwoordt, btf wie de «childerH steeds een doorwrochte en doordachte gestalte, eene wel overwogen, zelfstandige schepping aanbiedt. Hier beeft eg Ophetia trachten te schilderen: Shakespearee OpJWfo. tlemleta bruid, met haar gevoel, naar gedweeheid; haar vëreeriog van den droefgéestigen held, haar wanhoop, haar waanzin. Het u, om deze figour voor ons te doen optreden, niet genoeg een*, jeugdige vrouwelijke persoon die^ iets treungi heeft en iets awervends in dé oogen. die bloemen losplukt, en in een wit kleed gestoken is, te schilderen: er wordt ont zaglijk veel toe vereischt. BJ) Ophelia denkt men aan Hanjtet en iets van het geheimzinnige dezer schepping gloort nevelachtig over de tedere OpheKa lieen. Mejufvrouw Hoes heeft een heel; hangüier te kantoeren gehad. Hare stoutmoedig heid verdient erkenning. Jnvr. Schwartze heeft met het schilderiltjen Alleen den boog minder strak gespannen. Eene BtiUedroefgee«tigheidliioodl die deerni» wekt, ademt dit stnkjen, dat door de meesterlijke behandeling der portretten, welke de kunstenares heeft inge zonden, in de schaduw gesteld wordt No. 208 dunkt mij, om het in allen eenvoud te zeggen, een meesterstuk van de eerste qualiteit. Hier is be oefening en begrip van bet model, op den voor grond stellen der bemineltfke hoedanigheden; treffend natunrUke voordracht der fyziognomitch*. bizonderheden. een frlsch, levendig en warm koloriet, en, wat ieder-een zien kan ? dan ook sprekende gelijkenis. De kinderen van Jonkh. van E (een voortreffelijk nu) zjjn roet «maak gegroepeerd: met «maak en met een vond. Men krijgt van die verdeeling (met den hond), van die opvatting, van die kleur, van die behandeling haast een XVU-eenwaohen indruk. Het ii een fraai portretstuk: elk der i kinderen u geoharakteri-ABrd, het kleinfjen il met veel tokt '?' " ?wel talent, niet XVIe-eeuwsche achilden voor geen vijftig doorzichten ia hunne taforeelea te-rng-deuudea; neen, zie, ia onze toonlievende Eeuw, den groep der schutter» bö Gallaits tykea vaa Egmont ea Hoorne, Kük tunehen de koppen door: gij ziet er achter halve gezichten, een enkel oog, een oor.eenhaarvlok, en het misstaat niet. Een minder don kere, meer gemeubelde achtergrond had de een* beid dar vier figuren nog beter gewaarborgd. De Heer Taanmaa heeft z\jn voordeel met de Ten-toou-stelüng gedaan, ea de portretten van een paar exotische personen geleverd. Ztjn de aangezichten niet meer'bezield, wellicht moet men dit dea modellen wijten. Het bewerk, men begrijpt dit, is zeer natuurlijk geschilderd. Lof, om gelüken!» en behandeling, verdient '* Heeren van Soerens portret van denwoardigen V. Biog. De Heer B. U. Hendriks levert een por tret, waar men het kleurengamma van wjjlcn De Bloemc in to-rug-vindt. Het kinderportret van dea Heer Olde wel t fi flink gedaaa ea gelflkt zeker sprekend. Vaa eea ander oud-leerling der Akademie, dea Heer W. Ai Witsen, iriju er twee koppen, die vaa veel studie blijk geven: een ?Portrer en de charakterkop, haast meer man daa vrouw, van de oude Rafaëlla. Eene allewrelnkWgste reflektie-verlichtiiig heeft de Heer Witsen hier aaa weten te brengen. ? ' Eene handelende, levensgroot» figuur wwd door Mej. M. Wandscheer bijgedragen. Zfj draagt oen licht blaauwgroen kleed van de snit der eerste jarea onzer Eeuw, gelfik Juvrouw W. ie gaarne schildert. Het is een iilhottttten-kniptter. De handen zijn zoo gericht, dat het knappe pro fiel vaa den gesiloeltéerde zichtbaar is. ware echter dit gebaar in over-een-stemming geweest met de lichting van het ly'f, dan bad men het profiel gemist; maar de aktie ware natuurlijker geweest. Men ziet nu het sitbet vau achteren, en t is 10 een toon gehouden, als of het onbesohilderd gr<js doek ware. Aafjc, No. 264, is een delicifius f«ntoi«e-portet van de zelfde schilderes. In eeu volgend artikel behandel ik de overige portretten en ae andere onderwerpen met figuren. 15 Nov. '53. Aio. Th, UIT BELGD3. XLII. Eeu .Niet" te min. Iguanodon. Nationaliteit iu de schilderkunst. Muziek en bouwkuaat te Antwerpen. Aan eenen koopman die eene groote bestelling heeft gedaan kan eene nul te veel, door de in middels stijgende markt, groote winst verschaften. Dat leert ons Hendrik Conscienoe in een allerliefst verhaal, zoo wy 't al uiet van elders wisten. Conscience! Consciencel Sedert zijnen dood is de belgfoche lucht meer dan ooit vol van zijaen naam. In alle bibliotheken wordt gretiger naar zijne werken gegrepen, en zelfs de meest versle ten ea besmeerde exemplaren worden tegenwoor dig door do nufjes toch met de vingertoppen aan» geroerd. Want wanneer elkeen van den overleden» spreekt, in kerk en gehoorzaal gedochtenisplechtigheden worden gevierd, dan wordt het toch tjjd dat men . . . eenige bladzijden van den novellist leze, zouder daarom te woteu dat zijne werken reeds lang in verreweg de meeste Kuropeesche taleu zijn overgebracht. ?Er moet toch iots van aan zyn dat zijne schriften verdienen gekend te worden".... Zon is 't daa ook geen wonder, datbty 't opne men der schrijfpen, om onderstaande mededeelingen te doen, mij 't eerst een beeld in den zin komt aan ConscienceV verhalen ontleend. 