DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 342 f' ) i* verloor bij elk tengje meer en meer het schrikwekkende kleed, waarin het in den aanvang zich roor hunnen geest had vertoond en ten slot te stond bet naakt en liefelijk roor hen als een goede oude bekende en nog vóór ze naar huis gingen was besloten: ze zonwe een etukkie speulen!" Maar niet in costuum, hoor!" verklaarde de penningmeester nadrukkelijk! En allen riepen heai na: Neen, neen, we zijn geen comedianten ! Niet in cos t un m, hoor l" Waaraan de praesea nog op deftigen toon toevoegde: Neen, neen, in hedendaagsohe kleederdracht!" Alzoo geschiedde! Men speelde eerst kleine stukjes van Wijnstok, toen de Neven", nog wat later de Ruy Bias en eindelijk, eindelijk de Mcntigny ??alles in dan zwarten rok en tusschen coulissen van eikenhouten behangselpapier. En die Montigny speelden ze toch 200 mooi, dat ieder een er den mond vol v&ri had. Hoe iarntr>er.... die rokken en dat eiken houten papier dat was was toch niet tat! Daar heb ja het gedtuivelal!" vloekte de penningmeester', heb ik het niet gezeur". Zoo komen we van den wal in de sloot!" Ende zij kwamen van den wal in de sloot! De ouder wetsche rederij ker ia verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een modernen, prijzennajagenden liefhebber?acteur! En hoevelen rijn er hier sinds dien tijd verrezen! De eene vereeniging vóór en de andere ER, verrees en als er bij ongeluk eene op de flesck" ging dan kwamen er wel drie anders voor terug. En aan de spits van dat heirleger van Heihebberij-tooneelgezeJscbappen want anders zijn liet niet staat thans als een schitterende ster de nog altijd zich -rederijkerskamer noemende vereeniging Jan van Boers. En 't moet gezegd worden, het schijnt dat die Vereeniging aan een beLoefte voldoet. Niettegenstaande de beste gezelschappen Lier wekelijks voorstellingen geven, spelen da leden van Jan Van Beors altijd voor eei Schouwburgzaal zóó vol, dat een tooneeldirecteur er van watertanden zou. Maandag jl. was het weer zoo. De Montigny, hoe dikwijls ook door de kunstiievende leden gezien, trok weer een vol huis en daverend gaf het publiek aan zijn ingenomenheid met de voorstelling lucht. Meespeelde .dan ook goed! De faeeren deden wat zij vermochten om het stukgoed te doen slagen en mejufvrouw S. van Biene, die hare medewerking verleende, had een zeer gelukkigen avond: zij ging dan ook met het leouwianendeel van de toejuichingen strijken! Dames dilettanten zijn we gelukkig in den loop der jaren loos geworden". Gelukkig! wrmt al die dilettantes, ofschoon achter de coulissen dikwijls waarlijk geen knf-jes om zonder bandschoenen aan te pakken, zijn voor het voetlicht messtal de verlegenste, onbeholpenste wezentjes, die men zich denken kan. Maar genoeg van de rederijkerij"! Op nmzieknal gebied vollen h,W ookin denlaatsten tytl dingen voor, dio bespreking verdienen. Onder leiding van den verdienstelijken directeur C.Coenen bezitten wij hier een svmphonieorkest dat gerust de vergelijking met de meests orkesten in do groote steden kan doorstaan; Dat orkest werkt in Tivoli, de meeste leden er van op het stadsorkest, op Toonkunst en het grootst gedeelte vormt ook de kapel der dd. Schutterij, waarvan de heer Coenen Initenant-dlrecteur is. Tivoli betaalt aan dat orkest f 15.000, waarvoor het dss Zondags 'a mor gens en 's avonds en n avond in de week concerten moet geven. Waarljjk niet te veel, zou men zeggen. Maar daar vaart het duivalfjo der heerschzucht in de harten der bestuurderen van Tivoli. Zij hebben voor al dat geld nog niet eens wat over dat orkest te zeggen; die mu sici behoeven niet eens naar hunne pijpen te dansen. Eun dor hecren krijgt een lumineus idee! Als we eens een eigen orkest vormden en wy bedienden daarmee tegen behoorlijke betaling het stadsconcert, Toon kunst, enz. enz., al wie er maar van ons bediend wil wezen. Afgesproken! Edoch... het Stadsconcert, zoo zegt men, bedankte voor het genoegen om bijna dubbel zooveel te betalen ala het totnogtoe deed. Anderen, vreest men, dat hetzelfde zullen doen en, wat erger is, het tegenwoordige orkest zal onder zijn talentvollen