Historisch Archief 1877-1940
Ne. 341
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
bespelen instrumenten (eigendom van 't eonservatoire) van ne fabriek!
als ik me niet vergis een cadeau van den Hertog de Camposelice.
Om bij dezen Croests nog even stil te staan, 't is aardig ^te^ lezen hoe
de-man tegenwoordig door de dagbladen wordt geromantiseerd, genegeerd,
of als een wereldwonder wordt tentoongesteld, maar het verwonderlijkste
van alles is, dat niemand de biografieën van Ed. Grégoir en anderen opslaat,
om dat geschrijf van den eersten den besten eens historisch te coatröleeren. Op
merkelijk is 't, dat niemand spreekt van 't huwelijk vanden heer Reubsaet
met een eenvoudig burgermeisje uit Utrecht, van zijn medewerken als
pistonist en violist in miju orchest te Groningen, vanwaar hij met brieven van aan
beveling, door mij geschreven voor de Htl. Fétis en -Warnets (thans nog
professor voor den zang) naar Brussel is gegaan, daar aan 't eonser
vatoire goed beeft gestudeerd en als Isten prijs voor den zang die in
richting heeft verlaten. In 1875 hebben wij elkander te Brussel veder
ontmoet; Reubsaet was toen eenvoudig concertzanger, en vooral
salonzanger (in Londen, gedurende de season), een groot voorstander van Wrtgner,
en trouw habituévan den Jardin Zoülogique, waar ik nu en d."n het
orkest dirigeerde. Al da verhalen, waarin Peter Benoit betrokV.cn is,
zya verzinsels. Het huwelijk met de weduwe Singer en de onmetelijke rijkdom
vaa den hertog zijn het echter niet. Wat de tegenwoordige hertog (eene ge
kochte of geërfde titel?) voor Benoit heeft gedaan en nog doen zal, is uit
oude vriendschap, zooals hij, als oud-burger van Sittard en oud-leerling
der Brusselsche muziekschool, zijne beurs opent en een koninklijk gebruik
van zijn fortuin maakt.
Om op meester Gevaert, den eersten der Belgische levende toonkunstenaren
terug te komen, hij is een aangenaam causeur", en de kleine kring die
zich na afloop der repetitie, in de Globe om hem vereeaigde en waaronder
Ckdijns, Benoit, Hubetti, Dumon, Jouret zich bevonden, luisterde gretig
naar zijne wetenschappelijke en vriendschappelijke mededeclingen en op
merkingen. Denzelfden avond had ik nog gelegenheid de ware grootheid
van Gevaert te leeren kennen, en tegenwoordig te zijn bij eene verzoening
van meester en leerling, die door noodlottige omstandigheden, slechte
raadgevingen en onhandig courantengeschrijf zeven jaren uit elkanders
tegenwoordigheid verwijderd waren gebleven. Do samenloop van treffende
omstandigheden deed in n dag, wat ik sinds jaren verlangd liad, eii...
maar misschien zal Benoit of ilman of ik zelf later de bijzonderheden van
deze ontmoeting nog wel eeos verhalen in een ot andere autobiographie.
Mij dunkt, alle betrokkenen moeten dien nacht rustig hebben geslapen,
en met een gevoel van voldoening ontwaakt zijn.
Antwerpen, Zaterdag 22 December.
Reeds vroegtijdig was Benoit, omringd door zijn orkest, in den Vlaamschen
schouwburg aan bet repeteeren. Ik kwam even vóór de repetitie van
Liederen voor 3-stemmig vrouwenkoor, met '2 hoorns en harp.
ik deze compositie niet onder ds besten van Brahms reken,
Lsïklankefl'ect, de combinatie van zaug, hoorns en harp zeer
scèxsasi. Het gebouw is goed geschikt voor concert, maar aangenaam
vaeer iet oog ia de betimmerde scène niet, het ziet er te grdrukt uit.
ft vond naast onzen bekenden V. Driessens in de loge eer e uitstekende
pïaaÉa. Dumon trad op als solist, en speelde een concert van Benoit
VIXHT fluit met orchest, weinig bekend, maar de kennismaking wel
?wasixdig, vooral de Cadence", wegens de virtuositeit, die ze verlangt, en
da aaie wegens den bouw en rythmische zwarigheden. Het andante met
da entree voor 4 hoorns klinkt zeer pastoraal en lieflijk. Do madrigalen
van de 17de eeuw, dooreenige dames en heeren a capella gezongen bevielen
BL| minder; evenzoo de timfonie van Hanssens, de ouverture Zauberllüte"
?B2T iet glanspunt van de executie.