'k Zeg dan dat een koopman, tengevolge oener s c h r ij t' fout kans heeft zijnen rjjkdom onverwacht te zien toenemen. Maar voor eoaen schrijver, tegenover eea d r u kfout is geeae genade, geeae redding. Nu zy'a er voorzeker zoo koddige drukfouten, dat de lezer en de schrijver zei ven zich dapper vermeiden in de verrassende aardigheid, en naar niet zouden willen verbeterd zien. Maar, helaas, daar zijn er anderen, onvorbiddelgkon, die den schrijver doen huiveren ea dea lezer neus en schouders minachtend doen optrekken. Ia het wel een wonder dat men te Rome prij zen uitloofde voor het vinden van schrijffouten in de handschriften, en dat taaikenners, gelijk Comeliua van Kiel, uitaluiteljjk aangesteld waren tot verbeteraara van proeven, iu de beroemde Anttrerpsche drukkery vanPlantyn? Welnu, tot die gruwelijke, spookachtige drukfouten, welke u do nachtmerrie geven, behoort voorzeker het uitlaten van het woordeke ?Niet". Aan die simpele vmr letterkens hangt eenegeheels wereld van denken en trachten ? eea to be or nol to bc, leven of dood. En den lezer mede te doelen dat die doodden ondergeteekendo tweemaal bedreigde: den 4en November en deu Hen November, in ons voortref felijk weekblad, den Amsterdammer \... De houfdopsteller dnidt het mij niet euvel dat ik niijn vol gemoed hier in eenige rebels uitstort, al iü alles ook vourby. ?Te laat!"vorschrilckelQk woord! Welke, lezer zoti zoo gi'ootmoetli"; ?ijn ta gaan op zoeken waar die t\vee «Nieten" moeten worden geplaatst'/ Ik vrees zij vallen in een boomloos .mandje, en gaan, te laar. Daarom mijne teleur stelling maar opgekropt met eenen hoopvollen blik op de toekom «t, eu Rsvenons a nos moutons, uiut den odvokaat Pivttlin. . academie heeft verklaard, over de mudera meerdere waarschtJnUjkheTd dat het dier pootei hebbe gehad, niet meer te willen hooreusprekea Het aal dea lezer wellicht aangenaam aHn i vernemen dat in Antwerpen dezen wint Franfoiie de Rimini vaa Ambroin Thomat, 01 der de leiding des componisten, zal opgevc worden. Doch, wat nog aantrekkeujkerach! mea heeft voor aldaar de allereerste voontell. t» J!«»«« »»n Bepjamia Qodardi Pedro di SaJa»iu. De scheldestad verdient trouwens om aog velt andere redenen een bezoek vaa ben, welke haai m eenige jarea niet aanschouwden. De kaden al leen z(jn dit reeds waard. Langi do huizen een gekasseid voetpad oftrot toir van dne meters breed; daarneven esn sti-aat weg vaa 16 meters en aan de andere zUde oei voetpad van eeuen meter breedte, langs een ti» v-^ l**,^11 .W8fi ?(U1 do «f«enJ5ke kadei icheidt. De kade heeft een breedte van 70, 80 ei soms honderd meten; langs het traliehek loop .?Poortra»» langs het water slaan dé goed» realoodsen. De ondernemers daarvan waren vooi een gedeelte de heeren Nicaisë eu Delonve van Li Louvière, ea voor eon ander gedeelte de heer R Hargot van Brussel Het werk'is aaogeuomei voor 963,000 franken. Het traliewerk u aanga. nomen door den heer August vaa Aerschot, oü HerenthaU, voor 223,790 franken. Boven op f goederenloodsen zullen later waadelterra se n worden aangelegd. _ Wie nog andere nieuwigheden van de al Scheldestad verkiest te zien, begeve zich aaar gemeenteplaats. Daar rijit een gebouw omho., tot zoogenaamd Athenaeum bestemd, voor21< humatutés- en £40 oüverheid-studeereuden. Man beweert dat het uiterlijk het schoonste geboui u wat de arclutect P. Deug heeft ontworpen. Do groote verhoudingen der deelen van den voor gevel sohjjnen ons, zoovw men het uu beoordeeld kan, met kennis berekend te z(jn. Er heencht ook genoeg regelmatigheid en symmetrie in om diegenen to bevredigen welke geene andere har monie verstaan dan die der symmetrie. Aan licht on lucht aal het niet ontbreken. Overigens willen wy ons van kritiek ontbonden, ofschoon wij den begaafden architect moeten waarschuwen tegen oakvenstsrs, fronlispiesen, naaldzuilea, enz. enz, die alleen voor de mooiigheid dienen, geUjk men m Holland zegt Het gebouw zal versierd zjjn met eene soort van als reliëf uit het dak springenden koepel bekroond door eenen troonhemel of kapallek», waarvan da bestemming aog onzeker schijnt U wezen. Drie beelden ? het Onderwfl», de We. tenscnap en de Dichtkunst ?versieren don voor gevel. Is mon begeorig nnar getallen? De groadala ?en van het gebouw werden aangenomen voor lü,084,73 franken; het gebouw zefi' voor 809,000 franken; het ruitzinken dak voor 24,325;het ver warmingstoestel voor heet water 31,637,12 fraa kon. De beeldhouwers zijn Ducaju, Fabri ea DepUjn, welke tezamen 4600 franken zullen ont vangen. De stad draagt de kosten van den steen. ^oor liet kleine beeldhouwwerk zullen 10,000 franken worden betaald. Totaal, zonder steen, 095,646 franken, 85 centiemen. Brussel, l Nov. 1883. M. A. No. 334 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. IETS OVER HEKELDICHTEN, BIJZONDER OVER DE FRAN8CHE DER ACHTTIENDE EEUW. ? Slot. V Wenden wü ons thans tot het werk van den heer Itaunié. De naam van den uitgever A'. Quantüi te Parijs ? door zoo vele prachtuifgayen gunstig bekend ? ia op zicÜ zelvén reeds een bewijs, dal aan het uiterlijke alle zorg is besteed. Volgen! het oorspronkelijke plan zou de geheele collectie in 20 deelen compleet zijn, aldus verdeeld: I. La Bégeuce, 1715?1723 (4 deelen). II. Le règne de Louis XV1728-1742 (MitriUère du duo do Bourbon et du Cardinal FJcury.j III. (4 deelenj, L' ~' Met wezenlijke voldoening zien wQ dat da stem, dio van «tic kanten door rechte kunatbeoordeelaara verheven wordt tegen do kunstenaars, die hunne nationale overleveringen verlaten om het vreemde en gezochte aan to hangen, langzamer