directeur bestaan blijven, zoodat de heeren van Tivoli een ge heel nieuw orkest te vormen zullen hebben, en dat zal ook een paar gulden kosten. Voorts zouden we dan concurrentie tusschen die beide orkesten krijgen, waarvan het oudste dan Tivoli en het andere zeer waarschijnlijk Stadsconcert, Toonkunst c. a. zou moeten missen. Een mooi vooruitzicht voor geen van beiden en de heeren van Tivoli mogen zich nog wel eens bedenken, 't Is goed dat de aandeelhouders er ook nog zijn om een woordje mee te spreken. Niet door heerschzucht besmet, zullen zij kalmer weten te oordeelen en tot geen stap besluiten, die slechts verwijdering en twee dracht kan stichten, op een terrein waarop hier samenwerking zoo drin gend noodig is. En onvermijdelijk zal de samenwerking gaan ontbreken als men, de toewijding en geldelijke opofferingen vau andereu eenvoudig voorbij ziende, deze op zijde dringt om zelf iu the chair" te gaan zitten. Jan van 't Sticht. KUNST. TOONEELKUNST TE AMSTERDAM. 6 en 6 Jan.: Gysbreght van Aemstcl. Kloris en Roosje. 't Is niet overtollig bij deze vertooningen nog eens stil te staan. Het was inderdaad een aandoenlijk schouwspel: die zaal vol kinderen en aankomende jongelieden, met blijde gezichten reikhalzend om te hoorea en te zien wat door Hollands koofdichter in 1C37 geschreven was. ,,llet behoort tot hun opvoeding", zeide mij een onzer degelijkste medeburgers, dat wij ze den Gfisurcght laten zien." Ik wil niet zeggen, dat de glimlach, waarmee Leden der Eerste en Tweede Kamer, van da Rechterlijke Slacht, van de Kuratoria en Professorenkollegies door den foyer stapten, juist eene vertaling v,-as van l ilderdijks oordeel, die deu Gfisbreght het meesterstuk vaa den crrootsten dichter" noemde, ik wil bekennen, dat niet do aïkrber-rchaaiYUten, o!' die er zich voor houd&n, het meest genoten hebben bij de voi.i-jlellin;*: maar toch verdient het feit erkenning eu overweging, dat een stuk, vuur 247 jaren in alexandrijnen geschreven, nog heden jaarlijks volle «jhonw» burgen trekt, en dit al wordt er niet veel gedaan, om de vertooning zoo volkomen mogelijk te maken. Hier ter plaatse kan geen volledige l\jst gegeven worden van de te-kortkomingen, waar de Gysbrecht" van 1884 aan leed. Enkele gebreken wil ik toch noemen, of men er een volgend jaar zgn voordeel mee dede. De spelling van het hoofdwoord des titels, op het programma, bewijst reeda, dat men niet alom bij den eersten druk is te rade gegaan: de Y ia zelfa aan de XYIIIe Eeuw ontleend. De drukkers der XVIIe ge bruikten ze als lange * niet bij de onderkastletters. Men heeft van Willelord, dat zich in dezen vorm tot 1845 heeft staande gehouden, WiKelrord gemaakt. Veel lof verdient, dat men, de laatste jaren, den reyen Nu stelt het pvdck van zoete keelen" en Wij edelingen, blij van gee^-t''1, die de pseudoGodsvrucht van het tijdperk 1672?1787 van het tooncel had verbannen, ofschoon ze pas in 1742 uit den druk verdwenen, hersteld heeft. Ook het, later ingevoegde O heilig, zalig Betblehem" is door den aanhef van Simeons lofzang weer vervangen. Natuurlijk is de naam van, God" her steld, waar die vroeger geschrapt werd. Toch gaat een gevoel van ver keerd begrepen humaniteit, voort, in plaats var, Een krijgsman laer zich niet van papen ringelooren", te zegden: Eeu krijgsman laat, zich hier van niemand ringvloeren'', en in plaats van En schoppen 't roomsen autasr", En weeren 't rooiasch autaer". Voor het, mislyck teecken" zegt racn niet uet later ingevoerd heilloos toeken", inaar schriklijk", dat veel te etsrk i-J. Wat de voordracht betreft, moet opgemerkt worden, dat d«3 klem toon doorgarnds op de rechte Jet'ergreen gelegd werd en vc-Icn brokken volkomen recht werd gedaan. Vaa ds voorname kunstenaars, die in het treurspel optraden, ken de Heor van Schoonhoven mij het minrt behagen. Hij v,a.> meestal theatraal. Wij behoeven niet tot Engelman en Evers te-rug te gaan; maar do Heer Veltman had ineor schakeeiing in zijn voordracht, minder ddkïauiafie. Bizonder voldeed mij do lieer Isingals W UI lord. Het eenvoudig v. rhsal van den kloostervoogd p n de afwisseling van toon in de f srees^nink mot Biedriels van fLterlem kregen hun vollen eisch. De rol is kaast niet beter to vervuiïn. Ook de Heer do Jong, d ie, zoo als men weet, over een fraaye spreekster beschikt, v,-as goed r.;s ArerJ. ofschoon hij raet deu Heerlüonn (ia dar tijd) //f 'neen J.'