Zondagmorgen. Welk een zaal! de Harmonie te Antwerpen. Het orchest
onder Lemaire maakt vooral werk van kracht en slagvcrmogen. Wagner'a
lïeisteïsanger-Fantasie was dan ook een kolfje naar zijn hand; jammer
dat het, bij de begeleiding van Hollman's cello-concert, van die kracht
reeds eea klein voorproefje gaf. Lemaire heeft nog altijd veel vuur bij
zijca directie en beschikt over goede orkestkrachten. Hollman zelf
speelde zijn concert zoo als we dat van hem gewoon zijn, maar het
gcheet-'beviel mij te Amsterdam met het Park-orkest beter. Ofschoon
IIollvoor geen klein geruchtje vervaard is, moest hij zich hier en daar
om te domineeren over de 8-dubbel bezette violen. De kennisma
king snet Mevr. Falk,vroeger de beroemde pianiste Anna Mehlig, voltooide
dezen belangrijken morgen. Evenals Mevr. Engelmann, (Emma Brandes)
speeït zij -slechts hoogst zelden meer in het openbaar, wat voor de kunst
ia bejammeren is. Ik besloot den dag met een bezoek aan de opera,
Mr. oulon, waar Le Tribut de Zamora" en als lever de rideau,
la Mascotte" werd gegeven. De opera van Antwerpen verdient een
woord van vermelding, en aan haar, de stedelijke
inuziekvan Antwerpen eu aan de Vlaamsohe comedie, onder directie van
r, zal ik later eau afzonderlijk hoofdstuk wijden.
MAURICE HAGEMAN.
LETTERKUNDE.
EEN GESPREK ONDER DE PARAPLÜIE.
(Slot.)
Met pleizier," zeide Thermos, als wij er ten minste nog tijd voor
:nebben, en mijn vorig betoog niet voldoende was. Maar steek dan jo
parapluie op, want ik zie druppels op de stoepen."
Beste Thermos," hervatte ik, terwijl ik ons beiden dekte, waarlijk
da goden zijn me wel gunstig. Zij stellon mij in do gelegenheid jou eca
xlienst te bawijzeu, en veroorloven tevens dat de wijsheid, die van jou
uitgaat, niet gelijk een adelaar het zwerk inschiet, maar als een ballon
captif onder dit scherm blijft hangen, vlak voor mijn dom hoofd."
"Waarde vriend," zeide Thermos, het heeft er v/at van dat je ma
Voor den gek wilt houden, en op het oogenblik betaamt dat jo allerminst."
ii?jaokj" antwoordde ikj.^ia- liet.. niijp. bedoeling, ,iou..to;
bespotten. Doch jij zelf weet hoeveel reden ik heb mij klein te gevoelen
tegenover den man, die mijn nietigheid zóó blootlegde, en zich nu bereid
verklaart den dwaleuda zijn dwalingen te openbaren." Ik verheug er mij
op, hoe jouw wijze woorden kletterend op rniju hoofd zullen naderdalen,
evenals de regen nu op deze parapluie."
Ach je kletst," sprak Thermos knorrig.
Kom," zei ik, wees niet boos en vertel me, voor we aan de zaak
zelve gaan, jo leunt zoo goed een muziekstuk hooren, maar heb je
bet zoo ver gebracht dat je een orchestpartituur kuut lezen met evenveel
genot, alsof je du uitvoering zelf hooi dat 'i"
Neen, zeker niet," zeide Thernios; maar me dunkt dat js smaak
voor muziek kunt hebben, en oordeel over de voordracht, ook zonder dat."
Ik voor mij hoop dit althans, zeide ik. Geloof je, dat wij veel missen
in ver-re!ijkiiïg met iemand, die dat vermogen wel bezit?"
Ja", zeide Thermos. dat zal wel. Waut die man hoort in zijn hoofd
een ideale uitvoering, en wij krijgen van een werkelijk orchest altijd
een onvolmaakte. Maar het heeft er van, alsof je do eigenlijke quaestie
vermijdt, en op behendige wijze een ander gesprek opzet."
Beste Thermos", antwoordde ik, we zijn nog niet thuis, en waarom
mogen we hier ook niet over praten ? Daarenboven bij onze quaestio
kwam de muziek te pas, en ik kan niet door jouw woorden tot het inzicht
van mijn dwaling geraken, indien ik mij niet overtuigd heb, dat wij het
over eenige fundamenteele zaken van de muziek eens zijn.... Dus die
ideale uitvoering is eigenlijk het muziekstuk zelf, niet waar? Want dat
papier met die noten er op ...."
Lieve hemel, wat zanik je toch!" riep Thermos. Natuurlijk. Ik heb
je dat zoo even al gezegd. Net zoo als een gedicht de ideale voordracht
is, en niet het papier met de letters er op."
Lieve vriend", zeide ik, blijf kalm. Ik heb genoeg gemerkt, dat ik
om van mezelven zeker te wezen stap voor stap moet gaan: sta me
daarom toe zoo langzaam mogelijk te loopen. Zeg me eens, is er iets
volmaakts op de wereld? Neen, niet waar'? Maar kan je je ook iets
volmaakts voorstellen? Ik bedoel niet het abstracte begrip volmaakt, maar
een volmaakt voorwerp?"