hand algemeen weerklinkt.. De schilderwerken, die wij in do laatste maanden hier te Brussel, zoowel als elders, vaa onze belgiache kunstenaars zagen, bewijzen ons dat mannen van talent, als Frans Oharlet, Leoa Fréderie, Van Bfoselberghe en eenige anderen op óngoloofeUjke wQze datgene verloochen, waardoor de zeveatiende-eenwache Bal» gische schilderschool zoo beroemd is geworden, en het tot heden u gebleven ?haarkoloriet.Liever volgen z« een of ander fransch voorbeeld na, dan den Blonden roem te handhaven. Zij streven naar een zeker kosmopolitisch genre, voorzeker om daar* door de kans te loopen hunne werken beter in 't buitenland te plaatsen. Doch dit is eene vol komen misrekening. ' Niet alleen bewijzea alle groote tentoonstellin gen datj zulke schilders in den reëel alleen eene voortreffelijkheid bereiken, 'die zich houden aan de menschehjke typen, aan de natuur, aan dea aard en zeden van hun eigen land; maar, wat meer is, de kunstkoope», of galer^beaittenihech* ten .in den regel de meeste waarde aan zulke werken, waaruit de eigenaardigheid van een zeker volk en zijne natuur het krachtigst spreken. Zel den koopt mea een hollandsch landschap door eenen franichea schilder op 't doek gebracht; zelden een. zwitierwh tafereel door eenen Belg geschilderd. Onze joage kunstenaars hebben zicE daarom op eenen weg begeven, waarvan zjj arm ea roemloos zullen terugkeeren. W<j zullen stap voor stap hunne schreden volgen, om te trachten hun tot inzicht hunner'dwaling te brengen. In nederlandaohe bladen is vroeger reedt de ontdekking van eenen ignanodon in eeae onzer kolenmUaea verhaald. Sedert eenige maanden U het antidiiuviaaasche monster in eea der lokalen van ons museum tentoongesteld. Doch altoos nog bestaat er een strijd tosschen de 'geleerden over afin oonpronkeltikeo vorm en fnnctiön. Lar en breed u er over ia de vaa weteaschappea ferbaad«ld7 óf ie Règne de Louis XV, 1743?04. (Mme di Chateanroox ot Mme de Fompadoarl (5 deelen). IV. Le Règne de Louis XV« 1764?1774. (Jftae da Barry et Ie Triumvirat). (4 deelen). V. Le Rögne de Louis XVI, 17/4-1789. (3 deelen). In dit plan schijnt verandering te zy'n gekomen, althans op den omslag van het laatst verschenen deel ? het zevende der geheele verzameling ? leest men dat de uitgave Bal omvatten: Rttgenca (4 deelen), Louis XV (4 deelen), Lonia XVI (2 deelen). Elk deel, voorzjen van 5 portretten, is op zwaar papier gedrukt en kost 10 francs. Een uitvoerige inleiding ? waaraan ik ee,n ea ander van 't bovenstaande ontleende ? gaat het geheele werk vooraf. Wat aan de uitgave bijzon dere waarde verleent, zün de aaateekeningen aan den voet der bladzijden. Zonder deze zouden 'vele ?der chansons en epigrammen geheel onbegrijpelijk fcjjn voor ieder, die niet tot in de kleinere bijzonder heden is ingewy'd in de gebeurtenissen, die,pu rende de vorige eeuw in Frankry'k pjoats grepen. Rest de vraag: In hoeverre z(jn die aanteekeoingan .vertrouwbaari* Tot beantwoording daarvan volga hier nog een en ander óver' de wyze>waarq{i het hier besprokéa werk tot stand kwam. Het erootsts gedeelte der chansons en epigrammen u 'noi': gedrukt, maar gin? in afschriften van ,j'a<..< .tot hand. De aard dezer, vaak nit eeo'paar r* £>?'.? bestaande, versjes bracht dat mede, terw^i >!f moeilijkheden, waaraan de vervaardigers zoov*-l als de drukken cich b(j eeu verspreiden op gv^oU .Behaal blootstelden, niet aeachikt waren oui lid drukken der grootere in de hand te werken \'>meeaten zouden dan qok*nooit tot ona zü), i'. -. komen, indien er niet ta allen Hjde mènjicii'.ii waren geweest, die er genoegen in vonden,.wl« curiosa te verzamelen. Daaraan is het tó daakoi, dat de meeste bibliotheken kunnen wijzer. >-p groote verzamelicgen van vlngschriftea en hekel dichten, oorspronkelijk door bjjzondere pemnea bfleengebracht om later door hunne opneming ia openbare bibliothekea tot gemeen goed van allen te worden ea de studie der historie U, ver* gemakkeÜkeo. De Koninklijke Bibliotheek te 's' Oravenhage bezit niet minder dan öu|tgebreid« verzamelingen. In .ona land komen verder, ia aan* merkuur de bibliotheken der universiteittè Leiden ea die van Thyains aldaar, die der Rèmpastraattchs kerk te Amsterdam, om nu slechts de voornaamst» te noemen. Een bijzonder rijke verzameling, vroe ger door de heereu Frederik Muller enMeulmal samengebraoht, is thans het eigendom van dl bibUotbeek te Gent. . .J In Frankrijk wat 'het 'Pierre Clalrarabaaltr généalogiste dei ordres du roi, die iedéren belang* ?tellende io de geschiedenis vaa Frankrijk; aal zich heeft verplicht, door het aanleggen «fine* groote verzameling vlugschriften en, satirieke dichtstnkjes, welke thans nog de voornam» broi is, waaruit de kennis vaa dezen tak van letterkunde geput moet worden. Zij bevindt zich thans in de btbliothèque nationale, ofschoon niet ongeschonden, daar het gedeelte, dat op genealogie heette be trekking te hebben, bj} decreet van 12 Mei 1791 ten vare werd.gedoemd. De graaf de Manrepa*» zelf de vervaardiger van een aantal satirieke gedichten, welke hem de wraak van de Ppmpadonr -i"WawRa*SSW*c aan aanteekeaiagea, die voor «oo verre zjj op de door Rauiiid afgedrukte Chansons betrekking hebben, zyn opgenomen iu het thani verschijnende werk. De collectie Clairambault loopt vanlMÖ tot 1759; de beer Raunié publiceert afleen stukken uit de