.ail, dat bij o-iet een exce-7 van ycciiia over het .,M.iruurJ7:i" en cv.'r c'.s rn:'.~0'wa'!en, die stijf staen van gesteei.it, van parlen en rood sror.dv', spreek'-. De kunsienaars komen daarbij ouder de verdenking, -'.t rij niet \vctou wat een Marianum" is, en x<Af$ een vierkante uuvs voor een zoo ST-beirnzinaig voorwerp houden, dat er niet groots emj/hc-'C vaa gawasgd wordt. l'it, i.3 c"tie algeme&r.e aanmerking op de voordracht: dat men r.iet c-niierscbeid!', Wi'tar Vondel, feiten aanduidend, sijn gevoel botviert en wn-'r }i:j Eclü!d«it; wr.r.r hij vergelykiugen maakt. De wolven en de tijgvr.?, de U ouwen en do golvt'n, dio de dichter, a's afljocliiinyen van zikf-ru kratlijuso!.i'euicg, door /ijuC personaadjps laat. aanduiden, wordon ni'-t ?-??'!» Ivn c'iie vervoering door cnzo toonecikiui.'-tKiina;s gesclictfet, als oi KOU 7.00 aan.iioiïda de hokken en sluizen ?.ou oponrieUen. il c n meet uauiiii \,f* lij i' c;, schaduwe" niet over e'i ka.ni sfthcren. De lieer Jaccj. de Loer was KV. ak als YüS'inccr: vooral waunepr won zioli de verschillende komieken Lerir.neit, d;o vroeger in do/:o rol K-L-tt cv Jen. A'reemd iiub ik ook altijd gevonden, dat een Kiddcr en ^ oldlitcr als WiUriii 'fin J;!<ji!>anf, 7.00 drak handtjens geeft aan het j-Goyers !:::iut". "t I.i jammer dat de U eer de IJoer de domino lezing ,,tc Lai-ivn opyevofd ' behouden Siceft. 'lis een pkor.asme, i-.onder waarde. ..l'o Haerlera opge\oed:' verklaart, hoe hij in Haerlcms dienst gekomen is. Pas in een druk van na IGLiO, waarscKynlijii buiten Vondels metv/erking bezorgd, heeft llaerlcm voor Laerai plaats gemaakt. Mevr. Rossiug Leeft den fieysang v. Am*t. MaegMen met natuur en govoal voorgedragen. Mej. Lorj-'ïheeft met den Heer Myenadier gealterneerd in den beerlijken kerstaatg der Kddlmjcn. Ik kan tact afkeuren, dat men zich daarbij speent V;vu gebaar; maar Mej. Lo;je ;.:oet niet, vergeten, dat dozd Katig geen betoog is, geen redeneoring ; 't is ceii lied; er moet toon, mciodio zijn in da voordracht, cii dit ontbrak geheel. Haar ^/arliier was iets beter, Mevr. Sopbie de Vries v.-as, ah JhiddocJi, voortreiielijk. Zij sprak en spoelde met. veel gevoel; geen spoor van sJender was voor-haiulen. I's coupures in haar partij zuilen wel niet aau baar te wijten zijn. Dat zij xleh het lot vaa het Mttriunitni en van de stijfstaande prachtgowaden. aantrok, als of het een Bethlehemscheu kinrierraoord gold, was te wijtca aan den Hoer de Jong, dien men des wege insgelijks in zijn tranen koa wasschen. Indien er hier cene ontlisiligicg van het .,Iï. 3al;rainenr, des Al taars,'-' besuhi'eveu werd, was die huivering en die droefheid te verklaren; naar hoewel Vondel het Amsterdam van 1,'iOO heeft aangezien voer d«.t van twee eeuwen Jfuer, was hij toch e-n te goed kenner van de kerkge schiedenis om de uautudiffiicid der Giaai'sgciindea te verslijten hetzij voor {-.rofunatiezucht, hetzij voor de verontwaardiging van Heden, die aïideren van bijgeloof' betichten. IKo wanhoop over dat vernielen van beelden eu statiekleêran is ten uiterfte kwabj'^ geplaatst. De lieer Y»Tej:s;na heeft het rolbtjea van Broör Peter goed voorgedragen ; t.->rec;it hecfi hij zich van ejnbrasssdes der Vrouwe van Aemstnl onthouden. Over hst kustuum sprelcen wij straks. ji*'j. S.van I>iei3e reciteerde: \Yfier wert oprechter trouw" met veel warmte, ;jujïtu iuloi::,iie en doorgaands wel te motiveeren klmntoouplaaisiajf. De Het-r l^jioor w u s wat burgerlijk als Gozein'/n van Acinntd. Als vrij ons daaioij, oa van Mojolski niet te spreken, slechts den ouden Westerman, Vaa d.ir Linden, ja Tjasink eu Van Uliefen heriuneien, had de rol niet ia :>!' v. van Sluytcrs is wat and voor Elasris; zij ze'dc; haar rolletjcn goed. Do Hear Loais I3oii'.vmi:est;:r gaf ons eeu kraclitig selilldei-enden IScdi'. Gfidiüou niet opgetogen in de tradities vau Saoek, ea eerst laat.aan Uet