Jawel, zei hermos, bijv. een volmaakten bol."
,,Kan jij je dau een onvolmaakten bol voorstellen?" vroeg ik. Pas op
dat je me niet op het dwaalspoor brengt. Een onvolmaakte bol is geen
bol, zoodat je bij een bol niet kunt spreken van volmaakt of onvolmaakt".
Nu", zei Thermos, soit. Maar je begint me eigenlijk te vervelen.,.."
Daarvoor geniet je de bescherming van mijn parapluie. Ik zou ook
kunnen vragen: geloof jo dat op een symfonie vau Beethoven geen enkele
aanmerking te maken is, ook niet door ecu competent musicus?"
Ik voor mij", zeida Thermos, bsschouw do symfonieën, van
BeetLoven min of meer als het summum van mooiümuziek."
..Maar toch is het bekend," sprak ik, dat grooto kunstenaars over
huu eigen wtrk ontevreden, zijn, het althans niet volmaakt vinden."
..Dat komt, daarvan dat aij zich //elven zulks hooge eischen stellen." ?
Dat zij zoo. Dus zij zelf vonden hun werk niet zoo goed, als zij
vermoedden, dat een werk kon ziju. Dus niet volmaakt. Als een musicus
een symfonie in zijn hoofd hoort, noemen wij dat in het rijk der tonen
voordellen, evenals ecu schilder een gezichtsvoorstellicg heeft, niet waar?"
Als jo graag woudt dat ik ja" zeide, ja dan,"' antwoordde Thermos.
Derhalve wat Beethoven zich voorstelde vond hy niet volmaakt, ea
aangezien hij er wol het best over oordeelen kan, besluit ik dat hij ge
lijk had, en hij zich het volmaakte niet kon voorstellen, want wederom
als hij het zich had voorgesteld zou hij het gehoord hebben, en5
opgffschreven."
Dus der langen Rede kurzer Sinn is dat wij ons niets volmaakta
kunnen voorstellen? Houd je dat voor een nieuwtje?"
..Je ziet, lieve Thermos, hoe voorzichtig ik ben geworden, en jij mag
me dat niet kwalijk nemen, want jij hebt ino zoo gemaakt."
Ik wou dat de parapluicfabrickant je parapluio wat grooter had ge
maakt, want mijn rechterschouder wordt cat," zei Thermos.
Kom dan nog een beetje dichter bij me, en scheld op die parapluia
niut te veel, want zij kan het niet helpen dat ook zij niet volmaakt is. In
welk een zee van onvolmaaktheden zwemmen wij toch, mijn lieve
vriend! Ik schrik nu ik er over denk. Beethoven had een Ahnung van
het volmaakte, wat hij hoorde echter was niet volmaakt, wat hij neer
schreef ook niet, en als wij dat neergeschrevene nog maar lezen konden ...
maar zoo volmaakt zijn wij nu weer m'et, neen, onvolmaakte musici
moeten op onvolmaakte instrumenten ons iets voorspelen, wat wij met
onze onvolmaakte ooren hooren. Wij krijgen den iien maehtswortel
uit het volmaakte te hooren zou ik haast zeggen. Hoeveel stappen
moetou wij niet doen om van onzen indruk te komen tot de Ab.au.ng
vau Beethoven zelf!"
Jij overdrijft ouder gewoonte weder," zei Thermos. Die stappen zjjn
zoo talrijk niet voor mij, die hoor. Van deu indruk, welke, ik geef het ja
toe, een onvolmaakte voorstelling van het stuk geeft, klim ik op tot
het stuk, eu van het stuk tot de Ahnung, zooals jij het blieit te noemen.
O!" riep ik uit, zeide ik niet dat ik veel van jo zou leeren? Ik waa
weder op hol gegaan, en jij brengt me tot den pas van het bedaarda
inzicht. Je moet als het ware een stap doen van den indruk tot da
?juistere voorstelling van het stuk zelf, eu dan tot de Ahnung, laat me dat
woord houden, bid ik je. Of liever dat is niet geheel zuiver gezegd,
maar jo gaat van dat stuk tot jo eigen hooge eischeu over, zoodat je
ook zoudt kunnen zeggen dat je bij den eersten stap ds voordracht,
bij den tweeden het stuk beoordeelt, vind je uiet?"
r!:Ja wel Jeuteraar", bromde Thermos.
Want als wo het stuk beoordeelcu, toetsen wij de eigenschappen, zoo
als zij zijn, aan onzo meening hou zij moesten weaen, en wij vragen, hoe
zeer de werkelijkheid aan onze eischen beantwoordt. Dus bij die kritiek
doe je ook een stap, ^ het niet zoo?
Ik heb immers ja gelegd", antwoordde Thermos.