achttiende eeuw ? ofschoon lang aiet alle», welke ia die verzameling voorkomen ? ea wat zoo ge lukkig nog enkele, door hem bU z(jne naiportngen cevonden dichtstukjes aan ayn werk te kun nen toevoegen. Voor den tijd van 1759 tot 1789 putte hy uit handschriften van verschillende bibliot heken ? allen door hem vermeld ?en nit gedrukte stukken. De aanteekeningen, welke aiet uit de oollectie-Clairambault afkomstig «Jjn, werden ontleend aaa de mémoires der achttiende eeuw, die zoo menige bijzonderheid nit dien ttyd mcdcdeelea. Ten slolte vindo hier eea viertal vau de door Kaunié gepubliceerde stukjes een plaats. Ik was ia mijn keus beperkt, daar kort* lieid hier eeu onmisbaar vereisohte wal. Ten eerste eeu epigram op dei» dood van JLode wijk XIV: Nou Louis n'ytail p» si dnr qa'il U parut, Hou tri-p»» nou» Ie jmtitle, ' Pui«<li\9 aaasi Uoa qaa l» H«nI0 II est mort jiour nok» situt. Hot volgende is uit hot jaar 1717 en getiteld: La ttrttt in rfstut. Jjt vcrtu de notre l'rgaat En tont MO fait counaitro; II est «avant, piaux, prtideut, Antant qu'un U peut ótro. Do rjvglive il «o ronJ 1'cppui, L* jeAno l'inoummode ; U nou* f*lt tt.uê jeüuur JKJUT iu)l L» pleuao mtthodal autrofols a Lu mi'iirl» dM Cola nous a-t-U e l)'en ftlto uoo D» notre llógent, Vriv |>our prlt, La prudcnce ent phiH grand*; Foiu- nua* oiuioignei- ro inüprii, Toiin no» lileua il dem*üde. Vnus m» dtraz que iln L» gloirs «crtit «mpl«. Bi, pour Ie wéprU do ' 11 non» donniit It ngit au vi'ti Bc» bonti-» »óut II fuit TOlr qn'il vout oolns bisft. En dvplt da Sin- ia IMlt VniytHUui (1710.) Bnm«, j« l» vai« kien, il fuut ta Jico 8t dv JBOiirir chrétieii jo r«nx «roir te fWf«| Uoo tHUltt dójii uie dvfuiut d'*imer Disv, Una tatrs pour.-«it liiea ui* débadft <J"y oroir». Tot besluit een satire op Madame de Porapadeur. Tot naricht dieue, dat haar vader, een VUM vaagorüig* afkomst, don naam Poisson droeg. Sur In n m: Xntrefols do Vorakilloa WUB» t»n»i» la bon gnnt, Aujotmlliitt U cMHillo Hó^ae et ti«o» Io l»»nt l«>ut, Si l» cour 10 nr«l«, Do qnol ?'«tonrie-t-inj 7 N'crt.c» }IM Jf 1* l Ijn» non» Vvotit Ie W. t». O. K, EENB Dd Frantclio dichter Maurico Rollinat lioeft m IS7T eeu dicUtbundol i u- liet. licht gezonden, welke «Dans I's Braadea" getiteld \vos. Dit jaar volgde liet nieuwe bekende welk van deaüclfden dichter ?Les Nüvroses," hetwelk do geheele litterarinclie wereld in opschudding bracht en aan «g u auteur eeue curupeesclie vermaardheid belorgde. Door dit ongehoord succes aangespoord, bezorgde de uitgever Charnofitiei' eene nieuwe uitgave van ?Dans Ie» Urande*." JNii lezen we in hot laatste Gidsnummer het .Maurice Rollinat, wiuns eersten toen pas ver schenen baudel wij iu De- Gids vau April aan kondigden treedt llituis na weinige maanden reeds met ecu tweede verzameling gedichten te voorschijn. ..... ?In ?Los Névroaes" baddon wij door da woeste faataisie vau den jongen dichter hier vonken van het genie uien spatten, maar ons ten sjotte ont stemd oevoeld door d.- uitiiigon VAU dit kranke brein. ?Oeen fcetei- remedie tepton deze ziukelijke aandoeningen" ? schreven wij ? ?dan eenige volle teugen {frissche onbedorvou buitenlucht". Bollioat rfclf Bcbynt, behoefte gevoeld te hebben aan zulk een lucutbad. ?Diuis Ie» Unvndes" heet zyn nw«we dichtbundel. Mü/daakt dit anachronisme bebotft|feen verdere toelichting. Is hot niet kluchtig to vernemen met welk ?aplomb," met welke zelfvoldoening de haudige recensent op zijn gcicdot) raad, welke hij in April aan xijn vermeende leei-liug gaf, terogliet hoe hy constateert, dat zijne leasen getrouw door Rollinat zijn opgevolgd? Ik kan echter verzekeren, (want ik heb het aelf uit '(dichten mond vernomen) dat Itolliriat vooreerst nog niet xijn ingeslugen weg zal verlateu .Les Abicfles" zoo stolt liij zich voov zfjn eerstvolgend boek te noemen. Ik kan verder getuigen, dat do 1000, welke oM nit die afgroudnn zal tcgcnklinken, niet zal over eenstemmen met het geziing van leeuwerik of nachtegaal: wij EnlIJJn eerder gehuil en knarsetonden vernemen. Dtt is hetgeen lig wil. Bandetaire iioemde zijne gedichten ?Les Flenn do Mal. Bandelaire wilde b\t kwaad bezingen; hjj heeft de school der ?poesie du ?ice" gesticht, waaruit tot nog toe slechts eenige talentvolle leerlingen rij u voortgesproten. Deze menseden i(fn ? oprecht; -i bekennen zich ronduit tot ver tegenwoordiger'? van een vevvaltffdnerk. Zij we ten zeer wel, dat Ie poëzie van minder verfijnde, van minder bedorven menschen nit het landleven of uit natuurlijke hartstocht ontspringt, maaa (on hier hebben we de cardo queatiouii) voor de nieuwere school bestaat geen ziekelijke toestand. Zoo zegt Bourget in zijn laatste werk zeer juist: {je mot ?niauain" est inexact, si l'on entend par la onposer un ctat naturel et regulier de "ame, qm serait la santé, » un état corrompa «t artificiei, qui serait la maladie. Il n'y a pas a prqproment parier de maladies du corps, diaent les médeoini; il n'y a que des utats physiologiqn*». ftneste» on bioniaisants, toujonrs normauz, u ron contidere Ie corps humain comme- l'appareil o* «e combine une certaioe quantitó demauereen evolation. Pareillement il n'y a ui maladie, ni «Mté de l'üme, il n'y a que des états psychologiquee. au point de vues de I'observateur sans meUphysique, oar il n'apercoit dans notdonleun et dans nos facultés, dans noe vertni et dans nos vieea, dans nos voliüons et dans nos renoncoaenta, qne dei combinaiions, ohaogeantea, mais fatales Wpartant normales, ?ouniiies aux lois eonnues de l'asaooiation, dez ideea". j_ Franooii Amsterdam, 8 November. MANNETEOUVr. Ut weet eea wilde voorjaarsbloea» ?Een bloemeken toederblaaw. *kZaf 'tin de groene Velnwstreefc Df«r noemw -9 'tBuuuetroav. Teel "van een wergeetaiüalet. Gelaafd door zou ea dauw. Vergeet mij niet? vergis u niet: De bloem heet niannetrouw. De fijne blaadje* vallen, uit . . Op 't warme hart der vrouw. Duz laat het bloemeken .bloeien, kind, Ea pluk geen manaeUonw! Branol. Helene Swarth. Qnoll voos vonl«» la IBM? On» DMM l* fond da pultaT ? N»n, duw U oiei! Yiotot Hojo. 't Is avond. De kinderen spelen in 't woud En ttoeieo, met gloeiende wangtu. Daar blikkert de maan, als een appel van goud, Aan 't soliommeload loover golmn;i«n. Eén stookt w de hand naar dien hemelsehen vrucht ? O kon ik dien appel maar krijgen! 't Vermetele drooraertje blikt naar de lucht EB klimt op de krakende twfigen. Hoe hooger h$ klimt en hoe verder zyn doel, Maar hooger is 't ruimer en lirhter.... Daar stort hij op eens van dea kruin in een poel. ? O Ideii^ hoe lijkt gij dea dichter l Brussel. llélüuu Swarth. BEUICUTEN EK MEDËDEELINGEH. Wat is veranderd? Ongeveer «én euuw ffel"dcn (1778) gaf Hieronymus van Alphen eene oewerking uit van Iliodcls Theorio der schoone kunsten, cu sclirecf daarvoor eene merkwaardige inleiding, waar liü o. a. het volgende getuigt: ?Ik voor mij, die niet geheel vreemd baa la de werken der oude eu hedfctulaagache dichters, eou niet schroomen van te erkennen, dat onze Hol landers, in dezen tegeniroordigen tyd, geen stuk ken van poëzy voor den dag brengen, die even fiohoon zijn als die der Ouden of die der Franschen, Engclschcu eu DuiUchcri, ? Ik weet wel dat zulk een uitspraak ni(j als eett grooto misdaad Bal worden aangerekend, want van onze letter kunde niot zeer gunstig te denkeu, is heiligschen nis bü hen, die voor kututdichters luj ons willen doorgaan. Elk dichter ? en hun getal is legio ? voelt sich docr dit verwijt persoonlek jjctrofifin ; en dit kuni.mi /,ij niet verduren. Alaar ik kun uiet blind ti)n voor de waarheid, met een hart, hetwelk ik met vrijmoedigheid durf zrggcn, patriotisch (c zijn, lien ik gele>d tot de overtuiging, dat onze letterkunde gflxekkig, m onze voortbrengsela ver af zijn, van -het gccr.e zij wezen konaon." In de onlKiig» uit^ekomeno Ui Alededcelingen van dr. Sepp yiudt mcu ei-u hoofdstuk uiet het opschrift: De bibliotheek <?cner koninciu. Daaruit Koudo rawi echter niet vermoe den dat er in zeventig bliuUjjdea uitvoerig over Maria van Hongurye, OKZO landvoogdes, en bare betrekkiog tot Krasmu» eu hut rrotestnutisiue gehandfila wordt t» vele, tot boden meestal ouuekende, btoontleibeden daaromtrent in 't licht Btrit Tot de zeer merkwaardige werken, dezer dageu uitgekomen, luihoort de Godenschemering, COQ gedtcltt van llmeeUus EwanU. De. Ngefusfihe nxj-thölogie heeft de roróieii geleverd, waaiin de dichter zijne grootsche vuui-atcllingon bult. Het feheel zal slcditti »;m ontwikkelde itiUci-kimdijreu unncu bohagon. Voor den Bewonen Ic/.ci1 zij o de fantaaiën te fürscli en do bedden te ongemak kelijk om te vatten. Niettemin, pi wUacbicn juist daarom, is de Godenschemering eeu groota aanwinst voor onze litteratuur. Te Cainbridgo zullen de Vogch van Aristopha' nes, iu liet Qrieksch ueapeeld woi'den op i!7, 28, 29, 30 Nov. énlDec. Vourdoregolngeuhcid wot-dt de origineele tekst tegenover ? Prof. Keuncdy's Eugelscho vortaliug gedrukt. Dr. Hubert Pavry heelt er muziek bij gecomponeerd, Mr. John O'Connor heeft de decor&liëu en Utt prosceniura geschilderd. Waltcr Besant'a nieuwe roman AU in a gar den Fair wordt zeer (jeprttzoü, De fransclie refugié I'iiilipou do edele drouiner, dien wij in de Garden leeren kennen, moet ceu vau liesant's meest origincola karakters zyn. Paul Bourgel'a Es.tais de Psychologie contem poraine, voor eenigeti Hjd in do Noittelle Itciue vcrücheueu, zijn thans ntzojulerlgk uitgegeven bij Lemerru te Parijs fr. The AHicnacwn kondigt de uitgave aan van Coleridae's Leetnres n ml Notes on tihakcsijeare and otiier Eiifilist.li l'Mta, tlniis voor bet cent bijeen verzamel'.!. De scbrijtor vau The bitter Cry of Oufcast London is d« Uuv. W. (.', Preston, reedH bekend door godsdienstige en pbilautlironisciie geasluifleu. Thy Name is Trnih \s vol^«n» ,het Atlienacum een «ccr ycrdi-iiHlclylto I'i-tcbe roman, door een dochter, van den uitgever van l'i-crm'in's Journal geschreven. Prof. Man Miillcr's Jltllerft Lceliircs ovor de IndUche GoJadioniten willen eerlang iu het Sanskriet vertaald worden door een Bengalen. De scbryver vnn den romnn Mon f rere Yvet, die cich onder den jfweirdonien van Pierre lx>ti verbergt, is een zeeoffieior, Jules Viaud gelieeten. Een paar geleden, schreef hy den roman d'ttn Spain, waarin hy reeds de bewy/.en van het ta lent gaf, dot in tiju laatktcn roman meer ontwik keld to voorschijn treedt. Men vindt daarin eon ane tcolcenmg vau den franscheu matroos, met z(joc dengdeE, maar ook met at züne ondeug den. Het is een fraai en ernstig boek. EmÜe Zola zoekt thans zjjn rijk voorziene kas to stjjven, door de uitgave van fantastieke en onWMrsch^JHJke verholen, misschien omwerkingcn van Vroegere opstellen, toen hy rijn naturalisme nog niet uitgevonden had. Kais Niconlin is de titel van «fln jongsto werk, dat zes verhalen be vat on naar het eente genoemd i», de tweede vertelling Nanias trecft de meesto onwaarschünlykheden. Een nnder: Ld Mort d'OHvicr Bcrailte, hoe ijselijk ook, bevalt zeker een zeer geloovigen lezer. Edmund W. Gosee '? ?Seveotecnth Geutury Studies" worden zeer geprezen. Geheel in tegen-telling met die botanisten, die, zooals G. i&liot het uitdrukt, allee van een viooltje kennen behal va de geur, beeft Oosse de escence «elfe van eenigzinz verwelkerde aevenUendeeawsche poëzie in fleatchje* gegoten en deze met étiquetton voor zien. ?Hemck Bouqnet" .Cruhaw eseenoe" «Orinda easenee" enz. Wg voogen er den wensch bfj dat een ander voor de proza-ehrijver* dier eeuw moge doen, wat Goate voor de diokton kMft gffdaaa, ? ? Het A.thea*a«Bi de*\t *Qn lezers mede dat de 'uitgeven Kegar Paal, French ea Co. ia de vol gende week hua ètaUiaMmeat ia Paternoster Square weer lallen gaan betrekken, hetwelk ver* leden jaar door braad is vanüeld.'g&worden. Deze braad beeft een jeugdig auteur eea aardig fortuiotie bezorgd. Een student-poëet te Oxford, had tyj bovengenoemde firma voor eigen rekening een bundel eentelingen uitgegeven. RU bet nltbreken van den brand was van de eerste editie aog slechts eea enkel exemplaar verkocht en de kaan Beer groot, dat de overige exemplaren als eobearpapter de wereld zouden ingaan. Tot atoh verteerd, verkeerden z(j voor hom ia goudstukken, door heereu assuradeurs uitbetaald. INHOUD VAN TIJDSCHRIFTEN. De Itundschau. l Nov. Een Luthn-lied von C. F. Kever ? Martin Lnther yoa Prof. Heinr. Hultzmaan. Nieuwste Lutlier litteratuur. ? Vervolg vaa een Novelle van Wilh. von Hillera Birch, Friedhofsblume ge naamd. ? Uebcr il ie Erhaltung der Gesundheid von Prof. Preyer. ?? Baron Nothorab van L. H. Gefffcea (vervolg). ? Die (ieschichte einee Geniet von Osiip Schubia etc. ?"' J-Jiyen Haard. No. 40. P, A. van El. Een krachtige geeat in een zwak lichaam. ? Dr. E. van der Ven. De Machinefa briek van Gehr. Stork en Co. te Hengelo. ? Dr. J. E, Rombouts. Schetsen uit hot Amiterdamsch Aquaiium «te. No. 46. Martha. Het huwelijk Van Ilelenu van Oostertee. ? Dr. E. van der ven. T>e Machinefabriek (vervolg). ? J. Hendrik vau Balen. Op de eendenkooi. De inhoud van De DagtrtutHi Ter gedachtenis von Dr. J. van Vloten, door P. J. vau Kldik Tltieine. ? De vooruitgang in het licht dfi' Darwiimche theorie, door Prof. Dr. L. l'Iichncr. ? Gelijkstelling van onechte met echte kinderen is noodzakelijk, door C. L. Knipliorst.? Kaut's kritiek op de bewijzen voor het l>e«t«aa van God gchandbaafd, door Dr. J. Mijers (Vervolg). ? Weuktm omtrent het uittreden uit de Netlerlandsche Hervormde Kerk, door P. C. F. Krówein. ? Carl Vogt en x,jjne werken, door E. B. Aveling (l'cfvolij], ? De vrije gedachte en Aa Vrjje (.n>tueeiite te Amsterdam, door P. C. F. Frowein. ? Berichteu en medcdeelingca. Inhoud vaa don Ncilcrlantlsclien Spectator l lïerichti n en n\iv1eilcelin<;*n. ? Jongcte poc'zic-, IV, door W. tiosler. ? Oonlea»» Lara, duor G. \Vaalner. ? Vltigmareii. ? Vcrbet:-"iiigen. 3.50. , 3. 55.50. 7.50. 125. 4. 5. 2 3. 3.50. 40.80. 3.00. 3.50. 3.50. 8.50. 2. 3.50. 5. 3.50. 3.50. 3 «.rio. 8.50. 0.50. 3.50. 3 DO. 3.50. 3.00. I, Nieuwe Uitgaven in Nederland, Maria van Buureo, Clnra . . . . .' . J. Duparo Jr? Uit roija Album .... Jamea Pany,- Urniven van Doornen . , A. Pierson, Nieuw* studiën over Jolianne» Kalvyn. (1530?15H) . Greiror Samarow, Het huisgeiin van den fabrikant . . , , , . . . . . . MarcelUin Emanti, Godenschemering , A. Ii. Kieiland Arbeiders . . . . . . Molnti vnn Java, De gesluierde schilderij W. M. Thackeray's werken, nieuwe goedkoope uitgave. Militaire Zaken* f 650 ? &?? ,. 4.90 , 2-50 » 5.40 . 1-60 . 2.50 ?3.50 » 1-25 tl gaven in Alm*nach astroaoinique, nar L'lammsvion l br. fr. 3. Les A ui OUT» d'ua tuiiliotinaire, dor U. Chalirillat. l vol. ,3, L'ArUtoci'txt io en Auióri(]ue, par F. Ciaillardet. l vo!. ? 3.50. Les Hesoixneux, par H. Malot. i! vol. , C. Lu Itois de la Itoulavo, par A.deCourey. l vol. " ' ,3. Cathi, par E. Cadul. l vol. ? 3.50. Ccltoti qtti oienr, par de Maupasaant. l vul. ? 5. L» Clmmbre des amours, par SaintEman, l vol. ? ; ? 3. Cunqn&e des l'u/s-Bas, pat Jules Geslin. 2 vol. ?4. L- Crimi» de Stillwater, par ï. U. Aldricb. l vol. ? 3. Danger et ntoessilé du socialisme, par J. MusscroD. l Vol. Deux épovcs, par I'arseva'. Deschi-nca.! vol. Ia Femme do eire, par do Pout-Jest. l vol. Le Feu et l'eau, nar J. Pii^ctt». l vol. , Les Kinance» de la Fi-ance au dix-neuvitnio fiièclo, par Cl). Sudre. l vol. Hetty, par E. F. Poynter. l vol. Lettres d'un euro, par J. Cognat. l vol. Mannel des Kociütés financières. Bibl. des Manuclg. l vol. ' Hanrice, par Mare Bonnefoy. l vol, Merindo), par du Boisgober'. l vol. , La Mcrriade, par C. Hcnricy. l vol. La Husique en Lorraiue, par Albert Jacquot. l vol. Mon fréro Yvesy par Pierre Loti. l vol. , Kaïs Micoulin, par Emile Zol*. l vol. ? Ntgations, par L'abbü. l vol. ? Noces parisiennes, par Alain Bauquenne l vol. . , Notre colonie du Totig-Kiu, par H, Thureau. l vol. ? Paris-Yècu, par Tb. de Baoviile. l vol. ? Un Pniisieu dans les Antillci, par Quatrelle». l vol. ? Pcrdi, par Ang* Bénigne. I vol. H Le Pèro Frui<>8et, par t). Totidouxe. l vol. f Uoino de beauté, pnr Adolpbo Gelot. l vol. ? ,Ln Revanche d'Alcide. Alf.lionaorgcnt. l v. ., Le Hoi dea prairies, par Lncien Biart. l vol. ? Seiilo dans fes bteppct.par Carla Serena. l v. n Lo Socialisme contemporniu. par K. de Lavaleye. l vol. ' ' ? ? ? Souvenirs de thvitre, par Ch, Scchan. l vol. ? Victoire Ia Rouge, par de Pevrcbrune. l v. n Les Va-nu-pieda de Lbndres, pur llcctor Franco, l vol. ? Lc Volenr voló, par Paul Bilhand. l pi. r Nietnve Uitgaven in JïuHscMand. Druskowitz. Pcrcj' Byssbe ShoHey. ? Elbe. Aref der Hindu, roman 2 dooien. ? Kitger. VonGottes (inaden.'l'rauerspicl.?Florrü. Bliitan zum Krau»c. Drei Ërzüblungen.^?> Hirsnh. Geschicbto der Dcnt?chen littoratur von ilirenf^Anfahg bit nuf der n cuesten Xcit. ? Jeuson. Kin Skijzonbnch. ?? Knort*. Nèue Enigramnio. ? Köatiop. Der Wég naoh Kden. Epische Dichtung. IVaknu. Die Reichsgrafen von Waldeck, ttoman. ?Spielbcrg. Der none Philosopb für die Welt. ? Stahr. Herl>stmonate in Obcr-ltalien. ?- Thüroddssen. Jüneoling nud Müdchen. Kinc KtfMthtng. ? Wrede. Kleine Gedichte von Gabiiela Fdritftj Wrede, Marine-Departement, ook in het nuounar tin 3 Juni 1883 deter rubriek beiprokea, wat men met recht teer verlangende naar de eente begroeting. De Memorie van Toelichting bevat wederom een kort begrip van de taak, die de Marine beeA te vervullen al* grondslag vaa 's minis ters plannen. Voor zoover deze plannen duidelyk te on derkennen Z^D, willen w{j daaraan een korte bespreking wyden. In de eerste plaats de verdediging van ons grondgebied als een deel der door de marine te vervullen taak behandelende, verklaart de Memorie van Toelichting dat, wat het mate rieel betreft, het bestaande, met de slamches en een grooter getal torpedobooten, in staat is een vijand, die van oen zeekant opdaagt, zeer goed af te weren. Het aanschaffen van gepantserd materieel wordt ongeraden geacht, omdat wij om den vtiand buitengaats te kan nen opzoeken met gelijke krachten tegenover hem moeten optreden en dit onze krachten ten eenemale t» bovengaat; ? Wy kunnen ons met deze opvatting wel vereentgen. Moesten wij op dit oogenblik nieuw materieel aanschaffen, voorzeker wij zouden het beter aan de eischen des Ujds doen beantwoorden; doch dit is nu een maal zoo niet; wy moeten het bettatmde benutten ? mits het offensief vermogen onzer binpenlandsche vloot door geschut van groote uitwerking wordt verhoogd. Wel wordt met het vervangen der 23 cM. ka nons door 28 cM. A. voortgegaan, doch naar onze meening met te weinig voortvarendheid; wij zouden liever andere werkzaamheden willen staken, die minder urgent zijn voor 'slands verdediging. Dat wij door de vervanging de Staunches in het bezit zullen komen van het achterlaadkanon van 28 cM. A. van 30 kalibers achten wij van zeer veel waarde, omdat deze scheep jes bij de verdediging zulk een belangrijke rol kunnen vervullen. Wij houden het ook voor een verkeerde meening, dat enkele zwaardere gepantserde schepen voor onze verdediging noodzakelijk zouden zijn ; de daarvoor benpodtgde sommen zouden o. i. niet geerenredigd zijn aan de daarvan te verwachten diensten. Slet de begroot ing zien wij in onze torperlo's een krachtig middel Ier verdediging; de minisier stelt dun ook aanvankelijk voor don aanbouw van twee torpedobooten groot moJcl en den aankoop van het geheim en eenige Whiteheads-torpedo's; ter bepaling vnn liet juiste aantal worden de beraadsla gingen afgewacht der door den Koning be noemde commissie van defenric. Onvoorwaardelijk zouden wij de vermeer dering vnn ons (orpcdomalerieel b deze richting eene aanwinst noemen voor onze defensie te water; hel is h wr echter de plaats melding ie maken van eene brochure eenige dagen geleden te Nieuvvediep verschenen, van de hand van de luilcnaul Ier zee Rorert, eene specialiteit op lorpcdo-gebicd. Deze bro chure is wel gesoln'kt het vertrouwen ie doen wankelen, of liet lijdsllp voor de invoering der \Vhitehead-torpedo wel goed gekozen is; maar bovendien of deze tak van dienst, die volgens den minister hel plechianker der de fensie moet zijn, wel nan alle daaraan te stellen eischen voldoet. De lieer Roven ontraadt de uitgave van 4 ton, die op de bcgrooting voor torpedo-nialeiieel uitgetrok ken is, op grond van den treurigen toestand waarin volgens den schrijver, het torpedowezen bij de Marine verkeert, een toestand dien hij betreurt, omdat daarin gevaar ligt voor onze defensie; door deze uitgave te doen zou niet do waarborg verkregen wor den, dat de toestand verbetert, maar veel kans bestaan dat hij nog treuriger wordt. Vóór dat de hiervoor aangevraagde gelden gevotcerd worden, achten wij op grond de zer brochure, die wij thans niet is haar pelicel kunnen iuialysceren, een tmsig, desen onpartijdig onderzoek dringend DE HARLNËBEQaOQTiNG. ? Nawr aanlcidiog' van de böküd»-danklied de» van b«i't^öawcK^dif-Hootó '' ? De nieuwe riviervaartuigen, door den Mi nister voorgesteld, schijnen ons toe de ver dediging weinig te stade te zullen bomen; wcüiclu wordt bedoeld eene soort gewapende uitleggers te maken, die ook op eu nchtcr de inuntiatien dienst kunnen doen; wij stel len ons van dtf voorgestelde vaartuigen zon der beiveegkrachi op onze rivieren weinig voor. Ten aanzien von de verdediging der kolon/i-n heelt de minister het voornemen .het auxiliaif eskudcr op (e lieflen en de Indische militaire marine ook de taak van dat cskader ie doen vervullen n.l. dtt- verdediging van Nedcrlandsch-Oost-lndiö tegen een ,buitenlandschen vijand ; in het antwoord "op het V. V. van do begroeiing voor Nederlandsch IndiC wordt dit plan uitvoeriger toegelicht, De splitsing tu;schcn Indische militaire ma rine en Nederlandsen (ausiliair) eskader komt voor 1°. niet rationeel te zijn, 2*. ak leidende tol noodelouze uitgaven en 3*. als oorzaak.dat niet ia alle maritieme behoeften in Indie naar behooren wordt voorzien. De argumenten, aangevoerd om deze stel lingen te staven, komen ons vrij' zwak voor; wij zien niet in hoe ophefïfng van het auxiliair e'ïkader de verdediging van Indie ten goede kan komen; hoe b. v. thans ten ge* volge der splitsing in lödische militaire marine en auxtliair eskader de aartschafiing van stöomkanonneerbooten en torpedovaartuigen is tegengehouden: doch wat daar ook van zijn moge, wy hebben te dezer, plaatse alfeen rekemog io houden met het lelt, dal behalve gepantserde schepen ook- in IndiS staunches en torpedobooten worden noodig geacht. ? : , '? " . Hoeveel? Dit wordt niet gezegd; en op het aantal komt het juist ado. . , Dat enkele staunches en torpeëebopten by de Terdedi«givM *M*9«teiwu goede dwabaar, doch daartoe moot bat o. L iai bootf?aak b«pcrkt U||T«a; d« verdadi^f onu O. Indisch* kolooiéa tataBMaT Umlandtcbeo vUaad «l toch gabaaaard op de verddd^iDg van Java, «* wty heb _ d« vaste overtuigttg, dat bty die verdédUÜi het leger het leeawenaaadeel ttl iBoeta» ?> beun vanen. Evenmin alt Nederiaad t| inichte «al *4Jn eenj vttutd eeoe kadaaC op de Noordseeliuat te beleitea, evenmiaoï nog minder ui de seemacht in ladit krach tig genoeg gemaakt kunnen worden, om eea*gen vüand te beletten op Java'a kott voet aaa wal te ceuen. Het ia moeielQk te onderkennen ia boa» verre de minister de marine bet derdt gedeelte harer taak, de betehtmrina van koophandel, teheepvaart en eitschtrij wll'doai vervullen. Zal bet aantal schroefstoomüchepeo 1ste klasse nog uilgebreid word» t WO vermoeden dit wei. Reeds meermalen werd er op geweien, dat bet boawen, van kruisers om in tijd van oorlog den handel te beschermen, eene bopeloott zaak is; wy behoeven slechts het oog te s&uvop de strijdmiddelen, die de ons omringende mogendheden voor dat doel afzonderen» om daarvan doordrongen te zijn. Den handel des vljands afbrenk te willen doen, achten wij eene roektlooze onderneming; hoe gaarne wij anders zouden willen spreken, hoe gaarne wij de Nederlandsche oorlogschepen zich op den Oceaan zouden willen zien meten met eventueele vijanden, w{f zijn overtuigd dat dit onze finannieele krachten te boven gaat, en wij ons moeten bepalen tol verdediging van ons grondgebied en onze koloniën. Geen sprake dus van schepen, die onzen handel zullen beschermen, maar alleen enkele flinke schepen tot oefening en tot het veroonen van de vlag. Wij hebben schroefsloomschepen 1e klasse genoeg; het bouwen van het 6e en 7eschip achten wij in strijd met 's lands belangen; het 7e kaa zeker achterwege blijven en van de vrijvallende gelden kan een meer doelma tig gebruik worden gemaakt. De wijziging der miiitiewet en het forraeeren eener marine-reserve worden bij de begrooling in uitzicht gesteld; dat de volvoenng der plannen geld zal kosten, lijdt goen twijfel. De wijziging der miiitiewet lenopzichte der zeomililie achten wij echter van urgen» ten aard; de oefening der zeemiliüe toch, zooals die thans plaats haeft, kan weinig resul taten opleveren. Het bouwen van een ijzeren zeilkotvet tot oefening en opleiding van bootsmansleer* tingen kan wegens de mindere geschiktheid en den ouderdom van de Marais noodzake lijk geacht worden. De kleine verhopgingen ven sommige ar* itkels tot verbetering van den toestand1 van liet personeel achten wij zeer billijk; de af keer van het bnsculestelsel in het V. ? V. ten aanzien van sommige kleine verheogin§en aan dea dag gelegd noemen wij óyerreven; de Staat toch is verplicht als eerlijk werkgever gelijke diensten gelijk te salari* eeren ; wanneer er in deze eene fout schuilt, dan mag men die zeker niet op de reeds karige bezoldigingen van het personeel ver halen. Waar sommen als die voor hetbpuwen van een schroelstoomschip Ie klasse o. i. zonder nadeel, ia zelfs ten voordeele van liet land té bezuinigen zijn, is waarlijk eene som van f570 op art 34 ten behoeve van het politiepersoneel op het Instituut, ot het verhoogen van de soldij van 3 ge* weermakers, of het gelijk maken der trak tementen van de officieren der Mariniers aan die van het leger, of het gelijk salarieeren van een teekenaar aan hot Departement en een teekenaar op de werven, een droppel n de zee. Rh. '? 't"!"'* V ' SCHAAKSPEL Ho. 15. T** dea oud-redMMor vu Sftttt, d . .' .'?'... "? ' WIT. - ? ? . ? ' Wit «p«*lt root en geeft In l Mtta mat (Wit C «n Zwart 4 stokkaa nwt K. S t) vt» SckaakartMMBi Na. U» F* n» O S (a K.B1N. t PI ? ESI l ES ? O l BB. ? fé-FS. a B 5 ? K B m»i WLoaaiNGm OplOHlDfMI ) ODtvSBCM T»O *>. M T*A W. H. te Delft; No. 48 «n M door W. d. V.; 4» Oooc . beiden t» Amsterdam. I/ndn* Sch-oorum aobUttat tteotwn te Utwoht U «4 M in d* terleUii«.V»rUirt l O S - f3 ver-allen. van de ttH. D. m v. W. te BoMe-dani. , wu K h i, D te, T t T «n r T. Pd. o «, F » a,» B en h >, ' . ? . EWMt K f 8, D h i, T e a» B o », p 4 .t^fc T,.o 7, w.'&Vt>'»-«n^^!TO«**i

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl